UNANG PAG-UWI NI RIZAL SA PILIPINAS

Pagkaraan ng limang taonng di malilimutang paglalakbay sa Europa, bumalik siya sa Pilipinas

noong Agosto 1887 at siyay naging manggagamot sa Calamba.tahimik siyang namuhay bilang doctor sa
kanyang bayan. Ngunit ang kanyang mga kaaway, na kinamumuhian ang kanyang NOLI ay patuloy ang
pag usig sa kanya, at pinagbantaan pa siyang papatayin.

Dahil sa pagkakalathala ng kanyang NOLI ME TANGERE at idinulot nitong kaguluhan sa mga

prayle, binalaan si Rizal na wag munang umuwi nina:
a. Paciano (kapatid)
b. Silvestre Ubaldo ( bayaw)
c. Chengoy ( Jose M. Cecilio)

Mga Dahilan ng Pagbabalik

a. Ooperahan ang mata ng kanyang ina

b. Mapagsilbihan ang mga kababayang malaon nang inaapi ng mga tiranong Espanyol
c. Makita ang epekto ng kanyang nobelang Noli
d. Magtanong tanong kung bakit wala siyang nababalitaan tungkol kay Leonor Rivera

Hunyo 29, 1887 - tumelegrama si Rizal sa kaniyang ama ukol sa kanyang pagbabalik sa Pilipinas.

Magandang paglalakbay patungong Maynila

Hulyo 3, 1887 - lumulan si Rizal sa barkong Djemnah ang barkong kanyang sinakyan noong siya ay
magtungo ng Europa limang taon na ang nakakaraan.
Hulyo 30, 1887 - nakarating si Rizal sa Saigon at sumakay ng barkong Haipong patungong Maynila
Agosto 5, 1887 - nakarating ang Haipong sa Maynila. (Pagdating sa Maynila)
Napansin ni Rizal na sa limang taon niyang pagkakahiwalay sa bansa ay halos walang nagababago sa
kaayusan at kaanyuan ng lunsod ng Maynila.

Maligayang Pag- Uwi

Agosto 8, 1887 - petsa ng makarating si Rizal sa Calamba.

Paciano - Hindi niya hiniwalayan si Rizal sa mga unang araw ng pagbabalik nito sa Calamba dahilan sa
kanyang pag-aalala sa kaligtasan ng kanyang nakababatang kapatid.
Nagtayo si Rizal ng isang klinika sa Calamba upang maka-paglingkod siya bilang manggagamot.
Ang kanyang unang naging pasyente ay ang kanyang ina, nguni't hindi niya ito inoperahan sa dahilang
ang katarata nito ay hindi pa noon hinog.
Tinawag si Rizal na Doktor Uliman ng mga taga -Calamba at naging bantog sa Calamba at mga karatig
bayan at dinayo ng mga tao ang kanyang klinika.
Kumita si Rizal ng P900 sa unang buwan ng kanyang paggagamot at sa buwan ng Pebrero 1888 ang
halaga ay umabot ng P5,000.
Nagtayo si Rizal ng isang himnasyo sa Calamba upang mailigtas ang kanyang mga kababayan sa
bisyong tulad ng sugal at sabong.
Hindi nadalaw ni Rizal si Leonor Rivera dahilan sa pagtutol ng kanyang mga magulang na dalawin ang
dalaga. Ang mga magulang ni Leonor Rivera ay ayaw na makatuluyan ng kanilang anak na si Rizal.
Kaguluhang gawa ng Noli
Isang araw, nakatanggap si Rizal ng liham mula kay Gobernador Heneral Emilio Terrero (1885- 1888).
Iniimbitahan sya nito sa palasyo ng Malacanang. May nagbulong kasi sa gobernador na ang NOLI ay
nagtataglay ng mga subersibong (Ayaw Sumunod sa ilang bagay na ipinaguutos ng goberno) ideya.
 Nagtungo si Rizal sa maynila at nagpakita sa Malacanang. Nang ipaalam sa kanyang godernador
Heneral Terrro ang paratang sa kanya kaagad niyang pinabulaan ito. Ipinaliwanag ni Rizal na inihayag
lamang niya ang katotohanan ngunit di siya nagtatagubilin ng mga subersibong ideya.
Emilio Terrero - ang gobernador heneral na nagpatawag kay Rizal ukol sa usapin ng nobelang Noli Me
Tangere at kanyang hinigian si Rizal ng isang kopya ng nasabing nobela. Walang kopyang maibigay si
Rizal dahilan sa naubos na ang kanyang mga dala.
Binisita ni Rizal sa Ateneo ang kanyang mga dating guro na sina Padre Federico Faura, Francisco Paula
Sanchez, at Jose Bech upang hingin niya ang kopya ng Noli Me Tangere na kanyang ibinigay sa Ateneo,
ayaw ibigay ng mga pareng Jesuita ang kanilang mga kopya
Para sa kaligtasan ni Rizal, inatasan ni gobernador Terrero si Espanyol Don Jose Taviel de Adrade na
maging tagabantay ni Rizal.
Pedro Payo - ang arsobispo ng Maynila na kalaban ng mga Pilipino at nagpadala ng kopya ng Noli Me
Tangere sa rektor ng Unibersidad ng Santo Tomas upang pag-aralan ang nobela.
Gregorio Echavarria - ang rektor ng UST at katulong ng lupon ng mga guro ng unibersidad na gumawa
ng pag-aaral sa nobelang Noli Me Tangere.
Ayon sa pag-aaral ng mga lupon ng mga guro ng UST ng rekomendasyon na ang Noli Me Tangere ay
heretikal, subersibo, at laban sa kaayusang pampubliko.
Hindi nagustuhan ni Terrero ang ulat ng lupon ng mga guro ng UST dahilan sa alam niyang kalaban ni
Rizal ang mga Dominikano at ipinadala ang kopya ng Noli Me Tangere sa Permanenteng Lupon ng
Sensura na binubuo ng mga pari at mga taong hindi alagad ng simbahan.
Padre Salvador Font - ang pinuno ng Lupon sa Sensura na nag-ulat na ang Noli Me Tangere ay
subersibo at kontra sa simbahan at pamahalaan. Kanyang iminungkahi ang pagbabawal ng pag-aangkat,
paggawa at pagbibili ng mapanirang nobela.

Mga umaatake sa Noli

Padre Jose Rodriguez - prayle ng Guadalupe na naglabas ng walong polyeto na bumabatikos sa Noli Me
Tangere. Ang mga polyetong isinulat niya ay ipinagbibili sa mga nagsisimba.
Mga Senador ng Espanya na bumabatikos sa Noli Me Tangere;

a. Jose de Salamanca
b. Luis M. de Pando
c. Fernando Vida
d. Vicente Barrantes- kanyang binatikos ang Noli Me Tangere sa kanyang inilathalang artikulo sa
pahayagang La Espana Moderna.

Tagapagtanggol ng Noli

Mga Tagapagtanggol ng Noli Me Tangere

1. Marcelo H. del Pilar
2. Antonio Ma. Regidor
3. Graciano Lopez Jaena
4. Mariano Ponce
5. Segismundo Moret - isang Espanyol na dating Ministro ng hari ng Espanya at tagapagtanggol ng Noli
Me Tangere.
6. Miguel Morayta - propesor ng kasaysayan sa Unibersidad Central de Madrid.
7. Ferdinand Blumentritt
8. Padre Vicente Garcia - isang iskolar na paring Pilipino na gumawa ng isang polyeto na ginamitan niya
ng pangalang panulat na Desiderio Magalang at kanyang sinagot ang mga akusasyon ni Padre Jose
Rodriguez laban sa Noli Me Tangere at sa may akda nito.
 Si Rizal mismo ay napaiyak dahil sa pagtatanggol sa Noli ni Padre Garcia labas sa panunuligsa ni
Barrantes sa pamamagitan ng isang liham na isinulat sa Brussels, Belgium noong Pebrero 1880.

Sina Rizal at Taviel de Adrade

Jose Taviel de Andrade - isang tenyente ng hukbong Espanyol na inatasan ni Gobernador Heneral
Terrero upang magsilbing tagabantay ni Rizal laban sa mga lihim niyang kaaway
Dahilan sa kapwa mga kabataan, edukado, at may kultura naging ganap na magkaibigan sina Rizal at
Andrade .
Nakasama ni Rizal si Andrade sa pamamasyal, iskrimahan, at pagbaril.
Ang puminsala ng masasayang araw ni Rizal sa Calamba kasama si Te. Adrade ay:
a. Ang pagkamatay ng kanyang ate Olimpia
b. Walang basehan kuwentong ikinalat ng kanyang mga kaaway na isang raw siyang espiya ng
Alemanya alagad ni Bismarck, isang protestante, mason, mangkukulam.

Problemang Agraryo ng Calamba

Naimpluwensiyahan si Gobernador Heneral Terrero ng kanyang nabasa sa Noli Me Tangere at

nagpasimula ng imbestigasyon sa mga hacienda na pag-aari ng mga prayle upang maituwid ang mga
pagmamalabis na nagaganap ditto.
Tumulong si Rizal sa kanyang mga kababayan sa Calamba sa pagkuha ng mahahalagang datos ukol sa
suliraning agraryo sa kanyang bayan.
Lumabas sa pag-aaral na ginawa ni Rizal ang mga sumusunod:
a. ang hacienda ng mga paring Dominikano ay sumasakop sa buong bayan ng Calamba.
b. Ang tubo ng mga paring Dominikano ay patuloy na tumataas dahilan sa walang taros na pagpapalaki
ng binabayarang upa sa lupa.
c. Ang hacienda ay hindi man lamang nagkakaloob ng anumang tulong pinansiyal para sa mga
pagdiriwang ng mga kapistahan, sa edukasyon ng mga kabataan, at pagpapabuti ng agrikultura.
d. Ang mga kasama na siyang nahirapan ng labis sa paggawa sa hacienda ay pinapaalis na lamang mula
sa lupa sa dahilan lamang sa mga mababaw na kadahilanan.
e. Sinisingil ng mataas na tubo ang mga kasama sa hacienda at kung hindi nakapagbabayad ay
kinukumpiska ng mga tagapangasiwa ng hacienda ang mga hayop, kagamitan, o maging ang bahay ng
mga kasama.

Pamamaalam sa Calamba

Dahilan sa Noli Me Tangere at pakikialam ni Rizal sa suliraning agraryo sa hacienda sa Calamba, si

Rizal ay labis na kinamuhian ng mga prayleng Dominikano.
Pinilit ng mga prayle ang Gobernador Heneral Terrero na iligpit si Rizal sa pamamagitan ng
pagpaptapon sa kanya ngunit ang gobernador heneral ay hindi sumunod sa kagustuhan ng mga prayle.
Nakatanggap ng mga pagbabanta sa buhay ni Rizal ang kanyang mga magulang at pinaki-usapan siya ng
kanyang mga kamag-anakan pati na ni Tenyente Jose Taviel de Andrade na umalis na muna ng Pilipinas.
Pinatawag si Rizal ni Gobernador Heneral Terrero at pinayuhan siya na umalis ng Pilipinas para sa
kabutihan ng una.
Napilitang umalis si Rizal sa Pilipinas bunga ng dalawang pangunahing kadahilanan:

a. Napapasanganib na rin ang buhay ng kanyang mga magulang, kapatid at mga kaibigan.
b. Mas higit siyang makalalaban para sa kapakanan ng byan kung siya ay magsusulat na malaya sa ibang
bansa.
Isang tula para sa Lipa

Bago lisanin ni Rizal ang Calamba noong 1888, isang kaibigang taga lipa ang humiling sakanya ng
isang tula para sa pag gunita sa pagiging Villa (Lungsod) ng bayan ng Lipa.naging Lungsod ito sa bias ng
Batas Becera noong 1888. Malugod na pinagbigyan ni Rizal ang kahilingan at isinulat ang tulang Himno
Al Trabajo(himno sa pag-gawa) bilang parangal sa masisipag na mamamayan ng Lipa.

IKALAWANG PAGLALAKBAY NI RIZAL

MGA LAYUNIN

1. Maitala ang ikalawang paglalakbay ni Rizal at ang mga dahilan sa kanyang muling pag-alis
2. Maipamalas ang kakayahang matalas na obserbahin ang paligid
3. Maisulat ang epekto ng ikalawang paglalakbay ni Rizal
4. Matularan si Rizal sa mga katangian na kanyang ipinakita sa pakikisalamuha at pago-obserba niya sa
ibang tao

Mga Dahilan ng Muli at Pilit na Pagalis ni Rizal

1. Ang mga problema at hinaing na nakalap ni Rizal sa mga taga-Calamba ukol sa asyenda ng mga
Dominikano sa Calamba ay nagdulot ng kapahamakan para sa kaligtasan ng kanyang pamilya at mga
kaibigan. Tinulungan niya ang mga taga- Calamba para sa imbestigasyon ni Gobernador-Heneral Terrero
ukol sa mga asyenda ng mga prayle.

a. Ang buong bayan ng Calamba ay sakop ng asyenda ng mga Dominikano.

b. Ang kinitang tubo ng mga Dominikano ay patuloy na tumataas dahil sa pabigla-biglang pagtataas ng
upa sa mga inquilino at kasama.
c. Hindi nagbigay ni kusing ang mga Dominikano para sa paghahanda ng piyesta ng bayan, pagpapaaral
sa mga anak ng mga inquilino at kasama at sa pagpapaunlad ng agrikultura.
d. Ang mga kasama na siyang naghirap na magsaka sa mga lupain ng asyenda ay nawalan ng lupa sa
mababaw na kadahilanan.
e. Mataas ang mga ipinataw na interes sa mga kasama sa hindi agad pagbabayad ng upa at kapag hindi
nababayaran ang upa ay kinukumpiska ng mga may-ari ng asyenda ang mga kalabaw, mga kagamitan pati
bahay ng mga kasama.

2. Mas madaling kalabanin ang mga kaaway ni Rizal kung siyay wala sa Pilipinas kung saan
nanganganib ang kanyang buhay at ng kanyang pamilya. Mas maigi din niyang maisusulong ang mga
reporma para sa Pilipinas kung siya ay nagsusulat sa ibang bansa. Mahihinuhang sa Calamba sinimulan ni
Rizal ang ideya sa pagsulat ng ikalawa niyang nobela, El Filibusterismo.

Paglalakbay sa Hongkong, Macao at Hapon

Rizal sa Hongkong at Macao

Pebrero 1888 : Umalis si Rizal sa Pilipinas patungong Hong Kong dala dala ang PhP5000 na kinita niya
sa panggagamot (nakilalala siyang Doktor Uliman). Pagkatapos ng 5 araw na paglalakbay, nakarating si
Rizal sa Hong Kong at nakitahan sa bahay ni Jose Maria Basa. Si Jose Maria Basa ayon kay Rizal ay
isang progresibo, parang republikano, may pagkamapaghinala. Siya rin ang tinuturing na matwang dili,
doyen sa Asya ng mga Pilipino sa labas ng bansa, na dating abugado at tanging tinapon noong 1872 na
nakatakas paHongkong at umunlad sa negosyo. Bukod kay Jose Maria Basa, nakilala din ni Rizal sa
Hong Kong si Balbino Mauricio na isang filibustero na itinakwil ng sariling pamilya sa Pilipinas.
Itinuring ang mga filibustero na parang mga ketongin ng Edad Medya, nakagigiyagis ng takot na
nagpapamanhid sa anumang awa o pagkatao. Bagaman sawi si Mauricio ay marangal at wala itong angal
kayat napagtanto ni Rizal na si Mauricio ay Kaawa-awang taong karapatdapat sa mas mabuting
kapalaran.

Ilan sa mga napanuna ni Rizal sa Hong Kong :

1. Ang ordeng Dominikano ang pinakamayamang relihiyosong orden sa Hong Kong. Nagmamayari ang
mga Dominikano ng mahigit 700 paupahang bahay at maraming shares sa mga dayuhang bangko.
Nakakapaglagak ito ng milyon-milyon sa mga bangko.

2. Maraming libingan para sa ibat ibang relihiyon : para sa Protestante, Katoliko at Muslim.
Pinakamaganda ang mga libingan ng mga Protestante dahil sa angking kalinisan at kaayusan.
Pinakamagarbo at pinakamahal ang mga libingan ng mga Katoliko dahil sa mga musuleo. Pinakapayak at
simple ang libingan ng mga Muslim na mayroong isang maliit na mosque at mga lapidang may sulat ng
Arabic.

Sakay ng barkong Kui Kiang ay nagpunta ng Macao si Rizal kasama si Jose Maria Basa, Jose Sainz de
Veranda(ang hinihinalang espiya na padala ng Gobernador-Heneral) at ilang Portuges. Sa Macao ay
nanirahan sila sa bahay ni Don Juan Francisco Lecaroz, ang huling delegado ng mga Pilipino sa Spanish
Cortes. Namasyal sa Macao si Rizal at pinagtuunang pansin ang Botanical Garden sa Macao at ang
Grotto ni Camoens, ang pambansang manunula ng Portugal. Bago matapos ang Pebrero ay naglayag si
Rizal patungong Hapon lulan ng barkong Oceanic.

Rizal sa Hapon

Sa huling araw ng Pebrero dumating si Rizal sa Yokohama. Tumuloy siya sa Grand Hotel. Inimbita
siyang sa Spanish Legation mamalagi. Pinag-aralan ni Rizal ang mga gawi at tradisyon ng mga Hapones,
ang kanilang wika, ang kanilang mga teatro at kalakalan. Pagsapit ng Marso ay namasyal din siya sa
Tokyo kung saan namalagi siya sa Tokyo Hotel. Sa liham niya kay Blumentritt ay makikita ang paghanga
ni Rizal sa katapatan, kagalangan, kalinisan at kasipagan ng mga Hapones. Bukod dito ay napuna din niya
ang:

a. Ang kagandahan ng bansang Hapon

b. Ang kaigaigayang kasuotan at simpleng kagandahan ng mga babaeng Hapones
c. Ang mabibilang na magnanakaw na makikita sa kaugaliang hindi pagsasara ng bahay araw
man o gabi, at maaaring magiwan ng pera sa lamesa
d. Ang halos kawalan ng mga pulubi sa lansangan ng siyudad di katulad ng mga lansangan ng
Maynila

Ngunit ipinahayag din ni Rizal ang kanyang pagkamuhi sa paggamit ng jinrikisha o rickshaw,
isang popular na transportasyon sa Hapon na hila ng isang tao.
Sa Legacion na namalagi si Rizal sa Tokyo sa paghikayat ng puno nito na si Juan Perez
Caballero. Naging magkaibigan ang dalawa dahil ayon kay Rizal si Caballero ay isang magaling
na diplomat na nakarating na sa ibat ibang lugar at mahusay na manunulat. Isang buwan
namalagi si Rizal sa Hapon at doon natutunan niya ang paggamit at pagsulat sa wikang Hapon.
Natuto si Rizal ng katakana (Japanese script), kabuki (Japanese drama) at judo (Japanese
martial arts).
Sa liham ni Rizal sa kanyang pamilya ay nahinuha ni Rizal na sa di malayong hinaharap ay mas
magiging malapit ang bansang Hapon at Pilipinas. Ilang buwang namalagi si Rizal sa Hapon at
sa kalagitnaan ng Abril ay umalis si Rizal ng Yokohama patungong San Francisco lulan ng
barkong Belgic. Dito niya nakilala at naging kaibigan si Tetcho Suehiro, isang manunulat na
Hapon na dalawang beses ng nakulong dahil sa mga sinulat laban sa pamahalaang Hapon.
Nakasama niya si Rizal sa paglalakbay sa Estados Unidos hanggang sa London.