Yakan

Ang Yakan ay isang grupong etniko sa katimugan ng Pilipinas. Sila ang

orihinal at katutubong tribu ng islang lalawigan ng Basilan. Ang Yakan din ay
matatagpuan sa sa peninsula ng Zamboanga. Ang mga Yakan ay mayroong
tampok na mga katangian na mula sa mga Malay. Maliit ang balangkas ng
kanilang pangangatawan, na mayroong kayumangging balat, singkit na mga
mata at maiitim na mga buhok; na mga katangiang kahalintulad ng sa mga
Dayak ng Hilagang Borneo, na humantong sa pagpapalagay na nagmula
ang mga Yakan buhat sa lahi ng mga Dayak.

Culture
Ang mga tao ng Yakan ay mga magsasaka, sila naninirahan sa ang
mabundok na rehiyon sa loob ng Basilan, kanin, niyog at kamoteng kahoy
ay ang mga pangunahing mga pananim ng mga Yakan. Punong- puno ng
mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga gawain sa
pagsasaka. Ang mga Yakan ay mahilig sa sining. Ang karamihan sa
kulturang material na kanilang tinataglay o ginagamit ay makasining na
ginawa at makulay na pininturahan. At sa limang tribo sa Basilan, ang Yakan
ang pinakamasining. Sila lamang rin ang tanging pangkat na kapwa
nagsusuot ng malong ang lalaki at babae, isinusuot ng lalaking Yakan ang
malong sa kaniyang ulo samantalang nakapulupot naman ito sa baywang ng
mga babae. Sa kasalukuyan ang kanilang mga tradisyonal na kadamitan ay
isinusuot na lamang sa mga espesyal na okasyon katudlad ng mga pista.
Ang mayamang kultura ng mga Yakan ay pinapakita sa taunang Lami -
lamihan Festival na nagpapakita ng mga tradisyonal na kaugalian, tradisyon
, musika , tradisyonal na sayaw at produktong Yakan. Patriarka ang uri ng
lupaing Yakan kung saan ang amana o ama ang pinakapuno ng pamilya.
Napakalapit ng ugnayan ng magkakamag-anak kaya lapit-lapit ang kanilang
mga bahay at habdangtumulong ang bawat isa sa sinuman sa kanila na
magkaroon ng kasawian o kaya kapag maykasayahan.

Political Organization
Mayroong dalawang uri ng pampulitikang organisasyon ang mga Yakan :
ang tradisyonal, na may parishes na nakasentro sa palibot ng langgal
(maliit na nayon o baryo) at isang konseho na namumuno sa mga lokal na
usapin, at ang modernong organisasyon ng pamahalaan ng Republika ng
Pilipinas. Ang Basilan ay isang lalawigan na may mga lungsod at
munisipalidad na pinamumunuan ng mga mayor, at mga baryo (na binubuo
ng ilang mas maliit na komunidad na tinatawag na sityo ) na pinamumunuan
ng kapitan ng barrio. Ang mga settlements naman ay maliliit na
pampulutikang unit ng mga Yakan na naka-anib sa mosque na
pinamumunuan ng imamn(relihiyosong lider) at isang konseho. Tinatawag
namang hagjih o hajj ang isang nakamit na katungkulan. Ang sinumang tao,
matino at may sapat na gulang, masalapi ay inaatasan ng malalakas na lider
ng islam nanmaglakbay maghadji sa banal na lungsod ng Mecca para sa
mga Yakan, kung siya ay masalapi at malakas. Ang ilang mga hadji na may
malaking tagasunod at karamihay nahalal na mga lider ng pamayanan
dahilan sa kanilang katayuan na iginagalang ng mga mamamayan.
Belief System
Ang kilos ng Yakan mula ng isilang hanggang sa mamatay ay puno ng

pagbabawal, na nagmula sa katutubong paniniwala at mga kaugalian. Ang

mga pagbabawal na ito kapag hindi maayos na sinunod, ang maglalagay sa

panganib sa buhay ng isang yakan. Dahil sila ay mga magsasaka, punong-

puno ng mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga

gawain sa pagsasaka. May paniniwala silang ang palay ay may sultan at

mga pinuno kaya kinakausap nila ang haring palay upang mamuno sa iba

pang mga binhing palay sa pagkakaroon ng masaganang ani. Kailangang

ding tahimik sila habang nag-aani ng palay sa pangambang makatawag n

gang iangay at maaaring liparin palayo ang palay. Maraming ipinagbabawal

sa buhay ng mga Yakan. Ipinagbabawal sa kanila ang pagpapakasal sa

magpinsang makalawa ngunit maaaring magpakasal ang magpinsang buo

manatili ang yaman ng angkan. Maaaring magpakasal nang higit sa apat

ang lalaking Yakan kung kaya niyang bigyan ang mga ito ng sapat na

kabuhayan. Pinapayagan din sa kanila ang diborsyo kung pumapayag dito

ang lalaki.

Economy
Ang mga Yakan ay karaniwang magbubukid. Ang lupang kanilang tinitirhan

ay luntian sa lahat ng uri ng punongkahoy at halaman na magbibigay ng kita

sa mga mamamayan. Kabilang dito ang mga niyog, abaka, lansones, palay,

kamote, at marami pang iba. Ang mga Yakan ay mahusay ring mangangaso.

Bukod sa budjak o pangangaso sa pamamagitan ng sibat, sila ay may local

na pamamaraan sa pagbitag sa mga hayop. Ang ilan sa mga uring ito ng

bitag ay ang pules o isang bitag ginagamit sa mga labuyo, at ang lepas,

isang bitag na ginagamit sa panghuli ng mga ibon sa dulo ng punungkahoy

o ng mga prutas. Killala ang mga Yakan sa kanilang mahusay na paghahabi

ng mga makukulay na tela na gawa sa pina at abacca; na kinukuluyan gamit

ang dahon at ugat ng mga halaman. Dahil bawat tela na hinahabi ng mga

yakan ay may hindi eksaktong magkakahawig, bawat tela ay tinuturing na

kakaiba at natatangi na naibebenta sa mataas na halaga.

Resources:

Wulff, Inger. "Yakan." Encyclopedia of World Cultures. 1996. Retrieved

August 28, 2016 from Encyclopedia.com:

http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3458000920.html

Mga pangkat etniko sa Pilipinas. Retrieved August 28, 2016, from

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mga_pangkat_etniko_sa_Pilipinas#Yakan