WIELKOPOLSKA OKRGOWA IZBA INYNIERW

BUDOWNICTWA
Ul. DWORKOWA 14, 60-602 POZNA
e-mail: wkp@piib.org.pl
tel. 61 854 20 10, 61 854 20 12

EUROKOD
WPROWADZENIE
ANTONI BIEGUS
tel. 071 372 77 79 lub 071 32037 66
antoni.biegus@pwr.wroc.pl

Nieuchronnie nadchodzi czas stosowania europejskich norm -

eurokodw w projektowaniu i realizacji obiektw budowlanych.

Jak w przypadku kadego nowego wyzwania wystpuj leki i

obawy projektantw przed zmianami. S one jednak nieuzasad-
nione, gdy nie zmienia si logika, statyka, wytrzymao, itd., a
wiedza w dziedzinie teorie konstrukcji budowlanych bya systema-
tycznie uaktualnia w dotychczasowych normach krajowych PN-B.

Eurokody korzystaj i porzdkuj dotychczasow wiedz o

bezpiecznym projektowaniu i wznoszeniu obiektw budowlanych.
Stwarzaj te przesanki do korzystania z najnowszych,
wiatowych osigni nauki w tej dziedzinie.

S wic one szans na zmiany jakociowe w dziedzinie

budownictwa, a nie zbyteczn niedogodnoci dla projektantw
i wykonawcw. Dlatego nie powinnimy mie lkw i fobii przed
nadchodzcymi zmianami normalizacyjnymi.

1
 Przystpujc do Unii Europejskiej, Polska zobowizaa si do
wprowadzenia europejskich norm - Eurokodw. S to wsplne,
ujednolicone dokumenty odniesienia, ktre stanowi kluczowe
ogniwo adu budowlanego w pastwach Unii Europejskiej.
Eurokody s zbiorem zuinifikowanych norm midzynarodo-
wych sucych do projektowania budynkw oraz konstrukcji iny-
nierskich. Intencj ich autorw byo wykorzystanie szerokiego
dowiadczenia w zakresie projektowania oraz wynikw bada w
blisko 20 krajw czonkowski UE.
Na podstawie art. 95 Traktatu Rzymskiego z 1975 r. Komisja
Wsplnot Europejskich podja dziaania majce na celu eliminac-
j przeszkd technicznych w handlu i harmonizacji ustale tech-
nicznych. Polegay one na ustaleniu zbioru zharmonizowanych re-
gu technicznych projektowania budowli, zastpujcych zrnico-
wane reguy stosowane w poszczeglnych krajach czonkowskich.
W 1989 r. podpisano umow midzy Komisj i krajami czon-
kowskimi UE, na mocy ktrej Eurokody zyskay status dokument
odniesienia, uznawanych przez wadze w krajach czonkowskich.

CEN - EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACJI

PKN - POLSKI KOMITET NORMALIZACJI

- Ustawa o normalizacji z dnia 12 wrzenia 2002 r.

- Czonkowstwo w CEN od 1 stycznia 2004 r.

Nadchodzi czas Eurokodw europejskich norm

projektowania konstrukcji budowlanych

EUROKODY - europejskie normy projektowania konstrukcji

budowlanych EN 1990 EN 1999 to 10 pakietw (zbirw)
norm
PN-EN 199X-Y-Z

wyrnik krajowy pakiet cz

2
 Program 10 Eurokodw (57 czci EN 199X-Y-Z)
EN 199X -Y-Z czci

EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji

EN 1991 Oddziaywania na konstrukcje
EN 1992 Projektowanie konstrukcji z betonu
EN 1993 Projektowanie konstrukcji stalowych
EN 1994 Projektowanie konstrukcji zespolonych...
EN 1995 Projektowanie konstrukcji drewnianych
EN 1996 Projektowanie konstrukcji murowych
EN 1997 Projektowanie geotechniczne
EN 1998 Projektowanie sejsmiczne
EN 1999 Projektowanie konstrukcji aluminiowych

BEZPIECZESTWO
EN 1990 KONSTRUKCJI

EN 1991 ODDZIAYWANIA
CIAR WASNY, NIEG, WIATR, ... NA KONSTRUKCJE

EN 1992 EN 1993 EN 1994

ELBET STAL ZESPOLONE
OBLICZANIE I
KONSTRUOWANIE
EN 1995 EN 1996 EN 1999
DREWNIANE MUROWE ALUMINIUM

PROJEKTOWANIE GEOTECH-
EN 1997 EN 1998 NICZNE I NA TERENACH
PROJ. GEOTECHNICZNE PROJ. SEJSMICZNE
SEJSMICZNYCH

3
 EN 1991-Y-Z Oddziaywania na konstrukcje

PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-

rukcje. Cz 1-1: Oddziaywania oglne.
Ciar objtociowy, ciar wasny, obci
enia uytkowe w budynkach opublik.

PN-EN 1991-1-2:2006 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-

rukcje. Cz 1-2: Oddziaywania oglne.
Oddziaywania na konstrukcje w warun-kach
poaru opublikowana

PN-EN 1991-1-3:2005 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-

rukcje. Cz 1-3: Oddziaywania oglne.
Obcienia niegiem opublikowana

PN-EN 1991-1-4:2008 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-

rukcje. Cz 1-4: Oddziaywania oglne.
Obcienia wiatrem opublikowana

PN-EN 1991-1-5:2005 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-

rukcje. Cz 1-5: Oddziaywania oglne.
Oddziaywania termiczne opublikowana
PN-EN 1991-1-6:2007 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-
rukcje. Cz 1-6: Oddziaywania oglne.
Oddziaywania w czasie wykonywania
konstrukcji opublikowana
PN-EN 1991-1-7:2008 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-
rukcje. Cz 1-7: Oddziaywania oglne.
Oddziaywania wyjtkowe opublikowana
PN-EN 1991-2:2007 Eurokod 1: Oddziaywania na konstruk-
cje. Cz 2: Obcienia ruchome mostw
opublikowana
pr-EN 1991-3:2009 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-
rukcje. Cz 3: Oddziaywania wywoane
przez przez prac dwigw i maszyn
pr-EN 1991-4:2009 Eurokod 1: Oddziaywania na konst-
rukcje. Cz 4: Silosy i zbiorniki

4
 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych

EN 1993-1*: Reguy oglne i reguy dotyczce

budynkw
EN 1993-2 : Mosty stalowe
EN 1993-3*: Wiee, maszty i kominy
EN 1993-4*: Silosy, zbiorniki i rurocigi
EN 1993-5 : Palowanie i grodze
EN 1993-6 : Konstrukcje wsporcze suwnic
__________________________
* Normy wieloczciowe

EN 1993-1: Reguy oglne i reguy dotyczce budynkw

PN-EN 1993-1-1:2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-

owych Cz 1-1: Reguy oglne i reguy doty-
czce budynkw opublikowana
PN-EN 1993-1-2:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych Cz 1-2: Obliczanie konstrukcji na wy-
padek poaru opublikowana
PN-EN 1993-1-3:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych Cz 1-3: Reguy oglne Reguy uzu-
peniajce dla konstrukcji z ksztatownikw i
blach profilowanych na zimno opublikowana
PN-EN 1993-1-4:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych Cz 1-4: Reguy oglne Reguy uzu-
peniajce dla konstrukcji ze stali niedrzewnych
opublikowana

5
PN-EN 1993-1-5:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych - Cz 1-5: Blachownice opubliko-
wana
pr-EN 1993-1-6:200? Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych - Cz 1-6: Wytrzymao i statecz-
no konstrukcji powokowych (w przygoto-
waniu)

PN-EN 1993-1-7:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych - Cz 1-7: Konstrukcje pytowe
opublikowana

PN-EN 1993-1-8:2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych Cz 1-8: Projektowanie wzw
opublikowana

PN-EN 1993-1-9:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych Cz 1-9: Zmczenie opubliko-
wana
PN-EN 1993-1-10:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych Cz 1-10: Dobr stali ze
wzgldu na odporno na kruche pkanie
i cigliwo midywarstwow opubliko-
wana
PN-EN 1993-1-11:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych Cz 1-11: Konstrukcje cigno-
we opublikowana
PN-EN 1993-1-12:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych Cz 1-12: Dodatkowe reguy
stosowania EN 1993 uwzgldniajce
wysze gatunki stali z S 700 wcznie
opublikowana

6
 Status Eurokodw
Eurokody jako normy europejskie (EN) bd stanowiy wsplne
dokumenty odniesienia:
przy wykazywaniu zgodnoci obiektw budowlanych z wymoga-
mi bezpieczestwa (w zakresie nonoci, statecznoci, zagro-
enia poarowego, wymaga dot. wyrobw budowlach);
ustalenia podstaw do zawierania kontraktw - przy opracowy-
waniu specyfikacji technicznych do umw na roboty budowlane;
ustalenia podstawy opracowywania zharmonizowanych specyfi-
kacji technicznych dotyczcych wyrobw bud. (norm i aprobat).
Dodatkowo oczekuje si, e eurokody przyczyni si do
doskonalenia funkcjonowania jednolitego rynku europejskiego na
wyroby i usugi budowlane oraz inynierskie. Dziki usuniciu
przeszkd wynikajcych z rnych tradycji w ocenie niezawod-
noci konstrukcji w poszczeglnych krajach UE ujednolicone zos-
tan take standardy bezpieczestwa budowli. Eurokody maj
take suy udoskonaleniu konkurencji europejskiego przemysu
budowlanego.

KORZYCI Z STOSOWANIA EUROKODW

zapewnienie oglnego zrozumienia projektowania
konstrukcji przez wszystkich uczestnikw procesu
budowlanego (wacicieli, uytkownikw, projektantw,
wykonawcw,),
zapewnienie wsplnych kryteriw projektowania i
spenienia kryteriw nonoci, statecznoci, trwaoci
z uwzgldnieniem aspektw ekonomicznych,
uatwienie sprzeday i stosowanie materiaw i ele-
mentw budowlanych we wszystkich krajach UE,
ustanowienie wsplnych podstaw badawczych i roz-
wojowych,
ustanowienie wsplnych pomocy projektowych i
programw komputerowych,
zwikszenie konkurencyjnoci w skali wiatowej.

7
 ETAPY WDRAANIA EUROKODW
okres sprawdzenia przez podkomitety CEN i delegacje
krajowe w celu zatwierdzenia czci w wersji angiels-
kiej, francuskiej i niemieckiej oraz przekazania jej do
formalnego gosowania (6 miesicy)
okres przygotowania czci do formalnego gosowania
i ratyfikacji z dat udostpnienia (6 miesicy),
okres tumaczenia na jzyki krajw czonkowskich UE
(1 rok),
okres kalibracji w krajach czonkowskich w celu ustale-
nia zacznikw krajowych z wartociami parametrw
ustalonych przez krajowe organizacje normalizacyjne,
okres wspistnienia, w ktrym dana cz eurokodu
stosowana jest rwnoczenie z normami krajowymi
Za poszczeglne etapy wdraania odpowiedzialne s
krajowe organizacje normalizacyjne.

Wprowadzanie Eurokodw do Polskich Norm

PN-EN 199X

EN 199X Przedmowa

Eurokod ................ Tumaczenie

(wersja oficjalna: E, F lub D)

Zacznik krajowy

(wersja polska)

8
 ZAWARTO EUROKODU DO STOSOWANIA
W KRAJACH CZONKOWSKICH UE

Normy krajowe wdraajce eurokody musz zawiera

peny tekst eurokodw i zacznikw w postaci
opublikowanej przez CEN.

Mog one by poprzedzone krajow stron tytuow i

krajowym wstpem.

Mog by uzupenione Zacznikiem Krajowym za-

wierajcym wszystkie specyficzne zmiany wartoci
liczbowych w postaci parametrw ustalonych przez
wadze krajowe.

a
b zawarto eurokodu
c

KRAJOWA STRONA
e
TYTUOWA
KRAJOWA PRZEDMOWA f
STRONA TYTUOWA
EUROKODU
PRZETUMACZONY
TEKST EUROKODU

ZACZNIKI EUROKODU

ZACZNIKI KRAJOWE

9
WARTOCI PARAMETRW USTALANYCH PRZEZ
KRAJOWE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE

Parametry, ktrych wartoci mog by ustalone przez

krajowe organizacje normalizacyjne okrelone s w
kadej czci eurokodu.
Zwykle mog one dotyczy wartoci charakterystycz-
nych rnic w warunkach klimatycznych (np.obcie-
nia niegiem, wiatrem), wyboru poziomu bezpie-
czestwa z uwagi na trwao konstrukcji oraz oglnie
klas (materiaw i konstrukcji), lub metod (oblicze).
S one pozostawione w poszczeglnych czciach
eurokodu do wyboru przez krajowe organizacje
normalizacyjne

ZACZNIKI KRAJOWE EUROKODW

Zawieraj:
parametry ustalone przez krajowe wadze normaliza-
cyjne, ktrych wartoci liczbowe s rone ni w wersji
opublikowanej przez CEN

decyzje dotyczce zastosowania zacznikw informa-

cyjnych podanych w poszczeglnych eurokodach.

Zaczniki Krajowe nie mog zmienia lub modyfikowa

treci poszczeglnych Eurokodw z wyjtkiem wyranie
wskazanych sytuacji, kiedy moliwy jest wybr para-
metrw ustalonych przez krajowe organizacje norma-
lizacyjne.

10
 Np. EN1990 wszystkie czciowe wspczynniki
bezpieczestwa podano w postaci symboli, ktrych
zalecane wartoci podano w uwagach.
W takim przypadku w Zaczniku Krajowym mona:
- albo przyj zalecane wartoci w eurokodzie (wersji
oficjalnej),
- albo poda wartoci alternatywne na podstawie krajo-
wych dowiadcze i tradycji projektowania.
Na uwag zasuguje fakt , e za bezpieczestwo
odpowiedzialne s krajowe wadze normalizacyjne.
Oznacza to, e czciowe wspczynniki bezpie-
czestwa zalecane w eurokodach mog by zmieniane
w Zacznikach Krajowych.

Wobec tego naley si spodziewa, e Zaczniki

Krajowe poszczeglnych krajw UE bd si rni.
Dlatego mog by stosowane tylko w kraju, w ktrym
jest projektowany (i wznoszony) budynek, czy obiekt
inynierski.
Tak np. projektant angielski projektujcy obiekt
realizowany w Polsce bdzie musia stosowa Krajowe
Zaczniki polskie, a polski inynier projektujcy budy-
nek wznoszony w Niemczech Krajowe Zaczniki
niemieckie.
Prace nad Zacznikami Krajowymi wikszoci
krajw s w toku (najbardziej zaawansowane w UK i F).
W zaczniku angielskim przyjto wsp. bezpieczestwa
obc. staych G = 1,35 obc. zmiennych Q = 1,50. S one
mniejsze ni stosowane dotychczas G = 1,4 i Q = 1,6.

11
 Zaczniki krajowe do Eurokodw

Zaczniki Krajowe zawieraj postanowienia (w tym ewen-

tualnie tzw. parametry krajowe) przewidziane do stosowa-
nia przy projektowaniu obiektw budowlanych przez-
naczonych do realizacji na terytorium danego kraju.
Zakres przedmiotowy postanowie krajowych (dopu-
szczalnych zmian w Zaczniku Krajowym) jest okrelony
w wersji oficjalnej Eurokodu.
Np. w polskiej normie europejskiej obcienia nie-
giem podano: charakterystyczne obcienia gruntu na
terenie kraju, sytuacje obliczeniowe wyjtkowe opady,
zamiecie.

Okresy koegzystencji (B-C) norm PN i EC

A
Lata 200205 Eurokody EN 199X

B
Lata 200409 PN-EN 199X

C
Wycofanie
Normy krajowe PN-B .... 03.2010 r.
1 rok

12
 WDROENIE EUROKODW
Wdroenie erokodw wymaga jednoczesnego przyjcia
co najmniej jednego caego zbioru norm (np. EN 1993).
Wtedy bdzie moliwe usunicie zbioru sprzecznych
norm krajowych do koca okresu wspistnienia. Jeli
jednak normy krajowe maj szerszy zakres, ni odpo-
wiednia cz EC, wwczas usunicie moe dotyczy
tylko czci zakresu (postanowie) zawartych w EC.
Przed przyjciem jakiegokolwiek zbioru norm musz
by spenione nastpujce wymagania:
obliczenia wykonane wg EC z Zacznikim Krajowym
zapewniaj akceptowalny poziom bezpieczestwa,
oraz, e nie prowadzi to do projektowania konstrukcji
bardziej kosztownych w okresie uytkowania ni pro-
jektowane wg krajowych norm dotychczas stosowanych.

Status Polskiej Normy (PN)

Ustawa o normalizacji z 12.09.2002 r.: Art. 5/3 Stosowanie
Polskich Norm jest dobrowolne ....
Komentarz
Status normy, jako dokumentu odniesienia nie jest jej staym
atrybutem, lecz zaley de facto od trybu (mocy) jej przywoania w
przepisach prawa lub umowach.

Warunki techniczne dotyczce budynkw

Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.
204/4: Warunki bezpieczestwa konstrukcji () uznaje si za
spenione, jeeli konstrukcja ta odpowiada Polskim Normom
dotyczcym projektowania i obliczania konstrukcji.
A zatem najprostszym i bezporednim sposobem zapewnienia
bezpieczestwa konstrukcji na etapie projektowania jest wykaza-
nie zgodnoci projektu z waciw norm (EN-PN 199X-Y-Z).

13
 Nadchodzi, wic czas eurokodw. Naley mi nadziej, e
wdroenie ich do projektowania konstrukcji budowlanych nie nast-
rczy uytkownikom zasadniczych trudnoci. Wynika to z duego
powinowactwa podstaw merytorycznych dotychczasowych norm
krajowych PN-B z Eurokodami.
Wdraanie EC powinny poprzedzi dziaania edukacyjne (dos-
tosowanie programw nauczania) dziaania wspomagajce (szko-
lenia, studia podyplomowe, seminaria, publikacje, informatyzacja).
Niedogodnoci Eurokodw jest zapewne ich obszerno.
U podstaw duych rozmiarw tych dokumentw bya ch
pracowania norm o charakterze uniwersalnym. Naley jednak
podkreli, e nie wszystkie propozycje i moliwoci w nich zawa-
rte bd/musza by powszechnie stosowane.
Eurokody s rwnie szans na podniesienie kwalifikacji pro-
jektantw i wykonawcw oraz zmiany jakociowe w budownictwie.
Nie mona ich traktowa jak zbyteczn niedogodno dla
uczestnikw procesu budowlanego. Ponadto nie powinnimy mie
lkw i fobii przed nadchodzcymi zmianami normalizacyjnymi.

Wdraanie Eurokodw
Dziaania normalizacyjne - wydanie polskich wersji
Eurokodw,
Dziaania edukacyjne - dostosowanie programw
nauczania,
Dziaania wspomagajce - szkolenia (m.in.studia
podyplomowe) publikacje, informatyzacja, ......

Dzi
Dzikuj
kuj za uwag
uwag

14
 WIELKOPOLSKA OKRGOWA IZBA INYNIERW
BUDOWNICTWA
Ul. DWORKOWA 14, 60-602 POZNA
e-mail: wkp@piib.org.pl
tel. 61 854 20 10, 61 854 20 12

PODSTAWY PROJEKTOWANIA
KONSTRUKCJI
WEDUG PN-EN 1990

ANTONI BIEGUS
tel. 071 372 77 79 lub 071 32037 66
antoni.biegus@pwr.wroc.pl

W normie PN-EN 1990:2004 Eurokod: Podstawy projektowania

konstrukcji podano zasady i wymagania dotyczce zapewniania
bezpieczestwa, uytkowalnoci i trwaoci konstrukcji.
Przyjto w niej koncepcje stanw granicznych, posugujca si
metod czciowych wspczynnikw.

W projektowaniu nowych konstrukcji przewiduje si bezpored-

nie stosowanie EN 1990 cznie z eurokodami EN 1991 EN 1999.
EN 1990 jest przeznaczona do stosowania przez komitety
opracowujce nowe normy projektowania i zwizane normy
wyrobw, bada i wykonania,
Inwestorw, projektantw, wykonawcw i waciwe wadze.
EN 1990 jest dokumentem wiodcym przy projektowaniu
konstrukcji w celu:
oceny oddziaywa i ich kombinacji,
modelowania modelu materiau i zachowania si konstrukcji,
oceny wartoci liczbowych parametrw niezawodnoci.

15
 Spis treci PN-EN 1990 - stron 69
Przedmowa
1. Postanowienia oglne
2. Wymagania
3. Podstawy oblicze stanw granicznych
4. Zmienne podstawowe
5. Analiza konstrukcji i projektowania wspomaganego badaniami
6. Sprawdzanie metoda wspczynnikw czciowych
Zacznik A1 (normatywny) Postanowienia dotyczce budynkw
Zacznik B (informacyjny) Zarzdzanie niezawodnoci obiek-
tw budowlanych
Zacznik C (informacyjny) Podstawy wspczynnikw czcio-
wych i analizy niezawodnoci
Zaacznik D (informacyjny) Projektowanie wspomagane bada-
niami

Kryteria jakoci konstrukcji

Funkcjonalno
Efektywno
Niezawodno

Niezawodno konstrukcji zdolno do bezawaryj-

nego funkcjonowania w przewidzianym, tzw. projektowa-
nym okresie uytkowania jest zasadniczym kryterium
jakoci i gwnym (normatywnym) postulatem formuo-
wanym w odniesieniu do konstrukcji.
Projektowy okres uytkowania przyjty w projekcie
przedzia czasu, w ktrym konstrukcja ma by uytko-
wana zgodnie z zamierzonym przeznaczeniem i przewi-
dzianym utrzymaniem, bez potrzeby napraw.

16
 Projektowy okres uytkowania
Kategoria Orientacyjny
projekt. okresu projektowy okres Przykady
uytk. uytkowania [lata]

1 10 Konstrukcje tymczasowe
Wymienialne czci konstrukcji
2 od 10 do 25
np. belki podsuwnicowe, oyska
3 od 15 do 30 Konstrukcje rolnicze i podobne
Konstrukcje budynkw i inne
4 50 konstrukcje zwyke
Konstrukcje budynkw
5 100 monumentalnych, mosty i inne
konstrukcje inynierskie
Konstrukcje lub ich czci, ktre mog by demontowane w celu ponow-
nego zamontowania, nie naley uwaa za konstrukcje tymczasowe

Wymagania podstawowe
Konstrukcj budowli naley zaprojektowa oraz
wykona w taki sposb, aby w zamierzonym okresie
uytkowania, z naleytym poziomem niezawodnoci i
bez nadmiernych kosztw eksploatacji:

przejmowaa wszystkie oddziaywania i wpywy,

ktrych pojawienia si mona oczekiwa podczas
jej wykonania oraz uytkowania,

pozostaa przydatna do przywidzianego w projekcie

uytkownika.
(np. odnieanie - ?, energooszczdno itp.)

17
 Aby potencjalne zniszczenie projektowanej konst-
rukcji byo ograniczone naley:
1. Ograniczy, eliminowa lub redukowa zagroenia, na
ktre moe by naraona,
2. Wybra ustrj nony, ktry jest mao wraliwy na
rozpatrywane zagroenie,
3. Przyj takie jego rozwizania by przetrwa mimo
awaryjnego uszkodzenia pojedynczego
elementu lub pewnej czci konstrukcji,
4. Unika, tak dalece jak to moliwe
ustrojw konstrukcyjnych, ktre mog
ulec zniszczeniu bez uprzedniego uprzedzenia,
5. Wzajemnie powiza (sty) elementy konstrukcji.

WYMAGANIA: - wybra ustrj konstrukcyjny, ktry jest mao

wraliwy na rozpatrywane zagroenie i takie jego rozwizania by
przetrwa mimo awaryjnego uszkodzenia pojedynczego elementu.
W ocenie bezpieczestwa caej konstrukcji naley ustali jego
globalny model niezawodnociowy.
SZEREGOWY MODEL NIEZAWODNOCIOWY

SZEREGOWY
N = min (Ni) R = pi

18
 RWNOLEGY MODEL NIEZAWODNOCIOWY

RWNOLEGY N = ai Ni

RWNOLEGY

N = ai Ni

sN
v=
N

SZEREGOWY
N = min (Ni)
R = pi

19
 MODELOWANIE KONSTRUKCJI
W obliczeniach naley przyjmowa odpowiednie zao-
enia i modele obliczeniowe, odzwierciedlajce zacho-
wanie si konstrukcji, w tym:
waciwoci przekrojw poprzecznych,
wzw i oysk podporowych.

PODSTAWOWA ZASADA
PODSTAWOWA ZASADA IDENTYFIKACJI
IDENTYFIKACJI

MODEL ROZWIZANIE
OBLICZENIOWY ADEKWATNO KONSTRUKCYJNE
USTROJU NONEGO USTROJU NONEGO

Niezawodno konstrukcji
- podstawowy postulat projektowania i realizacji budowli
Zawodno rozumiana jest nie tylko jako awaria czy katast-
rofa, a take sytuacja, gdy przestaj by s peniane wymagania
uytkowe. D ESIG N CO DES
NORMY PROJEKTOWANIA
HISTO RICAL
Awaria
W UJCIU HISTORYCZNYM
PERSPECTIVE

Katastrofa

Kodeks Hammurabiego 18 w. p.n.e.

20
 Niezawodno konstrukcji - kryteria normowe
Nono (take odporno ogniowa)
Uytkowalno (odpowiednia sztywno)
Trwao (kontrolowana deterioracja* - waciwe
utrzymanie konstrukcji w okresie uytkowania)
Integralno strukturalna - nieuleganie nadmier-
nym zniszczeniom w wypadku zdarze
wyjtkowych (np. wybuch, uderzenie) tj.
nie uleganie zniszczeniom, ktrych kon-
sekwencje szkody byyby niewsp-
mierne do pocztkowej przyczyny.
* deterioracja pogorszenie si stanu konstrukcji (waci-
woci) w okresie uytkowania

Gwne przesanki zapewnienie

niezawodnoci konstrukcji wg PN-EN 1990

Projektowanie zgodne z Eurokodami

Wykonanie zgodne z waciwymi normami
przywoanymi w Eurokodach
Zarzdzanie zorientowane na jako*/ stoso-
wanie odpowiednich procedur
nadzoru i kontroli w caym
procesie budowlanym

*/
ISO 19001:2000 Systemy zarz-
dzania jakoci (podejcie procesowe)

21
 Zarzdzanie niezawodnoci konstrukcji
Rne poziomy niezawodnoci mona przyjmowa m.in.:
dla nonoci konstrukcji, i dla uytkowalnoci konstrukcji.
W wyborze poziomu niezawodnoci konstrukcji,
uwzgldniania si:
moliwe przyczyny i/lub postacie stanw granicznych,
moliwe konsekwencje zniszczenia takie jak zagroe-
nie ycia, szkody, zranienia, straty materialne,
reakcje spoeczne na zaistniae zniszczenia,
koszty i procedury oraz postpowanie niezbdne z uwagi
na ograniczenia ryzyka zniszczenia.

Mona przy tym stosowa zrnicowane poziomy nieza-

wodnoci w postaci 3. klas niezawodno (RCX),
ktrym odpowiadaj 3. klasy konsekwencji (CCX).

Dla ustalonych
klas dobiera si: poziom nadzoru projektowania (DSLY) i
poziom inspekcji wykonawstwa (ILY).
Zaleca si przy tym, aby poziom wymaga by nie niszy ni
klasa niezawodnoci i konsekwencji (Y X) gdzie Y, X = 1, 2, 3.
Dla zwykych, powszechnie stosowanych konstrukcji budow-
lanych przyjmuje si zwykle warunki przecitna (Y = X = 2).
Klasy niezawodnoci konstrukcji i zwizane z ni wymagania
dotyczce zapewnienia jakoci w procesach projektowania i
realizacji powinny by zawczasu uzgodnione i sprecyzowane
w specyfikacji projektu.

22
Rnicowanie niezawodnoci uwarunkowania
rygorystyczne przecitne liberalne WARUNKI

Klasy konsekwencji zniszczenia wspczynnik

CC3 CC2 CC1 obcie Kfi
Klasy niezawodnoci
RC3 RC2 RC1
(1,1) (1,0) (0,9)

Poziomy nadzoru przy projektowaniu

DSL3 DSL2 DSL1
(weryfikacja przez inn (weryfikacja (samokontrola)
jednostk projektow) projektu)

Poziomy inspekcji przy wykonywaniu

IL3 IL2 IL1
(inspekcja przez (zgodnie z procedu- (autoinspekcja)
stron trzeci) rami wykonawcy)

DEFINICJA KLAS KONSEKWENCJI ZNISZCZENIA

Klasa Przykady konstrukcji

konsek Opis
wencji
Wysokie zagroenie ycia
CC3 ludzkiego lub bardzo due
konsekwencje ekonomiczne,
spoeczne i rodowiskowe
Przecitne zagroenie ycia
CC2 ludzkiego lub znaczne
konsek-wencje ekonomiczne,
spoecz-ne i rodowiskowe
Niskie zagroenie ycia ludz-
CC1 kiego mae lub nieznaczne
konsekwencje ekonomiczne,
spoeczne i rodowiskowe.
budowlanych i
inynierskich
Widownie, budynki uytecz-
noci publicznej, ktrych
konsekwencje zniszczenia s
wysokie
Budynki: uytecznoci publi-
cznej, mieszkalne, biurowe,
ktrych konsekwencje znisz-
czenia s przecitne
Budynki rolnicze, w ktrych
ludzie zazwyczaj nie przeby-
waj, szklarnie

23
 RNICOWANIE NIEZAWODNOCI ZA POMOC:

- wskanika niezawodnoci
- wspczynnikw czciowych F stosowanych w kombinac-
jach obcie podstawowych dla staych sytuacji oblicze-
niowych.
S to wspczynniki KFi , w postaci mnonikw do wsp-
czynnikw czciowych F
Kf1 = 0.9 - dla RC1,
Kf2 = 1.0 - dla RC2,
Kf3 = 1.1 - dla RC3

Wspczynniki Kfi s odpowiednikami wspczynnikw

konsekwencji zniszczenia n w normie PN-B.

RNICOWANIE NADZORU W TRAKCIE PROJEKTOWANIA

Poziomy Minimalne wymagania przy

Charakterys-
nadzoru przy sprawdzaniu oblicze,
tyka nadzoru
projektowaniu rysunkw i specyfikacji
DSL 3 Sprawdzenie przez stron trzecia:
odniesiony do zaostrzony przez inn jednostk
RC3 projektow*
DSL 2 Sprawdzenie zgodnie z
odniesiony do procedurami jednostki
RC2 normalny projektowej*
DSL 1 Autokontrola:
odniesiony do przez autora projektu*
RC1
* Mona rwnie stosowa klasyfikacj projektantw i wadz sprawdzajcych

24
 INSPEKCJA W TRAKCIE WYKONANIA

Charakterystyka
Poziom inspekcji inspekcji Wymagania inspekcji
IL3 odniesiony
zaostrzona przez stron trzeci
do RC3
IL2 odniesiony zgodnie z procedurami
do RC2 jednostki wykonawczej
normalny
IL1 odniesiony
autoinspekcja
do RC 1

WNIOSEK. Naley pilnie wprowadzi przepisy dotyczce:

1. Wprowadzenia klasyfikacji niezawodnoci budowli w
zalenoci od konsekwencjach ich zniszczenia.
2. Weryfikacji projektw (zewntrznej niezalenej od
projektanta, wykonawcy, inwestora).

PODSTAWY OBLICZE STANW GRANICZNYCH

Kanw metodologiczn sprawdzanie niezawodnoci konst-
rukcji budowlanych wg Eurokodu EN 1990 stanowi znana ju
i powszechnie stosowana metoda
stanw granicznych i wspczynnikw czciowych.
Metoda ta, skodyfikowana w normie PN-ISO 2394:2000
Oglne zasady niezawodnoci konstrukcji budowlanych, zostaa w
Eurokodach aplikacyjnie rozwinita.
Stany graniczne to stany, po przekroczeniu ktrych
konstrukcja nie spenia jej kryteriw projektowych.
Rozrnia si stany graniczne:
nonoci (zwizane z katastrof lub zniszczeniem) i
uytkowalnoci (po przekroczeniu ktrych konstrukcja
przestaje spenia stawiane jej wymagania uytkowe).

25
 W celu analizy prognozowanego wytenia konstru-
kcji (w obliczeniach statyczno-wytrzymaociowych), w
kontekcie oddziaywa oraz ich kombinacji analizuje
si sytuacje obliczeniowe.
Kombinacja oddziaywa to zbir wartoci oblicze-
niowych przyjtych do sprawdzenia niezawodnoci
konstrukcji, kiedy w rozpatrywanym stanie granicznym
wystpuj jednoczenie rne oddziaywania (w badanej
sytuacji obliczeniowej).
Sytuacje obliczeniowe to zbir warunkw fizycz-
nych, reprezentujcych rzeczywiste warunki w okrelo-
nym przedziale czasowym, dla ktrego wykazuje si w
obliczeniach, e odpowiednie stany graniczne nie zosta-
y przekroczone.

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAA

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
WYJTKOWA
zamiecie niene

26
 SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAA

S Y T U A C J A O B L I C Z E N I O W A: W Y J T K O W A, S E J S M I C Z N A

TRZSIENIE
HURAGAN ZIEMI
TRBA POWIETRZ.

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAA

27
 TEMPER.
ZEWNT. SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAA

TEMPER.
WEWNT.

SYTACJA
OBLICZENIOWA
PRZEJCIOWA

Sytuacje obliczeniowe (warunki) kombinacje

oddziaywa przy sprawdzaniu SGN
trwaa (uytkowanie obiektu zgodne z przeznacze-
niem) ktrej miarodajny czas trwania jest tego
samego rzdu co planowany okres eksploatacji
ustroju,
przejciowa (chwilowe warunki podczas budowy i nap-
rawy) o duym prawdopodobiestwie wstpie-
nia, ktrej czas trwania jest znacznie krtszy ni
przewidziany okres uytkowania konstrukcji,
wyjtkowa (wyjtkowe warunki: poar, uderzenie, wy-
buch) odnoszca si do wyjtkowych warun-
kw uytkowania konstrukcji lub jej eksploatacji,
sejsmiczna uwzgldniajca trzsienie ziemi.

28
 STANY GRANICZNE
Stany graniczne dotyczce:
- bezpieczenstwa* ludzi i/lub
- bezpieczenstwa* konstrukcji
(- niekiedy take zawartoci budowli)
naley uwaa za stany graniczne nonoci - ULS.
*- stany poprzedzajce (w tym sam) katastrof konstrukcji

Stany graniczne dotyczce:

- funkcji konstrukcji lub jego elementu w warunkach
zwykego uytkowania,
- komfortu (drgania) uytkownikw,
- wygldu (ugicia, rysy) obiektu budowlanego s
stanami granicznymi uytkowalnoci - SLS.

STANY GRANICZNE NONOCI ULS (SGN)

Sprawdzajc kryteria nonoci naley rozrni
nastpujce stany graniczne nonoci (ULS) oraz
formy zniszczenia:

ULS EQU - utrata rwnowagi konstrukcji lub jej

czci jako ciaa sztywnego,
ULS STR - zniszczenie na skutek nadmiernego
odksztacenia, przeksztacenia si w
mechanizm, zniszczenie materiaowe,
utrat statecznoci konstrukcji,
ULS GEO - zniszczenie lub nadmierne deformacje
podoa,
ULS FAT - zniszczenie zmczeniowe.

29
 STANY GRANICZNE NONOCI (ULS)
Jako miarodajne naley sprawdza nastpujce stany graniczne:
EQU Utrata rwnowagi statycznej konstrukcji lub jakiejkolwiek
jej czci, uwaanej za ciao sztywne
Ed,dst Ed,stb
STR Zniszczenie wewntrzne lub nadmierne odksztacenie
konstrukcji cznie z fundamentami, w przypadku ktrych
decyduje wytrzymao materiau
Ed Rd
GEO Zniszczenie lub nadmierne odksztacenie podoa, kiedy
istotne dla nonoci konstrukcji ma wytrzymao podoa
Ed Rd
FAT Zniszczenie zmczeniowe konstrukcji.

Ed,dst, Ed,stb, Ed, Rd - odpowiednio wartoci obliczeniowe efektu oddziay-

wa destabilizujcych, stabilizujcych, efektu oddziaywa i nonoci.

STANY GRANICZNE UYTKOWALNOCI - SLS

Rozpatrujc stany graniczne uytkowalnoci (SLS) naley
wykaza, e spenione s odpowiednie kryteria sztywnoci
konstrukcji dotyczce:
ugi, deformacji (wpywajcych na wygld, komfort uytkowni-
kw lub funkcj konstrukcji w tym funkcjonowanie urzdze),
drga (powodujcych dyskomfort ludzi i ograniczajcych przy-
datno uytkow konstrukcji),
lokalnych uszkodze (wpywajcych negatywnie na wygld,
trwao lub funkcjonowanie konstrukcji)
Rozrnia si odwracalne i nieodwracalne stany graniczne
uytkowalnoci.
Nieodwracalne stany graniczne uytkowalnoci stany graniczne, w
ktrych pewne konsekwencje oddziaywa, przekraczajce okrelone wymaga-
nia uytkowe, pozostaj po ustpieniu tych oddziaywa.
Odwracalne stany graniczne uytkowalnoci stany graniczne, w ktrych
nie pozostaj konsekwencje oddziaywa, przekraczajce okrelone wymaga-
nia uytkowe po ustpieniu tych oddziaywa.

30
 STANY GRANICZNE UYTKOWALNOCI (SLS)
Sprawdzajc Ek Ck naley posugiwa si kryteriami
uytkowalnoi (Ck) dotyczcymi :
Ugi wpywajcych na
- wygld,
- komfort uytkownikw lub
- funkcji konstrukcji (w tym funkcjonowania maszyn i instalacji),
lub powodujcych uszkodzenia obudowy.
Drga
- powodujcych dyskomfort ludzi,
- ograniczajcych przydatnoci uytkow konstrukcji.
Uszkodze, wpywajcych negatywnie na
- wygld,
- trwao,
- funkcjonowanie konstrukcji.
Ek, Ck - odpowiednio wartoci: charakterystyczne efektu oddziaywa i
ogranicze z warunku uytkowalnoci.

W metodzie stanw granicznych i wspczynnikw czcio-

wych definiuje si tzw. zmienne podstawowe oraz ich war-
toci obliczeniowe:
oddziaywania i wpywy rodowiskowe (F - obcienia)
Fd = F Frep ; Frep = Fk
waciwoci materiaw i wyrobw (X wytrzymao mate-
riaw)
X d = Xk / M
wielkoci geometryczne wymiary przekroju, elementu, geo-
metria systemu (a) i imperfekcje ( a)
ad = anom; ad = anom a

F, M, - odpowiednio wspczynniki: obcie, nonoci oraz

zmiennych oddziaywa towarzyszcych.

31
 Wspczynniki czciowe uwzgldniaj niepewno:
reprezentowanych wartoci oddziaywa (f),
modelu oddziaywa i/lub efektw oddziaywa (Sd),

charakterystycznych waciwoci materiau (m),

modelu stanu granicznego nonoci (Rd)

Na og we wzorach wystpuj zintegrowane

wspczynniki czciowe:
- po stronie oddziaywa (mnoniki)
F = f Sd
- po stronie nonoci (dzielniki)
M = m Rd

PODSTAWY METODY STANW GRANICZNYCH

Bezpieczestwo konstrukcji jest determinowane przez: losow
nono - R () i losow efekty oddziaywa - E ().
Parametry nonoci lub obcie ustala si na podstawie
pomiarw i bada dowiadczalnych. Te wyniki s podstaw
okrelenia rozkadu empirycznych f(A) np. maksymalnych war-
toci rocznych obcie niegiem gruntu f(s).

32
 Warto charakterystyczna np. sk obcie-
nia to podstawowa reprezentatywna warto
oddziaywania.
Oblicza si j jako kwantyl rozkadu maksy-
malnych wartoci rocznych na podstawie analiz
probabilistycznych.
Np. w przypadku rozkadu normalnego
sk = (1 + t vs)

Kwantyl rzdu p jest to taka warto zmiennej

losowej obcienia niegiem, ktra jest prze-
wyszana z prawdopodobiestwem
1- p
Np. gdy przyjmie si kwanty 0.98, to praw-
dopodobiestwo przekroczenia wartoci cha-
rakterystycznej wynosi 0.02,
czyli ryzyko wynosi 2%.

33
 Warto charakterystyczna obcienia Fk lub no-
noci Rk konstrukcji to podstawowa reprezentatywna
warto. Oblicza si j jako kwantyl rozkadu.
Pr {F Fk} 1-p lub Pr {R Rk} p
Np. w przypadku rozkadu normalnego Rk = R0 (1 - t sR)

Rd = Rk / M

Jeli w EN 1990EN 1999 nie podano inaczej to: kiedy dolna wa-
ciwoci materiau jest niekorzystna, to jej warto charakterys-
tyczn ustala si jako kwantyl 5%.

34
 Kwantyl rzdu p jest to taka warto np. obcienia niegiem,
ktra jest przewyszana z prawdopodobiestwem 1- p.
Np. gdy przyjmie si kwantyl 0.98, to prawdopodobiestwo prze-
kroczenia wartoci charakterystycznej wynosi 0.02, czyli ryzyko
wynosi 2%,a okres powrotu T = 50 lat.

Rozkad normalny
Sk = (1 + t vs)
p(t) =p(2.06)= 0.98

Schemat analizy bezpieczestwa konstrukcji

w metodzie stanw granicznych

35
UJCIE PROBABILISTYCZNE OCENY BEZPIECZESTWA

UJCIE DETERMINISTYCZNE OCENY BEZPIECZESTWA

36
 Warunek bezpieczestwa w metodzie stanw granicznych
Ed Rd (1)
gdzie: Ed efekty dziaa obcie (siy wewntrzne M, N, V
wyznaczone dla obcie obliczeniowych)

Ed ( Fd ) = Ed ( Fk F )
Rd - nonoci elementu
Rd = aCfyk /M
w ktrym: C charakterystyka geometryczna przekroju prta
(np. C = A - rozciganie, C = W - zginanie)
a wspczynnik np. wyboczenia , zwichrzenia L.
Ocena bezpieczestwa (1) w normach oblicza si stopie
wykorzystania nonoci elementu
Ed SIA WEWNTRZNA (2)
ELEMENTU 1
Rd
= NONO

Imperfekcje geometryczne:
- przekroju poprzecznego prtw
- ich osi podunych, a take
- systemu caego ustroju nonego

37
Imperfekcje geometryczne osi podunych
i paszczyzn rodkowych pyt i powok

38
 SPRAWDZANIE NIEZAWODNOCI KONSTRUKCJI
METOD WSPCZYNNIKW CZCIOWYCH
Rodzaje oddziaywa wpyww rodowiskowych (F) ze wzgldu
na zmiennoci w czasie:

- STAE ( G ) ciar wasny konstrukcji, obudowy, urzdze,

skurcz, osiadanie, a take sprenia ( P ),

- ZMIENNE ( Q ) klimatyczne, technologiczne, uytkowe,

- WYJTKOWE ( A ) wybuch, uderzenie przez pojazd, a take

sejsmiczne i niektre obcienia niegiem,
- SEJSMICZNE ( AE ) siy bezwadnoci wywoane trzsieniem
ziemi.
Sprawdzajc warunki uytkowalnoci rozpatruje si kombinacje:
charakterystyczne, czste i prawie stae.

W przypadku obcie staych o duym wspczynniku zmien-

noci lub w przypadku wystpienia prawdopodobnej zmiany
oddziaywa w okresie eksploatacji (np. przy dodatkowych,
okresowych obcieniach staych) rozrnia si dwa rodzaje
obcie charakterystycznych:
warto wysz (Gk,sup) oraz
warto nisz (Gk,inf).
Gdy takie rozrnienie nie wystpuje, to jest miarodajna tylko
jedna warto charakterystyczna (Gk).
W przypadku obcie zmiennych warto charakterys-
tyczna (Qk) powinna odpowiada:
wartoci grnej przy zaoonym prawdopodobiestwie jej
nieprzekroczenia lub wartoci dolnej przy zaoonym praw-
dopodobiestwie jej nieosignicia w pewnym okresie
odniesienia, ktry uwzgldnia czas eksploatacji lub
wartoci ustalonej.

39
 Rozrnia si jedno gwne oddziaywanie zmienne oraz
zwizane oddziaywanie zmienne (inne ni gwne).
Reprezentatywn warto oddziaywania wiodcego (gwne-
go) jest warto charakterystyczna Qk.
Reprezentatywne wartoci zwizanych (towarzyszcych) oddzia-
ywa, s odniesione do wartoci charakterystycznej oddziaywa-
nia gwnego Qk, za pomoc wspczynnikw i (redukcyjnych).
Su one do okrelenia wartoci charakterystycznych obcie
zmiennych wartoci:
kombinacyjnych: 0Qk sprawdzaniestanw granicznych no-
noci i nieodwracalnych stanw granicznych uytkowalnoci,
czstych: 1Qk sprawdzanie stanw granicznych nonoci z
uwzgldnieniem oddziaywa wyjtkowych i odwracalnych sta-
nw granicznych,
quasi-staych: 2Qk sprawdzanie stanw granicznych nono-
ci z uwzgldnieniem oddziaywa wyjtkowych i nieodwracal-
nych stanw granicznych uytkowalnoci.
Wspczynniki i s okrelone w EN 1990 lub w innych normach obcie, albo
s ustalone przez inwestora, lub projektanta w porozumieniu z inwestorem.

Podstawowe kombinacje oddziaywa dla budynkw (STR) w

przypadku trwaych i przejciowych sytuacji obliczeniowych

Ed = E {(UPA / FPA) + LVA + AVA}

UPA niekorzystne oddziaywanie stae (G.sup Gk,sup ),
FPA korzystne oddziaywanie stae (G.inf Gk,inf ),
LVA wiodce (gwne) oddziaywanie zmienne (Q Qk),
AVA towarzyszce oddziaywanie zmienne (Q0Qk; 0<1),
+ oznacza naley uwzgldni w kombinacji z,
oznacza czny efekt

G Gk + Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10)

Obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

Zalecane wartoci i przy sprawdzaniu nonoci konstrukcji

G.sup = 1.35 (niekorzystne), G.inf = 1.00 (korzystne), Q = 1.50 (lub 0)

40
Wartoci charakterystycznych obcie towarzyszcych
kombinacyjnych: 0 s,
czstych: 1 s,
prawie staych: 2 s
Wartoci wspczynnikw i dla obcienia niegiem:
Region 0 1 2

Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja 0,70 0,50 0,20

Pozostae pastwa czonkowskie CEN

dla miejsc pooonych na wysokoci 0,70 0,50 0,20
H > 1000 m powyej poziomu morza

Pozostae pastwa czonkowskie CEN

dla miejsc pooonych na wysokoci 0,50 0,20 0
H < 1000 m powyej poziomu morza

Wartoci wspczynnikw 0 dla obcienia budynkw

Obcienia zmienne w budynkach kategorii: 0 1 2

A powierzchnie magazynowe 0,7 0,5 0,3

B powierzchnie biurowe 0,7 0,5 0,3
C miejsca zebra 0,7 0,7 0,6
D powierzchnie handlowe 0,7 0,7 0,6
E powierzchnie magazynowe 1,0 0,9 0,8
F powierzchnie ruchu pojazdw 30kN 0,7 0,7 0,6
G powierzchnie ruchu
pojazdw > 30160kN 0,7 0,5 0,3
H dachy 0,0 0,0 0,0

41
 Z kolei wspczynniki kombinacji obcie 0 dla poszcze-
glnych oddziaywa zmiennych (towarzyszcych) zaleca si
przyjmowa jak nastpuje:

obcienia uytkowe 0 = 0.7 (lub 1.0 dla powierzchni

magazynowych),
obcienia wiatrem 0 = 0.6,
obcienia niegiem 0 = 0.5 (lub 0.7 dla krajw nordyc-
kich),
oddziaywanie temperatury (nie poarowe) 0 = 0.6.

Definicje i wartoci charakterystyczne rnych oddziaywa

s przedmiotem
PN-EN 1991-1-1:2004 Oddziaywania na konstrukcj
Cze 1-1: Oddziaywania oglne ciary objtociowe,
ciar wasny i obcienia uytkowe.

+ kombinacja z

42
 Przekroje krytyczne istotne z uwagi na wymiarowanie elementw.
Maximum/maximorum si wewntrznych w przekrojach krytycznych.
Kombinacje schematw obcie naley ustali indywidualnie dla
kadego i - tego przekroju krytycznego.

W przypadku typowych budynkw, gdy pomija si

oddziaywanie temperatury, kombinacje podstawowe mona
sprowadzi do nastpujcych przypadkw:

A. maksymalne oddziaywanie wiatru W (wiodce) oraz

obcienie niegiem S i obcienia uytkowe Q
[G, max W oraz (S,Q) ],
B1. maksymalne obcienia niegiem S (wiodce) oraz
obcienie wiatrem i obcienia uytkowe Q
[G, max S i (W, Q) ],
B2. maksymalne obcienie uytkowe Q (wiodce)
oraz obcienie wiatrem W i obcienie niegiem S
[G, max Q i (W, S) ],
C. minimalne obcienia grawitacyjne i maksymalne
oddziaywanie wiatru
[min (G,Q) i max W ].

43
Ed = G (1,35) "+" W (1,50) "+" S (1,50 0,50) "+" Q (1,50 0.70)
Ed = G (1,35)"+" S (1,50)"+"W (1,50 0,6)"+" Q (1,50 0,70)
Ed = G (1,35)"+"Q (1,50)"+"W (1,50 0,60)"+" S (1,50 0,50)
Ed = G (1,00)"+"W (1,50)

Mnoniki do obcie skadowych w kombinacjach

oddziaywa w przypadku budynkw

Przy- Oddziaywania Oddziaywania zmienne

padek stae (G) Wiatr (W) nieg (S) Uytkowe (Q)
Kombinacje podstawowe przy sprawdzaniu nonoci
A 1.35 1.50 1.50 0,s 1.50 0,i
B1 1.35 1.50 0,w 1.50 1.50 0,i
B2 1.35 1.500,w 1.50 0,s 1.50
C 1.00 1.50 0 0
Kombinacje charakterystyczne
przy sprawdzaniu uytkowalnoci
D 1 1 0,s 0,i
E1 1 0,w 1 0,i
E2 1 0,w 0,s 1

44
Kombinacj oddziaywa (STR) (tab. A1.2B) mona wyrazi jako:
obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

G Gk + Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10)

albo alternatywnie dla stanw granicznych STR i GEO jako
mniej korzystne wyraenie z dwch podanych niej:

G Gk + Q,1 0,1 Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10a)

G Gk+ Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10b)

Obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

Zalecane wartoci przy sprawdzaniu nonoci konstrukcji

G.sup = 1.35 (niekorzystne), G.inf = 1.00 (korzystne), Q = 1.50 (lub 0)
= 0.85 (tak, aby .G.sup = 0.85
1.35 = 1.15)
Wyraenie (6.10) prowadzi z reguy do wikszego zuycia materiau

Rwnowag statyczn (EQU) (tab. A1.2A) konstrukcji

budynku zaleca si sprawdza posugujc si wartociami
obliczeniowymi oddziaywa:
obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

GGk + Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10)

Zalecane wartoci wspczynnikw przy sprawdzaniu rw-

nowagi statycznej konstrukcji
G.sup = 1.10 (niekorzystne)
G.inf = 0.90 (korzystne)
Q,1 = 1.50 (lub 0)
Q,i = 1.50 (lub 0)

45
 Obliczenia elementw konstrukcji (stp fundamentowych, pali,
cian czci podziemnych itp.) (STR) uwzgldniajce
oddziaywania geotechniczne i nonoci gruntu (GEO) zaleca si
sprawdza posugujc si jedn z trzech nastpujcych podej:
PODEJCIE 1 Wartoci obliczeniowe z tablicy A1.2(C) i
wartoci obliczeniowe z tablicy A1.2(B) stosuje si w oddzielnych
obliczeniach, zarwno do oddziaywa geotechnicznych jak i
innych oddziaywa dziaajcych na konstrukcj lub pochodz-
cych od konstrukcji. Zwykle wymiarowanie fundamentw
przeprowadza si na podstawie tablicy A1.2(C), a nono
konstrukcji na podstawie tablicy A1.2(B).
Tab. A1.2(C) Wartoci obliczeniowe oddziaywa (EQU) (zestaw A)
obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

GGk + Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10)

G.sup = 1.00, G.inf = 1.00, Q,1 = 1.30 (lub 0) Q,i = 1.30 (lub 0)

PODEJCIE 2 Wartoci obliczeniowe z tablicy A1.2(B) sto-

suje si zarwno do oddziaywa geotechnicznych jak i innych
oddziaywa.
PODEJCIE 3 Wartoci obliczeniowe z tablicy A1.2(C) sto-
suje si do oddziaywa geotechnicznych i jednoczenie stosuje
si czciowe wspczynniki z tablicy A1.2(B) do innych oddzia-
ywa dziaajcych na konstrukcje lub pochodzcych od kons-
trukcji.

W PN-EC 1990 podano rwnie kombinacje oddziaywa w przy-

padku wyjtkowych sytuacji obliczeniowych (poar, uderzenie)

obcienia: stae wyjtkowe zmienne wiodce zmienne towarzyszce

Gk + Ad + (1,1 lub 2,1)Qk,1 + 2,1Qk

46
 Rodzaje oddziaywa wpyww rodowiskowych (F) ze wzgldu
na zmiennoci w czasie:

- STAE ( G ) ciar wasny konstrukcji, obudowy, urzdze,

skurcz, osiadanie, a take sprenia ( P ),

Kombinacj oddziaywa (STR) z uwzgldnieniem sprenia

mona wyrazi jako:

obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

G Gk +P P +Q,1Qk,1 + Q,i0,iQk (6.10)

miarodajna warto reprezentatywna oddziaywania

sprajcego (patrz EN 1992 do EN 1996 i EN1998 do 1999)

ZMIANA do POLSKIEJ NORMY

PN-EN 1990:2004/A1 padziernik 2008 - stron 28
eurokod mostowy

W zaczniku A2 (normatywnym) podano reguy i metody

ustalania kombinacji oddziaywa przy sprawdzaniu stanu
granicznego uytkowalnoci i nonoci (z wyjtkiem spraw-
dzania zmczeniowego) z uwzgldnieniem zalecanych war-
toci obliczeniowych oddziaywa staych, zmiennych i wyjt-
kowych oraz wspczynnikw i stosowanych w przypadku
oblicze:
mostw drogowych,
kadek dla pieszych i
mostw kolejowych.

47
 STANY GRANICZNE UYTKOWALNOCI
Kombinacje oddziaywa w stanw granicznych uytkowalnoci:
a) kombinacja charakterystyczna
obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

Gk + Qk,1 + 0,iQk (6.14b)

b) kombinacja czsta
obcienia: stae zmienne wiodce zmienne towarzyszce

Gk + 1,1Qk,1 + 2,iQk (6.15b)

c) kombinacja quasi-staa
obcienia: stae zmienne

Gk + 2,iQk (6.16b)

Podstawowe wymagania dotyczce stanw granicznych

uytkowalnoci podano w pkt. 3.4 i Zacznik A1.4.
Graniczne ugicia pionowe i przemieszczenia poziome w
nawizaniu do PN-EN 1990 / Zacznik A1.4 powinny by podane
w specyfikacji projektowej i uzgodnione z inwestorem.

w0 strzaka odwrotna nieobcionego elementu,

w1 strzaka ugicia od obcienia staego,
w2 strzaka ugicia od obcienia zmiennego,
wmax pozostae ugicie cakowite z uwzgldnieniem strzaki
odwrotnej.

48
 Wedug krajowych norm PN-B

n G,PN=1.11.2 Obcienie i
S dPN = n S k f ,i i W,PN=1.3 podstawowe 1.0
i =1 S,PN =1.4 drugie 0.9
trzecie 0.8
pozostae 0.7

Wedug starego EC oraz norm zachodnioeuropejskich

(niemieckiej, brytyjskiej)
n G,EC=1.35
S dEC = G , EC Gk ,i + Q , EC Qk , j w,EC =1.5
i =1 j =1
s,EC =1.5
n n
EC = 0.9
S dEC = G , EC Gk ,i + i Q , EC Qk , j
i =1 j =1 i,ECEC = 1.35

Czciowe wspczynniki bezpieczestwa odnoszce si do

obcie wedug norm polskich PN-B, Eurokodu oraz
norm zagranicznych: niemieckiej DIN i brytyjskiej BS

49
 wg starego EC wedug PN-B

Analizy i badania konstrukcji

W zalenoci od charakteru oddziaywa i waciwoci

konstrukcji oraz rozpatrywanego stanu granicznego
maj zastosowanie nastpujce rodzaje analizy:

analiza statyczna (liniowa lub nieliniowa),

analiza dynamiczna,
obliczenia wspomagane badaniami.

Badania eksperymentalne stosuje si w razie niepew-

noci modelu obliczeniowego i/lub w przypadku znacz-
nej powtarzalnoci komponentw konstrukcji.

50
Zacznik C. Podstawy wspczynnikw czcio-
wych analizy niezawodnoci

g =R E s g = ( s R2 + s E2 )

Wskanik niezawodnoci (1968)

51
 g
g s g = 0 =
sg
Np. = 3.0 Z = 0.00135

W Eurokodzie przyjto, e dla okresu uytkowania konstrukcji

wynoszcego 50 lat wskanik = 3,8, co odpowiada prawdo-
podobiestwu zniszczenia (dla SGN) pF = 0,710-4.

Im wikszy jest
wskanik , tym awa-
ryjno ustroju jest
mniejsza, co pokaza-
no na rysunku.

Zmiana wskanika
o 0,5 odpowiada w
przyblieniu zmianie
pF o jeden rzd.

52