Isguygulama Ozet

SALII VE GVENL KAVRAM VE KURALLARIN GELM
SG kavram ve aamalar
Dnyada ve Trkiyede SG
SGnin Dnyadaki tarihsel geliimi
SGnin Trkiyedeki tarihsel geliimi
ada i sal ve gvenlii
o Kavram
o Gelime aamalar
o Kapsam
o ve salk ilikileri
ada SG uygulama ilkeleri
o Uygun ie yerletirme
o yeri ortam faktrlerinin deerlendirilmesi
o SG risklerinin deerlendirilmesi ve kontrol
o Aralkl kontrol muayenesi
yerinde SG hizmeti salanmas
Sal ve Gvenlii Nedir?

alanlarn salkl ve gvenli almalarn salamak zere alnmas gereken tedbirler dizisidir.
yerlerinde iin yrtm srasnda, eitli sebeplerden kaynaklanan, alanlarn salna ve gvenliine
zarar verebilecek artlardan korunmak amacyla yaplan sistemli ve bilimsel almalardr.
ILO ve WHO ya gre Sal ve Gvenlii
Btn mesleklerde alanlarn bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerinin korunmas, gelitirilmesi ve en st
dzeyde srdrlmesidir.
in insana ve iinin kendi iine uyumunun salanmasdr.
Sal ve Gvenlii Politikasnn Baarl Olmas iin Yaplmas Gerekenler
Devlet, ii ve iverenin l katlm salanmal
Ulusal kalknma hedefleri ile uyumlu olmal,
lgili mevzuat hazrlanmal,
Kurumsal ve mali kaynak olmal,
Taraflar ve toplum bilgilendirilmeli,
Gnll katlm zendirilmeli ve
Srekli gzden geirilmelidir
Gnmzde SG ile ilgili Ulusal Kurulular
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Salk Bakanl
i ve veren Sendikalar
Meslek Odalar
YASAL DZENLEMELER
ngiltere
1802 Healthand Morals of Apprentices Act - alma sresi 58 saat/hafta - Eitim
1833 En kk alma ya 10 ya -Doktor raporu (ie giri )1847 yeri denetimi - mfettilii
Trkiyede durum
I.Tanzimat ncesi
Lonca (Orta Sand Teavn Sand)
II.Tanzimat ve Merutiyet dnemi
1865 Dilaver Paa Nizamnamesi (Havza-i FahmiyeTeamlnamesi)
1869 Maadin Nizamnamesi
1871 Ameleperver Cemiyeti
1895 Osmanl Amele Yardmlama Cemiyeti
III. Cumhuriyet dnemi
Ereli Havza- Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Mteallik Kanun
1926 Borlar Kanunu
1930 Umumi Hfz shha Kanunu
International Labour Organization ILO(Uluslararas alma rgt) ILOnun kuruluu, 1919
Herhangi bir lkenin, emein insani koullarn benimsememesi, kendi lkelerindeki durumu iyiletirme isteinde olan
dier lkeler iin bir engel tekil eder. (ILO Anayasas)
www.isguygulama.com Sayfa 1
ILO Stratejisi;
alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek
Kadn ve erkeklerin insana yakr ilere sahip olabilmeleri, iin daha fazla frsat yaratmak
Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak
l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek
Szlemeler
Tavsiye kararlar
Teknik yardm
Eitim ve danmanlk
Filadelfiya Bildirgesi (1944)
Emek bir ticari mal deildir.
Srdrlebilir bir gelime iin ifade ve rgtlenme zgrl esastr.
Dnyann herhangi bir yerindeki yoksulluk, dnyann her yerindeki refah tehdit etmektedir.
Btn insanlar, rk, inan ya da cinsiyet fark gzetmeksizin zgrlk ve saygnlk, ekonomik gvenlik ve
frsat koullarnda maddi ve manevi geliimlerini srdrme hakkna sahiptirler.
alma Yaamnda Temel lke ve Haklar Bildirgesi (1988)
i ve iverenlerin rgtlenme zgrl ve etkin toplu pazarlk haklarna iyi niyet erevesinde riayet
etme, gelitirme ve gerekletirme taahhd
Zorla ve zorunlu altrlmann ortadan kaldrlmas
ocuk emeinin yasaklanmas
Ayrmcln yok edilmesi
TRKYE'DE VE DNYADA SALII VE GVENL
lkemizde i sal ve gvenliinin salanmas grevi, 1945 ylnda kurulan alma Bakanl bnyesinde i
Sal Daire Bakanlna verilmitir.
i Sal Daire Bakanl; 04/10/2000 tarih ve 24190 mkerrer sayl Resmi Gazetede yaymlanan 618
sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 20 inci maddesi ile Sal ve Gvenlii Genel Mdrl olarak yeniden
tekilatlandrlm ve yeni grevlerle glendirilmitir.
Trkiyede Gvenlii Konusundaki Devlet Denetimi ve lgili Birimler
Trkiyede genel olarak i hayatn denetleme yetkisi Devlete aittir. Bu husus, Kanununun 88.maddesinde
aklanm olup maddenin birinci fkrasnda alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanmasn devlet izler, denetler ve
tefti eder denmektedir. Ayn maddenin ikinci fkrasnda, bu devin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal,
ihtiyaca yetecek say ve zellikte tefti ve denetlemeye yetkili memurlarca yaplaca aklanmtr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn SG konusundaki denetimden sorumlu birimi Tefti Kuruludur.
Denetim konusunda SGK Genel Mdrl bnyesinde grevli mfettiler de baz yetkilere sahiptirler.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde, denetimle dorudan ilikili olmayan ancak SG konusunda hizmet
veren Sal ve Gvenlii Genel Mdrl ve i Sal ve Gvenlii Merkezi (GM) ile alma ve Sosyal
Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM) bulunmaktadr.
ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULULAR
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl

o SGGM, SGM
o Tefti Kurulu Bakanl
o ASGEM
o SGK
Salk Bakanl
i ve iveren kurulular
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular
Uluslararas alma rgt (ILO)
Dnya Salk rgt (WHO)
AB ve Avrupa SG Ajans (OSHA)
ILO szlemeleri
AB direktifleri
Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi
Sekizinci Be Yllk Kalknma Plannda; i sal ve gvenlii nlemlerinin gelitirilerek i sal ve gvenliine
ilikin lm, meslek hastalklarnn ortaya kartlmas, iyeri hekimlii, danmanlk, eitim hizmetleri, meslek
hastalklar hastaneleri, denetim vb. hizmetlerin yeniden yaplandrlarak gelitirilmesi ama ve politika olarak
02/2005 tarih ve 755 sayl onay ile "Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi kurulmutur.Konsey, sosyal taraflar
(ii ve iveren sendikalar), ilgili kamu kurumlar, niversiteler, sivil toplum kurulular, ilgili dier kurum ve
kurulu temsilcilerinden oluur. Konsey, iki nemli belge kabul etmitir. Bunlardan biri Konseyin alma
ynergesidir; dieri de 2006-2008 ylnda i sal gvenlii alannda yrtlecek eylemlerin ana erevesini
verecek olan ulusal eylem plandr.
LKEMZDE KURULAN MDRLKLER
1936 da 3008 sayl ilk Kanunu uyarnca iktisat bakanlnn bnyesinde daresi olarak kuruldu.
1945 de alma Bakanl kuruldu.
1971 de 1475 sayl Kanunu karld.
1974 de alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl oldu.
1974 de i sal ve gvenlii tz yaynland.
2000 de Sal ve Gvenlii Genel Mdrl Kuruldu.
2003 de 4857 sayl Kanunu karld.
2003 de YODEM, Eitim ve Aratrma Merkezi ASGEMe dntrld.
2003 de Sal ve Gvenlii (SG) ynetmelii yaynland.
28 Mart 2006 da Dantay TMMOB nin itiraz zerine SG ynetmelii ile ilgili yrtmeyi durdurma karar
12 Mays 2008 de 5763 sayl kanunla 4857 sayl kanunun SG ile maddelerinde deiiklik yapld.
(SGGM) SALII VE GVENL GENEL MDRL
lkemizde i sal ve gvenliinin salanmas grevi, 1945 ylnda kurulan alma Bakanl bnyesinde i
Sal Genel Mdrlne verilmitir.Denetim hizmetlerinin bir baka birimde rgtlenmesi nedeniyle Genel
Mdrlk, 1983 tarihinde i Sal Daire Bakanlna dntrlmtr.i Sal Daire Bakanl,
04/10/2000 tarihinde SALII VE GVENL GENEL MDRL olarak yeniden tekilatlandrlm
SGGM Sal Ve Gvenlii Genel Mdrlnn Grevleri;
1. sal ve gvenlii konularnda, mevzuatn uygulanmasn salamak ve mevzuat almas yapmak,
2. Ulusal politikalar belirlemek ve bu politikalar erevesinde programlar hazrlamak,
3. Ulusal ve uluslararas kurum ve kurulularla ibirlii ve koordinasyonu salamak,
4. Etkin denetim salamak amacyla gerekli nerilerde bulunmak ve sonularn izlemek,
5. Standart almalar yapmak, normlar hazrlamak ve gelitirmek, lm deerlendirme, teknik kontrol, eitim,
danmanlk, uzmanlk ve bunlar yapan kii ve kurulular inceleyerek deerlendirmek ve yetki vermek,
6. Kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn imalatn yapacak kii ve kurululara yetki vermek, ithal edilecek
kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn standartlara uygunluunu ve bu hususlarda usul ve esaslar
belirlemek
7. sal ve gvenlii ile i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi konularnda inceleme ve aratrma
almalarn planlayp programlamak ve uygulanmasn salamak,
8. Faaliyet konular ile ilgili yaym ve dokmantasyon almalar yapmak ve istatistikleri dzenlemek,
9. Mesleki eitim grenler, rehabilite edilenler, zel risk gruplar ve kamu hizmetlerinde alanlar da dahil olmak
zere tm alanlarn i kazalar ve meslek hastalklarna kar korunmalar amacyla gerekli almalar yaparak
tedbirlerin alnmasn salamak,
10. Sal ve Gvenlii Merkezi ve Blge Laboratuvarlarnn almalarn dzenlemek, ynetmek ve denetleme
11. sal ve gvenlii bilincinin oluturulmas,
12. sal ve gvenlii ile ilgili dzenlemeleri ada bir temele oturtmak ve gnmz teknolojisine cevap
verecek yeterlilie ulatrmak,
13. zellikle KOBlere ynelik olarak i sal ve gvenlii alannda danmanlk hizmeti verilmesi,
14. Eitici, zendirici, yol gsterici faaliyetlerde bulunulmas,
15. yeri ortam lmlerinin, inceleme ve aratrma faaliyetlerinin nicelik ve niteliklerinin artrlmas
16. Uluslararas kurulularla ibirlii ve ortak alma alanlarnn oluturulmas
17. kazalar ve meslek hastalklar konusunda veri taban oluturulmas amacyla gelimi bir kayt bildirim
sistemi hazrlanmas
18. kazalar ve meslek hastalklar vakalarnn minimum dzeye indirilmesi
SGM ; SGM, Trk Hkmeti ve Uluslararas alma rgt (ILO) arasnda yaplan anlamayla Uluslararas
alma Koullarn ve evresini yiletirme Program(PIACT) erevesinde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl,
Sal ve Gvenlii Genel Mdrlnn alt birimi olarak 1968 ylnda kurulmutur.
SGM n Grev ve Amalar
1. sal ve Gvenlii alannda verilen lm ve analiz hizmetleri sunmak,
2. Salkl ve gvenli i ortamnda, ulusal mevzuata uygun, ulusal ve uluslararas standartlarda hizmet vermek,
3. yeri ortamnn salk ve gvenlik asndan tad riskler konusunda aratrmalar yaplmas, fiziksel
maruziyet llmesi ve bu konuda metod ve stratejiler gelitirilmesi,
4. Risk deerlendirilmesi, ergonomi, ve kiisel koruyucu donanmlar konusunda bilgilendirme ve SGM Mdrl
hizmetleri kapsamnda, merkez Labaratuarlarnda yaplan grlt, titreim, aydnlatma, termal konfor artlar
ve toz lm ilemlerinin dzenli bir ekilde yaplmas faaliyetlerini yrtmek,
5. Deney Sonu Raporlar nn teknik yeterliliini kontrol ederek onaylamak
Tefti Kurulu Bakanl

28.8.1979 tarihinde karlan Tefti Tz ile Tefti Kurulu Bakanl fiilen kurulmutur. lkemizde
dayanan TBMM tarafndan onaylanan uluslararas bir szlemeden alan tek denetim rgtlenmesi, i denetimi
Tefti Kurulu Bakanl Grevleri;
1. alma hayatyla ilgili mevzuatn uygulanmasn denetlemek,
2. teftiiyle ilgili mevzuat almas yapmak ve mevzuatta grlen boluk ve aksaklklarn giderilmesi iin
alnmas gerekli nlemler konusunda gr bildirmek,
3. teftiiyle ilgili istatistikleri tutmak, deerlendirmek, yorumlamak ve yaynlanmasn salamak,
(ASGEM) alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi

1955 ylnda Yakn ve Orta Dou alma Enstits (YODE) adyla stanbul'da kurulmutur. 16.07.2003 tarihinde
"alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi" (ASGEM) olarak deitirilmitir.
ASGEM) grevi;
1. "alma yaamnda eitim ve aratrma"
Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK)

1946 da i Sigortalar Kurumu olarak kuruldu. 1965 de 506 sayl kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu adn
almtr. 1971 de esnaf sanatkar ve bamsz alanlar iin Ba-Kur kuruldu. 1950 de 5434 sayl kanunla kamuda
alanlar iin Emekli Sand kuruldu.
20.05.2006 tarihli ve 26173 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 5502 sayl Sosyal Gvenlik
Kurumu Kanunu ile kurulmu olup, Sosyal Sigortalar Kurumu Bakanl, Ba-Kur Genel Mdrl ve Emekli Sand
Genel Mdrln ayn at altnda toplanmtr
Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK) Grevleri;
1. Ulusal kalknma strateji ve politikalar ile yllk uygulama programlarn dikkate alarak sosyal gvenlik
politikalarn uygulamak, bu politikalarn gelitirilmesine ynelik almalar yapmak.
2. Hizmet sunduu gerek ve tzel kiileri hak ve ykmllkleri konusunda bilgilendirmek, haklarnn kullanlmasn
ve ykmllklerinin yerine getirilmesini kolaylatrmak.
3. Sosyal gvenlie ilikin konularda; uluslararas gelimeleri izlemek, Avrupa Birlii ve Uluslararas kurulular ile
ibirlii yapmak, yabanc lkelerle yaplacak sosyal gvenlik szlemelerine ilikin gerekli almalar yrtmek,
usulne gre yrrle konulmu uluslararas antlamalar uygulamak.
4. Sosyal gvenlik alannda, kamu idareleri arasnda koordinasyon ve ibirliini salamak.
Salk Bakanl
Salk Bakanl 1920 de kuruldu. 1930 da Hfzshha kanunu karld. iler hfz shhas dzenlemeleri ile SG
Bakanl kurulana kadar i sal almalar yrtld
i ve veren Kurulular (sendikalar)

1952 de TRK- kuruldu.
1967 de DSK kuruldu.
1976 da HAK- kuruldu.
TSK 1961 ylnda stanbul veren Sendikalar Birlii olarak kuruldu. 1962ylnda u anki ismini ald.
Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurulular

TMMOB
Trk Tabibler Birlii
Trkiye Barolar Birlii
(ILO) Uluslar aras alma rgt ve Szlemeleri (International Labour Organization)
Kurulu ; 1919Trkiyenin yelii 1932
Birlemi Milletler kurulular arasnda yalnzca ILO l yapya sahiptir.
ILO, sosyal ve ekonomik konularda ve baka alanlarda geerli ulusal politikalarn gelitirilmesinde ve
uygulanmasnda sendikalar ve iverenler arasndaki sosyal diyalogu gelitirerek ayn l yaplanmay ye
lkelerde de destekler.
Uluslar aras asgari alma artlar ve ILO nun geniletilmi politikalar, her yl toplanan Uluslararas
alma Konferansnda belirlenir
ILO'nun Drt Temel Stratejisi;
1. alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek;
2. Kadn ve erkeklerin insana yakr ilere sahip olabilmeleri iin daha fazla frsat yaratmak,
3. Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak
4. l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek
ILO'nun sosyal ve ekonomik gvenlii artrma stratejisi;
1. piyasas gvencesi
2. stihdam gvencesi
3. gvencesi
4. Beceri gelitirme gvencesi
5. alma gvenlii
6. Temsil gvencesi
7. Gelir gvencesi
ILO'nun Hedefleri;
1. stihdam ve isizliin nlenmesi
2. alma saatleri
3. Uygun asgari cret
4. dndaki hastalk ve kazalardan korunma
5. ocuklarn, genlerin ve kadnlarn korunmas
6. Yallkta ve maluliyette koruma
7. Gmen iilerin haklarn korunmas
8. Eit ie eit cret
9. rgtlenme zgrl
10. Mesleki eitim ve srekli eitim
(WHO) Dnya Salk rgt (World Health Organization)
1946 Ylnda kuruldu. WHO Anayasas nn yrrle girdii 7 Nisan, Dnya Salk Gn olarak kutlanr.
1948 de WHO ya ye olan Trkiye, Avrupa Blgesinde 51 Devletle birlikte yeliini srdrmektedir.
Grevleri;
1. Salk alannda uluslararas nitelik tayan almalarda ynetici ve koordinatr makam sfatyla hareket etmek
2. BM, htisas Kurulular, salk idareleri, meslek gruplar ve keza uygun grlecek dier rgtlerle fiili bir ibirlii
kurmak ve srdrmek.
3. Hkmetlere, istek zerine, salk hizmetlerinin glendirilmesi iin yardm yapmak
4. Uygun teknik yardm yapmak ve acil durumlarda, hkmetlerin istekleri ya da kabulleri ile gereken yardm yap
(OSHA) Avrupa SG Ajans (European Agency for Safety and Health)
Kurulu amac: Avrupa Birliinde iyerlerinin daha salkl,gvenli ve retken olmalarna katkda bulunmaktr.
2062/94 , 1643/95 ve 1654/2003.AB bnyesinde, SG alannda bilgi ve deneyimlerin gelitirilmesi, toplanmas,
paylalmas ve analizini amalyor
OSHA nn Trkiyedeki irtibat birimi (Contact Point); Sal ve Gvenlii Genel Mdrldr
3/ Sal ve Gvenliine Genel Bak ve Gvenlik Kltr

sal ve gvenliine btnsel yaklam
yerinde risk nleme kltr
Gvenlik kltrnn nemi ve gnlk yaamdaki yeri
SGnin iletme ynetimindeki yeri
Gvenlik kltrnn oluturulmas ve devamnn salanmas
Gvenlik kltrnn oluturulmasnda ulusal kurum ve kurululara den grevler
SG temel prensipleri
Salkl ve gvenli yaam , SG alannda yaam boyu renme
Sal ve Gvenliine Btnsel Yaklam
Sal ve Gvenlii ok bileenli bir bilim daldr.
Ayn zamanda da birden fazla tarafn bir araya gelmesi ile ortaya kar.
Eer taraflarn kimler olduu iyi bilinmezse iin zn anlamak ta, zm de o denli zorlaacaktr.
Devlet
i
veren
niversiteler
Dier
yerlerinde Risk nleme Kltr
Sal ve Gvenlii ynetimi, yalnzca st ynetimin sorumluluunda olmayp, mdrlerin her birini veya firma
danmanlarn veya Sal ve Gvenlii Uzmanlar ile tm alanlar iin iine sokar.
Organizasyonel ncellikleri belirleyen st ynetimden, bir kazay veya potansiyel tehlikeyi gzlemleyebilecek
iiye kadar herkesi kapsar ve taahhdn gerektirir.
Etkin bir risk ynetimi kltrne sahip olmak demek, insanlarn iinde birlikte alabilecekleri ve herhangi bir
kayp olmadan nce potansiyel problemleri tanyabilecekleri ve bunlar ortadan kaldrabilecekleri proaktif bir
yaklama sahip olmalar demektir.
Etkin bir Sal ve Gvenlii Risk Ynetim Kltr iin herkesin buna gerekten inanmas gerekir.
emniyeti ncelii hakknda ynetimden gelen istikrar sinyalleri, tehlikelerin ve risklerin kontrol edilmesi ve
tannmas iin nemlidir.
Uygun bir Emniyeti Kltr n baarmak iin bir organizasyonun risklere kar sahip olaca genel davran
biiminin byk nemi vardr.
Gvenlik Kltrnn nemi ve Gnlk Yaamdaki Yeri
kazalar, meslek hastalklar ve normal hastalklar nedeniyle oluan ekonomik kayplar ortadan kaldrmak
iin her eyi zamann akna m brakalm,yoksa sreci ksaltmak iin bir eyler mi yapalm?
Bu soruya verilecek yant bir eyler yapmamz gerektiidir. Her eyden nce, birbirlerinin varlk nedeni
olan isi ve iverenin ibirlii zemininde yapmas gereken o kadar ok ey var ki. Ayrca ii ve iverenin, Devletin
konu ile ilgili birimleri ile ibirlii yapmas ve koordineli almas gereklidir.
Bu da yetmez. Bata meslek kurulular ve sendikalar olmak zere niversiteler, i sal ve gvenlii
alannda alan firmalar da dahil geni bir yelpazede ibirlii gereklidir.
Gvenlik Kltrnn Oluturulmas ve Devamnn Salanmas
i sal ve i gvenlii sorunlarnn zme kavuturulmasna ynelik nlemlerin gelitirilmesi almalar
bir ok bilim daln yakndan ilgilendirmektedir.
Bu almalarn temelini ise retim srecinin gerei olarak mhendislik bilgileri oluturmaktadr.
Gnmzde retim srecinde kullanlan ve ortaya kan ok sayda kimyasal madde, grlt, titreim, s, nem,
radyasyon gibi eitli etkenler ile giderek daha da karmak bir nitelik kazanan retim yntem ve aralar ii
sal ve i gvenlii almalarnda mhendislerin daha etkin grev almalarn gerektirmektedir
Gvenlik Kltrnn Oluturulmasnda Ulusal Kurum ve Kurululara Den Grevler
Devletin Grevleri
barn salamak
lgili mevzuat hazrlamak
Gnll katlm desteklemek
Denetim yapmak
Eitim olana salamak
Teknik destek salamak
Danmanlk yapmak
verenin Grevleri
yerini kurmak ve iletmek
Salk ve gvenlik nlemlerini almak
alanlarn eitimlerini salamak
yerindeki riskler ve korunma konusunda
Genel salk ve gvenlik eitimi
yerinde salk ve gvenlik rgtlenmesi
Sal ve Gvenlii Kurulu
Yenilikleri ve gelimeleri izlemek ve uygulamak
Dier iverenlerle ibirlii yapmak
ilerin Grevleri
Aletler ve malzemeyi doru kullanmak
Kendisinin ve bakalarnn saln nemsemek
Salk ve gvenlik kurallarna uymak
Tehlike durumlarn ilgililere bildirmek
Hastalk ve kazalar ilgililere bildirmek
Bilme ve bilgi edinme hakk
Sal ve Gvenlii; iin yaplmas srasnda eitli nedenlerden kaynaklanan sala ve gvenlie zarar verebilecek
koullardan korunmak amac ile yaplan sistemli ve bilimsel almalardr.
Sal ve Gvenliinin Amac

Salkl ve gvenli bir alma ortam salamak,
alanlar alma ortamndan kaynaklanan salk ve gvenlik risklerine kar korumak,
alanlarn salk, gvenlik ve refahn salamak ve gelitirmek,
retimin devamlln salamak,
Verimlilii artrmak, olarak sralanabilir
GVENLNN 10 TEMEL KURALI ;
1) Gvenliinin asl alma alan tehlikeli durum ve tehlikeli davrann ortadan kaldrlmasna ynelik
olmaldr
2) Kazalar arlkl olarak %88 i tehlikeli davranlardan , %10 u tehlikeli durumlardan - %2 si kanlmaz
durumlardan kaynaklanmaktadr
3) Kaza sonucu meydana gelecek zararn bykl nceden kestirilemez
4) her kazann temelinde 1 Ar yaralanma veya lm, 29 hafif yaralanma 300 yaralanmasz olay vardr. 1 lm, 29
uzuv kayb, 300 ramak kald
5) Tehlikeli davranlarn nedenleri:
a) ahsi kusurlar: Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlk gibi
b) Eitim yetersizlii :Bilgi, ustalk, alkanlk
c) Fiziki yetersizlik :Bnyenin yaplan ie uygun olmamas
d) Uygunsuz mekanik artlar ve fiziki
6) Kazalardan korunmak iin:
a) Mhendislik ve revizyon
b) Eitim
c) Ergonomi kurallarndan yararlanma,
d) Tevik tedbirleri uygulama
e) Disiplin tedbirlerini uygulama almalarnn yaplmas
7) Kazalardan korunma yntemleri ile retim, maliyet, kalite kontrol metotlar benzerlik ve paralellik arz eder.
8) Gvenlii almalarna iletmenin st dzey yneticileri de katlmal ve sorumlulua ortak olmaldr.
9) i Sal ve Gvenlii konusunda formen ve ustaba gibi ilk kademe yneticileri
ok nemlidir.
10) gvenlii almalarna birinci derecede insani duygular yn vermelidir. Ancak i gvenlii tedbirlerinin
a) retimin artmas,
b) masraflarn azalmas sonucu maliyetlerin dmesine yardmc olduu unutulmamaldr.
Sal ve Gvenlii Tehdit Eden Durumlarn Ortadan Kaldrlmas

Gnmzdeki ynetim anlaynn temel felsefesi;
1. Proaktif ; Olaylarn nnde olmak ve erken davranmaktr. "nlem alma" olarak anlr. Kt veya yanl bir eyi
ortadan kaldrmak veya engel olmak amacyla hazrlk yapmak ve en aza indirmek (Gaz sznts ve iine koku ilave
etme)
2. Reaktif ; Olaylara sonradan tepki gsterme, artk kabul edilir bir davran deildir.
Salkl ve Gvenli Yaam
nsanlar salkl doar
Salk hizmetinin amac
Salkl durumu srdrmek
Sal gelitirmek
Hastalananlar iyiletirmeye almak
SG Alannda Yaam Boyu renme
4857 sayl Yasas'nn 77. maddesi ile AB direktifleri dorultusunda hazrlanan, 07.04.2004 tarih ve 25426
sayl Resmi Gazetede yaynlanarak yrrle giren "alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve
Esaslar Hakknda Ynetmelik"de alanlara verilecek eitimlerin konular ve bu eitimi kimlerin verebilecei
belirtilmitir.
sal ve gvenlii eitimlerinin mevzuatta belirtilen amacna uygun olarak yaplmas ve alanlarda davran
deiikliklerine neden olarak i kazalarnn nlenmesine katk yapmas iin uzman ve deneyimli kiilerce, uygun
yntemler kullanlarak gerekletirilmesi byk nem tamaktadr.
TEMEL HUKUK
Anayasa, kanun, tzk, ynetmelik, tebli, genelge ve ynerge kavramlar
Hukuk normlarnn nitelii
Toplum dzen kurallar

Din kurallar , rf ve Adet kurallar - Grenek kurallar Hukuk kurallar
Hukuk;
bireyin bireyle, bireyin devlet ve malla olan ilikilerini dzenleyen kurallar btndr
Pozitif / deal hukuk; Bir lkede fiilen uygulanan btn hukuk kurallardr. olmas arzulanan doal hukukun
addr ki daha ok felsefik bir manay ifade eder. rnein; herkes evinin nn temiz tutsa
Maddi / ekli hukuk; Maddi Hukuk; dorudan doruya toplumsal dzeni salayp insan ilikilerinde meydana gelen
sorunlar zmeye ynelik hkmler ieren hukukdur.
Normlar hiyeraisine gre alt basamakta yer alan norm geerliliini st basamakta bulunandan alr ve ona
uygun olmak zorundadr.
Anayasa
Yasa
Yasa hkmnde kararname
Tzk
Ynetmelik
Genelge
Anayasa
Anayasa devletin eklini, yapsn organlarnn grev ve yetkilerini, bunlarn birbiriyle olan ilikilerini, kiilerinin
temel hakk ve zgrlklerini dzenleyen temel hukuktur. 2709 sayl 1982 Anayasamzn dayand be temel ilke
vardr.
Milli devlet ilkesi
Demokratik ilkesi
Laik devlet ilkesi
Sosyal devlet ilkesi
Hukuk devleti ilkesidir.
Klasik manada devletin grevi olup, bunlar karlayan birbirinden bamsz fakat koordineli alan organ
mevcuttur. Kuvvetler ayrlna gre alan ve 3 Y kural olarak anlan bu organlar srasyla; yasama, yrtme ve
yargdr.
Yasa
Yrtme organnca (siyasal iktidar ya da bakanlar kurulu) hazrlanan hukuksal nitelikli tasarmlarn ki buna
yasa tasars denir ilgili komisyonda grlp benimsemesinden sonra, Meclis Genel Kurulunda maddeler
itibariyle tartlp kabul ve Cumhurbakan tarafndan imzalanp Resmi Gazete de yaymlanma srelerini
tamamlayan dzenlemedir kanun.
Eer ilgili tasarmlar, Bakanlar Kurulunca deil de halk temsilcileri(milletvekilleri) tarafndan hazrlanrsa, o
zaman yasa teklifi veya yasa nerisi adn alrlar.
KHK
Bu hem bir yasa hem de kararnamedir. Yasadr nk daha evvel karlan bir yasayla konusu sresi mahiyeti
ve uygulanaca alan belirtilmek kaydyla hkmete byle bir dzenleme yapma yetkisi verilmektedir. Ya da
meydana gelen fevkalade bir durum (deprem, ayaklanma, salgn hastalk vb. ) nedeniyle siyasal iktidar o
fevkalade durumlar gerektirdii ve acil nlemleri alarak uygulamaya koymakta ve fakat yasama meclisini 24
saat zarfnda toplantya ararak ald nlemleri TBMMnin iradesine sunmaktadr. Meclis kabul veya ret
eder.
Cumhurbakan tarafndan imzalanr ve Resmi Gazete de yaynlanrlar. Bunlar yaynladklar gn yrrle
girerler.
Anayasa ile uyumlu olmak zorundadrlar. Bunlarn denetimi anayasa mahkemesince yaplr.
olaanst ve skynetim hallerinde Cumhurbakanlnn Bakanlnda toplanarak karlan yasa hkmndeki
kararnameler hakknda anayasa aykrl iddiasyla anayasa mahkemesinde iptal davas alamaz.
ptal davasn Cumhurbakan ana muhalefet partisi ile TBMMdeki mevcut milletvekilleri 1/5i aabilir.
Tzk 1974 tarihli isg tz 500 mdlik
Bakanlar kurulu yasalarn uygulamasn gstermek ya da kanunla emredilen ileri belirtmek zere kanuna aykr
olmamak ve Dantayn incelemesinden geirilmek kouluyla tzkler karabilir.
Bir hkmet tasarrufu olan tzk Cumhurbakannca imzalanr ve Resmi Gazete yaynlanr
Ynetmelik ; Babakanlk bakanlklar ve dier kamu tzel kiileri tarafndan grev alanlaryla ilgili kanunlarn ve
tzklerin uygulamasn salamak maksadyla karlan hukuksal dzenlemelerdir
Tebli ; hukuksal durumlar ilgili kimselere duyuru zere st makamlarca yazlan aklamalardr.
Genelge ;Genelge, st ynetim birimlerince zellikle yasal dzenlemelerin nasl yorumlanmas ve uygulanmas
gerektii hususlarnda alt ynetim kademelerine ve btn ilgilere gnderilen ayrntl dzenlemelerdir.
Ynerge ; Herhangi bir konuda takip edilecek yol ve yntem iin st makamlardakiler tarafndan astlara verilen
buyrua (ynerge) denir. Bazen bu hukuksal kavram talimat ya da direktif olarak adlandrlr.
verenin bir kazadan susuz bulunabilmesi iin
1. Zarar grenin kusuru
2. 2.ahsn kusuru
3. Mcbir sebeb varsa(debrem vb.)
4. lliyet ba bulunmamas
5/ hukuku
i, iveren, alt iveren, iveren vekili kavramlar
verenin hak ve ykmllkleri
verenin sorumluluu
verenlerin sorumluluunun hukuki dayana
o verenlerin sorumluluunun kapsam ve bu sorumlulukta kusurun rol
o verenler tarafndan denecek tazminatlar
o Maddi-manevi tazminat
o Destekten yoksun kalma tazminat
o Rcu tazminat
o verenin idari sorumluluu
o verenin cezai sorumluluu
alma srelerine ilikin hkmler
sal ve gvenliine ilikin ceza yaptrmlar
veren vekilinin sorumluluu
ilerin hak ve ykmllkleri
gvenlii uzmanlarnn hak ve ykmllkleri
gvencesine ilikin genel esaslar
Sendikalarn sorumluluu
o Eitim sorumluluu
o SG konularnda toplu i szlemelerinden yararlanlmas
kazas ve meslek hastalklarnn hukuki yaps
Bireysel i hukuku asndan i kazas ve meslek hastal
o Nedensellik ba
o Meslek hastalklar mevzuat (5510 sayl Kanun, Tespit lemleri Ynetmelii, Yksek Salk Kurulu
Ynetmelii)
Sonulanm yarg kararlar
HUKUKU
Hukuku ; nsanolu yaamn srdrebilmesi iin, baml ya da bamsz almak zorundadr. Baml
alanlardan iileri esas alan ve onlarn iverenle olan mnasebetlerini dzenleyen hukuk dal .
dare Hukuku ; Baml alan gruba memurlar giriyor.
Hukuku, ikiye ayrlr.
1. Bireysel
2. Toplu Hukuku
Hukukunun temel amac ; Konum itibariyle gl olan iverene kar iinin korunmas , ii ile iveren
arasndaki szlemenin nitelik ve unsurlarn, alma koullarn, taraflarn hak ve ykmllklerini, alma
srelerini; cretli, tatil ve yllk izinleri, i akdinin feshi, i sal ve gvenlii kurulu (SG) nun hizmetlerinden
iinin yararlanmas, sendikalar, grev ve lokavt hakk, toplu i szlemesi, uyumazlklar vb. konular ierir.
i ,i szlemesine dayanarak alan gerek kii olarak tanmlamtr.
veren ; szlemesine dayanarak ii altran gerek veya tzel kii yahut tzel kiilii olmayan kurum ve
kurululara iveren denir.
veren vekili ; veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimseler iveren
vekili dir.
VERENN HAKLARI, YKMLLKLER VE SORUMLULUKLARI
veren, i szlemesinde konu edilen iin ii tarafndan grlmesini isteme ve bu dorultuda ona talimat verme
hakkna sahiptir. Ykmllkleri ise daha oktur.
1. cret deme,
2. iyi Koruma,
3. Eit lem Yapma,
4. e Uygun i altrma,
5. iye Gerekli Alet, Tat, Edevat Salama,
6. inin Buluunun Karln deme
7. Dier Ykmllkler.
b)verenin Sorumluluklar
1. Hukuki Mali Sorumluluk
2. Cezai Sorumluluk
3. zrl ve Eski Hkml altrma Sorumluluu
4. GS Konusunda Sorumluluk
5. dari Sorumluluk
verenin Hukuksal Sorumluluu ve Alabilecek Davalar
Tm kurallar, kusurluluk derecelerine baklarak mahkemece belirlenir. Kusura dayal olarak iverenin sorumlu
tutulabilmesinin koullar tam olmaynca, iveren veya vekili, hukuksal ynden tazminata hkmedilemez.
-Hukuka Aykr Fiil,
-Fiilin Dourduu Zarar,
-Kusur,
-Fiil ile Zarar Arasndaki lliyet Ba (sebep-sonu ilikisi)'dr.
verene Kar Alacak Davalar
Yaralanmas halinde iiye geici veya srekli i gremezlik denei balanr. lmesi durumunda ise yaknlarna
kanunda belirtilen artlarda belli bir gelir salanabilir. Kukusuz bu arada, tabi olduu sosyal gvenlik kurumu
tarafndan igrene ncelikle yaplan yardm ve denekler, bilahare kusurlu bulunan iverene veya nc kiilere
rcu edilebilir. Mali sorumluluun esas, zarar gren iinin btn zararlarn karlamaya yneliktir.
Maddi Tazminat Davas
Maddi tazminat davas kiilerin yada kurulularn uradklar zararlarn tazminine ynelik olup, iinin alma
srasnda bedensel bir zarara uramas veya mesleki hastalk nedeniyle yitirdii alma gcnn telafisi balamnda,
bunda kusuru olan iverene veya nc kiiye kar at davadr.
Adna ' Gremezlik Tazminat' da denilen ve iinin kaza ve meslek hastal nedeniyle uram olduu gelir kayb
ve ypranmann iverenin demesi gereken bir tazminattr. Bu davay yalnz i kazasna urayan ii aabilir, yaknlar
aamaz.
gremezlik tazminatnn saptanmasnda i kazas geiren iinin;
-Ald cret,
-Ya,
-Maluliyet Oran nemli rol oynar.
Srekli ve tam i gremezlikte sigortalya balanacak gelir, yllk kazancnn %70'ine eittir. ayet sigortal,bir
bakasnn srekli bakmna muhta ise bu yllk gelir %50 nispetinde artrlr (SSKm.20).
Manevi Tazminat Davas
kazas yada mesleki hastalk veya lm nedeniyle igrenin (lm halinde yaknlarnn) bu durumdan znt
duymalar, beden ve ruh btnlklerinin zedelenmesini gidermeye ynelik alacak dava, Manevi Tazminat davas'dr.
Doaldr ki bu davann ikame edilip kazanlabilmesi bakmndan iverende kusurun ya da ortak kusurun(mterafik
kusur) bulunmas gerekir. Manevi tazminat
davasnn blnmezlii esas olup,ancak kazazedenin aabilecei bir davadr. Kazazede davay atktan sonra lmse,
dava sonucu mteveffann yaknlarna geer. grenin lm durumunda ailesine yaplacak adalete uygun manevi
tazminat takdir edecek olan, bamsz ve teminat altndaki yargdr(BKm.47).
Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davas
Destekten Yoksun Kalma Tazminat, i kazas ya da mesleki hastalk sonucunda iinin lmesi halinde, bu iinin
desteinden yoksun kalan kimselerin talep ettikleri demeye ilikin atklar davadr, Sigortalnn lm durumunda
sa kalan eine, ocuklarna ve bakmakla ykml bulunduu ebeveynine-gerekli koullar tamalar durumunda-
kanunen ngrlen miktarlarda yllk gelir balanr(SSKm 23 ve 24).
Sosyal Gvenlik Kurumunca Alan Rcu Davas
Sosyal gvenlik kurumu, iinin i kazas ya da meslek hastal nedeniyle urad maddi kayplar ncelikle karlar.
Daha sonra yapm olduu masraflar, kusurlu olan iveren,nc ahs veya igrene kar rcuan tazmin edilmek
zere dava aar(SSKm.10, 26). olayda len sigortal nc ahsn hak sahiplerine rcu edemez
verenin Cezai Sorumluluu
veren, iyerinde altrd iileri koruma ve gzetme ykmllnde olup, onlarn saln ve i gvenliini
salamak, bununla ilgili koullar ve aralar noksansz sunmak ykm altndadr(BKm.332,K.77).
Aksi halde zel hukuk ynnden olduu gibi kamu hukuku asndan da birtakm idari ve cezai yaptrmlarla karlar.
Cezai Sorumluluk, kusurlu bir davranla mevcut dzeni bozmadr ve bu kasta veya kusura dayal bir fiil sonucu
meydana gelmektedir.
Sosyal Sigortalar Kanunu'nda Saylan Hal ve Oluumlar;
-Sigortalnn iyerinde bulunduu srada,
-veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla,
-inin iveren tarafndan grev ile baka bir yere gnderilmesi yznden asl iini yapmakszn geen
zamanlarda,
-Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda,
-Sigortalnn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere toplu olarak gtrlp getirilmeleri srasndan
ibarettir.
Meslek Hastal ; sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar
yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk ya da ruhsal arza belirtileridir. Sorumlular kusurlar
orannda cezaya arptrlrlar. Yaralanmalarda (taksirli olan) '' aydan bir yla kadar hapis veya adli para cezas ile
cezalandrlr.''(TCKm.89/1).Bir yla kadar olan hapis cezasnn paraya evrilmesi mmkndr. inin lmesi
durumunda verilecek ceza ''iki yldan alt yla kadardr''
verenin zrl ve Eski Hkml altrma Sorumluluu
Toplumda, eitli sebeplerle zrl ya da hkml konumunda bulunan kimselerin olduu yadsnmaz bir gerektir.
kanunumuzun 30.maddesi mucibince, iverenler, elli ve daha fazla ii altrmalar halinde,%3 zrl ve %2 eski
hkmly meslek, beden ve ruhi durumlarna uygun ilerde altrmakla ykml klnmlardr. Bu hkme aykr
davranan her ay iin 750 TL para cezas verilir
4.verenin SG Konusundaki Sorumluluu
Teknolojik gelimelere paralel olarak i kazalarndaki artn kaynanda gerekli nlemlerin zamannda alnmaynn
ve alnm nlemlere riayet edilmeyiinin yatt kolaylkla grlr. i sal ve i gvenliinin (SG) amac, alan
iinin ncelikle salnn, huzurunun ve mutluluunun teminidir; nk bunun temelinde,
-alanlar korumak,
-retim ve iletme gvenliini salamak yatar.
i sal; alanlarn alma kurallarn iyiletirmek ve kullanlan ara-gerelerden doabilecek tehlikeleri
ortadan kaldrmak ya da asgari dzeye indirmek suretiyle huzurlu bir i evresinin yaratlmasdr. i sal
asndan nemli olan, ncelikle onun bedensel ve ruhsal salnn korunmasdr.
gvenlii; iin yaplmas srasnda alanlarn karlatklar tehlikelerin ortadan kaldrlmas veya azaltlmas
konusunda, iverene getirilen ykmlere ilikin teknik kurallarn btndr. veren, iyerinde ii sal ve i
gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak ykm
altndadr Ayrca iverenin ;
-yerinde alanlar bilgilendirmek ve eitim vermek
-yeri hekimi altrmak ve salk birimi oluturmak
-Mhendis veya teknik eleman grevlendirmek
- sal ve i gvenlii kurulu oluturmak ,bu ykmlerden son iin gerekli koul, ilerin endstriyel
nitelikte olmas ve devaml biimde en az 50 ii altrlmasdr.
verenin dari Sorumluluu
veren, ii sal ve i gvenlii ile ilgili her trl nlemi almak ve ynetmeliklere uygun davranmak hkm
altndadr. Bu nlemlerin alnmamas ve iinin saln bozacak ya da vcut btnln tehlikeye sokacak yakn,acil
ve hayati bir tehlikenin mevcudiyeti halinde ii, i sal ve gvenlii kuruluna, bu kurulun bulunmad
iyerlerinde de iveren veya vekiline bavurarak, durumun tesbitini ve
gerekli tedbirlerin alnmasn isteyebilir.
Trkiye Kurumu arayanlarn uygun ilere yerletirilmeleri ve muhtelif iler iin uygun iiler bulunmasna
araclk grevi yapar.
Gen iiler ile ocuklarn ve mesleki eitim almam olanlarn ar ve tehlikeli ilerde altrlmalar yasaklanmtr.
Bu yasaa uymayan iverenler ile alt iverenin ie ald iverenle iyerini muvazaal olarak bildirenler iin, idari para
cezalar hkme balanmtr.
2.NN HAK VE YKMLLKLER
a)inin Haklar ; i ile iveren arasnda karlkl ve serbest iradeyle yaplan, iki tarafa eit bor ykleyen bir
anlama (mukavele, akit)dr. i, belirli alma sresinin dnda almama, cret isteme, dini ve ulusal
bayramlarda izin, doum yardm, yllk cretli tatil, sendika kurma ve yelii, yelikten ayrlma, i szlemesini fesih
vb. yararlanr.
b)inin Ykmllkleri ; inin, gerek iverenle yapt szlemeden ve dier yasal dzenlemelerden doan
ykmleri mevcut olup, unlar yapar.
- grme,
-Sadakat,
-alma koullarna uyma ve itaat,
SENDKALAR VE SORUMLULUKLARI
Sendika, ilk kez 1863de Almanyada ortaya km,Trkiyede ise 1947de karlan 5018 sayl i ve veren
Sendikalar ve Sendika Birlikleri Hakknda Kanun la bir hak olarak tannmtr.
Sendika; iilerin veya iverenlerin alma ilikilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve
gelitirmek iin meydana getirdikleri tzel kiilie sahip kurululardr. Anayasamzn 51.maddesi,
Konfederasyon ; deiik i kollarnda en az be sendikann bir araya gelmesi suretiyle meydana getirilen st
kurulutur (SKm.2/s.fkra).
Sendikalarn Unsurlar
stte yaplan tanmdan da anlalaca zere sendika, ortak karlar korumak ve gelitirmek iin bir araya gelen ii
ya da iveren topluluudur. Sendikann unsurlar;
1. Ortak ama,
2. zgrce kurulabilme,
3. Bamszlk,
4. zel hukuk tzel kiiline sahip olma,
5. Demokratik ilkelere uygunluk olarak zetlemek mmkndr.
Sendikalarn Faaliyetleri
1. alma hayatna ilikin olanlar,
2. Sosyal alana ilikin faaliyetler,
3. yeri temsilciliine ilikin faaliyetler
alma Hayatna ilikin Faaliyetler
1. Toplu i szlemesi akdetmek,
2. Toplu i uyumazlklarnda ilgili makama, arabulucuya, hakem kurullarna,i mahkemelerine ve dier
organlarna bavurmak,
3. alma hayatndan, yelerini ve miraslarn temsilen davaya ve bu mnasebetle at davadan tr
husumete ehil olmak,
4. Greve karar vermek ve idare etmek.
yeri Temsilciliine likin Faaliyetler
Toplu i szlemesi yapma yetkisi kesinleen sendika, ii ve iveren arasndaki alma ahengini ve bakn idame
ettirmek, iilerin hak ve karlarn korumak, yasa ve szleme koullarnn uygulanmasna yardmc olmak zere,
saylar kanunda belirtilen miktarlarda, iyerinde alan yeleri arasndan iyeri sendika temsilcisi tayin ederek,15
gn iinde bunlarn kimliklerini iverene bildirir. Bu temsilcilerden biri ba temsilci olarak grevlenir
Sendikalarn Sorumluluklar
1. Sendikalar, ye kayt filerini, karar defteri, aidat, yevmiye, envanter defteri ile defteri kebir, gelir
makbuzlar ve zimmet kayt defterleri tutmak,
2. Gelirlerini bu kanunda ve tzklerinde gsterilen faaliyetler dnda kullanamazlar ve balayamazlar
3. Sendikalarn ticaretle uramalar yasaktr.
4. Sendikalar her hesap ve bte devresine ait bilano ve hesaplaryla ynetim ve denetim hesaplarn ait
olduklar dnemi izleyen 3 ay iinde SGB gndermek,
5. Bu kanuna gre yaplan seimlerin salkl cereyan salamak
6. Ama dnda faaliyette bulunmamak
7. iler ve ii sendikalar mevcut iveren kurulularna; iverenler ve iveren sendikalar da ii
sendikalarna ye olamazlar.
8. Sendika ve konfederasyonlarn yardm ve ba kabul etmeleri yasaktr,
9. Sendikalarn, Bakanlar Kurulu Karar olmakszn d kaynaklardan yardm ve ba kabul etmeleri yasaktr.
10. Sendikalarn iilerden, iverenlerden, iveren kurulularndan, esnaf ve kk sanat kurulularndan,
derneklerden, vakflardan, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularndan yardm ve ba alma yasa
11. Yaplacak seimlerle ilgili olarak oylamalara ve bu oylamalarn saym ve dkmne hile kartrmamak
TOPLU SZLEMES
Toplu i szlemesi, hizmet akdinin yaplmas, muhtevas ve sona ermesi ile ilgili hususlar dzenlemek zere ii
sendikas ile iveren sendikas veya sendika yesi olmayan iveren arasnda yaplan szlemedir.
Toplu i szlemesinin temel amac, iiyle iveren arasnda i akdinin yaplmas, ierii ve sona ermesine ilikin
esaslar dzenlemektedir.
Toplu Szlemesinin erii Bir toplu i szlemesi ayn ikolunda bir veya birden ok iyerini kapsayabilir. Toplu
i szlemeleri, bir yldan az ve 3 yldan uzun sreli olamaz. Bu sre kesin olup, imzadan sonra ksaltlp uzatlamaz,
Toplu Uyumazlklarnn Barl Yollarla zm
Taraflarn toplu i szlemesi konusunda mutabakata varmalar halinde, taraflarn imzaladklar szleme, Bakanlar
Kurulunun takdirine sunulur. Anlamazlk halinde;
Arabuluculuk
Menfaat uyumazlklarnda, her trl uyumazln zmnde ortaya kan ve bavurulmas zorunlu bir messesedir.
Arabulucunun grevi 15 gn srer. Bu sre ancak 6 gn uzatlabilir.
Yksek Hakem Kurulu
Y.H.K.,Yargtay i davalarna bakan daire bakannn bakanlnda,Bakanlar Kurulunca seilen bir ye,YK tarafndan
r. yesi,alma ve S.G.B.l alma Genel Mdr,i konfederasyonlarnca seilen iki ye, iverenlerce temsil
edilecek iki ye olmak zere toplam 7 kiiden oluur.
zel Hakeme ve Resmi Arabulucuya Bavurma
Taraflar uyumazln her safhasnda zel hakeme bavurabilirler. SG konularnda Toplu Szlemesinden
yararlanlabilir; nk toplu i szlemelerine konacak her hkm-ii ve iveren lehine- szlemesel olarak geerlilik
kazanr.
AKDNN SONA ERMES
Fesih Dnda Sona Erme ; Fesih dnda i szlemesi muhtelif ekillerde sona erebilir. Taraflarn
anlamas, taraflardan birinin lm, szleme sresinin bitimi.
Taraflarn Anlaarak Szlemeyi Sona Erdirmesi: szlemesi belirli ya da belirsiz olsun hi nem
tamakszn taraflar anlaarak szlemeyi sonlandrabilir.
Taraflardan Birinin lm: Hizmet szlemesi kiiye bal bir akit olduu iin, alann lmyle hitam
bulur.
Szleme Sresinin Sona Ermesi: Belirli bir sre iin yaplm olan i szlemeleri, aksi kararlatrlmadka
sz konusu srenin bitimiyle sona erer
Fesih Yoluyla Sona Erme ; Szlemenin fesih yoluyla sona ermesi, yanlardan birisinin tek yanl irade
izharnda bulunmas nedeniyle sona erdirmedir.
Hakl Nedenlerle Szlemesinin Feshi ;Taraflardan biri, hakl nedenleri bulunmas halinde, szlemeyi
bozduunu bildirip szlemeyi derhal sona erdirebilir.
inin Hakl Nedenle Derhal Fesih Hakk
1. in yaplmasnn iinin sal veya yaay iin tehlike oluturmas,
2. verenin veya baka bir iinin bulac veya ile badamayan bir hastala tutulmas.
veren ynnden hakl fesih nedenleri
1. inin kendi kusuruyla hastalanmas veya sakatla uramas yznden devamszlkta bulunmas art arda
gn bir ayda be gn.
2. inin tedavi edilemeyecek bir hastala tutulmas
3. inin kendi kusuru olmakszn hastalanmas, kazaya uramas, gebelik ve doum durumlar
Ahlak ve iyi niyet kurallarna aykr davranlar ilerin Derhal Fesih Hakk
1. verenin iiyi yanltmas
2. verenin iinin veya ailesi yelerinden birinin eref ve namusuna dokunacak sz, davranlarda bulunmas
veya iiye cinsel tacizde bulunmas,
3. verenin satama, gzda verme, yasaya aykr davrana zendirme, hapis gerektiren su ileme, aslsz
isnat ve itham eylemlerinde bulunmas,
4. inin dier bir ii ya da 3.kiiler tarafndan cinsel tacize uramas
5. verenin iinin cretini dememesi
6. verenin iiye az i vermesi veya alma koullarn uygulamamas
Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan hallerde verenin Derhal Fesih Hakk
1. inin ivereni yanltmas,
2. inin, iveren veya onun aile yelerinden birinin eref ve namusuna dokunacak szler sylemesi veyahut
aslsz ihbar ve isnatlarda bulunmas
3. inin, iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas
4. inin, iverene ya da aile yelerinden birine veya baka bir iisine satamas veyahut ie sarho gelmek,
iki yasana uymamak
5. inin, ballk borcuna aykr davranmas(iverenin gvenini ktye kullanmak, hrszlk yapmak,7 gnden
fazla hapisle cezalandrlan ve cezas ertelenmeyen bir su ilemesi)
6. inin devamszlkta bulunmas (izinsiz ya da hakl neden olmakszn ard ardna 2 ign yahut 1 ayda 3
ign iine gelmemesi )
7. *inin grevini yapmamas
8. *inin, iin gvenliini tehlikeye drmesi veya iverene zarar vermesi
Derhal Fesih Hakkn Kullanma Sresi ; anlan ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan hallerde renmeden itibaren
6 ign ve her halde olayn gereklemesinden itibaren bir yl getikten sonra fesih hakk kullanlmaz.
Salk nedeniyle feshetmesi halinde, tazminat sz konusu olmaz.
verenin Cezalandrlmas
Kurma izni ve iletme belgesi verilmemesi,
in durdurulmas,
yerinin kapatlmas,
ilerin almaktan alkonulmas
alanlarn Cezalandrlmas
gvenlii kurallarna ve koruyucu nlemlere uymayanlar iveren tarafndan cezalandrlr.
htar(uyar),
Tembih(knama),
cret Kesintisi,
Kdem ndirme,
Geici Greve Son Verme,
Srekli Greve Son Verme.
6/ Kanunlarda i sal ve gvenlii

Anayasa, Umumi Hfzsshha Kanunu, Borlar Kanunu, Kanunu
SG ile ilgili tzk ve ynetmeliklerdeki temel prensipler
KANUNLARDA SALII VE GVENL MEVZUATI

Devletin i sal ve gvenliine ilikin grevlerinin kayna anayasadr. 1982 tarihli anayasamzda i sal ve
gvenlii ile ilgili bir ok ilke ve kural bulunmaktadr.
Anayasamzn,
2. maddesinde; Devletin sosyal bir hukuk devleti olduu,
5. maddesinde ; Devletin kiinin temel hak ve hrriyetlerini, sosyal hukuk ve adalet ilkeleri ile badamayacak
surette snrlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldrma, insann maddi ve manevi varlnn gelimesi iin
gerekli artlar hazrlamaya almakla grevli olduu,
17. maddesinde, herkesin yaama, maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakkna sahip olduu,
50. maddesinde kimsenin yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamayaca, kkler ve kadnlar ile
bedeni ve ruhi yetersizlii olanlarn alma artlar bakmndan zel olarak korunacaklar,
56 maddesinde herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahip olduu,
60. maddesinde herkesin sosyal gvenlik hakkna sahip olduu,
Devletin bu gvenlii salayacak gerekli tedbirleri alaca ve tekilat kuraca hususlar hkme balanmtr. Devlet
i sal ve gvenlii konusunda anayasadan kaynaklanan grev ve sorumluluunu mevzuat yapma, tekilatlanma,
denetim ve yaptrm uygulama yolu ile yerine getirmek durumundadr.
sal ve gvenlii mevzuatmz;
A) Tekilatlanma, denetim ve yaptrmlara ilikin dzenlemeler
B) verenin iiyi gzetme borcuna ilikin dzenlemeler
A) Tekilat, Denetim ve Yaptrmla lgili Dzenlemeler
4857 Sayl Kanunu
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu
Deniz Kanunu
Belediyeler Kanunu
Umumi Hfzsshha Kanunu
Trk Ceza Kanunu
Borlar Kanunu
Teftiine Dair 81 Sayl Uluslararas Szleme
Tefti Tz
Tefti Ynetmelii
yerlerinde in Durdurulmasna veya yerlerinin Kapatlmasna Dair Ynetmelik
Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii
B) verenin iyi Gzetme Borcuna likin Dzenlemeler
sal ve gvenlii nlemlerinin alnmas ykmll, iverenlerin iiyi gzetme borcunun doal sonucudur.
Bu bor; i akdinin ieriinden . kamu hukuku kural nitelii tayan i sal ve gvenliine ilikin hkmlerden
kaynaklanr.verenin i akdinden doan i sal ve gvenlii nlemlerini alma borcunu dzenleyen zel hukuk
kural Borlar Kanununun 332. maddesinde dzenlenmitir.
Anlan madde de ;
sahibi, akdin hususi halleri ve iin mahiyeti noktasndan hakkaniyet dairesinde kendisinden istenebilecei
derecede, almak dolaysyla maruz kald tehlikelere kar icap eden tedbirleri ittihaza ve mnasip ve shhi
alma mahalleri ile ii ile birlikte ikame etmekte ise shhi yatacak yer tedarikine mecburdur. hkm yer
almaktadr
Anlan mevzuat arasnda 4857 sayl Kanunu ve bu Kanunun Sal ve Gvenlii balkl beinci blmnde
yer alan 77-89 maddelerinde hkme balanan hususlar zel nem tamaktadr.
Teknik nlemlere likin Dzenlemeler
yerinde Sal ve Gvenlii Organizasyonuna likin Dzenlemeler
in Dzenlenmesine likin Dzenlemeler
A) 4857 Sayl Kanununun 78. Maddesine Gre karlan Ynetmelikler
Sal ve Gvenlii Ynetmelii iptal edilmi olup, 1475 sayl i kanununa gre karlan ii sal ve i gvenlii
tz yrrlktedir.
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik.
yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik
Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii
Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
Elle Tama leri Ynetmelii
Grlt Ynetmelii
Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii
Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik
Yeralt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
Titreim Ynetmelii
Kiisel Koruyucu Donanmlarn Kullanlmas Hakknda Ynetmelik
Kanserojen ve Mutajen Maddeler Hakknda Ynetmelik
Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik
Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii
Uluslararas eitli Szlemeler
Dier Kamu Kurum Ve Kurulularnca Yaymlanan Kanun,Tzk Ve Ynetmelikler
1475 Sayl Kanunu Uyarnca karlan Sal Ve Gvenliine likin Tzkler
i Sal ve Gvenlii Tz,
Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz,
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve ilerde alnacak tedbirler
hakknda tzk.
Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine
likin Tzk.
Makine Koruyucular Ynetmelii
Standartlar
- yerinde Sal ve Gvenlii Organizasyonuna likin Dzenlemeler
4857 Sayl Kanunu
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu
Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik
yeri Salk ve Gvenlik Birimleri le Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmelik
yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri ile alma Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve
Esaslar Hakknda Ynetmelik
3- in Dzenlenmesine likin Dzenlemeler
A) Kadn Ve ocuklarn Korunmasna likin Dzenlemeler
4857 Sayl Kanunu
Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii
Kadn ilerin Gece Postalarnda altrlmalarna likin Ynetmelik
Gebe ve Emzikli Kadnlar le Emzirme Odalar ve Kreler Hakknda Ynetmelik
ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
in Dzenlenmesine likin Dzenlemeler
B) Srelerine likin Dzenlemeler
Kanununa likin Fazla alma ve Fazla Srelerle alma Ynetmelii
Kanununa likin alma Sreleri Ynetmelii
Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7.5 Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hak. Ynetmelik
Postalar Halinde i altrlarak Yrtlen lerde almalara likin Usul ve Esaslar Hak. Ynetmelik
1. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
2. Salk Bakanl
3. evre ve Orman Bakanl
4. Milli Savunma Bakanl
5. ileri Bakanl
6. Sanayi ve Ticaret Bakanl
7. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
8. Belediyeler
9. TSE
10. Atom Enerjisi Kurumu
sal ve gvenlii konusunda, mevzuat oluturma ve denetim bata olmak zere, arlkl grev alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanlnca yrtlmektedir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn i sal ve gvenlii ile ilgili birimleri aada belirtilmitir.
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl
i Sal ve Gvenlii Merkezi (SGM)
alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM)
sal ve gvenlii denetimi
4847 sayl Kanununun 77. maddesi verenlerin ve iilerin ykmllklerine ilikindir.
verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri
noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler.
Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve
stajyerlere de uygulanr. hkm yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 78. maddesinde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca
sal ve gvenlii ile ilgili tzk ve ynetmeliklerin karlmas gerektii ve ayrca kurma izni ve iletme belgesi
ile ilgili bir ynetmelik hazrlanmas hkme balanmtr.
Salk Bakanlnn grn alarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl iyerlerinde i sal ve gvenlii
nlemlerinin alnmas, makineler, tesisat, ara ve gereler ile kullanlan maddeler sebebiyle ortaya kabilecek i
kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi, ya, cinsiyet ve zel durumlar sebebiyle korunmas gereken kiilerin
alma artlarnn dzenlenmesi amacyla tzk ve ynetmelikler karr.
4857 sayl Kanununun 78. maddesine gre karlan ve yukarda Teknik nlemlere likin Dzenlemeler
Kurma zni, letme Belgesi ise iletmeye geildiinde meydana gelen risklerin saptanmas amacyla iyerinde
yaplan tefti sonucu risklerin olmadnn tespiti halinde verilen bir belgedir.
Kurma izni ve iletme belgesi ile ilgili ynetmelik hazrlanmtr ancak henz yaymlanmamtr.
LETME BELGES HAKKINDA YNETMELK
MADDE 5 letme belgesi talebi
(1) Bu Ynetmelik kapsamnda bulunan tm iyerlerine yeri Ama ve alma Ruhsat dzenlenmeden nce blge
mdrlnden iletme belgesi alnmas zorunludur.
(2) letme belgesi almak isteyen iveren veya iveren vekili, EK-1de yer alan bavuru ve beyan formu ile blge
mdrlne bizzat, posta yoluyla veya elektronik ortamda mracaat eder.
(3) Bavuru ve beyan formu esas alnarak bakaca bir ileme gerek kalmakszn blge mdrl tarafndan EK-2de
gsterilen iletme belgesi dzenlenerek ilgiliye ayn gn iinde verilir veya gnderilir. letme belgesi verilen
iyerleri, yine ayn gn ilgili i tefti grup bakanlklarna bildirilir.
(4) Beyana gre verilen iletme belgesi mktesep hak dourmaz.
(5) Aldnda bu Ynetmelik kapsamna girmemekle birlikte, daha sonra Ynetmelik kapsamna giren iyerleri iin
iletme belgesi alnmas zorunludur. Bu durumda iveren veya iveren vekili, bu ykmlln balad tarihten
itibaren en ok otuz i gn ierisinde EK-1de yer alan bavuru ve beyan formu ile blge mdrlne bizzat, posta
yoluyla veya elektronik ortamda mracaat eder.
MADDE 6 letme belgesinin kesinlemesi
(1) letme belgesi verilen iyerleri, i mfettilerince iletme belgesi talebinden en ge ay ierisinde tefti
edilir.
(2) Yaplan incelemede, EK-1de yer alan asgari gvenlik nlemlerine ilikin listede belirtilen hususlarn, ilgili olduklar
mevzuata aykrlnn tespit edilmemesi hlinde, 5 inci maddenin nc fkrasna gre verilen iletme belgesi
kesinleir. Aykrlk tespit edilmesi hlinde, aykrln giderilmesi iin iveren veya iveren vekiline ay gememek
zere sre verilir. giderilmemesi durumunda iyerinin iletme belgesi iptal edilir.
(3) lk bavuru tarihinden itibaren ay ierisinde tefti edilmeyen iyerlerinin iletme belgesi kesinleir.
MADDE 7 (1) letme belgesi aadaki hllerde geerliliini kaybeder.
a) yerinin tanmas,
b) yerinin retim ve faaliyet konusunun deimesi.
(c) letme belgesinin geerliliini kaybetmesi durumunda iyerine, 5 inci ve 6 nc maddelere gre yeniden iletme
belgesi alnmas zorunludur.
MADDE 8 yerinde iveren ve/veya unvan deiiklii
yerinde i sal ve gvenlii ynnden yaplan teftilerde iveren ve/veya unvan deiikliinin tespit edilmesi
veya iveren veya iveren vekilince blge mdrlne deiikliin bildirilmesi durumunda iyerinin mevcut
dosyasnda yer alan belge ve bilgiler esas alnarak iletme belgesindeki iveren ve/veya unvan deiiklii yaplr
4857 sayl Kanununun 79. maddesi
iin durdurulmas ve i yerinin kapatlmasna ilikindir. yerlerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas
iyerinde hayati tehlikenin varlna bal olarak Kanununun 79. maddesi uyarnca gerekletirilen bir idari
yaptrmdr.
sal ve gvenlii kurallarn ihlal eden iverenler baz idari yaptrmlarla karlarlar.
dari yaptrmlar, hukuki yaptrmlardan farkldr, herhangi bir yarg kararna gerek olmadan dorudan idare
tarafndan uygulanr. Bu yaptrmlardan en nemlileri iin durdurulmas ve i yerinin kapatlmasdr. Bu iki yaptrmn
temel amac yakn hayati tehlikenin giderilmesini salamaktr.
Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin
tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini i sal ve gvenlii bakmndan
denetlemeye yetkili iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be kiilik bir
komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr.
Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler retilen iyerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil
ve esaslar Milli Savunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikle
belirtilir.
Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar iverenin yerel i mahkemesinde alt i gn
iinde itiraz etmek yetkisi vardr. mahkemesine itiraz, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas kararnn
uygulanmasn durdurmaz.
Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt i gn iinde karara balar. Kararlar kesindir.
Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle bir iyerinde almalarna engel tekil
ediyorsa, bunlar da almaktan alkonulur. Yukardaki fkralar gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan tesis
ve tertiplerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden
iletilmelerine izin verilebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna
karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak nlemlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren
temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan
hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.
Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 78 inci maddede ngrlen ynetmelik hkmlerinin
uygulanmasna hibir zaman engel olamaz.
Bu maddenin birinci fkras gereince makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin
kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere
meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye zorunludur. hkm yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 80. maddesi i sal ve i gvenlii kuruluna ilikin hususlar dzenlemektedir.
Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld
iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii
kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.
sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. hkm yer almaktadr.
MADDE 81 verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde alnmas gereken i sal ve
gvenlii nlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iilerin
ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says,
iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre;
a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla,
b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle,
c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden fazla mhendis veya teknik eleman
grevlendirmekle, ykmldrler.
verenler, bu ykmllklerinin tamamn veya bir ksmn, bnyesinde altrd ve bu maddeye dayanlarak
karlacak ynetmelikte belirtilen vasflara sahip personel ile yerine getirebilecei gibi, iletme dnda kurulu ortak
salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu ekilde hizmet alnmas iverenin
sorumluklarn ortadan kaldrmaz. uzmanlar ve iverence grevlendirilecek dier personelin
nitelikleri,
says,
ie alnmalar,
grev, yetki ve sorumluluklar,
alma artlar,
eitimleri ve belgelendirilmeleri,
grevlerini nasl yrtecekleri,
iyerinde kurulacak salk ve gvenlik birimleri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinin nitelikleri,
ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alnmasna ilikin hususlar ile bu birimlerde bulunmas gereken
personel, ara, gere ve tehizat,
grevlendirilecek personelin eitim ve nitelikleri
Salk Bakanl, Trk Tabipleri Birlii ve Trk Mimar Mhendis Odalar Birliinin grleri alnarak alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle dzenlenir.
Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu kurum ve kurulularnda ilgili mevzuatna gre
altrlmakta olan hekimlere, nc fkrada ngrlen eitimler aldrlmak suretiyle ve asl grevleri kapsamnda,
almakta olduklar kurum ve kurulularn asl iveren olarak altrdklar iilerin iyeri hekimlii hizmetleri
grdrlr. Bu kurum ve kurulularn dier personel iin oluturulmu olan salk birimleri, iyeri salk ve gvenlik
birimi olarak da kullanlabilir.
4857 sayl Kanununun 83. maddesinde iilerin haklarna ilikin dzenleme yaplmtr.
yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn,
acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn
verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. sal ve gvenlii kurulunun
bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya iveren vekiline yaplr. i tespitin yaplmasn ve durumun yazl olarak
kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr.
Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar
almaktan kanabilir.
inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr.
sal ve gvenlii kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler
alt i gn iinde, bu Kanunun 24 nc maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli
hizmet akitlerini derhal feshedebilir.
Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde
hkmleri uygulanmaz. hkm yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 84. maddesi iki veya uyuturucu madde kullanma yasana ilikindir.
yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde
kullanmak yasaktr.
veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki
iilebileceini belirleme yetkisine sahiptir.
Alkoll iki kullanma yasa;
Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak retileni denetlemekle grevlendirilen,
Kapal kaplarda veya ak olarak iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan
inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan, iler iin uygulanmaz. hkm yer
almaktadr.
4857 sayl Kanununun 85. maddesi ar ve tehlikeli ilerle ilgilidir.
Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz.
Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla on alt yan doldurmu fakat on sekiz yan bitirmemi
gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma Ve
Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. hkm yer almaktadr
4857 sayl Kanununun 86. maddesi ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giri ve periyodik salk
muayene raporlarna ilikindir.
Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere
elverili ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn
Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar
olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr.
Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr.
Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. hkm yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 87. maddesi on sekiz yandan kk iilerin ie giri ve periyodik salk muayene
raporlarna ilikindir.
Ondrt yandan onsekiz yana kadar (onsekiz dahil) ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce iyeri
hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn devlet hastaneleri, salk oca,
hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl
olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn onsekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor
muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu
raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. hkm yer
almaktadr.
4857 sayl Kanununun 88. maddesi gebe veya ocuk emziren kadnlarla ilgili olarak bir ynetmelik
karlmasna ilikindir.
gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn
almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk
bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii salk bakanlnn gr alnarak alma ve sosyal gvenlik bakanl
tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. hkm yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 89. maddesi eitli Ynetmelikler karlacana ilikindir.
Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balamadan hekim muayenesinden geirilmelerini,
Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk muayenesinden geirilmelerini, eitli veya bir
ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte
altklar teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn,
Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii
eitimi yerleri yaplmasn,
ngren ynetmelikler hazrlayabilir. hkm yer almaktadr.
7/ yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ve Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri

Kurulu amac, yaps, alanlar
gvenlii uzmannn ve iyeri hekimlerinin nitelikleri ve grevlendirilmesi
Sertifika snflar ,
Eitim ve snav
Grev alanlar
gvenlii uzmannn ve iyeri hekimlerinin yetki ve sorumluluklar
yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ile Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmelik
SG hizmetlerinin iyeri dndan alnmas
SG NN TEMEL LKELER
Sal ve Gvenliinin 3 temel ilkesi vardr.
PLANLAMA
SREKLLK
METOD
Srayla bunlar grelim
PLANLAMA: Sal ve Gvenlii bir plan ve program iinde yrtlmelidir. Ne yapmak istiyoruz, nasl yapacaz,
ne zaman yapacaz, neden yapacaz gibi sorgulamalar yaparak planlarmz yapmalyz.
SREKLLK: Yaplan btn almalar srekli olarak gncellenmeli ve kesintisiz bir ekilde srdrlmelidir.
METOD: Bu almalar teknik ve bilimsel yntemlerle yaplmaldr. Kiisel ngrler ve yarglar ile hibir zaman
doru sonuca ulalamaz.
SG NN BLMSEL DAYANAKLARI
Sal ve Gvenlii kompleks ve btnsel bir almay gerektirmektedir.
Mhendislik,
Tp,
Ekonomi,
Hukuk,
Sosyoloji,
Psikoloji,
Ergonomi, bata olmak zere eitli bilim dallarndan yararlanr.
yerinde insanlar altna ve i kazalar ve meslek hastalklar sz konusu olduuna gre tp tamamen iin
iindedir. Hem koruyucu hekimlik hem de tedavi edici hekimlik btn dallar ile SGnin hizmetindedir. Fizyoloji,
anatomi, patoloji, fizyopatoloji, antropometri ve ergonomi ilk etapta saylabilecek tp dallardr.
YER HEKM
yeri Hekimi: verenler, iyerlerinde alnacak nlemlerin uygulanmas ve uygulamalarn izlenmesi ilerini
yrtmek zere; bir veya daha fazla iyeri hekimi grevlendirmekle ykmldrler ve iyeri hekiminin grevini etkili
bir ekilde yrtebilmesi amacyla gerekli planlama ve dzenlemeler yapmak ve meslei ile ilgili gelimeleri
izlemesine imkan salamak zorundadrlar. i says ellinin zerinde olan tm iyerlerinde iyeri hekimi istihdam
zorunludur.
Btn yeri Hekimlerinin iki temel grevi vardr.
Koruyucu Hekimlik
Saaltc Hekimlik
a) yeri Durum zelliklerini belirleme:
alanlarn zellikleri:
1. Kadn-erkek says ve ya gruplar kartlr.
2. emekli, engelli, ocuklar, genler,gebe, emzikli, stajyer, iki ya alt ocuu olan anneler, engelliler, meslek
hastal ve kronik hastal olanlar, eski hkmller ve terr maduru gruplar incelenir.
3. Ar ve tehlikeli ilerde alanlar belirlenir.
letmenin zellikleri:
1. yeri ak ve kapal alan planlar istenir.
2. (retim) ak emas yerinde grerek bizzat hazrlanr.
3. yerinde iileri ve evreyi etkileyen; fiziksel etmenler, biyolojik etmenler,kimyasal etmenler, mekanik
etmenler, ergonomik etmenler, psikososyal etmenler ve beslenme koullar tespit edilir.
Gemite yaplanlarn tespiti:
1. Periyodik, ie giri, ie dn, erken kontrol, ge muayeneleri,
2. kazalar ve meslek hastalklar,
3. Salk gzetimleri,
4. Ortam lmleri,
5. Alnan istirahatlar,
6. Yaplan sevkler ve sonular,
7. i sal i gvenlii eitimleri,
8. i Sal ve Gvenlii Kurulu kararlar,
9. Yaplm denetimlerin tutanaklar,
10. Poliklinik saylar (analitik olarak incelenir),
11. lkyardmc ii says,
12. Baklama almalar,
13. Kiisel koruyucu kullanm alkanl,
14. Planlanm belgelendirme sistemleri (ISO 9001 KYS, 14001, OHSAS 18001 vs),
15. ve d paydalar tespiti,
16. Yaanan veya olas olaand durumlar, afet planlar incelenir.
b) lkyardm ve Kurtarma Organizasyonu Eer insan retimin bir paras ve insan sal da retimle dorudan
ilgili ise, byle bir rgtlenme alma yaamnda ve zellikle i ve iyeri (fabrika, bro, okul, ev, ulam vb) temelinde
ilkyardm ve kurtarma organizasyonu yaplmaldr. Bu anlamda; iyerlerinde ilkyardm-kurtarma eitim ve
organizasyonu ve bu konuda personelin yetitirilmesi ve rgtlenmesi grevi mutlaka yerine getirilmelidir.
yerlerinde ilkyardm ve kurtarma organizasyonunun tm sorumluu iyeri hekimine aittir.
c) Acil tedavi grevi: yeri hekimi Sosyal Sigortalar Kurumunun saaltc hizmetlerle ilgili grevini stlenmese
dahi ilkyardmla beraber acil saaltm grevini her durumda yerine getirmelidir.
d)Baklama: yerlerindeki baklama almalar iyeri hekiminin danmanlnda planlanmal, uygulanmal ve
izlenmelidir. rnein; tetanos riski olan yerlerde tetanos profilaksisi zorunlu salk hizmetleri ierisindedir. Hepatit
as, grip as gerektiinde iilere yaplacak koruyucu alardr. Eer iyeri hekimi tarafndan gereksinim olarak
kabul edilmise tm giderleri iveren tarafndan karlanmaldr
e)Kre ve ocuk bakm yerleri: yerinde kre ve ocuk bakm yerleri varsa, bu tr yerlerin genel hijyen
koullarnn salanmas ve ocuklarn dzenli salk kontrollerinin yaplmas ve denetimi grevi iyeri hekimi
tarafndan yaplmaldr.
f) Beslenme: Yaplan iin arlk derecesine gre gnlk enerji harcamasnn belirlenmesi, alnmas gereken kalori,
protein, karbonhidrat, ya ve vitaminlerin hesaplanarak uygulanmas almalar konusunda koruyucu nlemlerin
alnmas ve ilgili ilemlerin srdrlmesi grevi bu ii yapacak uzman yoksa iyeri hekimini ilgilendirmektedir.
Eitimler Eitimler yetikin eitim tekniklerine uygun yaplmaldr. Verilecek eitim ncesi konu hakknda gerekli
duyarll artrc faaliyetler yaplmaldr. Bu duyarllk, ihtiyaca dnmedike eitimlerin ktlar beklenenin
altnda olabilecektir.
Yllk alma Plan Ynetmelik gereince YSB, iyerinde yrtlecek salk hizmetleri ile ilgili olarak yllk alma
plan hazrlayarak iverenin onayna sunar, iveren onaylarsa plan iyerinde ilan edilir
i Sal ve Gvenlii Kurulu Grevi
Yeni adyla Sal ve Gvenlii Kurullar 4857 sayl kanunu kapsamna giren, sanayiden saylan, devaml olarak
en az elli ii altran iyerleri tarafndan kurulmas zorunludur. vereninin belli bir alanda birden fazla iyeri
olduunda, ii says ellinin zerinde olan her iyeri iin ayr Kurul oluturur ve alt ayda bir kurullarn kararn
gzden geirerek uygular.
Aratrma-nceleme Grevi:
yeri hekiminin, iyerinin her yerinde inceleme yapma, grev ve hiyerarik yaps ne olursa olsun gerekli grd
herkesle iliki kurma, bunlardan grevi gerei olan gerekli her trl bilgiyi alma yetkisi vardr. Aratrma ve
inceleme yapmak isteyen iyeri hekiminin nnde yasal anlamda bir engel bulunmamaktadr.
yeri Ortak Salk Birimleri
Ayn blgede ayn veya farkl ikollarnda iyerlerinin bir araya gelerek oluturduklar yeri Salk Birimleridir.
letmelerin birinde kurulabildii gibi dier iyerlerinde de kurulabilir. Yerel tabip odas ynetim kurullar
iletmelerin birbirine olan uzakl, ii saylar ve hekimin dier grevlerini gz nne alarak iyeri ortak salk
birimi kurulmasna onay verirler. verenler isterse, koruyucu ve acil salk ve gvenlik hizmetlerini yrtmek zere
bir ortak salk birimi kurabilir veya kurulmu olanlara ortak olabilirler. Ortak salk biriminin tm giderleri hizmet
alan iverenler tarafndan karlanr.
Greve yeni balayan Hekim ncelikle;
1. Yasalar iyi bilmelidir.
2. Yneticileri iyi tanmaldr. Kimlerle ncelikli iletiim kuracan belirlemelidir.
3. yerini fiziki olarak tanmaldr. Bunun iin ncelikle iyerinin krokisini nne almaldr. yerinin btn
birimlerini ve eklentilerini hafzasna yazmaldr. yerinde neler retiliyor, hangi donanmlar kullanlyor, hangi
kimyasal maddelere gereksinim duyuluyor, sre ak nasldr, hangi aamalardan geiyor, bu aamalar insan sal
iin hangi riskleri ieriyor bunlar ok iyi kavramas gerekir.
4. yerinin, yazl olsun olmasn btn prosedrlerini incelemelidir.
yeri Hekimi, Yasal olarak aadaki yetkilere sahiptir.Bamsz alma ilkesi uyarnca grevlerini yerine
getirirken hibir ekilde engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz.
5. Btn iyeri birimlerindeki salk risklerini belirlemelidir.
6. Ardndan kendi almalar iin bir plan yapmaldr.
7. Gereksinimlerini belirlemelidir. Yapt plana uygun olarak hangi donanma, ne kadar salk personeline gereksinimi
var belirlemelidir. almalarn yrtecei srada ibirlii yapabilecei kurum ve kurulular belirlemelidir. yeri
Hekimi, iyerinde, hastalanan alanlar muayene eder, tbbi tedavisi gerekiyorsa hastasna reete yazar, gerekli
grrse iki gne kadar istirahat de verebilir. Gerekli grd durumlarda hastasn bir st salk kuruluuna yine
SGK kurallarna gre sevk eder.
e giri muayeneleri;
yerinde almak iin aday olan kiinin ruhsal ve bedensel olarak, o iin risklerine dayankl olup olmadn anlamak
zere yaplan tbbi muayeneleridir. Kii ie salam olarak alnmal ve alt sre iinde de sal korunmaldr.
Aslnda yeri Hekimliinin en nemli uygulamalarndan biri ie giri muayeneleridir. almaya aday olan kii iyerinin
hangi blmne girecekse, o blmn risklerine gre ie giri muayeneleri yaplmaldr. yeri Hekimi tarafndan
yaplan muayeneleri sonucunda kiide;
1. blmde almaya uygunluk,
2. O blmde almak iin geici saknca (tedaviden sonra alabilir),
3. O blmde almak iin srekli sakncal salk durumu kabilir.
Periyodik Salk Muayeneleri
yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de aralkl olarak yaplacak salk muayeneleridir. alan kii, acaba
alt srece iyerindeki salk risklerinden ne kadar etkilenmitir, meslek hastal balam mdr bilinmesi
gerekir. Nasl ki, ie girilerde allacak blmlerin salk risklerine gre ie giri muayenesi yaplyorsa, periyodik
muayeneler da ayn ekilde yaplmaldr. Muayene sonular salkl bir ekilde kayt altna alnmal ve belirli srelerde
istatistiksel olarak deerlendirilmelidir. Kii iten ayrldktan sonra en az 10 yl saklanmas yasal olarak zorunludur.
Mesleki kanserler ve akcier hastalklar gibi ykmllk sresi ok uzun olan meslek hastalklar sz konusu
olduunda bu sre 40 yla kmaktadr.
e Dn Muayeneleri
kazas ve saaltm uzun sren hastalk veya meslek hastalklarnda, alanlar uzun sre iten ayr kalabilirler. Bu
durumdaki kiilerin ie geri dndklerinde sanki yeni ie giriyormu gibi muayene olmalar gerekmektedir. yerinde
blm deiiklii yaplan personelin de ie yeni giriyormu gibi muayene edilmesi gerekir.
zleme yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de izlemedir.
1 Risk gruplarnn izlenmesi
2 yerindeki deiiklikler
3 Mesleki gelimeler
4 Normal alanlar
yerinde; Mesleki hastalar, kronik hastalar, i kazallar, gebe ve emzikliler, anneler, ocuk alanlar, zrller ve
bamllar risk gruplarn oluturmaktadrlar.
Danmanlk Hizmetleri
yeri Hekimi iverenin, alanlarn ve SG Kurulunun doal ve resmi danmandr. SG alanndaki gelimeleri,
iyerindeki SG sorunlarn, zm nerilerini ortaya koyar. neriler her zaman bilimsel ve mesleki zeminde olmal,
kiisel ngr ve duygusallk zemininde olmamaldr.
nceleme Grevleri
e yeni balayan yeri Hekimi iin iyerini fiziki olarak tanmak en nce yapaca ilerden biriydi. nceleme grevi
de bu ilerin dzenli ve srekli olarak yaplmasndan ibarettir. alma ortam, salk koullar, kullanlan kimyasal
maddeler, temizlik ve hijyen, ergonomi ve gerekli lmler bu grevlerin banda gelmektedir.
Denetleme Grevleri
nceleme grevleri aslnda ayn zamanda denetleme grevlerini de kapsamaktadr. Denetleme grevlerini yaparken
mutlaka yazl belgeler kullanmak gerekir. Bu da inceleme grevi ile denetim grevi arasndaki fark oluturur.
Eitimler
yeri Hekiminin en nemli grevlerinden biri de eitim hizmetlerine aktif olarak katlmaktr. Eitimlerin konularnn
belirlenmesinde belli bir sistem olmaldr. Aksi durumda emek ve zaman bouna harcanm olacaktr. yerindeki
eitimler ya dardan alnabilir ya da iyerindeki insan kaynaklarndan yararlanlr. yerindeki sre akna ve
salk risklerine hkim olmak iin en nemli pf noktasdr. Kendi uzmanlk alanna giren konular yeri Hekimi
anlatmaldr.
Meslek Hastalklar
Kazalar
Hastalklar
Olaan D Durumlar
yerinde Riskler
Ergonomi
Zehirlenmeler
Koruyucu Hekimlik
Beslenme
Temizlik ve Hijyen
lk yardm
Kimyasallar, kanserojenler ve mutajenlerin salk etkileri
Kaynak, kesme ve talama ilerinde salk etkileri verilecek eitimler iinde ncelikli olarak yer almaldr.
Kayt Tutma yeri Hekimi btn almalarn yazl olarak kayt altna almaldr. Kayt iin hem yasal dokmanlar
hem de kendi gelitirecei formlar kullanmaldr. Tutulan kaytlarn neden - sonu ilikilerine k tutacak ekilde
olmas, ileride yaplacak istatistiksel deerlendirmelere dayanak olacaktr.
Raporlama Grevleri yeri Hekimi yapt almalar kayt altna aldktan sonra, gerekli durumlarda bunlardan
rapor oluturmal ve ilgili birimlere sunmaldr. Bu birimlerin banda;
1- alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
2- yeri ynetimi ve
3- yeri SG Kurulu Gelmektedir.
alma Bakanlna verilecek raporlar unlardr:
1- Yllk alma plan
2- Yllk faaliyet raporu
3- Meslek hastalklar ve i kazalar
Sosyal Grevler yeri Hekimi yukarda saylan grevlerini yerine getirirken hibir zaman kendi nyarglar ve
ngrleri ile hareket etmemelidir. Daima bilimsel dorular ve yasal dzenlemeler ile hareket etmelidir. Bunu
yaparken bilgilenmek, bilgilendirmek ve uygulamak iin baz Kurum ve Kurulularla ve baz birimlerle sk bir ibirlii
iinde olmaldr. Bunlar;
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn SG birimleri
Resmi Salk Kurulular
zel ve tzel SG Kurulular
yeri ynetimi
alanlar
Gvenlii Uzmandr.
yeri Hekimi ncelikle kendi iyerindeki Gvenlii Uzman ile ortak almak zorundadr. yeri Hekimi sahip
olduu iyeri srlarn mesleki ahlak yan sra yasal olarakta saklamak yeri Hemiresi ve Salk Memurlarnn
grevleri de bu ynetmelik ile dzenlenmitir. Gerek yeri Hemiresi olsun, gerekse de Salk Memurlar, yeri
Hekiminin yardmclardr.
SALII VE GVENL KURULLARI
verenin kazalar nlemek iin iiyi gzetme borcu olduu kadar, iinin de iverenin bu borcunu yerine
getirebilmesine destek olma zorunluluu vardr. Bunun iin iyerlerinde i sal ve gvenlii kurulu oluturulur.
Bir iyerinde i sal ve gvenlii kurulu kurulmas iin 3 art vardr;
50 ve daha fazla ii altrma,
Sanayiden saylan bir iyeri olma,
6 aydan daha fazla sreli i yapma
50 ve daha fazla ii says kapsamna iyerinde sigortal ii olarak grnen herkes girmektedir. yerinin
Kanunu kapsamna girmesi ve sanayiden saylmas da i sal ve gvenlii kurulu kurma zorunluluu iin gerekli
dier bir n kouldur.
YER SALII VE GVENL KURULLARI ALIMA REHBER
6 aydan fazla srekli iin yaplaca yerler ise genelde proje tabanl veya dnemlik almalardr. in balamas ile
bitmesi arasndaki dnemin i programna gre 6 aydan fazla srecei belli olan ve bu sre iinde devaml 50 ve daha
fazla ii altracak olan her trl sanayiden saylan iyeri, elli ii almaya baladnda kurul kurmak
durumundadr.
Kurul biri arta bal olmak zere 8 kiiden olumaktadr. Sivil savunma uzman yoksa veya bu grev dier yelerden
birine verilmi ise kurul 7 kiiden de oluabilmektedir.
veren veya ivereni temsil etmeye tam yetkili iveren vekili; Bu kii kurul bakandr.
sal ve gvenliinden sorumlu mhendis veya teknik eleman; Bu kii kurul sekreteridir. Bakanlka verilen
eitim veya snav sonucu alnabilen i gvenlii uzmanl sertifikas olan mhendis veya teknik elemandr veren
tarafndan atanr.
yeri hekimi, iyeri hekimlii sertifikas olan doktordur. veren tarafndan atanr.
Personel, sosyal ilerden veya mali ve idari ilerden sorumlu bir ynetici; Personel mdr, insan kaynaklar,
endstriyel ilikiler veya mali ve idari iler diye adlandrlabilen birim sorumlularndan biri veya bu blmde
alanlarn arasndan bal bulunduu blm temsil etme yeteneine sahip olan bir kii.
Varsa sivil savunmadan sorumlu eleman; Deprem, sava ve doal afet gibi olaylarda sivil savunma mdrlklerinin
istekleri dorultusunda verilen eitimleri alp sivil savunma uzman olarak yetitirilmi ve iyerinde bu grevi yapan
kii eitim almam olsa bile iveren iyerinde ilan etmek artyla alanlarndan birini sivil savunma uzman
atayabilir.
Formen ustaba veya usta; yerinde ilk amir pozisyonunda i yapan formen, ustaba veya usta ya da bu
pozisyona muadil iilerin temsilcisi olan kurul yesidir. Eer bu kiiler birden fazla ise aralarnda yaptklar seimle
belirlenen kii temsilcileri olur.
Sendika temsilcisi yoksa ii temsilcisi; yerinde yetki alp szleme balam sendika varsa ve temsilcisi seilmi
veya atanm ise bu kii kurul yesidir. Sendika temsilcisi birden ok ise aralarndan seimle belirledikleri biri,
sendika temsilcisi yoksa iilerin yarsndan fazlasnn katld bir toplantda ounlukla seilen kii kurul yesi olur.
sal ve gvenlii ii temsilcisi; iilerin i sal ve gvenlii ile ilgili istek ve beklentilerini, uygulama ile
ilgili grlerini ve iyiletirme iin katlmlarn salamak amacyla ilerin aralarndan seecekleri bir kii.
Ynetmelikte belirtilmemi olmasna karn yedeinin seilmesinde fayda vardr.
Kurul yelerinin seimleri; Kurul yeleri seimle belirlenir. alanlar en az 48 saat nce ama, yer ve saat
bildirilerek toplantya davet edilirler. Davet bildirimleri imza karl yaplr. Toplant gn de katlanlarn imzalar
alnr. veren seim yapacaklar arasndan 3 kiilik (seime katlan ii says 200 den fazla ise buna gre 5 kiilik
olabilir, kii saysnn tek rakaml olmas karar almay kolaylatrr) seimi ynetecek bir divan oluturulmasna zemin
hazrlar ve divana, toplant annda iyerinde alan toplam ii saysn bildirir,
Kurul yeleri ve yedeklerinin i sal ve gvenlii konusunda grevlerini yerine getirebilmeleri iin eitim almalar
gerekmektedir. Eitim in kullanlan saatler alma saatidir.
Bu Eitimler en az u konular kapsamaldr:
Kurulun grev ve yetkileri
Kurul yeleri, ynetmelikte kurula verilen grev ve yetkilerinin neler olduu ve bu grevlerle ilgili yaplacak
almalarn sistemi, plan ve program ve yaplacak ilerde kimlerin hangi faaliyetlere ne kadar katk salayaca
hakknda bilgilendirilirler.
SG konularnda Ulusal Mevzuat ve Standartlar
Kurul, faaliyetlerinde l olarak ncelikle ksaca mevzuat olarak anlan kanun, tzk, ynetmelik, tebliler le Trk
Standartlar Enstits'nn standartlarn almak durumundadr. Bu ly kullanabilmesi iin faaliyet alanna giren
konular kapsayan mevzuat ve standartlar kurul yelerine anlatlr. Bu belgelere istenildiinde nasl ulalaca
retilir. Kurul, zellikle mevzuata kolaylkla ulaabilecei bir yntem gelitirir.
Ska Rastlanan Kazalar ve Sebepleri
yerinde meydana gelen i kazalarnn sebeplerinin kurul yelerine retilmesi, SG konusunda gemite zayf
kalnan noktalarn grlmesini salar. Zayf noktalarn glendirilmesi iin alnan nlemlerin anlatlmas ve
gsterilmesi risk kontrol yntemleri konusunda bilincin artrlmasna katk salam olur.
Endstriyel Hijyenin Temel lkeleri
yerinde bina ve eklentilerin yap malzemelerinden veya bina aksesuarlar, havalandrma gibi retim srecinde
alanlarn saln olumsuz etkileyecek artlar oluabilmektedir. iilerin iyerini kullanrken kiisel temizlikleri
etkilenebilmektedir. iyerinin havasnn kirlenme sebepleri, toz, gaz, duman, buhar, grlt, titreim gibi sal
etkileyecek tehditler, asbest ve benzen iyeri yap malzemelerinde bulunabilecek zararllar ve kiisel temizlii
etkileyecek ve dolays ile sala zarar verebilecek durumlar ve bunlardan korunma yollar kurul yelerine anlatlr.
Etkili iletiim teknikleri
letiim, etkili biimde anlamak ve anlalmaktr. Kurulun grev ve yetkilerini yerine getirebilmesi iin yelere aktif
dinleme, karsndakini anlamaya alma, belli llere gre ve hogrl olarak fikirlerini ifade etme yeteneklerini
kazandracak bir eitim salanr. Kurul yeleri almalarn yaparken aadaki durumlarla karlaacaktr;
Acil Durum Tedbirleri
yeri acil durum organizasyonu,
Acil durum tahliye planlar,
yeri acil durum ekipleri,
Acil durumda kullanlacak aralar ve yerleri,
Acil durum i ve d iletiim yerleri ve aralar,
Olas olaanst olay senaryolarnn hazrlanmasdr.
Meslek Hastalklar
Kurul yeleri, meslek hastalklarnn tanmlanmas ve iyeri ortam koullarndan kaynaklanabilecek olas meslek
hastalklar konusunda bilgilendirilir. Meslek hastalklarnn olumasnn nlenmesi veya zamannda tehis edilip
tedavisinin salanabilmesi iin gelitirilen tbbi programlar varsa bunlar hakknda yeler bilgilendirilir.
yerine zg riskler
o Tehlike, hasar veya zarar verme potansiyeline sahip kaynak veya durumdur.
o Risk ise tanmlanan bir tehlikelinin zarar verme olasl ile sonularnn birleimidir.
Her iyerinde, yaplan faaliyetlere gre tehlike ve bunlarn oluturaca riskler ve birbirlerine gre seviyeleri
farkllk arz etmektedir yerinde riskleri belirlemek iin bu konularda bilgi sahibi olmak gerekir.
SG KURULUNUN GREV VE YETKLER NELERDR ?

ynetmelik;
SG ile ilgili uyulmas gereken kurallarn belirlenmesi kurulun ncelikli grevidir. Bu almann yaplmas iin kurul
bakan sekretere grev verebilir. Sekreter, kurul yeleri ve btn yneticiler ile egdm halinde kanun, tzk,
ynetmelik ve teblilerle belirlenen kurallar ve iyerindeki tehlikeleri gz nnde bulundurarak bir i ynetmelik
tasla hazrlar. Ynetmelikte belirlenen kurallara uyulup uyulmad kurul yeleri veya kurulun belirleyecei kiiler
tarafndan 1 ay, 3 ay gibi belirli aralklarla denetlenir ve sonular kurul gndemine alnr,
ilere rehberlik yapma;
Kurul alanlara salkl ve gvenli almann yol ve yntemlerini gsterecek almalar yapar. Hazrlanm olan
iyeri i ynetmelii, iyeri iletiim yntemleri ve iilerin hak ve sorumluluklarnn neler olduunun renilmesini
salar. Yaplan bildirimleri deerlendirerek iilerin tereddtlerinin giderilmesini salar.
Tehlike ve kontrol yntemlerini deerlendirme;
Kurul, iyerindeki tehlikelerin belirlenmesinde, tehlikelerin oluturaca risklerin deerlendirmesinde ve kontrol
yntemlerinin tespitinde en st karar organdr. Bakann onaynn ardndan risk kontrol yntemleri olarak kabul
edilmi tedbirler faaliyet programna dahil edilir, i denetimle tedbirlerin etkinlii sorgulanr.
Kaza, hastalk ve aksaklklarn aratrlmas; yerinde meydana gelen kazalarn, meslek hastalklarnn, tehlike
bildirimlerinin veya kaza yapma olasl bulunan tehlikeli olaylarn sebeplerinin neler olduunun aratrlmas ayn tr
olay tekrarnn nlenmesi, tehlikelerin ortadan kaldrlmas veya kontrol edilmesi iin zorunlu bir almadr.
SG retimi ve eitimi; Kurul, btn iileri kapsayacak ekilde i ba yaptrd andan itibaren iyerinde iinin
hak ve sorumluluklarnn neler olduu ve iyerindeki SG yaklamn ve genel kurallarn, karlaabilecei btn
riskleri ve risklerin kontrol yntemlerini iiye retmek ve renilen bilgilerin davranlara dnmesini salayacak
eitim plan ve programlarnn yaplmasn salamak ve kurul bakannn onay vermesi ile birlikte bu programlarn
uygulamak durumundadr.
Bakm ve onarmlarda gvenliin salanmas;
Bakm ve onarm gibi faaliyetler, ki bu faaliyetlere temizlik de katlabilir, iyerindeki risklere kar kontrol
yntemlerinin uygulama zorluu olan faaliyetlerdir. rnein, makinelerin dnen paralarnn bulunduu yerde bakm
yaplaca zaman bakmc bu blm kapatan koruyucuyu kaldrmak durumundadr.
Olaanst durumlarla mcadele etme;
yerinde meydana gelebilecek yangn, retim faaliyetlerinden kaynaklanmayan deprem, frtna ve sel gibi doal
olaylar, sabotajlar ve sava halleri ve benzeri durumlara iyerinin hazrlkl olmas iin bir acil durum plan
hazrlanmas, organizasyon yaplmas, mcadele ekipleri oluturulmas ve ekiplerin grevlerini yapabilmeleri iin
gerekli eitimin alnmas, ekiplerin gerekleebilecek olaanst duruma tepki verme yeteneklerinin canl tutulmas
iin olaanst durum senaryolar hazrlanarak mdahale ve tahliye tatbikatlarnn yaplmas, iyerinde olaanst
durumlarla mcadelede temel gerekliliklerdir.
Yllk rapor hazrlanmas;
Kurul, ylda bir kez i sal ve gvenlii faaliyetleri ile ilgili durum tespiti yapmak zere bir deerlendirme raporu
hazrlar. Bir yl boyunca yaplanlar gzden geirilir. Yllk raporda u konularn aklanmasnda yarar vardr;
Yllk rapor hazrlanmas;
SG politikasnn alanlarca ne kadar benimsendii,
Hedeflerin ne kadar gerekletii,
Mevzuatn ne kadar karland,
alanlarn katlmnn ne kadar olduu,
SG planlarnn yeterlilii,
Programlarn uygulanma durumu,
Eitimlerin etkili olup olmad,
ve d denetimler.
Tehlike ihbar zerine olaanst toplant
Herhangi bir ii veya ii grubu salk ve gvenlikleri ile ilgili ciddi ve yakn bir tehdit grdkleri takdirde tehlikeyi
bildirerek kurulun olaanst toplanmasn istediklerinde veya ar bir i kazas ve benzeri olaylarda kurul
yelerinden herhangi birinin talebi zerine kurulun toplanma zorunluluu vardr.
Kurul bakan
iveren veya iveren vekilidir; iveren vekili iveren adna iyerini yneten ve yaplacak faaliyetlerde ihtiya
duyulacak insan, ekipman ve para kayna salayabilmeye yetkili kiidir. Bu sebeple kurul faaliyetleri iin toplant
yeri, ara ve gereleri temin eder.
Kurul bakannn grev ve sorumluluklar
Bakan kurulun oluturulmasndan, toplanmas iin altyap hazrlndan, dzenli toplanmasndan, kurulun karlkl
dayanma ile almasndan ve alnan kararlarn uygulanmasndan sorumlu olmaldr. Kurul bakan kurul yelerinin
grevlerini yerine getirebilmeleri iin kendilerine zaman ve kaynak salamaldr.
Kurul sekreteri
Sekreter, i sal ve gvenliinden sorumlu mhendis veya teknik eleman olarak grev yapan kii olacaktr.
gvenliinden sorumlu mhendis veya teknik elemanlarn Bakanlk tarafndan eitime tabi tutulup sertifikalandrlm
olmas gerekmektedir. Mhendis veya teknik elemanlarn sertifikalan iyeri risk gruplar tebliinde yaplan
snflandrmaya gre A, B ve C olmak zere seviyededir,
Kurul sekreteri grev ve sorumluluklar
Kurul sekreterinin ynetim, egdm, iletiim, dokman ve gndemle ilgili eitli grev ve sorumluluklar vardr.
Kurul sekreteri iyerinde i sal ve gvenliinin ynetilmesi iin bir sistem kurar ve faaliyetlerinin egdmn
salar. Kurul ile ilgili btn iletiim, dokman ve yazmalar ve faaliyetlerle ilgili belgeler sekreter tarafndan
muhafaza edilir, kurulda kimlere datm yaplacana karar verilmise o kiilere datmn yapar.
Toplantlarn duyurulmas, zamannda yaplmas ve grlen konular ile alnan kararlarn tutanaklarnn tutulmas ve
datm almalarn yapar. yeri salk ve gvenlik plan ve programlarnn taslak almalarn yapar ve kurulun
onayna sunar. Mevzuat deiikliklerini takip iin bir sistem oluturur ve aylk olarak kurula raporlar.
Gndemle ilgili grev ve sorumluluklar
Sekreter btn yelerden kurulda gndeme alnmasn istedikleri konular belirlemelerini ve bildirmelerini salar. Bu
bildirim iin herkesin ulaabilecei bir format hazrlar. Bildirimlerde yer, zaman, ilgili i pozisyonu, i ekipman ve
varsa ilgili alan ile konuyu tespit edenin bilinmesini salar.
yeri Hekimi grev ve sorumluluklar,
yeri hekimi iyerinde alma artlarn izleyerek alanlara ynelik tbbi programlar ve periyodik kontroller
yapmak durumundadr. Bu programlar gelitirirken mevzuatn ngrd asgari talepleri gz nne alr. Yapt
btn faaliyeti belgelendirir. Yllk faaliyet raporu hazrlar. Btn bu almalarla ilgili kurulu bilgilendirir.
i ve Formen Temsilcilerinin sorumluluklar
Temsilciler iyerinde iin yaplmas esnasnda karlatklar tehlikeleri kurula bildirmek durumundadrlar. Bunu
yapabilmeleri iin dzenli olarak kurula gelmeden nce arkadalar ile istiare ederek belirtilen konular not alrlar ve
kurul gndemine alnmasn salarlar. Belirlenen risk kontrol yntemlerinin etkili olup olmad ile ilgili olarak srekli
olarak kurulu bilgilendirirler. SG bilincinin yaygnlap yaygnlamad ve yaygnlamasna nelerin engel olduu
konusunu aratrarak kurul gndemine tarlar.Olaan toplant sresi ayda 24 saati geemez ve toplantlarn mesai
saatlerinde yaplmas esastr. Toplantda geen saatler alma saatidir.
Toplant ars;
Kurulun toplanmas iin bakann onay ile sekreter tarafndan yelere en az 48 saat nceden haber verilmesi
gerekir. Toplant ars yazl ve imza karl veya elektronik ortamda iletiim sistemi kurmu iyerlerinde
istendiinde kabul edilebilir dokmana dnebilecek zellikte ise elektronik ortamda yaplabilir. Toplant yaplacak
saatten 48 saat ncesinin tespit edilmesi iin ar yazsnda saat yazlmasnda yarar vardr.
Kurulun toplanmas;
Kurul, yelerin ounluunun katlm ile toplanr. veren veya iveren vekilinin katlamad zamanlarda sekreter
kurula bakanlk eder. ounluk salanamamsa yelerin mazeretleri aklanarak tespit tutana tutulur ve
katlanlarn imzas alnr. ounluk salanmsa toplantya balanr.
Gndeme alnmas gereken konular;
Kurul gndemine; gncel SG konular, kurul faaliyetleri, bir nceki kararlar ve aniden ortaya kabilecek konular
alnabilir. Gndemdeki konularn ncelik srasna gre grlmesinde fayda vardr. Gndem olutururken hangi
konunun daha ncelikli olduu konusunda bir tespit yaplmamsa gndem bildiriminde yaplan sralama ile konular
grlr. Kurul kabul ederse yelerin herhangi birinin talebi ile baka bir konu gndeme alnabilir.
Gncel SG konular;
Mevzuat deiiklikleri, eitim programlar, i denetim raporlar, kiisel koruyucularn deerlendirmesi, SG
hizmetlerinin deerlendirilmesi, iyeri SG planlar ve programlar, iyerindeki riskler ve kontrol yntemleri, i
kazalar ve incelemeleri, tehlike bildirimleri, ucuz atlatma, ramak kala olaylar ve hasarlar, hakknda faaliyetler ve
tespitler gerektiinde kurul gndemine alnr
Kurul faaliyetleri;
Toplantda karar verilen konular hakknda kurul yelerinin yapm olduu; denetim, durum deerlendirmesi, faaliyet
raporlar, kaza aratrmalar gibi faaliyetler. ISG plan ve programlarnn genel deerlendirmesi ve politikalarn ve
hedeflerin gzden geirilmesi gibi iyerinin btn hakkndaki konular kurul gndemine alnr.
Bir nceki toplantda alnan kararlarn gzden geirilmesi: Kurul, bir nceki toplantda alnan kararlarn ne
derecede uygulanp uygulanmadn gzden geirir. Uygulanmas yaplmam veya balanp bitirilmemi kararlar
tekrar kurul karar olarak geer. Uygulananlarn yeterlilii hakknda deerlendirme yaplr. Yeterlilii kabul edilmi
kararlarn uyguland tespit edilir. Bitirilmi kararlar daha sonraki toplantda gndeme alnmaz.
Dier konular:
SG ile ilgili olan her konu gndeme getirilebilir. Daha nce gndeme alnmam ancak toplant esnasnda ortaya
konan hususlar en son madde olarak grlr. Kurul yelerinin ounluuyla bir karar verilirse konu grlr. Kurul
ounlukla toplanr ve kararlar oy okluu ile alnr. Oylama eit karsa bakann oyu karar belirler. Tutanak
tutulurken kar oylar belirlenir. Kurul almalarnn tamam ile ilgili hazrlanan dokmanlar i mfettilerinin
almalarna katkda bulunmas iin iyeri denetlenirken hazr bulundurulur.
MADDE 81 " sal ve gvenlii hizmetleri

verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde alnmas gereken i sal ve gvenlii
nlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iilerin ilk
yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says,
iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre;
a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla,
b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle,
c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden fazla mhendis veya teknik eleman
grevlendirmekle, ykmldrler.
yeri salk ve gvenlik biriminde grevlendirilecek iyeri hekimleri, i gvenlii uzmanlar ve iverence
grevlendirilecek dier personelin nitelikleri, says, ie alnmalar, grev, yetki ve sorumluluklar, alma artlar,
eitimleri ve belgelendirilmeleri, grevlerini nasl yrtecekleri, iyerinde kurulacak salk ve gvenlik birimleri ile
ortak salk ve gvenlik birimlerinin nitelikleri, ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alnmasna ilikin
hususlar ile bu birimlerde bulunmas gereken personel, ara, gere ve tehizat, grevlendirilecek personelin eitim
ve nitelikleri Salk Bakanl, Trk Tabipleri Birlii ve Trk Mimar Mhendis Odalar Birliinin grleri alnarak
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle dzenlenir.
YER SALIK VE GVENLK BRMLER LE ORTAK SALIK VE GVENLK BRMLER HAKKINDA
YNETMELK
OSGB Ortak salk ve gvenlik birimi:
Bir veya birden fazla iyerine i sal ve gvenlii hizmetlerini vermek zere iyeri dnda kurulan, gerekli donanm
ve personele sahip olan ve Genel Mdrlk tarafndan yetkilendirilen kamu kurum ve kurulularn ve zel hukuk tzel
kiilerini,
MADDE 5 - verenlerin ykmllkleri
(1) verenler, iyerlerinde, salkl ve gvenli alma ortamn salamak amacyla; i sal ve gvenlii tedbirlerini
belirlemek, almak, uygulanmasn izlemek, denetlemek ve gelitirmek, i kazas ve meslek hastalklarn nlemek,
iilere ilkyardm ve acil mdahale ile nleyici ve koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerini vermekle ykmldr.
(2) verenler, devaml olarak en az 50 ii altrdklar iyerlerinde bu hizmeti vermek iin, iyeri salk ve
gvenlik birimi oluturmakla ve bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier personeli ve sanayiden saylan
ilerde bir veya birden fazla i gvenlii uzmann grevlendirmekle ykmldrler. verenler, bu ykmllklerini,
i sal ve gvenlii hizmetlerinin tamamn veya bir ksmn iyeri dnda kurulu ortak salk ve gvenlik
birimlerinden alarak da yerine getirebilirler.
(3) yerinde salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesinden iveren sorumludur. Ortak salk ve gvenlik
biriminden hizmet alnmas iverenin sorumluluunu ortadan kaldrmaz. ilerin i sal ve gvenlii konusundaki
ykmllkleri, iverenin sorumluluunu etkilemez.
(4) veren, iyeri salk ve gvenlik birimi personelinin ibirlii iinde almalarn salar.
(5) veren, i sal ve gvenlii ile ilgili sorumluluklar erevesinde, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak
salk ve gvenlik biriminin grevlerini yrtmesi iin gerekli bilgileri bu birimlere aktarr.
(6) veren, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi personelinin iyerinde i sal ve
gvenlii hizmeti ile ilgili grevlerini etkin bir ekilde yerine getirmesi hususunda gerekli kolayl salamak, planlama
ve dzenleme yaplmasna imkan vermekle ykmldr.
(7) veren, salk ve gvenlikle ilgili konularda iilerin grlerini alr ve katlmlarn salar.
(8) veren, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik biriminde grev yapan personelin ad, soyad,
alma saatleri ile yetki ve sorumluluklar konusunda iileri bilgilendirir.
(9) yeri hekimi ile i gvenlii uzmannn, noter tarafndan onaylanm bir deftere yazdklar i sal ve
gvenliine ilikin tedbir ve tavsiyelerinin yerine getirilmemesinin sonularndan iveren sorumludur. Bu defterin,
istenmesi halinde, iyerini teftie yetkili i mfettilerine gsterilmesi zorunludur.
(10) veren, iyeri hekimi ile i gvenlii uzmanlarna bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yerine getirebilmeleri
iin, 31 ve 36 nc maddelerde belirtilen srelerden az olmamak kayd ile yeterli alma sresini salar.
(11) veren, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik biriminin, baka bir iyerinden kendi iyerine
almak zere gelen iilerin salk bilgilerine ulaabilmesini salar.
(12) veren, i sal ve gvenlii mevzuat dorultusunda, kayt ve bildirim ykmllklerini iyeri salk ve
gvenlik birimi veya ortak salk ve gvenlik birimi ile ibirlii ierisinde gerekletirir.
(13) veren, iilerin kiisel salk dosyalarn iten ayrlma tarihinden itibaren 10 yl sreyle saklamak zorundadr.
yeri ortam faktrlerinden kaynaklanan hastalklarn ykmllk sresi bu sreyi aan iyerlerinde, evraklarn
saklanmas hastalklarn ykmllk sresine gre uzar. inin iyerinden ayrlarak baka bir iyerinde almaya
balamas halinde, yeni iveren iinin kiisel salk dosyasn ister, nceki iveren de dosyann bir rneini
onaylayarak gnderir.
MADDE 6 - ilerin hak ve ykmllkleri
(1) iler, iyerinde kendi salk ve gvenliini etkileyebilecek noksanlk ve tehlikeleri, i sal ve gvenlii
kuruluna, kurulun bulunmad iyerlerinde ise, iveren veya iveren vekiline bildirerek durumun tespit edilmesini ve
gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir.
(2) iler, iverene kar ykmllkleri sakl kalmak artyla iyerinde salk ve gvenliin korunmas ve
gelitirilmesi iin;
a) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik biriminin yapaca almalara destek salamak, salk
muayeneleri, bilgilendirme ve eitim programlarna katlmak ve gerekli durumlarda ibirlii yapmakla,
b) Kendilerinin ve bakalarnn sal ve gvenlii asndan, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve
gvenlik birimi tarafndan verilecek talimatlara uymakla ykmldrler.
(3) iler veya temsilcileri, i sal ve gvenlii konularna ilikin almalara katlrlar.
(4) Salk gzetimi yaplacak ii, salk gzetimi srasnda yrtlecek hizmetlerin ama ve usulleri hususunda
nceden haberdar edilir ve salk gzetimi sonucunda elde edilen verilerin kullanlmas ile ilgili bilgilendirilir.
(5) iler veya temsilcileri, mesleki salkla ilgili pheli bir durum mevcut olduunda salk gzetimi isteme
hakkna sahiptir.
MADDE 7 - ilere hizmetin cretsiz verilmesi
ilere verilecek i sal ve gvenlii hizmetleri ve ilgili eitimler iilere mali yk getirmeyecek ekilde ve
dinlenme sreleri dnda dzenlenir. Eitimlerde geen sre alma sresinden saylr.
yeri Salk ve Gvenlik Birimi ile Ortak Salk ve Gvenlik Biriminin Kuruluu
MADDE 8 - yeri salk ve gvenlik birimi
Devaml olarak en az 50 ii altrlan iyerlerinde, i sal ve gvenlii hizmetlerini yerine getirmek zere iyeri
salk ve gvenlik birimi kurulur. yeri salk ve gvenlik birimi; en az bir iyeri hekimi ile sanayiden saylan ilerin
yapld iyerlerinde en az bir i gvenlii uzmanndan ve yaplacak almalara yardmc olmak iin gerektiinde
dier personelden oluur. Bu ykmllk, Genel Mdrlk tarafndan yetkilendirilmi ortak salk ve gvenlik
birimlerinden hizmetin tamam veya bir ksm alnarak da yerine getirilebilir.
MADDE 18 - yeri Salk ve Gvenlik Birimi ile Ortak Salk ve Gvenlik Biriminin Grevleri,
yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimleri, salkl ve gvenli bir alma ortam
oluturmak zere iin normal akn aksatmamak artyla ve verimli bir alma ortamnn salanmasna katkda
bulunmak amacyla;
a) ilerin salk gzetimi,
b) alma ortamnn gzetimi,
c) Eitim, danmanlk ve bilgilendirme,
) lkyardm ve acil mdahale,
d) Kayt ve istatistik, grevleri ile benzeri dier grevleri yerine getirmekle ykmldr.
MADDE 19 - ilerin salk gzetimi
ilerin salk gzetimi, iilerin saln korumak ve gelitirmek amac ile iilere verilecek her trl salk
hizmetini kapsar.
(2) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi, birinci fkra kapsamndaki grevlerini
yrtrken 32 nci maddede saylan hususlar yerine getirir.
MADDE 20 alma ortamnn gzetimi
(1) alma ortamnn gzetimi, iyeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik biriminin iyerinde salk ve
gvenlik tehlikelerine kar yrtecei her trl nleyici ve dzeltici faaliyeti kapsar.
(2) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi, birinci fkra kapsamndaki grevlerini
yrtrken 37 nci maddede saylan hususlar yerine getirir.
MADDE 21 Eitim, danmanlk ve bilgilendirme
1) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi; iilerin i sal ve gvenlii eitimlerini ve
bilgilendirilmelerini salar, i sal ve gvenlii ile ilgili her trl konuda danmanlk yapar.
MADDE 22 - lkyardm ve acil mdahale
(1) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi;
a) yerinde kaza, yangn, doal afet ve bunun gibi acil mdahale gerektiren durumlar belirler. Acil durum plannn
hazrlanmasn, ilkyardm ve acil mdahale bakmndan yaplmas gerekenleri ve uygulamalar organize eder, yrtr
ve ilgili dier birim, kurum ve kurulularla ibirlii yapar.
b) yerinde, ilkyardmc olarak grevlendirilecek kiilerin gerekli eitimleri almasn salayacak organizasyon
(2) yeri salk ve gvenlik birimi, iyerindeki alma sresince ak bulundurulur. Bu sre ierisinde, yeterli
sayda ilkyardmc grevlendirilir.
(3) sal ve gvenlii hizmetinin ortak salk ve gvenlik birimlerinden salanmas, iyerlerinde lkyardm
Ynetmeliine gre yeterli sayda ilkyardmc bulundurulmas zorunluluunu ortadan kaldrmaz.
MADDE 23 - Kayt ve istatistik
(1) ilerin salk gzetimine ve alma ortamnn gzetimine ait btn bilgiler, iyeri salk ve gvenlik birimi veya
ortak salk ve gvenlik birimince kayt altna alnr ve belgeler 10 yl sreyle saklanr.
(2) ilerin salnn alma artlarndan etkilenip etkilenmediinin belirlenmesinde; ie giri ve periyodik salk
kontrolleri, zararl ve tehlikeli madde kaytlar kullanlr.
(3) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimleri, iilerin salk bilgileri, , iyerindeki kiisel
salk dosyalarnda, gizlilik ilkesine uyularak saklanmasn salar.
(4) veren, iiler ve temsilcileri ile varsa i sal ve gvenlii kurulunun, i sal ve gvenlii ile ilgili kayt ve
istatistiklere ulaabilmesini salar.
(5) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimleri, iyerinde meydana gelen btn i kazalarn
ve meslek hastalklarn kaydeder ve bunlarla ilgili rapor hazrlar, i kazalar ve meslek hastalklarnn kaytlarn
deerlendirerek kaynaklarn belirler ve bunlara ynelik tedbirleri gelitirir.
MADDE 24 - Yllk alma plan
yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi, yrtlecek hizmetler ile ilgili olarak yllk alma
plan hazrlar ve hazrlanan plan iveren tarafndan onaylanr. Onaylanan plan iyerinde ilan edilir. Bir nshas iyeri
salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimince kayt altna alnr.
MADDE 25 - Yllk deerlendirme raporu
yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimi, iyerindeki salk gzetimi ve alma ortamnn
gzetimi ile ilgili almalar kaydeder ve Ek-3'te belirtilen rneine uygun yllk deerlendirme raporu hazrlayarak
iverene, i sal ve gvenlii kuruluna ve Genel Mdrle gnderir. Genel Mdrle gnderilen yllk
deerlendirme raporu, yazl olarak ve elektronik ortamda iletilir. Bu bilgiler, Salk Bakanl Temel Salk
Hizmetleri Genel Mdrlne, Genel Mdrlk tarafndan elektronik ortamda bildirilir
yeri Hekimlerinin Nitelikleri, Grev, Yetki ve Ykmllkleri ile alma Usul ve Esaslar
MADDE 30 - yeri hekimlerinin nitelikleri
yeri hekimi olarak grevlendirilecek hekimler, eitim kurumlar tarafndan dzenlenen iyeri hekimlii eitim
programlarna katlmak ve eitim sonunda Genel Mdrlke yaptrlacak snavda baarl olmak zorundadr.
MADDE 31 yeri hekimlerinin alma sreleri
(1) yeri hekimleri, bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yerine getirmek iin aada belirtilen srelerde grev
yaparlar:
a) Az tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; salk gzetimi iin ayda en az 12 saat, buna ilave olarak ie giri ve
periyodik muayeneleri ile eitim iin on ii bana ylda en az 30 dakika,
b) Tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; salk gzetimi iin ayda en az 24 saat, buna ilave olarak ie giri ve
periyodik muayeneleri ile eitim iin on ii bana ylda en az 60 dakika,
c) ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; salk gzetimi iin ayda en az 36 saat, buna ilave olarak ie giri ve
periyodik muayeneleri ile eitim iin on ii bana ylda en az 90 dakika.
(2) Az tehlikeli snfta yer alan ve 1000' in zerinde (1000 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir
iyeri hekimi ile birinci fkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iyeri hekimi eklenir.
(3) Tehlikeli snfta yer alan ve 750'nin zerinde (750 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir iyeri
hekimi ile birinci fkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iyeri hekimi eklenir.
(4) ok tehlikeli snfta yer alan ve 500'n zerinde (500 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir
iyeri hekimi ile birinci fkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iyeri hekimi eklenir.
MADDE 32 - yeri hekimlerinin grevleri
a) le ilikisi bakmndan, gece postalar da dahil olmak zere iilerin salk gzetimini yapmak,
b) yerlerinde sala zararl riskleri tanmlamak ve deerlendirmek,
c) Birden fazla madde veya etkene ayn anda maruz kalnmas durumunda, ortaya kabilecek salk tehlikelerini i
sal ve gvenlii mevzuat kapsamnda deerlendirmek,
) ilerin ie girilerinde salk muayenelerini yaparak ie uygun olduklarn belirten salk raporunu hazrlamak,
d) Yaplan iin zelliine gre, iin devam sresince iilerin periyodik salk muayenelerini i sal ve gvenlii
mevzuatnda belirtilen aralklarla yapmak,
e) ilerin ie giri ve periyodik muayenelerini Ek-7'de verilen rneine uygun olarak yapmak,
f) 15/6/2004 tarihli ve 25493 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Ar ve Tehlikeli ler Ynetmeliinde belirtilen
ar ve tehlikeli ilerde alan iilerin ie giri ve periyodik salk muayenelerini, ayn Ynetmeliin Ek-2'sinde yer
alan Ar ve Tehlikeli lerde alacaklara Ait e Giri/Periyodik Muayene Formu rneine gre yap
g) Salk sorunlar nedeniyle ie gelememe ve iyerinde olabilecek salk tehlikeleri arasnda bir ilikinin olup
olmadn tespit etmek,
) Salk sorunlar nedeniyle haftadan daha uzun sreli iten uzaklamalarda veya meslek hastalklar, i kazalar
nedeniyle ya da sk tekrarlanan iten uzaklamalarda ie dn muayenesi yapmak,
h) inin ie giriinde ve i deiikliinde, ie uyumunun belirlenmesi amacyla yaplan salk muayenesi sonucunda
dzenlenen raporda, altrlaca iler ve alma artlarn belirtmek, rapor sonucunu iveren ve iiye yazl olarak
bildirmek,
) Herhangi bir kaza, hastalk veya periyodik muayene sonrasnda eski iinde almas sakncal bulunan iinin,
mevcut salk durumuna uygun bir ite altrlmasn tavsiye etmek,
i) zrl ve eski hkmllerin ie alnmalar, iyerinde oluan bir kaza veya hastalk sonrasnda geici ya da kalc i
gremezlii olanlarn ie balamalar, uygun ie yerletirilmeleri iin gerekli salk muayenelerini yaparak rapor
hazrlamak ve ilerine uyumlarn salamak,
j) Gebe veya emziren kadnlar, on sekiz yandan kkleri, iki yandan kk ocuu olan anneleri, meslek hastal
tans veya phesi olanlar, kronik hastal olanlar, yallar, malul ve zrlleri, alkol, ila ve uyuturucu bamll
olanlar, birden fazla i kazas geirmi olanlar gibi zellii olan iileri; yakn takip ve koruma altna almak,
bilgilendirilmelerine zel nem vermek, yaplacak risk deerlendirmesinde zel olarak dikkate almak,
k) Gerekli laboratuvar tetkiklerini, radyolojik tetkik ve muayeneleri yaptrmak,
l) Bulac hastalklarn kontroln salayarak yaylmasn nleme ve alama almalar yapmak, portr muayenelerini
yaptrmak,
m) yerinin genel hijyen artlarn srekli izleyerek ve denetleyerek iyerindeki btn birimlerin iilerin saln
koruyup gelitirecek biimde dzenlenmesi, iiye salkl bir ortamda ve yrtlen iin gerektirdii kaloriyi
karlayacak nitelikte yemek verilmesi, ime suyu imkan salanmas, soyunma odalar, banyo, lavabo ve tuvaletlerin
bakml ve temiz olmas ve genel temizlik donanmnn temin edilmesi ve srdrlmesi, mevcutsa yatakhanelerin
sala uygunluunun salanmas konularnda tavsiyelerde bulunmak ve uygulamalarn takibini yap
n) yerinde mevcutsa kre ve ocuk bakm yurdu ile emzirme odalarnn salk artlarn kontrol etmek, salk
artlarna uygunluunun salanmas iin tavsiyelerde bulunmak ve uygulamalarn takibini yapmak,
o) in iiye uygunluunun salanmasn tavsiye etmek,
) Meslek hastal tans veya phesi olan ve i kazas geiren iileri izlemek ve bunlarn kontroln yapmak,
meslek hastalklar tansnda yetkili hastaneler ile ibirlii iinde almak,
p) kazasna urayan veya meslek hastalna yakalanan iilerin rehabilitasyonu konusunda iyerindeki ilgili
birimlerle ibirlii iinde almak,
r) sal ve gvenlii ile ilgili mevcut durum, sorunlarn tespiti, bunlarn zm iin etkin metotlarn
gelitirilmesi, ncelikler ve sonularn deerlendirilmesi amacyla belirli aralklarla incelemeler yapmak,
s) alma ortamnn gzetimi ile ilgili olarak gerektiinde lmler yaplmasn salayarak alnan sonularn iilerin
sal ynnden deerlendirmesini yapmak,
) yerinde varsa i sal ve gvenlii kuruluna katlarak alma ortam ve iilerin salk gzetimi ile ilgili gerekli
aklamalarda bulunmak, danmanlk yapmak ve kurulda alnan kararlarn uygulanmasn izlemek,
t) Yrtlecek her trl salk gzetim faaliyetleri sonucunda elde edilen verilerin kullanlmas ile ilgili olarak iileri
ve temsilcilerini bilgilendirmek ve onlarn rzasn almak,
u) ileri, iiyle ilgili salk tehlikeleri, yaplan salk muayenesinin sonular ve bunlarn deerlendirilmesi konusunda
yeterli ve uygun ekilde bilgilendirmek,
) ilerin, zamanlarn etkin ve verimli biimde deerlendirmeleri amacyla eitici, kltrel ve sportif etkinliklerle
zenginletirilmi dinlenme imkan salamak iin tavsiyelerde bulunmak,
v) yerinde ilkyardm ve acil mdahale hizmetlerinin organizasyonunu yapmak, ilgili personelin eitiminin salanmas
almalarn yrtmek,
y) ile iinin uyumunu salamak iin; i usullerinin iilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanmas, iilerin
salnn yaplan i ve ilemler ile alma ortamndaki eitli stres faktrlerinden olumsuz ynde etkilenmesi
ihtimaline kar inceleme ve aratrmalar yapmak,
z) kazalar ve meslek hastalklarnn analizine katlmak, meslek hastal tans veya phesi olanlarn bulunduu
ortamlarda alan iilerle ilgili inceleme yapmak,
aa) Yeni tehizatn salk asndan deerlendirilmesi ve test edilmesi gibi i uygulamalarnn iyiletirilmesine ynelik
programlarn gelitirilmesi almalarna katlmak,
bb) Yllk alma plann, varsa i gvenlii uzman ile ibirlii yaparak hazrlamak,
cc) yerindeki salk gzetimi ile ilgili almalar kaydetmek ve Ek-3'te belirtilen rneine uygun yllk
deerlendirme raporunu, varsa i gvenlii uzman ile ibirlii yaparak hazrlamak,
) sal, hijyen ve ergonomi alanlarnda bilgi ve eitimin verilmesi iin ilgili taraflarla ibirlii yapmak,
dd) sal, hijyen ve ergonomi ile kiisel koruyucu donanmlar ve toplu koruma yntemleri konularnda
tavsiyelerde bulunmak,
ee) yeri yneticilerine, i sal ve gvenlii kurulu yelerine, iilere ve temsilcilerine genel salk konularnda
eitim vermek ve bu eitimlerin srekliliini salamak,
ff) ilere, bamllk yapan maddelerin, zellikle ttn ve ttn mamullerinin, kullanlmasnn zararlar konularnda
eitim vermek,
gg) Yukarda belirtilen grevleri ile ilgili gerekli kaytlarn tutulmasn salamak.
MADDE 33 - yeri hekimlerinin yetkileri
a) Bamsz alma ilkesi uyarnca bu Ynetmelik hkmlerini yerine getirirken, iveren tarafndan hibir ekilde
engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz,
b) almalarn tam bir mesleki bamszlk iinde ve tbbi deontoloji kurallarna uygun biimde yrtr,
c) yerinde alanlarn hayat ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit ettiinde, iin geici olarak
durdurulmas iin derhal st ynetimi bilgilendirir,
) Salk durumu bakmndan yapt ile uyumsuz olduu belirlenen iilerin, iyerinde uygun bir ite
grevlendirilmesini tavsiye eder,
d) retim teknolojilerinin planlanmasnda i sal ile ilgili tavsiyelerde bulunur,
e) Grevi gerei iyerinin btn blmlerinde i sal konusunda inceleme, aratrma yapar ,alanlarla grr,
f) Gerektiinde konu ile ilgili kurum veya kurulular ile ibirlii yapar.
MADDE 34 - yeri hekimlerinin ykmllkleri
(1) yeri hekimleri, bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yaparken, iin normal akn mmkn olduu kadar
aksatmamak ve verimli bir alma ortamnn salanmasna katkda bulunmak, iverenin ve iyerinin meslek srlar,
ekonomik ve ticari durumlar hakkndaki bilgiler ile alann kiisel salk dosyasndaki bilgileri gizli tutmakla
ykmldrler.
Gvenlii Uzmanlarnn Nitelikleri, Grev, Yetki ve Ykmllkleri

MADDE 35 - gvenlii uzmanlarnn nitelikleri
gvenlii uzman olarak grevlendirilecek mhendis veya teknik elemanlar, eitim kurumlar tarafndan dzenlenen
i gvenlii uzmanl eitim programlarna katlmak ve eitim sonunda Genel Mdrlke yaptrlacak snavda baarl
olmak zorundadr.
MADDE 36 - gvenlii uzmanlarnn alma sreleri
(1) gvenlii uzmanlarndan;
a) (A) snf belgeye sahip olanlar btn tehlike snflarnda yer alan iyerlerinde,
b) (B) snf belgeye sahip olanlar tehlikeli ve az tehlikeli snflarda yer alan iyerlerinde,
c) (C) snf belgeye sahip olanlar az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde, grev yaparlar.
(2) yerinde birden fazla i gvenlii uzmannn grevlendirilmesi halinde, en az bir i gvenlii uzmannda birinci
fkrada belirtilen artlar aranr.
(3) gvenlii uzmanlar, bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yerine getirmek iin aada belirtilen srelerde
grev yaparlar:
a) Az tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; ayda en az 12 saat, buna ilave olarak da ii bana ayda en az 5 dak.
b) Tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; ayda en az 24 saat, buna ilave olarak da ii bana ayda en az 5 dakika,
c) ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerine; ayda en az 36 saat, buna ilave olarak da ii bana ayda en az 10 dak.
(4) Az tehlikeli snfta yer alan ve 1000' in zerinde (1000 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir i
gvenlii uzman ile nc fkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar i gvenlii uzman eklenir.
(5) Tehlikeli snfta yer alan ve 750'nin zerinde (750 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir i
(6) ok tehlikeli snfta yer alan ve 500'n zerinde (500 dahil) ii altrlan iyerlerinde tam gn alacak bir i
MADDE 37 - gvenlii uzmanlarnn grevleri
a) yerinde, gece postalar da dahil olmak zere alma ortamnn gzetimini yapmak,
b) yerinde yaplan almalarn, i sal ve gvenlii mevzuatna ve genel i gvenlii kurallarna uygun olarak
srdrlmesini salamak iin iverene tavsiyelerde bulunmak,
c) yerindeki tehlikelerin belirlenmesi, risk analizinin ve risk deerlendirmesinin yaplmas, tehlikelerin kaynanda
yok edilmesine ynelik tedbirlere ncelik verilerek ortadan kaldrlmas ve risklerin kontrol altna alnmas iin
iilerin veya temsilcilerinin grlerini de alarak gerekli almalar planlamak, lm, analiz ve kontrollerin
yaplmasn salamak, alnacak salk ve gvenlik nlemleri konusunda iverene nerilerde bulunmak ve uygulamalarn
takibini yapmak,
) yerinde i sal ve gvenlii ynnden yaplmas gereken periyodik bakm, kontrol ve lmleri planlamak ve
uygulamalarn takibini yapmak,
d) yerinde kaza, yangn, doal afetler gibi acil mdahale gerektiren durumlar iin acil durum plannn hazrlanmasn
salamak ve uygulamalarn takibini yapmak,
e) Yangn veya patlamalarn nlenmesi iin gerekli almalar planlamak ve uygulamalarn takibini yapmak, yangn veya
patlama durumunda alnacak tedbirleri belirlemek,
f) sal ve gvenlii kuruluna katlarak alma ortamnn gzetimi ile ilgili gerekli aklamalarda bulunmak,
danmanlk yapmak ve kurulda alnan kararlarn uygulanmasn izlemek,
g) yeri hekimi ile ibirlii yaparak iyerinde meydana gelebilecek i kazalar ve meslek hastalklar ile ilgili
deerlendirme yapmak, gerekli nleyici faaliyet planlarn hazrlamak ve uygulamalarn takibini yapmak,
) yerinde meydana gelen i kazas, meslek hastal veya herhangi bir tehlikeli olayn tekrarlanmamas iin
inceleme ve aratrma yaparak dzeltici faaliyet planlarn yapmak ve uygulamalar takip etmek,
h) yerlerinin tasarm, makine ve dier tehizatn durumu, bakm, seimi ve alma srasnda kullanlan maddeler
de dahil olmak zere iin planlanmas ve organizasyonu konusunda tavsiyede bulunmak,
) yerinde yeni bir blm veya sistem kurulaca ya da yeni makine, tezgah ve cihaz alnaca durumlarda inceleme
ve aratrma yaparak salk ve gvenlik ynnden uygun seim yaplmas iin iverene tavsiyelerde bulunmak,
i) Kiisel koruyucu donanmlarn seimi, temini, kullanm, bakm, muhafazas ve test edilmesi konularnda iverene
tavsiyelerde bulunmak,
j) sal ve gvenlii eitimlerini ilgili Ynetmelik hkmlerine uygun olarak planlamak ve uygulamak,
k) Yllk alma plann iyeri hekimi ile ibirlii yaparak hazrlamak,
l) yerindeki alma ortamnn gzetimi ile ilgili almalar kaydetmek ve Ek-3'te belirtilen rneine uygun yllk
deerlendirme raporunu iyeri hekimi ile ibirlii yaparak hazrlamak,
m) Birden fazla madde veya etkenin ayn anda iyerinde bulunmasndan dolay ortaya kabilecek tehlikeleri i sal
ve gvenlii mevzuat dorultusunda deerlendirmek,
n) Yukarda belirtilen grevleri ile ilgili gerekli kaytlarn tutulmasn salamak.
MADDE 38 - gvenlii uzmanlarnn yetkileri
a) Bamsz alma ilkesi uyarnca bu Ynetmelik hkmlerini yerine getirirken, iveren tarafndan hibir ekilde
engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz,
b) yerinde alanlarn hayat ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit ettiinde, iin geici olarak
durdurulmas iin derhal st ynetimi bilgilendirir,
c) retim planlamalarnda karar alma srecine katlr,
) Grevi gerei iyerinin btn blmlerinde i sal ve gvenlii konusunda inceleme, aratrma yapar ve
alanlarla grr,
d) Gerektiinde konu ile ilgili kurum veya kurulular ile ibirlii yapar.
gvenlii uzmanlarnn ykmllkleri ;
gvenlii uzmanlar, bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yaparken, iin normal akn mmkn olduu kadar
aksatmamak ve verimli bir alma ortamnn salanmasna katkda bulunmak, iverenin ve iyerinin meslek srlar,
ekonomik ve ticari durumlar ile ilgili bilgileri gizli tutmakla ykmldrler.
8/ SG KURULLARI
Yasal Dayanak
Kurulun oluumu, alanlar ve kurulacak iyerleri
Kurulun faaliyetleri, grev yetki ve sorumluklar ,
lgili mevzuat
Sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her
iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr
sal ve gvenlii kurullar aada belirtilen kiilerden oluur.
1. veren veya iveren vekili,
2. Kanununun 82 nci maddesi uyarnca i gvenlii ile grevli mhendis veya teknik eleman,
3. Kanununun 81 inci maddesi uyarnca grevlendirilen iyeri hekimi,
4. nsan kaynaklar, personel, sosyal iler veya idari ve mali ileri yrtmekle grevli bir kii,
5. Varsa sivil savunma uzman,
6. yerinde grevli formen, ustaba veya usta
7. 2821 sayl Sendikalar Kanununun deiik 34 nc maddesi hkm uyarnca iyerinde bulunan sendika
temsilcilerinin kendi aralarnda seecekleri kii, iyerinde sendika temsilcisi yoksa o iyerindeki iilerin
yardan fazlasnn katlaca toplantda ak oyla seilecek ii,
8. Salk ve gvenlik ii temsilcisi.
Kurulun bakan iveren veya iveren vekili,
Kurulun sekreteri ise isg uzmandr.
sg uzman, i yeri hekimi , idari iler sorumlusu, sivil savunma uzman iveren veya iveren vekili tarafndan
atanrlar. Dier yeler seimle belirlenir. Noter onayl defteri olacak. Defter iverende bulunur. sg kurullu her ay
toplanr. SG uzman bakm presedrde yazar
verenin ykmllkleri
1. nlem al
2. Denetle
3. Uyarla
Risklerden korunma ilkeleri
1. Riskten ka
2. Analiz et
3. Riskle mcadele et
sal ve gvenlii kurullarnn grev ve yetkileri
1. yerinin niteliine uygun bir i sal ve gvenlii i ynetmelik tasla hazrlamak, iverenin veya iveren
vekilinin onayna sunmak ve i ynetmeliin uygulanmasn izlemek, izleme sonularn rapor haline getirip alnmas
gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gndemine almak,
2. sal ve gvenlii konularnda o iyerinde alanlara yol gstermek,
3. yerinde i sal ve gvenliine ilikin tehlikeleri ve nlemleri deerlendirmek, tedbirleri belirlemek, iveren
veya iveren vekiline bildirimde bulunmak
4. yerinde meydana gelen her i kazas ve tehlikeli vaka veya meslek hastalnda yahut i sal ve gvenlii ile
ilgili bir tehlike halinde gerekli aratrma ve incelemeyi yapmak, alnmas gereken tedbirleri bir raporla tespit
ederek iveren veya iveren vekiline vermek,
5. yerinde i sal ve gvenlii eitim ve retimini planlamak, bukonu ve kurallarla ilgili programlar hazrlamak,
iveren veya iveren vekilinin onayna sunmak ve bu programlarn uygulanmasn izlemek,
6. Tesislerde yaplacak bakm ve onarm almalarnda gerekli gvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin
uygulamalarn kontrol etmek,
7. yerinde yangnla, doal afetlerle, sabotaj ve benzeri ile ilgili tedbirlerin yeterliliini ve ekiplerin almalarn
izlemek,
8. yerinin salk ve gvenlik durumuyla ilgili yllk bir rapor hazrlamak, o ylki almalar deerlendirmek, elde
edilen tecrbeye gre ertesi yln alma programnda yer alacak hususlar ve gndemi tespit etmek, iverene
teklifte bulunmak, planlanan gndemin yrtlmesini salamak ve uygulanmasn deerlendirmek,
9. 4857 sayl Kanununun 83 nc maddesinde (i kazalar, acil durum v.b.) belirtilen taleplerin vukuunda acilen
toplanmak ve karar vermek.
sal ve gvenlii kurullar alma uslleri
1. Kurullar en az ayda bir kere toplanr. Toplantnn gndemi, yeri, gn ve saati toplantdan en az 48 saat nce
kurul yelerine bildirilir.
2. Gndem, sorunlarn ve projelerin nem srasna gre belirlenir. Kurul yeleri gndemde deiiklik isteyebilirler.
Bu istek kurulca uygun grldnde gndem buna gre deitirilir.
3. Ar i kazas halleri veya zel bir tedbiri gerektiren nemli hallerde kurul yelerinden herhangi biri kurulu
olaanst toplantya arabilir. Bu konudaki tekliflerin kurul bakanna veya sekreterine yaplmas gerekir. Toplant
zaman, konunun ivedilik ve nemine gre tespit olunur.
4. yerinde i sal ve gvenlii asndan kendisinin saln bozacak ve vcut btnln tehlikeye sokacak
yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasn talep edebilir. Kurul, ayn gn acilen toplanarak kararn verir, bu durumu
tutanakla tespit eder ve karar iiye yazl olarak bildirilir.
5. Kurulun olaan toplantlarnn sresi toplam olarak ayda 24 saati geemez. Bu toplantlarn gnlk alma
saatleri iinde yaplmas asldr. Kurulun toplantlarnda geecek sreler gnlk alma sresinden saylr. Kurul
yeleri yaptklar grev dolaysyla maddi-manevi zarara uratlamaz.
6. Kurul, yelerin ounluu ile toplanr, kararlar toplantya katlanlarn oy okluu ile alnr. Oylarn eitlii halinde
bakann oyu karar belirler.
7. ounluun salanamad veya baka bir nedenle toplantnn yaplmad hallerde durumu belirten bir tutanak
dzenlenir
8. Her toplantda, grlen konularla ilgili alnan kararlar ieren bir tutanak dzenlenir. Tutanak, toplantya
katlan bakan ve yeler tarafndan imzalanr ve gerei yaplmak zere iverene bildirilir. mzal tutanak ve kararlar
srasyla zel dosyasnda saklanr.
9. Toplantda alnan kararlar gerei yaplmak zere ilgililere duyurulur. Ayrca iilere duyurulmas faydal grlen
konular iyerinde iln edilir.
10. Her toplantda, nceki toplantya ilikin kararlar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakknda bakan veya kurulun
sekreteri tarafndan kurula gerekli bilgi verilir ve gndeme geilir.
11. veren veya iveren vekili, kurulca hazrlanan toplant tutanaklarn, kaza ve dier vakalarn inceleme
raporlarn ve kurulca iyerinde yaplan denetim sonularna ait kurul raporlarn, i mfettilerinin incelemesini
salamak amacyla, iyerinde bulundurmakla ykmldr.
12. verenler,i sal ve gvenlii kurullarnda mevzuata uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldr
OSGB Ortak salk gvenlik birimi : Uzman , Hekim , Salk Personeli
9/ SG Ynetim Sistemleri
ILO OHS 2001, TS OHSAS 18001, BS 8800
TS ISO EN 9000, TS ISO EN 14001
Politika belirleme ve planlama
Kontrol ve dzeltici - nleyici faaliyetler
Kayt ve tetkik
TS OHSAS 18001 sal ve gvenlii ynetim sistemi
TS OHSAS 18002 sal ve gvenlii klavuzu (destekleyen)
BS 8800 sal ve gvenlii ynetim sistemi

BS EN ISO 14000 / BS 7750 "evre Ynetimi" ve
BS EN IO 9000 "Kalite Ynetimi",
HS(G)65 "Baarl Salk ve Gvenlik Ynetimi
HACED Gda ynetimi sistemi
Sal ve Gvenlilii ynetimine 3 temel grev dmektedir.

Tehlikeleri tanmlamak
Her tehlike iin riskin boyutunu tahmin etmek ve saptamak.
Riskin kabul edilebilir olup olmadna karar vermek ve riski kontrol altna almaktr.
alma hayatn, yasal ynetmelik, mevzuat ve kanunlara entegre programlarn oluturulduu ve uyguland, btn
almalarn belli bir sistematik ierisinde dokmante edildii ve ilgilenenlere duyurulduu, bu yrtlmekte olan
almalarn izlenip denetlendii sistemlere Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri denmektedir.
American Petroleum Institute (API)
National Fire Protection Association (NFPA)
American Society of Mechanical Engineers (ASME)
Standards New Zealand (SNZ)
British Standards Institute (BSI)
Occupational Safety and Health NZ Chemical Industry Council
Standards Australia
International Organization for Standardization (ISO)
Uygulanan baz standartlar ise
QS 9000,
BS 8800(Guide To Occupational Health and Safety Management Systems),
ILO (International Labor Organisation) Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Rehberi : 2001,
ISA 2000,
NPR 5001,
OSHA AS/NSZ 4360,
OSHA AS/NSZ 4804,
OHSAS 18001, (Occupational Health and Safety Assessment Series)
OHSAS 18002 Uygulama Rehberidir. Administration (OHSA)
Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Genel Prensipleri:
Sal ve Gvenlii Standartlar; Sal ve Gvenlii Ynetim sisteminin en iyi ekilde uygulanabilmesi iin,
kriterlerden, uygulamalardan ve prensiplerden oluan birletirilmi bir ereve sunarlar. Sal ve Gvenlii
Risklerini idare edebilmek iin risk ynetimi srecinin nasl uygulanaca zerinde pratik tavsiyeler salarlar.
Sal ve Gvenlii Riskleri; Sal ve Gvenliine az nem verilmesinden oluan riskler, ahslarn
hastalanmas, sakatlanmas veya lm riski, bununla beraber firmaya ve ahslara kar mali mesuliyet riskleri,
organizasyon veya iletmedeki ekipmann, prosesin bir ksmnn yada tmnn kaybedilmesi risklerini btnyle
kapsar.
Sal ve Gvenlii Risk Ynetiminin genel prensipleri;

Organizasyonel faktrler, yanl bilgilendirme ve dier konular, iilerin salk ve emniyet sonularna ve irketin
nihai karllna etki eder.
Sal ve Gvenlii Ynetimi; iinde bulunulan artlarn ayarlanmasn, risklerin tanmlanmasn, analizini,
muamelesini, izlenmesini ve bu sre boyunca iletiim ve danmanln temin edilmesini ihtiva eder. Risk ynetimi
sreci, Sal ve Gvenlii risklerinin tahmin edilemez doasna proaktif bir yolla muamele etmek iin bir teknik
salar.
Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemlerinin Faydalar:

1. Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi, Sal ve Gvenlii konular ile ilgili karar alacak yneticilere
yaplandrlm sistematik bir yaklam salar.
2. Modern Sal ve Gvenlii Kanunu, risk ynetimi prensipleri zerine inaa edilir.
3. Risk ynetimi, bir ok teknik deerlendirmeyi ve danmanlk isteyen yntemleri srecin iine katarak,
desteklenmi, tutarl ve savunmaya dayal karar verebilme gc salar.
4. Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi aktiviteleri, bir organizasyona, operasyonlar ile ilgili tehlikeleri iyi
kavrama, i ve d durumlardaki deiikliklere ok etkin cevap verebilme kabiliyeti salar.
5. Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi; bir organizasyona direkt faydalar salamak iin yol gstericidir;
6. Hastalk ve sakatlklar azaltarak, alanlarn ve toplumun iyiletirilmesini salar,
7. Kaynaklarn etkin tahsisi ile katma deer ve para tasarrufu salar,
8. Ynetimin hazr bilgi kalitesini iyiletirerek , karar verme kabiliyetini gelitirir,
9. Sal ve Gvenlii kanunlar ile uyumu salar,
10. Firmann imajn ve nn gelitirir.
Etkin bir Sal ve Gvenlii Risk Ynetimi programnn muhtemel, geni anlaml ve uzun vadeli faydalar
ise;
1. nemli risklere maruz kalma ile ilgili artan anlay ve bilgi sonucu etkin stratejik planlama yaplmas,
2. Arzu edilmeyen Sal ve Gvenlii sonularnn nceden grlebilmesi hneri nedeniyle dk ii
tazminatlar,
3. Pozitif Sal ve Gvenlii sonular ve bunun tesisi iin iyi hazrlk,
4. Denetim srecinin gelitirilmesi,
5. Sal ve Gvenlii programlarnn uygunluu, verimlilii ve etkinlii
6. anlamnda iyi sonular elde edilmesi,
7. Organizasyon iinde ve dndaki guruplar arasnda gelimi haberlemedir.
Risk Ynetim Gereksinimleri:
Dier risklerde olduu gibi, Sal ve Gvenliinin ynetimi iin, bir risk ynetimi yaklamnn kabul ve bunun
ynetimce taahhd gerekir. Yetki ve sorumluluklar tanmlanmal ve kaynaklar tahsis edilmelidir.
Organizasyonel risk ynetim felsefesinin gelitirilmesi ve organizasyon iinde her seviyede risk bilinci iin st
ynetimin destei zorunludur.
Risk Ynetim Kltr:
Etkin bir risk ynetimi kltrne sahip olmak demek, insanlarn iinde birlikte alabilecekleri ve herhangi bir kayp
olmadan nce potansiyel problemleri tanyabilecekleri ve bunlar ortadan kaldrabilecekleri proaktif bir yaklama
sahip olmalar demektir.
Sal ve Gvenlii Risk Ynetim Yaps:
Bir organizasyonun her yerinde Risk Ynetiminin uygulanmas, her seviyesinde riskleri ynetecek programlarn tesis
edilmesini gerektirir.
Genel olarak bir Sal ve Gvenlii ynetim sistemine uygunluk iin u unsurlar gerekir:
Sal ve Gvenlii Politikas,
Planlama,
Uygulama ve Operasyon,
Kontroller ve Kusur Giderici Eylemler,
Ynetimce Gzden Geirme ve
Srekli Gelitirme.
rnein AS/NZS 4804;2001de tanmlanan Sal ve Gvenlii ynetim elemanlar u anlamda tanmlanr;
Politika ve taahht
Planlama
Uygulama
lme ve deerlendirme
Gzlemleme ve gzden geirme
Politikann ve programlarn uygulanmas ve iletiimi iin yntemler gereklidir.
Yetki ve Sorumluluklar:
Bir organizasyonun Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi nispeten gayri resmi veya resmi olabilir. Buna ramen i
iinde Sal ve Gvenlii Risk Ynetimini etkileyen ilerle uraan personelin, yetkileri, sorumluluklar ve
otoriteleri ile karlkl ilikileri tanmlanmal ve dkmanlatrlmaldr. Bu organizasyon iinde unlardan birini veya
birkan yapan, serbestlie ve otoriteye ihtiya duyan kiilerin zellikle yetkileri, sorumluluklar ve otoriteleri
tanmlanmal ve dkmante edilmelidir;
Sal ve Gvenlii Standartlarnn Geliimi:
Sal ve Gvenlii ile ilgili ilk standart ngiliz Standart Tekilat (BSI) tarafndan BS 8800 olarak 1996 ylnda
yaynlanmtr. Bu standart ok sayda ngiliz kuruluunun katlm ile ngiliz Standart Tekilat bnyesinde
oluturulan HS/1 teknik Komitesi tarafndan hazrlanmtr.
15 Nisan 1999 tarihinde rlanda Ulusal Standartlar Tekilat, ngiliz Standartlar Tekilat vb. bir ok kuruluun
katlm ile OHSAS 18001 standart yaynlanmtr. Kasm-1999da ise OHSAS 18002 yaynlanmtr. (18002,
kurulularda sistemin nasl uygulanacan anlatan destek dokmandr)
OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi nedir? Sal ve Gvenlii (ISG) Ynetim Sistemi; i
sal ve gvenlii faaliyetlerinin kurulularn genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir ekilde ele alnp,
srekli iyiletirme yaklam erevesinde zmlenmesi iin bir aratr. OHSAS 18001, ncelikle i sal ve
gvenliinin nem arz ettii iyerleri iin BSI tarafndan gelitirilen, tm dnyada kabul grm ve risk analizine
dayal bir ynetim sistemidir. OHSAS 18001 artnamesi, i kazas ve meslek hastalklarn en aza indirmek; ii
sal ve i gvenlii ile ilgili yasal ykmlkleri yerine getirmek isteyen iyerleri iin karlanmas gereken artlar
ierir. Bu ynetim sistemi, zararla sonulanabilecek olas tehlikelerin nceden tespitini ve gerekli nlemlerin
alnmasn hedeflemektedir.
ISO 9001:2000'e uyumludur. Bylece mevcut kalite sistemi, OHSAS 18001'i de ierecek tarzda ve daha da nitelikli
hale gelmektedir. steyen iyerleri, OHSAS 18001'e gre oluturduklar ynetim sistemini belgelendirebilirler.
Byle bir ynetim sisteminin yrtlmesiyle, i kazas ve meslek hastalklarnn olduka yksek olan maliyetleri en
aza indirilebilmektedir
1999 ylnda ilk defa yaymlanm olan OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Spesifikasyonu,
OHSAS alma Komisyonu'nun 2005'ten beri srdrd almalar sonucunda revize edilmitir. OHSAS 18001'in
nemli deiiklikler ieren yeni versiyonu, klavuz dokman OHSAS 18002 ile birlikte, Temmuz 2007 aynda
yaymlanmtr.
OHSAS 18801e gre Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi, organizasyonun ynetim sisteminin, faaliyet alan
ile ilgili SG risklerini ynetmek iin kullanlan parasdr.
ISO 9001 (1994) Kalite ve
ISO 14001(1996) evre ynetim Sistemi Standartlar ile uyumlu olarak gelitirilmitir. Tek bana da uygulanabilen
bir standarttr.
10/ Risk Ynetimi ve Deerlendirmesi

Risk ynetimi ve genel ynetim
Tehlike ve risk kavramlar
Tehlike kaynaklar ve oluturduklar riskler
Risk ynetiminin bir paras olarak risk deerlendirmesi
Risk deerlendirmesinin temel gerekeleri
Risk deerlendirmesi ekibi ve alan katlm
Risk deerlendirme teknikleri ve kyaslamalar
Risk analizi ve teknikleri
Risk deerlendirme uygulamalar
lgili mevzuat
RSK ANALZ VE YNETM
ILO ynetim kurulunun 244. Toplantsnda alnan karar uyarnca hazrlanan uygulama kodunda risk," Belli bir dnemde veya
koullar altnda istenmeyen olayn ortaya kma olasl, bu evre koullarna gre sklk (belli zaman birimi iindeki olay saysn)
olasln (belli bir n oluuma bal olarak ortaya kma ihtimali)" biiminde ifade edilirken, risk ynetimi; Bir kurulu ve
altrlmasndaki i gvenlii nlemlerini iyiletirme ve srdrmeyi baaracak tm giriimler olarak tanmlanmaktadr.
Tehlike: Canllar evreyi ve/veya mal, tesisleri tehdit eden, kapsam belirlenmemi kaza ve zarar potansiyeli.
Risk: Kapsam belirlenmi zarar potansiyeli. Risk kaza olasl (P) ile kazann kapsamnn (S) bir fonksiyonudur.
Risk Ynetimi: Tehlikenin tanmlanmas, riskin deerlendirilmesi, kontrol tedbirlerinin uygun ekilde kullanlmas ve sonularn
deerlendirilmesini de kapsayacak ekilde toplam yntemi ifade eder.
Risk analizlerinin ortak amalar;
risk odaklarn bulmak, .
bunlar deerlendirmek, .
nlemleri belirlemek,
nlemlerin srasn belirlemek,
yaplabilecek tasarrufu belirlemek,
doabilecek masraflar belirlemek,
gvenlikten dn vermeden iletme iin en ekonomik yntemi belirlemek,
nlemlerin gereklemesini salamak,
amaca ulalp ulalmadn saptamak,
bir riski nlerken baka bir riske yol amamak, olmaldr.
KAZATEORLER ;Kaza ani istenmeyen ve planlanmam, genellikle lm, yaralanma veya maddi hasarla sonulanan bir olay olarak
tanmlanabilir yada nceden bilinmeyen istem d bir olgu sonras aniden meydana gelip kontrol dna kan ve kiinin bedensel
btnlne zarar verebilecek yada maddi hasara neden olabilecek nitelikteki olaylardr.
TEK FAKTRTEORS
Bu teori, bir kazann tek bir nedenin sonucu olarak ortaya ktn ileri sren grten doar. Eer bu tek neden tannabilir ve
akas ortadan kaldrlabilir ise kaza tekrar etmeyecektir. Bu teori genellikle temel salk ve gvenlik eitimi alm kiilerce
kabul edilmemektedir. rnek: Bir kiinin acele bir ekilde hafif aydnlatlm bir blgede yrrken,aya bir odun parasna
taklarak sendelemesi Tek faktr teorisi zm: Odun parasn kaldrmak yeterlidir. Gerekte kazalar daima birden fazla
faktrn katlmna baldr.
ENERJ TEORS
Bu teoriye gre (William Haddon tarafndan ortaya atlmtr) kazalar daha ok muhtemelen enerji transferinde
yada enerji transferi esnasnda meydana gelir. Bu enerji boalmasnn oran nemlidir nk enerji boalmas ne
kadar bykse, hasar potansiyeli de o kadar byktr. Tehlikelerin tannmasnda bu kavram ok snrlandrlm ve bu
haliyle tek etken teorisine benzemektedir. Dierinden farkl olarak enerji boalmas nemlidir.
OK ETKEN TEORS
Kaza bir ok etken birlikte deerlendirilerek analiz edilir. Bu teori ve analiz yntemleri bir ok deneyimli salk ve
gvenlik uzmanl tarafndan da kabul edilip uygulanmaktadr.
Verilen rnein ok etken teori zm;
Bu kii iin bu blgede yrmek bir zorunluluk muydu yoksa daha gvenli bir yol var myd?
Bu kii acele etmeseydi etrafnda olanlardan daha fazla haberi olabilir ve odun parasndan anabilir mi
Eer bu blge daha iyi aydnlatlsayd bu kii odun parasn fark edebilir miydi?
Odun kaldrlm olamaz myd?
DOMNO ETKS
Bu teoride olaylar be domino tann arka arkaya sralanarak, birbirini drmesine benzetilerek aklanmtr. Her
kaza be tane temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir (Kaza Zinciri). artlardan biri
gereklemedike bir sonraki gereklemez ve dizi tamamlanmadka kaza meydana gelmez.
Sosyal evre: Sosyal evre artlar risklerin alnmasna yada olumasna yol aar. Doa artlar karsnda insann
fiziki ve sosyal yapsndaki etkileim bir kaza sebebidir.
1. stenmeyen nsan Davranlar (Kiisel Hatalar): fke, dikkatsizlik, yorgunluk, anlama gl, aldrmazlk
2. Gvensiz Davran ve artlar: Kt planlama, koruyucusuz malzeme kullanma, tehlikeli evre, alma ortam.
3. Kaza: Yukardaki artlar bir eylerin yanl gitmesine yol atnda, yaralanma veya herhangi bir ekilde zararla
sonulanan olayn meydana gelmesi.
4. Yaralanma: Kiinin zarara uramas.
RSK YNETMNN NEM
Bir iletmede kaza olmamas orada tehlikelerin olmad anlam tamaz. Risk ynetim yntemi dzenli aralklarla tekrar
edilmeli ve o iletmeye adapte edilmelidir. Risk analizini yapacak ekibin dikkat etmesi gereken hususlar;
1. ok dikkatli hazrlanmal
2. Gerekli ve yeterli dkmantasyona sahip olmal .
3. Disiplinli bir ekip seilmeli .
4. Analiz plan ve zaman dikkatle belirlenmeli .
5. Ekip liderinin idare ve ynlendirmedeki mahareti
RSK YNETMNN PRENSPLER
Risk ynetim prosesine proje/plan safhasnda balamak maliyeti drr.
Tehlike bir kiinin salnn bozulmasna, yaralanmasna, zarara uramasna neden olan ey olarak tanmlanabilir. Risk ynetim
prosesi herhangi bir zamanda uygulanabilir. Elde edilen tecrbe ve birikim proses uygulamalarn mmkn olan en erken zamanda
balatlmas gerektiini gstermitir. Tehlikenin tannmas, risk deerlendirme, kontrol ve tekrar, ok basit bir form
dzenlenerek, ak ve anlalr bir hale getirilebilir.
TEHLKENN TANINMASI
Tehlikenin tannmas risk ynetiminde ilk adm oluturur.
Tehlike: Canllar evreyi ve/veya mal,tesisleri tehdit eden, kapsam belirlenmemi kaza ve zarar potansiyeli.
Tehlikenin gereklemesine neden olacak istenilmeyen olaylarn belirlenmesi, bu istenilmeyen olaylarn oluum
mekanizmalarnn analizi ve genel olarak zararl etkilerin boyutlarn, bykln ve greli olasln deerlendirme
olarak tanmlanan tehlike analizi ve risk analizi almalarnda yerine gre kullanlan metotlar unlardr;
. Check listeleri
. FMEA Normal Sistemden Sapma ve Etkileri Analizleri (Failure Modes and Effects Analaysis
. HAZOP Tehlike ve allabilirlik analizi (Hazard and Operability Studies-()
. FTA Hata aac analizi (Fault Teree Analayss-())
. ETA Kaza sonu analizi (Event Tree Analayss-())
. HACCP Tehlike analizi ve Kritik Kontrol Noktalar (Hazard Analayss and Critical Control Points-)
Tehlike ve risk analizi temelde iletme ynetimi tarafndan yaplmaldr,yerinizde hangi metodu uygulayacaksnz?
Yntem seiminde iki perspektif rol oynar;
A)Kaynak:Personel,zaman,metodu iyi bilen bir tim liderinin varl vb.
B)Gaye ve Hedef: Analizi yaplacak endstrinin/tesisin cinsi (kimya,otomotiv vb.),sonularn ne amala
kullanlaca,analizin derinlii ve kapsam,analizi yaplacak tesisin/prosesin basit veya kompleks olmas vb.
RSK ANALZ METOTLARININ KARILATIRILMASI

Kriterler Check FMEA HACCP HAZOP Event Tree Fault Tree
liste
Tim almas Tim Tim Tim Tim Ferdi Ferdi
Gerekli ok az ok fazla ok fazla ok fazla ok fazla ok fazla
Dokman
Gerekli ok az (Bir Orta (Hafta) Orta (Hafta) Orta (Hafta) Fazla (Haftalar) Fazla (Haftalar)
Zaman Gnden az)
Tim Liderinin Minimal Orta derece Orta derece Orta ok fazla deneyim ok fazla
Deneyimi deneyim deneyim deneyim derece deneyim
Kalitatif/ Kalitatif Kalitatif Kalitatif deneyim
Kalitatif Kalitatif/Kantitatif Kalitatif/
Kantitatif Kantitatif
nduktif/ nduktif nduktif nduktif nduktif nduktif Deduktif

Deduktif
Kapsam ok kapsaml Fiziksel Fiziksel Fiziksel ok kapsaml olabilir ok
olabilir tehlike tehlike tehlike kapsaml
zel Bir Her brana Elektrik / Yiyecek/ Kimya/ila/ Her brana uyar olabilir
Her brana uyar
Brana Ynelik uyar Makine tarm petrokimya
CHECK LSTELER: Bir tesisin veya prosesin tm donanmnn ve aletlerinin tam olup olmadn veya
kusursuz ileyip ilemediini saptar. ki admda gerekletirilir;
. Check listelerindeki zel sorularla, analizi yaplan tesisin eksiklikleri saptanr
. Bir nlemler katalogu ile, yaplmas gereken dzeltmeler nerilir, uaklarda pilotlarn kulland check listeleri
KAZA SONU ANALZ (EVENT TREE ANALYSIS)
Her hangi bir tehlikeli olayn yaratabilecei eitli senaryolar analiz edilir .
Analiz edilecek sistemin iyi belirtilip snrlarnn izilmesi gerekir .
deal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduu tesislerde kullanlr .
HATA AACI ANALZ Kazalarn skl ve/veya olaslklar saysal olarak belirlenebilir
o 1962 Ylnda Bell Telefon Laboratuvarlar'nda Amerikan Hava Kuvvetleri (U.S. Air Force) iin gelitirilmitir.
Boeing Uak irketi ve nkleer g reaktrlerinde de ok yaygn bir ekilde kullanlr.
o Bir tepe olayn (top event) gereklemesi veya gereklememesi iin alnmas gereken nlemler ayrntl bir
ekilde analiz edilir.
o Metodun ok ayrntl ve zaman alc olmas nedeni ile, genellikle nkleer g reaktrleri, uak
sistemleri gibi karmak sistemlerde kullanlr.
o Olmamas istenen tepe olay saptanp, bu olaya neden olabilecek tm faktrler analiz edilir.
o Deiik hatalarn neden olabilecekleri tepe olay eksiksiz analiz edebilmek iin, ok deneyimli analizciye
gereksinme vardr.
o Analiz edilecek sistemin ok iyi belirlenmesi arttr.
o Hem tek bir olaya hem de eitli olaylara bal kaza olaslklarn analiz etmek iin uygundur.
o stenmeyen tepe olayn ne sklkta ve ne olaslkta olabilecei rakamlarla belirlenebilir.
o Alnacak nlemlerin ekonomik olup olmad saptanabilir.
TEHLKE VE ALIILABLRLK (HAZOP):
o Kimya endstrisi tarafndan, bu sanayinin zel tehlike potansiyelleri dikkate alnarak gelitirilmitir.
o Multi disipliner bir tim tarafndan, kaza odaklarnn saptanmas, analizleri ve ortadan kaldrlmalar iin uygulanr.
o Bir sistemde veya proseste, ham maddelerin (raw materials),ara maddelerin (intermediates), mamul maddelerin
ve enerji, su havalandrma gibi destekleyici sistem veya maddelerin akn analiz eder.
o Belirli klavuz kelimeler kullanarak yaplan sistemli bir beyin frtnas almasdr.
o almaya katlanlara, belli bir yapda sorular sorulup, bu olaylarn olmas veya olmamas halinde ne gibi
sonularn ortaya kaca sorulur.
o Genellikle kimya endstrisinde borular ve enstrmanlar (piping and instrumentation) (P&IDs) diyagramlarnn
analizlerinde kullanlr.
o Analizi yaplacak tip tesislerde deneyimi olan bir tim tarafndan yrtlr.
NORMAL SSTEMDEN SAPMA VE ETKLER ANALZLER (FMEA):
o En yaygn bir biimde kullanlan metotlardan biridir.
o ABD'de Savunma Bakanl (DoD),Uzay Aratrma (NASA),Enerji bakanl (DoE) ve zel sektrde kullanlr.
o zellikle otomotiv endstrisinde en ok kullanlan,gvenilir bir metottur.
o Metotun temeli; herhangi bir sistemin tamam veya blmleri ele alnp, bunlardaki ksmlar, aletler,
kompenentlerde ortaya kabilecek arzalardan hem blmlerin hem de btn sistemin nasl etkilenebilecei ve
kabilecek sonular analiz edilir.
o Bir sistemin blmlerini esas alan bir metottur.
o Bir tim veya tek kii tarafndan uygulanabilir.
o Analiz edilecek sistemin ok iyi belirlenmesi gerekir.
o Analiz sonularnn seviyesi,analiz yapann sistemi iyi anlamasna ve risklerden kacak sonular doru
deerlendirmesine baldr.
o Kazann neden olabilecei zarar rakamla belirlenebilir.
TEHLKE ANALZ VE KRTK KONTROL NOKTALARI (HACCP)
o zel olarak yiyecek ve iecek endstrileri iin gelitirilmi bir metottur.
o Bir ok biyolojik,kimyasal,fiziksel ve mekanik tehlikeleri dikkate alr.
o Ad geen tehlikeleri ortadan kaldrmak veya azaltmak amac ile kritik kontrol noktalar belirlenir.
o Kabul edilebilir ve edilmeyebilir tehlike limitlerini de belirler.
NCEK KAZA RAPORLARI ; Kaza incelemelerinde, o blgede meydana gelmi gemi olaylar tekrar gzden
geirilmelidir. Kaza kontrol, imdiye kadar olagelmi tm kazalarn kaydnn tutulmas, bunlarn nedenlerinin
aratrlmas ve bu nedenlerin bertaraf edilmesi ile gerekleebilir.
Konum
Makine
Kii
Kiinin ya
Gn ve saat .
Hangi uzuv
Kaza sonucu .
Meslek
YERNN FZK TEFT ; yerinin fiziki denetimi aratrmaya ynelik esnek dnebilmeyi gerektirir. allan bir blgede
yaplan incelemenin geliigzel yada batan savma eklinde yapld durumlarda, tehlikenin de her zaman kontrol altnda olmad
bilinmelidir. Aada inceleme srasnda kullanmak zere ksaca aklanm baz aralar belirtilmitir;
FKR JMNAST TOPLANTILARI (BRAINSTORMING) ; nceleme altnda, operasyon blgesinde bulunan alanlarla yaplan
grup toplantlarnda, onlar dinlemek o blgedeki olas tehlikelerle ilgili btn fikir ve dnceleri kaydetmek ve sonra bu
sonular, nceliklerine gre sralamak faydal bir yntemdir.
ALIANLARIN BLG VE TECRBES ;
iler bildikleri yada tecrbe sahibi olduklar tehlikeleri aklamalar ynnde cesaretlendirilmelidir. Bu ynde yaplan
almalarda iilerin hatal olduklar baz ileri dzgn yapmadklar, alanlarn kabahatleri imi gibi bir yaklamla oluturulmu
bir atmosferde yrtlmemelidir. Bu safhada ama tehlikeyi tanma ve kaydetme olmaldr.
MESLEK YAYINLAR ; Mesleki yaynlar,dier endstrilerde karlalan tehlikelerle ilgili bilgi kayna olacaktr. Bu bilgiler
nda, ayn i kolunda faaliyet gsteren iletmeler, benzer tehlikeleri aratrrken faydal bir ekilde analiz yapabilirler.
Ayn ekilde mesleki salk ve gvenlik yaynlar da her zaman bu analizlerde zel bir yere sahip olacaktr.
LETM ; Ayn gvenlik problemlerini paylaan iletmelerle iletiim kurmak ve bilgi ak salamak analizlerde ve
incelemelerde faydal olacaktr.
MESLEK BRLKLER ; Mesleki rgtlerin toplantlarnda gndeme gelen ve tartlan mesleki salk ve gvenlik konularnn
deerlendirilmesi mfetti ve uzmana olduka faydal bilgi kayna kazandracaktr.
RETCLERN KULLANIM KILAVUZU KTAPIKLARI ; reticilerin kullanm klavuzu kitapklarnda yer alan mesleki salk ve
gvenlikle ilgili uyar ve tavsiyeler gerek iiler gerekse uzman ve mhendisler iin olduka faydal ve uyulmas gerekli bilgiler
iermektedir. Bu kitapklarda rnlerin gvenli bir ekilde kullanlmas iin gerekli materyal gvenlik formlar (safety data
sheets), kullanmda dikkat edilecek hususlar, check-listler vb. bilgiler elde edilebilir. nsan davranlar, iyeri ve sistemin
eksikliklerinin tehlikeli durumun olumasna birlikte nasl yol atn dnmek ve sk sk "neden ve nasl" diye sormak her zaman
faydal olacaktr.
RNEK DENETM BLG FORMLARI
Fiziksel tehlike listelerinin gelitirilmesi,kullanlan yntemin bir sonraki adm iin temel oluturmas asndan bu formlar
ok nemlidir. Verilerin kaydedilmesi iin gelitirilmi bir standart format yoktur
RSK DEERLENDRME ; Risk deerlendirme, riski kabul edilebilir dzeye indirebilmek amacyla yaplan her trl
eylem ve tehlikeyi deerlendirme yntemidir. Riskleri deerlendirirken tehlikenin neden olduu olayn sonular ve
olasl dikkate alnmaldr.
OLASILIK ; Bir olayn gerekte olma ihtimali olarak tanmlanabilir. Olasln deerlendirilmesi yaplrken, aada
belirtilen kategoriler, tehlikeli bir olayn olma olasln, en doru bir ekilde aklamak iin oluturulmal
A - ok sk : ok sk olan
B - Orta sklkta: Ara sra olan
C - Seyrek: Olabilir fakat sadece nadiren
D - ok seyrek: Olabilir fakat belki de asla olmayacak
Bir kazann olasl deerlendirildiinde olaslk kategorisini deitirecek bir faktrde maruziyettir. Maruziyet bir
kiinin ne kadar sklkta veya zamanda gerekte bir tehlike ile kar karya kaldn deerlendirmektir.
. ok seyrek - Ylda bir kez veya daha az
. Seyrek - Ylda birka kez
. Az seyrek - Ayda bir kez
. Orta sklkta - Haftada bir kez
. Sk - Gnlk
. Srekli - Sabit
Dk maruziyet dzeyinin etkilerini hafifletmeye almak, nemsememek ok sk yaplan bir hatadr. nk bir
kiinin tehlikeye ok sk maruz kalmamas bizim daha az nlem alacamz anlamna gelmez. Bir kazann olma kesinlii
veya olasl, bir kiinin ne kadar sklkta bir tehlikeye maruz kaldndan daha nemlidir.
RNEK; Sanayi sitelerinde presler ok kullanlan tezgahlardandr. Kazalarn en sk grld tezgahlar arasndadr.
Kazalar daha ok maalesef uzuv kayb ile sonulanr. Seri imalat yaplan, ayak ve el ile kumanda edilen bir preste
operatrn herhangi bir kazaya maruz kalmamasn nasl garanti edebiliriz? El ile kumanda edilen preste anahtar
hatasn (elektronik sistem haras) iyi bir bakm ve kontrol ile nleyebiliriz fakat tamamen ortadan kaldramayz. Bu
rnek iin, bakm ve kontrollerin, presteki bu olas hata riskini 5 milyonda bire indirdiini farz edelim (bu kabul
gerek d deildir). lk bakta bu riski daha fazla aa ekebilmek iin yapacamz ok fazla bir ey yokmu gibi
gzkmektedir. Dakikada 60 ilem yaplan bir preste, her 5 milyon ilemde bir anahtar hatas (sistem hatas) ortaya
karsa;
60 ilem/dakika X 60 dakika/saat X 8 saat/gn X 6 gn/hafta X 28,9 hafta= 5 milyon
Bu bize bir pres operatrnn her 29 haftada bir kaza riski ile kar karya kaldn gsterir.
Riske maruziyet burada "ok seyrek", bununla birlikte presteki anahtar hatas ortaya karsa kaza olma olasl
hemen hemen kesin gzkmektedir. Kontrol tedbirleri bu kazann ortaya kma olasln azaltmaya dnk olarak
uygulanmaldr. Bir iletme iin her 29 haftada bir, ciddi bir kaza ile karlamak kabul edilemez. Tehlikenin konumu
kaza olasln etkiler. Unutulmamaldr ki "olasl" deerlendirdiimizde biz sadece bir kazann olma olasln
deerlendiriyoruz.
SONULAR
Sonu, bir kaza olduunda beklenen iddetin, hasarn lsdr. Bir kazann sonularn deerlendirirken, bu kazann
sonular ile ilgili en fazla uygun decek bir iddet (hasar) kategorisinin seilmesi gereklidir. Bir olayn sonular
aada belirtildii gibi snflandrlabilir;
I-lm: sonu lm
II-Orta apta ve ar yaralanmalar: sonu uzuv kayb ve iyilemek iin ok uzun zaman
III-Kk apta yaralanmalar: sonu ksa sreli (birka gn) kayp i gn, iyileme tam
IV-nemsiz yaralanmalar: ilk yardm sonras ie dn
Bir kaza sonras olay deerlendirilirken, risk deerlendirilirken, yukarda belirtilen hasar kategorisi ve olaslklarn
hepsi mutlaka dikkate alnm olmaldr. Aada olaslk ve sonularn birbiriyle ilgili parametreleri basit bir tabloda
belirtilmitir.
TEMEL RSK DEERLENDRME
Bir araba kullanrken karlalabilecek olas bir kaza ve sonularn dikkate alrsak, istatistik olarak kazaya maruz
kalmamz "ok seyrek" olacaktr ve kaza sonras en kt sonu "lm" olacaktr. Aada belirtilen matristen, bu
durumda riskin "orta" alanda olduunu grrz. Buradan ,ofrn eitimi, yollarn bakm, aralarn tasarm ile riski
daha da aa ekmek iin biraz daha gayret sarf etmemiz gerektiini grebiliriz.
SONU OLASILIK
A-OK SIK B-ORTA SIKLIKTA C-SEYREK D-OK SEYREK
I-LM YKSEK YKSEK YKSEK ORTA
II-ORTA APTA VE AIR YARALANMA YKSEK YKSEK ORTA ORTA
III-KK APTA YARALANMA YKSEK ORTA ORTA DK
IV-NEMSZ YARALANMA ORTA ORTA DK DK
Olaylarn veya durumlarn deerlendirilmesi, ok sk lmle sonulanyorsa bu durum ok ciddidir ve YKSEK riski gsterir. Bu
deerlendirme sonucunda ok seyrek nemsiz yaralanmalarla karlalyor ise bu durum ok daha az ciddidir ve DK riski
gsterir. Risk kontrol stratejilerini gelitirirken ilk nce uygun bir ekilde deerlendirme yntemimizi semeliyiz.
Yukardaki matrisi kullanarak, listenin en stndeki yksek oranl tehlikelerle birlikte, tehlikelerin bir listesini
oluturmak daha uygun olacaktr. Ynetim bylece hangi noktada, nasl karar verebileceini bilecektir.
RSK YNETM FORMLARI
Risk ynetimi deerlendirmeleri ile balantl verilerin kaydedilmesinde kullanlmak zere hazrlanm standart bir format
yoktur. Verilen rnekler sadece iyerlerinde kullanlmak zere referans olabilir.
RSK KONTROLU
Risk deerlendirmesi yaptmzda karlatmz tehlikenin kabul edilemez olmas durumunda, aklanan kontrol
tedbirleri ile, tehlike, riskin elimine edilmesi veya kabul edilebilir dzeye drlmesi ile kapsam belirlenmeli ve
kontrol altna alnmaldr. Gvenli olarak kabul edilen dzey sabit veya mutlak deildir. u sorunun tam cevab yoktur,
"Hangi gvenlik yeterince gvenlidir?"
KONTROLLARDA NCELK SIRASI
Kontrol tedbirleri en fazla etkili olacak ekilde, kategoriler halinde sralanmtr;
. Elimine etmek
. Yerine koyma-ikame
. Ayrma-tecrit
. Mhendislik kontrolleri
. dari kontrolleri
. Kiisel koruyucu malzeme temini
RSK ANALZLERNN YARARLARI
Firma veya tesisin gvenlii, baka bir deyile kaza ve hasar potansiyelini belirler.
Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koullarla iyiletirme olana salar .
Kaza, can ve mal kayb olanan en aza indirip, firmann verimliliini, dolays ile piyasadaki rekabet gcn
arttrr
Tesislerde yaplacak deiiklik ilemlerinde en ekonomik ve gvenli yolun seilmesini salar.
Firmann geniletilmesi, yeni tesislerin kurulmas vb. durumlarda yetkililerden daha abuk izin alnmasn salar.
Kredi kurumlarndan abuk ve iyi koullarda kredi alnmasn salar.
Uluslararas kurululardan, uygun koullarla kredi alnmasn salar.
Sigorta primlerinin optimum dzeyde olmasn ve ar sigortadan kanlmasn salar.
alanlarn ve ortaklarnn gvenini salar
11/ yeri Bina ve Eklentileri

yeri bina ve eklentilerinde muhtemel tehlikeler,
yerlerinde uygulanacak asgari salk ve gvenlik gerekleri
yerlerinin yaps ve alnmas gereken nlemler
lgili mevzuat
yerlerinde tavan ykseklikleri ve hava hacmi;
yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil olmak zere, ii
bana en az 10 m3 olacaktr.
Hava hacminin hesabnda, tavan yksekliinin 4 m den fazlas nazara alnmaz.
Zararl toz ve gazlarn bulunduu ortamlarda tavan ykseklii en az 3,5 m olmaldr.
yerlerinde kii bana den serbest alan miktar en az 2,5 m 2 olmaldr
yerlerinde iilerin daimi olarak altrld yerlerin tavan ykseklii, en az 3m olacaktr. Tabana paralel
olmayan tavanlarda bu yksekliin ortalamas 3 m olacak ve en alak ksm, varsa, kiriin alt noktasndan 240 cm
den aa olmayacaktr
Aydnlatmada iyerine gre ka lks aydnlatma kullanlaca ;

yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 lks ile,
Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit koridor
yol ve merdivenler, en az 50 lks ile ,
Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi ve benzeri ilerin yapld yerler ile kazan dairesi, makine
dairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stok ambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve
helalar, en az 100 lks ile ,
Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri i yerlerinde, en az 200 lks ,
Ayrntlarn, yakndan seilebilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks ,
Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld yerler, en az 500 lks ,
Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks ile aydnlatlacaktr.
yerlerinde dardan k almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile menfezlerin aydnlk veren yzeyleri
toplam, iyeri taban yzeyinin en az 1/10 orannda olacaktr. Dar ile dorudan doruya balants olmayan i
kap, pencere ve menfezlerin dolayl olarak aydnlk veren yzeyleri bu hesaba katlmaz.
yerlerinde merdivenler ;
yeri merdivenlerinin mukavemet katsays 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yk tayacaktr.
Delikli veya zgaral merdiven ve sahanlklardaki delikler ve zgara aralklar en ok 2 cm olacaktr.
Merdivenlerin genilii, bakm ilerinde kullanlanlar dnda en az 110 cm olacak ve merdiven korkuluklarnn bu
genilik iinde bulunmalar zorunluluu halinde temiz genilik 100 cm den az olmayacaktr.
Merdivenlerin eimi, bakm ilerinde kullanlanlar dnda tabanla en az 20 ve en ok 45 derece olacaktr.
Tabandan (20) dereceden az eimin bulunmas gerektii iyerlerinde, rampalar yaplacak ve 45 dereceden fazla
diklik gereken hallerde de, korkuluklu servis merdivenleri eklinde sabit merdivenler kurulacaktr.
Merdivenlerde, ba st boluklar ykseklii 220 cm den az olmayacaktr.
Basamaklarn eni, bakm merdivenleri dnda 22 cm den az olmayacak ve ykseklikleri en az 13 cm ve en ok 26
cm olacaktr.
Drt basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve trabzan bulunacaktr.
Genilii 225 santimetreyi aan merdivenlerin ortalarnda, ayrca bir trabzan bulundurulacaktr.
yerlerindeki asma katlara kp inmek iin, yerin durumuna gre, eimli veya dik demir merdivenler
kullanlabilir. Ancak, bunlarn st ve alt balarndan salam bir ekilde tespit edilmi bulunmas, geni basamakl
ve iki taraf korkuluklu ve bu korkuluklarn, merdivenin bittii asma kat demesinde kesilmeyerek en az 75 cm
daha uzatlmas gereklidir.
yerlerinde du lavabo ve tuvaletler ;

Du veya lavabolarn soyunma yerlerinden ayr yerlerde bulunmas durumunda, du ve lavabolar ile soyunma
yerleri arasnda kolay balant salanacaktr. Du kabinlerinin boyutlar 1x1,20 metre, soyunma yerlerinin 2x1,40
metreden az olmayacaktr.
Du kabinlerinin taban ve duvarlar, kolaylkla temizlenecek malzemeden yaplacak, yan duvarlarn ve kaplarn
ykseklii 170 santimetreden az olmayacak, yerlerdeki kirli sularn kolayca akmas iin, gerekli tedbirler
alnacak, salk artlarna nem verilecektir.
Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 100 kiiye kadar ii altran iyerlerinde 30
erkek ii iin, bir kabin ve pisuar, her 25kadn ii iin de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100 den sonras
iin her 50 kiiye 1 tane hesab ile hela bulundurulacaktr
yerlerinde genel ;
Asansrler ka yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet ykseklii demeden en ok 120 cm yukarda
ve bina dndaki gvenlik blgesine ak, d zeminden en ok 3 m ykseklikteki, en az cam genilii 90 cm ve
ykseklii 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemise, ka yolu kabul edilebilirler.
Paslandrc, andrc, kemirici, zararl ve zehirli gazlar, dumanlar veya sisler karan daldrma, elektroliz,
eloksal veya dier kaplama ilerinin yapld tekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar zerinde yaplacak ekme
azlar; kabn veya teknenin i ve st tarafna yakn ve yatay, boydan boya yark olacak, bir uzun kenar boyunca,
eni 50 cm den 120 cm ye kadar olan teknelerde, her iki kenar boyunca ve daha byk teknelerde ise, drt kenar
boyunca devam edecek ekilde yaplacaktr.
Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile 3 ayda bir de genel kontrol ile temizlii yaplacak ve
onarmlardan sonra, tesisatn kurulu karakteristii bozulmayacaktr
12/ ALIMA HAYATINDA ETK

alma hayatnda etik ile ilgili tanmlar ve bunlarn yer aldklar ulusal ve uluslararas yasal/yasal olmayan
dzenlemeler
Sal Profesyonelleri in Uluslararas Etik Kurallar Rehberi ve uygulamalar
alanlarn salna ilikin bilgilerin ve kaytlarn tutulmasnda sr saklama ykmll
alma hayatnda etik sorunlarn zm
zerklik, gizlilik ve mesleki bamszlk kavramlar
Etik, felsefenin dallarndan biridir ahlak felsefesi anlamna gelir. iyi nedir, iyiyi bilmek olanakl mdr, iyi nasl
belirlenebilir, iyi eylem nasl tanmlanmaldr, nasl yaamalym, nasl bir insan olmalym, deerlerin kayna nedir
gibi sorularla urar.
Ahlakn tanm ise, belli bir kltrde, toplumda, hatta kiide, belli bir sre iin geerli deerler kmesidir.
Deontoloji, belli bir grev/meslek/uygulama alan iin geerli olan ahlaki kurallar anlamna gelir.
Etik akln karar verme srecinde sistematik biimde kullanm anlamna gelen aklc yaklamlar dikkate alr. Bu
trden drt yaklam, deontoloji, sonusalclk, ilkecilik ve erdem etiidir
meslek etii, meslek yaamndaki davranlar ynlendiren, neyin yaplaca neyin yaplmayaca konularnda
rehberlik eden etik prensipler ve standartlarn toplamdr eklinde ifade edilebilir.
Mesleki Etik lkeler
Doruluk
Yasallk
Yeterlik
Gvenirlik
Meslee Ballk
Uluslararas Sal Komisyonu tarafndan hazrlanan(1992)Uluslararas Etik Kurallar ile i sal etii
anlamnda uluslararas dzenleme yaplmtr. sal profesyonelleri iin Uluslararas Sal Etik
Kurallarnn 2002 ylnda gncellenmi srm, 2001 ylnda ICOH Ynetim Kurulu yeleri tarafndan incelenmi
ve 12 Mart 2002 tarihinde onaylanmtr.
etii, insanlarn birbirleriyle ilikilerinde yol gsterici davran kurallarna dayal
bir sistemdir ve hukuka, dnmeyen ve felsefeye dayal davran ilkelerini iermektedir.
ahlak ise ou zaman dinsel inanlarmzn bir paras olan kurallardan hareket etmekte dine ve dinsel inanlara
referans vermektedir.
Referans Etii Ahlak
k noktas Dnme ve felsefe Dini inanlar
erik Evrensel Normlar Gelenek ve grenekler
Referans Hukuk felsefesi Ahlak felsefesi
Nitelik Genel, herkes iin geerli Topluma gre deien
Kapsam Kurallar btnn kapsar Davran ilkelerini kapsar
MEVZUATIMIZDA ET HLAL LE LGL ALANLAR

KANUNU 2. MADDES: Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc
ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i
alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren
arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o
iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan
ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.
Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar
kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak
asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren
asl iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren
iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez.
Eit davranma ilkesi

MADDE 5: ilikisinde dil, rk, cinsiyet, siyasal dnce, felsef inan, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayal
ayrm yaplamaz.
veren, esasl sebepler olmadka tam sreli alan ii karsnda ksm sreli alan iiye, belirsiz sreli alan
ii karsnda belirli sreli alan iiye farkl ilem yapamaz.
veren, biyolojik veya iin niteliine ilikin sebepler zorunlu klmadka, bir iiye, i szlemesinin yaplmasnda,
artlarnn oluturulmasnda, uygulanmasnda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle dorudan veya dolayl
farkl ilem yapamaz.
Ayn veya eit deerde bir i iin cinsiyet nedeniyle daha dk cret kararlatrlamaz.
inin cinsiyeti nedeniyle zel koruyucu hkmlerin uygulanmas, daha dk bir cretin uygulanmasn hakl klmaz.
yerinin veya bir blmnn devri

MADDE 6:yeri veya iyerinin bir blm hukuk bir ileme dayal olarak baka birine devredildiinde, devir
tarihinde iyerinde veya bir blmnde mevcut olan i szlemeleri btn hak ve borlar ile devralana geer.
Devralan iveren, iinin hizmet sresinin esas alnd haklarda, iinin devreden iveren yannda ie balad
tarihe gre ilem yapmakla ykmldr.
Yukardaki hkmlere gre devir halinde, devirden nce domu olan ve devir tarihinde denmesi gereken
borlardan devreden ve devralan iveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu ykmllklerden devreden iverenin
sorumluluu devir tarihinden itibaren iki yl ile snrldr.
Tzel kiiliin birleme veya katlma ya da trnn deimesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk hkmleri
uygulanmaz.
Devreden veya devralan iveren i szlemesini srf iyerinin veya iyerinin bir blmnn devrinden dolay
feshedemez ve devir ii ynnden fesih iin hakl sebep oluturmaz Devreden veya devralan iverenin ekonomik ve
teknolojik sebeplerin yahut i organizasyonu deiikliinin gerekli kld fesih haklar veya ii ve iverenlerin hakl
sebeplerden derhal fesih haklar sakldr.
inin hakl nedenle derhal fesih hakk
MADDE 24:Sresi belirli olsun veya olmasn ii, aada yazl hallerde i szlemesini srenin bitiminden nce
veya bildirim sresini beklemeksizin feshedebilir:
verenin hakl nedenle derhal fesih hakk
MADDE 25:Sresi belirli olsun veya olmasn iveren, aada yazl hallerde i szlemesini srenin bitiminden
nce veya bildirim sresini beklemeksizin feshedebilir:
verenlerin ve iilerin ykmllkleri
MADDE 77:verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve
gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla
ykmldrler.
Yetkili memurlarn devi
MADDE 93: hayatn izleme, denetleme ve tefti yetkisi olan i mfettileri grevlerini yaparlarken iin normal
gidiini ve iyerinin ilemesini, inceledikleri konunun niteliine gre mmkn olduu kadar aksatmamak, durdurmamak
ve gletirmemekle ve resmi ilemlerin yrtlp sonulandrlmas iin, aklanmas gerekmedike, iverenin ve
iyerinin meslek srlar ve artlar, ekonomik ve ticari hal ve durumlar hakknda grdkleri ve rendikleri hususlar
tamamen gizli tutmak ve kendileri tarafndan bilgileri ve ifadeleri alnan yahut kendilerine bavuran veya ihbarda
bulunan iilerin ve baka kiilerin isimlerini ve kimliklerini aklamamakla ykmldrler.
SALII PROFESYNELLER N ULUSLARASI ETK KURALLAR
1. sal ve gvenlii uygulamalarnn amac iilerin saln korumak ve desteklemek, alma kapasiteleri ile
becerilerini glendirmek ve gelitirmek, salk durumlarn gzeterek, iilerin yeterliliklerine gre iin
dzenlenmesini salamak, herkes iin gvenli ve salkl alma ortamn kurmak ve srdrmektir.
2. salnn geni bir alma alan vardr. ten kaynaklanan zararlar nlemeyi, i kazalar ve meslek hastalklar
dhil olmak zere ie balk rahatszlklar ve i ile salk arasndaki
etkileime ilikin tm ynleri kapsar. sal profesyonelleri her frsatta salk ve gvenlik
gerelerinin seimi ve tasarmnda uygun yntem, ilem ve gvenli i uygulamalarnn salanmasnda yer almal ve
deneyimden gelen bilginin aktarlmas kadar iilerin bu alana katlmalarn da desteklemelidirler.
3. Eitlik ilkesi temelinde, i sal profesyonelleri iilere salk ve sorunlar ya da engellerine ramen i edinmeleri
ve srdrmeleri konusunda yardmc olmaldr. Kabul edilmelidir ki, iilerin cinsiyet, ya, psikolojik durum, sosyal
konum, iletiim engelleri ve dier etmenler
tarafndan belirlenen zel i sal gereksinimleri vardr. Bu tr gereksinimler, i ile ilgili saln korunmasnda
gerekli zen gsterilerek hibir ayrm gzetme olana braklmadan bireysel temelde karlanmaldr.
4. Bu kurallarn amac iin Sal Profesyonelleri tanm profesyonel yeterlilie sahip olarak i sal ve gvenlii
grevlerini yrten, i sal hizmeti veren ya da i sal uygulama alanlarnn tmn kapsamak zere kullanlr.
5. Kimya, toksikoloji, mhendislik, radyasyon gvenlii, epidemiyoloji, evre sal ve uygulamal sosyoloji, sigorta
personeli ve salk eitimi gibi farkl disiplinlerden birok profesyoneli de bir lye kadar i sal uygulamalarnda
yer alabilirler.
6. verenler terimi, zerinde karlkl anlalm bulunan bir ilikinin sonucu olarak (serbest alan kii hem
iveren hem ii olarak kabul edilir) ura alanndaki iilere kar yasal sorumluluk taahht grev stlenen kiiler
anlamna gelir iler terimi, bir iveren iin tam sreli, yar sreli ya da geici olarak alan her kii iin kullanlr.
7. gvenlii ve sal konular ile ilgilenen ve bu alanlarn arasnda karmak ilikiler olduu kadar, geni kapsaml
grevler, ykmllkler ve sorumluluklar yasal dzenlemelerle belirlenir. Her iveren kendi iindeki iilerin salk ve
gvenliinden sorumludur. Her meslein kendi
grevlerinin doasna ilikin sorumluluklar vardr. sal profesyonellerinin rolnn, dier profesyonellerle, yetkili
makamlarla ve ekonomik, sosyal, evre ve salk politikalarnn etki alan iindeki evrelerle ilikilerinin tanmlanmas
nemlidir.
8. sal profesyonellerinin ilevlerinin yerine getirilmesinin baz koullar ve i sal hizmetlerinin yrtlmesi,
etkinliklerin planlanmas ve gzden geirilmesi, iiler ve ynetimle srekli bilgi alverii gibi konularda olduu gibi
yasal dzenlemeler iinde tanmlanr.
Salkl bir i sal uygulamasnn temel gereksinimleri arasnda tam bir profesyonel bamszlk da yer alr.
TEMEL LKELER:
Aadaki paragrafta i sal ve gvenlii profesyonelleri iin uluslar aras etik kurallarn temel ald ilke ve
deerler zetlenmitir.
1. salnn amac, iilerin bireysel ve toplu olarak salna ve sosyal refahna ynelik hizmetlerin sunulmasdr.
sal uygulamas en yksek profesyonel standartlara ve etik ilkelere gre gerekletirilmelidir.
2. sal profesyonellerinin grevleri arasnda, iinin yaamn ve saln koruma, insan onuruna sayg ve i sal
politikalar ile programlarnda en yksek etik ilkeleri gelitirme yer alr. Profesyonel davran, drstlk, tarafszlk,
salk verilerinin gizlilii ve iilerin zel bilgilerini korumay da iermektedir.
3. sal profesyonelleri, grevlerini yerine getirirken tam profesyonel bamszla sahip olmas gereken
uzmanlardr. Grevleri iin gerekli olan yeterlilii edinip srdrmeli ve ilerini doru uygulamayla ve profesyonel etik
kurallara uygun biimde yrtmelerini salayacak koullar talep etmelidirler.
1. sal alanlarnn grevleri ve ykmllkleri
sal uygulamasnn ana amac, iilerin saln korumak ve desteklemek, gvenli ve salkl bir i ortam
oluturmak, iilerin i kapasitelerini ve ie eriimlerini korumaktr.
2. Bilgi ve uzmanlk
sal profesyonelleri, i ve alma ortamna yakn olmak iin aba gstermeli, bilimsel ve teknik bilgi ile
donanmal, konuyla ilgili riskleri yok etmek ya da en aza indirmek iin en verimli yntemler hakknda yeterince bilgili
olmaldr.
3. Politika ve program gelitirilmesi
sal profesyonelleri, iilerin saln etkileyebilecek risk etmenleri konusunda, ynetimi ve iileri
bilgilendirmelidir. le ilgili tehlikelerin risk deerlendirmesi, ilerin ve iyerlerinin gereksinimlerine gre uyarlanm
bir i gvenlii ve sal politikas ile bir nleme program oluturulmasna ynlendirilmelidir.
4. nleme ve hzl hareket etmenin vurgulanmas
Teknik adan kusursuz ve kolaylkla uygulanabilen basit nlemlerin seilmesine zel dikkat gsterilmelidir. leri
dzeyde deerlendirmeler yaplarak, nlemlerin etkin olup olmad ya da daha eksiksiz bir zmn bulunup
bulunmayaca kontrol edilmelidir.
5. yiletirici eylemlerin izlemi
sal profesyonelleri, bir riskin kaldrlmasnn ya da salk ve gvenlik iin tehlike yaratan bir durumun
iyiletirilmesinin reddedilmesi veya gnlszce karlanmas durumunda, olabildiince hzla, uygun st dzey ynetim
grevlisine, bilimsel bilginin deerlendirilmesinin nemini, maruz kalm snr deerlerini de ieren, ilgili salk koruma
standartlarnn uygulanmasnn nemini vurgulamal ve iverenin iyerinde yasa ve ynetmelikleri uygulama
ykmlln anmsatarak, kayglarn yazl olarak aka dile getirmelidir.
6. Gvenlik ve salk bilgileri
sal profesyonelleri, iilerin maruz kalabilecekleri i tehlikeleri konusunda, hibir gerei gizlemeyen ve
nleyici yntemleri vurgulayan tarafsz ve anlalr bir tarzda bilgilendirilmelerine katkda bulunmaldrlar.
7. Ticari srlar
sal profesyonelleri, etkinlikleri srasnda farkna varabilecekleri endstriyel ve ticari srlar aklamamakla
ykmldr. Bununla birlikte, iilerin ve toplumun gvenlik ve saln koruma asndan gerekli olan bilgileri de
saklamamaldrlar.
8. Salk izlemi
salnn hedefleri, salk izlem yntemleri ve ilemleri, bu konularda bilgilendirilmesi gereken iilere ncelik
verilmek zere, aka tanmlanmaldr.
9. iyi bilgilendirme
Salk izlem sistemi iinde yrtlen muayenelerin sonular, ilgili iilere aklanmaldr. Belirli bir ie uygunluun
deerlendirmesi, iin gereklilikleri ve iinin sal hakknda yeterli bilgi temel alnarak gerekletirilmelidir.
10. vereni bilgilendirme
Ulusal yasa ve ynetmeliklerle saptanm muayenelerin sonular, planlanan alma iin uygunluk, i ile ilgili veya
mesleksel tehlikelere maruz kalmada tbbi bakmdan gerekli snrlamalarla ilgili konular, sadece ynetime
aktarlmaldr.
11. nc kiilere ynelik tehlike
inin salk durumunun ve yrtlen iin doasnn bakalarnn gvenliini tehlikeye sokma olasl varsa, ii
durumdan ak ekilde haberdar edilmelidir. zellikle tehlikeli bir durumda, ynetim ve ulusal ynetmeliklerce gerekli
ise yetkili makam, nc kiileri korumak iin gerekli nlemlerden haberdar edilmelidir.
12. Biyolojik izlem ve aratrmalar
Biyolojik testler ve dier aratrmalar, ilgili iinin salnn korunmas iin, geerlilik ve uygunluklarna, duyarllk,
seicilik ve prediktif deerlerine gre seilmelidir. sal profesyonelleri, gvenilir olmayan ya da verilen iin
gereklerine ilikin yeterli ngr deeri tamayan kontrol testleri ve aratrmalar kullanmamaldr. Olanakl ve
elverili olduunda, seim daima ilgili iinin salna kar hibir tehlike iermeyen, invaziv olmayan yntemlerden
yana yaplmaldr.
13. Saln desteklenmesi
sal profesyonelleri, salk eitimi, saln desteklenmesi, salk taramas ve halk sal programlaryla
urarken, tasarm ve uygulama aamalarnda, hem iverenin hem de iilerin katlmn istemelidirler.
14. Toplumun ve evrenin korunmas
sal profesyonelleri, toplum ve evrenin korunmasna ilikin rollerinin bilincinde olmaldrlar. evre sal ve halk
salna katkda bulunacak bir bak as
15. Bilimsel bilgiye katk
sal profesyonelleri, yeni ya da kukulanlan i tehlikelerinden bilimsel topluluklar, halk sal ve ii snf
yetkililerini tarafsz olarak haberdar etmelidirler.
16. sal profesyonellerinin ilevlerinin yrtlmesine ilikin koullar Yeterlilik, doruluk ve tarafszlk
sal profesyonellerinin etkinliklerindeki temel amalar, iilerin sal ve ve teknik yeterlie dayandrmal ve
gerektiinde uzman grne bavurmaldr.
17. Profesyonel bamszlk
sal profesyonelleri, ilevlerini yrtmede tam bir profesyonel bamszlk aramal, bunu srdrmeli ve gizlilik
kurallarna dikkat etmelidirler.
18. Eitlik, ayrm gzetmeme ve iletiim
sal profesyonelleri, i sal hizmeti verdikleri insanlarla gven, gizlilik ve eitlie dayanan bir iliki kurmaldr.
Durumlarna, yarglarna ya da i sal profesyonelinin danmanlna gtren nedene baklmakszn ve hibir ayrm
gzetilmeksizin, tm iiler eit olarak deerlendirilmelidir.
19. szlemelerinde etik hkm
sal profesyonelleri, szlemelerine etik hkm konulmasn istemelidirler. Bu etik hkm, zellikle profesyonel
standartlar, ynerge ve etik kurallar iermelidir. sal profesyonelleri, ilevlerini beklenen profesyonel
standartlara ve etik ilkelere gre yrtmelerine izin vermeyen i sal uygulamas koullarn kabul etmemelidirler.
20. Kaytlar
sal profesyonelleri, iletmedeki i sal sorunlarn tanmlama amacyla, uygun bir gizlilik ls ierisinde
yeterli kayt tutmaldr.
21. Tbbi gizlilik
Bireysel tbbi veriler ve tbbi aratrma sonular, i sal hekimi ya da i sal hemiresinin sorumluluu altnda
korunan gizli tbbi dosyalara kaydedilmelidir.
22. Toplu salk verileri
Bireysel olarak tannma olana bulunmayan durumlarda, iteki ynetime ve ii temsilcilerine ya da bulunduklar
yerlerdeki gvenlik ve salk komitelerine, korunmasz ii gruplarnn saln ve gvenliini koruma grevlerinde
yardmc olmak amacyla, ii gruplarna ait btn salk verileriyle ilgili bilgi aklanabilir. yaralanmalar ve meslek
hastalklar, ulusal yasalara ve ynetmeliklere gre yetkili makamlara bildirilmelidir.
23. Salk profesyonelleriyle ilikiler
sal profesyonelleri, ile veya tmyle igcnn salyla ilikili olan; iilerin salnn korunmas, bakm ya da
desteklenmesi gibi konularla ilgili olmayan kiisel bilgileri aratrmamaldr.
24. Suistimalle mcadele
sal personeli, iilerin sal ve tbbi verilerin gizliliinin korunmas konusunda, dier i sal profesyonelleri
ile ibirlii yapmaldr. sal profesyonelleri, bu kurallar iinde yer alan etik ilkelere aykr olduunu dndkleri
ilgili ilem ve uygulamalar tanmlamal, deerlendirmeli ve bunlara dikkat ekmeli, gerektiinde yetkili makamlar
haberdar etmelidirler.
25. Sosyal taraflarla ilikiler
sal profesyonelleri, insan onuruna sayg gstermek ve i sal uygulamasnn kabul edilebilirliini ve etkinliini
artrmak amacyla, tam bir profesyonel bamszln ve tbbi gizliliin korunmasn garanti etmenin gereklilii
konusunda, iverenleri, iileri ve temsilcileri bilinlendirmelidir.
26. Etii destekleme ve denetim
sal profesyonelleri, i sal uygulamasnda en yksek etik standard uygulayabilmek iin, iverenlerin, iilerin
ve onlarn rgtlerinin ve yetkili makamlarn desteini ve ibirliini istemelidirler.
27. sal uygulamas,
ilerin saln korumak ve desteklemek,
alma kapasiteleri ile becerilerini glendirmek ve gelitirmek,
Salk durumlarn gzeterek iilerin yeterliliklerine gre iin uyarlanmasn dzenlemek,
Herkes iin gvenli ve salkl alma ortamn kurmak ve srdrmek gibi amalara sahiptir.
salnn geni bir alma alan vardr; iten kaynaklanan zararlar nlemeyi, i kazalar ve meslek hastalklar
dhil olmak zere ie bal rahatszlklar ve i ile salk arasndaki etkileime ilikin tm ynleri kapsar.
Eitlik ilkesi temelinde, i sal profesyonelleri iilere, salk sorunlar ya da engellerine ramen, i edinmeleri ve
srdrmeleri konusunda yardmc olmaldr.
Kabul edilmelidir ki, iilerin cinsiyet, ya, psikolojik durum, sosyal konum, iletiim engelleri ve dier etmenler
tarafndan belirlenen zel i sal gereksinimleri vardr.
Bu tr gereksinimler, ile ilgili saln korunmasna gerekli zen gsterilerek ve hibir ayrm gzetme olasl
braklmadan bireysel temelde karlanmaldr.
13/ FZKSEL RSK ETMENLER

Fiziksel risk etmenlerinin ortam ve biyolojik lm metotlar,
Ulusal ve uluslararas standartlarda msaade edilen deerler,
lkemizde ve dnyada fiziksel risk etmenlerine maruziyetin yksek olduu i kollar,
yerinde sal olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri:
o Grlt-Titreim
o Termal Konfor (nem, scak veya soukta alma, stma ve havalandrma)
o Aydnlatma
o yonize ve non-iyonize nlar
o Alak ve yksek basn
o lgili mevzuat
yeri ortam faktrleri;
1. Fiziksel Faktrler
2. Kimyasal Faktrler
3. Biyolojik faktrler
4. Ergonomik faktrler
5. Psikososyal faktrler
YERLERNDEK FZKSEL RSK ETMENLER
1. Grlt
2. Titreim
3. Termal Konfor
a. Nem
b. Scak
c. Souk
d. Istma
e. Havalandrma
f. Aydnlatma
4. yonize ve Noniyonize Inlar
5. Alak ve Yksek Basn
GRLT
1. Ses ; Gaz, kat ve sv cisim molekllerinin, hava basncnda yaptklar dalgalanmalarn, kulaa etkisiyle oluan bir
duygu (enerji-dalga)dr.
2. Sesin dalga boyu () (cm) Arka arkaya gelen iki sins tepe noktas arasndaki toplam uzakla, dalga boyu
3. Sesin periyodu (t)(sn) Bir dalga boyu iin geen zamana periyot denir.
4. Sesin frekans (f)(1/sn&hertz-hz) Birim zamandaki dalga saysna frekans denir. Uzun dalgalar dk
frekansa, ksa dalgalar yksek frekansa sahiptir.
5. Sesin hizi(m/sn) ; Sesin hava ve su gibi deiik ortamlarda birim zamanda ald yola sesin hz denir.Sesin hz
yayld ortamn scaklna ve younluuna baldr.
6. Ses basnc (bar - newton/cm) ; Skma ve genleme arasndaki basn farkna ses basnc denir.
7. Sesin gc(w) ; ses kaynandan bir metre (1m) uzaklktaki ses basncna sesin gc denir.
8. Sesin younluu (w/m) ; ses gcnn belirlenmi birim zamanda birim alana den miktarna sesin younluu
denir. iitilebilen en dk ses younluuna iitme eii denir.
9. Ses younluk dzeyi(bell-db) ; birim alandaki ses younluk dzeyinin llmesine ses younluk dzeyi denir.
10. Sesin iddeti ; sesin younluk dzeylerine sesin iddeti denir.ayn srede daha ok dalga reten ses kaynann
frekans daha fazladr. Kulamz iin yksek frekansl (ince-tiz) sesler, alak frekansl (kaln-pes) seslerden
daha zararldr. Genlii derin olan ses, iddetlidir.
Grltnn tanm;
ILO: itme kaybna yol aan, sala zararl olan veya baka tehlikeleri ortaya karan btn seslerdir.
B: Gelii gzel, arzu edilmeyen, istenmeyen, rahatsz edici sestir.
Endstride ; iyerlerinde alanlarn zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz
ynde etkileyen sesler olarak tanmlanabilir.
1. Duyma Eii: nsan kulann ilk uyum salad ses iddeti 0 (sfr) dBdir. Buna duyma eii denir.
2. Ar Eii: nsan kulann dayanamad ses iddeti ise 140 dBdir. Buna ar eii denir.
3. itilebilir Frekans Aral: nsan kula 16-20.000 Hertz olan sesleri iitilebilir.
4. Maruziyet Snr Deeri LEX, 8h=87dB(A)
5. En Yksek MaruziyetEtkin Deeri LEX, 8h=85dB(A)
6. En Dk Maruziyet Etkin Deeri LEX, 8h=80dB(A)
7. Grlt lme cihazlar, anlk grlt lme cihazlar, ortam dozimetreleri ve kiisel dozimetreler eklinde
dzenlenmitir.
A - GRLT KAYNAINDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER

1. Kullanlan makinelerin, grlt dzeyi dk makineler ile deitirilmesi,
2. Grlt dzeyi yksek olarak yaplan ilemin, daha az grlt gerektiren ilemle deitirilmesi,
3. Grlt kaynann ayr bir blmeye alnmas,
Grltnn sebep olduu iitme kayb tipleri
a- letim tipi iitme ;kayb kulak zarnda ve orta kulak kemiklerinde
b- Alg tipi iitme kayb; i kulakta duyma hcrelerinde
B - GRLTL ORTAMDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER
1. Makinelerin yerletirildii zeminde, grltye ve titreime kar yeterli nlemlerin alnmas,
2. Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna grlty nleyici engel koymak,
3. Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasndaki mesafeyi artrmak,
4. Sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak,
C - GRLTYE MARUZ KALAN KDE ALINMASI GEREKEN NLEMLER
1. Grltye maruz kalan kiinin, sese kar iyi izole edilmi bir blme iine alnmas,
2. Grltl ortamdaki alma sresinin ksaltlmas,
3. Grltye kar etkin kiisel koruyucu kullanmak,
D - TIBB KORUNMA (Koruyucu-nleyici)
1. Grltl ilerde alacaklarn ie girilerinde odyogramlar alnmal ve salkl olanlar altrlmal,
2. kazalarnn nlenmesinde kesin denilebilecek, yeterli nlem alnabiliniyorsa, grltl ilerde doutan sar
ve dilsizlerin altrlmas da dnlebilir,
3. Grltl ilerde alanlarn, her alt ayda bir odyogramlar alnmal ve iitme kayb grlenlerde gerekli
tedbirler alnmaldr.
4. Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda
Ynetmelik 15.04.2004/25434 Madde:4-u iler grlt dzeyi 85 dBli aan ilerde gnde ancak yedi buuk
saat altrlabilir. Fazla altrmak yasaktr.
5. Endstride, grltnn sebep olduu iitme kayplar da fiziksel etkenlerle olan meslek hastalklar grubuna
giren bir meslek hastaldr.
Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesi iin; grltl ite en az iki yl,
Grlt iddeti srekli olarak 85 dB. n stnde olan ilerde en az 30 gn alm olmak gereklidir.
Ykmllk sresi 6 aydr.
TTREM
Titreim (vibrasyon): Mekanik bir sistemdeki salnm hareketlerini tanmlayan bir terimdir. Titreimin zelliini,
frekans, iddeti ve yn belirler
Tm vcudun veya el ve kollarn titreime maruziyeti sonucunda oluan etki;
1. Titreimin frekansna,
2. Titreimin iddetine,
3. Titreimin ynne,
4. Titreime maruz kalnan sreye,
5. Titreimin uyguland blgeye-byklne,
6. Titreime maruz kalan kiinin yana, cinsiyetine ve kiisel duyarll ile genel salk durumuna baldr
Titreimin frekans ; Birim zamandaki titreim saysna, titreimin frekans denir.
Titreimin iddeti ; Titreimin olutuu ortamda, titreen enerjinin hareket ynne dik, birim alanda, birim
zamandaki akm gcne, titreimin iddeti denir.
El-Kol titreiminde 1-1000 Hz frekanslar hissedilir.
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 5 m/s
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s
Tm vcut titreiminde 1-80 Hz frekanslar hissedilir.
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 0,5 m/s
i sal bakmndan nemli olan titreim, frekans bantlarna ayrlarak vibrasyon detektr ile llr.
Titreim, vcuda yayld nokta veya blgeye en yakn yerden llr.
Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllk sresi 2 yldr.
RADYASYON
Radyasyon enerji ; Atomlardan, gneten ve dier yldzlardan yaylan enerjiye radyasyon enerji denir.
Radyasyon enerjisi ya dalga biiminde ya da parack modeli ile yaylrlar.
Trkiye Atom Kurumu yerlerinde radyasyonun kullanlmasn ve denetlemesini yapar?
Gama Inlar; Uzaydan gelen ve ok hzl, temel paracklardan oluan kozmik nlardan sonra en ksa dalga
boyundaki radyasyonlar gamma nlardr. Gamma nlar hem uranyum ve radyum gibi doan radyoaktif
maddelerin paralanmalar srasnda hem de bir nkleer reaktrde ya da bir atom bombas patlatldnda atom
ekirdeklerinin paralanmasyla meydana gelir,
Mortesi (UV) nlar : Gne n ierisinde bulunduu gibi yapay olarak da meydana getirilebilir. X-nlarna
gre dalga boylar daha uzundur. Mortesi (UV) nlarn dalga boylar: 1-1000nm
Grnr nlar: Grnr nlarn dalga boyu 400nmnin altnda olan mor ktan yaklak 740nm dalga
boyundaki krmz a kadar uzanr.
Kzltesi (IR) : Gne nlarndaki s kzl tesi nlardan kaynaklanr. Kzltesi nlarn (IR) dalga boylar:
740-100.000nm
Radyo dalgalar : Kzltesi nlarn tesindeki blgede, dalga boylar daha uzun olan btn radyo dalgalar yer
alr. Bu nlarn dalga boylar birka milimetreden 1kmye kadar uzanr.
Alfa nlar; helyum atomunun pozitif ykl ekirdeidir. Yapay olarak meydana getirilebildii gibi teknolojinin
gerei olarak istenmedii zaman yan rn olarak (elektron tplerinde olduu gibi) ortaya kabilir
Beta nlar; negatif ykl hzl elektronlardr. Yapay olarak izotop elde etmekte hzlandrlm elektronlar
kullanlr. Elektron tplerinde de katottan anoda elektron ak vardr. Bu elektronlarn bir ksm anoda gitmeyip
yn deitirerek aa kabilirler.
Ntron nlar; atom ekirdeinde bulunan yksz paracklar olup Nkleer ekirdek blnmesi ve reaksiyonlar
srasnda meydana gelirler
Proton nlar; atom ekirdeinde bulunan ve pozitif elektron ykl partikllerdir. Bu n da nkleer ekirdek
blnmesi reaksiyonlar srasnda meydana gelir.
Radyasyonun insan vcuduna etkileri
Alfa nlar, ar paracklar olup ok uzaa gidemezler. Havada yaklak 5cmlik mesafedeki bir kat tabakasn
veya alminyum levhay geemezler. Bu nedenle evreden gelebilecek alfa nlar nemli bir tehlike oluturmazlar.
Ancak, kaynandan ktklarnda hcreler zerinde ok zararl etkiye sahiptirler. Solunduklar veya yutulduklar
zaman zararldrlar
Beta nlar, madde iine fazla nfuz etmezler. Bu nlar, cilt zerinde yank etkisi meydana getirirler ve kas
iine birka mm mesafeye kadar etki ederler. Beta nlarnn yutulmas ve solunmas tehlikeli olur
Ntron nlar olduka tehlikelidir. Vcudun derinliklerine girebilirler. Doku hcrelerinin otom ekirdekleri
ierisine nfuz edebilirler. Bu nedenle dokulara zarar verirler.
Proton nlar vcudun derinliklerine girebilir ve dokulara hafif derecede nfuz edebilir. Bu nedenle vcuda
zararldr.
Gama Bu nlar canllar iin zararldr. Dokulara derinliine girerler ve tahrip ederler. Tpta kanserli hcreleri
yok etmede, ara ve gerelerin mikroplardan arndrlmas gibi yararl ilerde de kullanlr
X-nlar, vcuda derinlemesine kolayca girebilir ve dokulara nfuz ederek tahrip edici etki gsterir. X-n,
tpta i organlarn ve kemik yapnn izlenmesinde ok sk kullanlr.
Mortesi nlar (UV);derinin yzey hcreleri ve gzn kornea tabakas zerine etki yapar. Deri (gne yanna
benzer yanklar, pigmentasyon, ekzema, sivilce, deri kanserleri)Gzlerde (gz sulanma-yanma, kant, ar,
konjonktivit, iritis, kornea lseri ve kalc krlk)
Kzl tesi. Bu nlarn iddetine maruziyet sresine ve na maruz kalan vcut blgesine bal olarak deri
yanklar, katarakt gibi baz gz hastalklar da meydana gelebilir. Bu nlar vcuda kolayca girer ve ar s
verirler. Vcudun ak ksmlar snr ve fiziki gerginlik olur
Kaynak ilemi esnasnda oluan ark enerjisinin yaklak %15i n eklinde ortama yaylmaktadr. Bu nlarn %60
IR, %30 grnr ve %10u ise UV nlardr
Tan ; Dtan etki yapan nlarn llmesi iin parsiyel global dozimetre, kontaminasyonun llmesi iin total
veya parsiyelbeden spektrometresi yaplr.
Radyasyondan korunma
1. Mhendislik nlemleri nceliklidir. Yetersiz kalan durumlarda ek olarak uygun gz korumas Snf 3 ten
itibaren kullanlmaldr.
2. Cilt korumas kyafetler snf 4 iin yanmaz olmal, eldivenler sk dokuma ve opak olmaldr.
3. Koruyucu kremler, bariyerler, havalandrma
BASIN
Birim alana yaplan kuvvete basn denir. Birimi Bar & Newton/cmdir. Normalde 4 N/cmlik basn deiimi
organizmada rahatszlk hissi dnda herhangi bir salk sorunu oluturmaz. Basncnn dmesi nedeniyle, normal
atmosfer basnc altnda dokularda erimi olan gazlar serbest hale gelir ve vcutta;
1. eitli organlarda karncalanma,
2. Kol ve bacaklarda arlar,
3. Bulank grme,
4. Kulak arlar,
5. Vcuttaki oksijenin parsiyel basncnn dmesi sonucu anoksemi (Kanda O azalmas), taikardi grlebilir.
6. Basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ile fazla azot alacandan, azot narkozu iine debilir ve
vcutta;
a) Karar verme-dnme, istemli hareketlerde ktleme
b) uur ekilmesi,
c) Kii normal basnca dnd takdirde bu belirtiler hemen kaybolur.
d) Oksijen parsiyel basncnn artmas ileri safhada komaya sokar,
Dk ve yksek basncn iiler zerinde meydana getirdii olumsuz etkiler bir meslek hastaldr. Basn
deiiklii nedeni ile grlen akut hadiselerde ykmllk sresi 3 gn, dier hadiselerde ise, ykmllk sresi 10
yldr.
Basnl yerlerde alacak iiler;
1. Gen ve tecrbeli olmal,
2. Obez ve alkolik olmamal,
3. Kronik solunum sistemine hastalklar olmamal,
4. Akut KBB yaknmalar olmamal,
5. Tam sistemik muayene yaplmal,
6. Akcier ve sins grafileri ekilmeli,
7. Byk eklemlerin ie girite ve periyodik muayenede radyolojik incelemeleri yaplmal,
8. ncelemeler ii iten ayrldktan sonra da 2 yl tekrarlanmal,
9. Basn altnda kazaya urayanlar ile hastalananlar yeniden ie dndrlmemeli,
10. Basn altnda alanlar ok iyi eitilmeli,
DALGILAR ; SG Tz Madde: 82
1) Dalg odalarnda, ahs bana saatte en az 40m hava salanacak ve bu havadaki CO miktar %0,1i
gemeyecek,
2) Bir dalg 22mden fazla derinlie bir gnde 2 defadan fazla dalmayacak ve bu 2 dal arasnda en az 5 saat
geecek,
3) Dekompresyon zaman, dalma derinliklerine ve basnca gre, iyice ayarlanacak ve durum, iyi ileyen kontroll ve
hassas yazc bir manometre ile izlenecek,
4) Bu gibi ilerde alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak
ve zellikle;
a) EKG
b) Akcier fonksiyon testleri
c) Kalp-dolam,
d) Kemik sistemi . ncelenecek,
5) e girdikten 15 gn sonra adaptasyon muayeneleri yaplacak,
TERMAL KONFOR
Radyant s, s kaynaklarndan ma yolu ile yaylan s olup, glop termometre ile llr
Havann nemi (psikrometre) veya higrometreler ile llr. Psikrometre, haznesine slak bez yerletirilmi bir ift
termometreden oluur.
Hava akm hz, kata termometreler veya anemometreler ile llr. Pervaneli veya sya duyarl elemanl olan
tipleri vardr.
Termal konfor blgesi; nsanlarn i yapma ve faaliyetlerini srdrme asndan en rahat durumda olduklar termal
konfor koullarnn st ve alt snrlar arasndaki blgedir.
Bunalm blgesi; nsanlarn vcutlarndan s atmalarnn glemesi sebebiyle, hava akm olmayan bir ortamda
bunalma hissettikleri scaklk ve bal nem kombinasyonlar blgesidir.
Yksek scakln sebep olduu rahatszlklar:
Vcut scaklk reglasyonunun bozulmas,vcut scaklnn 41 dereceye kadar ulamas sonucu, s arpmas olur
Ar terleme nedeni ile kaslarda ani kaslmalar eklinde s kramplar olur,
Ar ykleme sonucu tansiyon dklne, ba dnmesine yol aan s yorgunluklar olur,
Ayrca, yksek scaklk kantl krmz lekeler eklinde deri bozukluklarna, moral bozukluklarna, konsantrasyon
bozukluklarna ve ar duyarllk ile endieye sebep olabilir.
TKB ETKLEYEN FAKTRLER
1. Ortam scakl,
2. Ortamn nem durumu,
3. Ortamdaki hava akm,
4. Yaplan iin nitelii (hafif i, orta i, ar i),
5. inin giyim durumu,
6. inin ya ve cinsiyeti,
7. inin beslenmesi,
8. inin fiziki durumu,
9. inin genel salk durumu
Termal radyasyondan korunmann en iyi yolu, alanla kaynak arasna s geirmeyen bir perde koymaktr.
Ancak, konulan perde sy yanstmyorsa, sy absorblayarak s kayna haline de gelebilir
Radyant sdan korunmann iki yolu vardr:
1. Radyant s siperi kullanmak; Radyant s siperleri dorudan kontrol edilmeyen, erimi maden veya cam kleleri
gibi maddeler kullanlr. Bu siperler (koruyucular) madeni levha (alminyum folyo, alminyum levha gibi) paravana
gibi radyant s kayna ile iilerin arasna yerletirilen koruyuculardr
2. Is radyasyonu kontrol iin yeterli olabilecek bir metot da scak cisimlerin yzeylerini dk radyasyon
parametreli maddeler ile boyamak veya kaplamaktr
lkemizde, iyerlerinde termal konfor artlarnn llmesi ;
CSGB Sal Genel Mdrlne bal Sal ve Gvenlii Merkezi (SGM) tarafndan yaplr.
alma alan gzetimi nasl yaplr?
1) Endstriyel hiyjen,
2) periyodik kontroller,
3) kontrol,
4) denetim,
5) raporlama ,
6) iletiim
SG lmleri ;
1) Grlt lm ; Ar ve tehlikeli ilerin yaplmad iletmelerde grlt derecesi 80 dBi gememelidir. 80
dBi geen yerlerde gerekli nlemlerin iveren tarafndan alnmas gerekmektedir. Sanayi kurulularnda grlt
lmleri ekipman deiikliine gidilmesi durumunda hemen, gidilmemesi durumunda en az ylda bir kere
tekrarlanmaktadr.
2) Toz lm ; Sal ve Gvenlii Tzne gre faaliyetleri srasnda ortamda toz oluan
iletmelerde, toz lmlerinin yaplmas gerekmektedir Ortamda toz lmlerinin ylda en az 1 kere yaplmas
gerekmektedir.
3) Titreim lm ; Sal ve Gvenlii Tzne gre iletmelerde titreim yapan aletlerle yaplan
almalarda 8 saatlik sre iin maruziyet snr ve etkin deerine bir standart getirilmitir
Maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri;
a) El kol titreimi iin;
1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 5 m/s2,
2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s2.
b) Btn vcut titreimi iin;
1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s2,
2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri0,5 m/s2
4) Ortam Hava Kalitesi(Ar Metal,CO,COvs.) verenler faaliyet alanlarna gre, alanlarnn alma
ortamnda oluabilecek uucu organik bileik ve gaz lmlerini yaptrmaldr.
5) Termal Konfor lm(Scaklk, Nem, Hava Akm Hz lm) Sal ve Gvenlii Tzne gre,
kapal iyerlerindeki scaklk ve nem derecesinin, yaplan iin niteliine uygun olmakla beraber lml bulunmas
esastr. Bu nedenle ortam havasnn scaklk ve nem lmnn kapal tm alanlarda en az iki kere (yaz/k)
yaplmas ve gerekli nlemlerin alnmas gerekmektedir Herhangi bir yasal zorunluluu bulunmamasna ramen;
maruz kalnan hava akm hznn tespit edilmesi ve azaltlmas ynnde almalar yaplmas nem gstermektedir
6) Aydnlatma lm Sal ve Gvenlii Tzne gre, iletmelerde kapal ve ak alanlarda faaliyet
alanna gre salanmas gereken deerler farkllk gstermektedir. Faaliyet alanna gre; yeterli aydnlatmann
olmas iin gerekli deerlerin gndz ve gece periyodunda saland tespit etmek iin lm yaptrlmas
gerekmektedir
7) Elektromanyetik Alan lm Herhangi bir yasal zorunluluk bulunmamasna ramen; zellikle
elektromanyetik alan etkilerinin youn olarak bulunduu baz istasyonlar, yksek miktarda elektrik akm geen
hatlar ve bilgisayar/telefon hatlarnn youn olarak bulunduu iletmelerde lmleri yaplabilmektedir.
Elektromanyetik alanda srekli kalnmas uzun vadede kansere yakalanma riskini arttrmakta, erken yalanma,
psikolojik sorunlar gibi bir ok farkl rahatszlklara neden olabilmektedir.
8) Endstriyel hiyjen
a) alma ortam toz lmleri
b) kiisel maruziyet toz lmleri
c) grlt lmleri
d) grlt haritas
e) titreim lmleri
f) aydnlatma lmleri
g) hava lmleri
9) periyodik kontroller
a) kaldrma ekipmanlar periyodik kontrol
b) basnl kap periyodik kontrol
c) topraklama lmleri
d) yangn sndrme cihaz ve ekipman kontrol
e) periyodik paratoner kontrol
TERMAL KONFOR BLGESNE ETK EDEN FAKTRLER
Ortamn Scakl
Ortamn Nem Durumu
Termal Radyasyon
Hava Akm Hz
Yaplan in Nitelii
alann Giyim Durumu
alann Ya ve Cinsiyeti
alann Beslenmesi
MUTLAK NEM: Havada, herhangi bir anda bulunan su buhardr.(Birim havada bulunan su miktar)
BAIL NEM: Mutlak nemin, o sda en ok bulunabilecek nemin % ka olduudur. Salk bakmndan en nemli
olan bal/relatif nemdir.
Hava cereyanlarnn hz;
Oturarak alanlarda 0,15-1 m/snyi gememelidir.
Yar aktif alanlarda 1-1,25 m/sn,
Tozsuz yerlerde 1.75 m/sn civarnda olmaldr.
SG MADDE -8:yerlerinde hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil, ii
bana en az 10 m3 olacaktr. Hava hacmi hesabnda tavan yksekliinin 4 m den fazlas hesaba katlmaz...)
SG MADDE -20:Kapal iyerlerindeki scaklk ve nem derecesinin yaplan iin niteliine uygun olmakla
beraber, lml olmas esastr. .... Yazn scakln dayanlmayacak kmamas iin serinletici tedbir, kn da
muhta olunan en az scakln salanmas iin, zararl gazlar kararak havay bozmayacak ekilde uygun
vastalarla stma, ok nemli yerler scaklk 15 C den az, 30 Cden fazla olmamal.
SG MADDE -21:Kapal iyerlerinin gnde en az bir defa bir saatten az olmamak zere havalandrlmas..
SG Madde 18: Aydnlatma ;
Ka yollarnda, demelerde ve yrme yzeylerinde llen aydnlatma dzeyi en az 10
Toplanma amal binalarda, gsteri veya projeksiyon yaplan srelerde bu aydnlatma en az 2 lks,
Aydnlatma armatrlerinin yerletirilmesi, herhangi bir armatrn alamaz hale gelmesi durumunda ka
yollarnn herhangi bir noktasndaki taban ve deme aydnlatma dzeyinin en az 2 lks olmaldr
Aydnlatma tekdze olmaldr
Aydnlatma sabit olmaldr
1. yerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 lks (lx) ile aydnlatlacaktr.
2. Kaba malzemenin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit, koridor,
yol ve merdivenler, en az 50 lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
3. Kaba montaj ,balyalarn almas, hububat tlmesi v.b. ilerin yapld yerler kazan dairesi, makina dairesi.,
insan ve yk asansrlerinin kabinleri, malzeme stok ambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar
en az 100 lks (lx) ile aydnlatlacaktr .
4. Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri ilerin yapld yerler, en az 200
lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
5. Ayrntlarn, yakndan seilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
6. Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld yerler, en az 500 lks (lux)
ile aydnlatlacaktr.
7. Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks (lux) ile aydnlatlacaktr
14/ KMYASAL RSK FAKTRLER

Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MSDS)
Kimyasal etmenlerin ortam ve biyolojik lm metotlar,
Kimyasallarn retimi, tanmas, depolanmas ve kontrol
Kimyasallarn retiminde sre kontrol ve alglama donanmlar
Kimyasallarn isimlendirilmesi, etiketlenmesi ve snflandrlmas
Kanserojen, mutojen ve toksik maddeler
Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl kimyasal maddeler
Patlamadan korunma dokman ve patlayc ortamlarda kullanlacak makine
Asbest ve dier lifli kimyasal maddeler
lgili mevzuat
PATLAYICI MADDE (E): Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik reaksiyon verebilen
ve/veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan veya belirlenmi test koullarnda patlayan,
abucak parlayan kat, sv, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddelerdir.
Oksitleyici madde (O) : zellikle yanc maddelerle olmak zere dier maddeler ile de temasnda nemli lde
ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir
ok kolay alevlenir madde (F+) : 0 Cden dk parlama noktas ve 35 Cden dk kaynama noktasna sahip sv
haldeki maddeler ile oda scaklnda ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen, gaz haldeki maddeler
Kolay alevlenir madde (F) :
a) Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile temasnda snabilen ve sonu olarak alevlenen,
b) Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra
da yanmaya devam eden kat haldeki,
c) Parlama noktas 21 C 'nin altnda olan sv haldeki,
d) Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarda, ok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir.
Alevlenir madde (F) : Parlama noktas 21 C - 55 C arasnda olan sv haldeki maddelerdir.
ok toksik madde (T+) : ok az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan
sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.
Toksik madde (T) : Az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal
zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.
Zararl madde (Xn) : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut
veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.
Andrc madde (C) : Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen maddelerdir.
Tahri edici madde (Xi) : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun sreli veya tekrarlanan temasnda lokal
eritem, eskar veya dem oluumuna neden olabilen, andrc olarak snflandrlmayan maddelerdir.
Kanserojen madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kanser oluumuna neden olan
veya kanser oluumunu hzlandran maddelerdir.
Kategori 1;nsan iin Kanserojen Olduu Bilinen Maddeler.
Kategori 2 ;nsan iin Kanserojen Saylabilen Maddeler
Kategori 3 ;nsanda Kanserojenik Etki Potansiyeli Olan Fakat Verilerin Yetersiz Olduu Maddeler
Mutajen madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kaltmsal genetik hasarlara yol
aabilen veya bu etkinin oluumunu hzlandran maddelerdir.
reme iin toksik madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde erkek ve diilerin
reme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doacak ocuu etkileyecek kaltmsal olmayan olumsuz etkileri
meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluumunu hzlandran maddelerdir.
evre iin tehlikeli madde (N): evre ortamna girdiinde evrenin bir veya birka unsuru iin hemen veya
sonradan ksa veya uzun sreli tehlikeler gsteren maddelerdir.
Tehlike: Bir kimyasal maddenin yapsal zellii nedeniyle zarar verme potansiyelidir.
Risk: Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin alma ve maruziyet koullarnda ortaya kmas olasl
Akut: Bir kimyasal maddenin etkisinin ani veya ok ksa srede gelimesidir
Kronik: Bir kimyasal maddenin etkisinin tekrarlanan maruziyetler sonucunda uzun dnemde gelimesidir
Limit deerler konusunda yaygn olarak, eik snr deer(ESD) ve msade edilen azami konsantrasyon (MAK
deer) kullanlmaktadr.
ESD kavram, zaman arlkl ortalama deerdir.
MAK deer kavram ise, daha ok toksik etkisi olan maddeler iin uygun olan bu kavram, etkenin hi bir zaman
amamas gereken bir dzeye iaret eder.
EINECS : Kimyasal maddelerin Avrupa envanteri.
CAS : Kimyasal maddelerin servis kayt numaras.
TWA : 8 saatlik referans zaman dilimine gre llen veya hesaplanan zaman arlkl ortalama.
STEL : Baka bir sre belirtilmedike, 15 dakikalk srede maruz kalnan, almamas gereken limit deer.
mg/m3 : 20OC scaklkta ve 101,3 KPa. basntaki 1 m3 havada bulunan maddenin mili gram cinsinden miktar
ppm : 1 m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktar (ml/m3).
PARPATA GRE KMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI
I-PARLAYICI PATLAYICI VE TEHLKEL MADDELER
1-A- Svlatrlm Petrol Gazlar
1-B- Parlayc Kat Maddeler (Magnezyum ve benzeri Parlayc kat maddeler ve Alamlar)
1-C- Parlayc Patlayc Maddeler (Nitroselloz, Selloit ve benzeri Parlayc Patlayc Maddeler)
1-- Karpit (Kalsiyum Karbr) ve Asetilen
1-D- Uucu, Parlayc svlarla hazrlanan tabanca boyalar
1-E- Un, yem benzeri maddeler,
1-F- Niasta ve benzeri maddeler
II-SICAK VE SOUK KOROZF MADDELER
II-A- Nitrik asit, Slfrik asit, Hidroklorik asit,
II-B- NaOH, KOH, Ca(OH)2 vs (Sodyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Kalsiyum hidroksit)
II-C- Hidro florik asit,
II-- Kat Karbondioksit (kurubuz),
III-ZEHRLEYC, TAHR EDC
III-A- Kurun ve Kurun Alamlar veya Kurun Bileikleri,
III-B- Fosfor ve Bileikleri,
III-C- Zehirleyici, tahri edici ve zararl kat veya sv haldeki maddeler,
III-- Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki maddeler.
III-D- Maden kmr katranndan elde edilen aromatik hidrokarbonlar (Benzen, Naftalin, Antrasen) ve Trevleri
(Toluen, Ksilen, Fenol, Krezol) ve benzerleri,
III-E- Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki bir ksm maddeler,
III-F- Hayvansal ve bitkisel maddeler.
Asbestli almalarda TWA 0.1 lif/cm3 deeri almayacak
Numune alma sresi, lm veya zaman arlkl hesaplama ile 8 saatlik alma sresinde (bir vardiya) iinin
maruziyetini belirleyecek ekilde olacaktr.
Lif saym, faz-kontrast mikroskobu (PCM) kullanlarak Dnya Salk Tekilatnn 1997 tarihinde tavsiye ettii
metotla veya edeer sonular veren baka bir metotla yaplacaktr
Havadaki asbestin llmesinde, uzunluu 5 mikrondan daha byk, eni 3 mikrondan daha kk ve boyu eninin
3 katndan byk olan lifler hesaba katlacaktr.
KMYASAL MADDE ETKLEMELER
BAIMSIZ ETK ;vcuda alnan her kimyasal birbirinden tamamen bamsz fizyolojik etkide bulunabilir
ANTAGONZMA ;bir kimyasal maddenin etkisi dieri tarafndan ortadan kaldrlabilir. (1+1=0).
SNERJK ETK ;kimyasallar ayn organda ayn ynde ve ayn ekilde etki edebilirler.
ADDTF ETK ;organizmaya giren ve ayn ynde etki gsteren 2 kimyasal madde toplu etkisi bunlarn bir
birlerinden ayr iken gsterdikleri toksikolojik etkinin toplamna eittir (1+1=2)
POTANSYALZASYON; bir kimyasal madde dierinin etkisini arttrr. bylece birinci madde potansiyatr olarak
etki eder ve toplam etkide her iki kimyasaln kendi etkilerinin toplamndan fazladr (1+1=4) baz durumlarda bir madde
tek bana zarara sebep olmaz, ama baka bir kimyasal maddenin toksik etkisini indkleyebilir (0+1=3)
Yanabilir maddeler ile oksitleyici maddelerin birlikte depolanmasna izin verilmez
Zehirli ve ok Zehirli Maddelerin Oksitleyici Maddelerle,
Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin Parlayc Maddelerle ,
Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin Peroksitler, Suyla temas edince parlayc gaz karan maddeler,
Basnl Gazlar, Dondurulmu Sv Gazlar, Amonyum nitrat Gbrelerle bir arada depolanmas sakncaldr
Yakc, yanc, zehirli, ok zehirli veya oksitleyici maddelerin krlabilir kaplarnn ambalajlar sadece 40 cm
ykseklie kadar depolanabilir
Yakc, yanc, zehirli, ok zehirli veya oksitleyici maddelerin dier kaplar 150 cmden fazla ykseklikten
dmeyecek ekilde depolanmaldr
stif yeri ana yollar ve bunlara dik ynde tali yollara ayrlmal, stifler arasnda ara yollar bulunmal,
Genel olarak ana yollar 6 m, tali yollar 2 m, ara yollar 1 m olmaldr.
15/ BYOLOJK RSK ETMENLER

alma ortamnda risk etmeni olarak karlalan bakteriler, virsler, mantarlar, parazitler ve zellikleri,
Biyolojik etmenlerden korunma yntemleri
Biyolojik etmenlerden doacak riskler
Biyolojik risk etmenleriyle karlalabilecek alma ortamlar
Salk sektrnde alanlarn maruz kalaca riskler
lgili mevzuat
Biyolojik etkenlere maruziyetin olabilecei iler listesi
1) Gda retilen fabrikalarda alma.
2) Tarmda alma.
3) Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynakl rnlerle alma.
4) Salk hizmetlerinin verildii yerlerde, karantina dahil morglarda alma.
5) Mikrobiyolojik tehis laboratuarlar dndaki kliniklerde, veterinerlik ve tehis laboratuvarlarndaki alma.
6) Atklar yok eden fabrikalarda alma.
7) Kanalizasyon, artma tesislerindeki alma.
Enfeksiyon zinciri
Enfeksiyon Etkeni: patojenite- virlans
Bulama Yollar: Temas, ortak kullanlan cansz maddeler, hava ve vektrler.
Duyarl Kii (Konak)
evre etmeni: Is deiiklikleri, nem, radyasyon, hava basnc, hava akmnn hz,kimyasallar, gazlar ve toksin
Zoonoz ; doal koullarda insanlarn ve hayvanlarn birbirine bulaan hastaldr.( WHO tanm)
Biyolojik etkenler, enfeksiyon risk dzeyine gre 4 risk grubunda snflandrlr
1) Grup 1 biyolojik etkenler: nsanda hastala yol ama ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler.
2) Grup 2 biyolojik etkenler: nsanda hastala neden olabilen, alanlara zarar verebilecek, ancak topluma
yaylma olasl olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkan bulunan biyolojik etkenler.
3) Grup 3 biyolojik etkenler: nsanda ar hastalklara neden olan, alanlar iin ciddi tehlike oluturan,
topluma yaylma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkan olan biyolojik etkenler.
4) Grup 4 biyolojik etkenler: nsanda ar hastalklara neden olan, alanlar iin ciddi tehlike oluturan,
topluma yaylma riski yksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yntemi bulunmayan biyolojik etkenler.
Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir almada, herhangi bir riski deerlendirmek ve
alnmas gereken nlemleri belirlemek iin, iinin maruziyetinin tr, dzeyi ve sresi belirlenir.
Salk gzetiminin yapld bu durumlarda, kiisel tbbi kaytlar, maruziyetin son bulmasndan sonra en az 10
yl sre ile saklanr.
verenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan iilerin listesini, yaplan iin trn,
mmknse hangi biyolojik etkene maruz kaldklarn ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kaytlar, uygun
bir ekilde tutulur. Bu liste ve kaytlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20 yl saklanr.
Aadaki durumlarda kiisel tbbi kaytlar bilinen son maruziyetten itibaren 40 yl sre ile saklanr.
a) Kalc veya gizli enfeksiyona neden olduu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette.
b) Eldeki bilgi ve verilere gre, seneler sonra hastaln ortaya kmasna kadar tehis edilemeyen enfeksiyonlara
sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette.
c) Hastaln gelimesinden nce uzun kuluka dnemi olan,enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etken maruziyeti
d) Tedaviye ramen uzun sreler sonra nkseden hastalklara yol aan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere
maruziyette.
e) Uzun sreli ciddi arza brakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette kiisel tbbi
kaytlar bilinen son maruziyetten itibaren 40 yl sre ile saklanr.
verenler Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenlerin ilk kez kullanmnda, iin balamasndan en az 30
gn nce Bakanla bildirimde bulunmakla ykmldrler
Bakanla yaplan bildirimler;
yerinin unvan ve adresini,
yerinde salk ve gvenlikten sorumlu kiilerin ad, soyad, unvan ve bu konudaki yeterliliini,
Risk deerlendirmesinin sonucunu,
Biyolojik etken trlerini,
ngrlen korunma ve nleme tedbirlerini ierir.
16/ Psikososyal Risk Etmenleri

yerinde sal olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenleri:
alma ortam
alma sresi
cret
Ynetsel ve alanlarla ilgili faktrler
Sendikalama
Kre, gndz bakmevi vb.
Gen alanlar
Tacizler
Stress
Ayrmclk, bask ve taciz
Gebe ve emziren alanlar
Psikososyal risk etmenlerine maruziyetin yksek olduu i kollar
lgili mevzuat
(Work)
Amac insan ihtiyalarn gidermek olan mal ve hizmetlerin retiminde,zihinsel ve fiziksel aba harcanmasn
gerektiren baz grevlerin yaplmasHem retim hem de blm iin gerekli kurumlardan oluan ekonomik sistemin
temeli ; yaamdaki nemli bir YAPISAL UNSUR dur
in birok zellii tanmlanm
Para
Etkinlik dzeyi ; hem kazancn elde dildii hem de sahip olunan beceri ve kapasitelerin test edildii bir
mekandr. Bireyin enerjisini eken yaplam bir ortamdr
Deiiklik ; Ev yaants ve ortamndan farkl etkinlikler ierir
Zamansal yap ; Dzenli bir ite, yaam genel olarak iin artlarna ve ritmine gre belirlenir ve gnlk
faaliyetlere yn verir.
Toplumsal iliki ; , insanlarla iliki ve faaliyetler anlamnda nemli bir frsat salar
Kiisel kimlik ; toplumsal bir kimlik yaratr ve zgveni gelitirir. Ayrca, kltrel gelenekte insann kendini
yerletirdii kolektif bir kimliin devamlln salar
Saln bileeni olma ; alma yaamnn ve yaplan iin salk zerine etkileri tbbn ve eitli tp
disiplinlerinin ura alandr
/alma yaam dinamik sreleri ; Zamanla alan nfusun zelliklerinin, alma biim ve tekniklerinin
deiimi olmakta ve bu durum kiilerin yaamlarnda ve toplumsal yap ile organizasyonlarda yeni dzenlemeler
gerektirmektedir.
STRES ; in insan salna psikolojik adan yapt en byk etki
Fiziksel,
Kimyasal,
Sosyal,
Kltrel ajanlarn bireyin davranlarnda olumsuzlua neden olan durum
Distress ise, kiinin hoa gitmeyen durumlar karsnda duyduu sbjektif rahatszlk hissidir. Eer kiide bir
etmen distress yaratyorsa, o etmenin o ii iin stres faktr olduundan sz edilebilir
ABD resmi rakamlarna gre en stresli i kollar;
retmenlik (Lise ),
Polislik,
Maden iilii,
Hava trafik kontrolrl,
Hekimlik
in her yn strese yol aabilir.
Fiziksel risk etmenleri ; Scak, grlt, k insanlarda strese neden olabilir.
in organizasyonuna ; ok az sorumluluk, ok fazla ya da az i, ar veya az denetim
stresi bireyden bireye farkllklar gsterebilir.
Ar veya uzun sreli stres;
Unutkanlk
fke ve gerginlik
Psikosomatik hastalk
Performans dkl
rgtten geri ekilme
Duyarszlama
Yabanclama gibi durumlara neden olabilmektedir
Duraoya gre (1987); alan tm bireyler biyolojik, kimyasal, psikososyal risk faktrlerine duyarldr. Bu
faktrler, i balantl kazalara ve hastalklara neden olur.
El Batawi (1987); le ilgili hastalklarn ortaya knda i evresinin ve psikososyal etmenlerin ksmen de
olsa rol oynadn belirtmitir
Luthansa gre, i stresini etkileyen stresler drt kategride toplanr. Bunlar;
Organizasyonel ; Ynetsel politikalar ve stratejiler, organizasyon yaps, organizasyonel sreler ve alma
koullar
Oganizasyon d ; Toplumsal teknolojik deimeler, aile sorunlar, ekonomik dinamikler
rgtlenmesi dinamikleri ; alanlarn btnlnn eksiklii ya da yokluu, sosyal desteklerin eksiklii ya
da yokluu
Bireysel stresrler ; Bireyin isel sorunlar, kiileraras ve gruplar aras atmalar, rol atmas, rol
belirsizlii
Genel olarak tanmlarsak;
Gvencesi ; Kiinin iini kaybetme riskinin olmas en etkili stres kayna. Aile ve bireyi etkiler.
alma biimi ve yk ; Vardiyal alma biimleri biyolojik ritmi bozar. Esnek veya uzun saatli alma
ciddi dzeyde i doyumunu azaltr.
Rollerdeki Belirsizlik ; Kiinin alt ortamdaki pozisyonu ve yapaca iin tanmndaki belirsizlikler kiinin
kendine ait gvenini azaltr, i doyumsuzluuna, yabanclamaya kadar srkleyebilir
Katlm ; in kendisine veya retim aamalarndaki srelere katlmn azl i doyumunu azaltc faktrdr.
in kalitesi ve retimin azalmasna neden olur.
Ynetim Tarz ;Otokratik ynetimler ar stres nedenidir. Gvensizlie, i doyumunda azalmaya neden olur
Sorumluluk ; Gveni ve i doyumunu artrr. Fakat sorumluluk verilirken, yetkiler ayn dzeyde verilmezse i
doyumu ve gven azalr. Ar sorumluluklar bazen fizyolojik bozukluklara neden olabilirler.
Rol atmas ; alann stlendii birden fazla roln ayn anda ortaya kmasnda ortaya kar. Sklkla, fke
patlamalar, i atmalar, yalnzlk hissi gibi durumlara neden olur.
Kariyer Engeli ; Kiinin alt ite ulamay hedefledii st pozisyonlara eriim kapalysa i verimi olduka
der ve verimlilik, iten geriye kalmalar artar.
Kiileraras atma ; zlmesi en zor sorunlardandr.
Fiziki Mekn ve evre Koullar ;
Bu faktrlerin bertaraf edilmemesi veya sreklilik iinde olmas alan zerinde oluan stresin kroniklemesine
neden olur. Bu durumun en nemli davran ktlar;
Absenteizm (e devamszlk), Kiinin iten kamas ve ie gelmemesi
monotonluu ya da Yabanclama ; Kiinin evresine olan uyumunun azalmas, kii zerindeki evre
denetiminin kalkmas, bu denetim ve uyumun giderek azalmas, kiinin yalnz ve aresiz hissetmesi durumu
Tkenmilik Sendromu *** ; Sklkla insanlarla yz yze alan kiilerde ortaya kan boyutlu bir durum
olarak kabul edilmektedir
stresine ynelik lm tekniklerinin gelitirilmesi ve bunlarn kullanm amalar bak alar
Endstri mhendisleri (verimlilik),
nsan kaynaklar uzmanlar (ie uygun kii seimi),
psikologlar (iyeri kaynakl atmalar),
Halk sal (ii sal epidemiyolojisi),
Psikiyatri (Stres ynetimi)
(Salk asndan)
Klinik deerlendirmeler
Fizik ve biyokimyasal tan testleri
Dier tan testleri
Sk kullanlan lekler;
Yaam Doyumu lei ; Bireylerin yaam doyumu dzeylerini belirlemek amacyla Diener ve arkadalar
(1985) tarafndan gelitirilmitir.
Doyumu lei ; Bireylerin ilerinden aldklar doyumun dzeyini belirlemek amacyla gelitirilmi, yarm
braklm olumlu ifadelerden oluan, 5 seenekli 14 maddeden oluan bir z bildirim leidir
e Bal Gerginlik lei ; Salk alannda alanlarda ie bal gerginlik ve stresi belirlemek amacyla
gelitirilmi, 18 madde ieren 4l likert tipi bir z bildirim leidir.
Maslach Tkenmilik lei ; Duygusal Tkenme (DT), Kiisel Baar (KB) ve Duyarszlama (DYS) olmak
zere boyutu olan bir lektir. DT ve DYS boyutlar olumsuz, KB boyutu olumlu yantlar iermektedir.
Stresi nlemeye veya azaltmaya ynelik korunma teknikleri;
rgtsel
alanlarn gven duygularn gelitirme,
alma koullarn gzden geirme,
alanlarn rollerinin tanmlanmas,
Ar i ykn ortadan kaldrma,
alanlarn kararlara katlmn arttrma,
Sosyal destek salama,
Stresli personele danmanlk hizmeti verme
Bireysel

Sklkla iyeri organizasyonlar tarafndan gelitirilmesi ve ncelenmesi gereken ama bireysel dzeyde i
gren srelerdir.
Stres ve psikiyatrik danmanlk hizmetlerinin verilmesi ve bireylerin izlenmesi esastr.
Bu teknikler mutlaka danmann gzetimi ve talimatlaryla yrtlmesi gereken korunma unsurlardr.
Gelitirilmi tekniklerden bazlar;
Stres Ynetim Eitim Programlar (SMT)
alanlara Yardm Programlar (EAP)
STRES YNETM ETM PROGRAMLARI (SMT);
stresin neden ve sonular
stresin fizyolojik ve psikolojik sonular
Tespit edilen stres kaynaklarna bireysel dzeyde karlk verme teknikleri
Ve genel stres faktrlerinin nasl azaltlabilecei retilir.
alanlar iin gelitirilen bu programlar,
geveme yntemleri,
biyolojik geri bildirim (biofeedback) yntemleri
alglama becerilerini yeniden dzenleme ve gelitirme bileenlerini kapsamaktadr
Bunlarn dnda genel olarak tm bireylere nerilen temel stresi azaltma unsurlar ;
Olumlu alkanlklar edindirme,
Ayrntlarla uramay engelleme,
Mkemmeliyetilikten kandrma,
Dinlenme srelerinin dzenlenmesi,
Organizasyonel etkinliklere katlmn salanmas,
Bireyin i yknn planlanmasnda katk sunma,
Kiinin kendisi ve ailesiyle geirecei zamann kaliteli olmasnn salanmas
Bu stratejiler,
alanlarn iyerindeki stresin sonularndan daha az etkilenmelerine
Bireylerin stresle daha kolay mcadele etmelerine yardm eder.
Sonuta stresin youn etkisinin azaltlmas amalanr
SONU ;
yaamndaki stres kaynaklarnn uzun sreli strese yol amas, retime ve alanlarn salna olumsuz
etki yapmaktadr.
alann bu durumda ynelebilecei en ciddi davran tepkisi; ie devamszlk, tkenmilik ve
yabanclamadr.
Alternatif iten kanma davran; alkolizm, ila bamll, saldrganlk eklinde de grlebilir.
e devamszlk ve iten ayrlma davran retimi engelleyebilir ve verimlilik ile kaliteyi drr.
hayatnda stres yaratabilen faktrleri tamamyla ortadan kaldrabilmek mmkn deildir.
Bununla birlikte stres faktrlerinin ortadan kaldrlmas veya azaltlmasnda asl grev iverene ve
organizasyonel ynetime dmektedir.
rgtsel stratejiler bata olmak zere bireysel stratejiler de i stresinin azaltlmas ve kroniklememesi
ynnde katklar salamas asndan nemlidir.
17/ Ergonomi
Ergonomi tanm, temel kavramlar,
in insana uyumu,
fizyolojisi ve biyomekanik
Antropometri ve alma ortam tasarm
alma alanlarnda ergonomik risk etmenleri
Ergonomik alma ekipmanlar
alma sresince gereken egzersizler
lgili mevzuat
ERGONOMNN TANIMI
Ergonomi; ara, gere ve makinelerin insan tarafndan maksimum konfor emniyet ve temkinlikle kullanlabilmesi iin
gerekli olan ve insanlarn bilimsel zelliklerine ait bilgilerin toplamdr.
Ergonomistler i sistemlerini yeniden inceleyip, sistemdeki i streslerini minimize etmeye urarlar.
Ergonomi prensipleri aadaki alanlarda uygulanr;
1. Dizayn etme, deiiklik yapma, dzenleme yapma, yksek rn prodktivitesi, i yaam ve rn kalitesini
arttrmak iin ekipmanlarn bakmnda,
2. Kolay ve hzl ilem, servis ve bakm iin i alanlarnn dizaynnda,
3. Operatrler ve makineler arasndaki grev tahsisatn ieren i metodlarnn dzeninde,
4. Yksek prodktivite ve iilerin gvenlii iin iyerlerindeki fiziksel faktrlerin (scak,souk, grlt, nem,
aydnlatma, titreim) kontrolnde.
yerlerindeki stres faktrleri ise unlardr;
yerlerinde kullanlan ara-gerelerin miktar ve karmakl,
Yapay evre koullar (grlt, titreim, zehirli materyaller, vs.)
Mental ve fiziksel i yk.
Ergonomi uygulamalarnn sonular ise yledir;
Yaplan iin, iilerin bedenleri ve performanslar zerindeki etkilerinin anlalmas,
in, ii zerindeki uzun dnemli potansiyel veya kmlatif etkilerini nceden tahmin etmek,
Bir iin yaplmas iin i yerinin ve/veya aralarnn, iilere uygunluunun saptanmas,
Prodktivitenin gelitirilmesi ve iilerin refahnn salanmasnda "personelin greve uymas" veya "grevin
personele uymas" yolunun optimal olannn seimi.
Bu tarz bir giriimin sonucunda, ii kapasitesi ve iin gerektirdikleri arasnda iyi bir uygunluk salanabilir.
ER G O N OM N N E ND S T R M H E N D S L KT E K Y ER
Bu yzden eer bir mhendis, mhendislik d faktrleri (veya bir psikolog, psikolojik olmayan faktrleri) gz ard
ederse yaplan deerlendirmeler ksa dnemli olacaktr.
ortam insan-makine sistemlerinin "makine" blmne indirgenemez. nk ii koullandran, kukusuz, her zaman
evre scakl ve grlt, oturma yerlerinin biimi ve bedenin skntl konumu, iaretlerin ve kumanda elerinin
dzenleniidir. Btn bu zmleme konular ile ergonomi urar. Ayrca ii koullandran etkenlere; iin blnmesi,
grevlerin kk paralara ayrlmas, ara dinlenme says ve sresi, ynergelerin says ya da okluu, yaplan iin
sonularn bilme ya da bilmeme, yaplan ile alnana cret arasndaki iliki, vb. eklenebilir.
TE DURU EKL ( POZSYONU)
pozisyonu alrken vcudun hareketli uzuvlarnn ald duru eklidir. karsnda duru ekli, vcut atsn
tekil eden uzuvlarn bir btn halinde ve birbirine destek olacak ekilde iin gerei olan pozisyonda durum
almasdr. Bu duru vcudun evreden ald uyarlar ve ie hazrlan hareketleri ile bir btn tekil eder. in
bandan sonuna kadar mekan iinde vuku bulan hareketler ve tavrlar fiziki faaliyetin temelini oluturur.
i duruu bir taraftan insan vcudunun anotomik ve fizyolojik karakteristiklerine, zel denge kurallarna, fizik ve Bio
mekanik kanunlara tabi iken, dier taraftan kiinin yapaca ilemlere baldr.
UYGUN DURU KRTERLER

"Enerji harcama asndan" iinin i banda belirli bir pozisyonda durma zorunluluu nedeni ile harcanan ek enerji,
o iin arlk ve yoruculuu hakknda her zaman kesin bir fikir vermez.
Kalp frekans: Bu yolla iinin i iin harcad enerji miktar yannda vcut organlarnn kalp seviyesinde ykseklii,
eitli adale gruplarnn gerilmeleri ve hidrodinamik kurallara gre kalbin en u noktadaki hcrelere kadar kan
pompalama srasnda kan damarlarnn i yzlerine yklenen basn konusunda da yararl bilgiler alnr.
Elektromyografi: Elektromyografi metodu ile kaslarn gerilme dereceleri tespit edilerek, yorulma belirtileri
objektif olarak saptanabilir. Fakat bu metotla iinin i duruuna destek salayan (katlan) tm adalelerin yorulma
durumlarn tespit etmek mmkn deildir.
Sbjektif Kriterler: Yaplan iin sbjektif yn ok nemlidir. i zevkle yapt tehlikesiz bir i karsnda
kendinden emin ve rahattr. Tehlikeli kirli iler iide rkeklik ve huzursuzluk yaratr.
DURUUNU BELRLEYEN FAKTRLER
Gr artlan: Yaplacak iin detaylarnn incelii gz-i mesafesini tayin ederisin ba ve gz ekseninin normal
dorultusunda bulunmas gerekir. , iinin ufak ba ve gz hareketleri ile grebilecei bir konumda bulunmal.
Vcudun ie gre durum almas: Baz hassas ince iler genellikle bedensel hareketten ziyade vcudun belirli bir
pozisyonda sabit tutulmasn gerektirir. hassaslatka vcut ekseni ie kardan ve uygun yatknlkta olmal.
ie kuvvet uygulanmas: Kumanda kollarnn kar direnci, aletlerin ve yer deitirme zorunluluu olan malzemelerin
arl dolaysyla ii tarafndan uygulanacak kuvvetin miktar seviyesi ve yn ie uygun ekilde dzenlenmeli, Vcut
dengesi bozulmamak.
i mahallinin dzenlenmesi: i yaplan tezgah ya da montaj masasnda alma dzeni, malzeme makine ve aletlerin
durumu i durumuna ve ilem srasna uygun dzenlenmeli.
iin temposu: iin gereine uygun olmaldr.
Duru dzenlenirken vcut dengeli olmal,
Dolam sistemi zorlanmamak ve i duruu sk sk deitirilmelidir.
Yani ii bazen oturarak bazen ayakta alabilmelidir.
Hareketler kuvvetle deil, insann yapsna uygun yumuak bir esneklikle yaplmaldr.
Bunun iin dikey hareketler yerine yatay,
Dorusal hareketler yerine devirli,
ten da deil dtan ie,
tme yerine ekme hareketleri tercih edilmeli.
Lzumsuz hareketler ekarte edilmeli,
Zorunlu hareketler en aza indirilmeli , bunun iin;
birka parann bir defada alnp kullanlmasn salayan dzen gelitirilmeli,
malzemeyi ileme durumunda tutacak tayc ya da mengene kullanlmal.
iin en ksa yoldan ve devaml olarak yaplmas areleri aranmal.
Yaplacak ie uygun ve en az miktarda kas ya da kas grubu kullanmaldr.
Bu nedenle ergonomist bu gibi durumlarda deneyim grg ve bilgilerine dayanarak en uygun zm yollarn arayp
bulmak durumundadr.
ARALARININ YA DA ALETLERNN BOYUTLARI
yeri tasarmnda, ara ve gerelerin, insann anatomik, fizyolojik ve psikolojik zelliklerine ve kapasitesine uygun
olarak tasarmlanmas gerekir.
alann boyuna gre ok yksek veya alak olan i tezgah, kendine uzakta kalan alet ve kumanda kollar sebebiyle,
eilme, uzanma, kalkma gibi hareketler iinin duru dengesini bozar ve yorgunlua yol aar.
alma yerlerinin dzenlenmesinde insan llerini gz nne alnrken insan, yeni bastan tasarlanamayacana gre
onun llerinin dalmnn bilinmesi makinelerinin ve dolaysyla insan-makine sistemleri tasarmnn n kouludur.
hayatnda i tezgahnn dzenlenmesi aletlerin ve makinelerin yeri, arlklarnn ve hzlarnn tespiti gibi ilerin
ou zaman ampirik olarak yapld grlmektedir.
dzeni, ara ve gerelerin boyut, arlk ve biimleri, o retim yerinde alan insan kitlesinin antropometrik ve
biomekanik nmerik verilerine dayandrlmaldr.
Ticari amala retilen mallar iinde antropometrik ller ok nemli bir konudur.
ANTROPOMETRK VERLER
Antropometri Yunanca Antrops (insan) ve Metikos (l) szcklerinden oluan ve insan vcudunun llerini konu
edinen bir bilim daldr. nsan vcuduna ait eitli organlarn llerini elde ederken bu llerin eitli topluluklar,
meslekler, ya ve cinse gre farkl olularn, etkileyen etmenlerin aratrlmas da antropometrinin aratrma konular
arasna girer.Bunlar iki trdr, kemik uzunluklar ve mafsallar aras uzunluklar.
Antropometrik Verilerden Yararlanma
Mafsal hareketlerinin maksimal alan genilikleri llebildii iin bilinmektedir. Ancak, bu durum yaa, yetikinlie
gre deimekte olduundan, ayrca montaj masasndan (i yerinden) uzak noktalardaki i hareketleri ile mafsal
hareketleri arasnda yakn iliki bulunmadndan sz konusu ller uygulamada fazla kullanlamaz.
Antropometrik deerler ait olduklar toplumun cinsiyet farkllklar, ya ve toplum zelliklerine baldr.
Ayrca toplumlar oluturan insanlarn antropometrik lleri de ok farkl olduundan kiilerin tek tek llerinin
tespiti hem zor ve hem de bilimsel adan bir anlam tamaz. Bu bakmdan sonular istatistiki bir ekilde tespit ve
yorumlamak gerekir. Bunun iin de genel olarak en kklerin %5i ve en byklerin %5i darda braklacak ana
kitleyi %90 kapsayan varyasyonlarn indice deerleri dikkate almak gerekir.
ETKN ALIMA ALANI LLER
Etkin alma alan vcut hareketli organlar ile youn olarak alabilen alan olarak tarif edilir.
Sz konusu youn ve en etkin alma alanna ait bu ller, her ii ve iin zelliine ve iinin kullanaca
ekipmana (alet, eldiven, kask, emniyet ayakkabs)gre ayarlanmaldr.
Toplumun antropometrik lleri Gauss erisine gre dalr. Bylece ele alnan her deerin, bu ortalama
dalm deerleri arasndaki yeri belirlenebilir.
Vcut hareketli paralarna ait eitli ller arasnda korelasyon katsays ok azdr.
Ya; nsan vcudu 20-25 yana kadar gelimesini srdrr. 35 yandan itibaren omurgadaki deformasyon ve eilmeler
sebebiyle boy ksalmaya balar.
Cinsiyet; Kzlarda geliim erkeklere nazaran daha erken yata balar fakat ksa srer. Ergin yata erkeklerin boyu,
toplam nfusta kadnlarn boy ortalamasna nazaran 12 cm daha uzundur.
Corafi farkllklar; svelilerin boy ortalamas Japonlara nazaran genelde 12 cm daha uzundur.
Sosyal ortam; Bir ok lkede dz iiler ile ayn yataki talebe gruplar arasndaki boy fark talebeler lehine 6-7 cm
daha uzundur.
Refah durumu; Gelimi zengin toplumlarda ortalama boyun her 15 senede 1 cm artt tespit edilmitir.
ALIMA EKLNN BELRLENMES VE DZENLENMES
Genellikle iler, ayakta ve oturarak yaplmaktadr. Youn vcut el kol hareketi isteyen iler ayakta yaplmakta, buna
karn sakin bir el hareketi isteyen iler veya kontrol ileri oturarak yaplr. Fizyolojik olarak oturmak ayakta
durmaya tercih edilmelidir.
Ayakta Durarak Yaplan alma
Mmkn olduunca, kullanclarn alla gelmi sk sk ve ksa sreli ileri ayakta durarak yapacaklar esas alnarak
tasarm yaplr. Ayakta duran bir kullancnn alma alan oturannki kadar snrl deildir.
Ayakta durarak alma eklinin baz avantajlar unlardr.
Kullancnn kollan daha ok kas kuvveti uygulayabilir ve daha geni hareketler yapabilir.
Ayaktaki kullanc, oturan kullancnn gr alanna girmeyen malzemeyi grebilir ve kullanabilir.
Kullanc yorgunluk ve uyumay azaltmak iin durumunu deitirebilir.
Ayakta yaplan bir ok i oturarak da yaplabilir.
Ayaktaki kullanc daha kk boluklara ihtiya duyar. Yer tasarrufu salar.
Ayakta durarak yaplan ilerde, alma yksekliinin ayarlanma-s, ksa boylu ve uzun boylu insanlar dikkate
alndnda zorluk gsterir.
Ayakta durarak yaplan ilerde u rahatszlklar grlebilir;
Varis hastal.
Damar iltihaplanmalar,
Eri bacakllk,
Vcut duru hatalar ortaya kar.
Oturarak alma
Oturarak yaplan ilerde, "alma ykseklii", "oturak ykseklii" ve "alma alan" alma srasnda rahatlk ve
yorulmay nleme bakmndan nem tamaktadr. alma ykseklii, iin trne gre deiiklik gsterir. Ayrca bak
as ve gz uzakl da nemlidir. alma ykseklii, alma masas ykseklii ile ayn deildir.
Kullanclarn 460 mm den yksek sandalyelerde ok uzun sre veya 760 mm den geni alma yzeylerinde
almalar gerekiyorsa, ayak dayama yerleri bulunmaldr. Oturarak yaplan ilerde ise u rahatszlklarla
karlalabilir;
> Kalp ve nefes ikayetleri,
> Mide hastalklar,
> Srt arlar,
> Omuz ikayetleri,
> Bacaklarda kan hareketi kusurlar ortaya kar.
Gerek ayakta, gerek oturarak yaplan ilerde vcudun eitli zararlardan korunmas iin devaml oturmak veya
devaml ayakta durmak yerine zaman zaman ikisi arasnda deitirme yoluna gidilmelidir.
FZK EVRE ARTLARI

nsan, s, ses, k ve titreim gibi deiiklikleri llebilen fiziki evre artlan iinde yaar ve alr. Fiziki evre
artlan belirli snrlar iinde kald srece insan bnyesi ona uyum salar, bu sebeple ergonomist i sal asndan
"iitme organlarn sarlatran ses younluu, mevzii ya da genel rahatszlk yaratan scak ..." gibi tehlikeli olan baz
snrlan belirlemek zorundadr.
ISI ORTAMI
hayatnda iin gerei olarak ok nemli s artlarna maruz kalan pek ok i yeri mevcuttur. Bu noktada
ergonomist iin yaplmas gereken iki nemli i vardr. Birincisi tolerans snrlarn belirlemek ve onu sememek,
ikincisi ise i yeri konfor artlar dier bir ifade ile rahat alma artlarn dzenlemektir.
s Yerinin Is Ayar Dzeni
Is alverii: nsan organizmas s retir ve bunun belirli bir dzeyde kalmas iin aba sarf eder, bu nedenle ii
iyeri evre artlar ile devaml s al verii iinde bulunur. Is al verii ve s dzenlenmesi aadaki drt ekilde
olur.
Konveksiyon yoluyla; vcut kendini evreleyen hareket halindeki hava ile temas halindedir. Serbest hava ya da cilt
stnde veya cilt ile elbise arasnda kalan hava tabakas, konveksiyon yolu ile s al veriini etkiler.
Hava yoluyla; Bu tr s transferi elektro manyetik radyasyon yolu ile olur. Her insan vcudu bu ekilde enerji alr
ve enerji yaynlar. nsan cildi enfraruj nlar yoluyla byk oranda enerji alveriinde bulunur.
Buharlama yoluyla; terleme srsnda hasl olan buharlaan bir miktar enerjiyi beraberinde gtrr. "580 kcal/1
buharlama" sv halde grlen akan ter pratik olarak nemli bir s kaybna sebep olmaz., s alveriini arttran asl
sebep buharlaan terdir.
Vcut s dzen sistemi: nsan organizmas sahip olduu doal bir s dzen sistemi sayesinde, evre artlarnn baz
snrlar arasnda deimesi karsnda, kendi s retimini dzenler bu suretle bnyemiz ve sinir sistemi
merkezlerinde sabit bir s dzeyinin korunmas salanm olur.
Souk ortamda organizma, deri altndaki klcal damarlar daraltp s kayb azaltlr, cildin ss 28 dereceye
kadar iner,
Scak ortamda ise aksine klcal damarlar geniler cilt yzeyine doru kan akm olur., evre ile s al verii
artar, terlemenin de yardm ile vcut ss normale dner.
Ilk ortamda evre il vcut ss arasndaki denge, klcal damarlarn basit hareketleri ile byk bir g sarf
edilmesi salanr.
lmler
Fiziki parametrelerin saptanmas, ar i yknn alan kii zerinde etkilerini azaltmak ve iilere normal bir alma
ortam salamak asndan nemlidir.
evre ssnn lm: Bu lm u parametrelerle belirlenir.
1. Kuru scaklk; klasik bir termometre ile llebilir.
2. Nemli scaklk; hyrometres ve pscchrometreles ile llebilir.
3. Ortam scakl; havadaki su buharnn etkisi gz nnde bulundurulur.
4. Hava cereyan hz; anemometrelerle tespit edilebilir.
5. Ima scakl; yan scaklk akm dr ve steradiometre veya siyah kreli termometrelerle llr. Halen
baz iletmelerde i yerinin eitli noktalarda deiik zamanlardaki s artlarn izlemek iin "ortam s
artlarn takip" kartlarndan yararlanlmaktadr.
6. Is etkisinin lm: Kalp atlarnn lm ile hem fiziki ve hem de ssal ykn ikisi birden belirlenebilir.
lmleri nce normal s artlarnda yaparak sz konusu iki olay birbirinden ayrabiliriz.
Is artlarna tahamml konusunda kiiden kiiye deiir grlen farkllk yaratan faktrler;
Ya.
Cinsiyet; kadnn kk dolam sistemi ve i organlar, kan debisinin artna kolay uyum salayamaz. Salk durumu
ve evreye uyum salama; salkl gen insanlarda s ortamna uyum salama tolerans fazladr. Kontroll ksa sreli
ve tekrarlanarak yaplan almalarla ilk yirmi gnde vcut s artlarna, bata hzla ve giderek yavalayan bir tempo
ile uyum salanr. Gerektii gibi davranlmazsa uyum 4 hafta sonra durur.
Korunma Yollar
Issal artlar deitirilemiyorsa ie uygun bir dzen gelitirmek veya kiisel koruyucu malzeme kullanmak.
GRLT
Kulak yolu ile gelen rahatsz edici duygu yaratan belirli bileenleri olmayan her akustik olaya "grlt" denir.
Grltye ilikin Kavramlar
Sesin iddeti: Sesi oluturan titreimlerin atmosferde yaratt basn, sesin iddetini belirler. Ses iddeti
"desibel (dB)" ile llr. Kulak 1000 Hz lik sesi ancak 0,00002 N/cm2 (0 desibel) basncn stnde duymaya balar.
Dayanabilecei en st ses iddeti ise 130 desibeldir. Bu durumda kulakta ar balar. Grlt 90 desibeli aarsa
szle anlama imkan kaybolur.
Frekans: Saniyedeki periyot saysdr. Frekans sesin tokluunu veya tizliini belirler. Frekans sesin tokluunu veya
tizliini belirler. Al-ak frekansl ses tok, yksek frekansl ses ise tiz sestir. Frekansn birimi Hertz (Hz) dir. Gen
ve salkl bir insan 16-20.000 Hz frekansl sesleri duyar.
Oktav: Birinin frekans dierinin iki kat olan iki titreimin araldr.
Fon: Grltnn znel iddetini lebilmek iin kullanlan boyutsuz bir l birimidir. Fon ls ayn iddette (ayn
basnc yaratan) fakat frekanslar deiik seslerin e iddetle alglanmamas olgusuna dayanmaktadr. Fon deerleri
teknik bir aletle llemez. Bu deerler eitilmi gzlemcilerin takdir ettikleri znel ses iddeti deerleridir.
Son: znel iddeti 40 fon olan bir sesin ykseklii 1 son olarak kabul grmektedir.
dB(A): Kulak duyarllnn frekansa gre deikenlik gstermesi nedeniyle desibel deeri grltnn insan
kulana olan etkisini lmekte yeterli olamamaktadr. Bu nedenle ses iddetinin l birimi olarak frekansa gre
deerlendirilmi olan dB(A) deerleri kullanlr. Ses lme cihazlar ses iddetini genellikle dB(A) trnden lerler.
4.2.2. Grlty lme Ve Deerlendirme
Sesin iddetini lmeye yarayan aygtlara ses ler, ses dzeyi lenlere, sonometre denilmektedir. Ses ler sesin
iddetini desibel olarak ler. Genellikle ses lerlerde A, B ve 0 olmak zere filtre mevcut olup sesin iddetinin
insan kula tarafndan algland gibi llmesini salarlar.
A filtresi kulak duyumuna en yakn karl verdii iin, grltnn kiiye etkisi aratrlrken ounlukla A
konumunda dB (A) birimiyle lm yaplr.
Grltnn dB trnden iddetinin llmesi grltnn zararl etkilerini ortaya koymak iin yeterli olmayabilir. Kulak
en fazla 1000. 6000 Hz arasndaki frekanslarda duyarldr. Bu nedenle frekans analizleri yaplarak, grltnn
iddeti yannda frekans deeri de bilinmelidir. Bir iyerinde grlty lmek iin iyerinin birok yerinde en az bir
hafta lm yapmak gereklidir.
Grltnn nsan Sal zerindeki Etkisi
Ar grlt verilen dikkati azaltmakta, sinirlilie yol amakta, anlama olanaklarn kstlamakta, kiiler
arasndaki ilikiler zerinde olumsuz sonu dourmakta ve iitme duygusunun azalmasna kadar gidebilmektedir.
Ayrca grltl ortamda almalarn zamanla konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayflar, bunun
sonucu olarak eitli fonksiyonel bozukluklar (yorgunluk, uyku bozukluklar ba arlar, dolam semptomlar gibi)
ortaya kar.
itme ile dier duyu organlar, sinir sistemleri ve duyu merkezleri arasnda ok eitli etkileimler vardr. Ani
grltde refleks halinde kafa sese doru dner, gzler o tarafa ynelir uykudan srama halinde kalklr, vb.
Bir takm yneticilerin sand ve savunduu gibi grlty almak kolay deildir. Kald ki grltye allsa bile
yan etkilerinden kurtulma olasl hemen hemen yoktur.
Makinelemenin younlamas nedeniyle giderek artan grlt ve ou kez onunla birlikte gelen titreimin
olumsuz etkileri sadece fizyolojik nitelik tamaz. grenin sinir sistemi ve ruhsal yaps zerinde izleri ok zor
silinebilecek etkilerde yaratr.
Grlty zararl etkileri asndan u aralklarda incelemek olanakldr:
30-65 dB(A) grlt aral: Kiinin grltnn kayna ile olan ilikisi, yapt i, ruhsal ve fiziksel durumu bu
iddetteki grltde rahatsz olup olmayacam belirleyen faktrlerdir.
65-90 dB(A) grlt aral: Psiik reaksiyonlarn yannda dolam bozukluklar da bu grlt dzeyinde sz
konusudur. Bunlar kiinin grltden etkilenme derecesinden ve grltye olan almlktan bamsz olarak oluur.
90-120 dB(A) grlt aral: Bu iddetteki bir grlt uzun srerse kulakta kalc sarla ne-den olabilir.
Etkisi belki gnler sonra ortadan kalkar.
120 dB(Al) st: Bu dzeyde ksa bir sre iin bile duyma duyusu hasara urayabilir.
Genel olarak eitli ilerde st snr olarak u deerler geerlidir;
Srekli ve youn zihinsel alma gerektiren ilerde 50 desibel
Bro ve benzeri ilerde 70 desibel,
Dier ve bedensel ilerde 90 desibel.
Grltl kaynaklar mmkn olduu kadar iyerinin uzanda tasarlanmaldr.
Bunlarn yerletirilecei binalarn tavan ve demeleri ses geirmeyen malzeme ile kaplanrsa, grltyle
mcadele konusunda nemli bir adm atlm olur.
Ses emici akustik tula ve svalar, cam pamuklar yksek frekansl sesleri emer.
Grltnn kulaa gelmesi nlenmelidir
Grltnn kiisel koruyucu nlemlerle kula rahatsz etmesi nlenmeye allmaldr. Grltl yerlerde
alanlar mutlaka kulak koruyucular kullanmaldr.
Kullanmay ihmal veya ret edenler mutlaka uyarlmaldr. yi bir kulak koruyucusu grlty 25-40 dB e
indirebilmektedir.
Grltyle savata znel duyarllk sn derece nemlidir. Grltye duyarl kiiler grltl yerlerde
altrlmamaldr. Mmknse ok grltl yerlerde doutan sar elemanlarn almas salanmal-dr. Bu ayn
zamanda iyerlerinde belli alanda sakat altrma yasasna uymaktadr.
Ayrca grltl yerlerde alanlara dzenli kontrollerden geirilip duyma eksiklii gzlenenler, tekrar
grltl yerlerde altrlmamaldr.
Tm bu nlemler alnamyor ve sonu olumsuz ise, alma sresi mmkn olduu kadar ksa tutulmal, yeterli
dinlenme aralklar verilmeli iiler deiimli olarak altrlmaldr
AYDINLATMA
Ik, gzn duyarl olduu elektro manyetik titreimlerin bir parasdr. Dier bir ifade iler k enerji paracklarnn
dalgal yaylma olaydr.
Aydnlatmay belirleyecek birimler;

Kandela , k iddeti birimi;
lmen k aks birimi;
lks aydnlatma birimidir.
Aydnlatma sistemlerinde su zelliklere dikkat etmek gerektirir.
Aydnlatma iddeti yeterli olmal,
Aydnlatma btn alana eit yaylmak,
Ik yn ve glgelemeye dikkat edilmeli,
Ik yansmalarndan kanmal (gz kamamas),
Kullanlan n nitelii uygun olmal,
Aydnlatma sabit olmal (Titreim ve parlaklk deimeleri engellenmeli).
yerlerinde uygun renkler seilmeli,( yansma ve psikolojik etki),
Yeterli aydnlatma dzeyi iin trne gre deiir.
eitli ilere gre aydnlatma iddeti;
depolama ambalaj iin 70-1001x ;
kalite ve renk kontrol iin 2000 lx;
mekanik atlyelerde kaba iler iin 100 lx;
ortalama iler iin 200-300 lx;
ince iler ve kk para rektifyeleri iin 300-500 lx;
para kontrol iin 500-200 lx; basn ileri iin 150-300 lx;
laboratuar iin 300 lx;
dikimevlerinde ak renk diki iin 200-300 lx;
koyu renk diki iin 300-1000 lx;
brolarda koridor, bekleme salonu ve lavabolar iin 70 lx;
ariv, bro iin 150 lx;
elektrik hesap yaplan yerlerde 300 lx olarak;
demir ilerinde, byk paralar iin 70 lx;
orta ve kk paralar iin 100 lx olarak, vb. belirlenmitir.
Aydnlatma Sistemleri
1. Genel aydnlatma
Tm alma alannda makine ve bantlarn yerleim konumlarna baklmakszn belli bir dzgnlk derecesi salanarak
yaplan aydnlatmadr. Ik kaynaklarnn ve armatrlerin seimi olas montaj yksekliklerine gre deiir.
Montaj ykseklii 2,5-3 m ise;
Ofis tipli bu tr binalarn tavanlar genelde dz ve beyazdr. Tavanlar n hacim iinde daha iyi yaylmasn
salayarak aydnlatmaya katkda bulunan elemanlardr. Bu tr binalarda en iyi zm floresan lambal aydnlatmadr.
Armatrler tavan eit aralkl bantlar veya kareler halinde yerletirilebilir.
Montaj ykseklii 3-4 m ise;
Yine floresan lambal ve reflektrl armatrlerin kullanlmas en iyi zmdr. Armatrler genellikle pencerelere ve
alanlarn bak dorultularna paralel, alma bantlar ve makine srlarna dik olarak uzanan srekli veya eit
aralklarla kesintili bantlar eklinde yerletirilirler. yi ekranlanm armatrler bak dorultusuna dik olarak da
yerletirilebilirler. Ekranl armatrler dk verimi ve temizlik sorunlar dnldnde il dzenin tercih edilmesi
dorudur. alma alanlarnn yer deitirme olasl olan hacimlerde armatrlerin kolayca hareket edebilecekleri
rayl sistemlere monte edilmesi nerilir.
Montaj ykseklii 4-7 m ise;
Genelde tavanlarda dz veya testere di eklinde ya da duvarlarnn en st ksmlarnda pencereler bulunmaktadr.
Yaplan iin cinsine olursa olsun, gndz saatlerinde bile doal aydnlatma yeterli olmamakta yapay aydnlatmaya
ihtiya duyulmaktadr. 6m den alak montaj yksekliklerinde tavana veya at konstrksiyonuna monte edilmi ya da
birka metrelik ask ubuklar ile aslm floresan lambal ve reflektrl armatrler pencerelere dik veya paralel
uzanan sralar eklinde yerletirilmelidir. Gn seviyesinin yksek olduu yerlerde, gn kontroll, k aks
ayarlanabilen yksek frekansl floresan lambal aydnlatma ekonomik bir zm olmaktadr.
Montaj ykseklii m.yi atnda ise;
Etkinlik faktrleri ve ekonomik mrleri daha yksek olan dier dearj lambalarnn kullanlmas iletme ve bakm
giderlerinde nemli bir ekonomi salamaktadr. Endstri tesislerinde yksek basnl cva buharl, rengi dzenlenmi
yksek basnl sodyum buharl ve metal halojen (halide) lambalar kullanlmaktadr. Seim yaplrken ekonomiden nce
yaratlan aydnlatmann kalitesinin salanmasna ok dikkat edilmelidir. Renk ayrm zellikleri ok farkl olan bu k
kaynaklar hacimde yaplan iin cinsine gre seilmelidir. rnein boya renklerinin ayrt edilmesi gereken alanlarda
mutlaka metal halojen lambalar kullanlmaldr. ok yksee monte edilen bu kompakt lambalar noktasal kaynaklar
oluturduklarndan, aydnlatmann dzgnlnn salanmasna ve sert glgelerin nlenmesine de ayr bir zen
gsterilmelidir. Bu k kaynaklar reflektrl hih-bay diye adlandrlan armatrler iine yerletirildikleri ve ok
yksee monte edildikleri iin gr alanndaki kamama tehlikesi byk lde ortadan kalkmaktadr. Sz konusu
hih-bay armatrler dar veya geni al k dalmna sahip olabilirler. Makinelerin veya yksek elemanlarn sk
bulunduu alanlarda dar al armatrlerin kullanlmas avantajldr. Dier taraftan kontrol panelleri, stok raflar gibi
aka grlmesi gereken byk dey alma dzlemlerinin bulunduu alanlarda ise geni al armatrlerin
kullanlmas daha uygundur.
Montaj ykseklii 7,0mden fazla ise;
ok yksek fabrika hacimlerinde armatrler tavana sralar halinde yerletirilir. Bakm almalar nedeniyle
armatrlerin monte edildikleri dzleme vin veya benzeri cihazlarla ulalabilmelidir. ihtiyaca gre dar veya geni al
k dalmna sahip olabilen bu armatrlerin ilerinde gleri 400 W dan byk olan yksek k akl dearj lambalar
kullanlmaktadr. Yksek gl lambalarn kullanlmas her zaman daha ekonomik olmaktadr. Bu nedenle dzgnlk
koullarnn salanabildii en yksek gl k kaynaklar seilmelidir.
Yksek dey dzlemlerde yksek aydnlk dzeylerine ihtiya duyulduunda ise, ilerinde 1 kW lk dearj lambalar
bulunan asimetrik k dalml projektr tipli armatrlerin bu dzlemlere ynlendirilmesi daha uygun olmaktadr.
2. Lokalize aydnlatma
alma konumlarnn sabit olduu hacimlerde genel aydnlatma yerine, alma dzlemlerinde younlatrlm lokalize
aydnlatmann tercih edilmesi baz iletme ve bakm masraflar asndan daha ekonomik olmaktadr.
Bu sistemde armatrler alma dzlemlerinin zerinde olduka alak seviyelere monte edilmektedir. Kamama bu
sistemde de evredeki parltnn genel aydnlatmadaki snr deeri amamasna zen gsterilmelidir. Ayrca alma
dzlemlerinin arasndaki gei yollarnn da rahata grme koullarnn salanabilecei bir seviyede aydnlatmas
gerekmektedir.
3. Lokal aydnlatma
Aydnlk dzeyi yksek deerlerin genel aydnlatma ile tm hacimde salanmas hem teknik hem de ekonomik adan
ou kez mmkn olmamaktadr. Byle durumlarda normal dzeyde genel aydnlatma ile beraber, sadece zerinde
allan iin ve onun yakn evresinin youn olarak aydnlatld lokal aydnlatmalar soruna are olmaktadr. Baklan i
ile onun arka fonu arasnda iyi bir parlt kontrast yaratarak grme iini kolaylatran lokal aydnlatma tek bana bir
zm olarak dnlmemeli, her zaman genel aydnlatmann tamamlaycs olarak kullanlmaldr. alanlarn
gzlerinde direkt kamamann olmasn nleyecek ekilde gerekletirilen lokal aydnlatmada kullanlan k
kaynaklarnn cinsleri, renkleri ve ynleri iyi seilerek yaplan iin daha kolay grnmesi salanabilir.
Byke iyerlerinde pencereler ne kadar byk olursa olsun, gndz de yapay aydnlatma kanlmaz olmaktadr.
Ancak aydnlanma asndan pek yarar salamasa da bir alann i bandayken pencereyi grebilmesi byk nem
tar. Pencereden 5 metre uzakta gn nn kayda deer bir fizyolojik etkisi bulunmasa bile, bu balant insann
zaman kavramna yardmc olur. Aksi halde psikomatik nedenlerden kaynaklanan vcut rahatszlklar grlebilir.
Darya grnt balantsn salayan pencere, salonun yzlmnn en az % lO u byklnde olmaldr. Kk bir
iyerinin dzenlenmesinde ok kere u basit kurallar byk yarar salar:
Bir noktadan bakldnda gkyz, bulutlar gzkmyorsa gn nn salad aydnlatma zaten yeterli deildir.
Yapay aydnlatma ile takviyesi arttr.
Boydan boya pencere kapal bir salonda allan yerden gkyz gzkse bile u kural uygulanmaldr. alma zemini
ile pencerenin st kenar arasndaki ykseklik fark iki ile arplr. Sz konusu alma noktasnn (tezgah veya masa)
pencereden uzakl bu saydan fazla ise, gn aydnlanmas yine yeterli deildir.
Genelde dar ama yksek pencereler, geni ama st kenar fazla yksekte bulunmayan pencerelerden daha
avantajldr.
Douya, gneye veya batya bakan pencerelerde gnee kar nlemler alnmaldr. En iyi zm dtan kademesiz
ayarlanabilir panjur taklmasdr Kt hava koullarna dayanabilen ayarl panjurlar pahal olduu iin iten takld
da grlr. Fakat bu scaa kar hibir korunma salamaz ve sadece gnein gz kamatrmasn nlemeye
yneliktir.Bazen de pencerelerin nne sabit zgara taklr. Bunlar gnein durumuna gre ayarlanamad iin kapal
havalarda ieriye giren gn miktarn olumsuz ynde etkiler. Ayrca gne ndan korunmann ge-reksiz olduu
saatlerde veya hava koullarnda grnty gereksiz yere kapattndan psikolojik etkisi olumsuzdur. Gneten
koruyucu renkli taklmas, ierisindeki renklerin alglanmasn etkilemeyecek koyulukta tonlara sahip olduu iin uygun
bir korunma yoludur. Ancak bu tip koruyucu camlar da aydnlatmann tmyle yapay a dayal olduu ve pencerenin
sadece daryla grnt balants oluturduu byk brolar iindir.
ou iyerinde aydnlatma dzeni kademesizdir. Oysa aydnlatmay sadece gndz yanacak ve gece ek aydnlanma
salayacak k sis-temi olarak iki ayr elektrik devresi oluturacak harcama, salanacaksa byk tasarrufun yannda
nemsiz kalr. Byk brolarn zel bir soru-nu, i iin yeterli aydnlanma salanm olmasna karn pencerenin
aydnlnn gz almas ve koyu glgeler oluturmasdr
Hava kararmaya baladnda, en ge pencere aydnl iteki aydnln seviyesine yaklat zaman, gece
aydnlatmas tek veya birka kademe halinde devreye sokulmaldr. Hava karard zaman byk brolarda baka bir
sorun daha ortaya kar. Normal olarak i tarafn aydnlanmasna arlk verilmi olduu iin akamlan i taraflar
dier tar-aflardan daha aydnlk olabilir. Aydnlanma ynnn bu ekilde tersine dnmesi ise btn k, glge
dalmasn deitirir ve gndz koullarna gre yerlemi olan personelin almasn ok zorlatrr. Gece aydn-
latmas ya dzgn bir k dalm salamal veya daha iyisi, gndzdeki koullara benzer bir k dalm yaratmaldr,
yani pencere yaknlarn-da daha yksek aydnlk salanarak k yn korunmaldr.
Hava karardktan sonra da allan iyerlerinde ak renk perde kullanlmasnda byk yarar vardr. Geceleri
pencereler simsiyah olduundan ierideki k pencereden darya dalr. Bu ekilde kaybedilen k ak nemli bir
enerji harcamasna denk dt iin, n oun ieriye doru yanstacak ak renkte perdeler enerji tasarrufu
demektir.
Gn ile yapay n birlikte kullanld durumlarda, yapa n renginin gn beyazna zellikle yakn
seilmesinde yarar vardr. Ayrca hava kararmay balad srada d aydnlanma yeterli olsa bile gece
aydnlanmasna geilmelidir. Aksi halde, d aydnlanmann azalmas kontrastn azalmasna, dolaysyla grn
zorlamasna yol aar. Ayn nedenle motorlu tatlarn farlar akamlar henz hava aydnlkken yaklmaldr.
Bir elemann alt alann evresindeki k alma zeminindekinden fazla olmamaldr. Yakn evredeki aydnlk
alma zeminindekinin te birinden, uzak evredeki aydnlk da alma zeminindekinin onda birinden dk olursa
rahatszlk kayna olur. Aydnlatmann verimlilii asndan iyerinin ak renkte badana, ak renk eyalar ile
donatlmasnda yarar vardr. Ancak zellikle byk salonlarda tek dzelikten kanlmaldr. evreyle kontrast iinde
alan kiiye farkl uzaklklardaki nesnelerin yokluu dier bakmlardan son derece uygun bir aydnlatmada bile ba
arlarna yol aabilir. Aydnlk farklarna adaptasyon zorluundan koridorlar bile personelin alma aydnlnn en
az onda biri gcnde aydnlatlmaldr.
Floresanlarla yaplan aydnlatmada biraz zenli bir yerletir-meyle ar glgeler kolayca nlenir. Ancak bir k
dalm her zaman ideal deildir. Glgeler boyutlu grmeyi olduka kolaylatrr.
Bir yzeyin dzgn olup olmadn dzgn bir k dalmnda anlamak zordur. Oysa sert glgeler yapan ynlendirilmi
k altnda yzeydeki kk dzensizlikler yaptklar glgelerle hemen kendini belli eder. Ik bir yzeye ok eimli
dt zaman glgeler oluur. Baz yerlerde glgeler hemen hemen hi k olmayan. koyuluktadr Koyu blgeler, k
ok eimli dt zaman byke przlerde, hi k almayan yerlerde oluur. ounlukla bylesi bir aydnlanma
elverisizdir ve kesinlikle kanlmas gereken bir durumdur. Bu nispetteki eimli klandrma tekstil rnlerindeki
dokuma hatalarn bulmak, metal yzeylerin przlerini veya bombesini grmeye yarar. Buna karlk eitli rnlerin
zerinde-ki boyann dzgn olup olmadn veya renkli bir afii deerlendirmek isteyecek bu tr glgelenmeler ve
eimli n yol at yansmalar ii ok zorlatrr. Hatta k ynlenii dolayl aydnlatma yolu ile hemen he-men
tmyle ortadan kaldrlmaldr.
Aydnlatmada Dikkat Edilecek Hususlar

a. Gz kamamas ve yansma
Ik bolluunun tek bana yeterli olmad bilinen bir gerektir. Lambalar alann gznn kamamasna yol aarak
iini zorlatrabilir. Gz kamamasnn nedeni gze gelen gl n gzn koruyucu tabakasnda ve merceinde
krlmas ve a tabakasnn zerindeki grnty aydnlatmasdr.
Bir k kaynandan direkt olarak veya zerine yansd bir par-lak yzey araclyla gze gelen her k kamamaya
yol aar: Gz kamamasnn ortaya kmamas iin normal alma konumunda hibir k kaynann grlmemesi ve
ayrca n hibir yzeyin zerinde parlama yapmamas gerekir. Gz kamamasn nlemenin birinci yolu gz
dorultusu ile k kayna arasndaki ay arttrmak. (lambalar. ykseltmek veya tezgahn tepesine yaklatrmak),
dier yolu ise uygun k gc dalm erilerine sahip lambalar semeye almaktr.
Modern klandrmada karlalan en nemli sorunlardan birisi yansmann gz kamatrmasdr Ik parlak bir yerde
balangta ki gcn byk lde kaybetse de, k yansmas ile gz dorultusu arasndaki a ok daha kk
olduundan, yansma yoluyla olan gz kamamas dorudan k kaynandakinden ok fazladr. Yansmann zararl
etkisinin azaltlmasnda bavurulan en kesin yntem, iyerinde alma srasnda yanstma zellii olmayan
malzemelerin seilmesidir. Dier bir yolu da, yzey parlakl daha dk, daha geni yzeyli lambalar kullanmaktr.
in trnden dolay parlak malzemelerle almak zorunluluu varsa, yansma yoluyla gz kamamasn nlemenin yolu
dolayl klandrma dzeni ve iin trne uygun zel bir k kayna kullanmaktr. Yansma kamamasn
deerlendirmede mutlaka almann normal konumlarna yerleilmeli, k aydnlatma hesab yle yaplmaldr.
zellikle penceresi olmayan yerlerde gz kamamas ok daha rahatsz edicidir. Bu nedenle penceresiz yerlerde bu
konuda zel bir titizlik gsterilmelidir.
b. Renk faktr
Renk ve klandrma birbiri ile ok yakn ilikisi olan iki konudur Renk konusunda geerli temel prensip vardr;
Ik kaynaklarnda maksimum fayda salamak ve n dzgn ekilde yaylmasn salamak iin renklerin yanstma
zelliklerinden yararlanlmaldr.
Ik kontrast gz yorduundan, bu durum renklerle giderilmelidir.
Renklerin psikolojik zelliklerinden yararlanarak atlyelere veya brolara, scak, serin ya da dinlendirici hava
verilmelidir.
Beyaz floresan insan psikolojisi zerinde uyarc, faaliyete yneltici bir etki uyandrr. Bu psikolojik etkenden
baka, geici miyopluk ve hipermetroptuk yarattklar iin mavi ve krmz renkteki klardan kanlmaldr. Parlak
beyaz ile mavi-beyaz arasndaki renklerde ayn ekilde rahatszlk vericidir. yerinde sar-beyaz ile beyaz
arasndaki k tonlar kullanlmaldr.
Aydnlanma gc ykseldike n rengi gn beyazna doru kaymaldr. Aydnlanma gc dtke de sar-
beyaza yakn tonlar tercih edilmelidir. Sar-beyaz tonlardaki yksek aydnlanma gleri (1000 lks ve fazlas)
yapaylk izlenimi uyandrr ve dk aydnlanmada floresan nnki gibi rahatszlk verir.
In renginden baka renkleri gsterme zellii de nemlidir. Renkli k altnda cisimlerin renklerinin deitii
bilinmektedir. Ancak ayn renkteki iki n da renkleri farkl gsterdiinin farkna genellikle varlmaz.
Duvarlar k yanstma oran %60-75 olan , makineler ise %15-20 olan renklere boyanmaldr. Eer duvarlar soluk
scak renklere boyanm ise, makineler soluk fakat souk renklere boyanmaldr. Scak i yerlerinde duvarlara souk
renk makinelera scak renk uygulamal. Demede beyaz bir zemin olursa o i yerinde genel bir serinlik ve ferahlk
yaratlr. Uygulamada pratik olarak genellikle tavan ile duvarlarn st ksmlar, k yanstma zellikleri dolaysyla
beyaz renkle boyanr.
c. Yorgunluu nleme
Yeterince yksek aydnlatmal sar-beyaz k kullanmak.
Cisimler ok kk veya kontrastlar dkse zel aydnlatma koullan salanmaldr.
Monoton ilerde frsat bulduka gz birka saniyeliine yummak veya ilem aralarnda baz zaman etrafta
gz gezdirmek rahatlama salar.
Srekli yakma bakarak i yapanlarn birka metre uzaklktaki nesnelere bakmas yeterlidir. Buna karlk
normal olarak uzaa bakanlarsa (srcler) frsat bulduka yakna bakmaldr.
yi Aydnlatmann Etkileri
yi aydnlatma grme keskinliini artrr.
yi aydnlatma ile i kazalar azalr. Alglama, karar verme ve uygulamann abuk ve daha grlebilir biimde
yaplmas sonucu, yorgunluun azalmasyla kazalarda d olur.
yi aydnlatmayla iinin baars artmaktadr. Aydnlatma iddeti arttka yorgunluk azalmakta, baar
durumu artmaktadr.
yi aydnlatma i grmede abukluk salar. Uygun aydnlatma iyi grmeyi salayarak bir iin daha ksa srede
bitirilmesine yardm eder.
HAVA KOULLARI
insan vcudu devaml bir scaklk dengesine sahiptir. genellikle 370C civarnda bulunan vcut scakl, souk
havalarda oksijenle besin maddeleri yaklarak, scak havalarda ise terleme fonksiyonu ile dengede tutulur. Soukta
kan dolam yavalar, scakta ise hzlanr. Vcut s dengesinin bu ekilde korunmas snrldr. Havalandrmann
etkisi;
Hastalklar zerinde etkisi; s 20 den 35 dereceye ykseldii zaman zellikle maden iilerinde
solunum hastalklarnn % 63 orannda ykseldii saptanmtr.
Kazalar zerinde etkisi: Is 25 dereceyi getii zaman i kazalarna % 40 artt grlmtr.
Yorgunluk zerine etkisi: Toplam s 25 derece ile 35 derece arasnda olduu zaman alma
kapasitesi % 60 azalmtr.
Baar zerine etkisi: Is 16 dereceden 24 dereceye ykseldiinde iilerin verimi % 100den % 74e
dmtr.
yerinde snn ykselmesi kadar belirli dzeyin altnda dmesi de i grenlerin alma verimini
olumsuz ynde etkileyecek, iin yavalatlmasna ya da devamszlk ve alma isteksizliine yol aabilecektir.
nsan vcudunun rettii s miktar kontrol edilemedii iin, s dzenlenmesi ancak evreyle olan s alverii ile
salanabilir.
Birimler Ve Kavramlar
Nem: Havada bulunan su buhar miktardr.
Radyant s: Kat evreden (evredeki cisimlerden) yaylan scaklktr.
Efektif s: evredeki scaklk tek bir deikene bal deildir. Nemin ve hava akm hznn da
scakla etkisi vardr.
Hava Koullarnn lm
Havann scakl termometre, nemi psikrometre veya higrometre ve akm hz anemometre ile llr. Hava
koullarnn ie etkisi incelenirken, scaklk denildiinde ona etki eden nem ve hava akm hz hata radyant snn da
scakl etkiledikleri unutulma-maldr.
Scaklk ve baarnn dmesi
allan yerdeki hava koullar ne kadar alana uygun olursa, alan o kadar kendini rahat hisseder. Bit durumda
dnme ve alma kapasitesi baars artan igc verimli alr. Yksek scaklk gibi dk scakln da alma
baars zerine olumsuz etkileri vardr. Dk scaklkta alglama ve reaksiyon sresi uzar. Ellerin becerisi azalr.
Dk scakln etkisi yksek scakln etkisinden daha azdr. Dk scaklkta daha fazla giyinerek etkiler
azaltlabilir.
Scaklk ve i kazalar
Yksek scaklk usanmaya, abuk kzmaya, dikkatin azalmasna neden olup i kazalarnn artmasna yol aar. zellikle
ok dikkat isteyen ilerde, i fazla yorucu olmasa bile belli bir scakla kadar kaza says sabit olmakta, bu
scaklktan daha st deerlere doru ise kaza says artmaktadr. Ortamn, normalin stnde scak olmas ile u
olumsuz zellikler ortaya kabilir;
Bkknlk,
Sinirlilik,
Dikkatsizlik,
Hatalarn younlamas,
Zihinsel almalarda yerini dkl,
Yetenek ve becerilerin azalmas,
kazalarnn fazlalamas,
Ar bedensel ilerde verim dkl,
Vcutta su ve asit-tuz dengesinin bozulmas,
Kan dolamnn zorlamas,
Yorgunluk.
Soukta ve scak ortamda almak, i veriminin dmesine neden olur. Soukta alma, uygun giyim ile belli
llerde telafi edilebilmektedir. bu bakmdan scak ortamda almak, daha fazla sorunlar ortaya karmaktadr.
alma ortamna hava nem oran da etki etmektedir. Nem, havada bulunan su buhar miktardr.
alanlarn zerindeki fizyolojik olaylar, i baarsn byk lde etkiler. Baar ve fizyolojik faaliyetler ilikisi
iin yaplan bir aratrma sonucunda, i baarsnn scakla ve havadaki nem oranna bal olduu anlalmtr.
allan iyerleri iyi bir havalandrmay gerektirir. zellikle kk odalarda veya alanlarn saysnn fazla olduu
yerlerde havalandrmann nemi byktr.
Hava Koullarnn Ayarlanmas
rnn ve kalitenin artmas iin iiye konforlu bir hava ortam salanmaldr Hava ok souk ve ok scak olmamal,
nemi uygun olmal, hissedilir bir hava akm olmaldr. Konforlu bir yerde alan iinin rahat etmesi sonucu
verimliliin artmas doaldr.
Doal havalandrma yetersiz kalrsa vantilatrlerden faydalanlmaldr. Tm iyerini havalandrmak pahal olduunda
sadece belli yerler havalandrlabilir. Ortam scakl ok yksekse sadece havalandrma yetmeyeceinden, soutma
fazlasyla stma kaynaklar yerinde soutulmaldr.
Pencerelerden veya havalandrma deliklerinden gelen hava, igcne ulamadan nce stlacak ekilde stclarn
konumu ayarlanmaldr.
Uygun bir stma sistemiyle iyeri istenilen dzeyde stlmaldr. iyerinin stma dzeyi, evrenin iklim koullarna,
iinde bulunulan mevsime, yapnn tipine, yaplan iin gerektirdii kas almasna, re-tim srecine ve iilerin
giyinme alkanlklarna baldr.
Isnan hava ykselir.
Isdan etkilenen kiiler ciltlerini zel giysiler, gzlerini gzlklerle korumaldr.
Nemli veya nemsiz ortamn alann saln etkileyecek dzeyde olduunda nem gcn kontrol edebilen klimalar
kullanlmaldr. alma sreci nedeniyle nlenemeyen nem durumunda az ii altrlmal, dinlenme sreleri uzun ve
sk olmaldr.
Scak havalarda az miktarda sv iilmelidir. ok souk merubat, hazm zor olan st, alkoll iki scakta iilmemeli
OFS ERGONOMSNDE PRATK BLGLER
Gnmz teknolojisinin hzl geliimi , zellikle bilgisayar kullanmnn her sektrde ve her alma alannda "ofis"
tarz almann nemli lde artmasna yol amtr. Ofis yaamndaki daktilo, hesap makinesi gibi geleneksel
aralar , planlamadan uygulamaya kadar yaplan ilerin her safhasnda yerini bilgisayarlara brakm, kurulularn
amalad her fonksiyon bilgisayar ortamnda yerine getirilmeye balanmtr.
1- GENEL EVRESEL ARTLAR:
Ofisler topluca ve uzun sreli bulunulan yerler olduundan dolay temiz ve bakml olmasna azami zen
gsterilmelidir.
Personelin vcut llerine gre ayarlanabilir mefruat tercih edilmelidir. Srekli kullanlan cihazlar personelin kol
eriim mesafesinde olmadr.
Srekli bavurulan tablo, grafik, vb. i yardmclar, okunakl, ak ve kolay alglanabilir olmal, personelin normal
gr as 15 ierisine yerletirilmeli, personelin gr mesafesinde engelleyici cisimler bulunmamaldr.
Statik(duraan) hareketler minimuma indirilmeli, dinamik hareketler hedeflenmelidir. Bu amala ofisler
personelin rahata hareket edecei, her personele minimum 2 m2 hareket olana salanacak ekilde
dzenlenmelidir.
Tm ama - kapatma dmelerinin hareket ynnn ayn olasna dikkat edilmelidir.
Ofisler sk sk havalandrlmak, ortamdaki hava kalitesinin dmesi nlenmeli, her personele minimum 10 m3 hava
decek ekilde dzenleme yaplmaldr. Toz, polen gibi uuan partikller iin portatif hava temizleyicilerin
kullanlmas faydal olacaktr.
Genel aydnlatmada k kaynaklan mmkn olduu kadar yksee yerletirilmelidir. Alak k kaynaklar yansmay
ve kamamay arttrr.
Hassas ve gz yorucu ilerde lokal aydnlatmaya bavurulmal, gzler sk sk kapatlarak ve uzak objelere bakmak
suretiyle dinlendirilmelidir.
Ak renkli demirba eyalar, camlar ve parlak yzeyler, yanstt iin grte rahatszla ve kamamaya
sebep olurlar. Byle bir durum sz konusu ise, aydnlatma azaltlmal ve mat eyalar tercih edilmelidir.
Tavan aydnlatmalar alma yzeyi ile 45 a yapmal, direk alma noktasna vurmamaldr.
Ofislerde pencere bulunmasnn ve pencerelerin ak tutulmasnn personelin motivasyonu zerinde olumlu etkisi
olacaktr.
Fotoraf, bitki, tablo gibi kiilie hitap eden eler kullanlmas psikolojik olarak alma ortamna ball
glendirecektir.
Personelin srekli olarak koyu- ak renk ortalar arasnda gz hareketi yapmasn gerektirecek ilerden
kanlmaldr.
Ofis almalar yksek dikkat gerektirdiinden dolay, srekli grlt nlenmeli, yksek ses karan cihazlar
izole edilmelidir.
Ofis ortamnda s 2022 C civarnda tutulmaldr.
alma pozisyonu dzenli olarak deitirilmelidir.
BLGSAYARLA ALIMA ARTLARI
Bilgisayarla almada bak yn belge ekran masa arsnda srekli deitiinden oturma yeri olarak eksenden
dnebilen, ykseklii ayarlanabilir, kolakl ve devrilmeye kar gvenli 5 tekerlekli sandalyeler kullanlmaldr.
alma esnasnda ayaklar ve bacaklar iin yeterli hareket alan bulunmal ve alma yzeyi yanstma katsays %
30 50 olmaldr.
alma masas sabit ise alt kenarnn yerden ykseklii 680 mm, ayarlanabilir ise 640 740 mm arasnda olmaldr.
Klavye ortasnn yerden ykseklii 710 740 mm. olmaldr.
Sandalye ve arkalk ykseklii otururken kolayca ayarlanabilir olmal, oturma ykseklii kollarn mmkn olduu
kadar az gergin ve yatay olmasna, baldrn i yzeyine gelen basnc azaltmak iin de ayaklarn zemine veya ayak
altlna yeterince oturmasna dikkat edilmelidir.
deal bir alma sandalyesinin boyutlar yle sralanabilir;
Oturma yzeyi:
Eni : 400 - 450 mm. Boyu : 400 - 440 mm Eimi : 30 - 50

Srt yzeyi: Oturma yzeyinden Ykseklii : 100 - 250 mm.
Genilii : 330 mm geriye yat tolerans : 104 - 120
Kolak ykseklii (oturma yzeyinden) : 200 mm.
Dik oturma, omurgaya yaklak % 25 daha az yk binmesini salar ve bir ok srt problemini nler. Bu sebeple
personele doru oturma pozisyonun nemi alanmaldr.
Bilgisayar ekrannn grnt kalitesi, gz sal asndan ok nemlidir. Ekrandaki yaz karakterlerinin bykl 2.6
mm. 'nin altna dmemeli, ekran tozlu kalmamal ve grntde titreim olmamaldr.
Ekrana bak uzakl 500 - 700 mm. arasnda olmaldr. Ik yansmasn minimuma indirebilmek amacyla
ekranlar mmknse pencerelere 90o dik olacak ekilde yerletirilmelidir.
Ekranlarda siyah fon kullanmak, personelde koyu bir tnele giri etkisi yapabilir ve aydnlk ortamda gz kamama
etkisini de arttrr.
Ekrann st kenar gz hizasnda veya az aasnda olmal, personel alrken bann emek veya geriye atmak
eiliminde olmamaldr. Bu durum boyun blgesine uzun sreli statik yk getirecei iin rahatszlklara yol alabilir.
Klavyenin yzeyi parlamamal, rengi ntr olmaldr.
Nmerik tularn telefon dzeninde yerletirilmi olmas, zihinsel ilemlerin etkinlii iin nemlidir.
Uzun sreli mouse(fare), kullanm avu ii, parmak ve bilek sinirlerini zedeleyebilmektedir. Bu yzden mouse kullanm
minimuma indirilmeli, ilemler mmkn olduunca klavye ile yaplmaldr.
zellikle veri girii gibi materyale srekli bakmay gerektiren ilerde, ba hareketini minimuma indirmek amacyla
ekrana monte edilen dokman tutma aparatlarnn kullanlmas, performans olumlu ynde etkiler.
Salkl bilgisayar almas iin ofisteki grlt maximum 55 - 65 desibel, ortam ss 21 - 23 o C, nem oran % 45 -
55 olmaldr.
Bilgisayar almasnda k st - yanlardan 45 o ayla gelmelidir, kardan gelen k gzleri rahatsz eder.
1 saatlik alma sonunda 5 - 10 dakikalk, 2 saatlik alma sonunda 15 - 20 dakikalk dinlenme verilmeli,
18/ ELEKTRKLE ALIMALARDA SG

Elektrik enerjisi ve tanmlar
Elektrik tesislerinde gvenlik
Elektrik ilerinde bakm onarm
Elektrik i tesislerinde gvenlik ve patlayc ortamlar
Statik elektrik ve Topraklama tesisat
Elektrik tesisatnn kontrol
Yldrmdan korunma,
Salk ve gvenlik asndan gerekli olan kontrolleri ve korunma yntemleri,
lgili mevzuat
Elektrik, (-) negatif yk sahibi elektronlarn ve iyonlarn hareketi sonucu oluan yk akmdr.
Doru Akm: Zamana bal olarak yn ve iddeti deimeyen akma denir. Genelde elektronik devrelerde
kullanlr. En ideal doru akm en sabit olandr. En sabit doru akm kaynaklar da pillerdir.
Alternatif Akm: Zamana bal olarak yn ve iddeti deien akma denir. Byk elektrik devrelerinde ve
yksek gl elektrik motorlarnda kullanlr. Evlerimizdeki elektrik, alternatif akm snfna girer. Buzdolab,
amar makinesi, bulak makinesi, aspiratr ve vantilatrler direk alternatif akmla alrlar. Televizyon, mzik
seti ve video gibi cihazlar ise alternatif akm doru akma evirerek kullanrlar.
Kk Gerilim: Anma gerilimi 50 Volta kadar olan gerilim deeridir.
Tehlikeli Gerilim: Etkin deeri alternatif akmda 50 Voltun doru akmda 120 Volt un stnde olan, yksek
gerilimde ise, hata sresine bal olarak deien gerilimdir.
Alak Gerilim: Etkin deeri 1000 Volt ya da 1000 Volt un altnda olan fazlar aras gerilimdir.
Yksek Gerilim: Etkin deeri 1000 Volt un zerindeki fazlar aras gerilimdir.
Frekans(Hz): Birim zamandaki salnm saysdr
Elektrik kuvvetli akm tesisleri: nsanlar, dier canllar ve eyalar iin baz durumlarda (yaklama, dokunma vb.)
tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin retilmesini, zelliinin deitirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini,
datlmasn ve mekanik enerjiye, a, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dntrlerek kullanlmasn salayan
tesislerdir.
Elektrik i tesisleri: Yaplarn iinde veya bu yaplara ek olarak kurulmu tesisler dndaki her trl alak
gerilim tesisleri, evlere ait, ba, bahe tesisleri, srekli tesislerin iletemeye almasna kadar kurulmu geici
tesisler.
Elektrik Akmnn nsan Vcudundaki etkileri
1. Alak gerilim deerlerinde iletim yolu dolam sistemi yani kalp zerinden meydana gelir. Bu nedenle alak
gerilimlerin ldrc etkisi kalp fibrinasyonundan (ok) kaynaklanmaktadr.
2. Yksek gerilimlerde vcuda uygulanan elektriksel alan iddetinin daha fazla olmas nedeniyle dolam sistemi
dndaki bir ok organ da iletken hale gelir.
3. zellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun diren etkisi nedeniyle oluan ar s doku yanmasna neden ol
4. nsan vcudu toplam direnci 2500 ohm alnp, insan iin tehlikesiz akm 20 mA alnrsa 50 voltluk bir temas
gerilimi snr deer olarak kabul edilebilir. Bu nedenle 50 voltun zerindeki ebeke (50 Hz) gerilimi tehlikeli
gerilim olarak kabul edilir
nsan vcudundan geen 50 Hz lik alternatif akmn farkl iddetlerinin fizyolojik etkileri:
Akm iddeti Fizyolojik belirtisi .
0.01 mA Akmn hissedilme snr,elde gdklanma
1-5 mA Elde uyuma, el ve kol hareketinin zorlamas
5-15 mA Elde, kolda kramp balamas, tansiyon ykselmesi
15-25 mA Kaslmalar artar, ancak kalp etkilenmez
25-80 mA Tahamml edilebilir akm iddetidir
80-100 mA Kalpte fibrilasyon meydana gelir, uur kaybolur
alanlar Elektrik arpmasndan Korumak
1. Koruyucu yaltma,
2. zerinde durulan yerin yaltlmas,
3. Kk gerilim kullanma,
4. Sfrlama ve
5. Topraklama, gibi dzenler kullanlr.
6. Kaak akm rlesi
1. Koruyucu yaltma: Normalde gerilim altnda olmayan ancak yaltm hatas sonucu elektriklenebilen paralarn
izoleli yaplmasdr Elektrik ilerinde kullanlan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri
2. zerinde durulan yerin yaltlmas: Yerleri deimeyen sabit elektrikli makine ve aralarla, elektrik panolarnn
taban alanna tahta zgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yaplan bir korunma nlemidir.
3. Kk gerilim kullanma: elektrikli aralarn 42 voltluk gerilimle altrlmasdr. Bu korunma nlemi yaplan
elektrikli aralar ayrca topraklamaya gerek yoktur. Kazan iinde veya buna benzer dar ve iletken ksmlar
bulunan yerlerle, slak yerlerde, alternatif akm ile alan lambalar kullanld takdirde kk gerilim
kullanlmaldr
4. Sfrlama: Elektrikli makine ve aralarn gvde ksmlarnn (yani aselerinin) ntr iletkenine balanmasdr. Ancak
ntr hattna dorudan doruya balamak iin en az 10 mm. kesitinde bakir iletken kullanlmas zorunludur.
5. Topraklama: Elektrik enerjisinin kullanld yerlerde, zerinde akm tayabilecek madeni ksmlarn toprak ile
yaplan elektriksel balant dzenine topraklama denir. Topraklama devresi, dk direnli iletkenden (bakir veya
alminyumdan) yaplm olmal, Baland cihazn devresinde meydana gelecek en byk kacak akm iletecek
kapasitede olmal, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmu olarak ekilmelidir. Direnci 10 ohm dan byk
levhalara ek topraklama levhas eklenmelidir. Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm dan kk
olmaldr.
6. Kacak akm rlesi :Tketici devrede, gelen ve giden akmlarn birbirlerine eit olmad durumlarda, devreyi
otomatik olarak kesen bir koruma cihazdr. Kacak akm rlesinde toprak hattna da gerek yoktur.
Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetkileri
Elk. tesisi plan, proje Elk. i tesisi yapm ileri letme ve bakm ileri
hazrlanmas ve imzalanmas ileri
1. Grup 50 KW 150 KW 400V 1500 KW 35 KV
2. Grup 30 KW 125 KW 400V 1000 KW 35 KV
3. Grup 16 W 75 KW 400V 500 KW 400 V
1. Elektrik tesislerindeki kesiciler ve ayrclar her trl hava artlarnda devreyi tam ve gvenli bir biimde
ayrm olmaldr
2. Ksa devre ve topraklama ilemi alma yerinin en yakn ksmlar zerinde ve bu yerin her iki ucunda yaplmal
3. Ak hava elektrik tesisleri en az 180 santimetre ykseklikteki duvar veya tel kafes itle evrilmi olmal, ikaz
levhalar taklmal, giri kaplar kilitli olmaldr.
4. Elektrik ebekelerinin bakm, onarm, yenileme ilerine balamadan nce, bu ebekelerden beslenen
tketicilerde jeneratr bal olup olmad aratrlmal, ters besleme olup olmad tespit edilmelidir. Ayrca bu
jeneratrlerde enversr alter bulunmaldr.
5. Alternatif veya doru akm devrelerinde kullanlan sigortalar kapal bir tablo iine monte edilmeli, deeri 32
amper in stnde olan sigortalar en az bir alter veya anahtarla kontrol altna alnmaldr
6. Gerilim altndaki ksmlarn dokunmaya kar gerilimi 50 Volttan yukar olan alternatif veya 120 Volt tan yukar
olan doru akml blmleri devreleri yaltlm olmal
7. Transmisyon tertibatndaki miller ve yataklar statik elektrie kar topraklanmal, kayla kasnak arasna ve
kayn kasna terk ettii ksmn her iki tarafna topraklanm metal taraklar uygun ekilde konmaldr.
8. tlerek toz haline getirilmi maddelerin pnmatik konveyrlerle tand hallerde, statik elektrie kar
konveyrn metal borular btn hat boyunca birbirine iletken balantl olmal ve topraklanmal, Titan, Alminyum
ve Magnezyum ince tozlarnn tand yerlere statik elektrik detektrleri veya benzeri uygun tertibat
konulmaldr.
9. Statik elektik birikmelerine kar, gerekli yerlere statik elektrik yk gidericileri ve ntralizatrler konulmal
10. Parlayc, patlayc tehlikeli ve zararl maddeler bulunan yerlerde, aydnlatma devresi de dahil olmak zere
elektrik tesisat bir yl gemeyen sreler iinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafndan kontrol ve bakma tabi
tutulmaldr.
11. Topraklama tesisat periyodik olarak en az ylda bir, yer deitirebilen iletme elemanlar iin alt ayda bir defa
yetkili teknik elemanlar tarafndan muayene ve lmleri yaplmaldr.
12. Elektrik retim, iletim ve datm tesislerinin topraklama tesisat, hatlar hari 2 ylda bir, enerji nakil ve
datm hatlarnn topraklamalar ise en ge 5 ylda bir muayene, lme ve denetlemeye tabi tutulmal, lm
sonular kaydedilmelidir
13. Paratonerler ve yldrma kar alnan dier koruyucu tertibat en az ylda 1 defa ehliyetli elektrikiye kontrol
ettirilmeli, dzenlenen belge iyerinde bulundurulmaldr
14. naat antiyeleri ile dier ak alma yerlerinde kullanlan elektrikli el aletleri kk gerilim veya 1/1 oranl,
sarglar birbirinden ayr gvenlik transformatrnden (ayrc transformatr) elde edilen gerilimle altrlmal
veya zel olarak imal edilmi ift yaltkanl olmaldr.
15. Gvenlik transformatr kullanlmas halinde k devresine yalnz 1 adet elektrikli el aleti balanmaldr
16. Tehlikeli Gerilimin alt snr gerilim deeri 50V
17. Alak Gerilim ile Yksek Gerilim arasndaki snr gerilim deeri 1000 V
18. Parlayc, patlayc ve yanc maddelerin imal edildii, ilendii veya depoland yerler, ya, boya ve dier
parlayc svlarn bulunduu binalar ile zerinde direk veya sivri kntlar yahut su depolar gibi yksek yerler
bulunan binalar, yldrma kar yrrlkteki ynetmelik ve artnamelere gre yaplacak yldrmlk tesisat ile hava
hatlar ise uygun kapasitedeki parafudr ile korunacaktr.
19. Son yllarda byk kullanm alan bulmu olan yeni bir kesici tipi olan, ama srasnda ark zerine Sabit basnl
gaz flenerek ark sndrlen, yanmayan, abuk souyan, Dielektrik dayanm yksek ve zehirsiz olan ancak
sndrme annda toz haline geldiinde zehirli hale geen temizlik annda lastik eldiven ve maske kullanlmas
gereken gaz SF6
20. Alak gerilim tesislerinde dolayl dokunmaya kar nemli ve en ok uygulanan, hata akm ile faaliyete geen
devre elemanlar ile salanan koruma yntemi Beslemenin otomatik olarak kesilmesi yntemidir.
21. 250-450 kV gerilime yaklama mesafesi 3,5 m dir.
22. Yer alt kablolarnda yaplacak bir ilemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra Kapasitif boalmay temin iin,
zerinde allmas gereken kablolarn btn iletkenleri ksa devre edilmeli ve topraklanmaldr
23. Sabit olmayan tesislerde topraklama kontrol 6 ayda bir yaplmaldr
24. Havai hat aa direklerinde yaplacak almalara balanmadan nce izolatr sk balar zlmelidir
25. ebekeden beslenen tesislerde, kullanlan yedek elektrik retim aygt (jeneratr) ile ebekeyi ayran iletme
elemanna Enversr alter denir.
26. Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetki, Grev Ve Sorumluluklar Hakkndaki Ynetmelik hkmlerine gre 2.
grup elektrikilerin iletme ve bakm yetkileri 1000kW, 35kV dir.
Hava hatt iletkenlerinin en byk salnml durumda yaplara olan en kk yatay uzaklklar
Hattn izin verilen en yksek srekli iletme gerilimi (KV) Yatay uzaklk (m)
0-1 1
1-36 2
36-72,5 3
72,5-170 4
170-420 5
19/ Korunma Politikalar

Tehlikeli durum ve davranlar
Kaynanda Korunma uygulamalar
o Bertaraf etme
o kame etme
o Makine koruyucular
o Teknik tedbirler
Ortama Ynelik Koruma Uygulamalar
o Tecrit
o Havalandrma
o Organizasyonel dzenlemeler
Kiiye Ynelik Koruma Uygulamalar
KORUNMA POLTKALARI(DERS NO:21)
NLEME ; Bir eyin olmasna veya yaplmasna engel olmak, ortaya kan veya kaca dnlen bir tehlikeyi
durdurmak veya nne gemektir.
KORUMA
Bir kimseyi veya bir eyi d etkilerden, tehlikeden veya zor bir durumdan uzak tutmak, muhafaza etmek,
Gl bir kimse veya kuruluun, gsz birini veya bir eyi desteklemesi, himaye etmesi,
Tehlikeye kar denetimi altnda bulundurmak, savunmak, mdafaa etmek,
Tehlikeli, zararl durumlar nlemek,
Bir eyin eskimesini, ypranmasn nlemek iin gereken dikkat ve zeni gstermek,
Sregelen bir durumun deiiklie uramasn nlemektir.
Sal ve Gvenlii Politika Oluturma Gerekesi ; i kazalarn ve meslek hastalklarn nlemektir.
Yerel yetkili politika oluturulmasnda ulusal dzeyde ynetimin mevcut durumu deerlendirmesi, lkedeki i
sal ve gvenlii performans ve denetim verileri ele alnarak bir korunma politikas oluturur.
Korunma Politikalar
Avrupa sosyal art, tek pazarn sosyal boyutunun da gz nnde bulundurulmas fikrinden hareketle 1989
ylnda hazrlanan ve ye lkelerin sayg gstermesi gereken temel sosyal haklar sralayan bir deklarasyondur.
Bu deklarasyonda, igcnn serbest dolaym, istihdam yaam ve alma koullarnn iyiletirilmesi, sosyal
koruma, mesleki eitim, frsat eitlii, kadn ve erkek eitlii, ocuklar ve genler ile yallar ve zrllerin
korunmas gibi alanlar iermektedir.
Kapsad alanlar asndan deerlendirildiinde sosyal art, Avrupa Konseyi nin sosyal art ile Uluslar aras
alma rgt konvansiyonunu temel almaktadr.
Politikann Unsurlar
Sosyal taraflarn katlm ile gerekletirilmelidir.
Politika, ulusal kalknma hedefleri ile uyumlu olmaldr.
Bu srece, hkmetin yan sra ii ve iveren kurulular da katk salamaldr.
Kamuoyunu yeterince bilinlendirmenin ve politik destek salamann yollarn iermelidir.
Sal ve Gvenlii hizmetlerinin rgtlenmesi ve yaygnlamas ve sreklilii iin gerekli hkmleri
iermelidir.
lgili btn kurulular arasnda koordinasyonu salamaldr.
yeri baznda gnll uyumu tevik etmelidir.
Srekli olarak gzetime imkan tanmaldr.
Politika Aralar
Kanunlar, Tzkler ve Ynetmelikler
Yetkili Organ
Koordinasyon
Eitim
Yasal Aralar
4857 Sayl Kanunu
4857 Sayl Kanununa gre kartlan 24 teknik, 12 sosyal konularda ynetmelik.
Yasal Aralar
1. Sal ve Gvenlii Ynetmelii
2. Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii
3. Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
4. Yeralt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
5. Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
6. yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri hakknda Ynetmelik
7. Grlt Ynetmelii
8. Titreim Ynetmelii
9. Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
10. Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii
11. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
12. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
13. Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik
14. Gvenlii ile Grevli Mhendis ve Teknik Elemanlarn Grev Yetki ve Sorumluluklar Hakknda Ynetmelik
15. Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii
16. yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik
17. Elle Tama leri Ynetmelii
18. Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik
19. Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii
20. Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii
21. ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
22. Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik
23. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik
24. Geici ve Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik
Yasa - Mevzuat Kapsam
SG mevzuat herkes iin zorunlu asgari standartlar belirlemektedir.
Mevzuat SG ile ilgili birinci derecede sorumlu olanlarn grev ve yetkilerini belirlemektedir.
Genel yasalar yerine esnek ve kolay gncellenebilir uygulama kurallar, gnlllk esas ile belirlenen
standartlara arlk verilmitir.
Mevzuatn uygulanmasnda ilgili kamu grevlileri yannda ok tarafl katlmla oluturulan organlara yetki
verilmi kamunun yk azaltlmtr.
Yeni SG Anlay
Risk Deerlendirmesi
alanlarn Katlm
Uzman Katksnn Salanmas
alanlarn Bilgilendirilmesi
alanlarn Eitimi
Koruma nleme Gelitirme Anlay
Kontrol ve Denetim
ilerin Sorumluluk Almas
Kayt ve statistik Tutma
Malzeme ve Ekipmann Kontrol
SGne sistematik bir yaklam getirmitir.
Korunma Politikalar
Son dnemde kartlan yasalar ayrntl koullar irdelemek yerine genel hedefleri belirleme yolunu tercih
etmektedir.
ok sayda tehlike ve riski tek tek en ince ayrntsna kadar belirli bir dzene balamak yerine, i sal ve
gvenliinden birinci derecede sorumlu olanlarn grevlerini belirlemektedir.
Yetkili Organ Ykmllkleri
sal ve gvenlii alanndaki yasal dzenlemeleri gzden geirmek,
ler arasnda egdm salamak,
verenlere ve alanlara bilgi vermek ve tavsiyelerde bulunmak,
Politikann alma hayatnda uygulanmas iin genel sorumluluk stlenecek merkezi bir organ oluturmak,
Eitimi gelitirip yaygnlatrmak .
Genel Sorumluluk stlenebilecek Yaplar

Ulusal Politika Dzeyinde: Sal Gvenlii Konseyi l Danma Kurulu 4857-114 (R.G. 04.04.2004/2524)
yeri Dzeyinde: Sal ve Gvenlii Kurulu
Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi l Danma Kurulu: 8. Be Yllk Kalknma Plan ve 155 Sayl ILO
Szlemesinde Yer Ald ekilde:
htiya, ncelik ve politika gelitirmek ,
Stratejileri belirlemek, ve nerilerde bulunmak zere ii-iveren sendikalar, ilgili kamu kurumlar,
niversiteler, sivil toplum kurulular ve dier kurum ve kurulu temsilcilerini bir araya getirmek zere
ylda en az 1 defa toplanacaktr.
Eitim
yasas 77. alanlarn Sal ve Gvenlii Usl ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
Yeni Eitim : Yeni artlara uyum eitimi
lave Eitim : Mesleki nitelikleri gelitirme eitimi
leri Eitim :Mesleki dzeyleri ykseltmek, meslekte eskimilii giderme eitimi
SG Yonetimi
SG Yonetimi
Mevzat Yol le Yonetim Bililendirme Yol le Yonetim

Dzenlemeler Medya
Nitelikler
Yrtme
rtaklk, katlm
ylama Kampanyalar
Tefti yi ylama orneklerinin
Deerlendirme paylam
Karlatrma
SAGLG VE GVENLG YAKLAM

.
Meydana elmi olayla ililenmek

ESK YAKLAIM: REAKTF Zararn tazmini erekir,
ZLEME Gvensiz drmlar yeterince onemsemez.
Risk deerlendirmesi
YEN YAKLAIM: PROAKTF
Gvensiz drmlarn onceden tespit
ZLEME
edilmesini art koar,
Eitime ve katlma onem verir.
Sal ve Gvenliinde Kornma Yontemleri

sal ve venlii alannda kornma yontemleri 3
ana balkta yer almaktadr:
Kaynaa yonelik rtama yonelik Kiisel Koryc

kornma onlemleri kornma onlemleri donanmlar
- rnek: toz yaylmnn rnek: havalandrma, rnek: Kolektif
onlenmesi, aydnlatma v.s kormann mmkn
olmadnda kiisel
koryc donanm
Risk Kontrol Hiyerarisi
Tehlike kaynanda nlenir.
Tehlike kaynanda azaltlr.
Kii tehlikeden uzaklatrlr.
Tehlike kapal ortama alnr.
inin maruziyeti azaltlr.
Gvenli alma Sistemleri/Ruhsatlar.
Kiisel korunma donanm (KKD).
Sal ve Gvenliinde Korunma Yntemleri
yerinde alanlarn salk ve gvenlik risklerinden korunmasnda en etkin yntem; riskin kaynanda kontrol
altna alnmasdr.
Mmkn olmad hallerde ortama ynelik farkl yntemler devreye girecektir.
Ancak btn bu yntemlerin etkili olmad hallerde en son korunma yntemi olarak kiisel koruyucu donanmlarn
kullanm nerilmelidir.
nlemek, korumak her zaman daha kolay ve ucuz olmutur. Koruyucu salk hizmetleri ile koruyucu i sal ve
gvenlii hizmetleri i ie kavramlar olup konu ile ilgili uluslararas kurulularn da ortak kararlar ald
alanlardr.
Korunma Politikas
ILOnun, yerlerinde salk ve gvenlik koullar ile ilgili ulusal ve iyeri dzeyinde korunma politikalarnn
oluturulmasn ngren 155 Sayl Szlemesi TBMM tarafndan onaylanm olup 16 Mart 2004 tarih ve 25404
sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
Sal ve Gvenlii ve alma Ortamna likin 155 Sayl Szleme korunma politikalarna ilikin olarak
hkmleri ortaya koymaktadr.
ILO-155 Sayl Szleme
ILO Kabul Tarihi: 3 Haziran 1981
Kanun Tarih ve Says: 07.01.2004 / 5038
Resmi Gazete Yaym Tarihi ve Says: 13.01.2004 / 25345
Madde 1 Bu Szleme, btn ekonomik faaliyet kollarna uygulanr.
1. Bu Szlemeyi onaylayan ye, mmkn olan en erken safhada, ilgili ii ve iverenlerin temsilcisi olan kurululara
dantktan sonra, iin gerei olarak nemli zel sorunlar yaratan deniz tamacl veya balklk gibi belirli
ekonomik faaliyet kollarn, tamamen veya ksmen uygulama alan dnda tutabilir.
2. Bu Szlemeyi onaylayan her ye, Uluslararas alma rgt Anayasasnn 22 inci maddesi uyarnca,
Szlemenin uygulanmasna ilikin verecei ilk uygulama raporunda, bu maddenin 2 inci fkras gerei, uygulama alan
dnda tutulan her bir ekonomik faaliyet kolunu, kapsam dnda tutulma nedenleri verilerek ve bu kollarda
alanlarn yeterli ekilde korunmas iin alnan nlemler tanmlanarak bir liste halinde verecek ve daha sonraki
raporlarda uygulama kapsamnn geniletilmesi yolunda kaydedilmi gelimeleri belirtecektir.
ILO-155 Sayl Szleme Madde 2 Bu Szleme, ekonomik faaliyet kollarnda alan btn iilere uygula
1. Bu szlemeyi onaylayan ye, mmkn olan en erken safhada, ilgili ii ve iverenlerin temsilcisi olan kurululara
dantktan sonra, uygulanmasnda zel glklerin bulunduu snrl ii kategorilerini ksmen veya tamamen bu
Szlemenin uygulanmas dnda tutabilir.
2. Bu szlemeyi onaylayan her ye, Uluslararas alma rgt Anayasasnn 22 inci maddesi uyarnca
Szlemenin uygulanmasna ilikin verecei ilk raporda, bu maddenin 2. fkras gerei, kapsam dnda tutulan
snrl ii kategorilerini, kapsam dnda tutulma nedenlerini belirterek liste halinde verecek ve daha sonraki
raporlarnda uygulama kapsamnn geniletilmesi yolunda kaydedilmi gelimeleri belirtecektir.
ILO-155 Sayl Szleme Madde 3 Bu szlemenin amac bakmndan;
a) Ekonomik faaliyet kollar terimi, kamu hizmetleri dahil olmak zere, ii altrlan btn kollar kapsar.
b) iler terimi, kamu alanlar dahil olmak zere istihdam edilen btn kiileri kapsar:
c) yeri terimi, iilerin, ileri nedeniyle gitmeleri veya bulunmalar gereken ve iverenin dorudan veya dolayl
kontrol altnda bulunan btn yerleri kapsar;
d) Dzenlemeler terimi, yetkili makam veya makamlarca kanun gc verilen btn hkmleri kapsar;
e) Salk terimi, ile balants asndan, sadece hastalk veya sakatln bulunmamas halini deil, ayn zamanda,
alma srasndaki hijyen ve gvenlik ile dorudan ilikili olarak sal etkileyen fiziksel, zihinsel unsurlar kaps
Ulusal Politika lkeleri Madde 4
1. Her ye, ulusal koullar ve uygulamaya gre ve en fazla temsil kabiliyetine sahip ii ve iveren kurulularna
danarak i gvenlii, i sal ve alma ortamna ilikin tutarl bir ulusal politika gelitirecek, uygulayacak ve
periyodik olarak gzden geirecektir.
2. Bu politikann amac, ile balantl olan veya iin yrtm srasnda ortaya kan kaza ve yaralanmalar, alma
ortamnda bulunan tehlike nedenlerini mmkn olduu lde asgariye indirerek nlemek olacaktr.
Szlemenin 4 nc maddesinde atfta bulunulan politika, i sal ve gvenlii ve alma ortamn etkiledikleri
lde, aadaki esas eylem alanlarn dikkate alacaktr :
a) in maddi unsurlarnn (iyerleri, alma ortam, aralar, makine ve tehizat, kimyasal, fiziksel ve biyolojik
maddeler ve etkenler, alma yntemlerinin) tasarm, test edilmesi, seimi, ikamesi, montaj, dzenlenmesi,
kullanm ve bakm;
b) in maddi unsurlar ile ii yapan veya nezaret eden kiiler arasndaki ilikiler ve makine tehizat, alma sresi,
iin dzenlenmesi ve i usullerinin iilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanmas;
c) Yeterli salk ve gvenlik dzeyine ulalmas amacyla btn alanlarn ileri dzeyde eitimini, kalifiyesini ve
motivasyonunu kapsayan eitimi;
d) alma grubu ve iletme dzeylerinde ve ulusal dzeyi de kapsayan uygun dier btn dzeylerde haberleme ve
ibirlii;
e) Szlemenin 4 nc maddesinde atfta bulunulan politikaya uygun olan eylemlerinde, iilerin ve temsilcilerinin
disiplin cezalarna kar korunmas
Szlemenin 4 nc maddesinde atfta bulunulan politikann gelitirilmesi, kamu makamlarnn, iverenlerin, iilerin ve
dier kurulularn i sal ve gvenlii ve alma ortamna ilikin grev ve sorumluluklar, ulusal artlar ve
uygulamalarn tamamlayc karakterleri gz nne alnarak belirtilecektir.
Madde 7 ; sal ve gvenlii ve alma ortam ile ilgili durum; sorunlarn tespiti, bunlarn zm iin etkin
metotlarn gelitirilmesi, ncelikler ve sonularn deerlendirilmesi amacyla, ya top yekun, ya da belirli alanlar
itibariyle belirli aralklarla gzden geirilecektir.
Ulusal Dzeyde Eylem Madde 8 ;
Her ye, yasa veya ynetmelik karmak suretiyle veya ulusal artlarna ve uygulamasna uygun dier bir yntemle,
ilgili ii ve iverenlerin temsilcisi olan kurululara danarak, Szlemenin 4 nc maddesine etkinlik kazandrmak iin
gerekli nlemleri alacaktr.
Madde 9
1. sal ve gvenlii ve alma ortamna ilikin ilgili mevzuatn uygulanmas uygun ve yeterli bir denetim
sistemi ile gvence altna alnacaktr.
2. Yrtme sistemi, mevzuat ihlallerine kar yeterli cezalar ngrecektir.
Ulusal Dzeyde Eylem Madde 10 ;
Yasal ykmllklere uymalarna yardm amacyla, iverenler ve iiler iin yol gsterici tedbirler alnacaktr.
Madde 11 ;Szlemenin 4 nc maddesinde atfta bulunulan politikaya etkinlik kazandrmak amacyla, yetkili makam
veya makamlar aadaki ilevlerin aamal bir ekilde yerine getirilmesini salayacaklardr:
a) Yetkili makamlar tarafndan tayin edilen usullerinin uygulanmasnn belirlenmesinde olduu gibi, tehlikelerin
nitelii ve derecesinin gerektirdii yerlerde iyerlerinin tasarm, inas ve dzenlenmesi ve bunlarn
faaliyetlerinin balamas, onlar etkileyen nemli deiiklikler ve amalar dorultusunda deiimler, ite
kullanlan teknik donanmn gvenlii konularnn belirlenmesi;
Ulusal Dzeyde Eylem Madde 11
1. Maruz kalnmas yetkili makam veya makamlarn kontrol veya iznine balanacak veya yasaklanacak,
snrlandrlacak maddelerin, etkenlerin ve alma usullerinin belirlenmesi; birden fazla madde veya etkenlere ayn
anda maruz kalnmasndan ortaya kan salk tehlikelerinin gz nne alnmas;
2. kazalar ve meslek hastalklarnn, iverenlerce,uygun olduu durumlarda, sigorta irketlerince veya dorudan
ilgili dier kiilerce bildirilmesi usullerinin oluturulmas ve uygulanmas, i kazalar ve meslek hastalklar
istatistiklerinin yllk olarak hazrlanmas;
3. kazalar ile meslek hastalklar ve dier sala aykr durumlarn i srasnda veya ile ilgili olarak ortaya kt
ve ciddiyet arz ettii hallerde soruturma yaplmas;
4. Szlemenin 4. Maddesinde atfta bulunulan politika uyarnca alnlan nlemler ve iin icras srasnda veya ile ilgili
olarak ortaya kan dier sala aykr durumlar dahil, i kazalar, meslek hastalklar veya dier salk sorunlar ile
ilgili bilgilerin yllk yaym;
5. Ulusal artlar ve imkanlar gz nne alnarak, iilerin salna verdikleri risklerle ilgili olarak, kimyasal, fiziksel
ve biyolojik etkenlerin incelenmesi sisteminin oluturulmas veya geniletilmesi
te kullanlacak makine, tehizat ve maddeleri tasarlayan, reten, ithal eden salayan veya transfer edenlerin
aadaki hususlar salamalar konusunda, ulusal hukuk ve uygulamaya uygun olarak nlemler alnacaktr.
Makine, tehizat ve maddelerin, doru bir ekilde kullanldnda, kullananlarn sal ve gvenlii iin tehlike
iermediine kanaat getirmeleri;
Makine ve tehizatn doru bir ekilde montaj ve kullanm,maddelerin doru kullanm, makine ve tehizatn arz
ettii tehlikeler ve kimyasal maddeler ve fiziksel ve biyolojik etkenler ve rnlerin tehlikeli zellikleri ile bu
tehlikelerin nasl bertaraf edileceine dair bilgileri ieren talimatlar hazrlamalar;
Bu Maddenin (a) ve (b) paragraflarna uygun gerekli teknik ve bilimsel bilginin izlenmesi yada alma ve
aratrmalarn stlenilmesi;
1. Szlemenin 4 nc maddesinde atfta bulunulan politika ve uygulama nlemlerinin tutarlln salamak amacyla,
her ye, mmkn olan en erken safhada, en fazla temsil yeteneine haiz ii ve iveren kurulular veya uygun dier
kurumlara dantktan sonra, bu Szlemenin II. veya III. Blmlerini uygulamakla grevli eitli makamlar ve
kurumlar arasnda gerekli koordinasyonun salanmas iin ulusal art ve uygulamaya uygun dzenlemeleri yapacaktr.
2. artlarn gerektirdii ve ulusal koullar ve uygulamann izin verdii hallerde bu dzenlemeler merkezi bir
kurumun kurulmasn da ierecektir.
letme Dzeyde Eylem Madde 16
1. Makul olduu lde, iverenlerden, kontrolleri altndaki iyerleri, makine, tehizat ve usullerin gvenlik ve salk
bakmndan riskli olmamasn salamalar istenecektir.
2. Makul olduu lde, iverenlerden, kontrolleri altndaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik madde ve etkenlerin,
gerekli uygun nlemler alndnda, salk iin risk oluturmamasn salamalar istenecektir.
3. verenlerden, gerektiinde, kaza riskinin veya salk zerindeki ters etkilerin imkanlar lsnde nlenmesi iin,
uygun koruyucu elbise ve donanm salamalar istenecektir.
letme Dzeyde Eylem Madde 17 ; ki veya daha fazla iletmenin ayn iyerinde ayn anda faaliyette bulunduu
hallerde, sz konusu iletmeler, bu Szlemenin gereklerini yerine getirmek iin ibirlii yapacaklardr.
letme Dzeyde Eylem
Madde 19 Aada belirtilen hususlarn salanmas iin iletme dzeyinde dzenlemeler olacaktr.
a) verenlerin stlendikleri ykmllklerini yerine getirmeleri iin, iilerin, ilerini yaparken, iverenle
ibirlii yapmalar;
b) letmedeki ii temsilcilerinin, i sal ve gvenlii alannda iverenle ibirlii yapmalar,
c) letmedeki ii temsilcilerine, i saln ve gvenliini salamak iin yeterli bilgi verilmesi ve ticari srlar
aklamamak artyla kendilerini temsil eden kurulularla bu bilgilerin istiare edilmesi;
d) letmedeki ii ve temsilcilerine, i gvenlii ve ii sal konusunda yeterli eitim verilmesi,
letme Dzeyde Eylem Madde 19
letmedeki iilerin veya temsilcilerinin ve bulunmas durumunda, iletmedeki temsilci kurulularn ulusal yasa ve
uygulamaya uygun olarak, ileri ile ilgili i sal ve gvenliinin btn safhalarnda incelemelere katlmasnn ve bu
konularda iverence onlara danlmasnn salanmas, bu amala karlkl anlama halinde iletme dndan teknik
danmanlar getirebilmeleri;
Bir i, hayat ve sal iin ciddi bir tehlike oluturduuna ve yaknda vaki bulacana hakl gerekelerle
inand herhangi bir durumu, derhal bir stne rapor eder; ve iveren bu durumun giderilmesi iin gerekli nlemi
alncaya kadar yaam ve salk iin ciddi tehlike oluturmaya devam eden alma alanna iilerin dnmesini
isteyemez.
ILO Koruma Politikalar Tavsiyesi
Her ye, ulusal koullar ve uygulamaya gre ve en fazla temsil kabiliyetine sahip ii ve iveren kurulularna
danarak i gvenlii, i sal ve alma ortamna ilikin tutarl bir ulusal politika gelitirecek, uygulayacak ve
periyodik olarak gzden geirecektir.
Bu politikann amac, ile balantl olan veya iin yrtm srasnda ortaya kan kaza ve yaralanmalar, alma
ortamnda bulunan tehlike nedenlerini mmkn olduu lde asgariye indirerek nlemek olacaktr.
ILO Koruma Politikalar Tavsiyesi
sal ve gvenlii ve alma ortam ile ilgili durum; sorunlarn tespiti, bunlarn zm iin etkin metotlarn
gelitirilmesi, ncelikler ve sonularn deerlendirilmesi amacyla, ya top yekun, ya da belirli alanlar itibariyle belirli
aralklarla gzden geirilecektir.
Makul olduu lde, iverenlerden, kontrolleri altndaki iyerleri, makine, tehizat ve usullerin gvenlik ve salk
bakmndan riskli olmamasn salamalar istenecektir.
Makul olduu lde, iverenlerden, kontrolleri altndaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik madde ve etkenlerin, gerekli
uygun nlemler alndnda, salk iin risk oluturmamasn salamalar istenecektir.
verenlerden, gerektiinde, kaza riskinin veya salk zerindeki ters etkilerin imkanlar lsnde nlenmesi iin,
uygun koruyucu elbise ve donanm salamalar istenecektir.
Korunma Politikalar
4857 sayl yeni Kanununun ardndan alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan, AB adaylk srecinde i
sal ve gvenliine ilikin yasal dzenlemeler; ada ve uluslararas normlar ve AB Direktiflerine uygun olarak
yenilenmi olup 21 adet Sal ve Gvenlii Ynetmelii yaynlanmtr.
Yeni hazrlanan Ynetmeliklerle i sal ve gvenlii konusunda nleme ve gelitirmeye ynelik aada zetlenen
yeni yaklamlar sunulmaktadr.
Mevzuatta Korunma Politikalar
sal ve gvenlii ile ilgili durumun srekli iyiletirilmesi,
yerlerinde genel bir nleme politikasnn gelitirilmesi,
in her aamasnda risk deerlendirmesi yaklam ile tehlikelerin tespiti ve buna gre alnacak tedbirlerin
belirlenmesi,
Ayn iyerini kullanan farkl iverenlerin i sal ve gvenlii ile ilgili olarak ibirlii yapmas,
alanlarn iyerinde karlaabilecek riskler konusunda bilgilendirilmesi,
alanlarn grlerinin alnmas,
yerinde salk ve gvenlik grevlisi ve salk ve gvenlik ii temsilcisi bulundurulmas.
Korunma Politikalar
nsan ne karan bir yaklamla alma ortamna ilikin salk, gvenlik ve evre koullarnn iyiletirilmesini
amalayan dzenlemelerin yaygn ve etkin uygulanmas lkenin i sal ve gvenlii dzeyinin iyilemesinde byk rol
oynayacaktr.
Ynetmeliklerde;
verenin Genel Ykmllkleri
Koruyucu ve nleyici Hizmetler
lkyardm, Yangnla Mcadele ve Kiilerin Tahliyesi, Ciddi ve Yakn Tehlike
ilerin Bilgilendirilmesi
ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas
ilerin Eitimi konularna yer verilmitir.
20/ KAYNAK SG
Kaynak trleri :
o Elektrik kayna
o Oksi-asetilen kayna
Gazlar ve gaz tpleri
Kaynak ekipmanlar
Gaz, toz, dumanlar, n, k, s riskleri ve korunma yntemleri
lgili mevzuat
Kaynak, iki malzemenin, s ,basn veya her ikisini kullanarak, bir malzeme ilave ederek veya etmeden birletirme
Kaynak eitleri
1.1. Elektrik Kayna
Elektrik ark kayna; kaynak elektrodu (dolgu metali) ve ana malzeme arasnda bir g kayna kullanlarak
elektrik ark yaratlr.
Gaz alt kayna; kaynak yaplan blge baz durumlarda, koruma gaz olarak da bilinen bir gaz ile korunarak
elektrik ark kayna yaplr.
eitleri; TIG (Tungsten nert Gaz) kayna
MIG(Metal nert Gaz) kayna
MAG(Metal Aktif Gaz) kayna
Elektrik diren kayna; metallerin zerinden geen akma kar gsterdii direnle s retmesi esas ile iki veya
daha fazla metal yzey arasnda yaplan kaynak yntemidir.
1.2. Oksi-Asetilen kayna
Genelde kaynak alevi (yaklak 3100C) oksijenle asetilenin yanmas sonucu elde edilir. Alev, elektrik arkndan daha
az gl olduundan, kaynak soumas daha yava olur.
Gaz, Toz ve Dumanlarn zararlarndan Korunma Yntemleri
Lokal havalandrma
Yerden havalandrma
Genel havalandrma yntemlerinden biriyle
Uygun havalandrma yapmak
Havalandrma ile birlikte stma da dnlmelidir.
parasn solventlerden arndrmak,
Koruyucu maske kullanmaktr.
Dier kiilere zarar vermemek iin kaynak ilerini perdelemektir.
Gazlarn Patlama Riskinden Korunma Yntemleri
Tpler cinslerine gre ayr ayr depolanmal,
Depolarda ate yasa uygulanmal,
Tpler gnein dik nlarndan ve Yamurdan korunmal,
Tplerin devrilmemesi iin tedbir alnmal, Depolar etraf muhkem duvarla evrilmeli,
st hafif atl olmal,
Uygun havalandrmas olmal,
Yangna kar tedbir alnmaldr.
Alev geri tepmemesi ve tpn patlamamas iin;
Sulu geri tepme emniyet tertibat ve
Alev geirmez ek valf tertibat kullanlabilir.
flecin ar snmas nlenmelidir
In, Ik ve Is
Kaynak esnasnda insan salna zararl klar ortaya kmaktadr.
Parlak nlar(Gze zarar verir)
Mor tesi nlar (Gze ve cilde zarar verir)
Kzl tesi nlar (Is vermekte ve gerginlie sebep olmaktadr.)
Kaynak filmi ekenler iin radyoaktif nlar,
Oksi-asetilen kaynandaki kaynak nlar elektrik kaynana oranla daha azdr ve etkisizdir.
Uygun koyulukta maske kullanmak,
Uygun i elbisesi giymek,
Kaynak ilerini perdelemek (Dier kiilere zarar vermemek iin)
Radyoaktif test ve kontrol yntemi kullanldnda insanlarn yeterince uzak kalmasn salamak
Kaynak ilerinin yapld iyerlerinde tavan ykseklii en az 5 metre olmaldr
Kaynak ilerinde alanlar, gnde en fazla 7,5 saat altrlabilir
Kaynaklarn i elbiselerinde kullanlan ve ultraviyole nlarna kar en iyi korumay salayan kuma cinsi deri.
Kaynak ilerinde kullanlan basnl gaz tplerinin periyodik olarak basn testleri en az 5 ylda bir yaplmaldr
Oksijen tpleri dier yanc ve patlayc gaz ihtiva eden tplerden en az 6 m uzakta ayr olarak depolanmaldr
Sigara iilmez, her trl kvlcm, alev, ate yasa basnl gaz tplerinin depoland alanlara en az 15 mdir.
21/ KALDIRMA ARALARINDA SG

Kaldrma, tama, istifleme
Kaldrma aralarnn snflandrlmas ve elemanlar
Kaldrma aralarnda periyodik kontroller ,
lgili mevzuat
Kaldrma Ve letme Makinelerinin Snflandrlmas

vinler (kule vinler, mobil vinler, oklu, rayl, kprl, ayakl kprl, tek rayl ve seyyar vinler, grgr
vinler, caraskallar )
platformu kaldrc arabalar (forklif),
palangalar (elektrikli, pnmatik, hidrolik, zincirli, halatl),
asansrler
Tamburlar
tamburlarnn yanlar flal olmaldr. Fla genilii sarlan halatn apnn 2,5 kat olmal, halat frlamalarn
nleyecek ekilde yaplmaldr
Halatn ucu tambura iyi balanm olmal, yk tutma eleman en alt seviyede bulunduu zaman, yivli tambur
zerinde en az iki sarm halat kalmaldr
Zincirler
Zincir baklalarndaki anma bakla kalnlnn drtte birini gemise zincir kullanlmamaldr
Baklalardaki boyuna uzama %5 i gemise zincir kullanlmamaldr.
En ar yk iin, kaldrma ve balama (sapan) zincirlerinin ve kancalarnn gvenlik kat says en az 5 olacak
elik halatlarn gvenlik kat says 6 dan aa olmayacak ve halatlarn ek yerleri, halkalar, balk ve
balantlar halatlarn kaldraca en ar yke dayankl olacaktr
6 bkml elik halatlarn 50 santimetre veya zel elik halatlarn1 metre boyunca dayanmlarn, aada
gsterilen miktarlarda kaybetmi olanlar kullanlmayacaktr.
7 telli elik halatlarda % 12,
Seal zel elik halatlarda % 12,
gen bkml zel elik halatlarda% 15,
zel elik halatlarda % 20.
elik halatlarn balant ksmlarnda tellerin anmas, kopmas ve balantnn gevemesi gibi hallerde, halatn
1-3 metresi, uygun ekilde kesilecek ve halatn balar, yeniden uygun ekilde balanacaktr.
Kaldrma veya ekme ilerinde kullanlan ip halatlar, iyi cins kenevirden veya benzeri elyaftan yaplacak ve
bunlarn kopmaya kar, gvenlik kat saylar en az 3 olacaktr.
Kaldrma aralarnn kancalarnn gvenlik kat says (tama gc),tayacaklar yknen az; el ile altrlanlarda
3 katna, mekanik olarak alanlarda 4 katna ve erimi maden veya yakc veya andrc (korozif) maddeler gibi
tehlikeli ykleri tayanlarda ise, 5 katna eit olacaktr.
Ray stnde alan vinlerde, vin kabinine ve vin kpr geitlerine kmay salayan sabit merdivenlerle vin
kprlerin her iki tarafnda ve kpr boyunca en az 45 santimetre geniliinde geit veya sahanlklar
bulunacaktr
Vin arabalarnn geit ve sahanlklar ile bunlarn altna ve stne rastlayacak sabit tesisler arasnda 180
santimetreden az aklk braklmayacaktr.
5 ton veya daha fazla yk kaldran rayl vinlerde,2 elektrikli fren veya bir elektrikli ve bir mekanik fren
bulundurulacaktr
Halatlar
Kaldrma ara ve makinelerinde kaldrma ve balama (sapan) eleman olarak muhtelif cins halatlar
kullanlmaktadr. Balcalar; Kendir halat,naylon halat, fiber halat, cam halat, demir halat, elik ekme halatlar
ve tel halatlardr
Tel-elik halatlar Belirli periyotlarla uygun ya ile yalanmaldr. Kaynak alev ve slarna maruz
braklmamaldr. Gvenlik kat says en az 6 olmaldr.
Tel halatlarn muayenesi:
Hareketli halatlarda, bir halat sarmnda rasgele dalm 6 ve daha fazla krk tel varsa veya 1 kordonda 3 ve
daha fazla krk tel varsa,
Ask veya duran halatlarda, bir halat sarmnda 3 veya daha fazla krk tel varsa,
Bir balantnn yaknnda 1 veya daha fazla krk tel varsa,
Hareketli halatlarda, kordonlar arasndaki ubuklarda herhangi bir krk belirtisi varsa halat deitirilmelidir.
Bir halatn ap, aadaki deerlerin altna indiyse, halat deitirilmelidir.
19 mmye kadar apl halatlarda 1mm.,
22-28 mm arasnda apl halatlarda 1,5 mm
32-38 mm arasnda apl halatlarda 2mm.
Vinler ve krenler
Kaldrma makineleri almaya balamadan nce operatrleri tarafndan kontrol edilmeli, elik halatlar,
zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular, yetkili bir teknik eleman tarafndan her
ayda bir btnyle kontrol edilerek, periyodik kontrol raporu dzenlenmelidir.
Yksek gerilim hatlar yaknnda almak gerekiyorsa, gerilim ile en az 3048 cm.lik uzaklk olmaldr.
Operatr vincini terk ediyorsa stop etmeli,
vinci istenen deerler arasnda almyorsa makinasn derhal durdurmaldr.
Normalin zerinde bir yk kaldrlyorsa yk 3-5 cm kaldrldktan sonra frenler test edilmelidir
Transportrlerde Gvenlik
Yksekte bulunan konveyrlerin kenarlarnda yry platformlar olacaktr.
zerlerinden geilmesi iin geit platfomlar yaplacaktr.
Altlarna sa veya tel kafes koruyucular yaplacaktr.
Uzun mesafeli konveyrlerde ikaz sistemi olacaktr.
Gvenlik teli-Gvenlik stoplar olacaktr
Eimli konveyrlerde enerji kesilmesi halinde ters hareketi nleyicimekanik bir tertibat bulunacak
Kaldrma makinalar, kabul edilen en ar yknen az 1.5 katn, etkili ve gvenli bir ekilde kaldracak ve askda
tutabilecek gte olacak ve bunlarn bu yke dayankl ve yeterli yk frenleri bulunacaktr.
Pnmatik transportrlere, tayacaklar, malzemeler el ile verildii ve besleme aznn ap 30 santimetre veya
daha byk olduu hallerde, bu azlara, kanallardan en az 1 metre uzakta uygun huniler yaplacaktr.
22/ MOTORLU ARALARDA SG

Motorlu ara ve i makinesi operatrlerinin belgeleri
makineleri ile yaplan ilerde almalarda emniyet tedbirleri
Forkliftler ve vinlerle yaplan iler
Motorlu ara ve i makinelerinin bakm ve onarmnda dikkat edilmesi gereken hususlar
Motorlu ara ve i makinelerinin periyodik testleri
lgili mevzuat
Motorlu ara kullanclar,

Motorlu bisiklet kullanacaklar iin, A1
Motosiklet kullanacaklar iin, A2
Otomobil, minbs ve kamyonet kullanacaklar iin, B
Kamyon kullanacaklar iin, C
ekici kullanacaklar iin, D
Otobs kullanacaklar iin, E
Lastik tekerlekli traktr kullanacaklar iin, F snf src belgesi gereklidir.
makinesi kullanclarnda ise iki trl ehliyet vardr;Birincisi i makinesi kullanma yetki belgesi (operatr
belgesi), kincisi ise G snf src belgesidir.Eer i makinesi operatr trafie kmyorsa sadece iyeri
hudutlar iinde alyor ise operatr belgesi yeterlidir.
Loder Buldozer i makinas kullanan operatrlerin sahip olmas gereken G snf ehliyet
Bir i makinesi park edildiinde basncn boaltlmamas gerekir
Makinalar: Yol inaat makinalar ile benzeri tarm, sanayi, bayndrlk, milli savunma ile eitli kurulularn i ve
hizmetlerinde kullanlan; i amacna gre zerine eitli ekipmanlar monte edilmi, karayolunda insan, hayvan, yk
tamasnda kullanlmayan motorlu aralardr.
Lastik tekerlekli traktr(kepe takl deilse i makinas deildir. Ehliyeti F olarak ayrdr, kulland aparata gre
tarm, sanayii, inaat olarak deiir.
27 Ekim 1996 Tarih ve 22800 sayl Resmi Gazetede ilan edilen 2918 Sayl Karayollar Trafik Kanunu'nun
42.maddesinde yaplan deiiklik ile Makinas kullanan ahslarn Operatrlk Belgesi almalar ve ayrca karayoluna
kacak lastik tekerlekli i makinalarn kullanacak olanlardan ( G ) Snf Src Belgesi almalar Yasal
bir zorunluluktur.
makinesi operatrlk belgesi ile tat trafiine ak yollarda makine kullanlamaz,Tat trafiine ak olan yollarda
makineyi kullanmak iin G snf ehliyet almak gereklidir.
Motorlu Arabalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 456 ; Motorlu arabalarn gndz ok lo ve karanlk yerlerde veya gece kullanldnda, n ve arka klar
yaklacaktr. Motorlu arabalarn operatr platformlarnn stleri ve kenarlar, demir veya elikten yaplm salam
boru korkuluklarla korunacaktr.
Madde 457 ; Motorlu arabalarn gl frenleri olacak ve dikiz aynalar bulunacaktr. Tekerlekleri veya trtllar,
ase dnda ise bunlar uygun ekilde korunacaklardr.
Madde 458 ; Benzin, mazot ve benzeri yaktla alan motorlu arabalar, patlayc maddelerin, tozlarn ve parlayc
buharlarn bulunduu yerlerin yaknnda, binalarn ilerinde, vastalarn akaryakt depolarnn doldurulduu kapal
yerlerde kullanlmayacaktr.
Madde 459 ; Motorlu arabalarn klakson, an veya zil sesleri, iyerindeki dier sinyal seslerinden farkl, dier
makinelerin meydana getirdii grltleri bastracak kadar kuvvetli ve titiz olacak ve ayn iyerinde alan eitli
motorlu arabalar iin ayn ses tonu kullanlacaktr.
Madde 460 ; Grevli olmayanlarn motorlu arabalar ve rmorklar zerine kmalar, operatrler tarafndan
nlenecek ve bunlar, zerinde aka gsterilmi bulunan en ar ykten fazla yklenmeyecek ve ykler, arabann
gabarisi dna tarlmayacak ve salam bir ekilde balanacaktr.
Madde 461 ; yerlerindeki demiryollar ebeke ve tesislerinin ina, tertip, tanzim, ykleme, boaltma, iletme,
bakm ve onarm ileri T. C. Devlet Demiryollar mevzuatna gre yaplacaktr.
Madde 462 ; yerlerindeki tren personeli ve grevlilerinden bakalar, hareket halinde olan vagon ve lokomotifler
zerinde bulunmayacaklardr.
Madde 463 ; yerlerindeki demiryollarnn, binalara yakn olarak gemeleri zorunlu olan hallerde, bu binalara
demiryolunun bulunduu taraftan kap almayacak ve buralarda iiler durmayacak, eya ve malzeme braklmayacak
ve bunlar yasaklayan uyarma levhalar bulundurulacaktr.
Madde 464 ; yerlerinde, demiryollar seviyesinde btn geitler kapatlacak ve bunlarn yerine, yayalar ve
aralarn gemesine zg st veya alt geitler yaplacaktr. Bunlarn salanamad hallerde, geitlerde gerekli
gvenlik tedbirleri alnacaktr.
Madde 465 ; Akaryaktla alan lokomotiflerin yakt depolarnn doldurulmasna yarayan azlar, doldurma dnda
kapal tutulacak ve doldurma srasnda motorlar durdurulacaktr.
Madde 466 ; Elektrikli lokomotif makinistleri, kumanda kol veya kollarn karp almadan veya bunlar kilitlemeden
yerlerini terk etmeyeceklerdir.
Madde 467 ; yerlerindeki lokomotiflerin makinistleri, lokomotifler harekete gemeden nce veya yol geitlerine
yaklarken veya binalara girerken veya dier tehlikeli yerlerde sesli ve kl uyarma yapacaklardr.
Madde 468 ; yerlerinde, lokomotife bal olmadan bir vagona veya bir katara yer deitirildiinde, o vagon veya
katar, el freni ile kontrol altnda tutmak iin, bir ii grevlendirilecektir. Yeri deitirilecek vagonlar hareket
ettirilmeden nce, vagonlar arasnda veya altnda veya ray zerinde hi bir iinin kalmad kontrol edilecektir.
Madde 469 ; Lokomotifler veya vagonlar bir binadan karken veya bir binaya girerken tren personelinden bir
grevli, uygun aralkla vagonlarn nnde ilerleyecek ve gerekli uyarmalar yapacaktr.
Motorlu Arabalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri
Madde 470 ; yerlerindeki bakm ve onarm hatlarnn makaslaryla, parlayc, patlayc, korozif veya tehlikeli
maddeler tayan sarnl vagonlarn bulunduu hatlarn makaslar kilitlenecek ve parlayc svlar tayan sarnl
vagonlarn boaltld hatlar, yalnz bu ite kullanlacaktr.
Madde 471 ; Parlayc svlarn veya gazlarn ykl bulunduu vagonlar, boaltma veya doldurma rampalarnda
bulunduklarnda, bunlar ve balant borular topraklanacaktr
Madde 472 ; Vagonlarn ykleme veya boaltlmasnda alan iiler, vagonlara bir kalas zerinden gemek
zorunluluunda kaldklar hallerde, bu kalaslara uygun basamak talar aklacak ve kalasn her iki ba salamca
balanacak ve bu iilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve vagonlarn yannda yardmc bir ii
grevlendirilecektir.
Madde 473 ; Kenarlar ak vagonlardan mekanik kepelerle dkm halindeki maddeler veya mknatsl vinlerle
metal paralar boaltlrken, iiler vagon iinde bulundurulmayacaktr.
Madde 474 ; Kenarlar ak vagonlarn veya cevher vagonlarnn dip kapaklarnn almasnda, sap ksmnda bir
koruyucu bulunan emniyet anahtarlar kullanlacaktr.
Madde 475 ; Yk vagonlarndan yere boaltlan malzeme, hat gabarisi dnda bulundurulacak ve hatlara doru
kaymayacak veya yklmayacak ekilde istif edilmi olacaktr.
Madde 476 ; Sv, kvaml veya yar kat korozif maddelerle parlayc veya zehirli maddeler ve basnl gazlarn
tanmasnda kullanlan sarnl vagonlar, doldurulma ve boaltlmalarnda srekli bir gzetim altnda bulundurulacak
ve bu ilerin bitiminde, kullanlan boru ve rekorlar ortadan kaldrlacaktr. Doldurma ve boaltma ilerinin
durdurulmas gerektii hallerde, kullanlmakta olan boru ve rekorlar, yerinden karlacaktr.
3. zel Tipteki Ekipmannda Bulunacak Asgari Ek Gerekler
3.1. Kendinden hareketli veya bir baka ara vastasyla hareket edebilen i ekipmanlar iin asgari gerekler;
3.1.1. zerinde ii bulunan i ekipman, ekipmann bir yerden bir yere gtrlmesi srasnda tekerleklere veya
paletlere taklma veya temas etme riski de dahil iiler iin oluacak btn riskleri azaltacak ekilde uygun
sistemlerle donatlacaktr.
3.1.2. ekipmannn ekicisi ile ekilen ekipman veya aksesuarlar ya da yedekte ekilen herhangi bir nesnenin,
birbirine arpma veya skma riskinin bulunduu durumlarda, bu ekipmanlar arpma ve skmay nleyecek
koruyucularla donatlacaktr.
arpma veya skma riski nlenemiyorsa, iilerin olumsuz etkilenmemesi iin gerekli nlemler alnacaktr.
3.1.3. ekipmannn hareketli ksmlar arasnda enerji aktarmn salayan ksmlarn yere temas nedeniyle hasar
grmesi veya kirlenmesine kar nlem alnacaktr.
3.1.4. zerinde ii bulunan hareketli i ekipman, normal alma koullarnda devrilme riskine kar;
Cihaz bir eyrekten (90 derecelik a) fazla dnmeyecek ekilde yaplm olacak veya
Bir eyrekten fazla dnyorsa, zerinde bulunan iinin etrafnda yeterli aklk bulunacak veya
Ayn etkiyi salayacak baka sistem olacaktr. Bu koruyucu yaplar i ekipmannn kendi paras olabilecektir
alma srasnda i ekipman sabitleniyorsa veya i ekipmannn, devrilmesi mmkn olmayacak ekilde
tasarm yaplmsa koruyucu sistemler gerekmez.
ekipmannda, ekipmann devrilmesi halinde, zerinde bulunan iinin ekipman ile yer arasnda skarak
ezilmesini nleyici sistem bulunacaktr.
3.1.5. zerinde bir veya daha fazla iinin bulunduu forkliftlerin devrilmesinden kaynaklanan risklerin
azaltlmas iin;
Src iin kabin olacak veya,
Forklift devrilmeyecek yapda olacak veya,
Forkliftin devrilmesi halinde, yer ile forkliftin belirli ksmlar arasnda tanan iiler iin, yeterli aklk
kalmasn salayacak yapda olacak veya,
Forklift, devrilmesi halinde srcnn forkliftin paralar tarafndan ezilmesini nleyecek yapda olacaktr.
3.1.6. Kendinden hareketli i ekipman hareket halinde iken kiiler iin risk oluturuyorsa aadaki artlar
salayacaktr;
a. Ekipmanda yetkisiz kiilerce altrlmasn nleyecek donanm bulunacaktr.
b. Ayn anda hareket eden birden fazla eleman bulunan i ekipmannda bu elemanlarn arpmasnn etkilerini en
aza indirecek nlemler alnacaktr.
c. Ekipman frenleyecek ve durduracak bir donanm bulunacaktr. Gvenlik artlar gerektiriyorsa, ayrca bu
donanmn bozulmas halinde otomatik olarak devreye giren veya kolayca ulalabilecek ekilde yaplm acil
frenleme ve durdurma sistemi bulunacaktr.
d. Gvenliin salanmasnda, srcnn dorudan gr alannn yetersiz kald durumlarda, gr iyiletirmek
iin uygun yardmc aralar kullanlacaktr.
e) Gece veya karanlk yerlerde kullanlmak zere tasarmlanm i ekipmannda, yaplan ii yrtmeye uygun
ve iilerin gvenliini salayacak aydnlatma sistemi bulunacaktr.
f) ileri etkileyebilecek yangn kma tehlikesi olan i ekipmannn kendisinin veya yedekte tad
ekipmann kullanld yerin hemen yaknnda yangn sndrme cihazlar bulunmuyorsa, bu ekipmanlarda
yeterli yangn sndrme cihazlar bulunacaktr.
EK II Ekipmannn Kullanm le lgili Hususlar
1.1. ekipmanlar, kullanan iilere ve dier alanlara en az risk oluturacak ekilde yerletirilecek, kurulacak ve
kullanlacaktr. Bu amala, i ekipmannn hareketli ksmlar ile evresinde bulunan sabit veya hareketli ksmlar
arasnda yeterli mesafe bulunacak ve ekipmanda kullanlan ya da retilen enerjinin ve maddelerin gvenli bir ekilde
temini ve uzaklatrlmas salanacaktr.
1.2. ekipmannn kurulmas veya sklmesi, zellikle imalat tarafndan verilen kullanma talimat dorultusunda
gvenli koullar altnda yaplacaktr.
1.3. Kullanm srasnda yldrm dmesi ihtimali bulunan i ekipman yldrmn etkilerine kar uygun aralarla
korunacaktr.
2. Kendinden hareketli veya bir baka ara vastasyla hareket edebilen i ekipmanlarnn kullanm ile ilgili
hkmler
2.1. Kendinden hareketli i ekipmanlar, bu ekipmanlarn gvenli kullanm ile ilgili uygun eitim alm iiler tarafndan
kullanlacaktr.
2.2. ekipman bir alma alan iinde hareket ediyorsa, uygun trafik kurallar konulacak ve uygulanacaktr.
23/ BAKIM VE ONARIM LERNDE SG

Makina, Elektrik, Bina ve Tesisler
Bakm onarm ilerinde dikkat edilecek hususlar
o Bakm ve onarm ncesi
o Bakm ve onarm srasnda
o Bakm ve onarm sonras
lgili mevzuat
Madde 499yerinde alanlar; bina veya bina ksmnda, inaatta, makinede, tesisatta, alette ve edevatta
grecei noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakm ve onarm ileriyle grevli olanlara hemen bildirecek
ve iveren de bu kusurlar en ksa zamanda ve uygun ekilde giderecektir.
Madde 500Bakm ve onarm ilerinin yaplabilmesi iin, koruyucu tertibatn kaldrlmas gerektii hallerde,
bunlar makine durdurulduktan ve onarm ilerinden sorumlu olanlardan izin alndktan sonra kaldrlacak ve onarm
ilerinden sorumlu kii, onarlan makine, cihaz veya tesisatn almasna izin vermeden nce, koruyucu tertibatn
uygun ekilde tekrar yerlerine konulup konulmadn kontrol edecektir
Madde 501Bakm ve onarm ilerinde, uygun ve yeterli bir aydnlatma salanacak ve gerektiinde zel
aydnlatma yaplacak, bakm ve onarm ileriyle grevli iilere, alev geirmez el lambalar verilecektir
Madde 502Bakm ve onarm ileri ile grevlendirilenlere, yaplacak ilerin gerektii btn aletleri alabilecek
byklkte ve iyerindeki platform veya dier yksek yerlere tehlikesizce ekebilecek takm antalar veya
kutular verilecek, bakm ve onarm ilerinde kullanlan byk aletlerin tanmas iin, zel el arabalar
bulundurulacaktr.
Madde 506Hendek, ukur ve dier kaz ilerinin yapld yerlere, uygun ekilde payandalar ve korkuluklar
yaplacak ve buralara, geceleri kl uyarma levhalar konulacaktr.
Madde 507Srekli olarak transmisyonla allan iyerlerinde, bakm ve onarm srasnda boa alnan kaylar,
sabit kancalara veya uygun dier tertibata taklacaktr.
Madde 508Basnl kazanlar ve kaplar, basn altnda iken onarlmayacaktr.
Madde 511Onarlacak depo veya tanklar, baka depo veya tanklarla balantl bulunduklarnda, balant
borularnn vanalar, gvenli bir ekilde kapatlacak veya bu borular sklerek balant azlar, kr tapa veya
kapaklarla kapanacaktr
Madde 513Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar, en ge ylda bir defa kontrol edilecek ve onarmda
bunlar tamamen boaltlacak, balant borular sklecek veya uygun kr tapalarla tkanacak veya vanalar
kapatlacaktr
Madde 519Parlayc veya patlayc maddeler tanm olan kaplara, zerinde kaynak veya oksijenle kesme ii
yaplmadan nce, bunlar buharla veya dier bir usul ile temizlenecek, zararl veya tehlikeli gazlarn, kap iinde
kalp kalmad kontrol edilecek ve kaplar, karbondioksit veya azot veya asal gazlar veya benzerleri ile
doldurulacak, oksijenle kesme ileri yapld srece bu gazlardan biri, yava yava verilecektir.
Madde 521Korkuluklu platformlarla allmas imkan salanamayan ve 4 metreden fazla ykseklii bulunan
binalarn d ksmlarnda, atlarnda ve benzeri yksek yerlerde, bakm veya onarm ileriyle her trl bina
skme ve ykma ilerinde gerekli gvenlik tedbirleri alnacak ve alan iilere, uygun baret, emniyet kemerleri
ve balama ipleri gibi kiisel korunma aralar verilecek ve iiler bunlar kullanacaklardr.
Rutubetli ve iletken ortamlarda dk gerilimli (24 volt) aydnlatma cihazlar kullanlmaldr.

inde parlayc patlayc maddelerin bulunduu kaplarn kaynakla tamir ve bakmnn yaplaca durumlarda bu
depolar tamamen temizlenmelidir. Buharla temizlenip iine su doldurulduktan (azot veya karbondioksit gibi asal
gazlar ile veya benzeri ile doldurulacaksa ) sonra yetkili teknik eleman nezaretinde en usta kiilere bu kaynak
ileri yaptrlmaldr. Bu depolar buharla ykanabilecek ve iine su doldurulacak durumda deilse; zel olarak
temizlenecek, raspalanacak,24 saat su verilmek suretiyle kartrlacak, en az iki saat havalandrlacak
Yatay bak merdaneli planya (kalnlk) tezgahlarnda tabla ile bak merdanesi (frezesi) arasndaki boluk en
fazla 3 mm olmaldr
erit testere ve bk makinalar testerelerin balantlar en az ayda bir periyodik olarak kontrol edilmelidir
Aspirasyon tesisatnn en az 3 ayda bir periyodik olarak genel kontrol ile temizlii yaplmaldr
Asit ileten borular

I-duvarda ankastre olmamal
II-tabanda gml olmal
III-duvar stne denmeli
yeildir
me suyu boru donanm temel rengi
Buhar boru donanm temel rengi krmzdr.
24/ EL ALETLERYLE ALIMLARDA SG

El aletleri
o Elektrikli ,
o Pnmatik ,
o Hidrolik ,
o Mekanik
El aletlerinin kullanmnda dikkat edilecek hususlar
lgili mevzuat
Atlyelerde kullanlan alet ve makineler balca iki guruba ayrlr:

Elektriksiz el aletleri ve makineleri,
Elektrikli el aletleri ve makineleri.
ELEKTRKSZ ALETLERDE GVENL
Elektriksiz el aletleri, i yerlerinde elektrikli alet ve makineler dnda el becerisine dayal olarak kullanlan
aletlerdir. yerlerinde kullanlan belli bal el aletleri (takmlar) unlardr.
Kesici aletler: Metal ve aa i paralarnn kesilmesi ilemlerinde kullanlan aletlerdir (testereler: demir ve aa
testereleri; makaslar: el,kol ve kollu tezgah makaslar; keskiler: dz, trnak, yan, sapl ve kaynak keskileri; baklar,
baltalar vb.),
Vurma aletleri: paralarnn imalat veya tamirat srasnda darbe ilemini yapan sapl aletlerdir (balyozlar;
ekiler: demir ve marangoz ekileri; bask ve tokmaklar),
Sktrma aletleri: paralarnn ilenmesi, birletirilmesi, bklmesi gibi ilemlerde sktrma grevi yapan
aletlerdir (mengeneler: tesviyeci, demirci, marangoz mengenesi; ikenceler; anahtarlar: tek kollu ve ift kollu
anahtarlar; penseler: dz, yan keski, kaynak, ayarl ve karga burun; tornavidalar vb.),
Ee le alma : paralara biim vermek, yzeyleri dzeltmek ve ilemekte kullanlan bir el aletidir
Eelemede titreim olmamas iin i paras mengeneye balanmal,
Eeler (sertletirilmi metalden yapld iin) ok krlgandr.
arpldnda krlarak kopan para bir kazaya sebep olabilir
El Testeresi le alma ; El testeresi, markalanm kk i paralarnn fazlalklarn kesmeye yarayan aratr.
Elle kesmede uygun hz dakikada 40-50 gidi-gelitir,
Testere lamas eilmeye ve bklmeye dayankl deildir.Bu ykler altnda aniden krlarak eli yaralayabilir,
Tornavida le alma
Vida bana uygun tornavida seilir,
Tornavida saplarnn przlenmemesine itina edilir,
Tornavida sapna eki ile vurulmaz
Vidalanacak para elle tutulmaz,
Pens le alma ; Paralar tutmaya ve ayarlama yapmaya yarayan (pense, karga burun vb.) aletlerdir.
Hibir suretle (anahtar gibi) cvata veya somunlarn sklp taklmasnda kullanlmaz,
Her zaman ie uygun byklkte ve biimde pens seilir,
Parmaklar pensin azndan uzak tutulur,
Pens ekilenmemelidir
Anahtar le alma
Cvata bana ve somuna uygun lde anahtar seilir,
Az bozulmu anahtarlar kullanlmaz,
Daima anahtarn kolu (itilerek deil) vcuda ekilerek allr,
Anahtar kolu boru paras ile uzatlarak allmaz
eki le alma
eki kullanrken eller yal veya terli olmamaldr(yal el, ekicin elden kaymasna sebep olabilir),
Kullanm ncesi, sapn gevek veya krk olup olmad kontrol edilir,
Kullanmda eki sapn ekice yakn tutmak doru deildir,
Keski le alma
Keski kullanrken gvenlik gzl taklmaldr,
Keskiler sertletirilmi elik paralar zerinde kullanlmamaldr,
eki ile keski kullanrken, keskinin banda apak braklmaz,
Markalama Aleti le alma
Pergel gibi sivri ulu aletler cepte tanmaz,
Keskin aletlerin kullanlmas, kr olanlara oranla daha emniyetlidir. Kullanm ncesinde daima(izeceklerin ve
pergellerin) bilenmi olup olmadklar kontrol edilir.
Elektriksiz aletleri kullanrken genel kurallar;
Her aletin kendine ait depolama yeri bulunmaldr.
El aletleri srekli bakm isteyen aletler olduu iin, hemen her i balangcnda ve bitiminde bu aletlerin
salaml kontrol edilmelidir.
Takmlar kullanlmadan nce muayenesi yaplp gerekli tamiratlar (mesela, balar mantarlam vurma aletleri
talanmal, saplar krlm veya gevemi ise bunlar yenilenmelidir vb.) yaplmaldr.
ELEKTRKL ALETLERDE GVENL
Elektrikli el aletlerinin kullanm srasnda gvenli bir alma yaplabilmesi iin ;
a) Elektrikli matkap, testere ve talama arklar gibi dner aletleri kullananlar, eldiven (i eldiveni dnda), kravat,
kolye takmamal, bol elbise giyinmemeli,
b) Kvlcm meydana getirebilecek ilerde yangn tehlikesine kar i elbiselerinde ya ve zc art
bulundurulmamal,
c) Ar olan elektrikli aletlerin drlmesi riskine uygun alanlar tedbirli (zel koruyucu ayakkab giymek vb.)
olmal,
d) Elektrikli aletlerin yksek yerlerde kullanlmas srasnda, aletin krlmas veya elektrik arpmas ile dmelere
kar (kemer ve omuz koruyucular vb.) zel nlemler alnmal,
Matkap le alma ; Malzemeleri delme ilemlerinde kullanlmakta olup darbeli (beton ilerinde) ve darbesiz
(metal, tahta vb.) olmak zere iki eittir.
Malzeme cinsine gre matkap ucu seilmeli
Elektrik motorunun topraklanmam olmas,
Titreim ve sese kar iyi korunma salanmaldr.
Testere le alma ; Malzemelerin kesilmesi ilemlerinde kullanlrlar.
Eski ve mrn tamamlam testerenin Kullanlmas gerekir
Bileme ve Talama ark le alma ; Bileme arklar kesici aletlerin bilenmesi ilemlerinde, talama arklar ise
metallerin kaynaklanmas (kaynakla birletirilmesi) srasnda meydana gelen przlerin dzeltilmesi ilemlerinde
kullanlrlar
Koruyucu gzlk kullanlmal
arkn salam taklmamas, kazaya neden olabilir
Hasarl arklarn kullanlmas, kazaya neden olabilir
Pnmatik el aletlerinde gvenlik
a) Kullanm srasnda mutlaka gzlk veya yz maskesi kullanlmaldr.
b) allan yere basnl hava ile alldna dair uyar levhas konulmaldr.
c) alma blgesi yaknlarnda baka alanlar var ise onlarn tozlardan, kvlcmlardan ve paracklardan
etkilenmemeleri iin siperlik kullanlmaldr.
d) Alete gelen basnl havann temiz ve kuru olmasna dikkat edilmelidir.
e) Toz ve nem alete zarar verebileceinden aletlerin hava girilerinde filtre olmas tercih edilmelidir.
f) Pnmatik el aletlerinin bakmlar dzenli olarak yaplmaldr. Aletler her zaman yalanm ve temiz halde
bulundurulmaldr.
g) Sadece tavsiye edilen atamanlar kullanlmaldr.
h) Aletin krlma ya da kaymasndan kaynaklanabilecek el ve ayak kesilmelerine kars dikkatli olunmaldr.
i) Basnl hava ile kesinlikle elbise temizlii yaplmamaldr. Zorunlu hallerde makinalarda temizlik yaplacaksa
nozul basnc 2,1 kg/cm nin altnda olmak kouluyla ve kiisel koruyucular kullanlarak temizlik yaplmaldr.
Basnl hava hortumlarnda gvenlik
a) Hortum aplarnn ve balantlarnn uygun olmasna dikkat edilmelidir.
b) zel yerlerde (anma, kesilme, kvrlma riski yksek) zel hortumlar kullanlmaldr.
c) Hortumlar en az 10,5 kg / cm ye dayankl olmaldr.
d) Kesilme atlak ve anmalara kars basnl hava hortumlarn sk sk kontrol edilmelidir.
e) Hortumdan bir miktar havay pskrttkten sonra el aletlerine hortum balanmaldr.
f) Hortum balantlar iin uygun kelepeler kullanlmaldr.
g) ngrlen basncn zerindeki bir basnta alma yaplmamaldr.
h) Kullanmadnda ya da alet deimelerinde hortumlardaki hava girii kapatlmaldr.
i) Yrme yollarnda, hollerde ve merdivenlerde hortum varsa dikkatli geilmelidir.
j) Hortumlarn rengi iinden geen basnl gazn karakteristiini yanstmaldr.
El Aletleri le Yaplan almalarda Genel Gvenlik Tedbirleri
a) Emniyet Gzl kullanlmaldr.
b) e Gre Uygun alet kullanlmaldr.
c) Usulne Uygun olarak kullanlmaldr.
d) Gvenli yerde muhafaza edilmelidirler.
e) Merkezi bir kontrol sistemi olmaldr.
f) alma yerlerine uygun malzemelerle ve uygun ekilde tanmaldrlar.
g) Teknolojik gelimeler dorultusunda yenilenmelidir
Elektrikli aletleri kullanrken genel SG kurallar;
1.SG-Tanabilir elektrikli el aletlerinin saplar, yeterli cins ve kalnlkta akm geirmeyen bir maddeyle
kaplanacak veya bu gibi malzemeden yaplm olacak ve bu aletlerin zerlerinde, devreyi kapal tutmak iin, srekli
olarak baslmas gereken yayl devre kesicileri (enterptr) bulunacaktr.
2. Parlayc, patlayc maddelerin imal edildii, tand ve depoland yerlerde, elektrikli el aletleri
kullanlmayacaktr.
3. SG El aletleri, yerlerde, merdivenlerde, geitlerde veya iilerin geit olarak faydalanabilecei herhangi bir
yer zerinde ortada bulundurulmayacak ve bunlar iin uygun dolap, ask tablosu veya en az 2cm ykseklikte
eteklii bulunan raflar yaplacaktr.
4. SG Pnmatik seyyar cihazlarn kumanda tetikleri uygun ekilde konulmu olacak ve operatr elini ektiinde,
hava giri supab otomatik olarak kapanacaktr. Bunlarn basnl hava hortumlar ve hortum balantlar,
yapacaklar ie uygun ve dayankl olacak ve bunlarla normal onarm dnda bir para deitirilirken veya benzeri
bir i yaplrken, hava hortumlarnn ana valfleri kapatlacaktr.
25/ HJYEN
o hijyeni ve hijyenisti
o lgili mevzuat
Endstri Hijyeni; iyerinde oluan hastala neden olan, salk ve iyilik halini bozan iiler ve toplumdaki bireyler
arasnda nemli lde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan evresel etkenler (ortam koullarn) ve stresleri
gzlemleyen (tanyan), deerlendiren ve kontrol altna alan teknik ve sosyal disiplin
HJYENNN PRENSPLER drt tanedir:
Tahmin edebilme,
Tanyabilme,
Deerlendirebilme,
Riskleri denetleyebilme.
Sal, Gvenlii ve Hijyeninde hiyerari u ekildedir;
Mhendislik / Teknik Kontroller
alma Ortam Kontrolleri
dari / Ynetsel Kontroller
Kiisel Koruyucu Donanmlar
Tahmin edebilme ve tanmadan sonra bir i hijyenisti iyi bir deerlendirme iin gerekli lmleri yapabilmeli,
lmlerden sonra ise i sal ve gvenlii ekibinin dier elemanlarnn danmanlnda riskleri tolere etmeli,
limitler iine alabilmek iin tavsiyelerde bulunmal ve denetim nlemlerinin alnmasn salamaldr.
Hijyeni tanm "meslek hastalklarna, neden olan veya iinin saln i grmezlik yapacak ve zaman kaybna
neden olacak derecede bozan veya iinin tam kapasite ile almasn engelleyen koullardr",
" Hijyeni, iyerlerinde grlen ve endstri toplumunda hastala, saln bozulmasna ve huzursuzlua neden olan
evresel faktrleri, stresleri saptayan, deerlendiren ve onlar kontrol eden bilim ve sanattr".
Hijyenist ; i hijyeninin uygulaycs olan genel olarak iinin sal ile evre koullarn gz nnde bulundurarak ilgilenir ve
grevleri yle zetlenebilir.
1. yeri ile ilgili i hijyeni programn hazrlamak ve yrtmek.
2. alma evresini inceleyerek: sterinde yaplan ii tanmlamak, ilemleri, ilemlerde kullanlan maddeleri ve retim
rnlerini tanmak. Bu maddelerin sala zararl durumlarn saptamak.
3. iyerinde alan iinin ve evre halknn evresel zararl etkenlere maruziyet derecesini belirlemek.
4. ilerden alnacak biyolojik sv ve dokular deerlendirmede i hekimine yardmc olmak, .
5. Zararl etkenlerin iinin bnyesinde meydana getirdii fizyolojik ve metabolik deiiklikleri klinik belirtiler meydana
kmadan nce saptamak iin biyokimyasal testler uygulamak. Sonular inceleyerek deerlendirmek.
6. Saptanan durum gz nnde bulundurularak alnacak koruyucu nlemleri planlamak ve uygulamaya koymak.
7. Korunma nlemi olarak gerekiyorsa tzk, ynetmelik ve standartlar hazrlamak.
8. iye zararl etkenlerden kendini nasl koruyacan retmek amac ile salk eitimi program hazrlamak ve
uygulamasn salamak.
9. Hijyeni ile ilgili aratrma yapmak.
Yukarda saydmz grevlerin yerine getirilebilmesi iin aadaki koullarn olumas gerekir.
1) Hijyeni hizmetleri bir ekip tarafndan yrtlmelidir.
Hijyenisti genel olarak kimya mhendisi, kimyager veya fizik mhendisidir.
2) hijyeni ile ilgili kayt ve raporlar dzenli olarak tanzim edilmeli.
Hijyenist alma evresini kontrol etmek ve yapaca almalarda kyaslama olana bulabilmek iin nceden
hazrlanm kayt ve raporlardan faydalanr. Kayt ve raporlara geen bulgular ou kez hukuki sorunlarn
zmlenmesinde de kullanlr. Kayt ve raporlar genel olarak iki gurupta toplanabilirler.
a) Kii ve guruplar ile ilgili bilgiler; Bu bilgiler iilere ait biyolojik ye sv materyalin laboratuar muayeneleri
sonunda elde edilirler. Endstride uygulanan ie giri ve periyodik muayenelerde elde edilen bulgular zel filere
yazlp saklanr. inin geirdii kazalarda kalc fiziksel zrler sz konusu olursa yaplan tedaviler de kayda geer
b) evre ile ilgili kaytlar, Bu kaytlar hijyenistin alma ortamndan deerlendirilmek zere ald kimyasal madde
rneklerinin ve fiziksel etken deerlerinin seviyelerini ierir. alma evresinde bulunmas beklenen zehirli madde
seviyesinin zamana bal olarak deimesi kaydedilir, grafiklerle gsterilir. Benzeri kaytlar fizik evre faktrleri
(s, nem, hava hz, grlt, radyasyon) iin de dzenlenir.
Kaytlardaki bulgulardan en yksek ve en dk seviyeler tayin edilerek skala saptanr.
eitli deikenler arasnda korelasyon aranr.
Kayt ve rapor sonular epidemiyolojik ve laboratuar yntemleri ile dorulanr.
3. Hijyenist evresel faktrler ile ilgili standartlar kendi iyerinde uygulamaldr.
evresel zararl faktrler kimyasal, fiziksel ve biyolojik yapda olabilirler. Bu nedenle her grup iin ayr standart
oluturulmutur evresel faktr standard deyimi ile, alma evresinde rastlanan kimyasal veya fiziksel cinsten
etkenlerin alanlarn salklarna zararl olmad kabul edilen miktarlar veya seviyeleri kastedilir.
a) Kimyasal etkenler (toz, duman, gaz, sis, buhar),
Eik snr deerler (Threshold,Limit Values-TLVS).
Amerikan hijyenistleri birliinin kongresinde ortaya atlp kabul edilmi bir deyimdir, iyeri havasnda var olup belirli
alma koullarn-da uzun sre gnde sekiz saat altrdklar halde tm iilerin salklarna zarar vermedii kabul
edilen deerlerdir.
Msaade edilen Azami Konsantrasyon M.A.K (Maximum Allovvable Concentration) .
Bu deerler kesin snr deerleri olup alma gnn hi bir saatinde geilemezler . Atmosfer kirleticilerinin gnde
sekiz saat maruz kalmak suretiyle uzun sre alan isilerin salklarna zararl etkisi olmad kabul edilen yksek
konsantrasyonuna "Msade edilen azami konsantrasyon-M . A . K deer denir.
b) Partikler maddeler (tozlar): Zehirli maddelere kyaslanacak olursa daha g ve daha az geerli olmak ile
beraber alma ortamnda bulunan tozlar iinde standartlar konmutur.
Serbest Silist eren Tozlar:Total toz ve yalnz solunabilen toz (5 mikrondan kk tozlar) mgr / M3 olarak
deerlendirilir. Ayrca ierdii serbest silis yzdesi gz nnde bulundurulur.
c) Fizik etkenler ile ilgili standartlar:
Radyoaktiv maddeler iin: Msaade edilen azami absorbsiyon dozlar vcudun eitli doku ve organlar iin ayr, ayr
tayin edilerek listeler halinde yaymlanmtr. Kii zerine taklan dozimetre ve film badgeler aracl ile kiinin absorbe
ettii radyasyon miktar belirlenmi olur.
Grlt: yerlerinde meydana gelen grltnn de belli bir seviyeyi gememesi gerekir.Barnma ve iyerleri iin ayr, ayr
standartlar saptanmtr.
Is ve Nem ; Ar derecede yksek veya dk s ve nemi iinin saln etkileyecei gibi alma kapasitesini drerek
verimi azaltr. Bu nedenle iyerlerinde s ve nemin de belli seviyelerde bulunmas iin standartlar gelitirilmitir.
Aydnlatma: yerlerinin yaplan ie gre uygun biimde aydnlatlmas gerekir.yi aydnlatma ile i verimi arasnda
logaritmik bir iliki olduu eitli aratrmalar ile saptanmtr.
yerlerinde Rastlanan evresel Zararl Etkenler ve Neden Olduklar Salk Sorunlar;
Endstride rastlanan ve sal olumsuz ynde etkileyen evresel zararl etkenlerin kontrol altna alnp zararsz hale
getirilebilmeleri iin nce bunlarn tannmas ne eit hastalk yada arzalanmaya neden olduklarnn bilinmesi gerekir.
evresel zararl etkenlerin gruplandrlmas:
A)Fizik Etkenler:
a) Is,
b) Souk ve donmalar,
c) Elektromagnetik nlar
d) Yksek atmosfer basnc,
e) Elektrik akm,
f) Grlt, g)yonize radyasyon,
g) Travmalar.
B) Kimyasal Etkenler: Kimyasal etkenler iyerlerinde toz, duman, sis ve buhar halinde bulunurlar. Vcuda deri, sindirim
sistemi ve solunum sistemi yoluyla girerler.
a) Tahri edici kimyasal maddeler (gazlar)
1-zellikle st solunum yollarn tahri edenler: Aldehitler, alkalen toz ve sisler, amonyak,klor asidi slfr dioksit
2-st solunum yollar ve akcier dokusunu tahri edenler: Brom, klor, ozon, brom siyanr
3-zellikle solunum yollarnn alt ksmlarn ve alveolleri tahri ve tahrip edenler: Arsenik, azot oksitleri vb.
b)Boucu Kimyasal Maddeler ( gazlar )
c)Anestetik ve narkotik kimyasal maddeler ( gazlar):
d)Sistemik zehirler
e) Sistemik zehirler dnda kalan partikler maddeler: Tozlar
1- Akcierde fibrozis yapan tozlar: Serbest silis, asbest, pamuk tozu vb.
2- Fizyolojik olarak etkisiz olan tozlar.
3- Allerjik reaksiyona neden olan tozlar: Polen, tahta, reine,
4- rritan toz ve serpintile: Alkoller, asitler, floritler, kromatlar.
C) Biyolojik Etkenler:
D)Psikososyal Etkenler:
a) Endstriyel yorgunluk,
b) stresi
c) ii iveren ilikilerindeki olumsuz durum,
d) inin konut sorunu,
e) cret politikas,
Hijyen
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmeliin 7. maddesinde
"zellikle iyeri taban, duvarlar ve dier yzeyler dzenli olarak temizlenecek ve hijyen artlar salanacaktr"
denilmektedir.
Ayn ynetmeliin 12. maddesinin ana bal "hijyen ve kiisel korunma"; Eitim balkl 13. maddesinde de "hijyen
kurallar" konusunda alanlara eitim verilmesi istenmekte;
Salk Gzetimi ile ilgili 16. maddesinde ise; yerinde kiisel ve mesleki hijyen nlemlerinin derhal alnabilmesi mmkn
olacak ekilde gerekli dzenleme yaplacaktr denilmektedir.
Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmeliin 6. maddesinde ise "veren tarafndan, i sal ve gvenlii kurulu
yelerine ve yedeklerine "endstriyel hijyenin temel ilkeleri" konularnda eitim verilmesi salanr" ifadesi yer
almaktadr. Sala zarar verecek ortamlardan korunmak iin yaplan uygulamalar ve alnan temizlik nlemlere hijyen denir
Kiisel Hijyen
Kurallara isteyerek ve yeterince uyulmad takdirde iyeri alma ortamnda bulunabilecek zararl ve zehirli, gaz, toz,
duman, mist eklindeki kimyasal maddelerden etkilenebilirsiniz.
yi bir hijyen (temizlik ,salk bilgisi) daima gereklidir. yerindeki lavabolar, dular, tuvaletleri, soyunma odalarn en
iyi ekilde kullanmak her bir alann sorumluluudur.
Zehirli kimyasal maddelerle, scakta ve kirli ilerde alan iileri iin iyi bir hijyen (temizlik) temel arttr
yi bir hijyen uygulamas iin, unlar hatrdan karmayn:
Temiz, iilebilir su iin
Soyunma odasnda, tuvaletlerde, veya tehlikeli maddelerin kullanld yerlerde asla bir ey yemeyin
Ellerinizi ve vcudunuzun kimyasal maddelere maruz kalan blmlerini dzenli olarak ykayn ve gnlk du yapn
Dilerinizi ve aznz her gn temizleyin ve dzenli (periyodik) olarak dilerinizi (diiye) kontrol ettirin
Uygun i elbisesi ve i (gvenlii) ayakkabs giyin
elbisenizi ve i dnda giydiiniz elbiseleri kartrmayn
elbiselerini, havlular vb., zellikle zehirli ve/veya zararl maddelerle kirlenmise temizlettirin,
Koruyucu maskeleri, gzlkleri, eldivenleri, kulak koruyucularn, vb., uygun ekilde kullann
Dzenli eksersizlerle fiziksel salnz koruyun.
Tehlikeli tozlarla alanlar , iten sonra du almal ve salarn da ykamaldr. Kirli i elbiseleri dzenli olarak
deitirilmelidir (temizletilmelidir). 'te ve i dnda farkl elbiseler giyilmelidir.
Tuvaletler, lavabolar, dular vb. dzenli olarak temizlenmelidir. Bunlarn temiz bulundurulmas elbette tm
alanlarn ibirlii, dikkat ve zenli kullanmasn gerektirir.
Grip ve barsak ikayetleri bir iiden dierine hzla yaylabilir. Grip olanlar, kuvvetli (akut) barsak ikayetleri
olanlar veya bulac bir rahatszl olanlar derhal iyeri hekimine durumu bildirmelidir.
yi bir personel hijyeninin en nemli blm en azndan herhangi bir eyi yemeye oturmadan nce, tuvaleti
kullandktan sonra, ve yaptnz ii tamamlaynca ellerinizi ykayn.
zcler, tinerler, alkaliler veya makine yalar gibi maddeleri asla cildinizi temizlemek iin kullanmayn.
Belirtilen bu kurallar uyulduunda acaba yukarda belirtilen ynetmeliklerde sz edilen "mesleki hijyen" ve
"endstriyel hijyenin temel ilkeleri" de karlanm oluyor mu ?
yeri uygulamalarnda ou kez "kiisel hijyen" ile "endstriyel hijyen", dier bir ifade ile "i hijyeni "nin bire bir
rtt, ayn eyi ifade ettii sanlmaktadr.
I. Sal tehdit eden tehlikelerin snflandrlmas
A) Kimyasal Tehlikeler
Bunlar, zehirli veya tahri edici maddeler olup dorudan doruya vcuda girerler. Gazlar, buharlar, svlar, katlar, tozlar
veya bunlarn karmlar vb. gibi.
B) Biyolojik Tehlikeler ; Bunlar, bakteriler, virsler, mantarlar, kfler ve protista (bir hcreliler) gibi mikrobiyolojik olanlar
ve bcekler, parazitler (asalaklar), bitkiler; ve hayvanlar gibi makrobiyolojik tehlikeler.
C- Fiziksel Tehlikelerin (evresel Koullarn ) Meydana Getirdii Tehlikeler ; Bunlar ar grlt, titreim (sarsnt), n saan
enerji, olaan d scaklk deiimlerine ( termal konfor koullarna) maruz kalma durumlardr.
D- Ergonomik Tehlikeler
- Fiziksel Stresrler (tekrarlanan hareketler, ar kaldrma, uygunsuz veya statik (deimeyen) duru, yorgunluk, ar g
uygulama, dorudan/direkt basn veya ar g uygulama gibi).
- Psikolojik stresrler (monotonluk, ar i yk gibi).
II. Vcuda Giri Yollar
A) Solunum Yolu le : iler sanayide en ok bu yolla etkilenir.
1- Gazlar: Mesleki zehirlenmelerin, ou solunum yolu ile alnan havann iinde bulunan klor, karbon monoksit, hidrojen
slfr, amonyak, azot dioksit, fosgen, brom , ozon gibi gazlardr. Bu maddeler normal scaklkta ve atmosfer basncnda gaz
olarak havada bulunabilir. (Tp veya sarn gibi gaz tama kaplar veya gaz boru hatlarndaki szntlar, kaynak ve kesme veya
motorlarn egzozundan kan gazlar gibi yksek scaklkta yaplan ilemler sonucu alma ortam atmosferine gazlar
yaylabilmektedir.)
2- Buharlar: Normal scaklkta ve atmosfer basncnda buharlaabilen , gaz, sv veya kat maddelerin havada bulunan
buharlardr . rnein: Benzol, alkol, toluen vb. (Svlarn kartrlmas veya doldurulmas, boyama, tabanca boyacl,
temizleme ilemleri sonucu zararl buharlar aa kmakta, soluk dzeyine erimektedir.)
3- Sisler (mistler): Bunlar, ok ince sv damlacklarnn havada dalmas sonucu meydana gelirler, elektro metal kaplama
tanklarnda ve tabanca ile boya yaplmas durumlarnda olduu gibi. (Kesme ve talama ilemleri srasnda ya sisleri
(mistleri), elektrokaplamada asit sisleri, sprey - tabanca boyaclnda sprey sisleri olumaktadr).
4- Tozlar: Bunlarn, ok ince kat madde paracklarnn havada dalmas ile meydana gelirler. Organik ve inorganik
partikllerden oluur. Partikl byklne gre solunabilir, ya da st solunum yollar ile atlabilir olmalarna gre
snflandrlabilir. zlebilen tozlar akcierin nemine znrler ve sonra absorbe olurlar. Tahri edici tozlar, solunum
yollarnn i yzeylerine etki ederler. zellikle 0,1 ila 5 mikron arasndaki tozlar son derece tehlikelidir. Temizleme, delme,
kesme, itme, ezme gibi bir ok ilem sonucu tozlar alma ortamna yaylmaktadr.
a) Tahri Edici Tozlar: Bir ok toz, balca ikayet konusudur. nk bunlar deriyi tahri ederler. rnein: Sodyum
hidroksit, potasyum hidroksit, kire tozlar vb. gibi. Baz tozlar, kendileri tahri edici olmadklar halde cildin
gzeneklerini tkamak suretiyle veya mikroplarn burada yerlemelerine sebebiyet vererek, tahrie yol aarlar. Hububat,
eker ve un tozlar bunlara rnek olarak verilebilir.
b) Zehirli Tozlar: Bunlar, akcierlerden, deriden veya sindirim yollarndan kan dolamna girerek zehirlenmelere
neden olurlar. rnein Kurun, arsenik, civa, kadmiyum, fosfor ve birok kimyasal madde tozlar. Bu eit tozlar tahrie
veya zehirlenmeye birlikte neden olabilirler.
c) Fibrosis Yapan Tozlar: Bunlar, akcierlerin hcrelerinde, fibros meydana getiren serbest silika ve asbest tozlardr.
Kmr madencilii ve dkm sanayisi gibi sektrler iin bu risk zellikle ok nemlidir.
d) Skc - nert Tozlar: Bunlar, tahri edebilen fakat zehirlenmeye ve fibrosis'e neden olmayan, rahatszlk verici
tozlardr.
e) Allerji Yapan Tozlar: Bunlar, bunlar baz kimselere etki eden, polen, pamuk, yn, krk, ty , sa tozlar ile baz cins
odunlarn kesilmesinde meydana gelen tozlardr.
5- Dumanlar: Bunlar, kimyasal maddelerin meydana getirdikleri kat paracklarn gaz halindeki dumanlardr.
rnein hidroklorik asit ve amonyak buharlar havada beyaz dumanlar halinde amonyum klorr meydana getirirler. zellikle
kaynak ve kesme ilemleri srasnda aa kan dumanlar son derece nemlidir. nlem almay gerektirir.
B) Deriye Temas Yolu le ; Deri yolu ile absorbe edilme, dorudan doruya deriye temas etme ile meydana gelir. Asitler,
alkaliler, solventler, yalar, formaldehit, krom veya nikel, baz organik tozlar, epoksi sertletiriciler, neftya cilt iin
tehlikelidir.
1- ldrc zehirlenmeler ; Nisbeten, ok az miktarlardaki zehirli maddeler absorbe edilebilir. Fakat, anilin, kurun
tetra etil veya hidrojen siyanr asidinin deriye ksa sre temas ok byk tehlikeler meydana getirebilir.
2- Tahri Edici Maddeler ; Bunlar, dorudan doruya deriye (cilde) etki ederler. Kuvvetli asitler (slfrik asit, nitrik asit,
hidro florik asit vb.). Bazlar (sodyum hidroksit - kostik, potasyum hidroksit, kire vb.), klor, flor, brom, fenol vb.
3- zcler ; Bunlar, dorudan doruya deriyi tahri etmezler ancak, bakterilere kar derinin direncini azaltrlar.
(Dermatosis) rnein: Benzin, Gazya ve Alkol vb.)
C) Sindirim Yolu le ; Atmosferde bulunan ve salya ile karan zehirli maddeleri yutmak, kimyasal maddeler bulam
gdalar yemek, imek, inemek ve tttrmek suretiyle sindirim yolu ile vcuda girerler.
D) Enejeksiyon yolu ile
E) Gz tarafndan absorbe edilerek.
Fiziksel Etkenlere (evresel Zararlara) Maruz Kalma
1- Titreim - Sarsnt Vibrasyon ; Sarsntya katlanma, alan yorar ve sinirli yapar. Parmaklarn hassasiyetinin kaybolmasna
ve iltihaplanmasna neden olabilir. Pnmatik (yksek hava basnl) el aletleri - ekileri, yksek hzl ta tezgahlar, diki
makinelar, forklift vb. kullanmak gibi.
2- Grlt ; Grlt arzu edilmeyen sestir. Biz burada sadece grltnn iddetini, srekli veya kesikli oluunu, iitme
organlarn tahri edici, bu organlara etki ve zarar verici durumlarn ele alacaz.
3- Aydnlatma ; Yetersiz aydnlatma, farkl , gz kamatran titrek ve parlak klar gz yorgunluuna ve sinir sisteminin
bozulmasna neden olurlar.
4- Radyasyon - In Saan Enerji
a) Enfraruj Inlar ; Ar s nlar scak arpmasna, cilt tahriine ve gzde katarakt meydana getirir. zin
verilebilen (msaade edilebilen) en fazla (azami) konsantrasyon saptanmaldr.
b) Gamma Inlar ; Radium ve radyoaktif maddeler ve x nlarna vcudun fazla maruziyeti (etkisinde kalmas -sunuk
kalmas ) , canlln azalmasna, halsizlie, ba arsna, anemiye, lsemiye neden olabilir. Vcudun baz ksmlarnn bu
nlara ok fazla maruz kalmas, radium yanklarn meydana getirir.
Gamma Inlarnn Kontrol nlemleri :
1. Bu gibi maddeleri ok az miktarlarda depolayn, tayn ve kullann.
2. ileri, bu nlardan olabildiince uzakta tutun.
3. Koruyucu kurun malzeme kullann.
4. Maruz kalma sresini en azda tutun.
c) Ultraviole Inlar ; Bu nlar, korunmam deri blgelerinde yanklar meydana getirir ve gzleri etkiler.
Konjonktvit, iritis, cornea ulceri cv. Bu nlarn ana kayna kaynak makinalardr.Koruyucu nlemler: zel giyim, balk,
gzlk, eldiven ve koruyucu siper kullanmak.
d) Ksa Dalga Inlar ; Yksek frekansl akmn kullanld elektronik cihazlarda, Radar Sistemlerinde meydana gelebilir.
Yksek enerjili nlar elik talalarn kzdrabilecei gibi fla lambalarn da yakabilir. 300 mc. Den daha yksek frekanslar
insan duyarllna ok zararl olabilir. Genellikle byk ve kk sabit radar direklerinin ok yaknlarna yaklamamal ve
alan radar antenlerine zellikle yakn mesafede asla braklmamaldr.
e) Is Scaklk ; ok fazla scaklk ve nem, insan vcudunun s kontrol mekanizmasna arlk verebilir. Byle bir durumda
vcudu ancak uzun bir sre de alabilir.
1- alma'da Rahat Scaklk blgesi ; Bal (nisbi) nem, rahat almann devaml olmasnda en nemli etkendir. uk fazla
nem, terlemeye ve terin vcuttan uzaklamasna etki eder. Ancak soutma sistemi ile vcut scakl normalde tutulabilir.
Eer vcut scakl ok ykselirse scak arpmas (baylma) ile sonulanabilir. Rahat bir alma scakl kn 18 0C- 21 0C ve
% 40 bal nem olarak verilebilir
2- Scaklktan Meydana Gelen Kaslmalar (Kramplar) ;Fazla terlemede, vcuttan kan tuzu almak iin fazlaca tuz kullanlr.
Bu, scaklk sebebi ile kramplara neden olabilir. iler tarafndan alnacak tuz miktar iyeri hekiminin kontrol altnda
saptanmaldr.
Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Deerlendirilmesi
1. Maddenin yaps veya zararl etkileri
2. Maruziyet (etkisinde kalma) arl
3. Maruziyet sresi
4. Personelin duyarll - hassasiyeti hakknda dnceler
5. Havann kirliliinin llmesi
6. Salk riski oluturan tehlikelerin kontrol
Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Deerlendirilmesi Gz nnde Bulundurulan Faktrler
eitli kimyasal maddelerle alma srasnda ve bunlarn olas tehlikeleri hakknda karar verirken dikkat edilmesi gereken
baz durumlar aada ksaca tanmlanmtr.
1) Madde'nin Yaps veya Maddenin Zararl Etkileri ; Herhangi bir maddenin fiziksel veya kimyasal zelliklerinin salk
zerinde yapaca zararl etkiler ok nemlidir. Bir iyerinde , i gvenlii ile sorumlu olan kii ve onun temsilcileri (
Gvenlii Uzman, Sal ve gvenlii Kurul yeleri vb.) iyerinde kullanlan her maddenin, salk riski oluturma derecesini,
kullanlmasn ve zelliklerini iyice bilmelidir.
5- Havann Kirliliini lme ; Verilen zehirli bir maddenin , neden olaca zararn, sisteme konulan madde miktarna bal olduu
kukusuzdur. Bu ayn zamanda, zararl maddenin havadaki miktarna ve maruziyet sresine de baldr.
6 - Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Kontrol
a) lk i risk deerlendirmesi yapmak ve iyerinde kullanlan veya retilen sala zararl btn maddelerin listesini hazrlamaktr.
Ayn zamanda, depolarda veya iyeri sahasnda bulunan nceden satn alnm malzemenin kontrol de yaplmaldr.
b) kinci olarak, retimde uygulanan btn yntemlerin sala zararl olup olmadklar kontrol edilmelidir. Herhangi bir
retim ynteminde toz, duman veya sisin meydana gelip gelmedii incelenmelidir.
Tehlikeleri nleyici Kontrol Yntemleri ; alanlarn saln kontrol etmek iin, Genel Kontrol Yntemi uygulanabilmektedir.
1. Havay Kirleten Kaynaklar Gidermek
2. Kirli Havann Dalmasn nlemek
3. ileri Korumak
A- Tehlike Kaynaklarn Giderme
1- Tesisat ve techizat deiiklii
Hi kuku yok ki, hava kirlenmesi konusunu baar ile ele almak, ilk nce iyerinde veya tehizatta meydana gelecek
deiiklikleri ve havay kirleten nedenleri saptamakla olasdr.
Techizatn ve uygulanan retim yntemlerinin ve tesisatn sonradan kontrol, konunun zmn daha fazla gletirir.
2- Zehirli Olmayan veya Daha Az Zehirli Olan Maddelerin Kullanlmas
ou zaman, retimin nitelii ve nicelii bakmndan bunu baarmak zor olmaktadr. Bu durum, deiiklik yaplmadan nce
dikkatle gz nnde bulundurulmaldr.
3.retim Yntemini Deitirme ; retim yntemlerinin sk sk deitirilmesi, meslek hastalklarn meydana getiren tehlikeleri
ksmen veya tamamen ortadan kaldrabilir. Genellikle, iyerindeki byk deiikliklerde Maliyet Artlar dikkatle gz
nnde bulundurulmaldr.
4- yeri Dzeni ; yerinin dzenli olmas, havann toz veya dumanlarla kirlenmesini nleme bakmndan hayati nem tar.
Tozlarn, yeniden yaylmasn nleyecek ekilde etkili vakumlu temizleyicilerin bulunmas ve herhangi bir temizleme iinin,
iyerinde ok az ii bulunduu srelerde yaplmas gerekir.
B) Kirli Havann Dalmasn nleme ; Hava kirlenmesinin meydana gelmesini nlemenin, olas veya pratik olmad durumlarda,
meydana gelen toz, gaz, buhar vb.'nin iyerine yaylmasn (dalmasn) nlemek gerekir. Denenmi 5 yol vardr.
1. Tehlikeli retim yaplan iyerini - ii dierlerinden ayrmak (tecrit etmek).
2. Tehlikeli retim yaplan makine ve tesisat tamamen kapal duruma getirmek.
3. Islak (ya) yntem uygulamak.
4. Yerel (lokal, mevzii) olarak kirli havann emilerek alma ortamndan uzaklatrlmas.
5. i eitimi
1- Ayrmak (Tecrit Etmek) ; Btn tehlikeli ilemleri dierlerinden ayrlmal veya ayr bir yerde toplanmaldr. Bylece tm
alanlar yerine, sadece o i'de alan iiler bu kirli havaya maruz kalm olacaklardr. Bu durumda burada alan iilere
tehlikelerden koruyucu uygun koruyucu donanm verilmi olmaldr.
2- Kapal Duruma Getirme ; Bu, tecrit etmenin daha genel bir uygulama eklidir.
1. Bu, daha ok parlayc ve patlayc maddelerin parlama ve patlamalarna kar korunmada uygulanmaktadr.
2. Talama ve parlatma ilemlerinde, ok yararl olan, kapal bir sistemin uygulanmas.
3- Islak (ya) Yntem Uygulamak ; Bu, toz kontrolnde bilinen en eski bir yntemdir. Delme ve baz talama ilemlerinde,
tozumann, byk lde azaltlmasnda etkili bir yntemdir.
Meydana gelen tozun, tamamen slanm olmasna ve daha kuru iken yaylmam olmasna dikkat edilmelidir.
4- Kirli Havann Emilerek alma Ortamndan Uzaklatrlmas
Bu, endstride iyeri havasn kirletmekten saknmada kullanlan en nemli yntemdir. Bunun prensipleri ve uygun bir iyeri
dizaynnn nemi, genellikle anlalmamaktadr. Bu nedenle iyerlerindeki bir ok tesisat verimsiz veya yetersizdir.
Yerel (lokal, mevzii) havalandrmada iki byk faktr etkilidir.
1. Hava akm kontrol
2. Uygun davlumbaz yaplmas (kirlenen havann dalmadan toplanp emilmesi iin), bu konudaki sorunlar yeterli ve
teknik havalandrma ile zmlenebilir. Balca, verimli bir kontrol, alma srasnda gvenilir bakm ile salanabilir.
5- i Eitimi ;Bu konuda ii eitimi ok nemli olup, iinin anlayl olmas ve ibirlii kurmas, kontrol programn baarya
ulatrr. Tehlikeli hareketler, alkanlklar ve uygulamalar, planlanm operasyon kontrol nlemlerini tamamen bozabilir.
Hemen hemen atmosfer kirlenmesini tamamen kontrol edecek bir lme ve deerlendirme yaplamamaktadr.
c- ileri Tehlikelerden Koruyun ; Bir ok durumda iilerin maruziyetini azaltma, salk riski oluturan tehlikeleri ortadan
kaldrmak iin yeterli deildir. Bu gibi durumlarda kontrol ve gelitirme iin (kabul grm) iki genel yntem vardr.
1. Genel Havalandrma
2. Solunum yollar koruyucu donanmlarn kullanma.
1- Genel Havalandrma
Yerel (lokal) olarak yaplan, kirli havann vakum yolu ile dar atlmasnda, bu durum ikinci derecede nemlidir.
ou zaman genel havalandrmada meydana gelen bir hata sonucu, bunun yerine yerel olarak havann vakum yolu ile alma
ortam atmosferinden uzaklatrlmas (atlmas) uygulanr.
Genel havalandrmann , etkili olmasn snrlayan bir ok faktr vardr.
1. Kirli havann toplam miktar.
2. ilerin yaknnda bulunan havay kirleten kaynaklardaki kirlilik konsantrasyon derecesi.
Genel havalandrma, aadaki durumlarda baarl olarak kullanlabilir.
retimden dolay hava kirlilik orannn dk olduu ve konsantrasyonunun (miktarnn), alma ortam atmosferi
gvenlik snr iinde olduu durumlarda.
retimden dolay, hava kirlenmelerinin dier blgelere yaylmasnn istenmedii veya bunun nemsiz olduu durumlarda.
2- Solunum yollar koruyucu donanmlarn (tehizatlarn) kullanma.
Koruyucu solunum donanmlarn zel kullanm koullar:
1. Duruma gre solunum yollar koruyucularnn kullanlmas iin ii ile anlama,
2. Dikkatli ve zel balant,
3. Donanmn - tehizatn temizlii ve bakm iin gerekli malzeme ve yer.
4. Donanmn zel kullanlmas ve koruyuculuk snr hakknda retim.
5. Eitimi, verimli ve akllca yaplacak kontrol.
26/ MADEN SG
Yeralt ve yerst maden iletmeleri
Sondaj ile maden karlan iletmeler
Maden iletmelerinde kullanlan makineler ve zellikleri
Tozla mcadele
Madenlerde havalandrma
Grizu ve toz patlamalar
Delme, patlatma
Madenlerde gkler, toprak kaymas ve su basknlar
Yer st madenlerde almalar ,
lgili mevzuat
Ak letme, yerstndeki iletmeleri,

Alak gerilim, 42 100 volt arasndaki gerilimleri,
Alev szdrmaz (antigrizto) aygt, iine girebilecek grizunun patlamas halinde, hasara uramakszn, alevin
szmasn ve ortamdaki grizu veya kmr tozunun tutumasn ya da patlamasn nleyecek ekilde yaplm aygt,
Askya almak, bir kademenin hazrlanmasndan sonra kendi arlyla gmesini salamak zere altnn
boaltlmasn,
Ateleme, kaz ilerinde deliklere doldurulmu olan patlayc maddelerin patlatlmasn,
Ateleyici (barutu), Patlayc madde kullanlmas koullarn yerine getirmek zere, yeterlik belgesine sahip, en
az ilkokul mezunu kiiyi,
Ayak, maden ierisinde iki galeri arasnda cephe halinde retim yaplan yeri,
Baca, maden ierisinden srlen galeriyi,
Baaa (desandre), yeraltnda baaa srlen eimli yollar,
Baraj, yeraltnda yangn, su, zararl gaz ve dier tehlikeleri nleyici engelleri,
Br, yerstyle balants olmayan kuyuyu,
Cep, galeri, vargel ve vin dip ve balaryla ara katlarnda ve zgaralarda grevli iilerin ve ateleme
grevlilerinin korunmalar amacyla serbeste snabilecekleri biimde yaplan yuvalar,
atlak (kavlak), ana ktleden ayrlm, her an debilecek paralar,
atlak (kavlak) skm, bir kademenin kaz ilerinin devam srasnda ana kitleden ayrlm, debilecek
durumdaki paralarn temizlenmesini,
Daimi nezareti, fenni nezaretinin emir ve talimat altnda grev yapan ve Maden Kanununun 82 inci maddesine
gre atanm kimseyi,
Dekapaj, kazs yaplacak maden ve ta kitlesi veya tabakasnn zerini kaplayan rt tabakasnn kaldrlmasn,
Dolgu (ramble), yeraltnda alan boluklarn dolgu malzemesiyle doldurulmasn,
Fenni nezareti, ii sal ve i gvenlii gereklerinin yerine getirilmesinden ve iletmenin teknik esaslar
erevesinde altrlmasndan sorumlu, maden mevzuatna gre grevlendirilmi maden mhendisini veya maden
yksek mhendisini,
Grizu, metann havayla karmn,
Hava kprs (krosing), bir hava akmnn dier bir hava akm yoluna karmadan belirlenmi dorultuda
gitmesini salayan geidi,
Kademe, ak iletmelerde belirli aralk, kot ve eimlerle meydana getirilen basamak eklindeki alma yerlerini,
Karakol, vin ve varagel ba ve diplerinde kurulan koruyucu dzeni,
Karo, maden iletmeleri iin gerekli hizmetlerin yapld yerst tesislerinin bulunduu alan,
Kendiliinden emniyetli aygt, iinde normal almas srasnda meydana gelebilecek herhangi bir ark veya
kvlcmn ortamda bulunan yanc gaz veya buharlar patlatmayaca biimde yaplm aygt,
Kk gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri,
Lam, ta ierisinde srlen galeriyi,
Molet, kuyularda vin halatn ynlendiren zel makaray,
Nefeslik, ocak havasnn giri ve k yolunu,
Nezareti, fenni nezareti tarafndan gerekli grlen ileri yrtmek veya bunlar gzetim altnda bulun -
durmak zere yazl olarak grevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi,
Parat, asansrlerde, ekme halatnn kopmas halinde kafesin dmesini nleyecek dzeni,
Potkaba, kaz ilemini kolaylatrmak amacyla alnda derinlemesine alan boluu,
Rekup, ana galeriden maden yatan kesme amacyla srlen ikincil galerileri,
Rset, kuyu ve baaalarn (desandre) dip ve balarnn katlardaki yatay yollarla olan balant yerlerini,
Sklama, lam deliklerine patlayc madde konulduktan sonra kalan boluun gerektii biimde doldurulmasn,
ev, kademe aln ve yzlerindeki eimi,
velman, kuyu azndaki asansr kulesini,
Topuk, yer alt ilemleriyle ak iletmelerde gvenlik iin bulunan maden ksmlarn,
Varagel, dolu araba aaya inerken bo arabann yukarya kmasn salayan ve karlkl arlk esasna gre,
eimli dzey zerinde fren ve halat kullanlarak yaplan tama yerini,
Yksek gerilim, 1000 voltun stndeki gerilimleri
Kuyu ile nakliyat yaplan ocaklarda iki kuyu arasnda en az 30 m.Lik TOPUK braklmal,
Ana nakliyat yollar, nakliyat sistemine uygun boyutlarda, % 0.5'i gemeyen eimde DZGN KESTL ve
mmkn olduunca dz dorultuda ocak veya ocak blmlerinin mrne yetecek salamlkta olmal,
Ana nakliyat yollar en az 180 cm. Ykseklikte olmal ve aralarla galeri yan duvarlarnn birisi arasnda en az 60
cm.likYAYA YOLUbraklmal,
Ana nakliyat yolunda her 50 m. de bir en az 2 iinin sabilecei SIINMA CEPLERyaplmal, cepler beyaza
boyanmal veya kirele BADANA edilmeli,
ilerin gidi gelilerine izin verilen ve eimleri 25 45 derece arasnda olan yollarda zemine MERDVEN veya
BASAMAK, yan duvara ise TUTAMAK lar yaplmal, eimin 45 dereceyi getii yollarda, merdiven ve her 25 m.
de bir DNLENME SAHANLII yaplmas zorunludur.
Su geliri olan yollarda kenara KANAL yaplmal, bu kanallar uygun yerlere yaplacak su ceplerine ynlendirilmeli,
ceplerde biriktirilen sular pompalarla dar atlmal, bylece yollarn TEMZ VE KURU kalmas salanmaldr
Mekanik tama sistemi SALAM yaplm olmal ve haftada en az bir kez denetlenerek GVENL bir biimde
bulunmas salanmaldr.
Katardaki vagonlar birbirine EMNYET HALATI ile balanmal,
Son vagonun arkasna EYTAN AYAI taklmal
Vagon kamasn nlemek iin ocak azna KARAKOL (yayl kap) yaplmal,
Kuyu kafeslerine PARAT dzeni yaplmal,
Vagonlar ve halatn zarar grmemesi iin gerekli yerlere makara konulmal
Vin ve varagellerin dip ve balaryla ara katlar arasnda ynergeye uygun iaretler vermeye yarayacak zel bir
ARETLEME DZEN bulundurulur.
Vini ile haberlemeden nakliyata balanmaz.
TAHKMAT ; Maden ocan tekil eden galeri, kuyu ve retim yerlerini mal ve can emniyeti bakmndan
allabilinir duruma sokmak ve allabilir durumda tutmak iin yerine gre aa, demir ve beton kullanlarak
yaplan takviye, iksa, destek dzeni
Tahkimatn onarm, deitirilmesi, ileri alnmas ve sklmesi srasnda, para dmelerini nleyecek zel
nlemler alnmal, tahkimat, teknik nezaretinin, iin zelliine gre belirleyecei esaslar kapsayan YNERGE
ye uygun olarak yaplmaldr.
Basamak ev as salam arazide 60 derece, kntl ve rk arazide, kum, akl ve dere tortularnn olduu
yerlerde 45 derece, kaygan ve sulu arazilerde 30 dereceden fazla olmamal
Basamak genilii retim makinelerinin ve tama aralarnn gvenli alaca genilikte olmal
Basamak ykseklii; kaznn, el ile yapld iletmelerde 3 m.yi, makinelerle yapld iletmelerde makinenin
boom yksekliini gememeli
Basamak diplerinde ii bulunmamal, patlayc madde ve sandklar konmamal
Kaz ya da lamlarla oyularak, kademe alnlarnn askya alnmas ve gertilmesi (ters skarpa yaplmas)
nlenmeli
Manevra alannda hi kimse bulunmamal
Kademenin altn oyarak stne gertmek -ters skarpa yapmak- yasak ve ok tehlikelidir
Ykseklii 5 m. ve eimi 30 dereceden ok olan evlerde, kavlak skm vb. almalarda iilere emniyet kemeri
ile baret, emniyet ayakkabs vb. gibi kiisel koruyucular verilip kullandrlmal
Bunkerlerin nnde ara kamasn nlemek iin en az 40 cm. ykseklikte beton set ile zerinde ii dmesini
nleyecek zgara olmal
Kapsllerle dier patlayc maddeler, ayn kap iinde bir arada bulundurulamaz ve tanamaz; ancak, ayr
blmelerde olmak artyla ateleyicilerin tadklar sandklarda bir arada tanabilirler.
Kullanlmak zere datlm bulunan patlayc maddeler, ancak, ateleyiciler veya fenni nezaretilerce
grevlendirilmi kiiler tarafndan, ateleyici gzetiminde, zel sandklar iinde tanr. sandklar tahtadan veya
bu ie elverili yaltkan malzemeden yaplm olacak ve zel kilit dzeni bulunacaktr. bunlarn iine baka bir
madde konulamaz.
Ateleyici, manyeto ve sandklarn anahtarlarn kendi zerinde bulundurur.
Bir kiinin tayabilecei patlayc madde miktar, 10 kilogram geemez
Ateleyiciler, bir tketim defteri tutmak ve her atelemeden sonra kullandklar patlayc maddeleri bu deftere
yazmak zorundadrlar
Kapsller, kartulara, ateleme yaplaca srada yerletirilir ve lam delikleri ancak, atelenecekleri zaman
doldurulur
Fitille yaplan atelemede ayn anda en fazla 5 adet delik atelenebilir
Lam deliinde patlamam patlayc maddenin kald veya bundan kukulanld takdirde, elektrikle atelemede
en az 5 dakika, fitil vb, ile atelemede en az bir saat gemeden ateleme alanna kimse giremez.
Tm yeralt almalarnda, ocak iinde, iilerin kolay ulaabilecei birbirinden bamsz ve gvenli yapda en az
iki ayr yoldan (nefeslik) yer stne balant yaplmal, bunlardan biri nakliyat (acil hallerde ka) ve hava giri,
dieri hava dn yolu olarak kullanlmal, iki yol arasnda 30 m. topuk braklmaldr
Havasnda
% 19'dan az oksijen,
% 2'den ok metan,
% 0,5'den ok co2,
% 0.005 (50 ppm)den ok CO ve dier tehlikeli gazlar bulunan yerlerde alma yaplmamaldr.
Aydnlatma ebekelerinde, gerilim, 250 voltu gemeyecektir
Fenni nezareti gzetiminde en az 25 metre boyunda kontrol sondajlar yaplr.
Sondaj deliklerinde, grizu veya dier zararl gazlarn varl anlalrsa i durdurulur; iiler sz konusu yeri terk
ederler; giri yeri kapatlr, durum yetkililere derhal bildirilir.
Grizulu ocaklarda ak alev yasa uygulanr, karpit lambas kullandrlmaz. sadece izin verilen tipte dinamit
kullanlr, erken uyar sistemi kurulur,
alma sresince tm iilerin yannda karbonmonoksit maskesi bulundurulur
Metan % 1i getiinde, bu oran, % 1 in altna dnceye kadar, aralksz lm yaplr.
Tmanti grizu cihazlarn ylda bir kez yetkili kuruma kontrolleri yaptrlr.
ahsi aydnlatmalar akl lambalarla yaplr.
Genel havasndaki metan oran % 1,5 u geen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygtlarn gerilimi derhal
kesilir ve koullar dzelmedike yeniden verilmez.
Ocaklarda alan iilerin, 10 kiiden az olmamak zere, en az % 3 , gerektiinde kurtarma iinde
grevlendirilmek zere, nceden eitilmelidir
Ocakta alan iilerin, 3 kiiden az olmamak zere, en az % 5'i ilk yardm kurslarnda yetitirilir
27/ NAAT SG
Yap ilerinde SG ynnden nemli konular,
Yap ileri ve projeler
Salk ve gvenlik plan
Yap alanlar iin asgari salk ve gvenlik koullar
o Kaz ileri
o Kalp ileri
o skeleler
o Yol, tnel, baraj, bina, kpr yapm
o Gemi ina ve gemi skm ileri
lgili mevzuat
Proje Sorumlusu :veren tarafndan grevlendirilen ve iveren adna projenin hazrlanmasndan, uygulanmasndan
ve uygulamann kontrolnden sorumlu gerek veya tzel kiiyi fade eder.
Hazrlk Koordinatr :Projenin hazrlk aamasnda iveren veya proje sorumlusu tarafndan sorumluluk verilen,
salk ve gvenlikle ilgili grevleri yapan gerek veya tzel kiiyi fade eder.
Uygulama Koordinatr : Projenin uygulanmas aamasnda iveren veya proje sorumlusu tarafndan sorumluluk
verilen ve salk ve gvenlikle ilgili grevleri yapan gerek veya tzel kiiyi fade eder.
veren veya proje sorumlusu, yap iine balamadan nce, yap alannda yrtlen faaliyetleri dikkate alarak,
uygulanacak kurallar belirleyen bir salk ve gvenlik plan hazrlayacak veya hazrlanmasn salayacaktr. Yap
alannda i sal ve gvenlii risklerini ieren almalar yaplmyorsa koordinatr atanmayabilir.
Yap ii 30 i gnnden fazla srecek ve devaml olarak 20den fazla ii alacaksa in bykl 500
yevmiyeden fazla alma gerektiriyorsa, veren veya proje sorumlusu yap iine balamadan nce aada
belirtilen bilgileri ieren bildirimi Bakanln ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr.
Salk ve gvenlik koordinatrleri projenin hazrlanmas aamasnda;
a) Ynetmeliin 6. maddesindeki ykmllklerin yerine getirilmesini koordine edeceklerdir.
b) Yap alannda yrtlen faaliyetleri dikkate alarak, uygulanacak kurallar belirleyen bir salk ve gvenlik plan
hazrlayacak veya hazrlanmasn salayacaktr.
c) Yap alannda i sal ve gvenlii risklerini ieren almalar yaplyorsa, bu ilerle ilgili zel nlemler planda
yer alacaktr.
d) Yap zerinde daha sonra yaplacak iler srasnda dikkate alnacak salk ve gvenlik bilgilerini ieren bir dosya
hazrlayacaktr.
e) Yap iyerinde gvenli bir ekilde allmasn salamak zere gerekli kontrollerin yaplmasn koordine
edecektir.
Yap-i defteri ;
Bu defter (piyasadan alnabilen 100-200 sayfalk kareli, harita metot defteri) iveren tarafndan iyerinin bal
bulunduu blge alma mdrlne her sayfas mhrletilmek suretiyle onaylattrlr.
Yap i defteri fenni mesul tarafndan tutulur.
Yap i defterine Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tznn ilgili maddelerinde belirtilen hususlar ve
gerekli dier bilgiler ilenir. (zellikle inaatn her safhasnda alnan gvenlik nlemleri, kaz kontrol, grgr vincin
kontrol, asma iskelenin kontrol, betonarme kalplarnn kontrol vb. husus tarih atlmak kaydyla yazlr.)
Yap i defterinin, istenmesi halinde, iyerini tefti ve kontrole yetkili memurlara gsterilmesi zorunludur. Bu
nedenle antiyede bulundurulmas gereklidir.
Korkuluklar, skeleler , Merdivenler , Gvenlik kemerleri ;
1. Korkuluklarn, tabandan ykseklii en az 90 cm olmaldr
2. Korkuluklarn tm, herhangi bir ynden gelebilecek en az 100 kglk bir yke dayanabilmelidir
3. Korkuluk eteklerinin ykseklikleri, tabandan en az 15 cm olmaldr
4. Ahap skelelerde kalas ular iskele bitiminde kendi uzunluunun 1/10 fazla kt hallerde, o ksma gemeyi
nleyecek uygun korkuluklar yaplacaktr
5. Ahap skelelerde ki dikme aras, yk tayan iskelelerde 240 cmden, yk tamayan iskelelerde ise 3 m den
daha fazla olmayacaktr
6. elik Borulu skelelerde dey ve yatay borulardaki ekler en ok 6 metrede bir yaplacaktr
7. Asma iskelelerde her metrekareye 400 kg dan fazla yk konmayacak ve asma iskelede 4 iiden fazlas
altrlmayacaktr
8. Yap iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkili teknik elemann ynetimi altnda, tecrbeli ustalara iskele lleri ve
malzeme zellikleri gz nnde bulundurularak kurdurulacak veya sktrlecektir.
9. skeleler, sk sk ve en az ayda bir kere muayene ve kontrol edilecek ve sonular yap i defterine yazacak
10. skeleler her frtnadan sonra kontrol edilecektir.
11. skelelerde yaplacak korkuluk ve ara korkuluk kereste kesitleri 5x10 cm den kk olmayacak ve ara
korkuluklar deme tabanndan itibaren 50santimetre ykseklikte yaplacaktr . Ancak iki dikme arasnda yatay
kuvvetlere kar aprazlar yapldnda, ara korkuluklar konulmayabilir.
12. Yk tayan iskelelerde alet ve malzemenin derek kazaya sebep olmasn nlemek iin deme d ksmna
15 cm yksekliinde bir etek tahtas konacaktr. Bu etek tahtas ile deme arasnda en ok bir santimetre boluk
braklabilir.
13. Yk tayanlar hari olmak zere, 8 metre ykseklie kadar olan iskele dikmeleri 8*8 santimetre, 824 metre
ykseklik arasnda bulunan iskele dikmeleri ise 10*10 santimetre 10 kesitten daha kk olmayacaktr. skelelerde
kpr grevi grecek geitler, 60 cmden dar ve korkuluksuz yaplmayacaktr.
14. Asma iskeleyi tayacak halatlarn gvenlik kat says 6 dan aa olmayacak ve bu halatlarda ek yeri, halka,
balk ve balant bulunmayacak, bunlar ask demirlerinden kaymayacak ekilde tespit edilecektir.
15. skele iinde alan iilerin balarn korumak iin en az 2,5 cm kalnlnda tahtadan yaplm koruyucu bir
tavan bulunacaktr.
16. Asma iskele korkuluklar, en az 100 cm ykseklikte ve ara korkuluklu yaplacak, etek tahtalar ise en az 15 cm
ykseklikte olacaktr.
17. yeri merdivenlerinin mukavemeti metrekarede en az 1000 kg yk tamaldr
18. 150 cm den daha derin olan kaz ilerinde, iilerin inip kmalar iin yeteri kadar el merdivenleri
bulundurulacaktr. ksa tertibatn ve desteklerini, inip kma iin kullanmak yasaktr.
19. Sabit merdivenlerde en fazla 10 m de bir dinlenme platformu yaplacaktr
20. 10 metre yksekliini geen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir dinlenme platformu yaplacaktr.
21. 4 metreden uzun tanr merdivenlerle el merdivenleri, elik boru veya profilden yaplacaktr
22. Cam, sa ve imento harl levhalardan yaplm veya eskimi, ypranm ve dayankll azalm atlarda, at
merdiveni kullanlacak ve buralarda tam gvenlik salanmadka allmayacaktr
23. Ykseklii tabandan itibaren 3 metreden daha fazla olan ve dme veya kayma tehlikesi bulunan yerlerde
alanlarla, kiremit deyicilerine, oluk ve her trl d boya ileri yapanlara grgr yapanlara, vinlerini
altranlara ve kuyu, lm, galeri ve benzeri derinliklerde alanlara gvenlik kemerleri verilecek ve iiler de
verilen bu kemerleri kullanacaklardr,
24. Kazlan topra dar tayacak aralarn kaz yerine kolaylkla girip kmalarn salayacak rampa eimleri 35
dereceden fazla olamaz. Bunun salanmad hallerde yk asansrleri kullanlacaktr. Rampalarda birden fazla ara
bulundurulamaz.
25. Dinamit veya dier patlayc maddelerin kullanld hallerde 100 metre uzaklktaki evrede kavlak muayenesi
yaplacaktr. Bu maddelerin kullanlmasndan sonra en az bir saat gemeden ve yetkili eleman tarafndan saknca
olmad saptanmadan kuyu, tnel, galeri ve benzeri yerlere girilmesi yasaktr
26. Yer alt almalarnda, bucurgat banda devaml bir ii bulundurulacaktr. Derinliin 6 metreyi at
hallerde, elle altrlan bucurgat en az 2 ii tarafndan kullanlacaktr. Derinlii 25 metreyi aan kuyularda,
iilerin kuyuya inip kmalar iin kullanlan bucurgatlar veya vinler fren tertibatl olacak ve motorla iletilecektir.
27. Ykm lerinde yklacak ksmn etrafnda, en az Yap yksekliinin iki katna eit gvenlik alan braklacak
28. Sert kaya, sert ist, betonlam akl, sert kalker, killi ist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen
zeminlerde yetkililerin gerekli grd hallerde ve evsiz yaplmak zorunluluu bulunan 1,5 m den daha derin
kazlarda, yan yzler uygun ekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunmal ve iksa iin
kullanlacak kalas balar, kaz st kenarndan 20 santimetre yukar karlmaldr
29. Derinlii 25 myi aan kuyularda, iilerin kuyuya inip kmalar iin kullanlan bucurgatlar veya vinlerin fren
tertibatl olmal ve motorla iletilmeli
28/ alanlarn Salk Gvenlik Eitimi ve letiim

Eitim kurumlarnn ve eiticilerin nitelikleri
Eitimin nitelii ve periyodu

alanlarn mesleki eitimi
yerinde etkili bir iletiim sreci ile ilgili temel kavramlar
lgili mevzuat
Yetikinlerin renmeye ynelimi yaam merkezlidir. Yaant, yetikinlerin renmesi iin en zengin kaynaktr bu
nedenle yetikin eitimi metodolojisinde yaantnn zmlenmesi vardr.
nsanlar arasndaki bireysel farkllklar yala artar. Bu nedenle yetikin eitiminde biim,zaman, yer ve renme
hzndaki farkllklar iin uygun dzenlemeler yaplmas gerekir.
TANIMLAR
renme; Bireyin evresiyle etkileimde bulunarak geirdii yaantlarn rn olan kalc izli davran
deiiklii dir.
retme: renmeyi salama ve rehberlik etme etkinlii
retim: Planl, programl renme etkinlikleridir
Eitim: Bireyin davranlarnda, kastl olarak istendik davran deiikliidir.
renmenin Gereklemesinde Aamalar
Gereksinim duyma
lgi (Drt)
Davran
renme
Eitimin Unsurlar,
evre
renme
Kii
Konu Arasnda geliir.
SG ETM
Kiilere salkl yaam iin alnmas gereken nlemleri benimsetmeye ve uygulatmaya inandrmak; kendilerine
sunulan sunulan salk hizmetlerini doru olarak kullanmaya altrmak; salk durumlarn ve evrelerini iyiletirmek
amacyla, birey yada toplumca karar aldrtmaktr.
YETKN ETM;
Yetikin olarak kabul edilen bireylere verilen eitimdir.
YETKN ETM LKELER
Yetikin htiyalar dorultusunda renir, renmeye hazr olduunda renir, hemen ya da ksa srede
uygulayabilecei bilgi ve becerileri renmek ister, grup etkileiminden holanr, renme srecine etkin bir ekilde
katlmak, kendi tecrbesine dayal olarak grlerini aklamak, tartmak ister. eriin belirlenmesinde yer almak
ister. Bilgi, beceri, alkanlk ve hareketlerini gelitirecek, problemlerini kendi bana zebilecek duruma getirecek
yntemleri kazanmak ister. nceki deneyimleri renme iin zengin bir kaynak salar ve eitim srasnda paylamak
ister. Eitimde rahat bir evre ve dinamik bir atmosferden holanr. Zamanlar deerlidir.
RENME ENGELLER:
Szcklere boulma, anlatlanlarn kartrlmas, alg hzn fark edememe ilgi duymama, fiziksel evredeki
rahatszlklar, bedensel ve ruhsal rahatszlklar renmenin nnde engel olarak durmaktadr.
ETMN KOULLARI
Elenceli, rahat bir ortam oluturulmal, katlmcnn hazr olduu deerlendirilmeli,
katlmcnn nceki bildikleri, deneyimleri kullanlmal, katlmcnn neleri renmek istediinin eitimci tarafndan
fark edilmesi salanmaldr.
Deiik eitim teknikleri kullanlmal, Beceriler iin uygulama ortam hazrlanmal, Sk sk geribildirim verilmeli,
program hakknda srekli grleri alnmaldr.
ETC ZELLKLER
Salkl, dengeli kiilik, genel kltr, srekli renme alkanl ak fikirlilik ve kendine gven, mesleki ve
toplumsal ideallere ballk, liderlik, kendi konusu ve eitim konusunda bilgi ve beceri, yetikin psikolojisi konusunda
bilgi sahibi olmaldr.
Yetikin eitiminin farkllklar
alanlarn eitimleri, ya durumu ve beklentilerinin farkll sebebiyle rgn eitim hedef kitlesi ile farkllklar
gsterir.
Motivasyon, eitim sonunda beklentiler (snf geme, iyi not, takdir, dl yoktur),hedef kitlenin alglar, dikkatleri,
ilgilerinin farkll dikkate alnmaldr.
alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik
alann Ykmllkleri
Madde 5:alanlar salkl ve gvenli bir alma ortamnn tesisi iin iyerinde
dzenlenecek olan i sal ve gvenlii eitimlerine katlmak ve bu konudaki talimat ve
prosedrlere uymakla ykmldrler.
Eitimin Maliyeti ve Eitimde Geen Sreler
Madde 6:Verilen eitimler, alanlara herhangi bir mali yk getirmeyecek ekilde dzenlenir ve eitimlerde geen
sre alma sresinden saylr.
zellik Arz Eden ilerin Eitimi
Madde 7:yerindeki kadnlarn, genlerin, ocuklarn, zrl, eski hkml, terr maduru ve gmen iilerin
eitimine zel nem verilir. Salk ve gvenlik ile ilgili zel grevi bulunan alanlar ve temsilcileri zel olarak
eitilir. Salk ve gvenlik asndan zel nlem alnmasn gerektiren alanlarda alanlara zel eitim verilir.
Eitim Programlarnn Planlanmas ve Dzenlenmesi
Eitimin Amac
Madde 8: Eitimin amac, iyerlerinde salkl ve gvenli bir ortam temin etmek, i kazalarn ve meslek
hastalklarn azaltmak, alanlar yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek, onlarn kar karya
bulunduklar mesleki riskler ile bu risklere kar alnmas gerekli tedbirleri retmek ve i sal ve gvenlii bilinci
oluturarak uygun davran kazandrmaktr.
Eitim Programlarnn Belirlenmesi
Madde 9:Eitim programlar, bu Ynetmeliin 8 inci maddesinde belirtilen eitimin
amacna uygun hazrlanr. Eitim programlarnn hazrlanmasnda iilerin veya salk ve gvenlik ii temsilcisinin
katlmlar salanarak grleri alnr. Genel eitim planna uygun olarak yl iinde dzenlenecek eitim
faaliyetlerini gsterir bir Yllk Eitim Program hazrlanr.
Eitim Programlarnn Dzenlenmesi
Madde 10:verenler, alanlarn yapt veya yapaca ile ilgili bilgisinin olmamas, eksik olmas ya da mevcut
bilgisinin yetersiz kalmas gibi hususlar dikkate alarak ie balamadan nce, alma yeri veya i deiikliinde, i
ekipmanlarnn deimesi halinde ve yeni teknoloji uygulamalarnda, alanlarn aada belirtilen eitim
programlarndan gemelerini salayacaktr.
a) Yeni eitim; alanlarn ie balamalarnda ve yeni artlara kolaylkla uyum salamalar iin yeni bilgiler vermek
zere dzenlenen programlardr.
b) lave eitim; alanlarn i gvenlii ve mesleki bilgilerinin eksikliklerini gidermek ve
meslekteki niteliklerini gelitirmek iin ilave bilgiler vermek zere dzenlenen program
c) leri eitim; alanlarn i gvenlii ve mesleki dzeylerini ykseltmek ve meslekte
eskimilii gidermek iin dzenlenen programlardr. Eitim, deien ve yeni ortaya kan risklere uygun olarak
yenilenir ve gerektiinde periyodik olarak tekrarlanr.
Eitim Programnn Konular
Madde 11:alanlara verilecek eitim, iyerinin faaliyet alanna gre aadaki ve benzeri konulardan seilir;
a) Genel i sal ve gvenlii kurallar,
b) kazalar ve meslek hastalklarn sebepleri ve iyerindeki riskler,
c) Kaza, yaralanma ve hastalktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulama
d) ekipmanlarnn gvenli kullanm,
e) alanlarn yasal hak ve sorumluluklar,
f) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,
g) yerinde gvenli ortam ve sistemleri kurma,
h) Kiisel koruyucu alet kullanm,
i) Ekranl ekipmanlarla alma,
j) Uyar iaretleri,
k) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya kan riskler,
l) Temizlik ve dzen,
m) Yangn olay ve yangndan korunma,
n) Termal konfor artlar,
o) Ergonomi,
p) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve nlemleri,
r) lk yardm, kurtarma.
Eitime Katlacaklarn Seimi

Madde 12:yerinde alan her bir iinin grevini en iyi bir biimde yerine getirebilmesi iin sahip olmas
gereken bilgi, beceri, davran ve tutumlarnn ayr ayr ve llebilir bir biimde ortaya konmas esastr. Bireysel
seviye analizi yaplarak iinin eitim ncesi seviyesi ve almas gereken eitimler tespit edilir.
Eitim Programnn erii
Madde 13:Eitimin verimli olmas iin, eitime katlacaklarn ihtiyac olan konularn seilmesine zen gsterilir.
Eitim teorik ve pratik olarak uygulanr.
Eitimin Dili
Madde 14:Eitim, alanlarn kolayca anlayabilecei ekilde olmaldr.
Eitimi Verebilecek Kii ve Kurulular
Madde 15: sal ve gvenlii eitimlerinde; uzmanlk konularna gre, i gvenlii ile grevli mhendis veya
teknik eleman ile iyeri hekiminden yararlanlaca gibi, verilecek eitimin eidine gre, bu hizmeti veren veya
vermeye yetkili kurum, kurulu ya da firmalardan, eitim amal merkezlerden, ii veya iveren kurulularnca
kurulan eitim vakflarndan, iveren ve ii kurulular veya bunlar tarafndan birlikte oluturulan ortak eitim
merkez ve birimlerinden, i sal ve gvenlii konularnda Mfettii olarak grev yapm olanlardan
yararlanlabilir
lme ve Deerlendirme
Madde 16:Verilen eitimin sonunda bir lme ve deerlendirme yaplr. Deerlendirme sonularna gre eitimin
etkin olup olmad belirlenerek yeni eitime ihtiya duyulup duyulmadna karar verilir.
Belgelendirme
Madde 17:yerlerinde dzenlenen eitimler belgelendirilir ve bu belgeler alanlarn zlk dosyalarnda
saklanr. Eitim sonras dzenlenecek belgede, eitime katlan kiinin ad, soyad, grev unvan, eitimin konusu,
sresi, eitimi verenin ad, soyad, grev unvan, imzas ve eitimin tarihi yer alr.
YERNDE ETKL BR LETM N TEMEL KAVRAMLAR
1- BAI ETM (Usta-rak metodu ile eitim)
2-SINIF ETM
3-GSTERM YOLU LE ETM
4-DENETM ALTINDA UYGULAMALI ETM
ETM ORTAMI;
Ortamn scakl, rutubeti, havalandrmas, klandrmas, sessizlii, kii bana den hava hacmi, kursiyerlerin
oturma ekli, eiticinin bulunduu yer nemlidir.
KONUMA TEKNKLER
Anlalr kelimeler kullanmak
Esprili konumak
Eskimi esprileri yapmamak
Kltc akalar yapmamak
Esprilere glnmez ise moral bozmamak
Klasik sorular sormamak (Anladn m, Sorusu olan var m, Tamam m, )
KENDNE GVENMEK
Hazrlkl olmak
Fiziki kontrol salamak
Mantkl olmak
Tecrbeli olmak
Bilmiyorum demesini bilmek
Ses tonlamas
El, kol vcut hareketleri
DERS VERMENN GENEL PRENSPLER
Dersi, Kursiyerlerle tartacak ekilde planlamak
Kursiyerlerle tanmak, iyi intiba brakmak
nce, konunun ana hatlarn vermek, sonra detay anlatmak
Yeni bilgiler verilirken, bilinenlerle irtibat kurmak
Gerekli yerlerde soru sormak
Bir kursiyerin sorduu sorunun herkes tarafndan anlalmasn salamak.
Not tutulabilecek hzla anlatmak
D grne ve kyafete dikkat etmek
Kontroll tartmay tevik etmek
Gz temasn salamak

Gerektiinde ses tonunu deitirmek
Vcut lisann kullanmak,
sal ve gvenlii mesleki eitimi
kazalarn ve meslek hastalnn sebeplerini izah etmeye yarayan bir formlmz vardr. ok sk kullandmz
bu forml bir kere daha hatrlarsak:
Tehlikeli Durum x Tehlikeli Davran = Kazas
Tehlikeli davran ise; alanlarn ETM VE DENETM eksikliinden kaynaklanan tehlikeli davranlardr Bir
eitim etkinliinin baars mevzuatta da belirtildii zere katlmclara SG konusunda kalc davran deiiklii
salayp, salamaddr.
29/ YANGIN
Yanmann temel kavramlar ve yangn kimyasna genel bak
Yangndan korunma
Yangnlarn snflandrlmas ve sndrme ilkeleri
Yangn risk deerlendirmesi
Yangn srasnda gvenlik
Kapal alanlarda modern yangn alglama ve alarm sistemleri ve zellikleri
Yangn sndrme cihazlar ve sistemleri
Yangn mdahale ve kurtarma ekibi
Yangn ve evre ilikisi
lgili mevzuat
ok kolay alevlenebilir; 00Cden dk parlama noktas,35 Cden dk kaynama noktasna sahip

Kolay Alevlenir Madde; Parlama noktas 21 oC 'nin altnda olan
Alevlenir Madde ; Parlama noktas 21C - 55C arasnda olan
Alt Patlama Limiti (Lower Exploration Limit - LEL)
Havadaki yanc buhar yzdesinin bir yangn veya patlama oluturmas iin gerekli en alt seviyesidir. Bunun altn -daki
konsantrasyonlarda yakt yeterli olmadndan yangn olmaz ve karm Fakir Karm olarak nitelendirilir
st Patlama Limiti (Upper Exploration Limit - UEL) Havadaki yanc buhar yzdesinin bir yangn veya
patlama oluturmas iin gerekli olan en st seviyesidir. Bunun stndeki konsantrasyonlarda hava (oksijen)
yeterli olmadndan yanma olmaz ve karm bu anlamda Zengin Karmolarak nitelendirilir.
BLGELERN TEHLKE SINIFLANDIRMASI
Patlayc gaz ortam
Blge 0 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn srekli
olarak veya uzun sre ya da sk sk olutuu yerler.
Blge 1 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn normal
alma artlarnda ara sra meydana gelme ihtimali olan yerler.
Blge 2 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile kararak normal alma artlarnda
patlayc ortam oluturma ihtimali olmayan yerler ya da byle bir ihtimal olsa bile patlayc ortamn ok ksa bir
sre iin kalc olduu yerler.
Patlayc toz ortam
Blge 20 : Havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn, srekli olarak veya uzun sreli ya da sk sk patlayc
ortam oluabilecek yerler.
Blge 21 : Normal alma artlarnda, havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn ara sra patlayc ortam
oluturabilecei yerler.
Blge 22 : Normal alma artlarnda, havada bulut halinde yanc tozlarn patlayc ortam oluturma ihtimali
bulunmayan ancak byle bir ihtimal olsa bile yalnzca ok ksa bir sre iin geerli olduu yerlerdir.
Blge 0 veya Blge 20: Kategori 1 ekipman,
Blge 1 veya Blge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,
Blge 2 veya Blge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.
Kat ve svlarda havadaki oksijen oran %16 gazlarda ise havadaki oksijen oran %12 nin altna dtnde
yanma yavalar ve daha sonra da durur.

Yanma Noktas: Sv bir yaktn bir kez ate aldktan sonra srekli yanmay beslemeye yetecek oranda buhar
retecei sdr. Yanma noktas genelde parlama noktasndan birka derece fazladr.
Parlama Noktas: Sv bir yaktn yzeye yakn havayla ate alabilir bir karm oluturmaya yetecek buhar
kard s deeridir. Bu sda ate alm buhar parlayacak, ancak yanmaya devam etmeyecektir.
HAVUZ TP YANGIN: Ham Petroln veya petrol esasl yanclarn Tanktan Szmas Ve Tutumasnda Grlr.
JET YANGINI VE BLEVE: nce Uzun Alevle Yanar Ve Gaz Borusu Kaaklarnn Tutumasnda Grlr. Daha ok
yanc parlayc svlarn ve gazlarn boru iinde belli bir basnla nakledilmesi esnasnda borunun veya eklentilerinin
herhangi bir yerinde basnla kan sv yada gazn tutumas eklinde gerekleir.
A SINIFI YANGINLAR
Yanc basit kat maddeler yangndr. Temel zellikleri kor oluturmalardr.
Bu tr yangnlarn temel sndrme prensibi soutma, temel sndrme maddesi sudur.
Kor btn A snf yangnlarda s vericidir
B SINIFI YANGINLAR
Yanc sv maddeler yangndr.
Temel zellikleri korsuz, alevli yanmalardr.
Bu tr yangnlarn temel sndrme prensibi boma,temel sndrme maddesi kpk ve BC tipi Kuru Kimyevi Toz
Balang ve kk apl yangnlarda CO2 ve KKT kullanlabilir
C SINIFI YANGINLAR
Yanc gaz maddeler yangndr.
Temel zellikleri patlamadr.
Temel sndrme prensibi boma,
Temel sndrme maddesi BC tipi Kuru Kimyevi tozdur
D SINIFI YANGINLAR
Yanabilen hafif metaller yangndr.
Temel zellikleri korlu, alevsiz ve yksek scaklkta yanmalardr.
Temel sndrme prensibi bomadr.
A,B,C tr sndrcler faydaszdr.
Su kesinlikle kullanlmamaldr.
zel D tipi sndrme tozlar kullanlr. D tozu bulunamadnda kuru kum ile rtlerek sndrlr.
D tr yanc maddelerin toz hali daha tehlikelidir. Yanc metal tozlarnn hava ile uygun karmlar tutuma
scakln yakaladnda gl patlamalara yol aabilir.
F SINIFI YANGINLAR
F Snf yangnlar bitkisel ve hayvansal piirme yalarnn yangnlarn kapsar.
Sulu Kimyasal sndrcler ya da toz sndrcler ile sndrlr.
" ASLA SU LE SNDRMEYNZ. AKS HALDE PARLAMA VE PATLAMA OLUR."
Elektrik Sebepli Yangnlar
Elektrik akm kaann etrafa yaylmas ve elektrik arpmas kazalarnn meydana gelmesine neden olan
yangnlardr.
ok nemli: Elektrik yangnlarnda asla SU kullanlmaz.
Elektrik yangnlar : Karbondioksit- Kimyasal Toz Kullanlarak sndrlebilir
Yangn yerlerinde elektrik olmas itfaiye personelini tehdit eden tehlikelerden biridir, elektrik olan yangn
yerlerinde elektrik kaa kanlmazdr. sndrme personeli bu gibi yerlerde su kullanaca iin ok dikkatli
olmaldr .
Voltaj snr yaklam
0 65 volt tehlikesiz
1000 volt tehlikeli 1,5 metre
1000 volt + tehlikeli 5 metre
SNDRME MADDELER
Su
Kpk
Kuru Kimyevi Tozlar
BC Tozlar ; Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat ve Potasyum Klorr tozlardr
ABC Tozu ; ABC Tozlar ile alevli yangnlar ve yzeysel kor yangnlar sndrlebilir
D Tipi Yangn Sndrme Tozlar
Karbondioksit (CO2)

Halon Alternatifi Sndrcler
KPK Kullanlmamas gereken yerler:

LPG yangnlar,
Scak asfalt ve ar ya yangnlar,
Elektrik tesisat yangnlar,
Gda maddesi yangn,
Kuru kimyevi toz kullanlan yangnlar (ayn anda kullanlmaz).
KARBONDOKST
B ve C snf yangnlarda daha uygundur.
Karbondioksit , gaz veya ok kat paracklar halinde iken(kuru buz) elektrii iletmez. Bu yzden elektrik akm
bulunan yangnlarda kullanlabilirler. herhangi bir artk brakmaz. Ortamdan gazlaarak uzaklar.
Bylece elektrik ve elektronik devrelerin temizlenmesi daha kolay olur.
ZEHRL GAZLARIN OLUTURDUU SOLUNUM ZORLUU TEHLKES

Yangn yerinde meydana gelen lm olaylarnn ou zehirli gazlar sebebiyle olmaktadr. Zehirlenme ounlukla
soluma, nadiren de deriden sourma yoluyla olur. Zehirli gazlar tesirlerine gre gruba ayrabiliriz;
1.Grup Zehirli Gazlar; Kendisi zehirli olmad halde bulunduklar yerlerde oksijeni ittikleri iin boulmaya neden
olurlar. Su Buhar, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton, Xenon), Hidrojen, Metan, Etan, Propanv.b.
2. Grup Zehirli Gazlar; Nefes yollarn tahri ederler, gz ve deriye de zarar verirler.
Bunlar asidik ve bazik gazlardr; Hidroklorik Asit (HCl), Nitrik Asit (HNO3), Formik Asit (HCOOH), Asetik Asit
(CH3COOH), Propiyonik Asit (CH3CH2COOH), Klor (Cl2), Kzgn hava, Amonyak (NH3), Aminler (R-NH2), Hidrazin
(H2N-NH2), Azotdioksit (NO2), Azot Monoksit (N2O), Kkrtdioksit (SO2)
3.Grup Zehirli Gazlar; Kana, sinir sistemine ve hcrelere tesir ederler. Bu gruba giren gazlar; Karbon Monoksit
(CO): Hemen her yangnda ortaya kar. Kan zehiridir. Akcierlerden hcrelere oksijen tayan hemoglobinle
birleerek karboksi hemoglobin kompleksini oluturur. Kandaki oksijen tayc yok edilmi olur. Hidrojen Siyanr
(HCN) benzer ekilde kompleks yapmaktadr. Kkrt Karbonat (CS2) ve Hidrojen Slfr (H2S) sinir zehiridirler.
Merkezi sinir sistemini tahrip edip lme neden olurlar.
Kkrtl Hidrojen (H2S): Karbon monoksitten daha zehirli bir gazdr. Havadan daha ardr
Kkrtdioksit (SO2): Yanmaz, zehirli ve tahri edici bir gazdr.
Karbonmonoksit (CO): Kimyasal boucu bir etkisi vardr. Az ii ve solunum yollar gibi yumuak dokulardan
dorudan doruya kana geebilir. Dokulara oksijen naklini nler. hava ile % 12 ile 75 orannda patlayarak yanar.
Amonyak (NH3): Yanar, Renksiz, ok keskin kokulu, zehirli, havadan hafif olan gazdr. % 15-26 orannda
havada yanar. Gz , burun, boaz tahrileri yapar.
Hidrojen Siyanr(HCN): ok zehirli yanabilen gazdr.
Basit boucu gazlar; Karbondioksit, hidrojen, helyum,metan, propan, azot,asetilen
Kimyasal boucu gazlar; Karbonmonoksit, hidrojen slfr, hidrojen siyanr
k kaps uzakl ; ilerin, iyerinin herhangi bir ksmnda ate ve dumana kar korunmu bir merdiven
boluuna veya duvarn k kapsna olan uzaklk; ok tehlikeli ilerde 15, tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30
metreyi gememelidir.
Geit yollarnn genilii ; 100 den az ii altrlan iyerlerinde, geit yollarnn genilii en az 120 cm olmal
ve 100 den fazla ii altrlan iyerlerinde, her 100 ii iin bu genilik , 60 cm artrlmaldr.
k yeri says ; 500 den fazla ii altran iyerlerinde, en az iki k yeri bulunmaldr.
yerlerinde alma saatlerinde hi bir giri ve k kaps kilitli olmamaldr.
Motopomplar ; en az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir.
Alarm ve tahliye denemeleri ; yerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yaplmal, bu deneme
tecrbeli yetkili gzetiminde ve iyeri yangn planna gre tertip edilmelidir.
Yangn Emniyet alteri ; Bina giriinde yangn emniyet alteri olmal ve alter yaz ile belirtilmelidir.
Yangnda bina elektrii kesilince, yangn kontrol paneli alyor olmaldr.
Yangn alarm sistemleri en ge 6 ayda bir bakm ve kontrole tabii tutulmaldr.
Buhar, Gaz, toz, s, nem oluan ortamlarda elektrik tesisat ve aydnlatma armatrleri ETANJ olmal
Seyyar Yangn sndrme cihazlarnn kontrol;, en az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir, yerden 105 cm
yksekte, yerleri belirli olmaldr. Kapal alanlarda her 200 metrede bir uygun seyyar yangn sndrme cihaz
olmaldr

Portatif yangn sndrme cihazlarnn (rn: 6Kg. ) zeminden 75 cm ykseklikte bulunmas gerekir
ABC ve BC Kuru Kimyevi Tozlu Portatif yangn sndrme cihazlarnda kullanlan pskrtc//itici gaz N 2 dir
Kararsz yapdaki Roket Yakt, Kara Barut vb. maddelerin patlama ilevinin havann oksijeni olmakszn da
gereklemesi mmkndr.
Petrol sondaj kule yangnlarnda kullanlan en etkin sndrme maddesi Nitrogliserindir
Alevlenme noktasndaki yanc bir maddeyi; yanma noktasndaki dier bir yanc maddeden ayran en nemli
zellik Is kayna uzaklatnda snmesidir.
zellikle akaryakt yangnlarnda renk deiimi nemdir. nfilak aamasna gelmi olan akaryakt tank
yangnnda alevin rengi Mavi olur
A snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle ok maksatl kuru kimyevi tozlu veya sulu,
B snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya kpkl,
C snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,
D snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru metal tozlu, sndrme cihazlar bulundurulur.
Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarnda ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazl sndrme cihazlarnn
tercih edilmesi gerekir
Sndrme cihazlarnn her 6 ayda gzle kontrolleri, her yl genel bakmlar ve her 5 ylda bir hidrostatik
testleri yaplmaldr.
30/ ACL DURUM PLANLARI

Acil durum planlarnn hazrlanmas ve alanlara aktarlmas
Tedbir ve tatbikatlar
Acil durum ekiplerinin ve alanlarn eitimi
Acil durum donanm
Byk endstriyel kazalarn nlenmesi
lkyardm ve acil mdahale
Tehlike iletiimi
lgili mevzuat
Byk tehlikeli kurulularn acil durum planlar iyerine ve civarna ait acil durum ilemlerini kapsamaldr.
yeri acil durum plan iletme ynetimi tarafndan hazrlanmal ve byk kazalarn olas sonularna ilikin
tahminleri iermelidir
letme ynetimi bir kaza yada acil durum balangcnda ilgili iileri ve iyeri dndaki personeli hemen
haberdar etme olanaklarn salamaldr
Grlt dzeyi yksek olan yerlerde iletme ynetimi iileri uyarma iin grsel alarm iaretleri salamaldr
letme ynetimi acil durum plannn dzenli olarak denenmesini (ACL DURUM TATBKATI) salamaldr.
Acil Durum Ekipleri
Yangn ekibi,
lk yardm ekibi,
Gvenlik ekibi,
Bakm ekibi,
Sznt kontrol ekibi,
Refakat etmekle grevli ekip
ACL DURUM PLANLAMASININ AAMALARI
1. Aama: Planlama iin bir ekibin oluturulmas
2. Aama: Mevcut ve olas risklerin analizi
3. Aama: Plann hazrlanmas
4. Aama: Plann yrrle konulmas
Durum deerlendirme, kaynak deerlendirme ve dkmantasyon Olay Komuta Sisteminde PLANLAMA
blmnn grevidir.
Acil mdahalenin oluumuna mteakip toplanma yerine gelmeyen personelin isimlerini ve/veya birimiyle ilgili ilk
maddi hasar bilgilerini Acil Durum Yetkilisine iletecek ve kurtarma ekiplerinin ynlendirilmesini salayacak olan
Acil Tahliye Ekibi n Test Ekibidir.
Acil Durum Hazrl ve Planlamas

yerlerinde yangn, patlama, sabotaj, deprem, sel, sava hali, i kazalar ve evreye zarar veren felaketlerin

meydana gelme olaslna gre Acil Durum Plan hazrlanmaldr.
Acil Eylem Gerektiren Haller

Yangn,
Patlama,
Deprem,
Sel,
nsan saln tehdit edici bir olay,
evre salna etki edici bir olay,
Byk hasar, zarar ve ziyan yaratacak olaylar,
Domino etkisi,
nsan saln hemen ya da uzun vadede etkileyecek zehirli kimyasal gaz- sv kaak ve dklmeleri.
Genel Koullar
Acil durum planlar, yetkili makamlar, iletme ynetimleri ve yerel ynetimlerce her byk tehlikeli kurululardaki
tehlike kontrol sisteminin nemli bir esidir.
Byk tehlikeli kurulularn acil durum planlar iyerine ve civarna ait acil durum ilemlerini kapsamaldr.
letme ynetimi iletmesini i gvenlii standartlarna uygunluunu salamaldr.
Acil durum planlarnn, iyerinde gvenli bir almann yerini ald dnlmemelidir.
Hedefler
Acil durum plannda u hedefler gdlmelidir:
Her acil durumun snrlandrlmas imkan varsa nlenmesi,
Acil durumlarn halk, mal-mlk ve evre zerinde etkilerini en aza indirme
Tehlikenin Saptanmas ve Analizi

yeri ii ve civar acil durum planlanmasnda iletme ynetimi nce sistemli bir biimde acil durum gereince
gsterebilecek olas kazalar saptamal ve deerlendirmelidir.
Tehlikenin Saptanmas ve Analizi

Her iki durum iin iyeri ii ve civar acil durum planlama analizinde olasl ok tahmin edilen kazalardan ie
balamal, ancak oluumu seyrek fakat sonular ar olabilecek kazalar da gz nnde tutulmaldr.
letme Ynetiminin Olas Kazalar Analizi unlar Belirtmelidir

En ar olaylar tartlmal,
En ar olaylara gtren yollar,
Bu seyir yolu boyunca sralamadaki daha hafif olaylarn zamanlamas,
Daha hafif olaylarn boyutlar, eer bunlarn ilerlemesi engellenemiyorsa,
Olaylarn gereklemesine ait greli tahmin,
Her olayn sonular.
Plan Kapsam
Her byk tehlikeli kuruluun bir acil durum iyeri yerleim plan olmal.
yeri acil durum plan iletme ynetimi tarafndan hazrlanmal ve byk kazalarn olas sonularna ilikin
tahminleri iermelidir.
Kk kurulularda acil durum plan salt iileri hazr duruma getirmeyi ve dardan acil durum hizmetlerine ar
ilemlerini kapsayabilir.
Acil Durum Plannn eleri

Olas kazalarn bykl, nitelii ve gerekleme bakmndan greceli tahmini,
Planda sralamalar, d makamlarla, acil durum hizmetleri ile balantlar,
Alarma geme ilemi ve iyeri iine ve dna duyuruda bulunulmas,
zellikle iyeri ii olay amiri ve olay ba amiri atamas bunlarn grev ve sorumluluklarna ilikin aklamalar,
Acil Durum Plannn eleri

Acil durum kontrol merkezi iin yer belirlenmesi ve rgtlenmesi,

Acil durum halinde kurulu iinde iilerin yapacaklar grevler,
Acil durumda iilerin ve dierlerinin kurulu dnda stlenecekleri etkinlikler,
Planda zel grev sahibi (kilit adam) iilerin kuruluun teki blmlerinden ya da kurulu dndan ar sras
gsterilmi olmaldr.
Alarm ve letiim
letme ynetimi bir kaza yada acil durum balangcnda ilgili iileri ve iyeri dndaki personeli hemen haberdar
etme olanaklarn salamaldr.
letme ynetimi, alarma geme ilemlerini tm iilere aklamal ve durumun hemen kontrol altna alnabilmesi iin
derhal harekete geilmesini salamaldr.
letme ynetimi kuruluun byklne gre acil durum alarm sistemleri ile ilgili gereksinimleri karlamaldr.
Yeterli sayda alarm iareti verme noktalarngrmelidir.
Grlt dzeyi yksek olan yerlerde iletme ynetimi iileri uyarma iin grsel alarm iaretleri salamaldr
zel ilerin Belirlenmesi ve Grevlerinin Tanmlanmas

yeri acil durum amiri sorumluluklar;
Olayn bykln, derecesini saptamak,
ilerin gvenliini salama, kurulu ve mal hasarn en aza indirmek iin acil durum ilemlerini balatma,
Kurtarma ve yangna kar ilemleri balatma,
Kayp aratrmalar iin dzenlemeler yapmak.
Acil Durum Kontrol Merkezi

letme ynetimi acil durum plannda acil durum ilemlerini yrtecek ve egdm salayacak bir acil durum
merkezi ngrmeli ve plana uygun bir merkez oluturmaldr.
Kontrol merkezi hem iyeri olay amirinden ve iletmenin teki blmlerinden bilgi, talimat alp vermeye elverili,
hem de ayn ilevi iletme d iin yapacak niteliklerle donatlmaldr.
letme ynetimi acil kontrol merkezini en az risk tayan yerde oluturulmaldr.
Acil kontrol merkezinin herhangi bir nedenler rnein toksik gaz bulutu yznden devre d kalmasna kar
iletme merkezi yedeini de belirlemelidir.
yerinde Yaplacak lemler

yeri acil durum plannn asl amac kazay kontrol altnda tutma, snrlama, kuruluun teki yakn ksmlara
yaylmasn nlemek ve kayplar en aza indirmektir.
letme ynetimi acil plannda gerektiinde yerinde hemen karar almay mmkn klan yeterli esnek hkmler
bulunmas salanmaldr.
Acil kontrol merkezinde iilerin ad ve adreslerine ait kaytlar tutulmasn ve bunun dzenli olarak
gncelletirilmesi.
yerinde Yaplacak lemler

Uzunca bir zaman alan acil durumlarda iletme adna duyuru yaynlanmas ve bu bilgilerin tek kaynan oluturacak
kdemli bir ynetici atanmas.
Acil durumun bitiminden sonra kaza blgesine yeniden giri talimat dahil rehabilitasyon ilemleri.
letmeyi Durdurma
altrlmalar karmak kurulularda acil durum planlarnn deiik ksmlar arasndaki etkileimleri gz nnde
tutularak dzenli ve kademeli i durdurma yntemleri oluturulmaldr.
Acil Durum Provalar

Acil durum plan tamamlandktan sonra iletme ynetimi bunun tm iilere ve gerekiyorsa d acil hizmet
birimlerine duyurulmasn salamaldr.
letme ynetimi acil durum plannn dzenli olarak denenmesini (ACL DURUM TATBKATI) salamaldr.
Acil durum tatbikatlar nceden belirlenmi programa gre gerekletirilmeli, uygun olduunda d acil servislerin
uygulamalara katlmalar tevik edilmelidir.
Her denemeden sonra plann eksik ve kusurlar ynnden etrafl biimde gzden geirilmesini salamaldr.
Tehlikeli maddelerle yaplan her trl deiikliin gerektiinde acil planna yansmas salanmaldr.
Bu deiiklikler acil durumun giderilmesinde rol alanlarn tmne duyurulmaldr.

Gereken Yerlerde unlar Bulundurulabilir
Yeterli sayda ie ve da bal telefonlar,
Radyo ve iletiim aralar,
Kurulua ait u hususlar gsteren plan; gvenlii aralarnn bulunduu yerler,
Yangnla mcadele sistemleri ve ek su depolar, Kurulua giri yerleri ve yollar,
Toplanma yerleri, ok miktarda tehlikeli madde bulunan yerleri gsteren listeler,
Rzgar hzn ve ynn lme, gsterme aralar,
Kiisel koruyucular ve kurtarma aralar,
ilere ait bir kayt listesi,
Grevli iilerin adres ve telefon numaralarn gsteren listeler,
Yerel ynetimler ve acil hizmet birimlerinin telefonlar.
Acil Durum Ekipleri

Yangn ekibi,
lk yardm ekibi,
Gvenlik ekibi,
Bakm ekibi,
Sznt kontrol ekibi,
Refakat etmekle grevli ekip.
Acil durum plan belirlenen yerlere blm sorumlular tarafndan aslr.

A) TSE 18001 art
Kurulu, olaylarn ve acil durumlarn meydana gelme olasln tahmin etmek, bu durumlarda yaplacaklar belirlemek
ve bunlardan
kaynaklanabilecek muhtemel hastalk ve yaralanmalar nlemek veya azaltmak iin plan ve prosedrler oluturmal ve
bunlar srdrmelidir.
Kurulu, zellikle olaylarn ve acil durumlarn ortaya kmasndan sonra acil durum hazrlklarn, bu durumlarda
kullanlacak planlar ve prosedrleri gzden geirmelidir.
Kurulu, pratik olan yerlerde bu gibi prosedrleri periyodik olarak denemelidir.
B) Ama
Kurulu, muhtemel kazalara ve acil durumlara kar cevap verme ihtiyacn aktif olarak deerlendirmeli, bu
ihtiyalar karlamay planlamal, bu durumlarla baa kmak iin gereken prosedrleri gelitirmeli, planlanan tepkiyi
test etmeli ve tepkinin iyiletirilmesi yollarn aramaldr.
C) Tipik Girdileri
Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrolsonular,
Mahalli acil durum hizmetlerinin varl, anlama salanan acil durumda hareket ve danma dzenlemesi,
Yasal ve dier artlar,
nceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edinilen tecrbeler,
Benzeri kurulularn nceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edindii tecrbeler, alnan dersler, en iyi
uygulamalar,
Acil durum ve uygulama tatbikatlarnn gzden geirilmesi ve bunlar izleyen ilemlerin sonular,
D) Proses
Kurulu acil durum planlarn gelitirmeli, uygun acil durum tehizatn belirlemeli ve temin etmeli, tatbikatlara
cevap verme kabiliyetini dzenli olarak test etmelidir.
Tatbikatlar acil durum planlarnn en kritik blmlerinin etkinliini ve acil durum planlama prosesinin eksiksizliini
test etmeyi amalamaldr.
Planlama prosesinde masa st tatbikatlar faydal olursa da tatbikatlarn etkili olabilmesi iin mmkn olduu
kadar gereki olmas arttr. Bunun iin gerek lekli olay canlandrmalarnn yaplmas gerekebilir.
1- Acil Durum Plan

Acil durum planlar belirli bir acil durum ortaya kt zaman yaplacak ilemlerin zet olarak belirtmeli ve aadaki
hususlar iermelidir.
Muhtemel kazalarn ve acil durumlarn tanmlanmas,
Acil durumda ynetimi stlenecek kiilerin belirlenmesi,
Acil durumda personel tarafndan yaplacak ilemlerin ayrntlar, ykleniciler ve ziyaretiler gibi sahada olan
kurulu d personelin yapaca ilemler (rnein belirli toplanma noktasna gitmek gibi)
Acil durum esnasnda belirli grevi olan personelin sorumluluklar ve yetkileri ( yangn grevlisi, nkleer sznt/
zehirli dknt uzman gibi)

Tahliye prosedrleri,
Tehlikeli malzemelerin ve yerlerinin belirlenmesi ve gerekli acil durum ilemi,
Resmi makamlarla iletiim,
Komularla ve halkla iletiim,
Hayati neme sahip kaytlarn ve tehizatn korunmas,
1- Acil Durum Plan

Acil durum esnasnda gerekli bilgilerin (rnein, tesis yerleim planlar, tehlikeli malzeme verileri, prosedrler,
alma talimatlar ve temas kurulacak telefon numaralar gibi) kullanlabilir durumda olmas,
Acil durum planlamasnda kurulu d kurumlarla yaplan ibirlii aka dkmante edilmelidir.
Bu kurumlar katkda bulunmalar gereken muhtemel durumlardanhaberdar edilmeli ve katlmlarn kolaylatracak
bilgiler kendilerine verilmelidir.
2- Acil Durum Tehizatlar
Acil durum tehizatlar belirlenmeli ve yeterli miktarda temin edilmelidir. Bunlar belirli aralklarla faal durumda
olduklarn kontrol amac ile test edilmelidir.
Acil Durum Tehizatlar le lgili Baz rnekler
Alarm sistemleri,
Acil durum aydnlatmas ve g kayna,
Ka yollarnn planlanmas,
Emniyetli snaklar,
Kritik izolasyon vanalar, alterler ve devre kesiciler,
Yangn sndrme tehizat,
lk yardm tehizat, (acil durum dular, gz ykama dular v.b gibi)
letiim sistemleri,
3- Tatbikatlar
Tatbikatlar nceden belirlenmi bir takvime gre yaplmaldr. Uygun ve pratik olan durumlarda kurulu dndan
kurumlarn bu tatbikata katlmalar tevik edilmelidir.
Tipik ktlar
Tipik ktlar aadakilerden oluur
Dkmante edilmi acil durum planlar ve prosedrleri,
Acil durum techizat listeleri,
Acil durum techizatnn test kaytlar,
Aadakilere ait kaytlar;
Tatbikatlar,
Tatbikat gzden geirmeleri,
Gzden geirme faaliyetlerinden kan tavsiyeler,
Tavsiye edilen ilemlerde elde edilen gelimeler.
31/ Salk ve Gvenlik aretleri

yerinde Kullanlan Salk ve Gvenlik aretleri
o aret levhalar ,
o Ikl iaretler ve sesli sinyaller ,
o El iaretleri
lgili mevzuat
aret levhas Geometrik ekil, resim, sembol, piktogram ve renklerden oluturulan ve gerektiinde yeterli
aydnlatma ile grlebilir hale getirilmi zel bilgi ileten levhaya, denir.
Gvenlik ve salk iaretleri: zel bir ama, faaliyet veya durumu iaret eden levha, renk, sesli ve/veya
kl sinyal, szl iletiim ya da elkol iareti yoluyla i sal ve gvenlii hakknda bilgi veren, tehlikelere kar
uyaran ya da talimat veren iaretleri,
Yasak iareti: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz brakacak bir davran yasaklayan iareti,
Uyar iareti: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakknda uyarda bulunan iareti,

Emredici iaret: Uyulmas zorunlu bir davran belirleyen iareti, Acil k ve ilkyardm iaretleri:
Acil k yollar, ilkyardm veya kurtarma ile ilgili bilgi veren iaretleri,
Bilgilendirme iareti: Yukarda saylan iaretler dnda olan ve bilgi veren dier iaretleri,
aret levhas: Geometrik ekil, resim, sembol, piktogram ve renklerden oluturulan ve gerektiinde yeterli
aydnlatma ile grlebilir hale getirilmi zel bilgi ileten levhay,
Ek bilgi levhas: Bir iaret levhas ile beraber kullanlan ve ek bilgi salayan levhay,
Gvenlik rengi: zel bir gvenlik anlam verilen rengi,
Sembol veya piktogram: Bir iaret levhas veya klandrlm yzey zerinde kullanlan ve zel bir durumu
veya zel bir davran tanmlayan ekli,
Ikl iaret: Saydam veya yar saydam malzemeden yaplm, ieriden veya arkadan aydnlatlarak kl bir
yzey grnm verilmi iaret dzeneini,
Sesli sinyal: nsan sesi yada yapay insan sesi kullanmakszn, zel amala yaplm bir dzenein kard ve
yayd, belirli bir anlama gelen kodlanm sesi,
Szl iletiim: nsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, nceden anlam belirlenmi szl mesaj,
El iareti: alanlar iin tehlikeli olabilecek manevra yapan operatr ynlendirmek iin, ellerin ve/veya
kollarn nceden anlamlar belirlenmi hareket ve pozisyonlarn,
Operatr: areti izleyerek ara ve gereci kullanan kiiyi,
areti: areti veren kiiyi, fade etmektedir.
yerlerinde iaretler Sabit ve Kalc aretler ve Geici aretler olarak balca iki grupta snflandrlr.
Sabit ve kalc iaret levhalar; yasaklamalar, uyarlar ve yaplmas zorunlu iler ile acil ka yollarnn ve ilk
yardm blmlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tannmas, yangnla mcadele ekipmannn bulunduu ve engellere
arpma veya dme riski olan yerler ve trafik yollarn iaretlemek iin kullanlacaktr.
Ayn derecede etkili ise, aadaki iaretlerden herhangi biri kullanlabilir:
Engel veya dme tehlikesi olan yerlerde; iaret levhas veya gvenlik rengi
Ikl iaret, sesli sinyal veya szl haberleme
El iaretleri veya szl haberleme
Aada belirtilen iaretler birlikte kullanlabilir.
Ikl iaret ve sesli sinyal,
Ikl iaret ve szl haberleme.
El iaretleri ve szl haberleme.
Gvenlik iaretinin ilevi aada belirtilenler tarafndan olumsuz etkilenmemesi iin: Grlmesini veya
iitilmesini zorlatracak veya engelleyecek, ayn trden bir baka emisyon kaynann bulunmas nlenecek ;
a) ok sayda iaretin birbirine ok yakn bir ekilde yerletirilmeyecektir.
b) Kartrlma ihtimali olan iki kl iaret ayn anda kullanlmayacaktr.
c). Ikl bir iaret bir dier kl iaretin ok yaknnda kullanlmayacaktr.
d). Birden fazla sesli sinyal ayn anda kullanlmayacaktr.
f) ok fazla ortam grlts olan yerlerde sesli sinyal kullanlmayacaktr.
aret Levhalarnn renk kodlar:
Renk Anlam ve Amac Tehlikeli hareket veya davran
Yasak areti Tehlikeli hareket veya davran
Krmz Tehlike alarm Dur, kapat, dzenei acil durdur, tahliye et
Yangnla mcadele ekipman Ekipmanlarn yerinin gsterilmesi ve ne olduu
Sar Uyar iareti Dikkatli ol, nlem al, kontrol et

zel bir davran ya da eylem Kiisel koruyucu
Mavi (1) Zorunluluk iareti
donanm kullan
Kaplar, k yerleri ve yollar, ekipman,
Acil ka, ilk yardm iareti
tesisler
Yeil
Tehlike yok Normale dn
(1) Mavi: Sadece dairevi bir ekil iinde kullanldnda emniyet rengi olarak kabul edilir.
(2)Fluoresan turuncu: Emniyet iaretleri dnda sar yerine kullanlabilir.

zellikle zayf doal gr artlarnda bu renk ok dikkat ekicidir.
aret Levhalarnn geometrik ekillerinin anlam:
aretler ve sinyal aygtlar imalindeki karakteristik zelliklerini ve/veya ilevsel niteliini korumak iin, dzenli
aralklarla, temizlenecek, kontrol, bakm ve tamiri yaplacak ve gerektiinde deitirilecektir.
aretlerin ve sinyal aygtlarnn says ve yerletirilecei yerler, tehlikenin byklne ve bunlarn
uygulanaca alana gre belirlenecektir.
Herhangi bir enerji ile alan iaretlerin, enerjinin kesilmesi ve tehlikenin baka bir ekilde nlenememesi
durumunda, iaretlerin yedek enerji kayna ile derhal almas salanacaktr.
Ikl iaret ve/veya sesli sinyallerin almaya balamas, yaplacak iin veya hareketin balayacan belirtir.
Yaplan i veya hareket sresince kl iaret veya sesli sinyal almasna devam edecektir. Ikl iaret ve sesli
sinyal kullanlp durmasndan hemen sonra tekrar alabilir olacaktr.
aret levhasnn gsterdii durum ortadan kalktnda, iaret levhas da kaldrlacaktr. aret
levhalar kullanm amalarna gre be ana grupta toplanmaktadr.
1.Yasaklayc iaretler
- Daire biiminde,
- Beyaz zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal izgi (krmz ksmlar iaret alannn en
az % 35ini kapsayacaktr)

2.Uyar iaretleri
- gen eklinde
- Sar zemin zerine siyah piktogram, siyah ereve (sar ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)
3.Emredici iaretler
- Daire biiminde,
- Mavi zemin zerine beyaz piktogram (mavi ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)
4.Acil k ve ilkyardm iaretleri Temel nitelikler

- Dikdrtgen veya kare biiminde,
- Yeil zemin zerine beyaz piktogram (yeil ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)

5.Yangnla mcadele iaretleri Temel nitelikler
- Dikdrtgen veya kare biiminde,
- Krmz zemin zerine beyaz piktogram (Krmz ksmlar iaret alannn en az % 50sini
Kapsayacaktr.)
IIKLI ARETLER N ASGAR KURALLAR

Ikl iaretler, kullanm amacna ve artlarna uygun olarak, bulunduu ortama gre iyi grnr ve seilir olacak,
ar k nedeniyle parlamayacak veya yetersiz k nedeniyle grnrl azalmayacaktr. Ikl iaretlerin sinyal
gnderen kl alan, tek renk ya da belirli bir zemin zerinde piktogramdan ibaret olacaktr.
SESL SNYALLER N ASGAR KURALLAR
Sesli sinyaller; ortam grltsnden hayli yksek, ancak ar derecede yksek ve zarar verici olmayacak ekilde
duyulabilir bir ses dzeyinde olacak ve teknik zellikleri itibariyle kolaylkla tannabilir, dier sesli sinyaller ile
ortamdaki seslerden aka ayrt edilebilir olacaktr.
SZL HABERLEME N ASGAR KURALLAR GENEL HUSUSLAR
Bir veya birden fazla kiiler arasnda yaplan szl haberlemede; belirli bir formda veya kodlanm haldeki ksa
metinler, cmleler, kelime veya kelime gruplar kullanlacaktr.
zel kullanm kurallar
Szl haberlemede yer alan kiiler, salk ve gvenlik asndan istenilen davran yapabilmeleri iin szl mesaj
doru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanlan dili bileceklerdir.
Szl iletiim, elkol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanldnda aada verilen komutlar
kullanlacaktr.
balat : bir ilem veya hareketi balatmak iin
dur : bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek iin
tamam : bir ilemi sona erdirmek iin yukar : bir yk yukar kaldrmak iin

aa : bir yk aa indirmek iin
ileri geri sa sol : (Bu komutlar uygun el hareketleri ile egdml olacak ekilde kullanlacaktr.)
kes : acil olarak durdurmak iin
abuk : gvenlik nedeniyle bir hareketi hzlandrmak iin
EL ARETLER N ASGAR GEREKLER zellikler
El iaretleri kesin, yaln, yaplmas ve anlalmas kolay olacak ve benzer iaretlerden belirgin bir ekilde farkl
olacaktr. Ayn anda iki kol birden kullanlyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek ve bir harekette sadece
bir iaret verilecektir.
zel kullanm kurallar
2.1. areti: Elkol hareketleri ile aretleri veren kii,
Operatr: aretinin talimatlar ile hareket eden kii areti, operatre manevra talimatlarn vermek iin el
kol hareketleri kullanacaktr.
2.2. areti, kendisi tehlikeye dmeyecek ekilde, bulunduu yerden btn manevralar grsel olarak
izleyebilmelidir.
2.3. aretinin esas grevi; manevralar ynlendirmek ve manevra alanndaki iilerin gvenliini salamaktr.
2.4. Yukarda, 2.2.deki art yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazla iareti konulandrlacaktr.
2.5. Operatr, alm olduu emirleri gvenlik ierisinde yerine getiremeyecei durumlarda yrtmekte olduu
manevray durdurarak yeni talimat isteyecektir.
2.6. Yardmc unsurlar:
- Operatr, iaretiyi kolaylkla fark edebilmelidir.
- areti, ceket, baret, kolluk veya kol band gibi ayrt edici eyalardan bir veya daha fazlasn giyecek ya da
uygun bir iaret arac tayacaktr.
- Ayrt edici eyalar; parlak renkli, tercihen hepsi ayn renkte ve sadece iaretilere zel olacaktr.
3. Kodlanm iaretler.
Genel hususlar
Aada verilen kodlanm iaretler, belirli sektrlerde ayn manevralar iin kullanlacaktr.
2. SALIK VE GVENLK ARETLERNN KULLANIM YERLER

Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii EK III
BORU VE KAPLAR ZERNDEK ARETLER LE LGL ASGAR GEREKLER

1. inde tehlikeli madde veya preparatlarn bulunduu veya depoland kaplar ile bunlar ihtiva eden veya tayan,
grnr borular; yrrlkteki mevzuata uygun olarak, renkli zemin zerinde piktogram veya sembol bulunan etiket ile
iaretlenecektir.
2. aretler; katlanmaz, kendinden yapkanl ya da boyama biiminde olacak ve grnr yzeylere yerletirilecektir.
3. Bu Ekin 1 inci blmnde belirtilen iaretler, EkII, blm 1.4.te belirtilen temel niteliklerde olacak ve EkII,
blm 2de yer alan iaret levhalarnn kullanmyla ilgili artlar yerine getirecektir.
4. Borular zerinde kullanlan iaretler, 1, 2 ve 3 nc blmlerde belirtilen hususlar ile birlikte, vanalar ve balant
yerleri gibi tehlikeli noktalarn yaknna grnr ekilde ve uygun aralklarla konulacaktr.
5. nemli miktarda tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlar, odalar veya kapal yerler, EkII, blm 3.2de
yer alan uygun ikaz iareti ile belirtilecek veya EkIII, blm 1de belirtilen ekilde iaretlenecektir.
Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii EK IV
YANGINLA MCADELE ARETLER LE LGL ASGAR GEREKLER
1. Bu Ek yangnla mcadele amacyla kullanlan ekipmana uygulanr.
2. Yangnla mcadele ekipman zel bir renk ile belirtilecek ve yerini bildiren bir iaret levhas ve/veya bu gibi
ekipmann bulunduu yer ya da eriim noktalar iin zel bir renk kullanlacaktr.
3. Bu tr ekipman belirlemede krmz renk kullanlacaktr. Krmz alan, ekipmann kolayca tannabilmesi iin
yeterince geni olacaktr.
4. Bu tr ekipmann bulunduu yeri iaretlemek iin EkII, blm 3.5te verilen iaret levhalar kullanlacaktr.
Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii EK V
ENGELLER, TEHLKEL YERLER VE TRAFK YOLLARINI BELRLEMEK N KULLANILAN ARETLER LE
LGL ASGAR GEREKLER
1. Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanlan iaretler
1.1. Engellere arpma, dme ya da nesnelerin dme tehlikesinin bulunduu yerler; iletme tesisleri iinde iilerin
almalar esnasnda dolatklar blgelerde, birbirini takip eden sar ve siyah ya da krmz ve beyaz renk
eritleriyle iaretlenecektir.
1.2. aretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli blgenin bykl ile orantl olacaktr.
1.3. Sarsiyah ya da krmzbeyaz eritler yaklak olarak 45 derece ayla ve ayn byklkte boyanacaktr.
2. Trafik yollarnn iaretlenmesi

2.1. alma yerlerinin kullanm biimi ve ekipmanlar, iilerin korunmasn gerektiriyorsa; ara trafiine ak yollar,
zemin rengi de dikkate alnarak, aka seilebilir ekilde, sar ya da beyaz renkli srekli eritlerle belirtilecektir.
2.2. eritler; aralar ile aralara yakn bulunabilecek nesneler arasnda ve aralarla yayalar arasnda, emniyetli bir
mesafeyi belirtecek ekilde izilecektir.
2.3. Tesislerin ak alanlarndaki srekli trafiin olduu yollar, uygun bariyerler ve kaldrmlar yoksa, uygulanabilir
olduu lde, yukarda belirtildii ekilde iaretlenecektir.
Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii EK I
1. Genel hususlar
1.1. Bu Ynetmeliin 5 inci maddesindeki genel kurala gre, iyerinde bulunmas gereken gvenlik ve salk iaretleri
EkIIden itibaren tm eklerde belirtilen zel koullara uygun olacaktr.
1.2. Bu ekte; yukarda (1.1.)de belirtilen gereklerin tantm, gvenlik ve salk iaretlerinin deiik kullanmlar ve bu
iaretlerin birlikte veya birbirinin yerine kullanlmasndaki genel kurallar belirlenmitir.
1.3. Gvenlik ve salk iaretleri sadece bu Ynetmelikte belirlenen mesaj veya bilgiyi iletmek zere kullanlacaktr.
2. aret eitleri
2.1. Sabit ve kalc iaretler
2.1.1. Sabit ve kalc iaret levhalar; yasaklamalar, uyarlar ve yaplmas zorunlu iler ile acil ka yollarnn ve ilk
yardm blmlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tannmas iin kullanlacaktr.
Yangnla mcadele ekipmannn bulunduu yerler, iaret levhas ve krmz renkle kalc ekilde iaretlenecektir.
2.1.2. Konteynr ve borular zerindeki iaretler EkIIIte belirtildii ekilde olacaktr.
2.1.3. Engellere arpma veya dme riski olan yerler, iaret levhas ve gvenlik rengi ile kalc ekilde belirlenecektir.
2.1.4. Trafik yollar gvenlik rengi ile kalc olarak iaretlenecektir.
2.2. Geici iaretler
2.2.1. Gerekli hallerde ve aada 3 nc maddede belirtildii ekilde iaretlerin birlikte ve birbirinin yerine
kullanlma imkan da dikkate alnarak; tehlike sinyali vermek, insanlarn belli bir takm hareketleri yapmas ve acil
tahliyesi iin kl iaretler, sesli sinyaller ve/veya szl iletiim kullanlacaktr.

2.2.2. Gerekli durumlarda, tehlikeye yol aabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri ynlendirmek iin el
iaretleri ve/veya szl iletiim kullanlacaktr.
SALIK VE GVENLK ARETLER LE LETM
3. aretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanlmas
3.1. Ayn derecede etkili ise, aadaki iaretlerden herhangi biri kullanlabilir:
3.2. Aada belirtilen iaretler birlikte kullanlabilir.
Ikl iaret ve sesli sinyal.
5. Gvenlik iaretinin ilevi aada belirtilenler tarafndan olumsuz etkilenmemesi iin:
5.1. Grlmesini veya iitilmesini zorlatracak veya engelleyecek, ayn trden bir baka emisyon kaynann
bulunmas nlenecek, zellikle;
5.1.1. ok sayda iaretin birbirine ok yakn bir ekilde yerletirilmeyecektir.
5.1.2. Kartrlma ihtimali olan iki kl iaret ayn anda kullanlmayacaktr.
5.1.3. Ikl bir iaret bir dier kl iaretin ok yaknnda kullanlmayacaktr.
5.1.4. Birden fazla sesli sinyal ayn anda kullanlmayacaktr.
5.1.5. ok fazla ortam grlts olan yerlerde sesli sinyal kullanlmayacaktr.
5.2. aretlerin ya da sinyal aygtlarnn; uygun tasarm, yeterli sayda olmas, uygun bir ekilde yerletirilmesi,
bakm ve onarmnn iyi yaplmas ve doru almas salanacaktr.
Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii EK VIII
SZL HABERLEME N ASGAR KURALLAR
1. Genel hususlar
1.1. Bir veya birden fazla kiiler arasnda yaplan szl haberlemede; belirli bir formda veya kodlanm haldeki ksa
metinler, cmleler, kelime veya kelime gruplar kullanlacaktr.
1.2. Szl mesajlar mmkn olduunca ksa, yaln ve ak olmaldr. Konuann konuma becerisi ve dinleyenin duyma
yetenei gvenilir bir szl iletiime uygun olacaktr.
1.3. Szl haberleme dorudan insan sesi veya uygun bir vastayla yaynlanan insan sesi ya da yapay insan sesi ile
olacaktr.
2. zel kullanm kurallar
2.1. Szl haberlemede yer alan kiiler, salk ve gvenlik asndan istenilen davran yapabilmeleri iin szl
mesaj doru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanlan dili bileceklerdir.
2.2. Szl iletiim, elkol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanldnda aada verilen komutlar
kullanlacaktr.
balat: bir ilem veya hareketi balatmak iin
dur: bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek iin
tamam: bir ilemi sona erdirmek iin
yukar: bir yk yukar kaldrmak iin
aa: bir yk aa indirmek iin
ileri geri sa sol : (Bu komutlar uygun el hareketleri ile egdml olacak ekilde kullanlacak.)
kes: acil olarak durdurmak iin
abuk: gvenlik nedeniyle bir hareketi hzlandrmak iin
Gvenlik ve salk iaretleri
zel bir ama, faaliyet veya durumu iaret eden levha, renk, sesli ve/veya kl sinyal, szl iletiim ya
da el-kol iareti yoluyla i sal ve gvenlii hakknda bilgi veren, tehlikelere kar uyaran ya da talimat
veren iaretle
aret levhalar kullanldklar ortama uygun, darbeye ve hava koullarna dayankl malzemeden
yaplacaktr.
aret levhalarnn boyutlar ile kolorimetrik ve fotometrik zellikleri, bunlarn kolayca grlebilir ve
anlalabilir olmalarn salayacaktr
aret levhalar zel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yaknna, genel tehlike olan
yerlerin giriine, engeller dikkate alnarak, gr seviyesine uygun ykseklik ve konumda, iyi aydnlatlm,
eriimi kolay ve grnr bir ekilde yerletirilecektir.
aret levhasnn gsterdii durum ortadan kalktnda, iaret levhas da kaldrlacaktr.

Yasaklayc aretler
Daire biiminde,
Beyaz zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal izgi (krmz ksmlar iaret alannn
en az % 35ini kapsayacaktr)
Uyarc aretler
gen biiminde,sar zemin zerine siyah piktogram, siyah ereve (sar ksmlar iaret alannn en az %
50sini kapsayacaktr)
. Zorunluluk (Emredici) aretleri
Daire biiminde,
Mavi zemin zerine beyaz piktogram (mavi ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)
Acil k (Ka) ve lk Yardm aretleri
Dikdrtgen veya kare biiminde,
Yeil zemin zerine beyaz piktogram (yeil ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)
Yangnla Mcadele aretleri
Dikdrtgen veya kare biiminde,
Krmz zemin zerine beyaz piktogram (krmz ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr)
Ikl iaretlerin kl alan, tek renk ya da belirli bir zemin zerinde piktogramdan ibaret olacaktr.
Bir aygt hem srekli hem de aralkl iaretler gnderiyorsa, aralkl gnderilen iaret srekli iaretin
belirttiinden daha fazla tehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yaplmas istenen/emredilen
mdahale ya da eylemi ifade eder.
Ayn derecede etkili ise, aadaki iaretlerden herhangi biri kullanlabilir:
Aada belirtilen iaretler birlikte kullanlabilir.
Ikl iaret ve sesli sinyal.
Birden fazla sesli sinyal ayn anda kullanlmayacaktr.
ok fazla ortam grlts olan yerlerde sesli sinyal kullanlmayacaktr.
KORUNMA POLTKALARI
Ortama Ynelik Tedbirler
yerinin uygun planlanmas
En salkl teknolojinin uygulanmas
Ortam analizlerinin (lmlerinin) yaplmas
Islak alma metodu uygulanmas
Bakm ve temizliin gerei gibi yaplmas
Toplu Koruma Uygulamalar
Tehlikesiz olanla deitirme,
Yaltm,
Koruyucu/koruma iine alma,
Yerel havalandrma,
Yerel aydnlatma,
Makine koruyucular,
Genel havalandrma,
Genel aydnlatma,
klimlendirme,
aretleme/snrlama
Uyar levhalar
Kiiye Ynelik Koruma Uygulamalar
e uygun personel seimi, eitim ve denetim,
e giri salk muayenesi,
Periyodik salk muayeneleri,
Geri dn salk muayeneler
Baklama
lkyardm ve Kurtarma Organizasyonu

Salk Eitimi
Genel Hijyen Koullarnn Salanmas
Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Salanmas
Rehabilitasyon almalar,
Kiisel koruyucu donanmlarn kullanm.
Risk Denetleme nlemleri Hiyerarisi
Tehlike kaynanda nlenir
Tehlike kaynanda azaltlr
Kii tehlikeden uzaklatrlr.
Tehlike kapal ortama alnr
inin maruziyeti azaltlr
Gvenli alma Sistemleri/Ruhsatlar
Kiisel korunma tehizat (KKT)
Tehlikeli Durumlar
Uygun olmayan koruyucular
Koruyucusuz alma
Kusurlu alet- tehizat kullanma
Emniyetsiz yaplm alet ve makine
Yetersiz, bakmsz bina, makine, alet
Yetersiz yada fazla aydnlatma
Yetersiz kiisel koruyucu
Yetersiz havalandrma
Emniyetsiz yntem ve artlar
Tehlikeli Davranlar
Emniyetsiz alma
Gereksiz hzl alma
Uygun olmayan emniyet donanm
Emniyetsiz ykleme, tama, istif
Emniyetsiz vaziyet alma
Tehlikeli yerlerde alma
arma, kzgnlk, zgnlk, rkme, akalama
Kiisel koruyucu kullanmamak
Plastik baretler, 600 Volt; elektrik ilerinde kullanlan, yksek dzeyde yaltkan plastik baretler, 30.000 Volta
kadar bozulmadan koruyucu zelliini gstermelidir.
Grlt maruziyeti, en dk maruziyet etkin deeri olan 80 dB (A) atnda, iveren kulak koruyucular
salayarak iilerin kullanmna hazr halde bulunduracaktr,
Grlt maruziyeti en yksek maruziyet etkin deeri olan 85 dB (A) ulatnda ya da bu deerleri atnda,
kulak koruyucular kullanlacaktr,
32/ Havalandrma ve klimlendirme Prensipleri

Ortam havasnn zellikleri
Havalandrmann genel prensipleri
Havalandrma ve hava ihtiyac
Doal, lokal veya genel havalandrma
yerlerinde iklimlendirme
lgili mevzuat
HAVALANDIRMA
Tanm; Kapal bir hacme, tabii veya mekanik bir yolla temiz hava akm salamaktr.
Amac; Zararl toz, duman, buhar veya isi kt kaynaktan emerek, henz iiler teneffs etmeden ortam
dna atmak iyeri ortamnda bulunmasna msaade edilen max. deeri gememesini salamak

Endstriyel ortamlarda havalandrma tipleri
1. Endstriyel ortamlardaki genel havalandrma iilerin salna ve emniyetine etki edebilecek tehlikeli kimyasal
kirleticilerin, kokunun ve snn kontrol amac ile yaplr.
2. Bir ok durumda snn ve zararl gazlarn kaynanda yakalanarak egzoz edilmesine allr.
Endstriyel ortamlarda havalandrma kriterleri
1. Havalandrma yntemleri Endstriyel havalandrmann iki ana nedeni ve buna bal olarak iki ana kriteri vardr.
2. Birincisi ortamda mevcut kaynaklardan yaylan snn atlmas, ikincisi ise kaynaklardan yaylan zararl gaz ve
kirleticilerin atlmasdr.
3. Baz hallerde bu iki kaynak birlikte etkilidir.
4. Bu gibi durumlarda zme lokal ve genel havalandrmann birlikte uygulanmas ile ulalr.
A. DOAL HAVALANDIRMA: Baca ve rzgar etkisi
B. DOAL-MEKANK HAVALANDIRMA: Rzgar enerjisiyle alan baca aspiratrleri kullanlr.
C. MEKANK HAVALANDIRMA:
a. Mekanik Girili Doal k: (Vantilatrl)
b. Doal Girili Mekanik k: (Aspiratrl)
c. Mekanik Giri-Mekanik k: (Vantilatrl ve aspiratrl
Yksek tavanl, doal hava hareketleri olabilen, geni alma alanlarnda genel havalandrma yeterli olabilir. alma
ortam atmosferinde kabul edilebilir limit metal oksit duman iin 2 mg/m3dur.
Fan tipleri ; Hava hareketini salayan cihazlara fan denir. Havalandrma sistemlerinde radyal ve aksiyal tipli
fanlar kullanlabilir. Fan havay ortamdan emiyorsa aspiratr, ortama hava veriyorsa vantilatr adn alr.
1. SGT M.200- Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile ayda bir de genel kontrol ile temizlii
yaplacak ve onarmlardan sonra, tesisatn kurulu karakteristii bozulmayacaktr.
KLMLENDRME
A. Ortamdaki scaklk, nem ve hava hznn klima santralleri araclyla ayarlanmasdr. Endstride daha ziyade
pamuk iplik retim tesislerinde yaplr. Kapal bir ortamn scaklk, nem, temizlik ve hava hareketini insan
salk ve konforuna veya yaplan endstriyel ileme en uygun seviyelerde tutmak zere bu kapal ortamdaki
havann artlandrlmasdr.
B. Konfor blgesi ; Dnyada kabul edilmi aratrmalara gre, insanlar belli bir scaklk ve nem aralnda ve
temiz haval ortamlarda rahat etmektedirler. Bu aralk konfor blgesi olarak tanmlanmtr (nem %30 ile
%60, scaklk 20-270C).
C. Hava scakl, havann nem oran ve hava akm hznn beraberce kii zerinde yaratt scaklk etkisine
efektif scaklk denir
D. 1 desipol = inde 1 olf koku retilen bir odaya 10 lt/s taze hava verildiinde insan burnunun alglad
kokudur. Ksacas desipol, alglanan i hava kalitesinin bir lsdr
klimlendirme ile ilgili SG talimatlar ;
1. SGT ;yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil olmak
zere, ii bana en az 10 metrekp olacaktr. Hava hacminin hesabnda, tavan yksekliinin 4 metreden
fazlas nazara alnmaz.
2. SGT Koularn pencerelerinin st ksmlar, her zaman alp kapanacak ekilde (vasistasl) olacak, ayrca
koulardaki havay, devaml bir ekilde deitirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli zel
ventilasyon cihazlar bulunacaktr.
3. SGT Koularda tavan ykseklii 280 santimetreden aa olmayacak ve adam bana den hava hacmi, en
az 12 metrekp olarak hesap edilecek
4. SGT Kapal iyerleri gnde en az bir defa bir saatten aa olmamak zere batan baa havalandrlacaktr.
5. SGT Kurunla almalar yaplan iyerlerinde, adam bana 15 metrekp hacim decek ve 4 metreden
fazla tavan ykseklikleri, bu hesaba katlmayacaktr. yeri havasndan, periyodik olarak numuneler
alnarak kurun miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0, 15 mg/m3gememesi salanacaktr.(salk
muayenesi 6 ayda bir)
6. SGT civa seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0, 075 mg/m3 yukarya kmamas salanacaktr.
7. SGT arsenik miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0, 5 mg/m3 yukarya kmamas salanacaktr.
8. SGT fosfor ve fosfor bileikleri ile yaplan almalarda yerinde, yeterli ve aadan aspirasyon sistemi
uygulanacaktr.
9. SGT Kadmiyum oksit tozu ve dumannn, evre havasna yaylmas nlenecektir. Kaplama tanklarnn
kenarlarna, sv seviyesine yakn, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, evre havasnda kadmiyum miktar, 0, 1
mg/m3gemeyecektir.
10. SGT iyeri havasnda, berilyum miktar (2) mg/m3gemeyecektir.

11. SGT Benzen ile allan iyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, 20 ppmden fazla olmayacaktr
12. SGT iyeri havasndaki karbon slfr miktar hi bir ekilde 20 ppm veya 60 mg/m3 gemeyecektir.
13. SGT kkrtl hidrojen miktar, 20ppmi gemeyecektir
Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakmndan kullanlaca iin zelliine uygun ve en az bir gnlk almaya
yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik srasnda, tehlikeli ve zararl bir ortam yaratmayacak
ekilde yaplm olacaktr. Filtrelerin k borularnn az, iyeri atsndan en az 180cm yksekte veya en yakn
kap ve pencereden 8 m uzakta olacaktr.
Karbondioksit miktarnn binde birin stne kmayan havaya temiz hava denir
TOZ Toz, eitli byklkteki kat tanecikler iin kullanlan genel bir szcktr. Daima hava veya baka bir gaz
iinde karm halinde bulunur.
Solunum sistemimiz 4 ana ksmdan olumaktadr:
1-Burun ve az,
2-Nefes borusu,
3-Bronlar,
4-Broniyol ve alveoller,
Solunan tozlarn tane bykl genellikle 60 mikronun altndadr. Solunum yoluyla akcierlerdeki alveollere kadar
ulaan ve orada birikerek pnmokonyoz denilen toz hastaln yapan tozlarn tane byklkleri 0,5-5 mikron
arasndadr. 5 mikron tane byklnden daha byk olan tozlar st solunum yollarnda tutulur, alveollere kadar
gidemez, ok kk tozlar ise(0,5 mikrondan kk) alveollere girse dahi ksrme ve aksrmalarla, akcierlerin
kendini temizleme metotlaryla dar atlrlar.
NSAN SALIINA ETKLER AISINDAN TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI:
1-Fibrojenik tozlar: Silikoz, aspestoz gibi pnmokonyoza sebep olan tozlardr.
2-Toksik tozlar: Vcuda alndklarnda akut veya kronik zehirlenmeye sebep olan tozlardr. Bunlar kurun, krom,
kadbiyum, mangan, vanadyum gibi ar metal tozlardr.
3-Kanserojen tozlar:Kansere sebep olan tozlardr. Bunlar asbest, arsenik, berilyum, kromatlar, nikel tozlar gibi
tozlardr.
4-Radyoaktif tozlar:Bunlar ok sayda olmakla beraber en nemlileri uranyum, seryum, zirkonyum bileikleri, trityum
ve radyum tuzlardr.
5-Allerjik tozlar
6-nert tozlar:Akcierlerde birikebilen, fakat Herhangi bir hastalk yapmayan tozlardr
MNERAL VE METALK TOZLARLA MEYDANA GELEN PNMOKONYOZLAR
1.SLKOZ(Saf silikoz) : (Si O2 )(Silis) kristallerinin solunmas sonucu meydana gelen akcier hastaldr.
2.KARIIK SLKOZLAR
1) Kmr iileri pnmokonyozu ;iilerin cierlerinde kmr ile silis tozu birikerek antrako-silikoz ad verilen
hastalk meydana gelir.
2) Sidere- silikoz : Akcierde demir ve silis tozlarnn birikmesi ile meydana gelen bir hastalktr.
3) Kaolen pnmokonyozu: Saf kaolen (Aluminyum silikat)2H2O AL2O2 2SiO2dr. Endstride kullanlan kaolende
byk oranda silis bulunmaktadr.
3.BAST SLKA TOZLAR ; Silikatlarn (Kil, feldspat, saf kaolen, bentonitv.b.) uzunca bir sre
solunmasndan sonra ortaya kan bir pnmokonyoz eklidir.
4.FBROTK SLKA TOZLAR
1-Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarnn solunmas sonucu meydana gelir. Asbest bileimi 3Mg.2SiO 2.H2O
(Magnezyum silikat) olan ve lifler halinde bulunan bir maddedir.
2-Talkoz: Talk tozlarnn solunmas sonucu meydana gelir.Saf talk, manezyum silikat hidratedir. Endstride
kullanlanlarda Ca, Al,Fe ihtiva eder.
3-Silimanite mineralleri pnmokonyozu:Aleminyum silikatlarn btn deiik formlarnn(AL2. O2. SiO2)
solunmasndan meydana gelir.
5.ALMNOZ ; nce alminyum tozlar ile uraanlarla olur.
6.BERLYOZ ; Baz mineral tozlarnn meydana getirdii ylma(Birikme) pnmokonyozlar: Bunlar ar
sonular olmayan pnmokonyozlardr.
Baritoz :Barumsulfat tozlarnn ylmas
Sideroz :Demir oksit tozlarnn ylmas
Stannoz :Kalay tozlarnn ylmas
Antrakoz :Kmr tozlarnn ylmas
ORGANK TOZLARIN MEYDANA GETRD PNMOKONYOZLAR
BSSNOZ(Pamuk pnmokonyozu)

Bissinoz , pamuk ile alan iilerin %30-40 nda (ok hafif ekilleri de dahil) grlebilecei bildirilmektedir.
5-10 yl iinde grlr. nceleri Pazartesi gnleri hastal eklinde, ikinci aamada haftann dier gnlerinde de
rahatszlklar grlr. nc aamada (20-30 yl iinde)bronit ve astmatik bir tablo yerleir.
Yetikin bir insann genel olarak saatte 30 metrekp temiz havaya ihtiyac vardr
33/ Kiisel Koruyucu Donanmlar

KKDnin tanm ve zellikleri
KKD seimi ve kullanm
KKD kullanlmas gereken iler
KKD eitleri
Piyasa Gzetimi ve Denetimi (PGD)
lgili Mevzuat ve Uygulamalar
GR
yerlerinde i kazalar ve meslek hastalklarn nlenmesi ve alanlarn salkl ve gvenli bir ortamda
almalarnn salanmas iin yaplacak almalar, genel olarak Toplu Koruma Uygulamalar ve Kiiye Ynelik
Koruma Uygulamalar balklar altnda incelenebilir. Bu uygulamalarla ilgili rnekler aada sralanmtr.
A. Toplu Koruma Uygulamalar
1. Tehlikesiz olanla deitirme,
2. Yaltm,
3. Koruyucu/koruma iine alma,
4. Yerel havalandrma,
5. Yerel aydnlatma,
6. Makine koruyucular,
7. Genel havalandrma,
8. Genel aydnlatma,
9. klimlendirme,
10. aretleme/snrlama
11. Uyar levhalar,
B. Kiiye Ynelik Koruma Uygulamalar
1. e uygun personel seimi, eitimi ve denetimi,
2. e giri salk muayenesi,
3. Periyodik salk muayeneleri,
4. Geri dn salk muayeneleri,
5. Rehabilitasyon almalar,
6. Kiisel koruyucu donanmlar.
Burada, kiiye ynelik koruma uygulamalarndan olan kiisel koruyucu donanmlardan bahsedeceiz.
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR
Kiisel koruyucu donanmlar, risklerin toplu korumay salayacak teknik nlemlerle veya i organizasyonu ve alma
yntemleriyle nlenemedii veya tam olarak snrlandrlamad durumlarda kullanlmaldr. Kiisel koruyucu
donanmlarn kullanm, iileri mesleki yaralanmalardan ve hastalklardan korumay amalayan almalarn son
aamasn oluturur.
Kiisel koruyucu donanm: alan, yrtlen iten kaynaklanan, salk ve gvenlii etkileyen bir veya birden fazla
riske kar koruyan, alan tarafndan giyilen, taklan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarm yaplm tm alet,
ara, gere ve cihazlar, ifade eder.
a) Kiiyi ayn anda bir veya birden fazla riske kar korumak amacyla retici tarafndan bir btn haline getirilmi
cihaz, alet veya malzemeden olumu donanm,
b) Belirli bir faaliyetin yaplmas iin korunma amac olmakszn tanan veya giyilen donanmla birlikte kullanlan,
ayrlabilir veya ayrlamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzeme,
c) Kiisel koruyucu donanmn rahat ve ilevsel bir ekilde almas iin gerekli olan ve sadece bu tr donanmlarla
kullanlan deitirilebilir paralar da kiisel koruyucu donanm saylr.
Aada belirtilenler, yukarda tanm yaplan kiisel koruyucu donanmdan saylmaz:

a) zel olarak alann saln ve gvenliini korumak zere yaplmam sradan i elbiseleriyle niformalar,
b) Acil kurtarma servislerinin kullandklar ekipman,
c) Askerlerin, polislerin ve dier kamu gvenlik glerinin giydii ve kulland kiisel koruyucular,
d) Kara tamaclnda kullanlan kiisel koruyucular,
e) Spor ekipman,
f) Nefsi mdafaay veya caydrmay hedefleyen ekipman, Riskleri ve istenmeyen durumlar ikaz eden, tanabilir
cihazlar.
Kiisel koruyucu donanmlarn seimi ve kullanm:
Kiisel koruyucu donanmlarn iyerlerinde kullanm ve seimi ile ilgili olarak aadaki hususlara uyulacaktr:
a) yerinde kullanlan kiisel koruyucu donanm, Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii hkmlerine uygun olarak
tasarlanm ve retilmi olacaktr.
Tm kiisel koruyucu donanmlar;
Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski nlemeye uygun olacaktr.
yerinde var olan koullara uygun olacaktr.
Kullanan iinin salk durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktr.
Gerekli ayarlamalar yapldnda kullanana tam uyacaktr.
b) Birden fazla riskin bulunduu ve ayn anda birden fazla kiisel koruyucu donanmn kullanlmasnn gerektii
durumlarda, bu kiisel koruyucu donanmlarn bir arada kullanlmas uyumlu olacak ve risklere kar etkin olacaktr.
c) Kiisel koruyucu donanmlarn kullanlma koullar zellikle kullanlma sreleri, riskin derecesine ve maruziyet
sklna, iinin alt yerin zelliklerine ve kiisel koruyucu donanmn performansna bal olarak belirlenecektir.
d) Tek kii tarafndan kullanlmas esas olan kiisel koruyucu donanmlarn, zorunlu hallerde birka kii tarafndan
kullanlmas halinde, bu kullanmdan dolay salk ve hijyen problemi domamas iin her trl nlem alnacaktr.
e) yerinde, her bir kiisel koruyucu donanm iin, bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarla ilgili
yeterli bilgi bulunacak ve bu bilgilere kolayca ulalabilecektir.
f) Kiisel koruyucu donanmlar, iveren tarafndan cretsiz verilecek, bakm ve onarmlar ve ihtiya duyulan
elemanlarnn deitirilmelerinden sonra, hijyenik artlarda muhafaza edilecek ve kullanma hazr bulundurulacaktr.
g) veren, iiyi kiisel koruyucu donanmlar hangi risklere kar kullanaca konusunda bilgilendirecektir.
h) veren, kiisel koruyucu donanmlarn kullanm konusunda uygulamal olarak eitim verecektir.
i) Kiisel koruyucu donanmlar, istisnai ve zel koullar hari, sadece amacna uygun olarak kullanlacaktr.
j) Kiisel koruyucu donanmlar talimatlara uygun olarak kullanlacak ve talimatlar iiler tarafndan anlalr olacaktr.
k) veren, iilerin kiisel koruyucu donanmlar uygun ekilde kullanmalar iin her trl nlemi alacaktr.
l) iler de kendilerine verilen kiisel koruyucu donanmlar aldklar eitime ve talimata uygun olarak kullanmakla
ykmldr.
m) iler kiisel koruyucu donanmda grdkleri herhangi bir arza veya eksiklii iverene bildirecektir.
n) ilere verilen kiisel koruyucu donanmlar her zaman etkili ekilde alr durumda olacak, temizlik ve bakm
yaplacak ve gerektiinde yenileri ile deitirilecektir.
Eitim:
Koruyucu tehizat ve aralar kullanan kiiler korunmann gerekliliini, koruyucunun baka korunma ynteminin
yerine veya yan sra kullanlmasnn nedenlerini ve bunu kullanarak salayacaklar yarar anlam olmaldrlar.
Korunma olmadnda oluacak maruziyetin sonularyla birlikte, tehizatn kullanm kurallar ve hangi durumlarda
amaca uygun ve etkili almayaca da ak bir biimde anlatlmaldr.
Etkili bir kiisel koruma salamak iin iilere verilecek eitimde:
Kiisel koruyucu kullanlmasn gerektiren riskin nlenmesi iin alnan nlemler;
Bu nlemlere ramen srmekte olan riskin dzeyi ve olas salk gvenlik etkileri;
Kiisel koruyucu ile alma zorunluluunun bu etkileri nleme abasndan kaynakland;
Kiisel koruyucunun hangi etkilere kar koruma salad,
Kiisel koruyucunun nasl kullanlaca;
Kiisel koruyucunun bakmnn ve temizliinin nasl yaplaca,
Kiisel koruyucunun nerede ve nasl saklanaca, anlatlmal ve uygulamal olarak gsterilmelidir.
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR LSTES BA KORUYUCULARI
- Endstride (madenler, inaat sahalar ve dier endstriyel alanlar) kullanlan koruyucu baretler,
- Sal derinin korunmas (kepler, boneler, sa fileleri - siperlikli veya siperliksiz),
- Koruyucu balk (normal kuma veya geirimsiz kumatan yaplm boneler, kepler, gemici balklar ve benzeri)
BARETLER
Plastik Baretler:

Darbe tesirlerinden korunmak iin kullanlr,
Dme mesafesine bal olarak 10 15 Kg arlndaki cisimlerin etkilerinden korur,
Demir-elik, madencilik, bina, gemi ve tnel inaatlarnda kullanlr,
Yaltkan zellii nedeni ile 600 Va kadar gvenlik salar,
Sert, salam, gne nna, yaa, neme dayankl,plastik malzemeden yaplmaldr.
Plastik baretler, asgari 300 gr. Arlnda olup, iyi kullanld takdirde 5 yl sreyle kullanlabilir.
Bileiminde polietilen oran fazla olan plastik baretler, scak ortamlarda yumuadndan, bu yerlerde
kullanlmamaldr.
Yksek dzeyde yaltkan-plastik baretler:
Bu snfa giren baretler, hem darbelere hem de elektrik enerjisi tehlikelerine kar kullanlr,
Yksek dzeyde yaltkanlk zelliine sahiptir.
Bu tr baretler zerinde, havalandrma delii ve perin gibi metal para bulunmaz
Genellikle, elektrik ilerinde kullanlrlar
Alminyum Baretler:
yerinde duran engellere arpma riskine kar kullanm uygundur,
Elektriksel kaza ihtimalinin ok dk olduu yerlerde kullanlmaldr,
Alminyum yapldndan scak alma ortamnda kullanlabilir,
Hafif ve sya dayankl olmas nedeniyle, plastik baretlerin
kullanlamayaca iler iin elverilidir
Petrol kuyular, rafineri ve kimyasallarla allan tesislerde kullanlr.
Baretlerin Yapm ve Kullanm zellikleri:
A- Baretin d gvdesi, tek para halinde dikisiz olmaldr. Aln band ve ba kolonlar, birbirine uygun bir ekilde
balanarak, ban iine oturduu bir a torba eklinde olmal ve baret d gvdesini kafadan belirli uzaklkta tutarak
darbenin etkisini nlemelidir.
B- Ba kolonlar (koruyucu yastk); kauuk, plastik vb. esnek bir malzemeden yaplmaldr.
C- Aln band ise; Yumuak, dayankl; plastik, deri veya benzer uygun bir malzemeden yaplmaldr.
D- Baretler, kolon ve bantlar karlarak kullanlmamaldr.
E- Baretler, 4 Kg.lk elik bilyenin 1,5 metreden zerine dmesine dayankl olmaldr.
F- Plastik baretler, 600 Volt; elektrik ilerinde kullanlan, yksek dzeyde yaltkan plastik baretler, 30.000 Volta
kadar bozulmadan koruyucu zelliini gstermelidir.
G- Baretler sk sk kontrol ve testten geirilerek, kullanma ve eskime sonucunda, koruyucu zelliklerini yitirip
yitirmedikleri belirlenmelidir.
H- Baretler, sk sk temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli, kullanlmad zamanlarda havadar bir yerde ambalaj iinde
saklanmaldr.
- Sal derinin korunmas (kepler, boneler, sa fileleri - siperlikli veya siperliksiz), Kadn iilerin, salarnn, dnen
makine aksamlarndan korunmas iin kullanlr.
KULAK KORUYUCULARI
Yaplan istatistikler, alanlarn % 25inin iitme kayb ile karlatn gstermektedir. yerlerindeki grlt
seviyesinin (85 db)in altnda olmas gerekir. Daha yksek grlt seviyesinin bulunduu yerlerde, uygun kulak
koruyucular kullanlmaldr.
- Kulak tkalar ve benzeri cihazlar
- Tam akustik baretler
- Endstriyel baretlere uyan kulaklklar
- Kapal devre haberleme alcs olan kulak koruyucular
- haberleme donanml kulak koruyucular
GZ VE YZ KORUYUCULARI
- Gzlkler
- Kapal gzlk (dalg tipi gzlk)
- X-n gzl, lazer n gzl, ultra-viyole, infrared, grnr radyasyon gzlkleri
- Yz sperleri
- Ark kayna maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, baia veya koruyucu bailklara balanabilen maskeler)
Gzlkler:
Uuan paralar ve tehlikeli nlardan korunmada kullanlr. ieffaf, renkli camdan veya plastikten yaplmtr. Yandan
da gelecek tehlikeler iin kenar perdeli olanlar kullanlr.
Fincan Tipli Muhafazal Gzlkler:
Gzlk camnn herhangi bir nedenle krlmasyla, paralarn gze batmasn nlemek iin, camlar fincanlarn zerine

skca yerletirilmitir. Camlar kolayca deiebilir.
* Tai Tipi: Camlar tamamen effaftr. Para sramalarna kar kullanlr.
* Tozdan Koruyucu: nce, kolayca uuan toz partikllerine kar kullanlr, gzleri btnyle kapsar ve kenarlar
akak kemiklerine iyice oturur.
* Kaynak Tipi: Zararl nlara kar kullanlr.
Elastik Aksaml Muhafazal Gzlkler: nce toz, duman, asit ve sislere kar kullanlr. Gzlk erevesi elastik
olduundan, fincanl tiplere gre, darbelere kar daha az koruyucudur.
* Plastik Siperli: Uuan paralara uygun ekilde yaplmtr, ark ve tehlikeli nlara kar da kullanlabilir. Ar
paralarn frlad kaynak ilerinde kullanlmazlar.
* Dkmc Tipi: Dkmhanelerde, erimi metal sramalarna, iddetli darbe ve toza kar kullanlr.
Miferler:
Ban st ksmn, kulaklarn arkasnda kalan blgeyi, yz ve boyun ksmn korumada kullanlr. n ksmlarnda, filtre
koruma cam yerletirilecek ekilde hazrlanm pencere vardr. Mifer uygun bir kay tertibat ile baa tutturulur,
ancak baa demez. Kaynak miferleri, sya dayankl olup ayn zamanda enfraruj nlarnn etkilerine kar koruma
salar.
El Siperleri:
Kaynak ileminin gzetlenmesinde kullanlrlar, Miferden fark, baa tutturulmayan, yaltkan ve zor yanc bir
malzemeden yaplan saplar olmasdr.
Yz Siperleri:
Hzla uuan paralar ve tehlikeli sv fkrmalarna kar ve scak metal ileme yaplan iyerlerinde kullanlr. Yz
siperleri, yaltkan ve kvlcmlanmaz trden olmal ve zerlerinde bu zellikleri belirten etiket bulunmaldr.
SOLUNUM SSTEM KORUYUCULARI
- Gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler
- Hava beslemeli solunum cihazlar
- Taklp karlabilen kaynak maskesi bulunduran solunum cihazlar
- Dalg donanm
- Dalg elbisesi
yeri havasnda bulunan zararl maddeler; metal tozlar, zcler (solventler) eitli zehirlenmelere sebep olurlar.
Silis, amyant, kmr tozlar gibi zararllar pnmokonyoz olarak adlandrlan akcier hastalna neden olurlar. Bu ve
benzer zararllarn, maksimum konsantrasyon deerlerini gemeleri durumunda, uygun aspirasyon sistemleri
kullanlmaldr.
Hava Temizleyici Maskeler: ( 4 grupta inceliyoruz)
1- Mekanik Filtre Tipi (Partikl Tutucu) Maskeler:
Metal ve silis tozlarna kar kullanlr,
Ortamda asl duran toz partiklleri solunum esnasnda, filtre tarafndan tutulur,
Ksa srede toz ile dolar, bu nedenle sk deitirilmelidir,
Filtre renginin koyulamas, koruma zelliini kaybettiini gsterir,
2- Kimyasal Filtre Tipi Maskeler:
Havada bulunan toz, gaz, duman ve toksik partikllere kar kullanlr,
Zararl gazlar ve partikller, aktif granl kmr tarafndan emilerek reaksiyona sokulur.
3- Toz Maskeleri:
Genellikle, sellozik elyaftan yaplm basit maskelerdir,
( 0,2 5 mikron) arasndaki tozlara kar kullanlr,
Kullanma sresi ok ksadr, sadece az ve burun blgesini kapatr.
4- Kanisterli (Filtre Kutulu) Gaz Maskeleri:
Tm olarak yz kaplayan, srtta tanan filtre kutusuna bal olan ve organik buhar, asit gazlar, NH3, CO
veya bunlarn farkl bileimlerinden oluan zararllara kar kullanlr,
Gaz younluunun dk olduu, geni alanlarda kullanlr,
Ksa sreli, acil durumlarda kullanlr, srekli kullanlmaz,
Oksijen yetersizlii veya zararllarn Mak. Deerlerini at durumlarda yararl olmaz,
Kanisterin kontrol penceresindeki panelin renk deiikliine uramas, renginin solmas
maskenin koruyucu zelliini kaybettiini gsterir.
Hava Beslemeli Maskeler:
yeri havasnda bulunan zararl etkilerden korunmak zere, hortum vastasyla dardan hava verilir, Tehlikeli
konsantrasyonlardaki toz, sis, buhar veya gaz ieren tanklar, kuyular vb. yerlerde kullanlrlar.
Temiz Havas Kendinden Olan Maskeler: (Oksijen Beslemeli)

Zararl gazlarn yksek konsantrasyonlarnda ve oksijen yokluunda, tam bir solunum salarlar,
eitli tipleri vardr, srtta tananlar her yerde kullanlabilir, ancak ar olmas bir dezavantajdr,
Kimyasal kartularn (korderi) belirli kullanma sreleri vardr, son kullanma tarihi dolan kartular
deitirilmelidir,
Filtreler, neme ve mekanik zararlara kar korunmaldr.
SOLUNUM SSTEM KORUYUCU CHAZLAR;

KULLANILDII YERE VE KULLANIM AMACINA UYGUN OLARAK SELMELDR.
HER KULLANTAN SONRA GZDEN GERLMEL VE FLTRELER IKARILDIKTAN SONRA
TEMZLENMELDR.
KORUMA ZELLN KAYBEDEN FLTRELER, DETRLMELDR.
EL VE KOL KORUYUCULARI
- zel koruyucu eldivenler:
Makinelerden (delinme, kesilme, titreim ve benzeri)
Kimyasallardan
Elektrik ve sdan koruyan eldivenler.
- Tek parmakl eldivenler
- Parmak klflar
- Kolluklar
- Ar iler iin bilek koruyucular (bileklik)
- Parmaksz eldivenler
- Koruyucu eldivenler
El Koruyucular:
1.Syrlma, kesilme ve darbelere kar korunma: Nem ve suya kar, doal veya sentetik kauuk, su geirmez
kuma, plastik ve camynnden yaplm eldivenler kullanlr, Darbe ve sktrmaya kar, eldivenlerin ularna elik
ykskler konulur, Ar dkm paralar ile allrken, ierisine elik bileikler yerletirilerek takviye edilmi
eldivenler kullanlr, Keskin kenarl aletlerden doabilecek tehlikelere kar, tel dokumayla takviye edilmi eldivenler
kullanlr.
2.Alev ve sdan korunma: Scak malzeme ile allan yerlerde; kromlu deri, amyant, alminyum kuma veya cam
elyafl malzemelerden yaplm eldivenler kullanlr.
3.Kimyasal zararllardan korunma: Asit, ya ve dier kimyasal maddelerle allrken, svlar ve ince tozlar
geirmeyen, kauuk, PVC, atee dayankl branda, cam elyaf, su geirmez deri gibi malzemelerden yaplm eldivenler
kullanlr.
4.Elektrik Kazalarna kar korunma: Manetleri eli, bilei ok ve yanklardan koruyacak kadar uzun olan lastik
eldivenler kullanlr. Bu eldivenler 90.000 volta 3 dakika dayanmaldr. Bu eldivenler, dier plastik eldivenlerle
kartrlmamaldr. Bu eldivenlerin zerinde, etkili olabilecei voltaj deeri belirtilmelidir.
5-Radyasyondan Korunma: Kurun ile empreyne edilmi lastikten retilen eldivenler kullanlr.
Kolluklar
1. Alev, s, darbe, kesilme, asit toz sramalarna, elektrik ve radyasyon yanklarna kar kullanlr.
2. eit olarak retilir. Bilek ve n kolu rtenler; dirsek hizasna kadar rtenler; omuzlara kadar rtenler,
3. Dkmhane, tav ocaklar vb. yerlerde kullanlr,
4. Aminyum, astarl kuma, kurunlu deri, kauuk deri, pamuklu - ynl dokuma gibi malzemelerden retilir.
AYAK VE BACAK KORUYUCULARI
- Normal ayakkablar, botlar, izmeler, uzun botlar, gvenlik bot ve izmeleri
- Balar ve kancalar abuk alabilen ayakkablar
- Parmak koruyuculu ayakkablar
- Taban sya dayankl ayakkab ve ayakkab klflar
- Isya dayankl ayakkab, bot, izme ve tozluklar
- Termal ayakkab, bot, izme ve klflar
- Titreime dayankl ayakkab, bot, izme ve klflar
- Anti statik ayakkab, bot, izme ve klflar
- zolasyonlu ayakkab, bot, izme ve klflar
- Zincirli testere operatrleri iin koruyucu bot ve izmeler
- Tahta tabanl ayakkablar

- Takp karlabilen ayak st ksm koruyucular
- Dizlikler
- Tozluklar
- Taklp karlabilen i tabanlklar (sya dayankl, delinmeye dayankl, ter geirmez)
- Taklp karlabilen iviler (buz, kar ve kaygan yzeylere kari)
1- Parmak Koruyucu Ayakkablar:
Yuvarlanan ve ar malzemelerle allan ilerde, ayak parmaklarnn korunmas iin kullanlr.
2- letken Ayakkablar:
Patlayc maddelerle allan yerlerde, insan vcudunda oluan statik elektriin, tehlikesiz bir ekilde, topraa
iletilmesi iin kullanlr.
3- Kvlcm karmayan Ayakkablar:
Patlayc madde imalinde, benzin ve hidrokarbon ieren tanklarn temizlenmesinde, gvenle kullanlr.
4- Yaltkan Ayakkablar:
Elektrik oku kazalarnda koruyucudurlar. st ksm deri, taban ve topuklar zel kauuktan imal edilir. Kuru ve
salam haldeyken tesirli bir koruma salar.
Bot ve izmeler:
Sulu, amurlu ve asitli ortamlarda alt lastik veya plastik botlar ve izmeler kullanlr.
Tozluklar:
Bacaklar, atee ve srayan kvlcmlara kar korumak iin; dkm ilerinde ve frnlarda kullanlr. Mutlaka, pantolon
altna ve ayakkab zerine giyilmelidir. Erimi maddelerle yaplan almalarda, zellikle diz kapan rten, yanmaz
malzemeden yaplm tozluklar kullanlr.
CLT KORUYUCULARI
- Koruyucu kremler / merhemler
GVDE VE KARIN BLGES KORUYUCULARI
- Makinelerden korunmak iin kullanlan koruyucu yelek, ceket ve nlkler (delinme, kesilme, ergimi metal
sramalarna kar)
- Kimyasallara kar kullanlan koruyucu yelek, ceket ve nlkler
- Istmal yelekler
- Cankurtaran yelekleri
- X nna kar koruyucu nlkler
- Vcut kuaklar / kemerleri
VCUT KORUYUCULARI
- Dmelere kar kullanlan donanm:
Dmeyi nleyici ekipman (gerekli tm aksesuarlaryla birlikte)
Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipman (gerekli tm aksesuarlaryla birlikte)
Vcudu bolukta tutabilen donanm (parat kemeri)
- Koruyucu giysiler:
Koruyucu i elbisesi (iki paral ve tulum)
Makinelerden korunma salayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri)
Kimyasallardan korunma salayan giysi
nfrared radyasyon ve ergimi metal sramalarna kar korunma salayan giysi
Isya dayankl giysi
Termal giysi
Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi
Toz geirmez giysi
Gaz geirmez giysi
Florasan maddeli, yanstcl giysi ve aksesuarlar (kol bantlar, eldiven ve benzeri)
Koruyucu rtler.
KSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKL
OLABLECE LER VE SEKTRLER
1. BA KORUYUCULARI
Koruyucu baretler
- naat ileri, zellikle iskeleler ve yerden yksek alma platformlarn stnde, altnda veya yaknnda yaplan
iler, kalp yapm ve skm, montaj ve kurma ileri, iskelede alma ve ykm ileri.
- elik kprler, elik yaplar, stunlar, kuleler, hidrolik elik yaplar, yksek frnlar, elik ileri ve haddehaneler,

byk konteynrlar, byk boru hatlar, s ve enerji santrallerinde yaplan almalar.
- Tneller, maden oca girileri, kuyular ve hendeklerde yaplan almalar.
- Toprak ve kaya ileri.
- Yeraltnda ve taocaklarnda yaplan iler, hafriyat ileri, kmr iletmelerinde yaplan dekapaj ileri.
- Civatalama ileri.
- Patlatma ileri.
- Asansrler, kaldrma aralar, vin ve konveyrler civarnda yaplan iler.
- Yksek frnlar, ergitme ocaklar, elik ileri, haddehaneler, metal ileri, demir ileme, presle scak demir ileme,
dkm ileri.
- Endstriyel frnlar, konteynrlar, makineler, silolar, bunkerler ve boru hatlarnda yaplan iler.
- Gemi yapm ileri.
- Demiryollarnda yaplan iler.
- Mezbahalarda yaplan iler.
2. AYAK KORUYUCULARI
Delinmez tabanl emniyet ayakkablar.
- Karkas ve temel ileri, yol almalar.
- skelelerde yaplan almalar.
- Bina ykm ileri.
- Kalp yapma ve skme ilerini de kapsayan beton ve prefabrike paralarla yaplan almalar.
antiye alan ve depolardaki iler.
- at ileri.
Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkablar.
- elik kprler, elik bina inaat, stunlar, kuleler, hidrolik elik yaplar, yksek frnlar, elik ileri ve
haddehaneler, byk konteynrlar, byk boru hatlar, vinler, s ve enerji santrallerinde yaplan iler.
- Frn yapm, stma ve havalandrma tesisatnn kurulmas ve metal montaj ileri.
- Tadilat ve bakm ileri.
- Yksek frnlar, ergitme ocaklar, elik ileri, haddehaneler, metal ileri, demir ileme, resle demire ekil verme,
scak presleme ileri ve metal ekme fabrikalarnda yaplan iler.
- Yeraltnda ve taocaklarnda yaplan iler, hafriyat ileri, kmr iletmelerinde yaplan dekapaj ileri.
- Ta yontma ve ta ileme ileri.
- Dz cam ve cam eya retimi ve ilenmesi.
- Seramik endstrisinde kalp ileri.
- Seramik endstrisinde frnlarn iinin denmesi.
- Seramik eya ve inaat malzemesi kalp ileri
- Tama ve depolama ileri
- Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmu etle yaplan iler
- Gemi yapm ileri
- Demiryolu manevra ileri
Kaymay nleyici ve delinmeye dayankl ayakkablar
- at ileri
Yaltkan tabanl koruyucu ayakkablar
- ok scak veya souk malzemelerle yaplan almalar
Kolayca karlabilen emniyet ayakkablar
- Ergimi maddelerin ayakkabdan ieri girme riski bulunan iler
3. YZ VE GZ KORUYUCULARI
Koruyucu gzlkler, yz siperlikleri veya elle tutulan yz koruyucular
- Kaynak yapma, tme ve ayrma ileri
- Szdrmazlk salamak iin yaplan iler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biimlendirme ileri
- Ta yontma ve ekillendirme ileri
- Civatalama ileri
- Tala karan makinelerle yaplan almalar ve tala toplama ileri
- Presle scak demir ileme
- Artklarn paralanmas ve uzaklatrlmas ileri
- Andrc maddelerin sprey halinde kullanlmas ileri
- Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik maddeleriyle yaplan iler
- Sv spreylerle alma

- Ergimi maddelerle veya onlarn yaknnda alma
- Radyant s ile alma
- Lazerle alma
4. SOLUNUM SSTEM KORUYUCULARI
Respiratrler/ Solunum cihazlar
- Yetersiz oksijen veya zararl bir gazn bulunabilecei konteynrlar, kapal alanlar veya gaz yakan endstriyel
frnlarda yaplan almalar
- Yksek frnlara ykleme yaplan alanlardaki almalar
- Yksek frnlarn gaz borular ve gaz konvertrleri civarndaki almalar
- Ar metal dumanlarnn bulunabilecei yksek frn kapaklar civarndaki almalar
- Toz bulunmas muhtemel, frn ii deme ilerinde ve kepelerle yaplan almalar
- Toz oluumunu nlemenin yetersiz olduu sprey boyama ileri
- Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla balantl dier yer alt sahalarnda yaplan almalar
- Soutucu gaz kaa tehlikesinin olduu souk hava depolarnda yaplan almalar
5. TME DUYUSUNUN KORUNMASI

Kulak koruyucular
- Metal ekillendirme presleriyle alma
- Pnmatik matkaplarla alma
- Havalimanlarnda yaplan almalar
- Kazk akma ileri
- Aa ve tekstil ileri
6. DERNN KORUNMASI
- Malzemenin kaplanmas ileri
- Tabaklama (dericilik) ileri
7. EL, KOL VE VCUT KORUNMASI
Koruyucu Giysi
- Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik rnleriyle yaplan iler
- Scak maddelerle veya civarnda yaplan alma ve s etkisinin hissedildii yerlerdeki almalar
- Dz cam rnleriyle alma
- Kumlama ileri
- Derin dondurucu odalarda alma
Atee dayankl koruyucu giysi
- Kapal alanlarda kaynak ileri
Delinmeye dayankl nlkler
- Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri
- El baklaryla yaplan ve ban vcuda doru ekilmesini gerektiren iler
Deri nlkler
- Kaynak ileri
- Scak demircilik ileri
- Dkm ileri
n kolun (kolun bilekle dirsek arasnda kalan blm) korunmas
Eldivenler
- Kaynak ileri
- Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduu makineler dnda, keskin kenarl cisimlerin elle tutulmas
- Asit ve baz zeltileriyle yaplan almalar
Metal rgl eldivenler
- Kesim ve kullanm amalarna gre paralama iin el ba kullanlarak yaplan srekli kesim ileri
- Kesim makinelerinin baklarnn deitirilmesi
8. KLME DAYANIKLI GYS
- Akta, souk ve yamurlu havada alma
9. YANSITICI GYS
- alanlarn aka grlmesi gereken yerlerde yaplan almalar
10. EMNYET KEMER

- skelelerde alma
- Prefabrik paralarn montaj
- Direk ya da stunlarda alma
11. GVENLK HALATLARI
- Vinlerin yksekte bulunan kabinlerinde alma
- Ambarlarda kullanlan istifleme ve boaltm ekipmanlarnn yksek kabinlerinde alma
- Sondaj kulelerinin yksek blmlerinde alma
- Kuyu ve kanalizasyonlarda yaplan alma
34/ Ekipmanlarnn Tasarm, malat ve Kullanmnda Gvenlik

ekipmanlarnn imalatlarnn sorumluluklar
ekipmanlarnn kullanm
Makinelerin iaretlenmesi
letme talimatlar
ekipmanlarnda bulunacak asgari gerekler
Makina koruyucular
lgili mevzuat ve uygulamalar
ekipmanlarnda alnacak genel tedbirler:

1. Makine yerletirilmesinin uygun olmas,
2. Btn hareketli ksmlarn mahfazalarla kapatlmas,
3. Elektrikle alan makinelerin topraklanmas,
4. Havay kirleten makinelere uygun havalandrma yaplmas,
5. Makine durdurulmadan tamir bakm ve temizlik yaplmamas,
6. altrma ve durdurma dmelerinin uygun olmas,
7. Operasyon noktasnn koruyucu iine alnmas ve
8. e uygun aydnlatma yaplmasdr.
Btn makineler, asgari zellikler, grnr, okunur ve silinemez bir ekilde iaretlenmelidir:
malatnn ve ilgili olduunda, yetkili temsilcisinin ticari unvan ve tam adresi,
Makinenin tanm,
CE aretlemesi
Seri veya tip tanmlamas,
Varsa seri numaras,
malat yl, yani imalt ileminin tamamland yl.
Makineye CE iareti ilitirilirken tarih ne veya ileriye alnamaz.
Muhtemel patlayc ortamlarda kullanlmak zere imal edilmi makinalar buna gre iaretlenmelidir.
Makineler, tipi ve gvenli kullanm iin esas olan btn bilgileri de tamaldr.
Makine Koruyucularnn Yetenekleri
1. Etkin olmal,
2. Tehlikeli alana girmeyi nlemeli,
3. almay zorlatrmamal,
4. retimi engellememeli,
5. Kullanl olmal,
6. e uygun olmal,
35/ Basnl Kaplarda Gvenlik

Basnl kap eitleri ve snflandrlmas
Basnl kaplarn oluturduu tehlikeler ve korunma tedbirleri
Kazanlarda Gvenlik
Kompresrlerde Gvenlik
Basnl Tank ve Tpler

Basnl kaplarn periyodik kontrolleri ve test teknikleri
malatlarn sorumluluklar ,
lgili mevzuat
Basnl kap : basnc 0.5 bardan byk olan kap ve ekipmanlara denir
Basn drme cihazlar
zin verilen limit aldnda devreye girerek basnc tamamen veya limit iinde kalacak ekilde dren cihazlardr.
Emniyet valfleri, Patlama diski ,Bel verme ubuklar, Kontroll basn drme sistemleri, gibi
Otomatik sistemler
Ayarlanan limit aldnda devreye girerek hata dzeltme imkanlarn faaliyete geiren, tesisi ksmen veya tamamen
kapatan ya da durduran sistemlerdir.
Basn ve scaklk alterleri, Akkan seviye swileri, Emniyetle ilgili her trl lme kontrol ve dzenleme cihazlar.
Kazanlar genel olarak
a)Scak su kazanlar
b) Buhar kazanlar
c) Kzgn ya kazanlar
Kazanlarn grnr yerine imalatlar tarafndan aadakilerin yazl olduu bir plaka konulacaktr.
malat Firma ad,
Kazann seri numaras,
mal Yl,
En yksek alma basnc, .S..G.Tz.Md:203
yerinde kullanlan btn kazanlar, yangna ve patlamaya kar dayankl ayr bir blmede veya binada olacak ve
kazan dairesinin stndeki katta, ii almayacaktr.
Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle alan iyerlerindeki kazan dairelerinin dier atlyelere alan
pencere ve kaplar bulunmayacaktr.
Kazan dairelerinin tavan gerektiinde kazan zerinde almay kolaylatracak ykseklikte olacak ve kazan
daireleri srekli havalandrlacaktr. Tabii havalandrmann yeterli olmad hallerde uygun aspirasyon tesisat
yaplacaktr.
Kazan dairesi tasarmnda ;
Yangn ve patlamalara dayankl malzemeler ile mmknse elik konstrksiyon yap tarznn seilmesi,
Kap ve pencerelerin dar alacak ekilde yaplmas,
Tavann hafif malzemeden yaplmas ve tabii havalandrmaya msait olmas, gibi hususlar dikkate alnmaldr
Kazanlarda kullanlacak yaktlar (doal gaz vb. hari) uygun yer ve artlarda depolanmaldr. Sv yaktlarn
depolanmasnda standartlara uygun yatay ya da dikey silindirik ve 7kg/cm2 lik i basnca dayanacak tanklar
tercih edilmelidir
Kazan dairelerinde, parlayc-patlayc gaz, toz, duman ve benzerlerinin her an oluaca dikkate alnarak elektrik
tesisatnn, toz almaz ve kvlcm karmaz zelliklerde yaplmas salanmaldr. Ana datm ve tevzi panolar
mmkn olduunca tehlike blge dna yerletirilmelidir. Elektrik tesisat, gaz yakan kazan dairelerinde
tamamen eksproof olmal ve gaz alarm tesisat tesis edilmelidir
Kazanlar ehliyeti hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir.
( .S..G. Tz. Md:210)
Yaktn otomatik beslendii kazanlarda, otomatik sistemlerde bir arza belirmesi halinde,kazanclar kazan
gerektiinde el ile de gvenle altracak ekilde eitilmeli
Buhar kazan ykama ve temizliinden sonra kazan teste yetkili teknik elemanlar gzetiminde hidrostatik
test iin hazrlanmaldr. Bunun iin:
Kazann btn giri ve klar kapatlp gerektiinde flanlarla krlenmeli,
Gerekli her trl salk ve gvenlik tedbirleri alnmal,
Kalibre edilmi manometre kazann uygun yerine monte edilmeli,
Kazan 20 0C su ile doldurulmal,
Su cenderesi vb. test aletlerinden faydalanlarak kazan en yksek iletme basncnn1,5 kat basnca
hidrostatik olarak karlmal,
Kazann su depolama kapasitesine bal olarak yeterli bir sre ( 2 12 saat)bekletilmeli,
Basn dmesi olup olmad gzlenmeli, Basn dmesi tespit edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaak,
sznt, terlemeye deformasyon olup olmad gzle ve lmleme ile dikkatlice kontrol ve tespit edilmeli
Basn dmesi ve dier uygunsuzluklarn bulunmad durumda kazan boaltlarak iletme iin gerekli
hazrlklar tamamlamaldr.

Test raporlarna geirmek iin gerekli deerler kayda alnarak hazrlanmaldr
yerinde, kazanlar ile ilgili u belge ve kaytlar dzenlenerek hazr bulundurulmaldr.
Kazan letme Defteri,
Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve kaytlar,
Kazan Sicil Kaytlar,
Kazan letme Talimatlar,
Su, elektrik iletkenlik, ( Ph) deer tespiti, buhar, kazan ta, amur vb. analiz raporlar,
Operatr Ehliyeti ve Meslek ii eitim belgeleri,
malatdan alnan kazan karakteristik deerleri ve malat yeterlilik belgeleri
Kompresrler: Mekanik enerjiyi basn enerjisine eviren makinelerdir
Kullanlan gaz cinsine gre ;
Hava Kompresr
Amonyak kompresrleri,
Freon kompresrleri,
Hidrojen kompresrleri
alma Tarzna gre;
Pistonlu Kompresr
a)Tek Kademeli, b) ok Kademeli
Turbo kompresrler;
Vidal Kompresrler,
Paletli Kompresr,
Diyaframl Kompresr
Tplerin depolanmas
1 ve 4, 2 ve 3 birlikte depolanabilir.
1 ve 2, 3 ve 4, 2 ve 4 birlikte depolanamaz,
5 ve 6 hibir grupla depolanamaz
Birden fazla trde basnl gaz tp depolanyorsa trlerine gre gruplanacak, yanc ve yakc gazlar
zellikle ayr (min 6 m) tutulacaktr.
Depo alan dier yanc ve patlayc maddelerin kullanld ya da depoland alanlara uzak olacak(20 m)
Tm tplerin st tarafnda
retici ismi,
seri numaras,
bo/dolu arla ek olarak,
Maksimum basn
Gazn ismi
Tp zerinde yaplm test tarihi yer alacaktr.
Tplerin renk kodlar;
Asetilen : sar/turuncu
Hidrojen : krmz
Oksijen : mavi
Azot : yeil
Helyum : kahverengi
Argon+ helyum : kahverengi
Argon : ak mavi
Karbondioksit : siyah
LPG : gri /mavi
Boru ve hortumlar
Yksek basnl sistemlerde plastik boru kullanlmaz.
Asetilen ile bakr boru sistemleri kullanlmaz.
Tpler 172 KPa altnda boaltlmaldr.
Oksijen tpleri dier yanc gazlarla birlikte tanmayacak
Krmz renkteki hortum asetilen ve dier yanc gazlar iin kullanlacaktr.
Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce, kazanlarda
yaplan deiiklik veya onarm veya revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp
yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen
teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir.

Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn en ok 1, 5 kat ile yaplacak,
Zorlayc testler (deformatif) : Basnl kap zerinde bulunan her noktann belirli bir kuvvetle zorlanmasdr.
Hidrolik test
Pnmatik test
Zorlayc olmayan testler (nondeformatif): Basnl kabn hassas yerlerinin zel yntemlerle incelenmesidir.
Gzle muayene testi
Sv szdrma testi (Penetrasyon testi)
Manyetik partikler testi
Islak floor testi
Radyografi testi (gamma ve x-ray)
Ultrasonik test
Btn makinalar, aka ve en az aadaki bilgileri ihtiva edecek ekilde iaretlenmelidir;
reticinin ad ve adresi,
CE iareti ve imal yl
Serisinin veya tipinin ksa gsterilii,
Gerekirse, seri numaras,
Yapm yl.
Ayrca, reticisinin makinay potansiyel patlayc ortamda kullanlmasnn amaland durumlarda, bu durum,
makina zerinde mutlaka belirtilmelidir.
Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadaki bilgiler yazl bir plaka konulacaktr:
malat firmann ad,
Kazann numaras,
mal edildii sene,
En yksek alma basnc.
Kazanlarda basnc, scakl ve su seviyesini gsteren aadaki l cihazlar bulunacaktr:
1) Kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek ekilde taksimatl manometresi olacak
2) Scak su kazanlarnda bir termometre bulunacaktr.
3) Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesi bulunacaktr. Bunlardan en az bir tanesi camdan
olacak ve krlmamas iin mahfaza iine alnacaktr. Su gstergeleri, dorudan doruya kazana bal olacak en ok
ve en az su seviyelerini gsterecek ekilde iaretlenmi bulunacaktr.
4) Btn gstergelerin giri ve klarna, kazan basncna uygun birer adet vana veya musluk konacak. Balant
borusu zerinde, baka bir delik alm olmayacak bunlar dorudan doruya kazana balanacak
5) Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunacak ve bunlar, dorudan doruya kazanla balantl
olacak kazanla emniyet supaplar arasnda balant borusu zerinde, hi bir ekilde buharn gemesini
engelleyecek bir valf veya baka bir engel bulunmayacaktr. Arlkl emniyet supaplarna gelen buhar basnc, 600
kg/cm2 gemeyecek ve arlk yekpare olarak yaplacaktr.
6) Kazanlarn giri ve k borular zerine, birer adet ana stop valf konulacak, bunlar abuk ve kolay kapanacak
ekilde olacak ve buhar younlamas halinde kullanlmak zere, kazanlarda blf tertibat yaplacaktr. Birlikte
alan kazanlarn her birinde ayr ayr stop valf bulunacaktr.
7) Kazanlarda yakt olarak havagaz ve benzerleri kullanld hallerde, gaz besleme borular zerinde ayarlanabilir
bir musluk ve sulu emniyet kaplar bulunacaktr
8) Yksek ve orta basnl kazanlarda; akaryakt, kmr tozu veya gaz yakld hallerde, Cehennemliklerin en yksek
noktasnda bir veya daha fazla sayda patlama kapaklar bulunacaktr. Yerden 2 m ykseklie kadar olan patlama
kapaklarnn nne, yeteri salamlkta koruyucu bir siper konacaktr.
9) 25 metrekare veya daha fazla stma yzeyi olan buhar kazanlar, ayr sistemde alan en az iki tertibatla
beslenecek ve bunlardan biri, enjektr tipi veya buhar trbinli pompa olacaktr. Istma yzeyi 25 metrekareden
az olan kazanlar, teknie uygun ekilde beslenecektir.
10) Alak basnl buhar ve scak su kazanlarnda, basn 0, 5 at ve scaklk ise 110 0Cgemeyecektir.
11) Alak basnl buhar kazan ile scak su kazanlarna otomatik yakt verildii hallerde, kazan basncnn 1 kg/cm2
(bir atmosferin) zerine kmasn nleyecek ve yakt kesecek bir tertibat bulunacaktr.
12) Gaz, kmr tozu ve akaryaktla otomatik alan scak su kazanlarnda scakln 120 0C nin stne kmasn
nleyecek bir termostat bulunacaktr.
13) Basnl kaplar zerinde, emniyet supab, boaltma vanas, manometre ve termometre gibi kontrol cihazlar
bulunacaktr. Paralel alan basnl, kaplarn, giri, k, boaltma ve blf vanalar ayr ayr iaretlenmi
olacaktr. Emniyet supaplar basnl kaplarn en ok kullanma basncna gre ayarlanacak ve bu basncn onda biri
orannda bir basn artnda alacak zellikte olacaktr.

14) Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreyi ve boru ap 15 santimetreyi getii hallerde, soutma tanklarnda en
az iki adet basn ayar vanas bulunacak, bunlardan bir tanesi krlabilir cinsten olacaktr.
15) Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreden az olduu hallerde, soutma tanklarnda bir basn ayar vanas
veya krlabilen cinsten gvenlik tertibat bulunacaktr
Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, o kademede msaade edilen en yksek basncnn 1, 5 kat ile
yaplacaktr
Kompresrler zerine aadaki bilgiler yazl bir plaka, imalat firma tarafndan konacaktr.
malat firmann ad,
Yapld yl,
En yksek alma basnc,
Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar,
Sabit kompresrlerin depolar, patlamalara kar dayankl bir blmede olacak, seyyar kompresrler, alan
iilerden en az 10 metre uzaklkta veya dayankl bir blme iinde bulunacaktr.
Alminyum gvdeli basit basnl kaplarda max. Scaklk 100 0 C
elik gvdeli basit basnl kaplarda max. Scaklk 300 0 C
36/ YKSEKTE ALIMALARDA SG

Yksekte almalarda kullanlan ekipmanlar ve riskler,
Yksekte alanlarn toplu ve bireysel korunmas
alma platformu
Seyyar merdivenler ve halatlar
skeleler
lgili mevzuat
lkemizde i Sal ve Gvenlii Tznn 521. maddesine gre 4 mden, Yap lerinde i Sal ve
Gvenlii Tznn 13. maddesine gre 3 mt.den yksekte alanlara emniyet kemeri verilecei belirtilmitir.
Yksekten dmeye kar donanmlar KKD Kategorizasyon Rehberine Dair Tebli ierisindeki kategori III de
yer almaktadr. Bu kategori ierisinde yer alan KKDler ilgili ynetmeliin Piyasa Arz madde 5e gre CE iareti
tamak zorundadr.
Emniyet kemerleri; kromlu kaln ksele kaylardan veya keten, pamuk dokuma veya uygun dier bir malzemeden
yaplm olacaktr. Emniyet kemerleri, en az 12 cm geniliinde 6 mm kalnlnda uygun malzemeden yaplacak ve
tama yk en az 1150 kg. olacaktr...
D cephe cam temizlii ar ve tehlikeli iler kapsamnda olduu iin cephe asansrne 18 yandan kkler
kullanamaz.
45 km / saat rzgr hznda d cephe asansrne klmamaldr.
Cephe asansr 2 kii sepette ,1kii sepet dnda olmak zere 3 kii tarafndan operasyon yrtlr. Sepet
dnda olan kiinin grevi iin emniyet ini gzlemektir. Hibir zaman cephe asansrn tek banza
kullanmaynz.
skele zerinde alacak iilerin, parat tipi emniyet kemeri takmalar gerekmektedir. Bu kemerin tutma
halat kancas, yukardan aaya sarktlan can halatna bal olmaldr.
skele korkuluklar, 90 cm. yksekliinde ve her 50 cm.bir olmak zere iki sra korkuluu bulunmaldr.
skeleye kp inmek iin mutlaka merdiven kullanlmaldr.
skele zerine metre kareye 500 kg dan fazla arlk konmamaldr.
skele 100 kg. kuvvet iddetindeki darbeye kar dayankl olmaldr.
elik borulu iskeleler yksek gerilim hatlarn 5 m. den daha yaknna kurulmamaldr
YKSEKTE YAPILAN LERDE ALIAMAYACAKLAR
a) 18 ya altndakiler,
b) Bedensel engelliler
c) Kronik hastalar
- dolam sistemi hastalklar (hipertansiyon-hipotansiyon, kalp ritm bozukluu, kalp yetmezlii, kalp pili kullanm,
enfarkts)

- bbrek hastalklar
- eker hastal
- nrolojik hastalklar (sara nbetleri)
- psikiyatrik hastalklar
d) Ba ve boyun travmas geirenler, ila, alkol ve uyuturucu alkanl olanlar, grme bozukluu, vertigo belirtisi
olanlar
e) Ykseklik fobisi bulunanlar
Emniyet kemeri zerindeki her sabitleme noktasnn statik direnci 3 dakika sresince 15KN dan byk olmaldr
37/ KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA SG

Kapal ve dar alanlardaki almalardan kaynaklanan SG riskleri,
o Havalandrma
o Patlama ve yangn
o Aydnlatma
o alma sistemi (n izin, lm, gzetleme)
o Kullanlacak i ekipmanlar
lgili mevzuat
Kapal alan ,Srekli alma yeri olarak tasarlanmam;

Giri k yollar snrl
Tamamen veya ksmen kapal
Snrl bir hacme sahip
inde rahat hareket edilemeyen
Doal bir hava akm olmayan
erisinde snrl miktarda hava olan alanlardr.
alanlarn iine girmesi iin yeterli boyut ve ekilde olmayan, snrl giri ve k aralarna ve imkanlarna
sahip olan, alann girmesine ve verilen grevi yapmasna imkan verecek kadar geni, ancak alanlarn
srekli kalmalarna uygun ekilde tasarlanmam yerlerdir
Kapal alanlardaki tehlikeler

Oksijen yetersizlii
Elektrik
Mekanik tehlikeler
Tehlikeli - Zararl seviyede
Gaz
Toz
Buhar
Duman
Patlama yaratacak oranlarda oksijen
izni sistemi; bir kuruluta potansiyel olarak tehlikeli olan rutin ve rutin olmayan faaliyetlerin gvenli artlar
altnda gerekletirilmesinin salanmas iin oluturulmu standart bir prosedrdr.
Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebilecei tank veya depolar iinde yaplacak bakm ve onarm
ilerinde; iilere maskeler, solunum cihazlar ile emniyet kemerleri gibi uygun kiisel korunma aralar verilecek
ve i sresince tank veya depo azlarnda bir gzlemci bulundurulacaktr.
Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar, en ge ylda bir defa kontrol edilecek
yerinde buhar bulunmad hallerde depo, su ile tamamen doldurulacak ve en az 24 saat kadar su verilmek
suretiyle srekli olarak kartrlacaktr.
Buhar veya akarsu verildikten sonra, dipte toplanabilecek birikintiler, uygun ekilde temizlenecek ve depo, en az
2 saat hava basma veya emme suretiyle havalandrlacaktr.
Oksijenle kaynak veya kesme ileri yapld hallerde, borular ykanacak ve gerektiinde kaynar su veya buhar
geirilecektir.
Tehlikeli maddelerin tand borularn manon ve flanlarnn sklmesi gerektiinde, manon ve flanlarn
etraf kurun bir levha ile korunacak ve nce flanlarn alt ksmlarndaki somunlar, sznt balayncaya kadar
gevetilecek, sznt kesildikten sonra flanlar tamamen alacaktr. Birbirine yapm veya kaynam olduu
grlen flanlar, uygun bir kalem veya baka uygun bir aletle alacaktr
Szgeli maskeler, kapal veya oksijenin kt bulunduu yerlerde kullanlmayacaktr.
Temiz hava kaynandan 45 metre uzaklkta ve solunuma zararl artlar altnda kalan iilere, basnl oksijen
veya basnl hava solunum cihazlar verilecektir.
Oksijen tpleri, 150 atmosferlik basnc amayacak ekilde doldurulacak ve kullanlrken, bunlarn grlebilen bir
yerine manometre taklacaktr.
Basnl temiz hava maskeleri ile basnl havann saland kaynak arasndaki uzaklk 45 metreyi, hortumlu
temiz hava maskelerinin hortumunun boyu da 15 metreyi gemeyecektir
Hortumlu temiz hava maskeleri iin kullanlan hortumlarn i ap en az 2,5 santimetre olacak ve hortum,
ezilmeyecek malzemeden yaplacak
Basnl oksijen cihaznda, basn dre reglatr bulunacak ve reglatr, dakikada 2 litreden eksik olmayacak
ekilde oksijen vermek zere ayar edilebilecektir.
Solunum cihazlarnn ve maskelerin emniyet supaplar, reglatrleri, balantlar ve oksijen sarfiyat, en ge ayda
bir ve cihazn tm ile manometreler en ge 6 ayda bir yetkili bir eleman tarafndan kontrol edilecektir.
Karbondioksit;
Atmosfer havasnda, hacim bakmndan % 0.3-0.4 orannda bulunur. Bu miktar, nefes alma fonksiyonunu uyarc
etki yapar. MAK deeri5000ppmdir.
Metan gaz,
bataklk gaz da denilen bir gazdr. Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayc bir gazdr. Havada, % 4-15
oranlarnda bulunduunda patlaycdr. metann % 4-15 arasnda tehlikeli olduu kabul edilir ve bu oranda metan
bulunan havaya madencilikte grizu ad verilir. % 4 metan konsantrasyonunun altnda patlama olmaz ve grizu
bulunduu yerde yanar. Metan, etan, asetilen, hidrojen, azot, argon, neon, karbondioksit gibi gazlar havadaki
oksijen orann drerek asfiksi (oksijensiz kalma) olutururlar.
LPG(svlatrlm petrol gaz)

hacimce % 30 Propan (C3H8) ve % 70 Btan(C4H10) ierir. LPG havadan daha youndur LPG yksek derecede
yanc bir maddedir ve atmosferik koullara maruz kaldnda hzla patlayc hava hidrokarbon karm
oluturur.
karbonmonoksit ( co )
zgl arl 1.255 kg/m3 olup, havannkine ok yakndr. Hava ile % 13-75 oranlarndaki karm patlayc
zellie sahip olup, en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30 civarndadr. Hemoglobinle karboksi hemoglobin
(HbCO) yapar. Bylece kann dokulara oksijen tama kapasitesini bloke eder.MAK deeri: 500 ppm
Hidrojen Slfr (H2S)

Yanc bir gaz olup hava ierisinde %6 orannda patlayc zellie sahiptir; zehirleyici bir gazdr. Havadan ar
olup ortamda taban ksmlarnda bulunur. MAK deeri 10ppm veya 15mg/m3 tr. Zehirlenme halinde; suni
solunum yaptrmal, %5 CO2 ieren oksijen (Karbojen) verilmeli, gzler iyice ykanmaldr.
Akut olaylarda amilnitrit (kapsl) koklatlmas veya %3 lk sodyum nitrit enjektesi yararldr.
TOZ PATLAMALARI
Tozun alt patlama limiti 20 g/m - 60 g/m
Tozun st patlama limiti 2 kg/m
0,02-0,04 mmlik toz paracklar patlamaya uygundur.
1 Toz patlamas evrede baka toz bulutlar oluturabilecei iin zincirleme reaksiyon mmkndr
KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA ALINACAK NLEMLER

Bu gibi yerlere ancak ve ancak ok iyi eitilmi, gerekli ve uygun koruyucuyu takp, giyen kiiler tarafndan
girilebilir.
Ancak, daha nce risk tespiti ve deerlendirilmesi yaplmaldr.

Bir kapal hacim veya mekana girebilmek iin YAZILI ZN alnmas gerekir.
Herhangi bir alann izin gerektiren kapal alana giriinden nce bir prosedr ve nlem sistemi oluturulmal
ve izlenmelidir.
Amirler, nezaretiler (gzlemciler) ve alanda alacak olanlar iin bu yerin zelliklerinin iyice bilinmesi
zorunludur.
alann gvenliini garantilemek iin elde doru ekipman olmas da kritik bir konudur.
Kapal alana giri iin aadaki prosedr izlenmelidir
Herhangi birisinin kapal alana giriinden nce, ynetici personel tarafndan bir Giri zni hazrlanmaldr. zin
Formu, aadaki konular aka tanmlamaldr:
Kapal alann konumu ( yerleimi )
Alana giri amac
Alana giri tarihi ve onaylanan kalma sresi.
zin, yaplacak grevin tamamlanmasna olanak vermek zere o i iin alnm izin sresi iinde geerli olmaldr;
sre almamaldr.
Girie yetkili kii isimleri
Gzlemci (nezareti ) isimleri
Gerekli tehizatn listesi
Girii onaylayan kiinin imzas
Tehlike trleri ve giri koullar
Balangta ve periyodik yaplan testlerin sonular
Giri ncesi kontrol sonular veya riskleri nleyici ve giderici tedbirler
Kurtarma ve ilk yardm servis timleri
letiim prosedr
lave izinler ( scak alma ortam )
GZLEMCNN GREVLER
Tm kapal alan alanlar, kapal alan dnda bulunan bir gzlemci tarafndan izlenmelidirler.
Gzlemci, kapal alan operasyonunun sresi boyunca bulunduu yerden kesinlikle ayrlmakszn alanlar
izlemelidir.
Gzlemci zellikle aadaki hususlara dikkat etmelidir:
Kapal Alan alanlarnn Says : Kapal alanda alanlarn saymn ve i sresince kontroln yapmak
gzlemcinin sorumluluundadr.
Tehlikenin Fark edilmesi Gzlemci, kapal alanla balantl her trl riskin bilincinde ve bu riskleri fark
edebilecek yetenekte olmaldr.
Giri alannn emniyetli olup olmadnn tespiti iin gerek kapal alan iindeki , gerekse dndaki artlar
kontrol etmeli, lmleri yapmaldr.
letiim : Gzlemci, alma sresi boyunca ierdeki alanla olan haberlemenin srekliliini salamak ve
etkili bir ekilde yrtmek zorundadr. Buna ek olarak, aadaki koullar olutuunda ierdekilerin dar
kmalar talimatn vermelidir.
Giri iin koullar olumadnda veya bozulduunda,
alanlarda herhangi bir davran bozukluu grdnde,
Alanda kontrol altna alnamayan bir risk olutuunda,
Dardaki koullarda, ieride alanlar tehlikeye sokacak trden bir deiiklik tespit ettiinde,
Alann Emniyet Altna Alnmas: Gzlemci, yetkisiz kiilerin kapal alan evresine girmesini engellemekle
ykmldr. Eer girmilerse, terk etmeleri iin onlar uyarmakla grevlidir. Eer yetkisiz kiiler kapal alan
iine girmilerse, bal olduu amire bildirmesinin yannda kapal alanda alma yapanlar da uyarmak
zorundadr.
Kurtarma leminin Koordinasyonu: Herhangi bir alan bir zarar grdnde gzlemci dier tm
alanlar yardma arp gerekli mdahaleyi yapmaldr. Bu arada, gerektiinde acil kurtarma, acil servis
vs takmlarna da haber verilebilir. Gzlemci, iletmenin tanmlad kurtarma prosedrn de uygulayabilir.
Her ne koul altnda olursa olsun gzlemci kapal alan iine hi girmemelidir.
Gzlemciler, asl kurtarma takm olay yerine varmadan kendi bana bir mdahalede bulunmamaldr.
38/ EKRANLI ARALARLA ALIMADA SG

Ekranl aralarla yaplan almalardan kaynaklanabilecek SG riskleri,
Ekranl ara kullanm
lgili mevzuat
Ekranl Aralarla alma Ynetmelii alann saln ve gvenliini korumak iin mesleki risklerin nlenmesi,
eitim ve bilgi verilmesi dahil, her trl nlemi alma, korunma ve ergonomi eitimi Uygulama konusunda iverene
ykmllkler getirmektedir
Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik gereince Ekranl Aralarla
alanlarmzn, "ie giri" ve "periyodik gz muayenelerinin yaplarak kayt altna alnmas gerekmektedir.
Periyodik muayene aral;
Rahatszl olmayanlar iin 40 ya altnda ise 5 ylda bir kez,
40 ya stnde ise 3 ylda bir kezdir.
Gz ile ilgili yaanabilecek problem, her anlamda ergonomik koullarn salanmad durumlarda ortaya kan
Computer vision syndrome yani kuru gz adyla bilinen hastalktr. Belirtileri arasnda, gzde kuruma hissi, ar,
yanma, kzarma, kumlanma, grme bulankl, ba ars ve boyun ars saylabilir
Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
1 Standartlara ve daha nemlisi, alana uygun alma masas ve sandalye kullanm
2 En az 17 " boyutunda monitr ( LCD iin 15 " )
3 Refleksiyon snflamasna gre 1.ci snf monitr kullanm
4 Monitr st kenar gz hizasnda (bifokal gzlk kullananlarda biraz daha aada
5 Gz ekran mesafesi monitr boyutlarna gre 50-80 cm
6 Ekranda pozitif grnt ile alma ( ak renk zemin zerine koyu renk yaz karakteri )
7 Ekranda standartlara uygun karakter bykl
8 - Optimal nem oranna sahip alma ortam
9 Standartlara uygun aydnlatma koullar ve yansmalar nleyecek yerleim
10 45 dakika ile 1 saatlik dilimlerde ksa sreli ara dinlenmeleri
11 Gzleri dinlendirecek egzersizlerin uygulanmas
Muayene sonucunda ekranl aralarla alanlarn gz doktoruna sevk kriterleri;

Uzak grme en az 1 gzde 8/10un altnda ise
Yakn grme en az 1 gzde 8/10un altnda ise
yeri hekiminin muayenesi sonucunda sevk karar vermesi halinde
alann rahatszlk beyan ile sevk talebi halinde
Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
4857 sayl Kanunu kapsamna giren ve ekranl aralarla almalarn yapld tm iyerlerini kapsar.
Ancak, bu Ynetmelik hkmleri:
a) Hareketli makine ve aralarn kumanda kabinleri ve src mahallinde,
b) Tama aralarndaki bilgisayar sistemlerinde,
c) Toplumun kullanmna ak bilgisayar sistemlerinde,
d) yerinde, kullanm srekli olmayan tanabilir sistemlerde,
e) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri, data veya lm sonularn gsteren kk ekranl cihazlarda,
f) Ekranl daktilolarda, uygulanmaz.
Ekranl ara : Uygulanan ilemin ieriine baklmakszn ekrannda harf, rakam, ekil, grafik ve resim gsteren
her trl ara
Operatr: Ekranl arac kullanan kii
Zorlayc Travmalar : Gz yorgunluu, kas gcnn ar kullanm, uygun olmayan duru biimi, uzun sre ekranl
ara karsnda ara vermeden alma, ar i yk duygusu, zihinsel yorgunluk ve stres ile grlt, s, nem ve
aydnlatmann neden olduu olumsuzluklarnn tm
alma merkezi : Operatrn oturduu sandalye, ekranl aracn konulduu masa, bilgi kayt nitesi, monitr,
klavye, yazc, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranl arala ilgili tm donanmlarn tamamnn veya
bir ksmnn bulunduu alma yeri
Ekranl aralarla alanlara verilecek Eitim, zellikle aadaki konular ierecektir;
1. Zorlayc travmalar ve korunma yollar,
2. Doru oturu,
3. Gzlerin korunmas,
4. Gzleri en az yoran yaz karakterleri ve renkler,
5. alma srasnda gzleri ksa srelerle dinlendirme alkanl,

6. Gzlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,
7. Ara dinlenmeleri.
Aadaki durumlarda iilerin gz muayeneleri yaplacaktr;
1. ekranl aralarla almaya balamadan nce,
2. dzenli aralklarla ve
3. ekranl arala almalardan kaynaklanacak grme zorluu olduunda.
EKRANLI ARALARLA ALIMALARDA ARANACAK ASGAR GEREKLER
1.Ekipman Bu tr ekipmann kullanm iiler iin risk kayna olmayacaktr.
Monitr
Klavye
alma masas veya alma yzeyi
alma sandalyesi
2. alma ortam
a) Gerekli alan: alma merkezi yeterli genilikte olacak ve uygun ekilde dzenlenecektir.
b) Aydnlatma: Operatrn gereksinimleri ve yaplan iin tr dikkate alnarak uygun aydnlatma artlar
salanacak, arka planla ekran arasnda uygun kontrast bulunacaktr
c) Yansma ve parlama: Pencereler, aklklar ve benzeri yerler, saydam veya yar saydam duvarlar ve parlak renkli
cisim ve yzeylerden ekran zerine direk k gelmeyecek ve mmknse yansmalar nlenecektir.
d) Grlt: alma merkezlerinde kullanlan ekipmanlarn grlts alanlarn dikkatini datmayacak ve karlkl
konumay engellemeyecek dzeyde olacaktr
e) Is : alma merkezindeki ekipmanlar alanlar rahatsz edecek dzeyde ortama s vermeyecektir
f) Radyasyon :alma merkezindeki grnr k dndaki tm radyasyonlarn sala zarar vermeyecek
dzeylerde olmas iin gerekli nlemler alnacaktr.
g) Nem :alma ortamndaki nemin uygun dzeyde olmas salanacak ve bu dzey korunacaktr.
3.Bilgisayar programlar Programlar ie uygun olacaktr. Operatrn bilgisi dnda programlara mdahale edilme
MKH risk etkenleri ile ilgili ve kiisel olarak ikiye ayrlmaktadr
1. le lgili Risk Etkenleri
Fiziksel risk etkenleri: Tekrarlamal, zorlamal ve ar g harcamal hareketler, statik vcut pozisyonlar, kt
postr, vcudun ve kollarn yanl vcut mekanikleriyle kullanm, allmam i aktiviteleri, lokalize temasa bal
streslerdir.
Ergonomik risk etkenleri: istasyonunda, oturma yerinin, masann, ekrann, klavyenin ve mouseun yksekliinin
ve kullanmnn alana uygun olmamas, aydnlatma ve scakln yetersiz olmas gibi etkenlerdir.
Psikososyal risk etkenleri: memnuniyetsizlii, i monotonluu, yetersiz deneti ve i arkada destei, ar i
yk, sorumluluu ve basks altnda alma, yetersiz i organizasyonu gibi etkenlerdir.
2. Kiisel Risk Etkenleri MKH oluumunda cinsiyet, ya, kondisyon ve sigara iimi gibi kiisel etkenlerdir.
Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik yaymland tarihte faaliyette olan
alma merkezlerinin en fazla 2 yl iinde Ynetmelik hkmlerine uygun hale getirilmeleri zorunludur
39/ ELLE KALDIRMA VE TAIMA LERNDE SG

Elle kaldrma ve tama ileri
Doru kaldrma ve tama yntemleri
lgili mevzuat
veren, elle tama ilerinde iiler ve/veya temsilcilerine tanan ykle ilgili genel bilgileri ve mmknse ykn
arl ile eksantrik yklerin ar tarafnn arlk merkezinin yeri hakknda, kesin bilgileri vermekle
ykmldr.
veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 12 nci maddesindeki hususlarla birlikte, bu Ynetmeliin
eklerinde belirtilen hususlar da dikkate alarak, yklerin doru olarak nasl tanaca ve yanl tanmas
halinde ortaya kabilecek riskler hakknda iilere yeterli bilgi ve eitim verecektir.
Aada belirtilen zelliklere sahip yklerin elle tanmas srt ve bel incinmesi riski oluturabilir;
;
1. ok ar veya ok bykse,
2. Kaba veya kavranlmas zor ise,

3. Dengesiz veya iindekiler yer deitiriyorsa,
4. Vcuttan uzakta tutulmasn veya vcudun eilmesini veya bklmesini gerektiren bir konumda ise,
5. zellikle bir arpma halinde yaralanmaya neden olabilecek younluk ve ekilde ise.
6. ok yorucu ise,
7. Mutlaka vcudun bklmesi ile yaplabiliyorsa,
8. Ykn ani hareketi ile sonulanyorsa,
9. Vcut dengesiz bir pozisyonda iken yaplyorsa,
10. Bedenen alma ekli ve harcanan g, zellikle srt ve bel incinmelerine neden olabilir.
alma ortam
1. allan yer ii yapmak iin yeterli genilik ve ykseklikte deil ise,
2. Zemin dz deilse, engeller bulunuyorsa veya dme veya kayma tehlikesi varsa,
3. alma ortam ve artlar, iilerin ykleri gvenli bir ykseklikte veya uygun bir vcut pozisyonunda
tamasna uygun deilse,
4. yeri tabannda veya allan zeminlerde yklerin indirilip kaldrlmasn gerektiren seviye farkllklar varsa
5. Zemin veya zerinde durulan yer dengesizse,
6. Scaklk, nem veya havalandrma uygun deilse
7. Aada belirtilen alma ekillerinden bir veya daha fazlasn gerektiren iler srt ve bel incinmesi riski
oluturabilir.
8. zellikle vcudun belden dnmesini gerektiren ar sk veya ar uzun sreli bedensel almalar,
9. Yetersiz ara ve dinlenme sresi,
10. Ar kaldrma, indirme veya tama mesafeleri,
11. lemin gerektirdii, ii tarafndan deitirilemeyen alma temposu.
inin;
1. Yaplacak ii yrtmeye fiziki yapsnn uygun olmamas,
2. Uygun olmayan giysi, ayakkab veya dier kiisel eyalar kullanmas,
3. Yeterli ve uygun bilgi ve eitime sahip olmamas,
4. Durumunda iiler risk altnda olabilirler.
ERGONOM ve BLEENLER
Ergonomi insan kullanm iin evre, sistem ve nesnelerin tasarmna insanla ilgili bilimsel bilginin uygulanmasdr
A - Anatomik Bileeni
1. Antropometri (Vcut lleri)
2. Biyomekanik (Kuvvet uygulamalar) Kronik ya da kmlatif bozukluklarn olumamas iin nlem almay salar.
Kuvvet uygulamasnda tm yaammzda kullanacamz temel prensip vardr;
a. Hareketler ritmik olmal (statik iler ergonomik deildir),
b. Hareketler simetrik olmal,
c. Hareketler doal olmal (vcudumuz doal pozisyonundan ne kadar saparsa, o kadar fazla enerji harcar)
B- Fizyolojik Bileeni
a. fizyolojisi (Enerji harcanmas)
b. i iin alann ne kadar enerji harcanacan inceler
c. evre fizyolojisi (Fizik evrenin etkileri)
C - Psikolojik Bileeni
a. Bilgi deerlendirme ve karar alma
b. Mesleksel psikoloji (Eitim, efor ve kiisel farkllklar
c. Eer uygun aralar veya dinlenme dnemleri konulursa tazelenmi optimum etkinlik dnemlerine balanabilir.
Drt tip i aras vardr:
1) Spontan ; ar zorlayc ilerde alanlarn kendisince verdii aralardr.
2) Maskelenmi ;halen yaplan ile ilgili olmayan ikincil bir iin yaplmasdr.
3) -koullu ;Bir makinenin temizlenmesi, alma masasnn dzenlenmesi alma arkadalarna danmak
zere alma alanndan ayrlma
4) nceden programlanm
alma Alanlarnda Ergonomik Risk Etmenleri
1.fiziksel etmenler
Dk scaklk
Vibrasyon
Yinelenen ya da srekli yaplan i
Ar kuvvet

Belirli prosudrlerde almak
Lokalize mekanik temas basklar
2. biyolojik etmenler
3. psikolojik etmenler
4. i etmenleri
5. rgtsel etmenler (ynetim biimi)
40/ KAZASI SG
Kaza ve i kazas kavramlar
kazalarnn nedenleri
kazas nedenli maddi ve manevi kayplar
kazalarnn snflandrlmas
kazas istatistikleri
Kaza sonras dzenlenecek belgeler ve kaza bildirimi
Kazann incelenmesi, rapor ve istatistik dzenlenmesi
lgili mevzuat
KAZA kast sz konusu olmakszn meydana gelen, beklenmedik ve sonucu istenmeyen olay olarak
tanmlanmaktadr.
(ILO) tarafndan i kazas; belirli bir zarar veya yaralanmaya yol aan, nceden planlanmam
beklenmedik bir olaydr olarak tanmlanmtr.
i kazas, i gren ie veya i eitimine giderken veya iletme iinde alrken veya alma aralarnn
bakmn ve muhafazasn yaparken aniden olan, i grene bedensel zarar veren bir olaydr eklinde
yaplmaktadr.
(WHO) ya gre i kazalar nceden planlanmam ou zaman, kiisel yaralanmalara, makinelerin, ara
ve gerelerin zarara uramasna, retimin bir sre durmasna yol aan bir olaydr olarak tanmlanmtr.
506 Sayl Sosyal Sigortalar Kanunu, sosyal sigorta uygulamas iinde i kazalarn, insanlarn
kazanma gcn engellemesi ltne dayandrm ve bunlar sakatla yol aan olaylar olarak ifade
etmitir.
5510 Sosyal Sigortalar Ve Genel Salk Sigortas Kanununa gre, kazas,
a) Sigortalnn iyerinde bulunduu srada,
b) veren tarafndan yrtlmekte olan i nedeniyle veya grevi nedeniyle, sigortal kendi adna ve
hesabna bamsz alyorsa yrtmekte olduu i veya alma konusu nedeniyle iyeri dnda,
c) Bir iverene bal olarak alan sigortalnn, grevli olarak iyeri dnda baka bir yere gnderilmesi
nedeniyle asl iini yapmakszn geen zamanlarda,
d) Emziren kadn sigortalnn, ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda,
e) Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere gidi gelii srasnda, meydana gelen ve
sigortaly hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen zre uratan olaydr.
Bu kanuna gre, bir kazann i kazas saylmas iin yukarda saylan durumlardan en az birinin
gereklemesi sonucunda sigortalnn bedence veya ruha arzaya uramas gerekmektedir.
KAZALARININ SINIFLANDIRILMASI
A- OLUAN ZARARIN SONULARINA GRE KAZALAR
Yaralanma ile sonulanan kazalar,
Bir gnden fazla iten uzaklamaya neden olacak tedavi gerektirmeyen kazalar,
Bir gnden fazla iten uzaklamay gerektiren kazalar,
Srekli i grmezlie neden olan kazalar,
lm ile sonulanan kazalar.
B- OLUAN ZARARIN NTELNE GRE KAZALAR
Kafa yaralanmalar (ba, gz, yz vb.),
Boyun ve omurga yaralanmalar,

Gs kafesi, solunum organlar yaralanmalar,
Kala, dizkapa, uyluk kemii yaralanmalar,
Omuz, st kol, dirsek yaralanmalar,
n kol, el bilei, el ii, parmak yaralanmalar,
Diz kapa, baldr, ayak yaralanmalar,
organ yaralanmalar,
Ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalar.
C- OLAYIN MEYDANA GEL EKLNE GRE KAZALAR
Dme ve incinme,
Para, malzeme dmesi,
Gze yabanc cisim kamas,
Yanma,
Makinelerden olan kazalar,
El aletlerinden olan kazalar,
Elektrik kazalar,
Ezilme ve skma,
Patlamalardan olan kazalar,
Zararl ve tehlikeli maddelere deme sonucu oluan kazalar.
Kazalarn Temel Nedenleri (4M)

1) Man (nsan)
a) Psikolojik Nedenler:Unutkanlk, sknt-znt-keder, evre etkileri, istem d davran, ihmalci
davran,hatal davran v.b.
b) Fiziksel Nedenler:Yorgunluk, uykusuzluk,alkol,hastalk v.b.
c) yeri Nedenleri:nsan ilikileri, takm almas, iletiim
2) Machine (Makine)
a) Hatal makine ve ekipman yerleimi,
b) Eksik veya kusurlu koruyucular,
c) Yetersiz standardizasyon,
d) Yetersiz kontrol ve bakm,
e) Yetersiz mhendislik hizmetleri v.b.
3) Media (Ortam-evre)
a) Yetersiz alma bilgisi,
b) Uygun olmayan ama metodu,
c) Uygun olmayan alma yeri ve ortam v.b.
4) Management (Ynetim)
a) Yetersiz ynetim organizasyonu,
b) Tamamlanmam kurallar ve talimatlar,
c) Yetersiz gvenlik ynetim plan,
d) Eitim ve retim yetersizlii,
e) Uygun olmayan nezaret, ynetim ve rehberlik,
f) Uygun olmayan personel istihdam,
g) Yetersiz salk kontrolleri
En ok i kazas
1. Metal
2. Maden
3. Tekstil
En ok lml i kazas
1. naat
2. Nakliyat
3. Maden

verenlerin grev ve sorumluluklar:
1. Yazl Mevzuatn Gereini Yerine Getirme,
2. Yazl Olmayan Kurallarn Gereklerine Uyma,
3. Eitim,
4. Denetim,
5. alanlarn, Alnacak Gvenlik Kurallarna Uymalarnn Salanmas
KAZASINDAN KAYNAKLANAN YKMLLKLER
kazas ya da meslek hastal sonucunda, meslekte kazanma gc kaybnn oran ne olursa olsun, beden
tamlnn korunmas ilkesi nedeniyle, sigortalnn ivereni hakknda maddi ve manevi tazminat davas
amas hakk mevcuttur. Alacak davann, Borlar Kanunu hkmlerine gre, akde muhalefetten doan
davalarda olduu gibi, 10 yllk zaman am sresi iinde, Mahkemelerine bavurularak almas
gerekmektedir.
MANEV TAZMNAT
inin, iverenden isteyebilecei manevi tazminat, 818 sayl Borlar Kanununun 47. maddesine gre,
cismani zarara urayan kiiye veya bu nedenle vefat eden kiinin ailesine, ekilen ac, elem ve straplar
hafifletmek amacyla, hakimin takdir edecei uygun bir miktar paradan ibaret olup, matematiksel ynden
herhangi bir hesab gerektirmemektedir.
MADD TAZMNAT
inin, iverenden isteyebilecei maddi tazminat ise, daima matematiksel ynden hesaplamay
gerektiren ve zararn gerek miktarn bulmaya ve karlamaya ynelik bir tazminat eididir.
Maddi tazminat eittir:
1.) Rcu Tazminat
2.) Gremezlik Tazminat
3.) Destekten Yoksunluk Tazminat
1- Rcu Tazminat: Sosyal Gvenlik Kurumunun da, iveren ve nc ahslar hakknda, 5510 sayl
Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas kanununun 21. ve 23.maddelerine gre rcu tazminat davas
ama hakk bulunmaktadr.
2- Gremezlik Tazminat: Bu tazminat, Borlar Kanununun 46. maddesi ile tanmlanmtr. Buna gre,
cismani bir zarara urayan kimsenin, i gremezlii lsnde almasnn aksayaca ve bu nedenle maruz
kalaca zarar ve ziyann, kendisini altrandan isteyebilecei prensip olarak kabul edilmitir.
3- Destekten Yoksunluk Tazminat: Bu tazminat, i kazas veya meslek hastal sonucu lmlerde, len
kimsenin destek olduu kiiler tarafndan iverenden istenebilecek bir tazminat trdr. Bu kiiler
tarafndan, iverenden tazminat istenebilmesi iin, destek durumundaki iinin lm ile yardm gren
kiilerin para ile llebilecek bir zarara uram olmalar gerekmektedir.
KAZA SEBEP TEORLER

1. Domino Teorisi,
2. nsan Faktrleri Teorisi,
3. Kaza/Olay Teorisi,
4. Epidemiyoloji Teorisi,
5. Sistem Teorisi
6. Kombinasyon Teorisi.
1- DOMNO TEORS
Kaza nleme ve sanayi gvenliinin ilk ncs 1920lerin sonlarnda, 75.000 sanayi kaza raporu zerinde
altktan sonra Heinrich;
o Sanayi kazalarnn %88ine i arkadalar tarafndan (emniyetsiz hareketler) neden olduu
o Sanayi kazalarnn %10una gvenli olmayan koullarn (emniyetsiz durumlar) neden olduu
o Sanayi kazalarnn %2sinin engellenemez olduunu ortaya koymutur.
Kazaya neden olan olaylarn dizisinde be faktr vardr. Bu faktrler (kaza zinciri) denir

a.Kaltsal ve sosyal evre: Olumsuz karakter zellikleri insanlar sosyal evrenin bir sonucu olarak
miras kalm ecdat veya edinilebilir gvenli olmayan biimde hareket etmeye ynlendirebilir.
b.Kiinin hatas: Dikkatsizlik, pervaszlk, sinirlilik, nem vermeme ve ihmal gibi kiisel zrler
kazalarn ikinci nedenidir. nsanlarn bu beeri zaaflar eitim ve disiplinle belki ksmen dzeltilebilir. Bu
tip olumsuz karakter zellikleri ister miras kalm ister de edinilmi olsun insanlarn neden gvenli
olmayan bir ekilde davrandklarn ve neden tehlikeli artlarn mevcut olduunu ortaya koyar.
c.Gvensiz hareket ve koullar: nsanlar tarafndan ortaya konan gvenli olmayan davranlar ve
mekanik veya fiziki tehlikeler kazalarn dorudan nedenleridir. nsann kiisel zrleri olmas her zaman
iin kazaya uramasn gerektirmez. Bir insann, rnein dikkatsizlii bir kazaya neden saylabilmesi iin,
almas srasnda da dikkatsiz bir hareket yapm olmasyla kaza zincirini tamamlar. Kazann asl nedeni
i banda yaplan yanl davrandr. Dier taraftan alt makinede, rnein bir pres (bask) kalbnda
gerekli koruyucu elemanlarn bulunmay iyerindeki gvensiz bir kouldur.
d.Kaza: Tipik olarak, yaralanmayla sonulanan kazalar dmeyle veya hareket eden nesnelere
arpmayla meydana gelmektedir. Yukarda belirtilen faktrn arka arkaya dizilmesi de kazann olmas
iin yeterli olmaz. nceden planlanmayan ve bilinmeyen, zarar vermesi muhtemel bir olayn da meydana
gelmesi gereklidir. u halde yaralanma ya da zararn meydana gelmesi, yani kazann btn unsurlar ile
gerekleebilmesi iin bir kaza olay da mevcut olmaldr.
e.Yaralanma: Tipik olarak, kazalardan meydana gelen yaralanmalara incinmeler ve krklar da dhildir.
Heinriche gre her kaza (yaralanma, zarar grme olay) yukarda sralanan be temel nedenin arka
arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir. Bunlardan biri olmadka bir sonraki meydana gelmez ve dizi
tamamlanmadka kaza ve yaralanma olmaz.
2- NSAN FAKTRLER TEORS
Ar Ykleme:
Uygun Olmayan Tepki/Uyumsuzluk:
Uygun Olmayan Eylemler:
3- KAZA/OLAY TEORS
Ar yklenme, ergonomik tuzaklar ,hataya karar verme, insan hatasna ynelmektedir
4- EPDEMYOLOJ TEORS
Endstriyel hijyen, hastalk, rahatszlk veya dier salk bozukluklarna sebep olan evre faktrleri ile
ilgilenir. Epidemiyolojik teoride anahtar bileenler yetenek ve durum zellikleridir.
5- SSTEM TEORS
Sistem modellerinin temel bileenleri, kii, makine, evre, bilgi, kararlar, riskler ve yaplmas gereken
grevdir.
6. KOMBNASYON TEOREM
ou kez bir kazann nedeni sadece bir model/teori ile uygun ekilde aklanamayabilir. Bylece,
Kombinasyon Teorisine gre, esas neden birka farkl model parasn birletirebilir.
NSAN HATASI
btn kazalarn arkasndaki temel sebep insandr.
Kazalarnn insan hatalarndan kaynaklanmas bir ok faktre dayanr. Kukusuz, kaza yapan iinin
eitimsizlii, ie uygun olmay, uyumsuzluu, eitim ve bilgi eksiklii, tecrbesizlii, yorgunluu, heyecanl
veya zntl oluu, dalgnl, dikkatsizlii, acelecilik, bahanecilik, ilgisizlii, dzensizlii, meleke
noksanl ve hastalklar vb. nedenler; ya da iinin her eye karn kurallara uymam olmas
(vurdumduymazlk) da insan faktrne bal temel sebepler arasndadr.
KAZASINI OLUTURAN FAKTRLER

1. Psikolojik,
2. Sosyolojik,
3. Fizyolojik,
4. Teknik
1.PSKOLOJK FAKTRLER

KLK
KAZAYA YATKINLIK
KAZA STDADI
CEHALET
STRES
DUYGUSAL DURUM
TEN KAYTARMA
2.SOSYOLOJK FAKTRELER ; Kaza geiren iilerin pek ounda sosyopatik davranlar,
kanun tanmazlk, sululuk, ailevi anlaamazlk, bakalar ile anlaamama, dmanlk ve krgnlk,
sorumsuzluk, alkol alkanl gibi durumlarn bulunduunu belirtmilerdir.
3.FZYOLOJK FAKTRLER ; Fizyolojik modeller, sarlk, krlk veya her hangi bir kas kuvveti
eksikliinin her biri bir kaza sebebi olabilir. Ayn ekilde uykusuzluk ve yorgunlukta kaza sebepleri
arasnda saylabilir.
4.TEKNK FAKTRLER
Ynetim:
Makine, malzeme, evre :
KAZALARINDAN KORUNMA METOTLARI

a) Mhendislik
b) kna veTevik
c) Ergonomiden yararlanma
d) Disiplin Kurallar
KAZASI SORUTURMASI, RAPORLAMASI ve BLDRM

Bir kaza meydana geldiinde soruturma ok nemli hale gelir.
SORUTURMANIN AMACI ; Soruturma u kelimelerle yaplmaldr:
Kim, Ne, Ne Zaman, Nerede, Neden , Nasl.
1.Yaralanan kiinin yapt i neydi?
2.Kaza esnasnda yaralanan kiinin yapt ya da yapmaya alt i tam olarak neydi?
3.Kaza srasnda yaralanan kiinin yapt ite kii yeterli miydi? Kii yeterli eitimi ald m?
4.Yaralanan kii kazaya dahil olan ekipman kullanmaya ya da ii yapmaya yetkili miydi?
5.Kaza srasnda dier iiler de orada myd? Eer yleyse onlar kimdi ve ne yapyorlard?
6.Sorgulanan grev, onaylanan prosedre (ileyie) gre yerine getiriliyor muydu?
7.Kiisel koruyucu ekipman dahil olmak zere uygun ekipman kullanlyor muydu?
8.Yaralanan ii ite yeni miydi?
9.lem/ekipman/sistem yeni miydi?
10.Yaralanan kiiye, kaza ncesinde tavsiyede bulunulmu muydu?
11.Ak bir ekilde takip edilmeyen gvenlik kurallar veya prosedrleri mevcut muydu?
12.Kaza nerede oldu?
13.Kaza esnasnda kaza mahallinin artlar nasld?
14.Daha nce buna benzer kaza meydana geldi mi? Eer olduysa, tavsiye edilen nleyici tedbirler alnd
m? Gelitirildi mi?
15.Kazay nleyecek ak zmler mevcut muydu?
SORUTURMANIN YNETM VE RAPORLAMA
Kaza mahallinin izolasyonu
Btn kantlarn kaydedilmesi
Olay mahallinin fotorafnn ekilmesi
ahitlerin belirlenmesi
ahitlerle grme
YASAL SORUMLULUK
Madde 13 Kazas

a) Sigortalnn iyerinde bulunduu srada,
b) (Deiik: 17/4/20085754/8 md.) veren tarafndan yrtlmekte olan i nedeniyle sigortal kendi adna ve
hesabna bamsz alyorsa yrtmekte olduu i nedeniyle,
c) Bir iverene bal olarak alan sigortalnn, grevli olarak iyeri dnda baka bir yere gnderilmesi nedeniyle
asl iini yapmakszn geen zamanlarda,
d) (Deiik: 17/4/20085754/8 md.) Bu Kanunun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi kapsamndaki
emziren kadn sigortalnn, i mevzuat gereince ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda,
e) Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere gidi gelii srasnda, meydana gelen ve sigortaly
hemen veya sonradan bedenen yada ruhen zre uratan olaydr.
kazasnn 4. maddenin birinci fkrasnn;
a) (a) bendi ile 5. madde kapsamnda bulunan sigortallar bakmndan bunlar altran iveren tarafndan, o yer
yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en ge kazadan sonraki ign iinde,
b) (b) bendi kapsamnda bulunan sigortal bakmndan kendisi tarafndan, bir ay gememek artyla rahatszlnn
bildirim yapmaya engel olmad gnden sonra ign iinde,
c) kazas ve meslek hastal bildirgesi ile dorudan ya da taahhtl posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu
fkrann (a) bendinde belirtilen sre, i kazasnn iverenin kontrol dndaki yerlerde meydana gelmesi halinde, i
kazasnn renildii tarihten itibaren balar.
Madde 15e gre, iveren, i kazasna urayan sigortalya, Sosyal Sigortalar Kurumunca ie el
konuncaya kadar, salk durumunun gerektirdii salk yardmlarn yapmakla ykmldr.
Madde 26ya gre i kazas, iverenin kast veya iilerin saln koruma ve i gvenlii ile ilgili
mevzuat hkmlerine aykr hareketi veya su saylabilir bir hareketi sonucu olmusa, SSKca sigortalya
veya hak sahibi kimselerine yaplan veya ileride yaplmas gerekli bulunan her trl giderlerin tutarlar ile
gelir balanrsa SSKca iverene dettirilir.
Madde 29a gre haber verme kdnda bildirilen olayn i kazas saylp saylmayaca SSKca
soruturma yaplabilir. sonunda, yazl hususlarn geree uymad ve vakann i kazas olmad anlalrsa
Kurumca bu olay iin yersiz olarak yaplm bulunan masraflar iverenden alnr.
Ayn 4857 sayl Kanununun 77. maddesine gre ise, iverenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn
ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek
zorundadrlar.
Bu kanununun 4. maddesine gre, sigortaly altran iveren i kazasn, o yer yetkili kolluk
kuvvetlerine derhal ve Sosyal Sigortalar Kurumuna da en ge kazadan sonraki ign iinde i
kazas bildirgesi ile (dorudan ya da taahhtl posta ile) kuruma bildirmek zorundadr ekliyle bildirim
sreleri tekrar dzenlenmitir.
Madde 80e gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli
ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr.
Madde 82ye gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli
ilerin yapld iyerlerinde iverenler, SG uzman grevlendirmekle ykmldrler.
KAZA STATSTKLER
Kaza sklk oran (F) ve kaza arlk oran (V) i gvenlii almalarna zetle u yararlar
salamaktadr:
1. Mesleki kaza
2. Mesleki yaralanma
3. gremezlik
gn kaybna neden olan mesleki yaralanma olaylar aadaki hususlar iin dikkate alnacaktr
1. Toplam Olay Says
2. lml Olaylar Says
3. lml Olmayan Olaylar Says
4. Geici Gremezlik Olaylar Says
Meslek hastal olaylar, kaza istatistikleri kapsam dnda tutulmaktadr.
KAZA SIKLIK ORANI (Accident Frequency Rate)

Kaza Sklk Oran= Toplam Kaza Says * 1.000.000
Toplam ins. saat al. say.
rnek: 850 iinin alt bir iletmede, bir yl ierisinde 100 i kazasnn meydana geldii ve kaybedilen
i gn toplamnn ise (yllk izin, ie gelmeme, hastalk ve kaza gibi) 40.000 olduu varsaylsn. (1 yl
ierisinde 300 i gnnn bulunduu ve 1 i gnn de 7,5 saat alld kabul
Kaza Sklk Oran= 100 * 1.000.000=62.01

(850*300*7,5)-(40.000*7,5)
KAZA AIRLIK ORANI (Accident Severity Rate)
kazalarnn arl (kaza arlk hz, kaza arlk oran), genel olarak, kaza sonunda alnmas gereken
istirahat (tedavi) sresi ile llr.
Kaza Arlk Oran= Kazalardan dolay toplam kayp gn says * 1.000.000

Toplam insan saat alma says
Bu orann hesaplanmas srasnda eer lml i kazas veya srekli i gremezlik durumu mevcut ise,
kazalardan dolay toplam kayp gn saysna, her lml ve/veya srekli i gremezlik iin ayr ayr 7500
gn eklenmesi gerekmektedir.Geici i gremezlik olaylarnda, tbbi ilemlerin sresi 1 gnden daha az
srmesi durumlar dikkate alnmamaktadr.
KAZA OLABLRLK ORANI (Accident Insidence Rate)

Takvim yl ierisindeki lml ve/veya lml olmayan mesleki yaralanmalarn toplam saysnn, ayn yl
ierisinde referans grupta yer alan iilerin toplam saysna blnmesiyle elde edilen deerin 100.000
katsays ile arplmasyla hesaplanr.
Trkiyedeki lml i kazas oranlar normalde olmas gereken deerden daha yksek kmaktadr.
STATSTKLERLE KAZALARI ve SOSYO-EKONOMK BOYUTU

ILO verilerine gre ise, i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle Trkiyede her gn 3 ii, dnyada
ise her gn ortalama 5 bin ii, ylda ise 2 milyon kii yaamn yitiriyor.
Bu sorunlar ii, iveren ve lke olarak adan ele almak mmkndr:
A. AISINDAN i retimi direkt katks olan , kazasna urayan bir ii ise retimden geici
veya srekli olarak uzak kalacak,Bu durum iiyi ve ailesini tm adan zarara uratacaktr.
B. VEREN AISINDAN yerlerinde bir iinin i kazas geirmesi sonucunda; kazaya urayan iinin
retimden geri kalmas, iyerindeki retim ve verimlilik olumsuz ynde etkilenecektir.
C. LKE EKONOMS AISINDAN
kazalar sonucunda meydana gelen i gc ve i gn kayplar, iletmenin grd maddi zararlar ve
onarm masraflar, iiye denen tazminatlar, tbbi mdahale ve hastane masraflar,
Taeron ; kendi arac, kendi emir verecek, kendi maa verecek
veren
41/ SALIK GZETM VE MESLEK HASTALIKLARI

Salk gzetimi kavram ve uygulanmas
Meslek hastal kavram
Meslek hastal eitleri ve nedenleri
Meslek hastal tan yntemleri
Meslek hastalklarndan korunma
Meslek hastal istatistikleri
Uluslararas alma rgtnn (ILO) 112 numaral tavsiye kararna gre, ii salnn amac;
alanlarn salk kapasitelerini en yksek dzeye karmak,
almann olumsuz koullar nedeniyle saln bozulmasn nlemek,
Her iiyi fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun ilerde altrmak
Yaplan i ile ii arasnda uyum salayarak, en az yorgunlukla en uygun verimlilii elde etmektir.
yerinde gerekletirilen salk gzetimi programlar; alann korunmas, eitilmesi ve izlenmesini
salamaktadr. Bu programlar; ie giri muayeneleri, aralkl kontrol muayeneleri, zararl maddeler tarafndan
oluturulan hastaln erken belirtilerini ve derecesini belirlemek iin spesifik testler, tbbi tedavi ve kapsaml bir
kayt sistemini iermektedir
Salk Muayenelerinin Amalar ;
Meslek hastalklar ve i kazalarn nleme
le ilgili hastalklar nleme
alma ortamndaki salk risklerinin dier alanlara yaylmn nleme
yerindeki tehlikeleri azaltma
Sal gelitirme
evreyi gelitirme
1-e Giri Muayeneleri
Bir iyerinde alacaklarn ie alnmalarndan nce iyeri hekimi tarafndan salk muayenesinden geirilmeleri,
ie elverili olanlarn ve olmayanlarn ayrlmalar i sal biliminin temel kurallarndandr
2. Kontrol Muayeneleri
a) Erken kontrol muayeneleri : e giri muayenesinden sonra en erken muayene yasal prosedrde1 yl
sonra yaplmaktadr. Baz i kollarnda bu 3 veya 6 ay sonradr.
b) Aralkl kontrol muayeneleri (Periyodik muayeneler : e giri raporu dzenlenen her alana belirli
srelerle salk muayeneleri ve gerektiinde laboratuvar aratrmalar yaplmaldr. Ar ve tehlikeli iler
kapsamnda alan tm iilerin, Kanununun 86. maddesi gerei en az ylda bir kez hekim raporu ile
almalarnda saknca olmadnn belirlenmesi gerekmektedir.
c) zellii olan alanlarn kontrol muayeneleri ; risk grubuna ynelik yaplan kontrollerdir
MESLEK HASTALIININ TANIMI
Sigortalnn; altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden
urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleridir.(5510 SSK)
Dnyada mesleki ve i ile ilgili hastalklar arasnda ilk sray fiziksel etkenlerle oluan hastalklar (% 40 ile kas-
iskelet sistemi hastalklar)almaktadr.
Trkiyede ise birinci srada mesleki solunum sistemi hastalklar bulunmaktadr
Meslek Hastalklarnn Genel zellikleri;
Kendine zg ve kronik seyirli bir klinik tablo,
Hastalk etkenine uzun sreli tekrarlanarak maruz kalma,
Belirli mesleklere zg olmas
Hastaln o meslekte alanlarda insidansnn yksek olmasdr
Meslek Hastalklarnn Kazalarndan Fark
Hastalk etkeninin devaml/tekrarlayan biimde olmas,
Hastaln ilerleyici oluu
Balang tarihinin kesin olarak saptanamamas
ILO MESLEK HASTALIKLARI LISTESI
1.Etmenlerin Neden Olduu Meslek Hastalklar
a)Kimyasal etmenlerin neden olduu meslek hastalklar
- Ar metaller
- Aromatik-Alifatik Bileikler
- Gazlar
b)Fiziksel etmenlerin neden olduu meslek hastalklar
Grlt-titreim
Tozlar
Scak ve souk ortamda alma
Dk ve yksek basnta alma
Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)
c)Biyolojik etmenlerin neden olduu meslek hastalklar

Bakteriler
Virsler
Mantarlar
Protozoalar
d)Psiko-sosyal kaynakl meslek hastalklar
2)Hedef Organlarda Grlen Meslek Hastalklar
Solunum sisteminin meslek hastalklar
Mesleki deri hastalklar
Mesleki kas-iskelet sistemi hastalklar
3)Mesleki Kanserler
4)Dier Meslek Hastalklar
SSK SALIK LEMLER TZNE GRE MESLEK HASTALIKLARI SINIFLANDIRILMASI

A GRUBU:Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalklar:
B GRUBU :Mesleki deri hastalklar
C GRUBU : Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar
D grubu : mesleki bulac hastalklar Bu grupta da hayvanlardan insana bulaan hastalklar (zoonozlar) ve
salk hizmetlerinde alanlarda grlebilecek viral hepatit ve tberkloz gibi hastalklar yer almaktadr.
E GRUBU : Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar (travma, radyasyon, grlt, basn)
MESLEK HASTALIKLARINDA TANI YNTEMLER

Klinik Deerlendirmeler
Bu deerlendirmelerde yk ve fizik muayene bulgular nem tar.
ykde hastaln belirtileri ile ilgili bilgilerin yan sra, hastann alma yks de renilmelidir.
Hastaln ile ilikili olduu dnldnde alma yksnn ayrnt ile renilmesi gerekir.
Laboratuar Deerlendirmeleri
Hastalklarn tansnda yk ve klinik deerlendirmeler esas olmakla birlikte kesin tannn bir laboratuar bulgusuna
dayandrlmas gereklidir. Bu laboratuvar yntemleri balca 3 grupta ele alnr.
Radyolojik Yntemler
Biyokimyasal Yntemler
Patolojik ncelemeler
MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA

Meslek hastalklar NLENEBLR hastalklardr.
Neden iyerinde olduuna gre, iyerinde etkili nlemler alnmak suretiyle meslek hastalklar nlenebilir.
Temel Prensip;
Teknik Koruma , ikame
Kaynakta, Ara yolda, Kiide
Tbbi Koruma
e giri, Periyodik Muayene, Hastalk Muayeneleri, Taramalar
Pnmokonyozlar
silikozis: saf silis kristallerinin solunmas sonucu oluurlar
antrako-silikozis: maden iilerinde, kmr ve silis tozlarnn birikmesiyle
bissinozis : pamuk iilerinde, pamuk tozlar ile grlen hastalk
Sidere- silikoz:Akcierde demir ve silis tozlarnn birikmesi ile
Kaolenpnmokonyozu: alminyum silikat tozlarnn birikmesiyle
Asbestoz: asbest tozlarnn solunmas ile
Talkoz : talk (magnezyum silikat ) tozlarnn solunmas ile
Silimanite mineralleri pnmokonyozu: alminyum silikatlarn deiik formlarnn neden olduu hastalk
Berilyoz: mineral tozlarnn neden olduu hastalk ( baritoz : baryum slfat tozlar, stannoz: kalay )
Maruziyet Sresi;
Bir meslek hastalnn oluabilmesi iin risk etmenle en az kar karya kalma sresidir. Sosyal Sigorta
Salk lemleri Tznde yalnzca iki hastalk iin sre belirtilmitir.
Grltye bal iitme kaybnda hastaln meydana gelmesi iin en ksa sre 2 yl,
tozlu yerlerde alanlarda pnmokonyoz meydana gelmesi iin de 3 yl olarak belirtilmitir
Bavuru ilemleri;
Bir salk biriminden meslek hastal phesi ile ilgili meslek hastalklar hastanesine sigortalnn sevki
Sigortalnn meslek hastal iddias ile sigorta mdrlkleri araclyla ilgili meslek hastalklar
hastanesine sevki,
Meslek hastalklar hastanesinde yaplan periyodik muayene sonucu meslek hastal phesi olan
sigortalnn bavurusu,
yeri hekimlerince meslek hastal phesi olan sigortalnn bavurusu
Mesleki Maruziyet Snr Deeri;
Baka ekilde belirtilmedike, 8 saatlik srede, alanlarn solunum blgesindeki havada bulunan kimyasal madde
konsantrasyonunun zaman arlkl ortalamasnn st snrdr.
MAK (Msaade Edilen Azami Konsantrasyon)
eitli kimyasal maddelerin kapal iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen ve orada gnde sekiz saat
alacak olanlarn salklarn bozmayacak olan azami miktarlarna MAK deer denir.
Hacim birimi ppm (cm3/m3), -SIVI
Arlk birimi mg/m3 ve -TOZ
Parack birimi ppm/m3 tr. -GAZ
TWA (Zaman Arlkl Ortalama Deer)
Sekiz saatlik alma sresinde alanlarn solunum blgesindeki havada bulunan kimyasal madde
konsantrasyonun zaman arlkl ortalamasnn st snrna TWA denir. Bu deerler ppm (ml/m3) veya mg/m3
olarak verilir.
STEL
Baka bir sre belirtilmedike, 15 dakikalk srede maruz kalnan, almamas gereken limit deer.
Biyolojik Snr Deer
Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki
konsantrasyonunun st snrdr.
TLV-C=ESD-TD (Eik Snr Deer-Tavan Deer)
gn boyunca hibir ekilde almamas gereken deerdir.
Ykmllk sresi; Sigortalnn iinden fiilen ayrld tarih ile meslek hastalnn meydana kt tarih
arasnda geecek azami dir.
TLV-STEL =ESD-KSMS(Eik Snr Deer-Ksa Sreli Maruziyet Snr)
Bu deer,alma gn boyunca asla almamas gereken ve 15 dakikalk maruziyet temelinde belirlenmi zaman
arlkl ortalama snr deerdir. Bu konsantrasyonlara maruziyet 15 dakikay amamal, gnde 4 defadan fazla
yinelenmemeli ve 2 maruziyet aras sre 60 dakikadan ksa olmamaldr
Kurun TLV :0,15 mg/m3 salk kont.3 ay
Civa TLV: 0,075 mg/m3 salk kont. 3 ay
Arsenik TLV: 0,5 mg/m3 salk kont. 6 ay,
42/ Gvenlii Ynnden Yaplmas Gereken Kontroller ve Dzenlenen

Belgeler
Dzenlenmesi gereken belgeler
yerlerinde yaplmas gereken kontroller ,
lgili mevzuat
Sal ve Gvenliinde temel yaklamlardan en nemlisi proaktif yaklamlardr. Bir baka ifade ile
meydana gelmi olaylarn ardndan gitmek yerine, olaylarn nne geip, istenilen tarafa ynlendirmek, ksaca
Sal ve Gvenliini ynetmektir. leride ortaya kabilecek muhtemel olaylarn getirecei olumsuzluklardan
kanmak ancak byle mmkn olabilecektir.
Her iyeri almalarn salk ve gvenlik ynnden etkin, verimli ve kesintisiz srdrlmesini salamak
durumunda olup, tm iletmelerden beklenilen gvenli, verimli ve srekli bir retim yaplmasdr.
yerlerinde salk ve gvenlik tedbirlerinin gvenirlilii ile yeterliliinin llmesinin yan sra varsa aksayan
hususlarn tespit edilmesi amacyla, belirli kontrollerin, lmlerin ve bakmlarn periyodik olarak yaplmas

gerekmektedir.
Yaplmas gerekli bu kontrol, bakm, test ve lmler; iyerlerinin zelliine, yaplan iin niteliine, iyerinde
kullanlacak teknoloji ile ara, gere, makine, tezgh ve tesislere gre baz deiiklikler gstermekle birlikte ana
unsurlaryla belirli zellikleri tamak zorundadr.
yerlerinde nceden tespit edilmi risk noktalar zerinde, uzman elemanlarca yaplacak ilk kurulu ve
mteakip periyodik kontrollerle, istenmeyen olaylarn nne gemenin amaland aktr. Bu temel kabulden
hareketle, i gvenlii mevzuatmzda daha nceden elde edilmi tecrbelerden de yararlanlarak risk noktalar
belirlenmi ve bu noktalardaki riskleri ortadan kaldracak ekilde eitli periyodik kontrollere yer verilmitir.
TANIMLAR:
Kayt : Bir yere mal ederek deftere geirmek anlamndadr.
Kontrol : Bir iin doru ve dzenli yaplp yaplmadn inceleme. Bir eyin geree ve aslna uygunluuna bakma,
gzden geirme. Yoklama, arama, tarama.
Belge : Bir iddiay dorulamaya veya rtmeye yarayan yaz, resim, fotoraf vb. ey, delil, vesika. Olup bitmi,
gelip gemi eyler hakknda bilgi sahibi olmay salayan yaz, resim, bant vb. Bir durumu aklayan, belirtici yaz.
Eski deyimle vesikadr.
Trk Ceza Kanununda varaka kelimesine yer verilmitir. (Varaka, hukuki bir hkm ifade eden bir olay ispata
yarayan yazdr.)
Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununda senet kelimesine ver verilmi olup, zerinde imzas bulunan kii aleyhine
delil tekil eder. Her senet bir belgedir, fakat her belge senet deildir.
alma hayatnn denetim ve teftiinde kayt ve belgeler denilince; i ilikisi ierisinde bulunan kiilerin
kendiliklerinden veya bir akdi zorunluluktan veya bir normun tutulmasn emretmesi nedeni ile dzenlemek ve
bulundurmak zorunda olduklar kayt ve belgeler anlalmas gerekmektedir.
AIKLAMALAR:
Teftii Tznn 15/C maddesi Mevzuatn tutulmasn veya bulundurulmasn ngrd kayt, puantaj
cetveli, defter, belge, liste, izelge, rapor, bordro, makbuz, hesap pusulas, ilan, salk raporu, i sal ve
gvenlii defteri, tesisat, makine ve cihazlarn periyodik bakm ve kontrol kartlar vb. belgeler.. den
bahsetmektedir.
Dolaysyla alma mevzuatnda kayt ve belge denilince, yalnz i kanunu deil, i ilikisi dzenleyen her trl
mevzuatn ngrd kayt ve belge anlalmas gerekmektedir.
yerlerinde yaplmas gerekli olan i sal ve gvenliine ynelik faaliyetlerin, etkili, srekli ve sistematik
olarak yrtlebilmesi ancak BELGE SSTEMNN yerletirilmesi ile mmkndr.
Srdrlen faaliyetlerin, almalarn, kontrollerin, eitimlerin, denetimlerin belgeye balanmasnn birok
yarar bulunmaktadr.
Bir iyerinde kayt sisteminin ilemesi;
- yerinin ve alanlarn durumlarnn srekli izlenebilirliini,
- Hizmetlerinin devamlln,
- Aksayan ynlerin rahata grlebilmesini salamasnn yan sra, yaplacak risk deerlendirmelerine de k
tutacaktr.
Bir baka adan bakldnda ise kayt, belge ve kontrol raporlar, iyerlerinin sorunlarnn lke genelinde i kolu
veya sektrel bazda deerlendirilmesine imkn salamaktadr.
Ayrca, insanlarn altnda imzalarnn bulunduu belgeler ve bilgiler hususunda daha dikkatli ve titiz davranlar
sergilemeleri ve kontrol edenler ile edilenlerin ii daha ciddiye almas hususlar, kayt sisteminin yararlarnn
baka bir yndr.
AMA:
Periyodik kontrollerin amac; ahs ya da makine, tesis ve tertiplerin salk ya da fiziki zelliklerini nceden
belirlemek, alma artlarndan dolay ypranma, anma vb. durumlar aratrmak, varsa hzn, nitelik ve
niceliklerini belirlemek, salkl ve gvenli olup olmadklar hakknda fikir ve kanaat oluturmak eklinde
zetlenebilir.
Bir baka ifade ile
- yerinde bulunan her trl makine ve tesislerin fiziki zelliklerini nceden belirlemek
- letme artlarndan dolay oluan anma ypranma gibi durumlarn varln aratrmak
- Yaplan kontrollerde anma, ypranma vb. durumlar varsa bunlarn nitelik ve niceliklerinin belirlemek
- Gerekli hallerde tamir, bakm, onarm ya da iletme artlarnda yaplmas gerekli deiiklikleri ve alnacak
tedbirleri tespit etmek
- Bir sonraki periyoda kadar gvenli bir ekilde alp alamayaca (grev yapp yapamayaca) konusunda
fikir ve kanaat oluturmaktr.

Yukarda belirtilen amalarn gerekletirilebilmesi iin Teknik Periyodik Kontrollerin ncesi ve sonras
almalar yaplmas gerekmektedir. Periyodik kontroller, Salk ynnden yaplan kontroller ve Teknik ynden
yaplan periyodik kontroller olarak iki ana grupta toplanabilir. Burada zerinde durulacak konu Teknik ynden
yaplacak periyodik kontroller olup, Gvenlik, Sreklilik ve Verimlilik gibi temel husus olarak karmza
kmaktadr.
leride meydana gelebilecek riskleri nceden tespit edip ortadan kaldrmay, emniyetli bir alma ortam
oluturmay ve verimli bir iletme salamay, hedefleyerek yaplacak bir teknik periyodik kontrollerden istenilen
sonularn elde edilebilmesi iin bir takm almalarn yaplmas gerekmektedir. Bunlar, Teknik Periyodik Kontrol
ve Test ncesi almalar ile Teknik Periyodik Kontrol ve Test Sonras almalardr.
SALIK YNNDEN YAPILAN KONTROLLER
Ar ve Tehlikeli lerde alan iilerin yaptklar ie bedence ve ruha elverili olduklar salk raporlar
tespit edilecektir.( Kanunu Madde:86) Salk Kontrolleri, iin niteliine gre YILLIK, ALTI AY, AY veya
daha az olabilir. Ayrca;
Bulac hastalk olmadna dair rapor (57)
Kurunla alan iilerin salk kontrolleri (3 ayda bir)
Civa ile ilgili ilerde alanlarn muayenesi (3 ayda bir)
Fosforlu bileiklerle yaplan almalar (Gen.Salk Kont.)
Kadmiyum, magnezyum, kromlu bileikler, berilyumlu alamlar, benzen, anilin, nitro amin trevleri, halojenli
hidrokarbonlar, karbon slfr vs. (65-75) ile yaplan almalarda genel salk kontrollerinde etkin maddelerle
ilgili deerlendirmeler yaplacaktr.
1. Teknik Periyodik Kontrol ve Test ncesi almalar:
1.1. Teknik Periyodik Kontrol uygulanacak makine ve tesisin bilinmesi. Teknik Periyodik Kontrol ve test
uygulanacak makine ve/veya tesisin, ncelikle gerekli n incelemelere ( markas, imalat yl, seri numaras, gc
vb.) tabi tutulmas gerekmektedir. Bunu salamak amacyla;
1.1.1. Teknik karakteristik deerler tespit edilir.
1.1.2. alma usul ve esaslar, artlar belirlenir.
1.1.3. letme ve bakm artlar ile ilgili belge ve bilgiler derlenir.
1.2. Test Metodu ve Uygulanacak Kurallarn Belirlenmesi. Kontrol, lm ve test usul ve teknii, testte
kullanlacak cihaz ve aletler ile uyulacak kurallarn, nceden ilgili standartlar, fenni ve teknolojik literatr ile
mevcut hukuki dzenlemeler takip edilip incelenerek belirlenmelidir. Bu hususta i gvenlii mevzuatnda ve
TSEde istenilen bilgilere rastlanlmad takdirde uygun yabanc mevzuatlardan ve imalat bilgilerinden
faydalanlabilir.
1.2.1. Makine ve tesis ile ilgili.
1.2.2. Hukuki ve teknik Sal ve Gvenlii mevzuat.
1.2.3. Varsa ilgili harmonize ve dier standartlar ve teknik dzenlemeler.
1.2.4. malatlardan alnm bulunan teknik veriler.
1.2.5. Gemi uygulama kaytlar,
1.2.6. Teknik literatr incelenir.
Yaplan bu inceleme sonucunda test metodu ve uyulacak kurallar belirlenir.
1.3. Yetkili Teknik Eleman Temini.
Yukarda belirtilen kontrol ve test kurallarnn belirlenmesi ve eksiksiz uygulanmas iin kabul edilmelidir ki iyi
eitilmi, konusunun uzman teknik elemanlara ihtiya vardr.
1.3.1 Teknik Periyodik Kontrol uygulamasn yapacak teknik eleman ve yardmclar ile ilgili Sal ve
Gvenlii mevzuat ve teknik dzenlemelerde yer alan eitim, belge ve sertifikalara sahip olan elemanlar.
1.3.2. Teknik Periyodik Kontrol uygulamasnda kullanlacak teknik alet, ekipman ve donanmn eksiksiz ve hazr
bulundurulmas.
2. Teknik Periyodik Kontrol ve Test Sonras almalar:
2.1. Teknik Rapor Dzenlenmesi:
Uygulanan test ve deneyler ile yaplan kontroller esnasnda elde edilen bilgileri gsterir, tam bir teknik rapor
hviyetini tayan belge dzenlenmelidir.
Teknik Rapor; Teknik Periyodik Kontrol ve test sonrasnda dzenlenen;
- Gerekli her trl bilgilerin,
- Yrtlecek uygulamalarn,
- Yetkili teknik elemann kanaat ve onay nn yer ald belgedir.
Dzenlenecek Teknik Raporda, Teknik Periyodik Kontrol uygulamas ile ilgili olarak;
Makine ve/veya tesis ile ilgili bilgiler,

Yetkili teknik eleman ile ilgili bilgiler,
Test teknii ve artlar ile ilgili bilgiler,
Teknik Periyodik Kontrol sonular ile ilgili kanaat,
Yaplacak ilemler ile ilgili bilgiler,
Test ekipman ile ilgili bilgiler, bulunmaldr.
2.1.1. Teknik Raporun Blmleri.
Yaplan Teknik Periyodik Kontrol sonras dzenlenecek raporun belge niteliini tamas gerekmektedir.
Dolaysyla belge niteliini kazanmas iin, daha nce yaplanlar hakknda bilgi edinilmeyi salamas ve bundan sonra
faaliyetin nasl ve hangi artlarda srdrleceine ilikin ynlendirme yapabilme kabiliyetinde olmas, bu sebeple
de raporun baz blmlerden olumas gereklidir.
I.Tantm ve Teknik zellikler: Bu blmde kontrol ve teste tabi tutulacak makine ve tesisata ait marka,
model, imalat karakteristikleri, kullanm amac ve artlar, imal yl, seri numaras, motor gc vb. dier bilgilere
yer verilmelidir.
II. Test Metodu ve Uygulanacak Kurallar: Teknik elemanlarca nceden, ilgili standartlar, fenni ve teknolojik
literatr ile mevzuat takip edilip, incelenerek belirlenen, kontrol, lm ve test ekli ile kontrol srasnda uyulacak
kurallara uygun pasajlar almal, sorular sorulup, cevap tercihleri belirtilerek, cevaplandrlmas istenmeli ve
btn sorulara eksiksiz olarak cevap verilmelidir.
III. Deerlendirme: II. blmdeki kurallara uygun olarak yaplan kontroller sonucu elde edilen deerlerin,
I.blmde belirtilen teknik zellikleri karlayp, karlamad hususu ile yine II. blmde aklanan ilgili
standartlar, teknolojik literatr ve mevzuatlarda belirtilen limit deerlere uygun olup olmad hususlarnn
mukayese edilerek bir deerlendirme yaplmaldr.
IV. kaz ve neriler: Yaplan kontroller sonras deerlendirmelerden meydana kan uygun olmayan durumlar
ile bunlarn zm yollar ya da giderildiine dair bilgiler ak bir dille ilenmelidir.
V. Sonu ve Kanaat: Kontrole tabi tutulan makine, tehizat veya aracn belirlenen periyodik sresi iinde
emniyetli olarak alp almayaca veya varsa IV. blmde belirtilenlerin yerine getirildii takdirde emniyetle
alabilecei konularnda, mesuliyetin yklenildiini belirtir, taahht ya da kanaat eklinde yer verilerek kontrol
yetkilisinin gerek grd dier hususlar ilave edilmelidir.
VI. Tasdik/Onay: Bu blmde kontrol yapan yetkili elemann kimlikleri, oda sicil numaralar, kontrol tarihi,
rapor dzenleme tarihi ve rapor numaras gibi gerekli dier bilgiler ilenerek rapor imza altna alnmaldr.
2.2. kmal Sreci.
Bu sre, uygulanan Teknik Periyodik Kontrol srasnda makine ve/veya tesiste tespit edilen uygunsuzluklarn
dzeltilerek uygun hale getirilebilmesi iin yaplacak ilemleri kapsar.
Bir baka ifade ile dzenlenen raporda belirtilenleri yerine getirmek amacyla ihtiya duyulan sreyi ve bu sre
iinde yaplan faaliyetleri kapsar.
2.3. Deerlendirme Sreci.
Bu sre, Teknik Periyodik Kontrol sonrasnda elde edilen deerlerin;
- Asgari snr deerleri salayp salamadn belirlemek,
- Makine ve/veya tesisin mevzuatlarda belirtilen sreler iinde gvenli olarak grev yapp yapamayaca
kanaatini oluturmak, iin yrtlen almalar kapsamaktadr. yi bir arivleme yaplarak istatistik
deerlendirmelerden, bundan sonraki yaplacak kontrollerde ve iletmedeki almalarda istifade edilmelidir.
TEKNK YNDEN YAPILAN KONTROLLER:
1. yeri Bina ve Tesislere Ait Kontroller:
1.1.Taban ve Asma Katlar:
1.2. Asma iskeleler
2. retim Alet ve Makinelerinde Yaplan Kontroller:
2.1. Aspirasyon tesisat,
2.2. Kazanlar,
2.3. Kompresrler,
2.4. Basnl kaplar,
2.5. Basnl gaz tpleri,
2.6. Kaldrma makine ve aralar,
2.7. Asansrler,
2.8. Boru tesisat ile tank ve depolar,
2.9. Frn ve Ocaklar,
2.10. Motorlu Arabalar ve Rmorklar,
2.11. Basnl Asit Kaplar,

3. Elektrik Tesisatnda Yaplan Kontroller:
3.1. Elektrik ve aydnlatma tesisat,
3.2. Topraklama tesisat,
3.3. Yldrmlk (paratoner) tesisat,
3.4. Alev geirmez cihazlar,
3.5. Elektrikli el aletleri,
4. Yangn Sistemlerinin Kontrol:
4.1. Seyyar yangn sndrme cihazlar,
4.2. Yangn alarm ve sistemleri,
4.3. Motopomplar,
4.4. Yangn hortumlar,
5. Kiisel Koruyucu Donanmlarn Kontrol.
yerinde Bulundurulmas ve Dzenlenmesi Gerekli Kayt ve Belgeler:
1.Risk Deerlendirmesi:
veren, iyerinde risklerden zel olarak etkilenebilecek ii gruplarnn durumunu da kapsayacak ekilde salk
ve gvenlik ynnden risk deerlendirmesi yapar.
Risk deerlendirmesi sonucuna gre alnmas gereken koruyucu nlemlere ve kullanlmas gereken koruyucu
ekipmana karar verir.
Risk deerlendirmesi, koruyucu nlemler, koruyucu ekipmanla ilgili almalar ve deerlendirmelerle ilgili kayt
ve dokmanlarn hazrlanmas ile ilgili belgelerin dzenlenmesi, iyerinin bykl ve yaplan iin niteliine gre,
bakanlka belirlenen usul ve esaslara uygun ekilde yaplr. ( Sal ve Gvenlii Ynetmelii Madde:9)
2. Tehlikeli Kimyasal Madde Bulunmas Halinde Risk Deerlendirmesi:
veren, iyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadn tespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde
bulunmas halinde, iilerin salk ve gvenlii ynnden olumsuz etkilerini belirlemek zere risk deerlendirmesi
yapmakla ykmldr.
Risk deerlendirmesi aadaki hallerde yenilenecektir;
Risk deerlendirmesinde belirlenen srelerde,
alma koullarnda nemli bir deiiklik olduunda,
Ortam lmleri ve salk gzetimlerinin sonularna gre gerektiinde,
Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduunda,
En az be ylda bir defa.
Tehlikeli kimyasal maddeler ieren yeni bir faaliyete ancak risk deerlendirilmesi yaplarak, belirlenen her trl
nlem alndktan sonra balanacaktr.
Risk deerlendirmesi yazl belge haline getirilerek, istenildiinde yetkili kiilere gsterilmek zere iyerinde
bulundurulacaktr. (Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde:
6)
3. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Risk Deerlendirmesi:
Kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan ilerde risk deerlendirmesi yaplrken;
Alma artlar,
Maruziyet ekli ve derecesi dikkate alnarak, risk deerlendirmesinin geerli olduu sre belirlenecek,
Hangi aralklarla yenilenecei, alnmas gerekli salk ve gvenlik nlemleri, belirlenecek,
Kanserojen ve mutajen maddelerin, deri yolu da dhil olmak zere, vcuda giri yollarnn tm dikkate
alnacak,
zel risk altndaki iilerin salk ve gvenlikleri dikkate alnacak,
Kanserojen ve mutajen maddelerle almak istemeyenlerin bu istekleri de dikkate alnacaktr.
Risk deerlendirmesi, ayrca alma artlarnda maruziyet dzeyini etkileyebilecek herhangi bir deiiklik
olduunda da yeniden yaplacaktr. Ve her durumda en az be ylda bir defa yenilenecektir.
Risk deerlendirmesi, ayrca alma artlarnda maruziyet dzeyini etkileyebilecek herhangi bir deiiklik
olduunda da yeniden yaplacaktr.
veren, risk deerlendirmesinde kullanlan bilgileri istenmesi halinde yetkili makamlara vermek zorundadr.
(Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 5)
4. Titreime Maruziyet Durumunda Risk Deerlendirmesi
yerlerinde mekanik titreime maruziyetten kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi ile ilgili
olarak iveren, iilerin maruz kald mekanik titreim dzeyini deerlendirecek ve gerekiyorsa lecektir.
Bu deerlendirme ve lmler, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtilen yetkili uzman kii veya
kurulularca planlanp yaplacak ve uygun aralklarla tekrarlanacaktr.

Mekanik titreime maruziyet dzeyi hakkndaki deerlendirme ve/veya lmlerden elde edilen veriler daha
sonra tekrar kullanlmak zere uygun biimde saklanacaktr. Yaplan risk deerlendirmesiyle ilgili uygun kayt
tutulacaktr.
alma koullarnda nemli deiiklik olduunda veya salk gzetimi sonularnn gerektirdii durumlarda risk
deerlendirmesi yeniden yaplacaktr. (Titreim Ynetmelii Madde: 6 -Bu Ynetmelik 23 Aralk 2006 tarihinde
yrrle girer)
5. Grltye maruziyette Risk Deerlendirilmesi
yerlerinde grltden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesinde; veren, iilerin maruz
kald grlt dzeyini deerlendirecek ve gerekiyor ise grlt lm yapacaktr.
Bu deerlendirme ve lmler Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtilen uzmanlarca planlanacak ve uygun
aralklarla yaplacaktr.
Risk deerlendirmesi ile ilgili, yrrlkteki mevzuata uygun olarak kayt tutulacak ve saklanacaktr.
Risk deerlendirmesi, dzenli olarak ve nemli bir deiiklik olduunda veya salk gzetimi sonularnn
gerektirdiinde yeniden yaplacaktr.(Grlt Ynetmelii Madde: 6)
6. Tehlikeli Kimyasallarn Kullanld yerlerinde Acil Eylem Plan
veren, iyerindeki tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak kaza, olay ve acil durumlarda yaplacak ileri
nceden belirleyen bir acil eylem plan hazrlamak ve plann gerektirdii dzenlemeleri yapmakla ykmldr.
(Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde:9)
7. Kanserojen ve Mutajen Maddelerin Kullanmn Azaltlmas in Aratrma
veren, teknik olarak mmkn olduu hallerde, iyerindeki kanserojen veya mutajen maddelerin kullanmn
azaltacaktr. veren, kanserojen veya mutajen maddelerin deitirilmesi konusunda yaplan aratrma sonularn,
istenmesi halinde Bakanla vermek zorundadr. (Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve
Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 6)
8. Patlamadan Korunma Dokman
Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik kapsamndaki iyerlerinde
iveren, Patlamadan Korunma Dokman hazrlayacaktr.
Patlamadan korunma dokman, iin balamasndan nce hazrlanacak, iyerinde, i ekipmannda veya
organizasyonunda nemli deiiklik, genileme veya tadilat yapldnda yeniden gzden geirilerek
gncelletirilecektir. (Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik Mad10)
9. Maruziyetin nlenmesi Ve Azaltlmas Acil Durumlar in Plan
Kanserojen veya mutajen maddelere maruz kalnan veya maruz kalma ihtimali bulunan yerler uygun ikaz levhalar
ve gvenlik iaretleri ile belirlenecektir.
Yksek dzeyde maruziyete neden olabilecek acil durumlar iin plan yaplacaktr. (Kanserojen ve Mutajen
Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 7)
10. Kaytlarn Saklanmas
Kanserojen ve mutajen maddelerle almalarn yapld iyerinde belirtilen kaytlar maruziyetin sona
ermesinden sonra en az krk yl sre ile saklanacaktr. (Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve
Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 17)
11. Gvenlii Uzman Tarafndan Dzenlenecek Belgeler
1. yerinde yaplacak periyodik kontrol, bakm ve lmleri planlamak, hazrlanan planlarn uygulanmasn
salamak,
2. Acil durum planlarn hazrlamak,
3. Yangndan korunma ve yangnla mcadele almalarn ynetmek ve ilgili kaytlarn tutulmasn salamak,
4. yerinde meydana gelen kaza veya meslek hastalklarnn tekrarlanmamas iin inceleme ve aratrma
yaparak dzeltici faaliyet planlarn yapmak.
5. yerinde yaplan incelemelerden sonra inceleme formlarn doldurmak ve formlarn deerlendirme ve
izlenmesi amacyla muhafazasn salamak.
6. yerine yeni bir sistem kurulmas veya makine ya da cihaz alnmas halinde; salk ve gvenlik ynnden
aranan zellikleri belirlemek ve bu zelliklere uygun sistemin kurulmas, makine veya cihazn alnmas iin iverene
rapor vermek.
7.Uygun nitelikteki kiisel koruyucularn seimi, salanmas, kullanlmas, bakm ve test edilmesi ile ilgili bilgi
ve nerileri hakknda iverene rapor vermek. ( Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev,
Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde: 12)
12. Sal ve Gvenlii Kurullarnca Dzenlenen Belgeler:
veren veya iveren vekili Sal ve Gvenlii Kurullarnca hazrlanan toplant tutanaklarn, kaza ve dier
vakalarn inceleme raporlarn ve kurulca iyerinde yaplan denetim sonularna ait kurul raporlarn, i

mfettilerinin incelemesini salamak amacyla, iyerinde bulundurmakla ykmldr. ( Sal ve Gvenlii
Kurullar Hakknda Ynetmelik Madde 10)
13.yeri Salk Birimince Dzenlenecek Belgeler
Yllk alma plan: Salk birimi, iyerinde yrtlecek salk hizmetleri ile ilgili olarak yllk alma plan
hazrlayarak iverenin onayna sunar. Onaylanan plan iyerinde ilan edilir. Ayrca, bu plan alanlarn
temsilcilerine ve varsa i sal ve gvenlii kuruluna gnderilir. (yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin
Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 8)
Yllk Deerlendirme Raporu: Salk birimi, iyerinde yrtlen salk hizmetleri ile ilgili olarak yaplacak
denetimlerde incelenmek zere her yl yllk deerlendirme raporu hazrlar ve bir nshasn Genel Mdrle
gnderir. (yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik Madde 9)
Kayt Ve statistik:
alma ortam ve alanlarn salk gzetimine ait btn bilgiler kayt altna alnr ve belgeler muhafaza
edilir.
alanlarn salk bilgileri, yapt iler ve alt ortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerin
deerlendirme sonular kiisel salk dosyalarnda saklanr.
Salk birimi, alanlarn kiisel salk dosyalarn iten ayrlma tarihinden itibaren 10 yl boyunca saklamak
zorundadr.
Ykmllk sresi bu sreyi aan meslek hastal riski bulunan iyerlerinde, belirlenen risklerle ilgili
evraklarn saklanmas ykmllk sresine kadar uzar.
alann iyerinden ayrlarak baka bir iyerinde almaya balamas halinde, yeni iveren alann kiisel
salk dosyasn ister. Eski iveren, kiisel salk dosyasnn onayl bir rneini gnderir.
alann ie giriinde ve i deiikliinde, ie uyumunun belirlenmesi amacyla yaplan salk muayenesi
sonucunda oluturulan raporda; altrlaca iler ve alma koullar belirtilir, rapor sonucu iveren ve alana
yazl olarak bildirilir.
yerinde meydana gelen btn kazalar ve meslek hastalklar kaydedilir. (yeri Salk Birimleri ve yeri
Hekimlerinin Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 14)
14.yeri Hekimi Tarafndan Dzenlenecek Belgeler

alanlarn ie giri ve periyodik muayenelerini yapar ve rapor dzenler.
zrllerin ie alnmalar, iyerinde oluan bir kaza ya da hastalk sonrasnda geici ya da kalc i
gremezlii olanlarn ie balamalar veya eski hkmllerin gerekli salk muayenelerini yaparak uygun ie
yerletirilmeleri iin rapor hazrlar.
Salk nedeniyle haftadan uzun veya meslek hastalklar veya i kazalar nedeniyle veya sk tekrarlanan
iten uzaklamalarda, ie dn muayenesi yapar.
Kre ve ocuk bakm yurdu ile emzirme odalarnn salk koullarn kontrol eder, salk koullarna
uygunluunu salar, ocuklarn salk muayenelerini yaparak kayt altna alr.
yerindeki salk gzetimi ile ilgili almalar kaydeder ve rnee uygun yllk alma raporu
hazrlayarak i sal ve gvenlii kuruluna gnderir. (yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin
Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 22)
15. Szlemesi
Sresi bir yl ve daha fazla olan i szlemelerinin yazl ekilde yaplmas zorunludur. Yazl szleme
yaplmamsa iki ay iinde alma art ve koullarn yazl olarak verilmesi, i szlemesi iki aylk sre dolmadan
sona ermi ise, bu bilgilerin en ge sona erme tarihinde iiye yazl olarak verilmesi zorunludur. (4857 Sayl
Kanunu Madde:8)
-raklk Szlemeleri,
-ocuk ve Gen inin Szlemesi ve Belge Ykmll
16. i zlk Dosyas:
veren altrd her ii iin bir zlk dosyas dzenler. veren bu dosyada, iinin kimlik bilgilerinin
yannda, bu Kanun ve dier kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu her trl belge ve kaytlar saklamak ve
bunlar istendii zaman yetkili memur ve mercilere gstermek zorundadr. (4857 Sayl Kanunu Madde: 75)
17.alma Sresinin Belgelenmesi:
veren, iilerin alma srelerini uygun aralarla belgelemek zorundadr. ( Kanununa likin alma
Sreleri Ynetmelii Madde: 9)
18.alma Belgesi:
ten ayrlan iiye, iveren tarafndan, iinin eidinin ne olduunu ve sresini gsteren bir belge verilir. (4857

Sayl Kanunu Madde 28)
19.Eitimin Belgelendirilmesi:
yerlerinde dzenlenen eitimler belgelendirilir ve bu belgeler alanlarn zlk dosyalarnda saklanr.
(Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hak.
Tzk Madde 73)
(alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 17)
20.i Kimlikleri:
20.1. Kadn i Kimlikleri
verenler, gece postalarnda altrdklar kadn iilerin nfus kimlik czdanlarnn onayl rneklerinin
iyerinde bulundurmak ve bunlar denetlemeye yetkili makam ve memurlarn her isteyiinde gstermek
zorundadrlar. (Kadn ilerin Gece Postalarnda altrlma Koullar Hakknda Ynetmelik Madde:10)
20.2. Ar ve Tehlikeli lerde alanlarn Kimlikleri
veren veya vekili, ar ve tehlikeli ilerde altrd iilerin nfus kimlik czdanlarnn onayl rneklerini
saklayarak, bunlar tefti ve denetlemeye yetkili makam ve memurlarn her isteyiinde gstermekle devlidir.
(Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii Madde 7)
BLDRMLER VE ZN TALEPLER / KAYITLAR:
veren Tarafndan Yaplacak Bildirimler:
yerini Bildirme; yerini kuran, her ne surette olursa olsun devir alan, alma konusunu ksmen veya tamamen
deitiren, herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve iyerini kapatan, veren ve alt iverenler, bir ay iinde
blge mdrlne bildirmek zorundadr. (4857 sayl Kanunu Madde:3)
Kazalarnn ve Meslek Hastalklarnn Bildirimi:
verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde
yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar. (4857 sayl Kanunu Madde: 77)
Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7,5 Saat veya Daha Az allmas Gereken lerin Bildirimi:
Ynetmelikte saylan ilerden herhangi birini veya birkan srekli olarak veya zaman zaman yapan iverenler,
nceden Blge Mdrlne yazl olarak bildirmekle ykmldrler (4857 Sayl Kanunu Madde 63) (Salk
Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik
Madde: 8) Gece almalar:
veren, gece (her) postalarnda altrlacak iilerin listelerini e balamadan nce alnan ie giri salk
raporlarnn ve periyodik salk raporlarnn bir nshasn, Blge Mdrlne vermekle ykmldr. (4857 Sayl
Kanunu Madde 69) (Postalar Halinde i altrlarak Yrtlen lerde almalara likin zel Usul ve
Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 12 )
Kadn iilerin gece postalarnda altrlmas: On sekiz yan doldurmu kadn iilerin gece postalarnda
altrlmasna ilikin usul ve esaslar Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca
hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. (4857 Sayl Kanunu Madde 73 (Kadn ilerin Gece Postalarnda
altrlma Koullar Hakknda Tzk Madde:8)
Kanserojen veya Mutajen Maddelerle almalarda Yetkili Makama Bilgi Verilmesi:
Ynetmelik uyarnca yaplan risk deerlendirmesi sonucunda alanlarn sal ve gvenlii ynnden risk
bulunduu saptanan ilerde, Bakanlka istendiinde, iveren aadaki konularda yeterli bilgileri vermek
zorundadr.
a ) yerinde kanserojen veya mutajen maddelerin kullanld prosesler ve/veya ilemler ile bu maddelerin
kullanlma nedeni,
b) Kanserojen veya mutajen maddeler ve preparatlar ile bunlar ieren maddelerin iyerinde retilen ve
kullanlan miktar,
c) Maruz kalan ii says,
d) Alnan koruyucu nlemler,
e) Kullanlan koruyucu ara ve gerecin tr,
f ) Maruziyet ekli ve dzeyi,
g) kame yaplp yaplamad.
(Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde: 8)
Meslek Hastalklarn Bildirme:
Kanserojen veya mutajen maddelere maruziyet sonucu ortaya kan meslek hastalklar Bakanla bildirilecektir.
(Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde 16)
yerinde faaliyetin sona ermesi halinde bildirim:
Kanserojen veya mutajen maddelerle almalarn yapld iyerinde faaliyetin sona ermesi halinde iveren
Ynetmelik gerei tuttuu kaytlar Bakanla vermek zorundadr. (Kanserojen ve Mutajen Maddelerle

almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde 17)
Kimyasal Maddelerle almalarda yerinde Faaliyetin Sona Ermesi Halinde Bildirim :
Kimyasal maddelerle almalarda iyerinin faaliyetine son verilmesi halinde, iveren salk ve marufiyet ile ilgili
kaytlar Bakanla vermek zorundadr. (Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda
Ynetmelik Madde 12)
Gvenlii Uzman ve yeri Hekiminin Bildirilmesi:
verenler, i gvenlii uzman veya uzmanlar ile i hekimi veya hekimleri ile yaptklar szlemenin bir
nshasn Genel Mdrle gnderirler. Szlemenin herhangi bir nedenle geerliliini yitirmesi halinde,
taraflarca i gn iinde Genel Mdrle bildirilir. ( Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn
Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 15, 16) (yeri Salk
Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Madde 25, 26)
Kullanm Yasaklanan Kimyasal Maddelerle allabilmesi in zin Alnmas:
Ynetmelik ekinde belirtilen kullanlmas yasak maddelerle ancak aadaki durumlarda alma yaplmasna izin
verilir, bu durumda iverenlerin Bakanlktan izin almas gerekmektedir.
Bilimsel aratrma ve deneylerde,
Yan rnlerde veya atk maddelerde bulunan bu maddelerin ayrlmas ilerinde,
Teknoloji gerei ara madde olarak kullanlmas zorunlu olan retimlerde.
Yukarda belirtilen almalar iin izin isteyenler;
zin isteme nedeni,
Kimyasal madde veya maddelerin yllk kullanm miktarlar,
Bu maddelerde alacaklarn says,
Maddelerin kullanlaca iler, reaksiyonlar ve prosesler,
ilerin bu maddelere maruziyetini nlemek iin alnan nlemler, hakkndaki bilgileri Bakanla vermek
zorundadr. (Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Madde 11)
in Durdurulma Sebeplerini Gidermek in zin:
in durdurulmas halinde iveren, durdurma sebeplerini gidermek iin mhrlerin geici olarak kaldrlmasn
veya alanlarn yaam iin tehlikeli olduu belirtilen hususlarn giderildiini belirterek iyerindeki durdurma
ileminin kaldrlmasn talep edebilir. Bu talebi yazl olarak blge mdrlne yapmas gerekir.
yerinin Geici Olarak Almas veya Kapatlan yerinin Almas in zin:
Kapatlan iyeri ivereni, kapatma sebeplerini gidermek amacyla yapaca almalar iin iyerinin almasn
veya kapatlan iyerinde kapatmaya gereke tekil eden noksanlklarn giderildiini yazl olarak belirterek, blge
mdrlnden iyerinin almasn isteyebilir. (4857 sayl Kanunu Madde: 79) (yerlerinde in
Durdurulmasna veya yerlerinin Kapatlmasna Dair Ynetmelik Madde 12, 13, 15, 16)
YANGINA KARI ALINAN TEDBRLERLE LGL KONTROL PERYODLARI
1-Seyyar Yangn sndrme cihaznn kontrol,
Seyyar yangn sndrme cihazlar yangn balangcnda ok etkili olarak kullanlmaktadr. Bu sebeple her
yerinde yeterli miktarda ve evsafta bu cihazlardan bulundurulmas gereklidir. Ancak bunlarn periyodik kontrol
ve bakmlar yaptrlmaz ise ihtiya annda kullanlamamaktadr. yerlerine fayda yerine zarar vermektedir.
nk yetkililer bu cihazlara gvenmekte fakat kontrolszlk sebebiyle cihazlar grev yapmaynca byk
zararlara sebebiyet verilmektedir.
Seyyar yangn sndrme cihazlar 6 ayda bir kere kontrol edilmeli ve kontrol tarihleri zerlerine aslacak
etiketlerde belirtilmelidir.
Kpkl tip(Sodyum bikarbonat-asitli) yangn sndrme cihazlar, en az senede bir defa tamamen boaltlp
yeniden doldurulmas gerekmektedir.
Karbondioksit, bikarbonat tozlu, karbon tetraklrrl ve benzeri kimyasal maddeli cihazlar kullanldktan sonra
tekrar doldurulmaldr.
2-Alt ayda bir alarm ve tahliye denemeleri,
yerlerinde alt ayda bir, alarm ve tahliye denemeleri yaplmal, bu denemeler, yetkili ve tecrbeli bir ef,
iyeri bekileri ve yeteri kadar yardmcdan kurulu bir ekibin gzetimi altnda yaplacak ve iyeri yangn planlarna
uygun olarak tertiplenecektir.
3-Yangn sndrme ekipleri ve eitimleri:
zel itfaiye tekilat bulunmayan iyerlerinde, bekiler ile alanlar arasnda seilecek yeterli sayda yardmc
personelden bir yangn sndrme ekibi oluturulacak ve bu personele, yangn annda yaplacak grevler
gsterilecek, yangna kar savunma eitimi yaplacak, hangi tr sndrme alet ve cihazlarnn hangi tr
yangnlarda nasl kullanlaca, nazari ve ameli olarak gsterilecek, yeterli eitim yaplacaktr.
4-tfaiye Tekilatnn ayda bir yaplan yangn savunma ve sndrme denemeleri, zel itfaiye tekilat

bulunan iyerlerinde, en az ayda bir defa, yangn savunma sndrme kurtarma denemeleri yaplacak, bu denemeler
gerek yangn artlarnda yaplacak, gerekli malzeme ve tehizatn nasl kullanlaca retilecektir.
5-Par. Pat. Maddelerin bulunduu yerlerde ate ve kvlcm yasan belirten uyar levhalar,
Parlayc, patlayc maddelerle itigal edilen iyerlerinde, ak ate ve kvlcm yasan belirten uyar levhalar
bulunacaktr.
6-Yangn hortumlarnn kontrol:
Lastik olmayan hortumlar, her kullantan sonra boaltlp kurutularak kontrol edilecek, lastik hortumlar en ge
ayda bir kontrol edilecektir,
7-Motopomplarn kontrol:
yerinde yangn sndrmek iin kullanlan motopomplar en az alt ayda bir kere kontrol ettirilecektir. Her gn
be dakika su ile iletme deneyi yaplacaktr.
MAKNE TEZGH VE TESSLERN KONTROL VE DENEYLER

1-Asansrn kontrol:
Asansrler, yetkili teknik elemanlar tarafndan belli periyotlarda kontrol edilecek ve kontrol belgesi
dzenlenecektir.
2-Kaldrma aralarnn kontrol:
Kaldrma makineleri ve aralar her almaya balamadan nce, operatrleri tarafndan kontrol edilecek, elik
halatlar, zincirler, sapanlar, kasnaklar, frenler, otomatik durdurucular yetkili teknik bir eleman (Mak. Mh.)
tarafndan kontrol edilecek ve kontrol belgesi dzenlenerek iyerindeki zel dosyasnda saklanacaktr.
3-Kazanlarn kontrol:
Kazanlar (Her trl kazan, scak su kazan, buhar kazan v.s.) imalatnn bitiminde, montaj yaplp kullanlmaya
balamadan nce, kazanlarda yaplan deiiklik onarm ve revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az
ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri Hkmet veya Mahalli darelerce kabul
edilen yetkili teknik elemanlar tarafndan yaptrlarak sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir.
4-Vlkanzatr ve devlkanizatrlerin kontrol:
Vlkanizatr ve Devlkanizatrler, ay gememek zere, periyodik olarak, yetkili teknik elemanlar tarafndan
kontrol edilecek; kontrol sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir.
5-Basnl su ve hava tanklarnn kontrol:
Basnl su ve hava tanklar belli periyotlarda muayeneleri yaplacak ve sonular sicil defterine ilenecektir.
6-Basnl asit kaplarnn kontrol:
Basnl asit kaplar, iindeki asit tamamen boaltlp, ykandktan ve kurulandktan sonra kontrol edilecektir.
7-Akaryakt tanklarnn (SPG tanklarnn ) kontrol:
Ylda bir defa yetkili teknik elemanlar tarafndan kontrol edilecektir.
8-Basnl gaz tplerinin kontrol:
Basnl gaz tplerini dolduran her firma, sata karmadan nce, uygun aralklarla, belirli zamanlarda, tp ve
teferruatn muayene edecek veya ettirecek; hidrolik basn deneyi, arlk deneyi, hacim deneyi gibi deneyler
yapacak veya yaptracaktr. Bunlarla ilgili belgeleri sat ile birlikte alcya verecektir.
9-Asetilen tplerinin kontrol:
Asetilen tpleri belirli periyotlarla aada belirtilen muayene ve deneylere tabi tutulacaktr:
-Genel d muayene,
-Tpn absorbsiyon malzemesi ile yeteri kadar dolu olup olmadnn kontrol,
-Tp absorbsiyon malzemesi ve asetonla beraber tartma,
-Basn deneyi(Bu deney ya 60 kg/cm2 basnla su ile veya tpte bulunan absorbsiyon malzemesinin
boaltlamad hallerde yine 60 kg/cm2 basnl aseton veya argon ile yaplacaktr)
10-Havalandrma tesisatnn kontrol:
Havalandrma tesisatlar ok sk kirlenen, kanallar dolan ve ksa zamanda grev yapmaz duruma gelen
tesisatlardr. Bu sebeple havalandrma tesisatnn sk sk temizlenmesi ve bakm gerekmektedir. Havalandrma
tesisatlar gnlk ve haftalk bakmlardan baka, yetkili teknik elemanlar tarafndan ayda bir kere kontrol
edilmesi ve alr durumda olduunun belgelenmesi gereklidir.
11-Marangoz makinelerinin kontrol:
erit testere ve bk makineleri testerelerinin, balantlarnn en az ayda bir kere kontrol edilmesi
gerekmektedir.
12-Basnl kaplardaki emniyet subaplarnn kontrol:
Emniyet supaplar her vardiyada veya gnde en az bir kere denenecektir.
13-Frn ve ocaklarn kontrol:

Frn ve ocaklar malzemesi, yaps ve tehizat bakmndan fenne ve teknie uygun olacak, atelemeden nce
bunlarn balantlar ve cihazlar kontrol edilecektir.
14-Elektrikli el aletlerinin kontrol:
Elektrikli el aletlerinin kullanlmasnda, elektrie arplma eklinde lmcl kazalara ok sk rastlanmaktadr. Bu
sebeple elektrikli el aletleri kullanlmadan nce yetkili elemanlar tarafndan zellikle, topraklama durumu,
motorun kvlcm durumu, fi piriz sistemleri kontrol edilmelidir.
15-Tam yaltlm elektrik cihazlarnn kontrol:
Tam yaltlm elektrikli cihazlarn uygunluu yetkili makamlar tarafndan onaylandktan sonra cihazn gvenli
durumunu bozacak herhangi bir deiiklik yaplmamaldr.
16-Elektrik tesisatnn(Aydnlatma dhil) kontrol:
Par.Pat.Zar.ve Teh.ler Tz. kapsamndaki yerindeki btn elektrik tesisat(Aydnlatma tesisat dahi) senede
bir kere yetkili teknik elemanlar tarafndan kontrol ettirilerek uygun olduuna dair belge alnmas gereklidir.
17-Paratoner tesisatnn kontrol:
Paratoner her sene yetkili teknik elemanlar tarafndan kontrol edilerek, kontrol belgesi dzenlenmelidir.
18-Topraklama tesisatnn kontrol:
Btn topraklama tesisat (Statik elektrik topraklamalar dhil) her sene yetkili teknik elemanlar tarafndan
kontrol edilmeli, kontrol deerleri belirtilerek bir rapor dzenlenmelidir.
19-Boru tesisatnn kontrol:
yerindeki boru tesisatnn periyodik olarak kontrol edilerek, kusurlu, hatal, anm ve bozulmu yerlerin
deitirilmesi gereklidir.
20-inde sv bulunan tank ve depolarn kontrol:
inde tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar en ge ylda bir defa kontrol edilecektir.
21-Taban ve asma kat demelerinin kontrol:
Taban ve asma katlarn demeleri, zerine konacak malzemeye dayankl olmal, metrekare hesab ile
tayabilecekleri azami arlk miktar yetkili teknik elemanlar tarafndan tespit edilmelidir. Azami ykten fazla
yklenmemelidir.
22-Kiisel koruyucularn kontrol:
Kiisel koruyucular bakml olmal, koruma zellii devam etmelidir. zellikle emniyet kemerlerinin, kesik veya
kusurlu olup olmad, perin ve dikilerinin salam olup olmad kontrol edilmeli, arzalar giderilmeli, kusurlar
dzeltilmelidir.
23-Alev geirmez cihazlar:
Par. Pat. Teh. ve Zararl Mad. al. yerleri ve lerde Alnacak Ted. Hak. Tz. Madde:25 de Alev geirmez
cihazlarn kullanlmasndan nce imalat ve satc messeselerden bu cihazlarn gerektii gibi olduklarna dair
belgeler alnacaktr. Alev geirmez cihazlarn zerinde yaplacak herhangi bir onarm veya deiiklik, bu cihazlarn
ilk gvenlik durumlarn bozmayacak veya azaltmayacak ekilde yaplacaktr. Denilmektedir. Alev geirmez
cihazlarla ilgili testlerin ALEV SIZDIRMAZLIK TEST STASYONU YNETMELne gre yetki alm
kurumlarda yaplmas gerekmektedir.
43/ AIR VE TEHLKEL LER

Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii ve ekleri
Mesleki eitim
Salk muayeneleri
Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii, hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylacana, kadnlarla 16 yan
doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabileceklerine
ilikin hkmleri belirler.
Ancak; ihtisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu ii meslek edinmi Kadnlar ihtisas ve mesleklerine
uygun ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir.
htisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu konudaki ii meslek edinmi 16yan doldurmu gen
iiler ise, sal, gvenlii ve ahlknn tam olarak gvenceye alnmas artyla ihtisas ve mesleklerine uygun
ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir.
ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri
Gen iiler en fazla gnde sekiz ve haftada krk saat altrlabilir.
Gen iilerin hafta tatili izinleri kesintisiz krk saatten az olamaz. Ayrca hafta tatili creti bir i

karl olmakszn denir.
Gen iiler, ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde altrlamazlar. Ayrca bu gnlere ilikin cretler bir
i karl olmakszn denir.
Gen iilere verilecek yllk cretli izin sresi 20 gnden az olamaz. Yllk cretli iznin kesintisiz
kullandrlmas esastr.
Salk raporu alnmam herhangi bir iinin ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. in devam
sresince de bu ilerde altrlmalarnda bir saknca olmadnn 16 yan doldurmu fakat 18 yan
bitirmemi gen iiler iin en az 6 ayda bir, dierleri iin de en az ylda bir defa hekim raporu ile tespiti
zorunludur Bu raporlar iyeri hekimi, iyeri salk ve gvenlik birimi, ortak salk ve gvenlik birimi, ii sal
dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, Salk Oca veya
aile hekimi, Hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilir
Kadn ve gen iinin almasnn hibir ekilde sz konusu olmad iler;
Arama ve Sondaj leri .
Metalurji Sanayi ile lgili ler .
Yap leri
Enerji retimi,
Nakli ve Datm le lgili ler
Ardiye ve Antrepoculuk
Haberleme
46/ ALIMA YAAMINDA ZEL RSK GRUPLARI

SG alannda risk gruplar
o Kadn, ,
o zrl ,
o Gen ,
o Yal ,
o Gmen alanlar
lgili mevzuat
T.C. Anayasa snda Madde 50: Kimsenin yana uygun olmayan ilerde altrlmayaca ve ocuklarn,
kadnlarn ve sakatlarn alma hayat bakmndan zel olarak korunmas gerektii eklinde hkm vardr.
Madde 15 : Kadnlar, ocuklar, yallar, zrller ve dier hassas risk gruplar, zellikle bunlar etkileyen
tehlikelere kar korunurlar. hkm yer almaktadr. ( Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde konu ile ilgili olarak)
sal ve gvenliinde alannda risk gruplar
Kadn iler
4857 sayl Kanunu, kadnlarn genel olarak ar ve tehlikeli ilerde, yer alt ve su alt
ilerinde alamayacaklarn hkme balamtr.
Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri ortak
salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar
Kurumu, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir
durumun olmadna dair salk raporlarnn alnmas arttr.
Bu iilerin muayeneleri her alt ayda bir tekrarlanr.
Hamile kadn iiler hamilelikleri sresince istemezlerse, yeni doum yapm iiler doumu izleyen sekiz
haftalk sre boyunca,emziren iiler doumu izleyen alt ay boyunca gece altrlamazlar. Hekim raporu
ile bu sre uzatlabilir.
Hamile, yeni doum yapm ve emziren iiler gnde 7,5 saatten fazla altrlamaz.
Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde
altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplmaz. inin hafif ite altrlmas mmkn
deilse, iinin isteine bal olarak cretsiz izinli saylmas salanr
Hamile iinin, ani darbelere, sarsntya, uzun sreli titreime maruz kalaca ilerde altrlmalar
yasaktr. Hamile iinin kiisel koruyucular kullansa dahi, 80 dB daha az grltl yerde almas salanr.
Kadn iilere, bir yandan kk ocuklarn emzirebilmeleri iin gnde toplam bir buuk sat st izni
verilir. Bu srenin hangi saatler arasnda kaa blnerek kullanlacan ii kendisi belirler. Bu sre gnlk
alma sresinden saylr.
zrl iler
Kanunu MADDE 30 verenler, elli veya daha fazla ii altrdklar zel sektr iyerlerinde yzde
zrl, kamu iyerlerinde ise yzde drt zrl ve yzde iki eski hkml iiyi meslek, beden ve ruhi
durumlarna uygun ilerde altrmakla ykmldrler.
Ayn il snrlar iinde birden fazla iyeri bulunan iverenin bu kapsamda altrmakla ykml olduu ii
says, toplam ii saysna gre hesaplanr.
Yer alt ve su alt ilerinde zrl ii altrlamaz ve yukardaki hkmler uyarnca iyerlerindeki ii
saysnn tespitinde yer alt ve su alt ilerinde alanlar hesaba katlmaz.
SGKca zrllere erken emeklilik salanr
ocuk ve Gen iler Neden risk grubu ?
Deneyimsiz
Fizik gc az
Mental gelime (risk bilinci) yetersiz
Oyun oynama hevesi
Horlanma
kinci snf iler
Deerlendirmeye gre ocuk ve gen iilerin fiziki veya zihinsel gelimeleri ile gvenlikleri ynnden risk tespit
edilirse, en ksa srede gerekli tbbi kontrollerin yaplmas gerekmektedir
Yal iler
Gmen iler
alma yaamnda bulunan baz kiiler risk gruplar olarak kabul edilir ve bunlar
alma artlar bakmndan zel olarak korunmas gereken gruplardr.
Bunlar,
Kadnlar,
ocuklar,
Gen iiler
Sakatlar
Eski hkmller,
Yallar
T.C Anayasas 50. Maddesinde Kimse, yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve
kadnlar ile beden ve ruh yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar. Dinlenmek,
alanlarn hakkdr. cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir.
Denilmekte olup, anayasann bu hkm dorultusunda Yasasnda ve Ynetmeliklerde bu amac salamaya matuf
dzenlemeler yaplmtr.
alma Hayatnda Riskli Kiiler, ocuk-Gen Ar ve Tehlikeli lerde altrlacak iler
Madde 4 :(Deiik R.G. 23.10.2004/25622 Madde:1) 16 yan doldurmam gen iilerin ar ve tehlikeli
ilerde altrlmas yasaktr. EK-1 deki izelgede, karsnda (K) harfi bulunmayan ilerde kadnlar ve (G)
harfleri bulunmayan ilerde de 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iiler altrlamaz. Ancak;
ihtisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu ii meslek edinmi kadnlar ihtisas ve mesleklerine uygun ar
ve tehlikeli ilerde altrlabilir. lgili Bakanlklarca yeterlilii kabul edilen kurslar bitirip, o ii meslek edinmi
olan kadnlar ile 16 yan doldurmu gen iiler EK-1deki izelgede 36. srasndan 66. srasna kadar (66 dahil)
belirtilen ilerde altrlabilir.
ocuk ve Gen ilerin altrlma Esaslar
Madde 5: ocuun ve gen iinin ie yerletirilmesinde ve almas sresince gvenlii, sal, bedensel,
zihinsel, ahlaki ve psikososyal geliimi, kiisel yatknlk ve yetenekleri dikkate alnr. ocuk ve gen iiler, okula
devam edenlerin okula devamlar ile okuldaki baarlarna engel olmayacak, meslek seimi iin yaplacak
hazrlklara ya da yetkili makamlar tarafndan yeterlilii kabul edilen mesleki eitime katlmasna engel olmayacak
ilerde altrlabilirler.
verenler ocuk ve gen iilerin tecrbe eksiklii, mevcut veya muhtemel riskler konularnda bilgisizlik veya
tamamen gelimi olmamalarna bal olarak gelimelerini, salk ve gvenliklerini tehlikeye sokabilecek herhangi
bir riske kar korunmalarn temin edeceklerdir.
ocuk iilerin almasna izin verilen hafif iler Ek-1de, gen iilerin almasna izin verilen iler Ek-2de ve
18 yan doldurmam ocuk ve gen iiler bakmndan yasak olan iler Ek-3te belirtilmitir.
ocuk ve Gen ileri altramayacak verenler
Madde 11:ocuk ve gen iileri;
a) ocuklara kar ilenmi sulardan hkm giyen,

b) Yz kzartc sulardan hkm giymi olan,
iveren veya iveren vekilleri altramazlar.
ocuk ilerin altrlabilecekleri Hafif ler
1.) Dme ve yaralanma tehlikesi olabilecek ekilde almay gerektirecek olanlar
hari meyve, sebze, iek toplama ileri,
2.) Kmes hayvanlar besiciliinde yardmc iler ve ipek bcekilii ileri,
3.) Esnaf ve sanatkarlarn yannda sat ileri,
4.) Bro hizmetlerine yardmc iler,
5.) Gazete, dergi ya da yazl matbuatn datm ve satm ileri (yk tama ve istifleme hari),
6.) Frn, pastane, manav, bfe ve ikisiz lokantalarda komi ve sat eleman olarak yaplan iler,
7.) Sat eyalarna etiket yaptrma ve elle paketleme ileri,
8.) Ktphane, fuar, panayr ve sergi yerlerinde yardmc iler (yk tama ve istifleme hari),
9.) Spor tesislerinde yardmc iler,
10.) iek sat, dzenlenmesi ileri.
Gen ilerin altrlabilecekleri ler
1.) Meyve ve sebze konservecilii, sirke, turu, sala, reel, marmelat, meyve ve sebze sular imalat ileri,
2.) Meyve ve sebze kurutmacl ve ilenmesi ileri,
3.) Helva, bulama, ada, pekmez imalat ileri,
4.) Kasaplarda yardmc iler,
5.) ay ilemesi ileri,
6.) eitli kuru yemilerin hazrlanmas ileri,
7.) Kkba hayvan besiciliinde yardmc iler,
8.) Sprge ve fra imalat ileri,
9.) Elle yaplan aa oymacl, kemik, boynuz, kehribar, lle ta, Erzurum ta ve dier maddelerden ss eyas,
dme, tarak, resim, ayna, ereve, cam ve emsali eya imalat ileri,
10.) Toptan ve perakende sat maaza ve dkknlarnda sat, etiketleme ve paketleme ileri,
11.) Bro iyerlerinde bro ileri ve yardmc iler,
12.) lalama ve gbreleme hari iek yetitirme ileri,
13.) kili yerler ve alk hizmetleri hari olmak zere hizmet sektrndeki iler,
14.) Dier giyim eyas, baston ve emsiye imalat ileri,
15.) Yiyecek maddelerinin imalat ve eitli muamelelere tabi tutulmas ileri,
16.) Yorganclk, adr, uval, yelken ve benzeri eyalarn imalat ve dokuma yapmakszn dier hazr eya imalat
ileri,
17.) Sandk, kutu, f ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamtan sepet ve benzeri eya imalat ile
18.) anak, mlek, ini, fayans, porselen ve seramik imaline ait iler (frn ileri ve silis ve quarts toz hari),
19.) El ilan datm ileri,
20.) Cam, ie, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde retime ilikin iler (frn ileri ve silis ve quarts tozu
saan iler, sl ilem, renklendirme ve kimyasal iler hari),
21.) Bitkisel ve hayvansal yalarn retimi ve bunlardan yaplan maddelerin imaline ilikin iler (karbon slfr gibi
parlayc veya tahri edici zclerle yaplan prine veya benzeri yal maddelerin ekstrasyon yoluyla ya retimi
ilerinde ekstrasyon kademeleri hari),
22.) Pamuk, keten, yn, ipek ve benzerleriyle bunlarn dkntlerinin halla, tarak ve kolalama tezghlarndan ve
boyama ile ilgili ilemlerden blme ile ayrlm ve fenni iklim ve aspirasyon tesisat olan iplikhane ve dokuma
hazrlama ileri,
23.) Balkhane ileri,
24.) eker fabrikalarnda retime hazrlamaya yardmc iler,
25.) Arasz olarak 10 kgdan fazla yk kaldrlmasn gerektirmeyen torbalama, flama, istifleme ve benzeri
iler,
26.) Su bazl tutkal, jeltin ve kola imali ileri,
27.) Sandal, kayk ve emsali kk deniz aralarnn imalat ve tamirat ileri (boya ve vernik ileri hari).
ocuk ve Gen ilerin altrlamayacaklar ler
1.) 4857 sayl Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dnemine rastlayan srelerde yaplan iler,
2.) Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve tnel inaat gibi yer altnda veya su altnda allacak ile
3.) Ar ve Tehlikeli ler Ynetmeliinde 18 yan doldurmam kiilerin almasnn yasakland iler,
4.) Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme leri Ynetmelii kapsamndaki iler,
5.) Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi Buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda

Ynetmelik kapsamnda yer alan iler,
6.) Alkol, sigara ve bamlla yol aan maddelerin retimi ve toptan sat ileri,
7.) Parlayc, patlayc, zararl ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende sat ileri ile bu gibi maddelerin imali,
ilenmesi, depolanmas ileri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her trl iler,
8.) Grlt ve/veya vibrasyonun yksek olduu ortamlarda yaplan iler,
9.) Ar scak ve souk ortamda alma gerektiren iler ile sala zararl ve meslek hastalna yol aan
maddeler ile yaplan iler,
10.) Radyoaktif maddelere ve zararl nlara maruz kalnmas ihtimali olan iler,
11.) Mteharrik makineler kullanlarak yaplan iler,
12.) Fazla dikkat isteyen ve aralksz ayakta durmay gerektiren iler,
13.) Para ba ve prim sistemi ile cret denen iler,
14.) Para tama ve tahsilt ileri,
15.) bitiminde evine veya ailesinin yanna dnmesine olanak salamayan iler (eitim amal iler hari),
16.) Meslek eitim program gerei staj nedeni ile yaplan almalar hari, gzellik salonlarnda yaplan yz, vcut
bakm ve estetii, epilasyon ve masaj ileri,
17.) Ak bir ekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin zerinde olan iler,
18.) Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararl veya domam ocua zararl veya herhangi bir ekilde
insan saln etkileyen zararl maddelerle ilgili iler,
19.) Eitim, deney eksiklii gvenlik konusunda dikkat eksikliine bal olarak genlerin maruz kalabilecei
kanlmas veya fark edilmesi mmkn olmadna inanlan i kazas riski tayan iler.
alma ya kavram
1833 yasas:10 yanda olmas gerekli
En kk alma ya: ILO 15 ya
Neden risk grubu?
Deneyimsiz
Fizik gc az
Mental gelime (risk bilinci) yetersiz
Oyun oynama hevesi
Horlanma
kinci snf iler
nlem: ILO-IPEC program
Eitim: Temel eitimin 8 yl 11 yl olmas.
alma Hayatnda Riskli Kiiler; Yallar
Demografik yallk
* alma hayatnda yallk
* Yallkta sorunlar
Fizyolojik deiiklikler:Grme, iitme, hareket, mental fonks., ...
Patolojik durumlar,Kronik-dejeneratif hastalklar; HT., Kalp H., DM., KOAH, ...
Yalln alma hayatnda olumlu yn deneyim, olumsuz taraf ar gven duygusu.
alma Hayatnda Riskli Kiiler; Kadnlar
Genel Deerlendirme
Madde 5: Gebe, yeni doum yapm ve emziren iilerin gvenlik ve sal iin
tehlikeli saylan kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin ve sanayi proseslerinin -srelerinin iiler zerindeki
etkileri deerlendirilerek bunlar iin alnacak nlemler aada belirtilmitir.
Bu nlemler, iilerin yaptklar ile balantl hareketleri, durular, zihinsel ve
bedensel yorgunluu da kapsar.
a) Fiziksel ve zihinsel yorgunluk ile ilgili olarak; gebe, yeni doum yapm ve emziren iilerin alma saatleri ve
ara dinlenmeleri geici olarak yeniden dzenlenir, sz konusu iilerin alma saatlerinin gece sresine ve gebe
iilerin almalarnn gnn erken saatlerine rastlamamas iin gereken nlemler alnr.
b) Postral problemler ile ilgili olarak; alma mahalli ve alma dzeni, gebe, yeni doum yapm ve emziren
iilerin postral (duru) problemlerini ve kaza riskini azaltacak ekilde yeniden dzenlenir, mmkn olduu
durumlarda oturarak almalar salanr.
Gebeliin durumuna gre yorgunluun ve dier postral problemlerin azaltlmas veya ortadan kaldrlmas iin
dinlenme aralar ihtiyaca gre daha sk ve uzun olarak dzenlenir.
c) Yksekte almalarda, gebe iinin alma yerlerinin platform, merdiven gibi yksek ve dme tehlikesi olan
yerlerde olmamas iin gerekli dzenlemeler yaplr.

d) alma saatleri ve alma hz ile ilgili olarak; alma hznn, saatlerinin ve iteki younluun iinin nerileri
dikkate alnarak mmkn olduunca uygun hale getirilmesi iin gerekli artlar salanr.
e) Gebe ve yeni doum yapm iinin yalnz altrlmamas esastr. Ancak zorunluluk halinde gebe ve yeni doum
yapm iinin yalnz altrlmas gerektiinde iyerinde bulunan dier alanlarla kolayca iletiim
salayabilmeleri iin gerekli nlemler alnr. Ayrca iinin uygun tbbi ve dier destekleri alabilmesi iin gerekli
dzenlemeler yaplr, acil yardm prosedrlerinde bu durum gz nne alnr.
f) stresi ile ilgili olarak; gebe, yeni doum yapm ve emziren iiyi, alma koullar, alma saatleri,
mterilerle ve nc kiilerle ilikiler, i yk, iini kaybetme korkusu gibi stres faktrlerinden koruyucu
nlemler alnr. Dk veya l doum yapm veya doumdan sonra bebeini kaybetmi iiyi stresten korumak
iin zel itina gsterilir.
g) Gebe iinin, ayakta almas gereken ilerde, mmkn olan durumlarda oturmas salanr, srekli oturarak
veya ayakta alma engellenir, almann byle dzenlenmesinin mmkn olmad durumlarda dinlenme aralar
artrlr, ayrca hamileliin geliimine gre gerekli nlemler alnr.
h) Dinlenme ve dier iyiletirici olanaklarn salanmas ile ilgili olarak; gebe iinin sigarasz ve dumansz bir
ortamda gerekli aralklarla oturarak veya rahata uzanacak ekilde fiziksel ve zihinsel olarak dinlenmesini
salayacak artlar temin edilir. Gebe, yeni doum yapm ve emziren iinin sk tuvalete gitme ihtiyac gz nne
alnarak uzun sreli almalar ve ekip almalar bu gereksinime uygun olarak dzenlenir, ayrca enfeksiyon ve
dier hastalklara kar gerekli hijyen
artlar salanr. Gebe ve yeni doum yapm iinin, kiisel ihtiyalar gz nne alnarak, beslenme molasnn,
temiz ime suyu temininin ve dier ihtiyalarnn kendileriyle de istiare edilerek karlanmas salanr.
Kadn ilerin Gece Postasnda altrlma Sresi
Madde 5:Kadn iiler her ne ekilde olursa olsun gece postasnda yedi buuk saatten fazla altrlamaz.
yerine Gtrp Getirme
Madde 6:Belediye snrlar dndaki her trl iyeri iverenleri ile belediye snrlar iinde olmakla beraber,
posta deiim saatlerinde allm aralarla gidip gelme zorluu bulunan iyeri iverenleri, gece postalarnda
altracaklar kadn iileri, salayacaklar uygun aralarla ikametghlarna en yakn merkezden iyerine gtrp
getirmekle ykmldr.
Rapor
Madde 7:Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri
ortak salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar
Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir durumun
olmadna dair salk raporlarnn alnmas arttr. Bu iilerin muayeneleri her alt ayda bir tekrarlanr.
Kadn ilerin alan Elerinin Gece Postalarnda altrlmalar
Madde 8:Kadn iinin kocas da iin postalar halinde yrtld ayn veya ayr bir iyerinde alyor ise, kadn
iinin istei zerine, gece altrlmas, kocasnn alt gece postasna rastlamayacak ekilde dzenlenir.
Ayn iyerinde alan kar kocann ayn gece postasnda alma istekleri, iverence, olanak orannda karlanr.
Kadn ilerin zel Gnleri
Madde 6:Kadnlar, ay hali gnlerinde ar ve tehlikeli ilerde altrlamazlar. Bu gnlerin says 5 gn olarak
hesap edilir. Daha fazlas iin hekim raporuna gre hareket edilir. Ay halinin balangc iinin ihbar tarihidir.
Nfus Czdanlarnn Onayl rneklerinin Saklanmas
Madde 7:veren veya vekili, ar ve tehlikeli ilerde altrd iilerin nfus czdanlarnn onayl rneklerini
saklayarak, bunlar Mfettilerinin her isteyiinde gstermekle ykmldr.
Ar ve Tehlikeli lerde altrlmama Durumu
Madde 8:Bu Ynetmelikte belirtilen artlara aykr olarak, ar ve tehlikeli ilerde kadn ve gen ii
altrldnn veya alan iinin salk durumu itibariyle byle bir ite altrlmamasnn gerektiinin tespiti
halinde, bu iiler ar ve tehlikeli ilerde almaktan alkonulur.
Ar ve Tehlikeli lere Ait izelge
Madde 9:Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan
bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri EK-I deki izelgede
gsterilmitir.
Kapsam Belirleme
Madde 10:EK-I deki izelgede yer almayan herhangi bir iin ar ve tehlikeli ilerden saylp saylmayaca
konusunda karar vermeye alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl yetkilidir.
Dourganlk Fertilite, gebelik, doum, emzirme...
Fizik g: 20 y. erkein %65i --- 55 y. erkein %55i
Vcudun su miktar az Scak tolerans dk

Vcudun ya miktar fazla Solventler
Solunum kapasitesi erkekten %11 az Efor
Hb erkekten %20 az Fizik g
Boy/omurga orants dk L5 S1 disk hernisi
Dier: Uzun sre alma (ev ileri), taciz...
alma Hayatnda Riskli Kiiler; Engelliler
Hasta ve zrl olanlar:
1. Uygun yerletirme
2. Grme, iitme engelliler, zel iler
zrl ve eski hkml terr maduru altrma ykmll ( Kanunu Madde 30)
1. % 6, en az yars zrl olacak
2. Ayn ilde birden fazla iyeri, toplam ii says
alma Hayatnda Riskli ler
Ar ve Tehlikeli iler
Madencilik
naat
Kimya sanayi
Bu ilerde almak iin zel koullar
e girite doktor raporu bu ie elverili
Aralkl kontrol muayeneleri
47/ Vardiyal alma ve Gece almas

Vardiyal alma ve gece almas kavramlar
Vardiyal almalarda ve gece almalarnda muhtemel SG tehlikeleri,
Muhtemel tehlikeler ve alnmas gereken nlemler
lgili mevzuat
"Gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar geen ve her halde en fazla onbir
saat sren dnemdir.
veren veya iveren vekilleri, posta says ile her postann ie balama ve bitirme saatlerini, postalar halinde
altrdklar iilerin ad ve soyadlarn, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilikin deiiklikleri
dzenleyerek iyerinde iilerin kolayca grp okuyabilecekleri ekilde ilan etmekle ykmldr
Srekli altklar iin durmakszn birbiri ardna postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde posta
says 24 saatlik sre iinde en az ii postas altrlacak ekilde dzenlenir.
gece dnemine denk den 20.00-06.00 saatleri arasndaki ii postalarnda, 18 yan doldurmam ocuk ve
gen iilerin altrlmalar yasaktr.
ilerin gece postalarnda 7,5 saatten ok altrlmalar yasaktr.
alma sresinin yarsndan ou gece dnemine rastlayan bir postann almas, gece almas saylr.
Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar altrlarak yrtlen ilerde postalar; en fazla bir i
haftas gece altrlan iilerin, ondan sonra gelen ikinci i haftasnda gndz altrlmalar suretiyle ve
postalar birbirlerinin yerini alacak ekilde dzenlenir.
Posta deiiminde iiler srekli olarak en az onbir saat dinlendirilmeden altrlamaz
Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, iilere, haftann bir gnnde 24 saatten az olmamak
zere ve nbetleme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur
Kadn iiler her ne ekilde olursa olsun gece postasnda yedi buuk saatten fazla altrlamaz.
Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri ortak salk
birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu,
salk oca, Hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir durumun
Kadn iiler, gebe olduklarnn doktor raporuyla tespitinden itibaren douma kadar, emziren kadn iiler ise
doum tarihinden balamak zere alt ay sre ile gece postalarnda altrlamazlar Emziren kadn iilerde
bu sre bir yla kadar uzatlabilir.
Gece postalarnda kadn ii altrmak isteyen iverenler, gece altrlacak kadn iilerin isim listelerini

ilgili blge mdrlne gnderirler
veren veya iveren vekilleri, postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, her postada alan
iilerin ad ve soyadlarn kapsayan listeler ile bu iiler iin ie balamadan nce alnan periyodik salk
raporlarnn bir nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr.
Vardiyal alma ve gece almas i mevzuatnda zerinde nemle durulan konulardan biri olup, 4957 sayl i
yasas 69. Maddesinde dzenlenmitir.
Vardiyal almada, salk, gvenlik ve sosyal adan iyilik hali zerinde olumsuz etkileri olduu bilinmektedir.
Vardiyal almada, psikolojik, uyku dzeninin bozulmas ve sigara tketiminin artmas gibi olumsuz etkileri
saptanmtr.
Vardiyal almada en sk karlalan sorun uyku dzeninin bozulmas ile ba gstermektedir.
Vardiyal alma dier ynyle gece almas anlamna da gelmektedir.
- Vardiyal almada, gece almasnn sresi snrlandrlmtr.
- Salk durumunun gece alma yapmaya uygunluunun salk raporu ile belgelendirilmesi gereklidir.
- Gece almasnn salk durumunu bozduunu belgeleyen iiye mmkn olmas durumunda gndz i verilir.
- Bir hafta gece almas yapan iiler ondan sonra gelen haftann gndz almas yaptrlr.
- Gece ve gndz postalarnda iki haftalk nbetleme esas da uygulanabilir.
4857 sayl i kanunu;
MADDE 69:alma hayatnda "gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar geen ve
her halde en fazla onbir saat sren dnemdir.
Baz ilerin niteliine ve gereine gre yahut yurdun baz blgelerinin zellikleri bakmndan, alma hayatna
ilikin "gece" balangcnn daha geriye alnmas veya yaz ve k saatlerinin ayarlanmas yahut gn dneminin
balama ve bitme saatlerinin belirtilmesi
ilerin gece almalar yedi buuk saati geemez.
Gece altrlacak iilerin salk durumlarnn gece almasna uygun olduu, ie balamadan nce alnacak
salk raporu ile belgelenir. Gece altrlan iiler en ge iki ylda bir defa iveren tarafndan periyodik salk
kontrolnden geirilirler. ilerinin salk kontrollerinin masraflar iveren tarafndan karlanr.
Gece almas nedeniyle salnn bozulduunu raporla belgeleyen iiye iveren, mmknse gndz postasnda
durumuna uygun bir i verir.
veren gece postalarnda altrlacak iilerin listelerini ve bu iiler iin ie balamadan nce alnan ve
periyodik salk raporlarnn bir nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr.
Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar kullanlan ilerde, bir alma haftas gece altrlan
iilerin, ondan sonra gelen ikinci alma haftas gndz altrlmalar suretiyle postalar sraya konur. Gece ve
gndz postalarnda iki haftalk nbetleme esas da uygulanabilir.
Postas deitirilecek ii kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden dier postada altrlamaz.
Postalar Halinde i altrlarak Yrtlen lerde almalara likin zel Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik
Ama ve Kapsam
Madde 1:Nitelikleri dolaysyla srekli altklar iin durmakszn birbiri ardna postalar halinde ii altrlarak
iletilen veya nbetlee ii postalar ile yaplan ilerde, alma srelerine, gece almalarna, hafta tatillerine
ve ara dinlenmesine ilikin zel usul ve esaslar bu Ynetmelikle dzenlenmektedir.
Dayanak
Madde 2:Bu Ynetmelik, 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununun 76. maddesinin ikinci fkrasna
dayanlarak hazrlanmtr.
Dzenleme ve lan Ykmll
Madde 3:veren veya iveren vekilleri, posta says ile her postann ie balama ve bitirme saatlerini, postalar
halinde altrdklar iilerin ad ve soyadlarn, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilikin
deiiklikleri dzenleyerek iyerinde iilerin kolayca grp okuyabilecekleri ekilde ilan etmekle ykmldr.
i Postalar Saysnn Dzenlenmesi
Madde 4:ii postalar;
a) Nitelikleri dolaysyla srekli altklar iin durmakszn birbiri ardna postalar halinde ii altrlarak
yrtlen ilerde posta says 24 saatlik sre iinde en az ii postas altrlacak ekilde dzenlenir.
b) Bu maddenin (a) bendi dnda kalan ve ii postalar ile yrtlen dier ilerde 24 saatlik sre iinde
altrlacak ii postalar says, her bir ii postasnn alma sresi, 4857 sayl Kanununun 63 nc
maddesinin nc fkrasnda ngrlen Ynetmelikte belirtilen gnlk alma sresini amayacak ekilde
dzenlenir.

c) Salk kurallar bakmndan gnde 7,5 saat ya da daha az allmas gereken ilerde ii postalar says, her bir
postann alma sresi, 4857 sayl Kanununun 63 nc maddesinin son fkrasnda ngrlen Ynetmelikte
belirtilen gnlk alma srelerini amayacak ekilde dzenlenir.
d) i postalar saysnn dzenlenmesinde, 10.9.1960 tarihli ve 79 sayl Milli Korunma Sularnn Affna, Milli
Korunma Tekilat, Sermaye ve Fon Hesaplarnn Tasfiyesine ve Baz Hkmler hdasna Dair Kanunun 6. maddesi
ile 22/5/ 2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununun 43. maddesi hkmleri gz nn de tutulur.
Gece altrlma Yasa
Madde 5: 4857 sayl Kanununun 69 uncu maddesinin birinci fkrasnda tanmlanan gece dnemine denk den
20.00-06.00 saatleri arasndaki ii postalarnda, 18 yan doldurmam ocuk ve gen iilerin altrlmalar
yasaktr.
cretten ndirim Yaplamayaca
Madde 6:Bir ii postas ile yrtlen ilerde, ikili ya da daha ok posta saysnn artrlmas ya da posta
halinde allan iyerlerinde gnlk alma sresinin 7,5 saatin altnda saptanmas sonucunda, alma
srelerindeki azalma nedeniyle, iilerin cretlerinden her ne ekilde olursa olsun, indirim yaplamaz.
Gece alma Sresi
Madde 7:Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, Kanununun 42 ve 43.maddeleri ve 79 sayl
Milli Korunma Sularnn Affna, Milli Korunma Tekilat, Sermaye ve Fon Hesaplarnn Tasfiyesine ve Baz
Hkmler hdasna Dair Kanunun 6. maddesi ile 4857 sayl Kanununun 70. maddesinde ngrlen Ynetmelikte
belirtilen haller dnda, iilerin gece postalarnda 7,5 saatten ok altrlmalar yasaktr. alma sresinin
yarsndan ou gece dnemine rastlayan bir postann almas, gece almas saylr.
i Postalarnn Deime Sresi
Madde 8:Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar altrlarak yrtlen ilerde postalar; en fazla
bir i haftas gece altrlan iilerin, ondan sonra gelen ikinci i haftasnda gndz altrlmalar suretiyle ve
postalar birbirlerinin yerini alacak ekilde dzenlenir.
Zorunluluk olmadka iilerin postalar deitirilemez. Ancak 4857 sayl Kanununun 69. maddesi uyarnca,
gece almas nedeniyle salnn bozulduunu raporla belgeleyen iiye iveren, olanaklarn elverdii lde
gndz postasnda durumuna uygun bir i verir.
in nitelii ve yrtm, i sal ve gvenlii gz nn de tutularak, gece ve gndz postalarnda iki haftalk
nbetleme esas da uygulanabilir.
Posta Deiiminde Dinlenme Sresi
Madde 9:Posta deiiminde iiler srekli olarak en az onbir saat dinlendirilmeden altrlamaz. Bu hkm,
postas deitirilen iilere de uygulanr.
Ara Dinlenmesi
Madde 10:Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, iilere, 4857 sayl Kanununun 68.
maddesindeki esaslar uyarnca ara dinlenmesi verilir. in nitelii, bir iyerinin ayn blmndeki btn iilere
ayn saatte ara dinlenmesi verilmesine olanak brakmyorsa, bu dinlenme, iilere, gruplar halinde arka arkaya
alma sresinin ortalarndan balayarak Kanunu ve bu Ynetmelikteki esaslara gre verilir.
Hafta Tatili
Madde 11:Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, iilere, haftann bir gnnde 24 saatten az
olmamak zere ve nbetleme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur.
sim Listeleri
Madde 12:veren veya iveren vekilleri, postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, her postada
alan iilerin ad ve soyadlarn kapsayan listeler ile bu iiler iin ie balamadan nce alnan periyodik salk
raporlarnn bir nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr.
Yrrlk ve Yrtme
Yrrlk
Madde 13:Bu Ynetmelik, yaym tarihinde yrrle girer.
Yrtme
Madde 14:Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr.
Kadn ilerin Gece Postalarnda altrlma Koullar Hakknda Ynetmelik
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan:
Resmi Gazete Tarih ve Say:09.08.2004/25548
Ama
Madde 1:Bu Ynetmeliin amac, on sekiz yan doldurmu kadn iilerin gece postalarnda altrlmasna ilikin
usul ve esaslar dzenlemektir.
Kapsam

Madde 2:Bu Ynetmelik, 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamndaki iyerlerinde 18 yan
doldurmu kadn iilerin gece postalarnda altrlmalar ile ilgili koullar kapsar. Dayanak
Madde 3:Bu Ynetmelik, 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununun 73. maddesine dayanlarak hazrlanmtr.
Tanmlar
Blge Mdrl: yerinin bal bulunduu alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdrln,
Kadn ii: Medeni durumuna baklmakszn on sekiz yan doldurmu kadn iileri,
Gece postas: 4857 sayl Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece alma srelerini kapsayan ve yedi
buuk saati gemeyen alma zamann, ifade eder.
Kadn ilerin Gece Postasnda altrlmalar
Kadn ilerin Gece Postasnda altrlma Sresi
Madde 5:Kadn iiler her ne ekilde olursa olsun gece postasnda yedi buuk saatten fazla altrlamaz.
yerine Gtrp Getirme
Madde 6:Belediye snrlar dndaki her trl iyeri iverenleri ile belediye snrlar iinde olmakla beraber,
posta deiim saatlerinde allm aralarla gidip gelme zorluu bulunan iyeri iverenleri, gece postalarnda
altracaklar kadn iileri, salayacaklar uygun aralarla ikametghlarna en yakn merkezden iyerine gtrp
getirmekle ykmldr.
Rapor
Madde 7:Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri
ortak salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar
Kurumu, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir durumun
Kadn ilerin alan Elerinin Gece Postalarnda altrlmalar
Madde 8:Kadn iinin kocas da iin postalar halinde yrtld ayn veya ayr bir iyerinde alyor ise,
kadn iinin istei zerine, gece altrlmas, kocasnn alt gece postasna rastlamayacak ekilde
dzenlenir. Ayn iyerinde alan kar kocann ayn gece postasnda alma istekleri, iverence, olanak orannda
karlanr.
Gebelik ve Analk Durumunda alma ve Bildirim
Gebelik ve Analk Durumunda altrlma Yasa
Madde 9:Kadn iiler, gebe olduklarnn doktor raporuyla tespitinden itibaren douma kadar, emziren kadn
iiler ise doum tarihinden balamak zere alt ay sre ile gece postalarnda altrlamazlar. Emziren kadn
iilerde bu sre, ana ve ocuun sal asndan gerekli olduunun iyeri hekimi, iyeri ortak salk birimi, ii
sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca,
Hkmet veya belediye doktoru raporuyla belgelenmesi halinde, bir yla kadar uzatlr.
Bu iilerin anlan srelerdeki almalar, 14.7.2004 tarihli ve 25522 sayl Resm Gazetede yaymlanan Gebe
veya Emziren Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm Yurtlarna Dair Ynetmelik
hkmleri sakl kalmak zere, gndz postalarna rastlayacak ekilde dzenlenir.
Bildirim
Madde 10:Gece postalarnda kadn ii altrmak isteyen iverenler, gece altrlacak kadn iilerin isim
listelerini ilgili blge mdrlne gnderirler.
Yrrlk
Madde 11:Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer.
Yrtme
Madde 12:Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr.
48/ Yerleim Yerlerinden Uzakta Ak Alanlarda Yaplan almalar

Ak alanlardaki tehlike kaynaklar
o Doal ortam ve yabani hayat
o Meteorolojik koullar
o Jeolojik koullar
o Ulam
Ak alan tehlike kaynaklar, yani doal afetler, en geni anlam ile insanlara zarar veren olaylara denir. Baka bir
ifade ile can ve mal kaybna yol aan doal olaylardr.
Afetin ilk zellii doal olmas, ikincisi can ve mal kaybna neden olmas bir dieri ok ksa zamanda meydana
gelmesi ve son olarak da baladktan sonra insanlar tarafndan engellenememesidir. Baz afetlerin yeryznn
nerelerinde daha ok olduu bilinmektedir
A. Jeolojik kkenliler
Bunlar dorudan doruya kaynan yer kabuu ya da yerin derinliklerinden alan doal afetlerdir.
1. Deprem ; inceleyen bilim dalna "Sismoloji" denir.
2. Heyelan ; ya da toprak kaymas, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluan bir yamacn yerekimi,
eim, su ve benzeri dier kuvvetlerin etkisiyle aa ve da doru hareketidir
3. Yanarda patlamalar ; Yanardalarn aratrld bilim dalna volkanoloji (yanarda bilimi) denir.
a. Kalkan yanardalar
b. Volkanik koniler
c. Sper yanardalar,
B. Meteorolojik kkenliler
Atmosferdeki doa olaylar sonucunda meydana gelirler.
1. Sel
2.
3. Frtna ; Rzgar hz 27 knot zerine ktnda, yani 7 bofor ve zeri olduunda rzgara artk frtna denir.
4. Kuraklk
5. Orman yangn 110 yangn ihbar hattna, 177 alo orman yangn
6. klim deiiklikleri ; Kresel snma kimyasal etkilidir. Canllarn solunum ve boaltm yaptktan ve eitli
aktiviteleirnden sonra kan sera gazlar ile gerekleir.
7. Hortum
Haftalk 45 saat
le molas;
1. 4 saatlik ilerde 15 dak.
2. 4 7,5 saat aras 30 dak.
3. 7,5 ve fazla ise 1 saat ara dinlenme verilir. Ara dinlenmesi fiili saatten saylmaz.
Fazla alma ;
Gnlk en fazla alma sresi 11 saat (fazlas yasa d)
Yllk fazla alma 270 saati geemez.
Fazla almaya %50 fazla cret denir.
Gece almas 20:00 ile 6:00 aras
1. zel salk raporu
2. ocuklar almas yasak
3. 7:30 saatten fazla allmaz
4. 2 haftada 1 vardiya deiimi
a) Kendi rzas ile izin kullanm olmaz
b) Kendi rzas ile hafta tatili olmaz
c) 12+12 vardiya olmaz
Yllk izin ;
a) 1-5 yl alm olanlar 14 gn
b) 5-15 yl alm olanlar 20 gn
c) 15 yl zeri alm olanlar 26 gn yllk izin kullanr .
d) 3 e blnebilir.
14 gnden fazla olamyor

Yllk izin defterine ilenmeli
Bordrolar imzalatlmal
hbar tazminat de
ten ayrlrken ihbar sresi ;

a) 6 aya kadar 2 hafta
b) 6 1,5 yl 4 hafta
c) 1,5 3 yl 6 hafta
d) 3 yl ve fazlas 8 hafta

Isguygulama Ozet

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Isguygulama Ozet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SALII VE GVENL KAVRAM VE KURALLARIN GELM

Sal ve Gvenlii Nedir?

ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULULAR

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl

Tefti Kurulu Bakanl

(ASGEM) alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi

Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK)

i ve veren Kurulular (sendikalar)

Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurulular

3/ Sal ve Gvenliine Genel Bak ve Gvenlik Kltr

Sal ve Gvenliinin Amac

Sal ve Gvenlii Tehdit Eden Durumlarn Ortadan Kaldrlmas

Toplum dzen kurallar

6/ Kanunlarda i sal ve gvenlii

KANUNLARDA SALII VE GVENL MEVZUATI

7/ yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ve Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri

SG KURULUNUN GREV VE YETKLER NELERDR ?

MADDE 81 " sal ve gvenlii hizmetleri

Gvenlii Uzmanlarnn Nitelikleri, Grev, Yetki ve Ykmllkleri

BS 8800 sal ve gvenlii ynetim sistemi

Sal ve Gvenlilii ynetimine 3 temel grev dmektedir.

Sal ve Gvenlii Risk Ynetiminin genel prensipleri;

Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemlerinin Faydalar:

10/ Risk Ynetimi ve Deerlendirmesi

RSK ANALZ METOTLARININ KARILATIRILMASI

nduktif/ nduktif nduktif nduktif nduktif nduktif Deduktif

11/ yeri Bina ve Eklentileri

Aydnlatmada iyerine gre ka lks aydnlatma kullanlaca ;

yerlerinde du lavabo ve tuvaletler ;

12/ ALIMA HAYATINDA ETK

MEVZUATIMIZDA ET HLAL LE LGL ALANLAR

Eit davranma ilkesi

yerinin veya bir blmnn devri

13/ FZKSEL RSK ETMENLER

A - GRLT KAYNAINDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER

14/ KMYASAL RSK FAKTRLER

15/ BYOLOJK RSK ETMENLER

16/ Psikososyal Risk Etmenleri

UYGUN DURU KRTERLER

FZK EVRE ARTLARI

Aydnlatmay belirleyecek birimler;

Aydnlatmada Dikkat Edilecek Hususlar

Eni : 400 - 450 mm. Boyu : 400 - 440 mm Eimi : 30 - 50

18/ ELEKTRKLE ALIMALARDA SG

19/ Korunma Politikalar

Genel Sorumluluk stlenebilecek Yaplar

Mevzat Yol le Yonetim Bililendirme Yol le Yonetim

SAGLG VE GVENLG YAKLAM

Meydana elmi olayla ililenmek

Sal ve Gvenliinde Kornma Yontemleri

Kaynaa yonelik rtama yonelik Kiisel Koryc

21/ KALDIRMA ARALARINDA SG

Kaldrma Ve letme Makinelerinin Snflandrlmas

22/ MOTORLU ARALARDA SG

Motorlu ara kullanclar,

23/ BAKIM VE ONARIM LERNDE SG

Rutubetli ve iletken ortamlarda dk gerilimli (24 volt) aydnlatma cihazlar kullanlmaldr.

Asit ileten borular

24/ EL ALETLERYLE ALIMLARDA SG

Atlyelerde kullanlan alet ve makineler balca iki guruba ayrlr:

Ak letme, yerstndeki iletmeleri,

28/ alanlarn Salk Gvenlik Eitimi ve letiim

www.isguygulama.com Sayfa 101