ZENICA, Ul. Travnika br.

10
Tel.: 032 240 405
Mobitel: 062 944 454
e-mail: zlatan.uzunovic@yahoo.com

BUSINESS

PLA

Vlasnici privrednog drutva:

Nikola Ljuboja
Uzunovi Zlatan
Zlatan

Autori projekta:
Grahi Merisa
Uzunovi
Udiljak Blanka
Vodenarevi Mirza

Kontakt osoba:
Uzunovi Zlatan
Mobitel: 062 944 454

Posebne napomene:
1

Vlasnik privrednog drutva zadrava sva vlasnika prava.

Podaci iz ovog projekta su povjerljivi.

SADRAJ

1.Saetak Poslovnog Plana.................................................................................. 3

1.1. Biznis........................................................................................................ 3
1.2.Poduzetnik................................................................................................. 4
3.Trini pregled.................................................................................................. 6
3.1. Kupci......................................................................................................... 6
3.2. Veliina trita........................................................................................... 7
3.3.Inovativnost i kompetitivnost.....................................................................7
4. Marketing i prodaja......................................................................................... 8
4.1.Marketinki plan......................................................................................... 8
4.2.Distribucija................................................................................................. 9
4.3.Analiza cijene............................................................................................. 9
4.4.Prodaja....................................................................................................... 9
5. Struktura firme.............................................................................................. 10
5.1.Menaderski tim....................................................................................... 10
5.2.Ljudski resursi.......................................................................................... 11
5.3.Pravni oblik.............................................................................................. 11
6. Faktori uspjeha i rizika................................................................................... 11
6.1.Faktori uspjeha......................................................................................... 11
6.2.Rizici........................................................................................................ 12
7. Finansijski i Investicioni plan.........................................................................12
7.1. Investicioni plan...................................................................................... 12
7.2. Finansijski plan........................................................................................ 13
ANNEX 1............................................................................................................ 17
A. Line Informacije........................................................................................ 17
B. Kljune informacije o biznisu......................................................................19
ANNEX 2 Investicioni plan............................................................................... 20
ANNEX 3 - Prognoze proizvodnje i prodaje........................................................21
ANNEKS 4. - Izvjetaj o gotovinskom toku.........................................................22
ANNEKS 5. - Bilans uspjeha............................................................................... 23
ANNEKS 6. - Otpisni kapacitet bazirano na Investicionim potrebama...............24
ANNEKS 7. - Bilans stanja.................................................................................. 24
ANNEX 8. Slike................................................................................................ 25

1.Saetak Poslovnog Plana

1.1. Biznis

Firma Bosnia Product d.o.o. je preduzee za proizvodnju i plasman

autohtone bosanske rakije, prvenstveno ljivovice. Osjetan je nedostatak
ovog proizvoda na tritu, jer kupci uprkos elji nisu u prilici da kupe ovaj
proizvod iza kojeg stoji standardizovana proizvodnja, garancija kvalitete i
jak brend, odnosno postoji praznina na tritu koju e ova firma popuniti.
Sa druge strane, posmatranje i praenje trendova ide u prilog ovoj
poduzetnikoj ideji jer sve izvjesnija promjena zakonskih propisa po uzoru
na zemlje Zapadne Evrope e u velikoj mjeri regulisati ovu djelatnost.
Bitno je dodati da je trend internacionalizacije domaih brendova sve
prisutniji na ovim prostorima, to takoer ide u prilog ovom potencijalnom
biznisu. Ciljno trite ovog preduzea za prve tri godine postojanja je
trite visoko kvalitetnih (ali i cijenama pristupanih) alkoholnih pia u BiH.
Nakon tog perioda ukupno ciljno trite ovog preduzea bilo bi proireno i
na zemlje u regionu, kao i na trita Zapadne Evrope. Bosanska ljivovica
se proizvodi na bezbroj mjesta i naina, individualno ili u sklopu nekog
manjeg preduzea, koristei se slinim tehnologijama. Upravo zbog toga
to brend nije zatien, nema garancije kvaliteta niti sigurnosti plasmana.
Firma Bosnia Product d.o.o. e pokuati da postigne taj nivo kvalitete koji
garantira plasman (na domae i inostrano trite), uz cjenovno
pozicioniranje ispod cijena konkurentskih firmi, a iznad cijena individualnih
proizvoaa. Da bi se osigurala garancija kvaliteta i sigurnost irokog
plasmana nuno je standardizirati lanac proizvodnje. Tu ulazi izbor
kvaliteta i vrste ulaznih sirovina, proces fermentacije, proces destilacije,
proces oznaavanja i pakovanja i proces distribucije i reklame. Firma
Bosnia Product d.o.o. eli od ljivovice napraviti prepoznatljivo pie, tj.
svjetski brend.
Naravno, gore su pomenuti dugoroni ciljevi preduzea Bosnia Product
d.o.o. Kratkoroni ciljevi preduzea su prvenstveno plasman proizvoda na
podruju opine Zenica i okolice, a zatim i na teritoriju Zeniko-Dobojskog
kantona. Procjenjuje se da e preduzee nakon tri godine poslovanja biti u
mogunosti da pokrije trite Zeniko-Dobojskog kantona kao i trita
susjednih administrativno-privrednih centara. Nakon toga slijede ulaganja
u dodatna stalna sredstva i poveanje broja zaposlenih s ciljem poveanja
proizvodnih kapaciteta, to je zapravo prvi korak ka plasmanu proizvoda
na inostrana trita. Bitno je napomenuti da e plasman proizvoda u
veim koliinama na inostrana trita biti mogu najranije pet godina po
osnivanju preduzea, zbog toga to nije mogue rasti bre od svog
proizvoda niti je dobra poslovna strategija poveavati proizvodnju nautrb
3

kvaliteta. Potrebno je prethodno etablirati preduzee na domaem tritu,

stabilizirati njegovo poslovanje i uiniti proizvod prepoznatljivim u oima
domaih kupaca. Ono to predstavlja problem za ovo preduzee jeste
distribucija i plasman proizvoda, ali taj problem bi mogao biti rijeen uz
sposoban menadment, standardizovanu i kvalitetnu proizvodnju kao i
iroku mreu partnerstava.
1.2.Poduzetnik
Poduzetniki projekat je rezultat saradnje vlasnika ugostiteljskog objekat i
diplomiranog ekonomiste. U pitanju su Nikola Ljuboja i Zlatan Uzunovi,
ujedno i osnivai preduzea Bosnia Product d.o.o. Ideja o preduzeu je
nastala kao rezultat razgovora dva osnivaa, koji su zakljuili da
proizvodnja autohtone bosanske ljivovice predstavlja perspektivnu
poslovnu ideju. Jedan od osnivaa, Nikola Ljuboja, pored zemljita i
opreme koje unosi u preduzee, je ugostitelj sa viegodinjim iskustvom.
Nivo poslovnih poznanstava, izvrsno poznavanje proizvodnog procesa i
prijanje iskustvo u privrednoj grani su kljuni za uspjeh preduzea Bosnia
Product d.o.o. kako u vidu poslovanja sa dobavljaima tako i u
uspostavljanju distributivnih kanala, odnosno u plasmanu. Sa druge
strane, pored toga to u preduzee unosi dio poetnih sredstava i opreme,
marketinke vjetine i profesionalni pristup, ovom poduhvatu su kljune
kompetencije drugog osnivaa, Uzunovi Zlatana. Uee ova dva
osnivaa se velikim dijelom osigurava dostatnost kljunih znanja i
kompetencija potrebnih za uspjeh preduzea Bosnia Product d.o.o.

2. Proizvod/usluga
2.1. Poslovne premise
Proizvod je pie jakog mirisa i ukusa, sa 40-45 % sadraja alkohola. Glavni
proizvod bila bi rakija ljivovica, koja se proizvodi tradicionalnom
tehnologijom ve stotinama godina od zrelih ljiva kao osnovne sirovine.
Da bi se osigurala garancija kvaliteta i sigurnost irokog plasmana nuno
je standardizirati lanac proizvodnje. Tu ulazi izbor kvaliteta i vrste ulaznih
sirovina, proces fermentacije, proces destilacije, proces oznaavanja i
pakovanja i proces distribucije i reklame. Firma Bosnia Product d.o.o. eli
od ljivovice napraviti prepoznatljivo pie, tj. svjetski brend.

2.2. Proizvodnja

Iako je proces proizvodnje destilovanih alkoholnih pia poznat jo od

najranijih vremena, nove tehnologije omoguavaju dobijanje sve
kvalitetnijih proizvoda. Tehnoloki postupak dobijanja rakije sastoji se od
etiri
osnovne
faze
i
to:

mlevenje,
sitnjenje
ili
muljanje
plodova
fermentaciju ili alkoholno vrenje- prevoenje eera u alkohol i ugljen
dioksid (CO 2 ), uz pomo mikroorganizama, ponekad uz dodavanje kvasca
destilacija- tehnoloka operacija izdvajanja alkohola iz fermentisane
smjese
starenje ili odleavanje- rakija se presipa u hrastovu burad u kojima
odleava od dvije do dvanaest godina, pri emu dolazi do razvijanja ukusa,
arome i boje odreene vrste rakije.
2.2.1.Berba ljiva
ljiva je dragocjen plod za svjeu potronju, suenje i preradu u slatke
preraevine i rakiju. Ona se kao takva sve vie troi u svijetu i postaje sve
znaajniji izvozni proizvod u osuenom i duboko smrznutom stanju. ljive
treba brati po suhom i toplom vremenu kad su potpuno zrele, jer tada
imaju najvie eera i samo takve i daju najvie rakije(s bogatom
karakteristinom aromom) i najkvalitetnije slatke preraevine. Potpuno
zreli plod ljive ima lagano smeuranu koicu oko peteljke, meso mu je
tamnoute boje i malo posmeeno oko koice. Plod se lako odvaja od
peteljke i trenjom (drmanjem) grana ili cijelog stabla lako otpada s drveta.
Travu ispod stabla treba prije trenje pokositi i pod njega podmetnuti neko
platno ili najlon da se lake, istije i bre skupe plodovi. Optimalan rok za
berbu ljive obino je u kontinentalnom podruju od kraja augusta i
poetak septembra.

2.2.2.Nain ukomljavanja

ljivu oienu od blata i bez lia treba ukomljavati po suhom i toplom

vremenu (radi breg i lakeg vrenja) samo u iste, dobro pripremljene i
zdrave drvene kace ili plastine posude do zapremine 80%, da se u punom
vrenju kom ne prelijeva. Izmuljani plodovi ljiva bre i temeljitije provru
nego cijeli plodovi, koji vriju usporeno i daju neto manje rakije, a esto i
kiselije. Mijeanje ljiva mora se obaviti bez drobljenja koica, i zato se
obavlja drvenim rakljama ili runim muljaama s razmaknutim i gumom
obloenim valjcima. Punjenje posuda (kaca, bazena, baava) treba obaviti
odjednom i zavriti najkasnije u roku od 24 sata. Punjenje u veim
vremenskim
razmacima
vrlo
je
opasno
jer
moe
izazvati
ukiseljavanje(octikavost). Za bolje, bre i sigurnije vrenje treba na 100 kg
5

usitnjene ukomljene ljive dodati 30 grama selekcioniranog kvasca. Dobro

je napomenuti da se kod fermentacije rakije, za sigurniju, bolju
fermentaciju, aromatiniju rakiju, dobro uz selekcionirane kvasce koristiti i
specijalne hrane za kvasce koji sadre uz duikove spojeve, vitamine prvenstveno B1, aminokiseline, minerale, zapravo sve to trebaju i ostali
ivi organizmi. Vrenje ljive traje obino 12-14 dana. Poslije toga dobro je
ostaviti kominu da jo desetak dana tiho vrije i odmah zatim je pei, jer se
brzim peenjem koma dobije vie rakije s manje kiseline.

2.2.3.Peenje rakije

Destilaciju (peenje) rakije treba obaviti u pravo vrijeme. Ako se kom ne

moe pravovremeno pei (najkasnije 2-3 sedmice poslije zavrnog vrenja)
treba je konzervirati, da bi due vrijeme ostala kvalitetna, pokrivanjem
polivinilskom folijom, preko koje se nabaca tanji sloj pijeska. Kom od ljiva
(i svega ostalog voa) pee se u destilacijskim aparatima za dvokratnu
destilaciju-narodski reeno rakijskim kotlovima-zapremine obino 80-250
litara. Destilacija (peenje) prevrele komine ima svrhu da iz nje odvoji
hlapive sastojke prevodei ih u tekui destilat - rakiju. Hlapivi sastojci
koma sastoje se iz mnogobrojnih kemijskih spojeva koji uz najzastupljeniju
vodu i alkohol prelaze u destilat. To su aromatine tvari hlapive kiseline,
esteri, vii alkoholi itd.Svrha destilacije nije samo dobivanje neutralnog
alkohola, ve da osim vode i alkohola u rakiju preu i sortne aromatine
primjese - bez kojih nema kvalitetnog ukusa i mirisa ljivovice. Prije
punjenja kotla s komine se skine i baci krovina (do zdravog dijela) jer je
sasuena, ukiseljena i pljesniva. Kotao se puni kominom do 2/3 zapremine
(30 % praznog prostora je potrebno kako kom ne bi iskipio kad zavrije).
Destilacija se mora odvijati polako (traje obino 2-3 sata), jer samo tako se
moe dobiti ljivovica intenzivno izraene arome. Pri hlaenju vodom,
hladionik mora biti u gornjoj treini topao, u sredini mlak, a ti
donjem dijelu hladan. Destilacija (peenje) izvodi se obavezno frakciono to znai da treba
izdvajati tri frakcije: prvenac (baicu), srednju frakciju (srce) i posljednju
frakciju (pataku).
Kad iz hladionika potee tanki mlaz rakije, to je prvenac ili baica, koja
sadri veliki postotak
lako hlapivih spojeva, koji kvare miris rakije i zato se mora odvojiti u
koliini 0,3-0,6 % od
komine u kotlu (3 - 6 dl na 100 l koma). Poslije baice hvata se najvei dio
srednjeg destilata
kojim dobivamo meku ljivovicu do jaine koju elimo (28-38 %). Kad
jaina destilata na
izlazu iz hladionika padne na oko 10- 15 % alkohola; dalje se hvata
posljednja frakcija pataka,
sve dok u destilatu alkohol ne padne na 2-3 %. Frakcija baice (prvenac) i
patake mijeaju se i na kraju zajedno ili posebno destiliraju uz ponovo
odvajanje prvenca i patake. Tako dobivena rakija je obino slabije
6

kvalitete. Vrlo je loa praksa ubacivanja patake i baice u kom iduega

kotla, jer se tako ozbiljno naruava kvaliteta ljivovice. Nema nikakvog
smisla da ono to smo jednom odvojili kao loe jo jednom ulijevamo u
kotao i opet odvajamo. Dobivanje vrlo kvalitetne rakije jaine od 37-45 %
jednokratnom destilacijom (peenjem) koma vrlo je teko, ako se pravilno
odvajaju frakcije (baica, srednja frakcija i pataka). Jake (ljute) ljivovice
45-50 % odline kvalitete, mogu se dobiti samo prepeenjem mekane
rakije na slijedei nain: ureaj za destilaciju (kotao) rastavi se i temeljito
opere 5-6 %-tnim, toplim rastvorom sode uz jako ispiranje hladnom
vodom. Nakon toga kotao se puni sirovom, mekom rakijom do 70 % svoje
zapremine. Svrha druge destilacije, tj. prepeke mekane (slabe) rakije, jest
da joj se povisi sadraj alkohola, ali ujedno i preisti (rektifikacija) od
eventualnih nepoeljnih sastojaka (kiseline, patonog mirisa, itd.).

3.Trini pregled
3.1. Kupci

Ciljno trite ovog preduzea za prve dvije godine postojanja je trite

visoko kvalitetnih (ali i cijenama pristupanih) alkoholnih pia u BiH. Nakon
tog perioda ukupno ciljno trite ovog preduzea bilo bi proireno i na
zemlje u regionu, kao i na trita Zapadne Evrope. Zbog toga to brend
nije zatien, nema garancije kvaliteta niti sigurnosti plasmana. Firma
Bosnia Product d.o.o. e pokuati da postigne taj nivo kvalitete koji
garantira plasman (na domae i inostrano trite), uz cjenovno
pozicioniranje ispod cijena konkurentskih firmi, a iznad cijena individualnih
proizvoaa. Najbolja mjesta za prodaju su trgovine na veliko kao npr.
robne kue, te trgovine na malo (podrumi pia), restorani itd. Izvrena je
segmentacija kupaca koja omoguava kvalitetno koncipiranje marketinga i
kreiranje djelotvornog marketing plana na osnovu kojeg e se provoditi
konkretne marketinke aktivnosti. Prvu grupu kupaca ine restorani u
kojima se posluuju alkoholna pia. Drugu grupu potencijalnih korisnika
ine krajnji potroai, ljubitelji visoko kvalitetne vone rakije. Treu grupu
sainjavaju kupci jedinstveno upakovanog autohtonog proizvoda, koji ele
iznenaditi svoje poslovne partnere kvalitetnim i luksuznim proizvodom.
Firma Bosnia Product d.o.o. eli od ljivovice napraviti prepoznatljivo pie,
tj. svjetski brend. Svaka zemlja u Evropskoj uniji ima svoje zatiene
proizvode. Vrijeme je da ih ima i BiH.

3.2. Veliina trita

Nae ire ciljno trite je podruje Bosne i Hercegovine ogranieno na 137

opina, od kojih su 74 u Federaciji Bosne i Hercegovine, a 63 u Republici
Srpskoj. Ue ciljno trite predstavljaju sve punoljetne osobe, tj. starije od
18 godina, na pomenutim podrujima. Prema podacima Federalnog zavoda
za statistiku Bosne i Hercegovine iz 1991. godine, ukupno je 2.989.634
osoba koji imaju vie od 18 godina u gradskim i ostalim naseljima, od ega
je 1.472.048 mukaraca i 1.517.586 ena. to se tie maloprodajnih i
veleprodajnih trgovakih lanaca u Bosni i Hercegovini vrijedno je pomenuti
najvee sa kojima firma Bosnia Product eli ostvariti saradnju, a neki od
njih su: Konzum d.o.o., Bingo d.o.o., Interex d.d., Merkur d.d., VELPRO cash
& carry i dr.
3.3.Inovativnost i kompetitivnost

Proizvod se po svom nainu i strukturi ne ini inovativnim. Bosanska

ljivovica se proizvodi na bezbroj mjesta i naina, individualno ili u sklopu
nekog manjeg preduzea,koristei se slinim tehnologijama. To su
uglavnom poljoprivredna domainstva koja viak proizvoda nakon
podmirivanja vlastitih potreba plasiraju na trite. Misija preduzea je
internacionalizacija nacionalnog brenda putem standardizacije proizvodnje
i garancije kvalitete s ciljem stvaranja jakog i prepoznatljivog
meunarodnog brenda, odnosno ostvarivanja irokog plasmana na
domae i inostrana trita. Kljune kompetencije preduzea Bosnia Product
d.o.o. su kvalitetan menadment tim, poseban postupak proizvodnje i
marketing aktivnosti. Ono to nas ini inovativnim, tj. to nam daje
prednost u odnosu na konkurenciju je sam nain ambalae i pakiranja
proizvoda. Prema zadnjim istraivanjima, koje je provedeno na podruju
Srbije, 90% proizvoaa rakije su poljoprivredna domainstva koja ne
ulau u pakiranje, distribuciju i promociju. Preostalih 10% su veim dijelom
veliki proizvodni pogoni kao to su vinarije koje proizvode rakiju kao
sporedni proizvod. Jedan od naih proizvoda bi bila Rakija Bosanska
ljivovica od 0.5 l upakovana u drvenu kutiju sa kliznim poklopcem i dva
otvora idealna za luksuzan i jedinstven poklon poslovnim partnerima. Na
slici 1 je prikazana budua ambalaa.

Slika 1. Drvena kutija za pakovanje rakije

Da bi se osigurala garancija kvaliteta i sigurnost irokog plasmana nuno je

standardizirati lanac proizvodnje. Tu ulazi izbor kvaliteta i vrste ulaznih
sirovina, proces fermentacije, proces destilacije, proces oznaavanja i
pakovanja i proces distribucije i reklame. Raznovrsnost ponude, kvaliteta i
specifian okus sve vie se koriste kao obiljeja jo jednog brenda koji se
nudi stranim i domaim gostima, ali i vjernoj klijenteli tijekom godine.

4. Marketing i prodaja
4.1.Marketinki plan
Uzimajui u obzir da e preduzee biti novo na tritu, osniva e poduzeti
odgovarajue promotivne aktivnosti. Promociju proizvoda preduzea
Bosnia Product izvrit e suvlasnik, odnosno partner preduzea u svom
ugostiteljskom objektu restoranu Paviljon. Dio promotivne kampanje
bio bi povjeren lokalnim medijima koji bi putem kratkih reklamnih poruka
obavjetavali potencijalne kupce o proizvoau i kvalitetu novog
proizvoda. Oglaavanje bi se vrilo i putem interneta tako sto bismo
napravili web stranicu koja e omoguiti potencijalnim korisnicima uvid u
nae proizvoda. Najvaniji vid promocije e biti preporuke koje daju
zadovoljni korisnici.

4.2.Distribucija
Distributeri proizvodnog programa bile bi maloprodajni i veleprodajni
trgovaki lanci, kao i restorani, te podrumi pia. Preduzee Bosnia
9

Product ve obavlja nekoliko razgovora za potencijalnim distributerima

voljnim da potpiu sporazum o ekskluzivnoj prodaji. Prodaja bi bila
organizovana direktno sa skladita preduzea Bosnia Product, a kasnije
bi vrili i dostavu.

4.3.Analiza cijene
U skladu sa marketing strategijom, preduzee Bosnia Product, planira
prema distributerima proizvoda voditi stimulativnu politiku cijena. Cijena
prema distributerima bie 20% nia od stvarnih trinih cijena. Ovakvom
politikom cijena preduzee eli da na poetku svoga poslovanja iskoristi to
za irenje distributerske mree svojih proizvoda. Pregled cijena za
proizvode iz sekundarnog procesa proizvodnje dat je u tabeli 1.

Tabela 1. Cijene proizvoda po prodajnoj cijeni

Naziv proizvoda
Rakija Bosanska ljivovica 1 l
Rakija Bosanska ljivovica Deluxe
0,5 l

jed.
mjere
l

Cijena po
jedinici
mjere /KM/
12,00

12,00

4.4.Prodaja
Firma Bosnia Product proizvodit e dvije vrste proizvoda: Bosanska rakija
ljivovica od 1 l i Bosanska rakija ljivovica Deluxe od 0,5 l. Proizvodit
emo vei dio proizvoda u ambalai od 0,5 l u skladu sa trinim
pozicioniranjem nae firme. Planirana prodaja za prvu godinu poslovanja je
1.000 l Bosanske ljivovice u ambalai od jednog litra i 2000 l Bosanske
ljivovice u ambalai od 0,5 l.
U tabeli 2. navedeni su podaci na osnovu kojih je utvrena cijena kotanja.

Tabela 2. Cijena kotanja proizvoda

10

A
B

Proizvod
Rakija
Bosanska
ljivovica 1 l
Rakija
Bosanska
ljivovica Deluxe 0,5 l

ljiva/kg
10

Cijena/kg
0,30

Ukupn
o KM
3

10

0,30

Ambalaa
2

CK
5

Kao to je navedeno u ANNEXU 3. mara u prvoj godini iznosit e 15.150

KM, dok e u drugoj godini poslovanja iznositi 16.850 KM.

Slika 2. Potencijalni dizajn finalnog proizvoda preduzea Bosnia Product d.o.o.

5. Struktura firme
5.1.Menaderski tim
U osnivanju firme Bosnia Product uestvovat e dvije osobe. Prvi
osniva je diplomirani ekonomista sa iskustvom u oblasti marketinga
Zlatan Uzunovi koji e ujedno biti i direktor preduzea. Drugi osniva je
Nikola Blauj, vlasnik ugostiteljskog objekta Paviljon, koji e obavljati
poslove prodaje i distribucije proizvoda. Pored tri radnika u proizvodnji,
firma bi zapoljavala i jednog radnika na mjestu obezbjeenja.

11

5.2.Ljudski resursi
Pored prethodno spomenutih vjetina potrebnih za uspostavljanje biznisa,
kljune kompetencije su kvalitetan menadment tim, poseban postupak
proizvodnje, te jedinstven pristup prodaji. Na koncept poduzetnike ideje ne
zahtijeva vie direktno uposlenih od gore navedenih, ali zbog toga imamo
mnogo spoljnih saradnika sa kojima smo konstantno u poslovnoj saradnji.

5.3.Pravni oblik
Kao to je ve spomenuto, preduzee Bosnia Product e poslovati kao
drutvo sa ogranienom odgovornou (d.o.o.). Odluku o Osnivanju
preduzea donio je vlasnik Uzunovi Zlatan. Privredno drutvo e biti
registrovano u Kantonalnom sudu u Zenici nakon ega se obavljaju
administrativne procedure u opini, poreskoj upravi, zavodu za statistiku,
otvaranje rauna u banci, dobijanje peata, statistikog broja, poreskog
identifikacijskog broja itd. U osnivakoj Odluci definiu se osnovne
predispozicije za osnivanje i postojanje preduzea, kao to su naziv i
sjedite preduzea, djelatnost preduzea, lice koje zastupa preduzee,
osnovni kapital, odgovornost, podjela dobiti i gubitka, podjela
odgovornosti, direktor drutva itd. Pored Odluke o osnivanju doneen je i
Statut drutva. Statutom je regulisano da je organ upravljanja drutvom
skuptina koju ine osnivai. U dijelu Statuta koji regulie voenje poslova i
zastupanje drutva odreeno je da poslovanje drutva vodi uprava
drutva.

6. Faktori uspjeha i rizika

6.1.Faktori uspjeha
S obzirom da jedan od osnivaa Ljuboja Nikola, ve od ranije ima iskustva
u proizvodnji rakije, a samim time ima i izgraenu mreu poslovnih
partnerstava sa dobavljaima ljive sa podruja Bosne i Hercegovine,
smatramo da e njegovo iskustvo u ovoj privrednoj grani biti od velikog
znaaja za preduzee. Bitan faktor za uspjeh biznisa biti e kvalitet
proizvoda u odnosu na konkurenciju, kao i dodatna ulaganja u proces
proizvodnje i promocije novonastalog proizvoda.

12

Tabela 3. Matrica S.W.O.T. analize

JAINE
-

Mogunost
irenja
proizvodnog - Nizak kupovni potencijal,
asortimana,
- Trenutno trino uee,
- Postojanje sirovinske baze,
- Samostalni proizvoai.
- Stepen
zadovoljavanja
elja
i
potreba
korisnika

PRILIKE
-

OPASNOSTI

Nova
tehnologija
u
procesu proizvodnje,
Veliki preraivaki kapaciteti,
Mogunost pruanja usluga treem
licu.

SLABOSTI
Nedovoljna obrtna sredstva,
Trenutno trino uee,

6.2.Rizici
Imajui u vidu pokazatelje analize uspjenosti preduzetnikog projekta kao
i opredjeljenje za realizaciju predloenih poslovnih strategija moemo
konstatovati da postoje znaajni rizici za realizaciju preduzetnikog
projekta. To se prvenstveno odnosi na samostalne proizvoae rakije koji
predstavljaju direktnu konkurenciju.
Sama registracija preduzea podrazumijeva da preduzee podlijee
ispunjavanju odreenih kriterija kvaliteta proizvoda, to ulijeva dodatnu
sigurnost za kupce.

7. Finansijski i Investicioni plan

7.1. Investicioni plan
Prema investicionom planu, prikazanom u ANNEX-u 2, za pokretanje
biznisa pod nazivom Bosnia Product d.o.o. potrebno je 104.400 KM. Najvie
finansijskih sredstava je potrebno za stalna sredstva, iji je vijek upotrebe
dui od godinu dana i iznosi 60.400 KM. Trokovi pripreme iznose 5.000
KM. Predvieni iznos sredstava za obrtni kapital je 39.000 KM.

13

Stalna sredstva zahtijevaju najvea ulaganja i zato su polazna taka. U

njihovoj osnovi je nabavna vrijednost. Cijena kazana je 7.000 KM. Cijena
opreme iznosi 3.000 KM, a namjetaja 400 KM. Zemljite je vrijednosti
20.000 KM. Graevinski objekat, zgrada, zahtijeva finansijsko ulaganje u
iznosu od 30.000 KM. Navedeni iznos podrazumijeva gradnju objekta u
vrijednosti od 25.000 KM i adaptaciju graevinskog objekta za poslovne
svrhe, to jeste proizvodnju Bosanske rakije ljivovice. Vei dio stalnih
sredstava u iznosu od 30.400 KM finansira prvi osniva iz vlastitih
sredstava. Za drugi dio u iznosu od 30.000 KM potrebnih za izgradnju i
prilagoavanje graevinskog objekta planiran je dugoroni kredit. Kredit u
pomenutom iznosu podie se sa rokom otplate 5 godina uz kamatnu stopu
od 8%. Plan otplate zasnovan je na metodi jednakih otplatnih rata glavnog
duga i relevantnim kamatama.

Trokovi pripreme podrazumijevaju trokove registracije biznisa i

popratne trokove. Za registraciju privrednog drutva d.o.o. odnosno
Drutva sa ogranienom odgovornou potreban je ulog osnivaa u iznosu
od 4.000 KM i drutvo mora imati minimalni osnovni kapital od 10.000 KM
u gotovini. Drutvo ima dva osnivaa, to opravdava iznos od 4.000 KM, po
2.000 KM za svakog osnivaa. Nakon plaanja sudske takse u iznosu od
700 KM, slijedi objava oglasa ( Rijeenja o registraciji ) u Slubenim
novinama Federacije Bosne i Hercegovine to iznosi 150 KM. Trokovi
notara koji sainjava Ugovor odnosno Odluku o osnivanju iznose oko 150
KM. Dozvole za obavljanje djelatnosti e se pribaviti u optini u kojoj se
planira rad budueg preduzea.
Nakon tree godine poslovanja preduzea, planirano je proirivanje
asortimana i kapaciteta. Preduzee e izvoziti svoje proizvode na vanjsko
trite. Dozvole za izvoz e se nalaziti u Rjeenju o registraciji u kojem su
nabrojane sve djelatnosti koje e obavljati privredno drutvo d.o.o. Izmeu
ostalog tu stoji i vanjskotrgovinski promet.
Trokovi treninga, obuke zaposlenih su mali. Opis poslova u proizvodnji i
montai, odnosno pakovanju proizvoda u predvienu ambalau i lijepljenje
naljepnica ne zahtijeva visoke specifikacije. Sve aktivnosti e nadgledati
osnivai. Proizvodnja se vri sezonski i dobavljai e dostavljati sirovine, tj.
ljive po ugovorenim rokovima do preduzea. Ukupna finansijska sredstva
potrebna za trokove pripreme obezbjeuje drugi osniva iz vlastitih izvora
sredstava uz pomo porodice.

Obrtni kapital u iznosu od 39.000 KM odnosi se na 25.000 KM u gotovini i

14.000 KM u obliku osnovnog materijala, ljive i popratnih materijala
neophodnih za proizvodnju proizvoda, odnosno Bosanske rakije ljivovice.
U okviru obrtnog kapitala su i rezervni dijelovi i sitni inventar, te potrebna
ambalaa za pakovanje finalnog proizvoda u koliini od jednog litra i pola
litra. Finansijska sredstva za kompletan obrtni kapital obezbjeuje drugi
osniva iz vlastitih izvora. Iznos obrtnih sredstava predvien za nabavku
14

osnovne sirovine i svih popratnih pomonih materijala nije visok, jer e se

prodaja gotovih proizvoda obavljati odmah po zavretku proizvodnje. To
minimizira ulaganja u obrtna sredstva.

7.2. Finansijski plan

Za adekvatno prikazivanje finansijskog plana koriteni su projicirajui ili
pro-forma bilans stanja, bilans uspjeha, izvjetaj o gotovinskom toku, te
prognoze proizvodnje i prodaje.
Prognoze proizvodnje i prodaje

Prognoze proizvodnje i prodaje tabelarno su predstavljene u ANNEX-u 3.

Evidentno je da e Bosnia Product d.o.o. u prvoj godini poslovanja
proizvoditi i plasirati na trite Bosansku rakiju ljivovicu u pakovanju od 1
l po cijeni od 12 KM i Bosansku rakiju ljivovicu u luksuznom pakovanju od
0,5 l po identinoj cijeni u iznosu od 12 KM. Planirana je ukupna prodaja u
iznosu od 36.000 KM kao realizacija prodaje :
1 000 kom x 12 KM/l = 12.000 KM i
2 000 kom x 12 KM/0,5 l = 24.000 KM
Trokovi proizvodnje navedenih proizvoda iznose 20.860 KM, a obuhvataju:
trokove materijala ( ljiva ) 6.000 KM, trokovi ambalae 8.000 KM,
trokovi energije 1.000 KM, trokovi reklame 3.000 KM, te trokove 4
zaposlenika sa platama i doprinosima 2.850 KM. Ukupna mara iznosi
15.150 KM, kao razlika ukupne prodaje 36.000 KM i ukupnih trokova
20.860 KM.
U drugoj godini planirano je poveanje kapaciteta proizvodnje. Trokovi
nabavke osnovne sirovine, ljive se poveavaju sa 6.000 KM na 6.600 KM
(u prvoj godini 20 .000 kg, a u drugoj 22.000 kg ljive), trokovi ambalae
8.800 KM, trokovi komunalnih usluga 1.000 KM, trokovi reklame 3.500
KM, a trokovi zaposlenih 2.850 KM. Iznos ukupnih trokova je 22.750 KM.
Planirani prihodi iznose 39.600. Razlika prihoda i rashoda u drugoj godini
rezultira profitom od 16.850 KM.
U treoj godini prognozirani profit je najvei i iznosi 18.410 KM. Ukupni
prihodi iznose 43.560 KM, a ukupni rashodi 25.150 KM. Planirano je
ponovno poveanje kapaciteta proizvodnje rakije ljivovice, pa je i
potrebna koliina ljive poveana na 24.200 kg, tako su trokovi sirovina
7.620 KM, trokovi ambalae 9.680 KM, trokovi reklame 4.000 KM, te
trokovi komunalnih usluga 1.000 KM i zaposlenih 2.850 KM.

Izvjetaj o gotovinskom toku

15

Pro-forma izvjetaj o gotovinskom toku predstavljen je u ANNEX-u 4. Na

osnovu ovog projiciranog izvjetaja prikazan je tok gotovine unutar i izvan
preduzea za vremenski period od 3 godine. Gotovinski tok preduzea
Bosnia Product je u prvoj godini pozitivan i iznosi 14.984 KM. U drugoj
godini se popravlja situacija i saldo iznosi 26.751 KM. U treoj godini saldo
je jo vei i iznosi 40.078 KM. Ostvaruje se priliv gotovine i preduzee
posluje sa veim dobitkom.

Bilans uspjeha

Projicirani bilans uspjeha tabelarno je predstavljen u ANNEX-u 5. Bilans

uspjeha kao raun dobitka i gubitka, pokazuje dinamiku sliku poslovanja
preduzea Bosnia Product d.o.o. u vremenskom razdoblju od 3 godine.
Planirani bilans uspjeha predstavlja procjenu i proraun trokova i dobiti u
budunosti.
Iz bilansa uspjeha je evidentno da preduzee Bosnia Product d.o.o. u
prvoj godini poslovanja ostvaruje dobit prije poreza u iznosu od 10.614 KM,
u drugoj godini ostvaruje dobit prije poreza u iznosu od 12.314 KM, dok u
treoj godini ostvaruje dobit prije poreza u iznosu od 13.874 KM. Nakon
odbitka poreza za dobit u iznisu od 10% , to za prvu godinu iznosi 1.061
KM, za drugu 1.231 KM, a za treu 1.387 KM, preduzee ostvaruje dobre
rezultate. Dobit u prvoj godini je 9.553 KM, u drugoj iznosi 11.083 KM, a u
treoj godini dobit je 12.487 KM. Na osnovu navedenog se vidi da se
prihod u drugoj godini poveao za 10% u odnosu na prvu godinu, a u treoj
godini prihod se poveao 10% u odnosu na drugu ili 20% u odnosu na prvu
godinu.
Bilansom uspjeha obuhvaen je i plan otplate kredita. Dugoroni kredit u
iznosu od 30.000 KM sa rokom otplate od 5 godina i kamatnom stopom od
8 %, poinje se otplaivati jo u prvoj godini poslovanja. Otplata je
predviena u 60 jednakih rata, po 12 rata godinje. Iznos mjesene rate je
608 KM, od ega je glavnica 408 KM, a kamata 200 KM. Godinji iznos
glavnice je 5.083 KM, a kamata 2.216 KM.
U bilansu uspjeha predstavljeni su i trokovi amortizacije stalnih sredstava.
Oni iznose 2.020 KM i konstantni su iz godine u godinu dok se stalna
sredstva u potpunosti ne amotrizuju. Primjenjuje se linearna stopa
amortizacije od 5%.
Trokovi marketinga u prvoj godini iznose 3.000 KM, u drugoj 3.500 KM, a u
treoj 4.000 KM. Ovi trokovi se poveavaju iz godine u godinu, zbog
16

poveanja kapaciteta proizvodnje Bosanske

distribucije i zauzimanja veeg trinog udjela.

rakije

ljivovice,

vee

Trokovi zaposlenih se ne mijenjaju prve tri godine i iznose 2.850 KM za

svaku godinu, koliko iznose plae, porezi i doporinosi za 4 zaposlenika.
Prve tri godine broj zaposlenih se nee mijenjati.
Bilansom uspjeha nisu predviene znatne promjene u trokovima energije,
mada se trokovi nabavke ambalae i trokovi osnovne sirovine, ljiva
poveavaju. Ukupni trokovi materijala u prvoj godini iznose 14.000 KM, u
drugoj godini iznose 15.400 KM, a u treoj 17.300 KM. Ovi trokovi
prouzrokovani su poveanim kapacitetom proizvodnje i veom
distribucijom finalnog proizvoda.

Bilans stanja

U ANNEX-u 7 tabelarno je prikazan pro-forma ili planirani bilans stanja.

Ovaj finansijski izvjetaj se priprema da bi se dobio popis imovine odnosno
sredstava kojim raspolae poduzetniki poduhvat, s jedne strane, i
njegovih obaveza, s druge strane. Bilans stanja predstavlja korisnu sliku
stanja imovine i obaveza preduzea Bosnia Product d.o.o.
Na strani aktive, odnosno imovine navedeni su: gotovina u iznosu od
25.000 KM, zalihe u vrijednosti od 14.000 KM, maine u vrijednosti od
7.000 KM, oprema u vrijednosti od 3.000 KM, namjetaj u vrijednosti od
400 KM, te zemlja i zgrade u vrijednosti od 50.000 KM. Ukupni iznos aktive
je 99.400 KM.
Na strani pasive su obaveze i kapital. Ukupna vrijednost pasive je 99.400
KM, a obuhvata: dug prema dobavljaima, koji iznosi 14.000 KM, obaveze
za dugoroni kredit 30.000 KM, te iznos vlastitog kapitala 55.400 KM.
Bilans stanja je u ravnotei, jer je aktiva jednaka pasivi, odnosno sredstva
su jednaka obavezama i kapitalu ( 99.400 KM = 99.400 KM ).

Na osnovu svega predhodno navedenog poduzetniki poduhvat Bosnia

Product d.o.o. je opravdan. Zakljuak je zasnovan na mnogim
elementima. Poduzetniki poduhvat je trino orjentisan, zasniva se na
nezadovoljenoj tranji za domaim alkoholnim piima na podruju Opine
Zenica i ire. Poduzetnici imaju racionalan investicioni pristup, koriste
vlastitu lokaciju, ulau u dio svoje imovine, racionalno angauju prostor i
opremu, finansijska sredstva i svojim znanjem ele posebnu panju
17

posvetiti kvaliteti proizvoda. Mjereno kumulativnim ostvarenjem neto

prihoda i drugim parametrima, poduzetnik moe uredno vraati kredit, pa
ak imati vee kreditne obaveze. Projektovani kapacitet se moe
fleksibilno prilagoditi tranji kako po koliinama proizvoda, tako i po
asortimanu. Na osnovu iznesenih injenica podstie se ostvarivanje
investicije.

ANNEX 1
A. Line Informacije

Ime

Prezime

Spol

Zlatan

Uzunovi

Email adresa

Grad

Datum roenja

zlatan.uznovic@yahoo.com

Zenica

12.01.1990

Broj telefona

Broj mobitela

Zanimanje

032/240-405

062/944-454

Dipl.ecc

Muko

Kuna adresa: Mejdandik 3, 72000 Zenica Bosna i Hercegovina

Najvii steeni/zavreni
obrazovni stepen
Jeste li ikad prije imali

VSS

Ne

18

biznis?
Da li trenutno imate biznis?

Ne

Ako radite u timu, navedite Vae lanove tima (maksimalno 4) i njihove kontakt
detalje (email/broj telefona)
1. Grahi Merisa
(merisagrahic@yahoo.com)

3. Vodenarevi Mirza
(kico_mirza@hotmail.com)

2. Udiljak Blanka (udiljak_b@hotmail.com)

Ime

Prezime

Nikola

Ljuboja

Email adresa

Grad

Datum roenja

Nema

Zenica

1939

Broj telefona

Broj mobitela

Zanimanje

032/405-931

Spol
Muko

Ugostitelj

Kuna adresa: Lona 2, 72000 Zenica Bosna i Hercegovina

Najvii steeni/zavreni
obrazovni stepen

SSS

Jeste li ikad prije imali

biznis?

Da

Da li trenutno imate biznis?

Da

19

B. Kljune informacije o biznisu

Naziv Vaeg biznisa:

U kojem sektoru e Va

Bosnia Product d.o.o.

Poljoprivreda

biznis djelovati?
Gdje e Va biznis biti
smjeten?

Opina Zenica, Zeniko-Dobojski kanton, Bosna i

Hercegovina

Regija (kanton, vea

opina):
Tano mjesto (grad / selo) u Zenica
regiji:
Koliko ete osoba zaposliti

1-5

u prve dvije godine?

Koje su Vae investicione

26.000 - 50.000

potrebe?* (uzmite podatke

20

iz Vaeg investicionog
plana)

21

ANNEX 2 Investicioni plan

INVESTICIONI PLAN
INVESTICIONE
POTREBE

IZNOS

IZVORI FINANSIRANJA
(vlastiti/prijatelj,
porodica/Mikro-kredit BSC
Zenica/Banka/Drugi)

Stalna sredstva
Maina A - Kazan

7.000,00 KM

Vlastiti izvori

400,00 KM

Vlastiti izvori

Oprema

3.000,00 KM

Vlastiti izvori

Zemlja

20.000,00 KM

Vlastiti izvori

Zgrade

30.000,00 KM

Banka

Namjetaj

Meusuma:

60.400,00 KM

Trokovi pripreme
Dozvole
Registracijske naknade
Drugi pripremni trokovi
Meusuma:

750,00 KM

Vlastiti izvori

4.000,00 KM

Vlastiti izvori

250,00 KM

Vlastiti izvori

5.000,00 KM

Obrtni kapital
Osnovni materijali

14.000,00 KM

Vlastiti izvori

Gotovina

25.000,00 KM

Vlastiti izvori

Meusuma:

39.000,00 KM

UKUPNO:
104.400,00 KM

22

ANNEX 3

Prognoze proizvodnje i prodaje

PRODAJA
Navedite proizvode/usluge i koliine koje trenutno proizvodite (godinje):
Vrsta proizvoda/usluge

Cijena

Koliina

Cijena x
koliina

A.

Rakija Bosanska ljivovica 1L

12 KM

1.000

12.000
KM

B.

Rakija Bosanska ljivovica deluxe 0,5

L

12 KM

2.000

24.000
KM

C.
D.
E.
Ukupno prodaja:

36.000
KM

TROKOVI PRODAJE
Navedite direktne trokove* za proizvodnju gore navedenih proizvoda:
1.

2.

Materijali:

Trokovi

ljiva

6.000 KM

Ambalaa

8.000 KM

Energija (ili drugi direktni trokovi)

Vrsta koritene energije: Komunalni trokovi, telefon, internet i
trokovi reklamiranja

3.

4.000 KM

Plate i doprinosi
Broj zaposlenih: 4

2.850 KM
Trokovi ukupno:

20.850
KM

Ukupna mara:

15.150
KM

23

ANNEKS 4. - Izvjetaj o gotovinskom toku

Stvarn
i (god.
0)

godin
a1

godin
a2

Godin
a3

25.00
0

4.917

14.98
4

26.75
1

Prihodi

36.00
0

39.60
0

43.56
0

Ulaz gotovine

40.91
7

54.58
4

70.31
1

Trokovi

5.000

20.85
0

22.75
0

25.15
0

Kupljena stalna sredstva

40.00
0

Izlaz gotovine

45.00
0

20.85
0

22.75
0

25.15
0

Meusuma

20.00
0

20.06
7

31.83
4

45.16
1

5.083

5.083

5.083

Poetno gotovinsko stanje

Ulaz
Primljeni krediti

30.00
0

Eksterno uplaeni dioniki kapital

Izlaz
Otplata Kredita (beskamatna
plaanja)

5.083

Isplata dividendi

24

Meusuma

24.91
7

5.083

5.083

5.083

Godinji tok gotovine

4.917

14.98
4

26.75
1

40.07
8

4.917

14.98
4

26.75
1

40.07
8

Zavrna gotovinska pozicija

ANNEKS 5. - Bilans uspjeha

Prva
Godina

Druga
Godina

Trea
Godina

1. Prodaja

36.000

39.600

43.560

2. Trokovi prodaje

17.850

19.250

21.150

14.000

15.400

17.300

1.000

1.000

1.000

2.850

2.850

2.850

18.150

20.350

22.410

7.536

8.036

8.536

Trokovi marketinga

3.000

3.500

4.000

Amortizacija

2.020

2.020

2.020

300

300

300

2.216

2.216

2.216

10.614

12.314

13.874

1.061

1.231

1.387

I. Materijali
II. Energija (ili drugi
direktni trokovi)
III. Plae i doprinosi

3. Mara (1-2)

4. Drugi trokovi

Bankovni trokovi
Kamate

5. Dobit prije poreza

(3-4)

6. Porez

25

7. Dobit poslije
poreza (5-6)

8. Gotovinski tok (7
+ amortizacija)

9.553

11.083

12.487

11.573

13.103

14.507

ANNEKS 6. - Otpisni kapacitet bazirano na Investicionim

potrebama
Prva
Godina
8. Gotovinski tok (7
+ otpis)

Druga
Godina

Trea godina

11.573

13.103

14.507

9. Rate

5.083

5.083

5.083

10. Gotovinski tok

od operativne
aktivnosti (8-9)

6.490

8.020

9.924

ANNEKS 7. - Bilans stanja

First Year

Second Year

Third Year

Aktiva
Gotovina

25.000

21.000

31.000

Oprema

3.000

3.000

3.000

14.000

15.400

17.300

400

400

400

7.000

7.000

7.000

50.000

50.000

50.000

99.400

96.800

108.700

Zalihe
Namjetaj
Maine
Zemlja i zgrade

26

Ukupno
aktiva
Pasiva
Dug prema
dobavljaima

14.000

15.400

17.300

Dugoroni
krediti

30.000

30.000

30.000

Vlastiti kapital

55.400

51.400

61.400

99.400

96.800

108.700

Ukupno
pasiva

ANNEX 8. Slike
Slika 3. Kazan za peenje rakije

Slika 4. Postupak kiseljenja ljive

27

28