Professional Documents
Culture Documents
K
y
w
d
qk
d
i
f
&
m
p
m
p
O
f
p
m
ayAd
rm
ef
p
m
wnf
;
tzG
J
U
up
k
p
nf
;
wif
quf
onf
/
24
pmaya&csrf;pif pmpOf
;f pifaeYpmpOf
2013 ckEpS ?f Zlvikd pmaya&cs
v
f (1) r&uf
rS pwifxw
k af 0onf/
rmwdum
uAsm
- tkPfOD;u Mu,feD
- igwdkY\ twKywd
15
13
rif;OD; ('e)
14
umwGef;
- nHholESifh awmfol
twKywdqkdif&m
- xDvmppfol
- wdkYArmtpnf;tkH;Ou|
ocifApdef(1910-1963)
- Mu,feD (1922-1974)
pmaya&csrf;piftygt0if pmayzGHUNzdK;a&;qkdif&mvkyfief;rsm;?
pmayqkcsD;jrifhEdkifa&;aqmif&GufaerIrsm;ESifh yHkESdyfa&;ESifhpmtkyf
xkwaf 0a&;vkyif ef;\ aqmif&u
G af erI t&yf&yfukd www.moi.
gov.mm/ppe Website wGif 0ifa&mufMunfh
I vkt
d yfcsurf sm;
tm; tBuHjyKEdkifyg&ef zdwfac:tyfygonf/
wifrdk;
armifjrihfoef; (rauG;)
jyefMum;a&;ESifh
jynfolYqufqHa&;
armifaZ,sm
8
16
&mjynfhOD;pdk;nGefY
22
aqmif;yg;
- e,ffcsJUqefYusifa&;acgif;aqmif wifEkdifwkd;
xdyfwifrSwf\om;awmf
b'EpEol&d,
pmaya&csrf;pif pmpOf
e,fcsJq
U efYusifa&;acgif;aqmif
xdyw
f ifrw
S \
f
om;awmfb'Ep Eo&l ,
d
wifEikd w
f ;kd
q&mawmfb'Ep Eo&l ,
d udk r[mNrKd iaf usmif; q&mawmf
[l odMuonf/ q&mawmfudk orxvrf;pOft& xGuf&yfayguf
oGm;onf[lvnf; 'g,um 'g,dumrrsm;u ,HkMunfMu\/
tdraf &SUpHuaemifrif;om;Bu;D ESihf aqmif&ocifBu;D cifau
wkdYpHkzuf&mrS rif;om; xdyfwifrSwfudk zGm;jrifygonf/ xdyfwifrSwf
onf e,fcsJUqefYusifa&; wkdufyGJrsm; xif&Sm;cJholjzpfygonf/
xdyfwifrSwfESifh udk,fvkyfawmf cifqihfwkdYrS r[mNrdKifq&mawmf
avmif;vsmxdyfwifvSudk zGm;jrifcJhonf/
rsKd;kd;qufET,f
om,m0wDrif; + ya'omwkdufpm;rdzk&m;
uaemifrif;om;BuD; (OD;aumuf)
rif;om;xdyw
f ifrw
S f
a&eHacsmif;0efBuD; OD;pdk
aqmif&ocifBuD; cifau
cifqifh
xdyfwifvS (r[mNrdKifq&mawmf)
23
22
pmaya&csrf;pif pmpOf
Mu,feD
(1922-1974)
{&m0wDwkdif;? "EkjzLNrdKUe,f Asif;bGJ&GmwGif tz OD;yd? trd
a':apmjrwku
Yd 1922 ckEpS w
f iG f arG;zGm;onf/ wkw-f jrefrm ujym;
jzpf\/ arG;csi;f ig;a,mufteuf 'kw,
d om; jzpfonf/ trnf&if;
rSm OD;jrifhaqGjzpf\/
jrefrmpm yxrvwfatmifonf/ wkwfpm wpfq,fh
oH;k wef;atmifonf/ "EkjzLNrKd Ue,f urmNh ird ;f csr;f a&; uGe*f &uf 0g'
jzefYcsda&;rSL;ESifh "EkjzLpmay0goem&Sifrsm;toif;\ em,utjzpf
aqmif&GufcJhonf/
i,fpOfuyif pmay0goemygcJhonf/ 1950 jynfhESpf
{NyDvxkwf Ir0kyfpHkr*Zif; trSwf 35 wGif yg0ifonfh ]udkwHig}
0wKwjdk zifh pmaye,foYkd pwif0ifa&mufonf/ ]udak 'gif;pde?f r,fped }f
wkdYudk yifwkdifZmwfaqmifjyK a&vkyfom;b0 okyfazmf 0wKwkd
aygif; (16) yk'f? ]udka'gif;pdef? r,fpdef} Zmwfaqmifr[kwfonfh
jrpf0uRef;ay: wHigvkyfom; b0okyfazmf0wK av;yk'f (tif;av
vH? ig;aemufomG ;? txifawmf vGv
J &Ydk ,fEiS hf AsKid ;f uRe;f tif;om;Bu;D
zd;k a&To;D )? pkpak ygif; (20) yk'f a&;om;cJo
h nf/ a&vkyo
f m; wHigonf
rsm; taMumif;udk yxrqH;k ESihf tpOfwpdu
k f a&;zGUJ cJo
h nfh pma&;q&m
wpfOD;yifjzpfonf/
1964 ckESpf? atmufwkdbmvwGif Ir0pmtkyfwkdufu
udw
k iH g (yxrtky)f udk xkwaf 0cJo
h nf/ 0wKwdk (10) yk'?f yg0ifonf/
1975 ckESpf? azazmf0g&DvwGif pmcspfol pmtkyfwkdufu udkwHigudk
jznhfpGufxkwfa0cJhonf/ 1950 jynfhESpf? {NyDvrS 1955 ckESpf?
i,fpOfb0
xdyfwifvSukd 1877 ckESpfwGif wufETJwdkufpm; rif;om;
xdyfwifrSwfcifqifhwdkYrS zGm;jrifygonf/ zcifxdyfwifrSwfrSm
rif;wkef;rif;w&m;\ nDawmf&if;jzpfaom tdrfa&SUpH uaemif
rif;om;Bu;D \ om;awmf &if;rkYd xdyw
f ifvu
S uaemifrif;om;Bu;D \
ajr;t&if;jzpfonf/ xdyfwifvS &SpfESpfom;t&G,fwGif oDaygrif;
ygawmfrlcJh&ouJhodkY zcifxdyfwifrSwfonfvnf; a&Tbdka'orS
e,fcsJUt*Fvdyfudk awmfvSefcJhonf/ xdyfwifrSwf a&TbkdodkY xGufcGm
vQif aejynfawmfrS q&mawmfwpfyg;vnf; ygoGm;onfqkd\/
,if;q&mawmfESifhtwl &SpfESpfom;t&G,f xdyfwifvSonf vdkufyg
oGm;avonf/
1887 ckEpS w
f iG f xdyw
f ifrw
S af wmwGi;f iSuzf sm;a&m*gjzifh
uG,v
f eG o
f mG ;\/ xdt
k cg ud,
k v
f yk af wmf cifqifEh iS hf om; xdyw
f ifvS
wkdYudk xdyfwifrSwfudk;uG,fonfh q&mawmfa&TbkdNrdKU taemuf
ajrmufbuf&Sd r[mNrdKifawmpyfrS tifMuif;NrdKif&GmodkY ydkYxm;
avonf/ tifMuif;NrKd i&f mG wGif q&mawmfu ,HMk unf&ol 'g,um
wkx
Yd H tyfEx
HS m;\/ ,if;odYk raqmif&u
G
f vnf; rjzpf/ xdyw
f ifrw
S f
qH;k yg;oGm;NyjD zpf ol\ tquftET,rf sm;udk NAw
d o
d Qwu
Ydk taESmifh
t,Sufay;Edkifayonf/
&uftenf;i,ftwGi;f yif NAw
d o
d Qwyfwpfwyf tifMuif;
NrKd i&f mG xdyw
f ifrw
S \
f om;wpfa,muf &Sad eonfMum; a&muf&dS
vmMuonf/ q&mawmf\ 'g,um ZeD;armifESHu xdyfwifvSudk
&ufuef;pifatmuf awmif;jzift
h yk x
f m;onf/ NAw
d o
d Qppfonfrsm;
onf xdyfwifrSwf\ ZeD;cifqifhESifh om;i,fwkdYudk rawGU&aom
tcg tifMuif;NrdKif&GmrS jyefvnfxGufcGmoGm;Muavonf/ wGif
q&mawmftzdkY tifMuif;NrdKifwGif tE&m,f&SdvmNyD[k od&Sdvmonhf
tavsmuf xdyw
f ifvu
S kd tjcm;wpfae&modYk ydaYk y;&ef pDpOf&jyefonf/
pmaya&csrf;pif pmpOf
omoemhabmifodkY
q&mawmfu xdyfwifvSudk 'DyJ,if;&Sd *kdPf;csKyfa&Tusif
q&mawmfxH ydkYay;um omraPjyKapvkdufonf/ rdcif cifqifh
udkvnf; oDv&Sif 0wfapvdkuf\/ xdyfwifvSu 'DyJ,if;NrdKU ta&SU
tif;uefwkdufwGif pmayavhvmqnf;yl;&onf/ wwd, a&Tusif
omoemydik f q&mawmf 'Dy,
J if;rS rEav;odaYk jymif;a&TUum taemuf
0dok'gHkwkdufudk wnfaomtcg udk&ifxdyfwifvSvnf; ygoGm;
avonf/ ud&k ifi,fonf rEav; pmayqufvufavhvmqnf;yl;
&\/
pmay tawmftwef avhvmqnf;yl;NyD;aomtcg q&m
awmfBu;D u ud&k if\qEtwdik ;f 0dyem w&m;tm;xkw&f ef r[m
NrKd iaf wmwGi;f odYk ac:aqmifomG ;avonf/ r[mNrKd irf S wpfzef rH&k mG
a&Tbawmif oHk;ESpfoDwif;oHk;jyefonf/ xkdYaemuf r[mNrdKifq&m
awmf\ qEt& u&ifjynfe,f a'geawmifwef;odkY oGm;a&muf
w&m;tm;xkwjf yefonf/ oGm;&onfu vG,u
f v
l o
S nfawmhr[kwaf y/
c&D;oGm; tbk;d tkw
d pfO;D u omraPav;tm; &efuek b
f w
l m p&dwf
tukeftuscHum tultnDay;vrf;nTefcJhonf/
a'geawmifa&mufawmh acwow
D if;oH;k Ny;D oxHk jroydwf
awmifodkY ajymif;a&TUoDwif;oHk;onf/ xkdaemuf aerdE&awmifajc
ppfap;awm oDwif;oHk;jyefonf/ xkdpOfu xGuf&yfayguf qH&Snf
udk,fawmf[k aemifwGif xif&Sm;cJhonfh &Sif"rpm&Du uyd,tjzpf
vdu
k v
f aH pmifah &Smufco
hJ nf/ xdyw
f ifvu
S ,
kd af wmfonf oxHpk pfaq;
awmrS OuHNrdKU ta&SUbuf jrpdrf;awmifodkY <ua&mufjyefonf/
jrpdr;f awmifwiG f oH;k ESpw
f &m;tm;xkwNf y;D rif;vS r[mNrKd iaf wmodYk
ajymif;a&TUcJjh yefonf/ Ouo
H Ykd toGm;vrf;c&D; rD;&xm;xuf awGUcJh
onfh olaX;OD;qif\ ZeD; a':rrav;u &efukef? ykZGefawmifwGif
ausmif;aqmufvSLonf/ odkYaomf q&mawmfu &ufowESpfywf
rQom oDwif;oHk;NyD; ausmif;'um 'umrrsm;udk jyefvnfpGefYum
oxHkodkY <uoGm;awmhonf/
21
pmaya&csrf;pif pmpOf
20
r,fawmfESifh jyefvnfqHkpnf;Mu&jcif;
q&mawmf &efukef tNrJausmif;xkdifaepOf r,fawmf
cifqifrh mS rl rnfonft
h &yfoYkd a&mufavonfrod/ uGu
J mG aeMuav
\/ bk&ifhaqGawmfrsKd;awmfrsm;onf &efukefa&muf rif;om; q&m
awmfrmS wufEw
JT u
dk pf m; rif;om;xdyw
f ifrw
S \
f om;jzpfaMumif; od&dS
MuonfEiS hf ud;k uG,q
f nf;uyfvmMu&mwGif aumif;wHx
k yd w
f ifrw
S f
\ om;jzpfaMumif; od&MdS uonfEiS hf ud;k uG,q
f nf;uyfvmMu&mwGif
aumif;wHkxdyfwifrBuD;vnf; yg0ifygonf/ aumif;wHkxdyfwif
rBu;D u rif;om;q&mawmfEiS hf armifErS wpf0rf;uGv
J nf; awmfpyf\/
wpfBurd w
f iG f aumif;wHx
k yd w
f ifrBu;D u ppfuidk ;f wGif oDv&Si0f wfae
aom r,fawmfcifqifhudk q&mawmfESifh awGUqHkay;cJhonf/ odkYjzifh
ESpt
f wefMum uGu
J mG aeMuonfh om;awmfEiS hf r,fawmfwYdk jyefvnf
qHkpnf;cGifh &&SdcJhavonf/
pmaya&csrf;pif pmpOf
1935 ckEpS w
f iG f OD;Muif? a':&ifw\
Ykd wwd,orD; a':cif
cifESifh vufxyfcJhonf/ a':cifcifrSm a&ausmfrufo'pfausmif;rS
wuov
kd 0f ifwef;atmifNy;D jrefrmhp;D yGm;a&; yHEk ydS w
f u
kd u
f kd OD;aqmif
aeol? rsKd;cspf pdwfxufoefolwpfOD; jzpfonf/ yHkESdyfwdkufrSyif
wkAYd rmtpnf;tH;k \ a<u;aMumfoH ]]a'gif;owif;pOf}} udk xkwaf 0
cJhonf/
1935 ckESpf ZGefvwGif q&mawmfOD;auwkESifh tdEd,odkY
Edik if aH &;avhvmaqG;aEG;&ef oGm;a&mufco
hJ nf/ xkpd Ofu tdE,
d jynf
[d E L r[mbmomtoif ; \ Ou | tjzpf aqmif & G u f a eaom
q&mawmfOD;Owr\ zdwfMum;csufjzifh oGm;a&mufcJhjcif;jzpfonf/
tdEd,wGif uGef*&ufacgif;aqmifrsm;ESifh awGUqHkaqG;aEG;cJhonf/
1936 ckESpf? ZGefv 27-29 &ufwGif jrif;NcHNrdKUudk udk;cef;
wefaqmif; 'kwd,tBudrf wkdYArmtpnf;tHk; nDvmcHusif;y
onf/ nDvmcHaemufq;kH aeY usi;f yaepOf ocifApdeEf iS hf tjcm;ocif
av;OD; zrf;qD;cH&onf/ nDvmcHrwkdifrD armfvNrdKifNrdKU NAdwdoQ
tpd;k &tm; tMunfnKdf ysuaf tmif a[majymrIjzifh zrf;qD;jcif;jzpf
tvkyMf urf;ESihf axmif'Pf wpfEpS cf srw
S cf &H onf/ axmif'PfraphrD
tpmiwfcH qEjy&mrS jyefvTwfay;cH&onf/
1938 ckESpf? rwfv 22-24 &ufwGif jynfNrdKU wwd,
tBurd f wkAYd rmtpnf;tH;k nDvmcHusi;f yonf/ ocifoed ;f armifBu;D
onf ocifnDESifh,SOfNydKif wpfrJtomjzifh Ou|jzpfvmonf/
nDvmcHwGif ocifodef;armifESifh ocifApdefwkdY oabmuGJvGJ&mrS
1938 ckESpf? ZlvkdifvwGif ocifodef;armifBuD; vufrSwfESifh ocif
Apdeftm; A[dktvkyftrIaqmiftzGJU0ifrS omreftoif;om;tjzpf
tqifhavQmhcscJhonf/ tuGJtNyJrsm;aMumifh wkdYArmtpnf;tHk;
onf ESpjf crf;uG
J ocifApdeEf iS hf ocifxeG ;f tkyw
f u
Ydk oD;jcm;wdAYk rm
tpnf;tH;k udk wnfaxmifco
hJ nf/ jrefrmjynf vGwv
f yfa&;twGuf
EdkifiHjcm;tultnD&SmazGa&;wGif &efukef&Sd *syefoHtrwfudkulbl;?
rpwm[mumem*g;wkEYd iS hf tquftoG,&f cJo
h nf/ 1940 jynhEf pS ?f
r[mNrdKifq&mawmf
wpfaeYwGif rif;om; q&mawmfxHodkY tbkd;tkdwpfOD;
a&muf&Sdvmonf/ xkdtbkd;tkdrSm r[mNrdKif awmpyf q&mawmf
ud&k ifav;b0u 0wfBu;D 0wfi,f jyKpck &hJ ol jzpfonf/ tbk;d tdo
k nff
q&mawmfukd zl;awGU&aomtcg idak <u;avawmh\/ xkaYd emuf tbk;d
tdku rdrdonf q&mawmf udk&ifav;b0u teD;uyf jyKpkcJh&ol
jzpfaMumif; avQmufxm;ajymjyavonf/ tbd;k td\
k tqdak Mumifyh if
rif ; om;q&mawmf u d k r[mNrd K if a wm w&m;usif h c J h z l ; aom
q&mawmftjzpf trsm;uod&SdoGm;Muonf/ xkdpOfumvrSp
r[mNrdKifq&mawmf[lom trnfxif&Sm;vmygonf/
q&mawmf oDwif;oHk;pHaeawmfrl&m ausmif;rSmvnf;
jr,k*gausmif;[k trnfrwGifbJ r[mNrdKifausmif;[lom trnf
wGifygonf/ rif;wkef;rif;\ orD;awmf rif;wyfxdyfacgifwifonf
aetdrfESifh tvSrf;ruGmvSaom r[mNrdKifausmif;odkY tNrJvdkvkd
oGm;a&mufavh&Sdonf/ rif;wyfxdyfacgifwif rif;orD;BuD;rSm
&efukefNrdKU&Sd aqGawmfrsKd;awmfrsm;tzGJU\ Ou|vnf;jzpfonfh
tavsmuf aemifwGif aqGawmfrsKd;awmfrsm;tzGJU qkdif;bkwfudkyif
r[mNrdKifausmif;odkY ajymif;a&TUcsdwfqGJxm;cJhavonf/ prf;acsmif;
NrdKUe,f blwmHkvrf;&Sd jr,k*gausmif;rSmvnf; ,aeYwkdif r[mNrdKif
ausmif;[lom trnfwGifygonf/
q&mawmfonf tdraf &SUpH uaemifrif;om;Bu;D \ ajr;awmf&if;
jzpfaomaMumifh vpOfaxmufyHh aMu;aiG 200 usyf &&SdcJhonf/
19
18
pmaya&csrf;pif pmpOf
b0ed*Hk;
q&mawmfonf r[mNrdKifausmif; oDwif;oHk;&if; w&m;
bm0emudk yGm;rsm;tm;xkwf\/ 1968 ckESpf? oufawmf 91 ESpf
t&G,fwGif q&mawmfysHvGefoGm;ay&m wynhf'g,um 'g,dumr
wkdYu xGuf&yfpcef;odkY <uoGm;onf[k ,HkMunfMuavonf/ q&m
awmfb'EpEol&d,onf rdrdysHvGefawmfrrlrDuvnf; OD;0dZm
vuFm&q&mawmftm; ausmif;wGif pmoifpmtHoHrsm; Mum;vdk
onf[k rdeaYf wmfral vh&o
dS nfqydk gonf/ odjYk zifh r[mNrKd iaf usmif;udk
y&d,wd pmoifwkdufjzpf&ef BudK;yrf;tm;xkwfcJhMu&m ,cktcg
pmoifpmcs oHCm omraPtyg; 100 cefYyif &SdaeNyDjzpfaMumif;
od&Sd&\/
(wifEdkifwkd;a&;om;aom ]ukef;abmifEG,f omoemh0efaqmif
yk*dKvfrsm;} pmtkyfrS xkwfEkwfazmfjyygonf/)
pmaya&csrf;pif pmpOf
xDvmppfol
jyefMum;a&;ESifh
jynfolYqufqHa&;
1/
2/
3/
4/
5/
trnf&if;
rdbtrnf
arG;ou&mZf
arG;zGm;&ma'o
uavmiftrnfcGJrsm;
OD;pdk;nGefY
OD;b&if+a':tHk;wif
1932 ckESpf
rdwDvmNrdKU? a&Tppfonfaus;&Gm
&JacgifausmfpGm? pdk;nGefY?
AdkvfoHrPd? okawoDwpfOD;
udk,fa&;jzpfpOf
q&mxDvmppfolonf &efukefoufBuD;wuodkvfwGif
Oypm0dZm(u)txd ynmoifMum;cJhonf/ rdwDvmNrdKU trsKd;om;
txufwef;ausmif; ausmif;om;b0 1949 ckEpS w
f iG f ausmif;om;
&JacgifwyfzGJUwGif yg0if aomif;usef;olrsm;tm; vufeufpGJudkif
wkdufcdkufcJhonf/ 1950 jynhfESpf atmufwkdbmvwGif jrefrmh
wyfrawmfoYkd 0ifa&mufco
hJ nf/ 1953 ckEpS w
f iG f jyefwrf;0ift&m&Sd
tqifo
h Ykd a&muf&cdS NhJ y;D 1982 ckEpS w
f iG f 'kw,
d Akv
d rf LS ;Bu;D tqifjh zifh
wyfrawmfrS tNidrf;pm;,lcJhonf/
1962 ckEpS ?f Ed0k ifbmvwGif trsK;d om;pmaynDvmcHBu;D udk
OD;aqmifusi;f yay;cJo
h nf/ tvm;wl 1963 ckEpS ?f arvwGif 0g*Depf
(obif) ynmonfrsm; nDvmcHudkvnf; usif;yay;cJhonf/
17
Apdef? ocif
1910 jynhfESpf? Zlvkdifv 15 &ufwGif [oFmwNrdKU zGm;
onf/ tz OD;zk;d jrpf? trda':apmjzpfonf/ arG;csi;f ckepfa,mufwiG f
ti,fq;kH jzpf tpfuo
dk ;kH a,muf? tpfr oH;k a,muf&o
dS nf/ zcifrmS
ti,fq;kH jzpf tpfuo
dk ;kH a,muf? tpfroH;k a,muf&o
dS nf/ zcifrmS
v,fydkif&SifyGJpm;? zcifbufrS tbkd;rSm [oFmwNrdKU orm"dNrdKU0ef
jzpfonf/
[oFmwNrKd U edaj*m"mHw
k u
kd ?f rk;d aumif;wku
d ?f anmifwek ;f NrKd U
a&T[oFmawm& pmoifwkdufwkdYwGif udk&if0wfjzifh Ak'pmayrsm;
oifMum;cJhonf/ a&T[oFmawm&wGif oHk;ESpfMum ynmoifaepOf
udk&if0wfjzifh 0denf;pmjyefyGJ0if&m yxr&cJhonf/ 1923 ckESpfwGif
vlxGuf [oFmwNrdKU tpdk;&txufwef;ausmif; pwkwwef;rS
pwifynmoifMum;onf/ ynmxl;cRe
f 1925 ckEpS w
f iG f ckepfwef;
paumvm;&Spfatmifonf/ 1928 ckESpfwGif wuodkvf0ifwef;
pmar;yGJudk t*Fvdyfpm? ocsFm*kPfxl;rsm;jzifh atmifjrifcJhonf/
1928 ckEpS w
f iG f &efuek w
f uov
kd f ynmqufvufqnf;
yl;onf/ &efuek w
f uov
kd f ausmif;om;rsm;or* pwifwnfaxmif
olrsm;wGif wpfOD;tygt0ifjzpfonf/ 1931 ckESpf ausmif;om;rsm;
or*trIaqmiftzGJUwGif twGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&Gufonf/
wuoOu|rSm OD;xGe;f pdejf zpfonf/ ArmEdik if v
H ;kH qdik &f m vli,frsm;
toif; (1930) tzGUJ 0ifociftjzpf Edik if aH &;aqmif&u
G cf &hJ m &efuek f
wuov
kd af usmif;tkyBf u;D rpwmpavmh\ e,fEiS cf &H onf/ *s'q
f if
aumvdyo
f Ykd ajymif;a&TU ynmqufvufoif,pl Of Ekid if aH &; vHaYI qmf
rIrsm;aMumifh bDatpmar;yGJajz&ef ESpfvtvdkwGif xyfrHausmif;
xkwfcH&onf/ oli,fcsif;rsm;\ tultnDjzifh ,k'ef (*s'fqif)
aumvdyfu jyefvnfvufcHaomfvnf; wuodkvfynma&;udk
pGev
Yf w
T
f tcsed jf ynhf ocifEikd if aH &;orm;tjzpf aqmif&u
G cf o
hJ nf/
&efuek w
f uov
kd w
f iG f ynmoifMum;aepOf yifew
D u
dk yf 0kH wf
cHzk ed yfp;D ? tdraf wmf&mxD;aqmif;um acgif;wH;k jzifh w&m;a[mcJ&h m
16
pmaya&csrf;pif pmpOf
wkdYArmtpnf;tHk;Ou| ocifApdef
(1910-1963)
armifaZ,sm
jrefrmEdkifiH vGwfvyfa&;BudK;yrf;rIorkdif;wGif wuodkvf
ausmif;om;rsm;xJrS yxrOD;qHk; ocifbGJUcHol? wkdYArmtpnf;
tHk;BuD;\ yxrOD;qHk;Ou|? *syeffacwf *syeftmPmydkiftzGJU\
wkdif;jcm;odkY e,fESif'PfcH&onfh EdkifiHa&;orm;jzpfonf/ wkdYArm
tpnf;tHk;Ou|b0wGif rsKd;cspfpmqkd ocifudk,fawmfrdIif;u]]...aMomf t&iftp ocifyxrwGifjzifh txifu&ay
ayghaemf t&Sifwyu0defrSm ocifApdefwkdYESifh wGJ&wmh tuJj'yf
wajymifajymifvQHokdY...}} [lpmzGJUcJhonf/ wdkYArmtpnf;tHk;
ESpfjcrf;uGJcsdefwGif... ]]wrifdkif;pGm ocif*kdPf;nDnDnmnmESifh
xifwkdif;rpnfp&mbkdY yvDyvm odef;armifwyJh&JUjyif uvDurm
,drf;axmifouJhodkY vSnhfcsifwJh wynhf*Guvdef ApdefuvJ o&Jjyef
oeJ.Y ..}}[k rSww
f rf;wifccH &hJ onf/ jrefrmjynfEidk if aH &;&mZ0ifwiG f
,HkMunf&m0g'udk aowyefoufwpfqHk; pGJpGJNrJNrJ qkyfukdifoGm;ol?
jynfwiG ;f jynfyuGejf rLepf0g' qefu
Y siaf &;acgif;aqmif? Edik if aH &;udk
axmifckepfBudrf tuscHNyD; tepfemcHaqmif&GufcJhol? atmifqef;tufwvDpmcsKyfudk vufrSwfrxkd;bJ 0efBuD;&mxl;rS EkwfxGufcJhol
EdkifiHa&;orm;wpfOD;tjzpf xif&Sm;onf/
q&mxDvmppfolonf 0efxrf;oufumvwpfavQmuf
wGif ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? jynfxJa&;ESifh omoema&;0efBuD;Xme?
v,f,mESifh opfawm0efBuD;Xme? umuG,fa&;0efBuD;XmeESifh
jyefMum;a&;0efBuD;XmewkdYwGif wm0ef,laqmif&GufcJhonf/
xdt
Yk jyif (1984-88) ckEpS f jynfov
Yl w
T af wmfoufwrf;wGif
rauG;wkdif; NrdKUopfrJqEe,fajrrS jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,f
tjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf/ jyefMum;a&;0efBuD;XmeESifh
,Ofaus;rI0efBuD;XmeESpfckwGif oHk;BudrfpD XmetBuD;tuJtqifhrS
'kwd,0efBuD;tqifhtxd xl;jcm;pGm wm0ef,laqmif&GufcJholjzpf
onf/
q&mxDvmppfolonf jrefrmEdkdifiHpmayESifhpme,fZif;
A[dktvkyftrIaqmiftzGJUOu|tjzpf 1989 ckESpfrS 1993 ckESpf
txd aqmif&GufcJhNyD; 1993 ckESpf? 'DZifbmvwGif usif;ycJhaom
yxrtBudrf jrefrmEdkifiHpmaynDvmcHBuD; atmifjrifpGmusif;y
Ekdifa&;udk aqmif&Gufay;cJhonf/
EdkifiHawmfu csD;jrifhaom ppfrIxrf;aumif;wHqdyf tyg
t0if (5) ck? jynfolY0efxrf;wHqdyf (4) ck pkpkaygif; bGJUxl;*kPfxl;
qkdif&m qkwHqdyf (9) ck &&SdcJhonf/ ppfrIxrf;aumif;wHqdyf (Marshal Tito's Military Merit Third Degree) rsm; yg0ifonf/
q&monf i,fpOfuyif uAsmudk (14) ESpfom;t&G,f
up a&;om;cJNh y;D ,cktcg uAsmtyk'f a& (1000) ausmaf &;om;
cJNh y;D jzpfonf/ xdt
Yk jyif aqmif;yg;? pmwrf;? 0wKwdk pkpak ygif; tyk'f
a& (1500) ausmf a&;om;cJh&m (255) yk'frSm t*FvdyfbmomodkY
jyefqkdcJhNyD; jzpfonf/ pmtkyftjzpf uAsmpmtkyf (14) tkyfESifh
0wKpmtkyf (11) tkyf yHEk ydS x
f w
k af 0cJo
h nf/ if;pmtkyrf sm;udk jrefrmt*Fvyd Ef pS b
f momjzifh jyefvnfu
kd Ef ydS x
f w
k af 0&ef pDpOfvsu&f o
dS nf/
q&m\ xif&Sm;ausmfMum;aom uAsmtrsm;tjym;udk t*Fvdyfwkwf-jyifopf-*syefbmomwkdYjzifh jyefqkdxm;NyD; jzpfonf/
10
pmaya&csrf;pif pmpOf
15
tkPfOD;u Mu,feD
tkPOf ;D u Mu,fejD zm
Adv
k cf sKyfatmifqef;yg?
wkAYd rmjynf tarSmifwiG ;f
olacgif;aqmifvv
Ykd if;/
pdw&f if;rSev
f Ydk opmwnf
Akv
d cf sKyftmZmenf?
wkjYd ynfaumif;atmif olo,fy;kd
ol*Y P
k f b,frnKd ;/
k;d om;ajzmifrh wf ol rY &l m
i,fi,fxu
J yg?
Armjynfol Y tcspfyef;
Adv
k cf sKyf OD;atmifqef; /
/
wifrkd;
(odef;at;pkpnf;pDpOfonfh ]atmifqef;*kPf&nfuav; uAsmrsm;}
pmtkyfrS aumufEkwfazmfjyygonf/)
14
pmaya&csrf;pif pmpOf
nHUolESifh awmfol
11
- 1999 ckESpf
- 1981 ckESpf
- 1960 jynhfESpf
- 1992 ckESpf
- 2001 ckESpf
- 2002 ckESpf
- 1965 ckESpf
- 1997 ckESpf
- 1998 ckESpf
- 1992 ckESpf
12
pmaya&csrf;pif pmpOf
tjcm;uavmiftrnfcGJrsm;ESifha&;om;aom usrf;rsm;
1/ jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;udk EdkifiHa&;enf;ESifh ajz&Sif;Muonf
qkd&m0,f (&JacgifausmfpGm)
2/ rk;d vH;k jynhf rkom0g'D bDbpD ?D ADt
G akd t? attkid t
f m (aomw&Sif
wpfOD;)twGJaygif; (2) wGJ? tkyf (28) tkyf? (pdk;nGefY? wiffaxG;?
armif&Jwifh oHk;OD;aygif; a&;onf)
3/ jrefrmEdkifiH pwmvife,fy,frSbmaMumifh cGJxGufcJhovJ
(uavmifcGJ AdkvfoHrPdjzifha&;onf)
t*Fvdyfbmom? jrefrmbmom? *syefbmom? jyifopfbmom?
*smrefbmomwkdYjzifh xkwfa0aompmtkyfrsm;
1/ rJacgifjrpfrS tdk&Guf0gESifh tjcm;uAsm
-1990 jynhfESpf
(t*Fvdyf-jrefrm ESpfbmom ykHESdyfxkwfa0jcif;)
2/ A Little Scarecrow in the Paddy Field - 2001 ckESpf
(Farmer Version)
3/ A Little Scarecrow in the Paddy Field - 1988 ckESpf
(Myanmar and English Version)
4/ Ayeyarwady and Yansi-Song the
- 2001 ckESpf
Friendship (Chineses Version)
5/ Critique on Myanmar Poetry An
-2001 ckESpf
appreciation (English Myanmar)
13
igwdkY\ twKywd
tazonfvnf;
raoGznfbJ
ajrqDazmufvSpf
a&Munfaomufopf?]tjrpfjzpf\}/
taronfvnf;
a&Munfwkd;aomuf? rndK;ajcmufbJ
NzdK;armufuspfuspf? ]yifpnfjzpf\}/
om;armifawGu
tm;aqmifNzdK;oef? rNcdK;NcHbJ
kd;wHNydKif;&pf? ]udkif;&Gufjzpf\}/
orD;rsm;u
BuD;xGm;rsKd;quf? rcsKd;zsufbJ
wdk;wufysKdrspf? ]tyGifhjzpf\}/
ajr;&wem? aoG;r[mum;
a&S;tvmrsm;? zGifh0ifh<um;onfh
cGeftm;jynfhESpf? ]toD;jzpf\}/
]rsKd;wpfaph} rS
wkd;rdk;,H? NzdK;NzdK;vQH
&Sifoefjcif;*kPf? NyD;jynfhpHkwdkif
uHkvHkwnf&pf? owd jzpfonfh
]opfwpfyifodkY? jzpfpOfodkYES,f . . .}
wkdYab; wkdYbdk;? aumif;arGNzdK;vsuf
rndK;orm? rsKd;jrefrm . . .
Zmwdykn? *kPfrmeESifh
Ekd;x &Sifoefvsufygwnf; /
/
armifjrifo
h ef; (rauG;)
(yckuLOD;tkH;az pmayqk& armifjrifhoef; (rauG;) oDuHk;zGJUqkdaom
]&ifxJujruefom uAsmrsm;} pmtkyfrS aumufEkwfazmfjyygonf/)
12
pmaya&csrf;pif pmpOf
tjcm;uavmiftrnfcGJrsm;ESifha&;om;aom usrf;rsm;
1/ jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;udk EdkifiHa&;enf;ESifh ajz&Sif;Muonf
qkd&m0,f (&JacgifausmfpGm)
2/ rk;d vH;k jynhf rkom0g'D bDbpD ?D ADt
G akd t? attkid t
f m (aomw&Sif
wpfOD;)twGJaygif; (2) wGJ? tkyf (28) tkyf? (pdk;nGefY? wiffaxG;?
armif&Jwifh oHk;OD;aygif; a&;onf)
3/ jrefrmEdkifiH pwmvife,fy,frSbmaMumifh cGJxGufcJhovJ
(uavmifcGJ AdkvfoHrPdjzifha&;onf)
t*Fvdyfbmom? jrefrmbmom? *syefbmom? jyifopfbmom?
*smrefbmomwkdYjzifh xkwfa0aompmtkyfrsm;
1/ rJacgifjrpfrS tdk&Guf0gESifh tjcm;uAsm
-1990 jynhfESpf
(t*Fvdyf-jrefrm ESpfbmom ykHESdyfxkwfa0jcif;)
2/ A Little Scarecrow in the Paddy Field - 2001 ckESpf
(Farmer Version)
3/ A Little Scarecrow in the Paddy Field - 1988 ckESpf
(Myanmar and English Version)
4/ Ayeyarwady and Yansi-Song the
- 2001 ckESpf
Friendship (Chineses Version)
5/ Critique on Myanmar Poetry An
-2001 ckESpf
appreciation (English Myanmar)
13
igwdkY\ twKywd
tazonfvnf;
raoGznfbJ
ajrqDazmufvSpf
a&Munfaomufopf?]tjrpfjzpf\}/
taronfvnf;
a&Munfwkd;aomuf? rndK;ajcmufbJ
NzdK;armufuspfuspf? ]yifpnfjzpf\}/
om;armifawGu
tm;aqmifNzdK;oef? rNcdK;NcHbJ
kd;wHNydKif;&pf? ]udkif;&Gufjzpf\}/
orD;rsm;u
BuD;xGm;rsKd;quf? rcsKd;zsufbJ
wdk;wufysKdrspf? ]tyGifhjzpf\}/
ajr;&wem? aoG;r[mum;
a&S;tvmrsm;? zGifh0ifh<um;onfh
cGeftm;jynfhESpf? ]toD;jzpf\}/
]rsKd;wpfaph} rS
wkd;rdk;,H? NzdK;NzdK;vQH
&Sifoefjcif;*kPf? NyD;jynfhpHkwdkif
uHkvHkwnf&pf? owd jzpfonfh
]opfwpfyifodkY? jzpfpOfodkYES,f . . .}
wkdYab; wkdYbdk;? aumif;arGNzdK;vsuf
rndK;orm? rsKd;jrefrm . . .
Zmwdykn? *kPfrmeESifh
Ekd;x &Sifoefvsufygwnf; /
/
armifjrifo
h ef; (rauG;)
(yckuLOD;tkH;az pmayqk& armifjrifhoef; (rauG;) oDuHk;zGJUqkdaom
]&ifxJujruefom uAsmrsm;} pmtkyfrS aumufEkwfazmfjyygonf/)
14
pmaya&csrf;pif pmpOf
nHUolESifh awmfol
11
- 1999 ckESpf
- 1981 ckESpf
- 1960 jynhfESpf
- 1992 ckESpf
- 2001 ckESpf
- 2002 ckESpf
- 1965 ckESpf
- 1997 ckESpf
- 1998 ckESpf
- 1992 ckESpf
10
pmaya&csrf;pif pmpOf
15
tkPfOD;u Mu,feD
tkPOf ;D u Mu,fejD zm
Adv
k cf sKyfatmifqef;yg?
wkAYd rmjynf tarSmifwiG ;f
olacgif;aqmifvv
Ykd if;/
pdw&f if;rSev
f Ydk opmwnf
Akv
d cf sKyftmZmenf?
wkjYd ynfaumif;atmif olo,fy;kd
ol*Y P
k f b,frnKd ;/
k;d om;ajzmifrh wf ol rY &l m
i,fi,fxu
J yg?
Armjynfol Y tcspfyef;
Adv
k cf sKyf OD;atmifqef; /
/
wifrkd;
(odef;at;pkpnf;pDpOfonfh ]atmifqef;*kPf&nfuav; uAsmrsm;}
pmtkyfrS aumufEkwfazmfjyygonf/)
16
pmaya&csrf;pif pmpOf
wkdYArmtpnf;tHk;Ou| ocifApdef
(1910-1963)
armifaZ,sm
jrefrmEdkifiH vGwfvyfa&;BudK;yrf;rIorkdif;wGif wuodkvf
ausmif;om;rsm;xJrS yxrOD;qHk; ocifbGJUcHol? wkdYArmtpnf;
tHk;BuD;\ yxrOD;qHk;Ou|? *syeffacwf *syeftmPmydkiftzGJU\
wkdif;jcm;odkY e,fESif'PfcH&onfh EdkifiHa&;orm;jzpfonf/ wkdYArm
tpnf;tHk;Ou|b0wGif rsKd;cspfpmqkd ocifudk,fawmfrdIif;u]]...aMomf t&iftp ocifyxrwGifjzifh txifu&ay
ayghaemf t&Sifwyu0defrSm ocifApdefwkdYESifh wGJ&wmh tuJj'yf
wajymifajymifvQHokdY...}} [lpmzGJUcJhonf/ wdkYArmtpnf;tHk;
ESpfjcrf;uGJcsdefwGif... ]]wrifdkif;pGm ocif*kdPf;nDnDnmnmESifh
xifwkdif;rpnfp&mbkdY yvDyvm odef;armifwyJh&JUjyif uvDurm
,drf;axmifouJhodkY vSnhfcsifwJh wynhf*Guvdef ApdefuvJ o&Jjyef
oeJ.Y ..}}[k rSww
f rf;wifccH &hJ onf/ jrefrmjynfEidk if aH &;&mZ0ifwiG f
,HkMunf&m0g'udk aowyefoufwpfqHk; pGJpGJNrJNrJ qkyfukdifoGm;ol?
jynfwiG ;f jynfyuGejf rLepf0g' qefu
Y siaf &;acgif;aqmif? Edik if aH &;udk
axmifckepfBudrf tuscHNyD; tepfemcHaqmif&GufcJhol? atmifqef;tufwvDpmcsKyfudk vufrSwfrxkd;bJ 0efBuD;&mxl;rS EkwfxGufcJhol
EdkifiHa&;orm;wpfOD;tjzpf xif&Sm;onf/
q&mxDvmppfolonf 0efxrf;oufumvwpfavQmuf
wGif ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? jynfxJa&;ESifh omoema&;0efBuD;Xme?
v,f,mESifh opfawm0efBuD;Xme? umuG,fa&;0efBuD;XmeESifh
jyefMum;a&;0efBuD;XmewkdYwGif wm0ef,laqmif&GufcJhonf/
xdt
Yk jyif (1984-88) ckEpS f jynfov
Yl w
T af wmfoufwrf;wGif
rauG;wkdif; NrdKUopfrJqEe,fajrrS jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,f
tjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf/ jyefMum;a&;0efBuD;XmeESifh
,Ofaus;rI0efBuD;XmeESpfckwGif oHk;BudrfpD XmetBuD;tuJtqifhrS
'kwd,0efBuD;tqifhtxd xl;jcm;pGm wm0ef,laqmif&GufcJholjzpf
onf/
q&mxDvmppfolonf jrefrmEdkdifiHpmayESifhpme,fZif;
A[dktvkyftrIaqmiftzGJUOu|tjzpf 1989 ckESpfrS 1993 ckESpf
txd aqmif&GufcJhNyD; 1993 ckESpf? 'DZifbmvwGif usif;ycJhaom
yxrtBudrf jrefrmEdkifiHpmaynDvmcHBuD; atmifjrifpGmusif;y
Ekdifa&;udk aqmif&Gufay;cJhonf/
EdkifiHawmfu csD;jrifhaom ppfrIxrf;aumif;wHqdyf tyg
t0if (5) ck? jynfolY0efxrf;wHqdyf (4) ck pkpkaygif; bGJUxl;*kPfxl;
qkdif&m qkwHqdyf (9) ck &&SdcJhonf/ ppfrIxrf;aumif;wHqdyf (Marshal Tito's Military Merit Third Degree) rsm; yg0ifonf/
q&monf i,fpOfuyif uAsmudk (14) ESpfom;t&G,f
up a&;om;cJNh y;D ,cktcg uAsmtyk'f a& (1000) ausmaf &;om;
cJNh y;D jzpfonf/ xdt
Yk jyif aqmif;yg;? pmwrf;? 0wKwdk pkpak ygif; tyk'f
a& (1500) ausmf a&;om;cJh&m (255) yk'frSm t*FvdyfbmomodkY
jyefqkdcJhNyD; jzpfonf/ pmtkyftjzpf uAsmpmtkyf (14) tkyfESifh
0wKpmtkyf (11) tkyf yHEk ydS x
f w
k af 0cJo
h nf/ if;pmtkyrf sm;udk jrefrmt*Fvyd Ef pS b
f momjzifh jyefvnfu
kd Ef ydS x
f w
k af 0&ef pDpOfvsu&f o
dS nf/
q&m\ xif&Sm;ausmfMum;aom uAsmtrsm;tjym;udk t*Fvdyfwkwf-jyifopf-*syefbmomwkdYjzifh jyefqkdxm;NyD; jzpfonf/
pmaya&csrf;pif pmpOf
xDvmppfol
jyefMum;a&;ESifh
jynfolYqufqHa&;
1/
2/
3/
4/
5/
trnf&if;
rdbtrnf
arG;ou&mZf
arG;zGm;&ma'o
uavmiftrnfcGJrsm;
OD;pdk;nGefY
OD;b&if+a':tHk;wif
1932 ckESpf
rdwDvmNrdKU? a&Tppfonfaus;&Gm
&JacgifausmfpGm? pdk;nGefY?
AdkvfoHrPd? okawoDwpfOD;
udk,fa&;jzpfpOf
q&mxDvmppfolonf &efukefoufBuD;wuodkvfwGif
Oypm0dZm(u)txd ynmoifMum;cJhonf/ rdwDvmNrdKU trsKd;om;
txufwef;ausmif; ausmif;om;b0 1949 ckEpS w
f iG f ausmif;om;
&JacgifwyfzGJUwGif yg0if aomif;usef;olrsm;tm; vufeufpGJudkif
wkdufcdkufcJhonf/ 1950 jynhfESpf atmufwkdbmvwGif jrefrmh
wyfrawmfoYkd 0ifa&mufco
hJ nf/ 1953 ckEpS w
f iG f jyefwrf;0ift&m&Sd
tqifo
h Ykd a&muf&cdS NhJ y;D 1982 ckEpS w
f iG f 'kw,
d Akv
d rf LS ;Bu;D tqifjh zifh
wyfrawmfrS tNidrf;pm;,lcJhonf/
1962 ckEpS ?f Ed0k ifbmvwGif trsK;d om;pmaynDvmcHBu;D udk
OD;aqmifusi;f yay;cJo
h nf/ tvm;wl 1963 ckEpS ?f arvwGif 0g*Depf
(obif) ynmonfrsm; nDvmcHudkvnf; usif;yay;cJhonf/
17
Apdef? ocif
1910 jynhfESpf? Zlvkdifv 15 &ufwGif [oFmwNrdKU zGm;
onf/ tz OD;zk;d jrpf? trda':apmjzpfonf/ arG;csi;f ckepfa,mufwiG f
ti,fq;kH jzpf tpfuo
dk ;kH a,muf? tpfr oH;k a,muf&o
dS nf/ zcifrmS
ti,fq;kH jzpf tpfuo
dk ;kH a,muf? tpfroH;k a,muf&o
dS nf/ zcifrmS
v,fydkif&SifyGJpm;? zcifbufrS tbkd;rSm [oFmwNrdKU orm"dNrdKU0ef
jzpfonf/
[oFmwNrKd U edaj*m"mHw
k u
kd ?f rk;d aumif;wku
d ?f anmifwek ;f NrKd U
a&T[oFmawm& pmoifwkdufwkdYwGif udk&if0wfjzifh Ak'pmayrsm;
oifMum;cJhonf/ a&T[oFmawm&wGif oHk;ESpfMum ynmoifaepOf
udk&if0wfjzifh 0denf;pmjyefyGJ0if&m yxr&cJhonf/ 1923 ckESpfwGif
vlxGuf [oFmwNrdKU tpdk;&txufwef;ausmif; pwkwwef;rS
pwifynmoifMum;onf/ ynmxl;cRe
f 1925 ckEpS w
f iG f ckepfwef;
paumvm;&Spfatmifonf/ 1928 ckESpfwGif wuodkvf0ifwef;
pmar;yGJudk t*Fvdyfpm? ocsFm*kPfxl;rsm;jzifh atmifjrifcJhonf/
1928 ckEpS w
f iG f &efuek w
f uov
kd f ynmqufvufqnf;
yl;onf/ &efuek w
f uov
kd f ausmif;om;rsm;or* pwifwnfaxmif
olrsm;wGif wpfOD;tygt0ifjzpfonf/ 1931 ckESpf ausmif;om;rsm;
or*trIaqmiftzGJUwGif twGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&Gufonf/
wuoOu|rSm OD;xGe;f pdejf zpfonf/ ArmEdik if v
H ;kH qdik &f m vli,frsm;
toif; (1930) tzGUJ 0ifociftjzpf Edik if aH &;aqmif&u
G cf &hJ m &efuek f
wuov
kd af usmif;tkyBf u;D rpwmpavmh\ e,fEiS cf &H onf/ *s'q
f if
aumvdyo
f Ykd ajymif;a&TU ynmqufvufoif,pl Of Ekid if aH &; vHaYI qmf
rIrsm;aMumifh bDatpmar;yGJajz&ef ESpfvtvdkwGif xyfrHausmif;
xkwfcH&onf/ oli,fcsif;rsm;\ tultnDjzifh ,k'ef (*s'fqif)
aumvdyfu jyefvnfvufcHaomfvnf; wuodkvfynma&;udk
pGev
Yf w
T
f tcsed jf ynhf ocifEikd if aH &;orm;tjzpf aqmif&u
G cf o
hJ nf/
&efuek w
f uov
kd w
f iG f ynmoifMum;aepOf yifew
D u
dk yf 0kH wf
cHzk ed yfp;D ? tdraf wmf&mxD;aqmif;um acgif;wH;k jzifh w&m;a[mcJ&h m
18
pmaya&csrf;pif pmpOf
b0ed*Hk;
q&mawmfonf r[mNrdKifausmif; oDwif;oHk;&if; w&m;
bm0emudk yGm;rsm;tm;xkwf\/ 1968 ckESpf? oufawmf 91 ESpf
t&G,fwGif q&mawmfysHvGefoGm;ay&m wynhf'g,um 'g,dumr
wkdYu xGuf&yfpcef;odkY <uoGm;onf[k ,HkMunfMuavonf/ q&m
awmfb'EpEol&d,onf rdrdysHvGefawmfrrlrDuvnf; OD;0dZm
vuFm&q&mawmftm; ausmif;wGif pmoifpmtHoHrsm; Mum;vdk
onf[k rdeaYf wmfral vh&o
dS nfqydk gonf/ odjYk zifh r[mNrKd iaf usmif;udk
y&d,wd pmoifwkdufjzpf&ef BudK;yrf;tm;xkwfcJhMu&m ,cktcg
pmoifpmcs oHCm omraPtyg; 100 cefYyif &SdaeNyDjzpfaMumif;
od&Sd&\/
(wifEdkifwkd;a&;om;aom ]ukef;abmifEG,f omoemh0efaqmif
yk*dKvfrsm;} pmtkyfrS xkwfEkwfazmfjyygonf/)
pmaya&csrf;pif pmpOf
1935 ckEpS w
f iG f OD;Muif? a':&ifw\
Ykd wwd,orD; a':cif
cifESifh vufxyfcJhonf/ a':cifcifrSm a&ausmfrufo'pfausmif;rS
wuov
kd 0f ifwef;atmifNy;D jrefrmhp;D yGm;a&; yHEk ydS w
f u
kd u
f kd OD;aqmif
aeol? rsKd;cspf pdwfxufoefolwpfOD; jzpfonf/ yHkESdyfwdkufrSyif
wkAYd rmtpnf;tH;k \ a<u;aMumfoH ]]a'gif;owif;pOf}} udk xkwaf 0
cJhonf/
1935 ckESpf ZGefvwGif q&mawmfOD;auwkESifh tdEd,odkY
Edik if aH &;avhvmaqG;aEG;&ef oGm;a&mufco
hJ nf/ xkpd Ofu tdE,
d jynf
[d E L r[mbmomtoif ; \ Ou | tjzpf aqmif & G u f a eaom
q&mawmfOD;Owr\ zdwfMum;csufjzifh oGm;a&mufcJhjcif;jzpfonf/
tdEd,wGif uGef*&ufacgif;aqmifrsm;ESifh awGUqHkaqG;aEG;cJhonf/
1936 ckESpf? ZGefv 27-29 &ufwGif jrif;NcHNrdKUudk udk;cef;
wefaqmif; 'kwd,tBudrf wkdYArmtpnf;tHk; nDvmcHusif;y
onf/ nDvmcHaemufq;kH aeY usi;f yaepOf ocifApdeEf iS hf tjcm;ocif
av;OD; zrf;qD;cH&onf/ nDvmcHrwkdifrD armfvNrdKifNrdKU NAdwdoQ
tpd;k &tm; tMunfnKdf ysuaf tmif a[majymrIjzifh zrf;qD;jcif;jzpf
tvkyMf urf;ESihf axmif'Pf wpfEpS cf srw
S cf &H onf/ axmif'PfraphrD
tpmiwfcH qEjy&mrS jyefvTwfay;cH&onf/
1938 ckESpf? rwfv 22-24 &ufwGif jynfNrdKU wwd,
tBurd f wkAYd rmtpnf;tH;k nDvmcHusi;f yonf/ ocifoed ;f armifBu;D
onf ocifnDESifh,SOfNydKif wpfrJtomjzifh Ou|jzpfvmonf/
nDvmcHwGif ocifodef;armifESifh ocifApdefwkdY oabmuGJvGJ&mrS
1938 ckESpf? ZlvkdifvwGif ocifodef;armifBuD; vufrSwfESifh ocif
Apdeftm; A[dktvkyftrIaqmiftzGJU0ifrS omreftoif;om;tjzpf
tqifhavQmhcscJhonf/ tuGJtNyJrsm;aMumifh wkdYArmtpnf;tHk;
onf ESpjf crf;uG
J ocifApdeEf iS hf ocifxeG ;f tkyw
f u
Ydk oD;jcm;wdAYk rm
tpnf;tH;k udk wnfaxmifco
hJ nf/ jrefrmjynf vGwv
f yfa&;twGuf
EdkifiHjcm;tultnD&SmazGa&;wGif &efukef&Sd *syefoHtrwfudkulbl;?
rpwm[mumem*g;wkEYd iS hf tquftoG,&f cJo
h nf/ 1940 jynhEf pS ?f
r[mNrdKifq&mawmf
wpfaeYwGif rif;om; q&mawmfxHodkY tbkd;tkdwpfOD;
a&muf&Sdvmonf/ xkdtbkd;tkdrSm r[mNrdKif awmpyf q&mawmf
ud&k ifav;b0u 0wfBu;D 0wfi,f jyKpck &hJ ol jzpfonf/ tbk;d tdo
k nff
q&mawmfukd zl;awGU&aomtcg idak <u;avawmh\/ xkaYd emuf tbk;d
tdku rdrdonf q&mawmf udk&ifav;b0u teD;uyf jyKpkcJh&ol
jzpfaMumif; avQmufxm;ajymjyavonf/ tbd;k td\
k tqdak Mumifyh if
rif ; om;q&mawmf u d k r[mNrd K if a wm w&m;usif h c J h z l ; aom
q&mawmftjzpf trsm;uod&SdoGm;Muonf/ xkdpOfumvrSp
r[mNrdKifq&mawmf[lom trnfxif&Sm;vmygonf/
q&mawmf oDwif;oHk;pHaeawmfrl&m ausmif;rSmvnf;
jr,k*gausmif;[k trnfrwGifbJ r[mNrdKifausmif;[lom trnf
wGifygonf/ rif;wkef;rif;\ orD;awmf rif;wyfxdyfacgifwifonf
aetdrfESifh tvSrf;ruGmvSaom r[mNrdKifausmif;odkY tNrJvdkvkd
oGm;a&mufavh&Sdonf/ rif;wyfxdyfacgifwif rif;orD;BuD;rSm
&efukefNrdKU&Sd aqGawmfrsKd;awmfrsm;tzGJU\ Ou|vnf;jzpfonfh
tavsmuf aemifwGif aqGawmfrsKd;awmfrsm;tzGJU qkdif;bkwfudkyif
r[mNrdKifausmif;odkY ajymif;a&TUcsdwfqGJxm;cJhavonf/ prf;acsmif;
NrdKUe,f blwmHkvrf;&Sd jr,k*gausmif;rSmvnf; ,aeYwkdif r[mNrdKif
ausmif;[lom trnfwGifygonf/
q&mawmfonf tdraf &SUpH uaemifrif;om;Bu;D \ ajr;awmf&if;
jzpfaomaMumifh vpOfaxmufyHh aMu;aiG 200 usyf &&SdcJhonf/
19
pmaya&csrf;pif pmpOf
20
r,fawmfESifh jyefvnfqHkpnf;Mu&jcif;
q&mawmf &efukef tNrJausmif;xkdifaepOf r,fawmf
cifqifrh mS rl rnfonft
h &yfoYkd a&mufavonfrod/ uGu
J mG aeMuav
\/ bk&ifhaqGawmfrsKd;awmfrsm;onf &efukefa&muf rif;om; q&m
awmfrmS wufEw
JT u
dk pf m; rif;om;xdyw
f ifrw
S \
f om;jzpfaMumif; od&dS
MuonfEiS hf ud;k uG,q
f nf;uyfvmMu&mwGif aumif;wHx
k yd w
f ifrw
S f
\ om;jzpfaMumif; od&MdS uonfEiS hf ud;k uG,q
f nf;uyfvmMu&mwGif
aumif;wHkxdyfwifrBuD;vnf; yg0ifygonf/ aumif;wHkxdyfwif
rBu;D u rif;om;q&mawmfEiS hf armifErS wpf0rf;uGv
J nf; awmfpyf\/
wpfBurd w
f iG f aumif;wHx
k yd w
f ifrBu;D u ppfuidk ;f wGif oDv&Si0f wfae
aom r,fawmfcifqifhudk q&mawmfESifh awGUqHkay;cJhonf/ odkYjzifh
ESpt
f wefMum uGu
J mG aeMuonfh om;awmfEiS hf r,fawmfwYdk jyefvnf
qHkpnf;cGifh &&SdcJhavonf/
pmaya&csrf;pif pmpOf
omoemhabmifodkY
q&mawmfu xdyfwifvSudk 'DyJ,if;&Sd *kdPf;csKyfa&Tusif
q&mawmfxH ydkYay;um omraPjyKapvkdufonf/ rdcif cifqifh
udkvnf; oDv&Sif 0wfapvdkuf\/ xdyfwifvSu 'DyJ,if;NrdKU ta&SU
tif;uefwkdufwGif pmayavhvmqnf;yl;&onf/ wwd, a&Tusif
omoemydik f q&mawmf 'Dy,
J if;rS rEav;odaYk jymif;a&TUum taemuf
0dok'gHkwkdufudk wnfaomtcg udk&ifxdyfwifvSvnf; ygoGm;
avonf/ ud&k ifi,fonf rEav; pmayqufvufavhvmqnf;yl;
&\/
pmay tawmftwef avhvmqnf;yl;NyD;aomtcg q&m
awmfBu;D u ud&k if\qEtwdik ;f 0dyem w&m;tm;xkw&f ef r[m
NrKd iaf wmwGi;f odYk ac:aqmifomG ;avonf/ r[mNrKd irf S wpfzef rH&k mG
a&Tbawmif oHk;ESpfoDwif;oHk;jyefonf/ xkdYaemuf r[mNrdKifq&m
awmf\ qEt& u&ifjynfe,f a'geawmifwef;odkY oGm;a&muf
w&m;tm;xkwjf yefonf/ oGm;&onfu vG,u
f v
l o
S nfawmhr[kwaf y/
c&D;oGm; tbk;d tkw
d pfO;D u omraPav;tm; &efuek b
f w
l m p&dwf
tukeftuscHum tultnDay;vrf;nTefcJhonf/
a'geawmifa&mufawmh acwow
D if;oH;k Ny;D oxHk jroydwf
awmifodkY ajymif;a&TUoDwif;oHk;onf/ xkdaemuf aerdE&awmifajc
ppfap;awm oDwif;oHk;jyefonf/ xkdpOfu xGuf&yfayguf qH&Snf
udk,fawmf[k aemifwGif xif&Sm;cJhonfh &Sif"rpm&Du uyd,tjzpf
vdu
k v
f aH pmifah &Smufco
hJ nf/ xdyw
f ifvu
S ,
kd af wmfonf oxHpk pfaq;
awmrS OuHNrdKU ta&SUbuf jrpdrf;awmifodkY <ua&mufjyefonf/
jrpdr;f awmifwiG f oH;k ESpw
f &m;tm;xkwNf y;D rif;vS r[mNrKd iaf wmodYk
ajymif;a&TUcJjh yefonf/ Ouo
H Ykd toGm;vrf;c&D; rD;&xm;xuf awGUcJh
onfh olaX;OD;qif\ ZeD; a':rrav;u &efukef? ykZGefawmifwGif
ausmif;aqmufvSLonf/ odkYaomf q&mawmfu &ufowESpfywf
rQom oDwif;oHk;NyD; ausmif;'um 'umrrsm;udk jyefvnfpGefYum
oxHkodkY <uoGm;awmhonf/
21
22
pmaya&csrf;pif pmpOf
Mu,feD
(1922-1974)
{&m0wDwkdif;? "EkjzLNrdKUe,f Asif;bGJ&GmwGif tz OD;yd? trd
a':apmjrwku
Yd 1922 ckEpS w
f iG f arG;zGm;onf/ wkw-f jrefrm ujym;
jzpf\/ arG;csi;f ig;a,mufteuf 'kw,
d om; jzpfonf/ trnf&if;
rSm OD;jrifhaqGjzpf\/
jrefrmpm yxrvwfatmifonf/ wkwfpm wpfq,fh
oH;k wef;atmifonf/ "EkjzLNrKd Ue,f urmNh ird ;f csr;f a&; uGe*f &uf 0g'
jzefYcsda&;rSL;ESifh "EkjzLpmay0goem&Sifrsm;toif;\ em,utjzpf
aqmif&GufcJhonf/
i,fpOfuyif pmay0goemygcJhonf/ 1950 jynfhESpf
{NyDvxkwf Ir0kyfpHkr*Zif; trSwf 35 wGif yg0ifonfh ]udkwHig}
0wKwjdk zifh pmaye,foYkd pwif0ifa&mufonf/ ]udak 'gif;pde?f r,fped }f
wkdYudk yifwkdifZmwfaqmifjyK a&vkyfom;b0 okyfazmf 0wKwkd
aygif; (16) yk'f? ]udka'gif;pdef? r,fpdef} Zmwfaqmifr[kwfonfh
jrpf0uRef;ay: wHigvkyfom; b0okyfazmf0wK av;yk'f (tif;av
vH? ig;aemufomG ;? txifawmf vGv
J &Ydk ,fEiS hf AsKid ;f uRe;f tif;om;Bu;D
zd;k a&To;D )? pkpak ygif; (20) yk'f a&;om;cJo
h nf/ a&vkyo
f m; wHigonf
rsm; taMumif;udk yxrqH;k ESihf tpOfwpdu
k f a&;zGUJ cJo
h nfh pma&;q&m
wpfOD;yifjzpfonf/
1964 ckESpf? atmufwkdbmvwGif Ir0pmtkyfwkdufu
udw
k iH g (yxrtky)f udk xkwaf 0cJo
h nf/ 0wKwdk (10) yk'?f yg0ifonf/
1975 ckESpf? azazmf0g&DvwGif pmcspfol pmtkyfwkdufu udkwHigudk
jznhfpGufxkwfa0cJhonf/ 1950 jynfhESpf? {NyDvrS 1955 ckESpf?
i,fpOfb0
xdyfwifvSukd 1877 ckESpfwGif wufETJwdkufpm; rif;om;
xdyfwifrSwfcifqifhwdkYrS zGm;jrifygonf/ zcifxdyfwifrSwfrSm
rif;wkef;rif;w&m;\ nDawmf&if;jzpfaom tdrfa&SUpH uaemif
rif;om;Bu;D \ om;awmf &if;rkYd xdyw
f ifvu
S uaemifrif;om;Bu;D \
ajr;t&if;jzpfonf/ xdyfwifvS &SpfESpfom;t&G,fwGif oDaygrif;
ygawmfrlcJh&ouJhodkY zcifxdyfwifrSwfonfvnf; a&Tbdka'orS
e,fcsJUt*Fvdyfudk awmfvSefcJhonf/ xdyfwifrSwf a&TbkdodkY xGufcGm
vQif aejynfawmfrS q&mawmfwpfyg;vnf; ygoGm;onfqkd\/
,if;q&mawmfESifhtwl &SpfESpfom;t&G,f xdyfwifvSonf vdkufyg
oGm;avonf/
1887 ckEpS w
f iG f xdyw
f ifrw
S af wmwGi;f iSuzf sm;a&m*gjzifh
uG,v
f eG o
f mG ;\/ xdt
k cg ud,
k v
f yk af wmf cifqifEh iS hf om; xdyw
f ifvS
wkdYudk xdyfwifrSwfudk;uG,fonfh q&mawmfa&TbkdNrdKU taemuf
ajrmufbuf&Sd r[mNrdKifawmpyfrS tifMuif;NrdKif&GmodkY ydkYxm;
avonf/ tifMuif;NrKd i&f mG wGif q&mawmfu ,HMk unf&ol 'g,um
wkx
Yd H tyfEx
HS m;\/ ,if;odYk raqmif&u
G
f vnf; rjzpf/ xdyw
f ifrw
S f
qH;k yg;oGm;NyjD zpf ol\ tquftET,rf sm;udk NAw
d o
d Qwu
Ydk taESmifh
t,Sufay;Edkifayonf/
&uftenf;i,ftwGi;f yif NAw
d o
d Qwyfwpfwyf tifMuif;
NrKd i&f mG xdyw
f ifrw
S \
f om;wpfa,muf &Sad eonfMum; a&muf&dS
vmMuonf/ q&mawmf\ 'g,um ZeD;armifESHu xdyfwifvSudk
&ufuef;pifatmuf awmif;jzift
h yk x
f m;onf/ NAw
d o
d Qppfonfrsm;
onf xdyfwifrSwf\ ZeD;cifqifhESifh om;i,fwkdYudk rawGU&aom
tcg tifMuif;NrdKif&GmrS jyefvnfxGufcGmoGm;Muavonf/ wGif
q&mawmftzdkY tifMuif;NrdKifwGif tE&m,f&SdvmNyD[k od&Sdvmonhf
tavsmuf xdyw
f ifvu
S kd tjcm;wpfae&modYk ydaYk y;&ef pDpOf&jyefonf/
pmaya&csrf;pif pmpOf
e,fcsJq
U efYusifa&;acgif;aqmif
xdyw
f ifrw
S \
f
om;awmfb'Ep Eo&l ,
d
wifEikd w
f ;kd
q&mawmfb'Ep Eo&l ,
d udk r[mNrKd iaf usmif; q&mawmf
[l odMuonf/ q&mawmfudk orxvrf;pOft& xGuf&yfayguf
oGm;onf[lvnf; 'g,um 'g,dumrrsm;u ,HkMunfMu\/
tdraf &SUpHuaemifrif;om;Bu;D ESihf aqmif&ocifBu;D cifau
wkdYpHkzuf&mrS rif;om; xdyfwifrSwfudk zGm;jrifygonf/ xdyfwifrSwf
onf e,fcsJUqefYusifa&; wkdufyGJrsm; xif&Sm;cJholjzpfygonf/
xdyfwifrSwfESifh udk,fvkyfawmf cifqihfwkdYrS r[mNrdKifq&mawmf
avmif;vsmxdyfwifvSudk zGm;jrifcJhonf/
rsKd;kd;qufET,f
om,m0wDrif; + ya'omwkdufpm;rdzk&m;
uaemifrif;om;BuD; (OD;aumuf)
rif;om;xdyw
f ifrw
S f
a&eHacsmif;0efBuD; OD;pdk
aqmif&ocifBuD; cifau
cifqifh
xdyfwifvS (r[mNrdKifq&mawmf)
23
24
pmaya&csrf;pif pmpOf
;f pifaeYpmpOf
2013 ckEpS ?f Zlvikd pmaya&cs
v
f (1) r&uf
rS pwifxw
k af 0onf/
rmwdum
uAsm
- tkPfOD;u Mu,feD
- igwdkY\ twKywd
15
13
rif;OD; ('e)
14
umwGef;
- nHholESifh awmfol
twKywdqkdif&m
- xDvmppfol
- wdkYArmtpnf;tkH;Ou|
ocifApdef(1910-1963)
- Mu,feD (1922-1974)
pmaya&csrf;piftygt0if pmayzGHUNzdK;a&;qkdif&mvkyfief;rsm;?
pmayqkcsD;jrifhEdkifa&;aqmif&GufaerIrsm;ESifh yHkESdyfa&;ESifhpmtkyf
xkwaf 0a&;vkyif ef;\ aqmif&u
G af erI t&yf&yfukd www.moi.
gov.mm/ppe Website wGif 0ifa&mufMunfh
I vkt
d yfcsurf sm;
tm; tBuHjyKEdkifyg&ef zdwfac:tyfygonf/
wifrdk;
armifjrihfoef; (rauG;)
jyefMum;a&;ESifh
jynfolYqufqHa&;
armifaZ,sm
8
16
&mjynfhOD;pdk;nGefY
22
aqmif;yg;
- e,ffcsJUqefYusifa&;acgif;aqmif wifEkdifwkd;
xdyfwifrSwf\om;awmf
b'EpEol&d,
,c
k
j
z
e
f
h
a
0
vs
uf
&
S
d
onf
h
p
m
a
y
a
&
c
s
r
f
;
p
i
f
p
m
p
O
f
twG
uf
vS
L
'
g
e
f
;
vk
d
y
g
uj
y
e
f
M
um
;
a
&
;
E
S
i
f
h
j
y
nf
ol
h
quf
qH
a
&
;
O
D
;
p
D
;
X
m
e
?T
e
f
M
um
;
a
&
;
r
S
L
;
c
s
K
y
f
?
z
k
e
f
;
-0
6
7
4
1
2
2
4
2E
S
i
f
h
T
e
f
M
um
;
a
&
;
r
S
L
;
(
xk
wf
vk
y
f
)
?z
k
e
f
;
0
1
3
7
1
3
4
2
?0
6
7
4
1
2
3
7
0
wd
k
Y
xH
quf
oG
,f
vS
L
'
g
e
f
;
E
k
d
i
f
y
g
onf
/