You are on page 1of 333

"#!+)S) .

'#)S) * " $+S


evropis sabWos samarTali
daarsebis dRidan, evropis sabWom Seqmna erTiani samarTlebrivi sistema evropuli
qveynebisaTvis, dafuZnebuli demokratiaze, kanonis uzenaesobasa da adamianis ufle-
baTa dacvaze. standartebis damdgenma misma dokumentebma daxmareba gauwia wevr
qveynebs cvalebadi garemos gamowvevebze reagirebisas da amJamad, Tuki mxedvelobaSi
"#!+)
miviRebT 1989 wlidan organizaciis geografiuli sazRvrebis uprecedento gafarToe-
bas, gamoiyeneba mTel evropaSi. am TvalsazrisiT, evropis sabWom Seasrula gadam-
wyveti roli evrokavSirSi axali wevri qveynebis miRebisas.

wignis pirveli nawili eTmoba evropis sabWos `konstituciur~ samarTals, kerZod ki


) . ' # )S
) * " $+
mis damfuZnebel dokumentebs farTo gagebiT. is gulisxmobs organizaciis 1949 wlis
wesdebas, romelic masTan kavSirSi myof teqstebTan erTad, ayalibebs sabWos miznebs,
gansazRvravs misi wevrobis sakiTxebs da samuSao meTodikas.

meore nawili Seexeba standartebis SemuSavebaSi mudam aqtiuri evropis sabWos rols
evropis qveynebis Sida samarTlebrivi sistemebis harmonizebaSi.

mesame nawili evropis sabWos samarTals evropul konteqstSi aTavsebs. magaliTad, is


swavlobs masStabebs, romlis farglebSic xorcieldeba evropis sabWos konvenciaTa
CarTva Sida samarTalSi da imas, Tu rogor Tanaarseboben evropis sabWos samarTali da erTiani panevropuli
evrokavSiris samarTlebrivi sistema.

naSromis avtorebi - robert Sumanis sax. universite- samarTlebrivi sivrcisaken


tis (q. strasburgi) profesori, florans benua-romeri
da hainrix klebesi, romelic gaxlavT iuridiul
mecnierebaTa doqtori da evropis sabWos saparla-
mento asambleis sapatio generaluri mdivani -
gvTavazoben evropis sabWos mier SemuSavebul samarT-
lebriv normaTa krebulis mimoxilvas.

evropis sabWos gamomcemloba

www.coe.int florans
evropis sabWo aerTianebs 46 wevr saxelmwifos da amdenad, moicavs TiTqmis mTel benua-romeri
evropis kontinents. is zrunavs saerTo demokratiuli da samarTlebrivi princi-
pebis ganviTarebaze, romlebic adamianis uflebaTa evropul konvenciasa da
individebis damcvel sxva saxelmZRvanelo dokumentebze iqneba dafuZnebuli. misi da hainrix klebesi
daarsebis dRidanve 1949 wels, meore msoflio omis Semdgom periodSi, evropis
sabWo ganasaxierebs SeTanxmebis ideas.

http://book.coe.int Council of Europe Publishing


Editions du Conseil de lEurope
evropis sabWos gamomcemloba
evropis sabWos samarTali
panevropuli samarTlebrivi
sivrcisaken

florans benua-romeri

hainrix klebesi

evropis sabWos gamomcemloba


franguli gamocema:
Le droit du Conseil de lEurope
ISBN 92-871-5593-3

naSromSi gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvniT maT avtorebs da SesaZloa ar emTxveodes


evropis sabWos oficialur politikas.

yvela ufleba daculia. komunikaciisa da kvlevebis direqtoratis (F-67075 Strasbourg


Cedex an publishing @coe.int) gamocemaTa ganyofilebis winaswari werilobiTi Tanxmobis
gareSe, ikrZaleba naSromis romelime nawilis Targmna, gamocema an gavrceleba
nebismieri formiTa Tu saSualebiT, iqneba es eleqtronuli (CD-Rom, interneti
da a.S.) Tu meqanikuri, maT Soris fotokopirebis meSveobiT misi damaxsovreba an
informaciis Senaxvisa Tu aRdgenis nebismieri sistemis gamoyeneba.

samadlobelo SeniSvna

avtorebi gansakuTrebul madlierebas gamoxataven evropis sabWos saparlamento


asambleis proceduruli wesebisa da imunitetebis komitetis samdivnos
xelmZRvanelisa da iuridiul mecnierebaTa doqtoris, mario hainrixisa da
iuridiul mecnierebaTa doqtoris, eliz kornus mimarT. madlobas uxdian isini
aseve evropis sabWos direqtoratebs, xelnaweris wakiTxvisa da koreqtirebisTvis.
wignSi gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvniT mxolod mis avtorebs.

ydis dizaini: mediakomi (Mediacom)


formatireba: SAG+ / Saverne

Sedgenilia evropis sabWos gamomcemlobis mier


http://book.coe.int
F-67075 Strasbourg Cedex

ISBN 92-871-5594-1
Council of Europe, June, 2005
sarCevi

winasityvaoba, evropis sabWos generaluri mdivani, teri devisi ..... 9

Sesavali .............................................................................................. 11

nawili pirveli
evropis sabWos `konstituciuri~ statusi ...................................... 17

Tavi 1: evropis sabWo - safuZvlebi ................................................ 21


mizani .............................................................................................. 22
valdebulebebi............................................................................... 23
erovnuli Tavdacvis sferos gverdis avliT......................... 24
sxva saerTaSoriso organizaciebis wevroba - Caurevlobis
principi ..................................................................................... 25
resursebi ...................................................................................... 25
samoqmedo resursebi ................................................................ 25
finansuri resursebi ................................................................ 26
privilegiebi da imunitetebi ...................................................... 27
oficialuri da samuSao enebi...................................................... 29
adgilmdebareoba ........................................................................... 29
Tavi 2: `konstituciuri wyaroebi~.................................................. 31
1949 wlis wesdeba ........................................................................ 31
evropis sabWos konstituciuri qartia ................................. 31
Sesworebebis Setana wesdebaSi an misi
gadaxedva - procedura............................................................. 32
wesdebis Zireuli gadaxedvis Cavardna .................................. 33
sawesdebo rezoluciebi ............................................................... 35
sawesdebo rezoluciebis miRebis procedura ..................... 36
Sinaarsi ..................................................................................... 36
sawesdebo konvenciebi................................................................... 37
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
sawesdebo buneba ....................................................................... 37
saWiroa Tu ara evropis sabWos sxva xelSekrulebaTa
`gakonstituciureba~? ............................................................. 39
samitebis daskvniTi deklaraciebi .............................................. 40

3
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Tavi 3: evropis sabWos wevrebi da specialuri statusi .............. 43


wevrebi ............................................................................................ 43
gawevrianebis pirobebi ................................................................ 44
evropis sazRvrebSi mdebareoba ............................................. 45
demokratiul faseulobaTa gaziareba .................................. 46
mierTeba - procedura .................................................................. 47
wevris statusis gamoTxovna, SeCereba an gauqmeba .................. 50
wevris statusis nebayoflobiTi gamoTxovna........................ 50
wevrobis SeCereba da wevris statusis iZulebiTi
gamoTxovna................................................................................. 51
wevrobis SeCereba finansur valdebulebaTa
Seusruleblobis gamo ............................................................. 56
specialuri statusi .................................................................... 57
asocirebuli wevris statusi .................................................. 57
damkvirveblis statusi ........................................................... 58
`specialuri stumris~ statusi .............................................. 59
evrokavSiris gansakuTrebuli SemTxveva............................... 59
Tavi 4: evropis sabWos struqtura ................................................. 61
evropis sabWos sawesdebo organoebi .......................................... 63
xministrTa komiteti .................................................................. 63
wevroba....................................................................................... 63
rogor funqcionirebs komiteti ............................................ 65
uflebamosilebani .................................................................... 67
urTierTobebi wevr qveynebTan .............................................. 71
kenWisyris wesebi....................................................................... 72
xsaparlamento asamblea............................................................... 74
wevroba....................................................................................... 76
erovnuli delegaciebi............................................................. 76
rogor funqcionirebs saparlamento asamblea..................... 82
uflebamosilebani .................................................................... 87
valdebulebebis aRsrulebaze zedamxedveloba ................... 92
kenWisyris wesebi....................................................................... 92
urTierTobebi ministrTa komitetsa da
saparlamento asambleas Soris ................................................... 93
mekavSire organo: erToblivi komiteti ................................. 93
rogor urTierTqmedeben saparlamento asamblea da
ministrTa komiteti ................................................................. 94
samdivno da generaluri mdivani ................................................. 96
generaluri mdivnisa da generaluri mdivnis moadgilis

4
sarCevi

daniSvna ..................................................................................... 97
uflebamosilebani ................................................................... 98
specializebuli uwyebebi .......................................................... 100
evropis sabWos adgilobrivi da
regionuli xelisuflebis organoTa kongresi ................... 101
adamianis uflebaTa komisari ............................................... 102
evropuli komisia rasizmisa da
Seuwynareblobis winaaRmdeg (ECRI) ......................................103
wilobriv SeTanxmebebze dafuZnebuli specializebuli
uwyebebi ................................................................................... 104
daskvna .......................................................................................... 107
nawili meore
wevri qveynebis sakanonmdeblo sistemaTa harmonizeba ................ 109

Tavi 1: evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli


konvenciebi....................................................................................... 113
xelSekrulebebi - normebi ........................................................ 114
xelSekrulebis momzadeba - misi winare stadia da
mimdinareoba ........................................................................... 115
dokumentis teqstis miReba ................................................... 117
xelmowera, miReba, mowoneba an ratifikacia ....................... 119
gancxadebebi da daTqmebi....................................................... 121
ganmarteba................................................................................ 123
gadaxedvis procedura .......................................................... 125
denonsacia .............................................................................. 125
xelSekrulebaTa maxasiaTeblebi................................................ 126
mravalmxrivi xelSekrulebebi ............................................. 126
arawevri qveynebisTvis xelmisawvdom konvenciaTa
mzardi raodenoba .................................................................. 126
evropuli Tanamegobrobis monawileoba evropis sabWos
konvenciebSi ........................................................................... 129
xelSekrulebaTa klasifikacia ................................................. 130
saTauris mixedviT klasifikaciis sawinaaRmdego
mosazrebebi ............................................................................. 130
klasifikacia sagnis mixedviT................................................ 134
klasifikacia saxelmwifo valdebulebaTa mixedviT.......... 138
klasifikacia sazedamxedvelo meqanizmis
tipebis mixedviT ..................................................................... 139
aris Tu ara konvenciebi efeqtiani? ........................................ 142

5
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Tavi 2: kanonmdeblobaTa harmonizeba - sxva midgomebi .............. 145


ministrTa komitetis rekomendaciebi....................................... 145
gegmazomieri kanonmdebloba - informaciisa da
azrTa urTierTgacvla samarTlebrivi aqtebis SemuSavebis
stadiaze ....................................................................................... 147
`rbili kanonmdebloba~: arasavaldebulo xasiaTis
dokumentTa arapirdapiri gavlenebi ....................................... 147
nawili mesame
evropis sabWos samarTali evropul sivrceSi ............................... 151

Tavi 1: erTiani samarTlebrivi sivrcisaken ................................. 155


geografiuli gafarToeba da axali wevri qveynebis
valdebulebani ............................................................................. 155
saerTo samarTlebrivi sivrcis ZiebaSi ............................... 155
ori niSnuli gawevrianebis gzaze .......................................... 157
valdebulebaTa aRsrulebaze zedamxedveloba ................. 159
evropis sabWos konvenciebis CarTva Sida samarTalSi............ 169
evropis sabWos samarTali, rogorc regionuli
saerTaSoriso samarTali .......................................................... 171
Tavi 2: evropis sabWo da sxva saerTaSoriso organizaciebi...... 173
evropis sabWo da evrokavSiri .................................................. 174
evropuli Tanamegobrobis monawileoba evropis sabWos
egidiT SemuSavebul xelSekrulebebSi................................. 176
evrokavSiris an evropuli Tanamegobrobis
instituciuri monawileoba evropis sabWos saqmianobaSi ..... 178
evrokavSiris mierTeba adamianis uflebaTaevropul
konvenciasTan ......................................................................... 180
asocirebuli partnioroba evropis sabWosa da
evrokavSirs Soris? ................................................................ 183
urTierTobebi sxva saerTaSoriso organizaciebTan............... 185
TanamSromlobisa da makoordinirebeli SeTanxmebebi ....... 185
saparlamentTaSoriso SeTanxmebebi .................................... 190
saerTaSoriso organizaciaTa `urTierTSemavsebeli da
gamaZlierebeli funqcia~ ........................................................... 190
daskvna: evropis axali moxazulobisaken ................................. 192
danarTi............................................................................................. 193

danarTi I evropis sabWos wesdeba,


sawesdebo dokumentebi da rezoluciebi ..................................... 195

6
sarCevi

danarTi II evropis sabWos wevri qveynebi - mierTebis


TariRebi........................................................................................... 233
danarTi III evropis sabWos xelSekrulebaTa sruli nusxa ..... 235
danarTi IV wilobriv SeTanxmebaTa nusxa................................. 251
danarTi V evropis sabWosa da sxva saerTaSoriso
organizaciebs Soris gaformebul SeTanxmebaTa nusxa............... 255
danarTi VI evropis sabWoSi gaformebuli konvenciebisa da
SeTanxmebebis daskvniTi sanimuSo debulebani ............................ 263
danarTi VII oficialuri mimowera evropis sabWosa da
evropul Tanamegobrobas Soris ................................................... 269
danarTi VIII evropis sabWos SeTanxmebebi gaero-sTan............. 281
danarTi IX evropis sabWos SeTanxmebebi euTo-sTan............... 289
danarTi X Sesworebuli wesdebis proeqti.............................. 305
bibliografia ................................................................................... 323

anbanuri saZiebeli........................................................................... 325

7
winasityvaoba
evropis sabWos generaluri mdivani, teri devisi

naSromi evropis sabWos samarTali gvaZlevs naTel da gulmodgi-


ned gaazrebul suraTs saSualebebisa, romelTac evropis sabWo
iyenebs Tavisi miznisaken svlaSi, rac gamoixateba evropis de-
mokratiuli qveynebis SemokrebaSi RirebulebaTa erTobis, gan-
sakuTrebiT ki samarTlebriv sistemaTa erTobis garSemo. es aris
pirveli srulyofili kvleva evropis sabWos samarTlisa da misi
ganviTarebis Sesaxeb, dRidan organizaciis daarsebisa 1949 wels,
Tanamedroveobamde.
wignSi ganxiluli Temebi moicavs sabWos saqmianobis safuZvlebs,
46 wevri saxelmwifos kanonmdeblobaTa harmonizebaSi gamoyene-
bul instrumentebs da mis rols saerTo-evropuli samarTlebrivi
sivrcis CamoyalibebaSi.
avtorebi gamorCeulad kargad arian momzadebulni aRniSnuli sa-
kiTxebis ganxilvisaTvis: florans benua-romeri gaxlavT sajaro
samarTlis specialisti da q. strasburgis robert Sumanis saxelo-
bis universitetis prezidenti. samarTlebrivi sakiTxebis misTvis
damaxasiaTebel siRrmiseul wvdomas sargeblianad erTvis Tan
hainrix klebesis praqtikuli codna da gamocdileba, dagrovili
sabWoSi misi ocdaaTwliani karieris manZilze, ministrTa komite-
tis mdivnisa Tu saparlamento asambleis mdivnis rangSi.
maTi erT-erTi damsaxureba gamoixateba sabWos kanonSemoqmedebiTi
procesis Tanamdev sirTuleebTan pirdapir SeWidebaSi. isini uCve-
neben, rom es sirTuleebi araTu sisustes niSnavs, aramed simpto-
maturia yvela wevri qveynisTvis vargisi samarTlebrivi standar-
tebis Tanmimdevruli SenebisaTvis aucilebeli moqnilobisa.
evropuli saerTo samarTlis (jus communis) aRmSeneblobaSi sabWos
mier nacadi gzebisa da am sferoSi misi miRwevebis maTeuli aRwe-
ra ar aris erTaderTi, rac wigns saintereso sakiTxavad aqcevs.
is yuradRebas miapyrobs agreTve mraval gamowvevaze, rogoricaa

9
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

arawevri saxelmwifoebis monawileoba sabWos konvenciebSi, ur-


TierTobebi evropis sabWosa da evropul kavSirs Soris da misi
saqmianobis koordinireba sxva saerTaSoriso organizaciebis moR-
vaweobasTan, rac aseve moiTxovs axal midgomebs wevri qveynebis
kanonmdeblobaTa harmonizebaSi.
naSromi gamoicema maSin, rodesac msgavsi gamowvevebi Seswavlis
stadiaSia evropis sabWos im uwyebebSi, romlebic pasuxismgebelni
arian saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa 2005 wlis maisis
mesame samitis momzadebaze. garda imisa, rom umaRles politikur
doneze kvlavac unda dadasturdes umTavresi mizani - evropis mSe-
nebloba gamyofi xazebis gareSe, dafuZnebuli demokratiis, kano-
nis uzenaesobisa da adamianis uflebaTa saziaro Rirebulebebze
- samitis erT-erT gansaxilvel sakiTxs warmoadgens evropis sa-
bWosa da evrokavSiris subsidiaruli, urTierTdamatebiTi bunebis
gamdidreba, uzrunvelyofa imisa, rom evrokavSiris saqmianobam sa-
Tanadod gaiTvaliswinos sabWos miRwevebi da misi SesaZleblobebi
panevropuli standartebis SemuSavebaSi. es ki uTuod gaaZlierebs
adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan evrokavSiris axlo
momavalSi misaerTeblad saWiro politikur impulss, rac mogve-
vlineboda uTuo dasturad imisa, rom evropa iZens erTgvarovan
sistemas adamianis ZiriTad uflebaTa dacvisaTvis.

10
Sesavali
mravali dawerila evropis sabWos, rogorc bazisis Sesaxeb panevro-
puli TanamSromlobis procesSi, magram misi kanonSemoqmedebiTi
funqcia arasodes gamxdara safuZvliani kvlevis sagani. marTalia,
profesorma karl karstensma - evropis sabWoSi germaniis federa-
ciuli respublikis erT-erTma pirvelma mudmivma warmomadgenel-
ma, 1956 wels gamosca wigni evropis sabWos samarTlis Sesaxeb1,
magram es moxda organizaciis daarsebidan mcire xnis Semdeg da
amdenad, naSromi ZiriTadad interesdeboda 1949 wels miRebuli
wesdebiT dadgenili normebis ganmartebiT, masze gaweuli mosamza-
debeli saqmianobis fonze. samwuxarod, wigni arasodes uTargmniaT
sxva enebze, Tumca is dResac iTvleba sanimuSo naSromad. yura-
dRebis Rirsia agreTve profesor izdebskis SedarebiT gviandeli
namuSevari polonur enaze2.
swored amitom dgas evropis sabWos samarTlis siRrmiseuli
Seswavlis saWiroeba dRes. evrokavSiris farglebSi moqmedi samar-
Tlisgan gansxvavebiT, sabWos samarTali ar aris srulmasStabiani
samarTlebrivi sistema da amis gamo, SeuZlebelia saerTaSoriso
samarTlisgan mowyvetiT misi ganxilva, magram mas namdvilad gaaC-
nia mTlianoba, damyarebuli evropis sabWos damfuZnebel qartia-
ze, igive wesdebaze. bunebrivia, daarsebis dRidan man mniSvnelova-
ni cvlilebebi ganicada, nawilobriv imis gamo, rom farTovdeboda
TviT sabWo da mis rigebs avsebdnen axali wevri qveynebi, nawilo-
briv ki es gamoiwvia standartebis damdgeni sistemis safuZvlianma
evoluciam, rac Tan sdevda xolme misi samarTlebrivi arsenalis
axali konvenciebiT gamdidrebas.
maSin, roca dRes wlebi sWirdeba konvenciis teqstis SemuSavebas,
miRebasa da xelmoweras, gakvirvebas iwvevs aTi damfuZnebeli we-
vris mier naCvenebi tempebi londonis xelSekrulebis miRebisas,
romliTac mowonebul iqna sabWos wesdeba. Tumca, q. ciurixis uni-

1. Carstens , K., Recht des Eurorarats, Berlin, Duncker und humblot, 1956.
2. Izdebski, H., Rada Europy, Warsaw, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, 1996.

11
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

versitetSi uinston CerCilis RirSesaniSnavi gamosvlis Semdeg,


1946 wlis 19 seqtembers da, raRa Tqma unda, 1948 wlis haagis kon-
gresis Semdeg3, ukve arsebobda saTanado niadagi. Tavis sityvaSi
CerCili exeboda saWiroebas `evropuli nagebobis aRorZinebis, an
imdenis aRdgenis mainc, ramdensac SevZlebT, aRWurvilis imgvari
struqturiT, romlis wyalobiTac dacul iqneba mSvidoba, usafr-
Txoeba da Tavisufleba~, is ganagrZobda:
Cven unda SevqmnaT evropis SeerTebuli Statebis msgavsi ram... Tuki
Tavdapirvelad evropis yvela saxelmwifo ar isurvebs an ver SeZlebs
mis wevrobas, Cven, amis miuxedavad, gavagrZelebT maT SekavSirebasa
da Tavmoyras, romelTac surT da SeuZliaT... am gadaudebel wamowye-
baSi safrangeTma da germaniam erTad unda ikisron pirveloba. didma
britaneTma, britanulma erTa Tanamegobrobam, Zlevamosilma amerikam
- da vimedovneb, sabWoTa ruseTma, am SemTxvevaSi ki marTlac rom yve-
laferi kargad iqneboda, axali evropis mimarT unda gamoiCinon ke-
Tilganwyoba da sponsoroba da unda daicvan misi sicocxlis ufleba.
maS ase, me getyviT Tqven - `dae aRsdges evropa~!.

am gamosvlis Sinaarss SemdgomSi xSirad arasworad gebulobdnen,


Tumca is mainc inarCunebda zemoqmedebis anagariSgasawev unars.
CerCilis saocnebo gaerTianebuli evropa, faqtiurad, misTvis da
britaneTis mravali wamyvani politikosisTvis, iyo kontinenturi
evropa da arc didi britaneTi da arc yofili sabWoTa kavSiri
masSi ar moiazreboda.
haagis kongress, romelic 1948 wlis maisSi Seikriba, CerCili Ta-
vmjdomareobda da eswreboda TiTqmis aTasamde delegati, maT
Soris iyo 19 evropuli saxelmwifos politikuri elitac4. poli-
tikur rezoluciaSi kongresi gamovida saparlamento asambleis
Seqmnis mowodebiT, raTa Seswavliliyo `kavSirisa Tu federaciis
daarsebaSi savaraudo samarTlebrivi da konstituciuri rigis
problemebi~, is mouwodebda aseve adamianis uflebaTa qartiisa da
umaRlesi sasamarTlos daarsebisaken, romelic `daicavs adamianis
uflebebs da Tavisuflebis principebs~. es gaxldaT pirveli nabi-
ji, Semdegi ki iyo am principebis formaluri asaxva konvenciaSi.
kongresis zogierTi monawilis rwmeniT, adamianis uflebaTa qartia

3. ix. Bitsch, Marie-Thrse (ed.), Jalons pour une histoire du Conseil de lEurope, Bern,
Peter Lang, 1997.
4. haagis kongresi iyo ara diplomatiuri konferencia, aramed sxvadasxva evropul
mimdinareobaTa Tavyriloba. kongresisa da evropis sabWos Camoyalibebis Sesaxeb
ix. Bitsch, Marie-Thrse, op. cit.

12
Sesavali

axali organizaciis wesdebis Semadgeneli nawili unda gamxdariyo5


da Sesabamisad, isini xazs usvamdnen mis `konstituciur~ bunebas.
magram amgvari gadawyvetilebisTvis, romelic mravali qveynis mier
aRqmul iqna, rogorc safrTxe TavianTi suverenulobisaTvis, ga-
remoebebi ar iyo saTanadod momwifebuli. amis gamoa, rom gansxva-
vebiT evropul TanamegobrobaTa marTlmsajulebis sasamarTlosa
(CJEC) da marTlmsajulebis saerTaSoriso sasamarTlosgan (ICJ),
romlebic formalurad Seadgenen nawils im organizaciebisa, ro-
melTac ganekuTvnebian, adamianis uflebaTa evropuli sasamarT-
lo, stricto sensu, ar warmoadgens evropis sabWos nawils imis gamo,
rom konvencia, romelsac is eyrdnoba da evropis sabWos wesdeba,
sxvadasxva dokumentebia.
Tavidanve iqca kongresi dapirispirebis arenad safrangeTis wina-
mZRolobiT warmodgenil radikalur evropel federalistebsa da
sxvebs Soris, romelTac didi britaneTi liderobda da romelic
samTavrobaTaSoriso TanamSromlobiT Semofargvlas eswrafoda.
uTanxmoebam evropis sabWos wesdebaze muSaobisasac iCina Tavi
da gamoikveTa ori urTierTsapirispiro koncefcia. erTis mxriv,
safrangeTsa da belgias surdaT, axali organizacia dayrdnobo-
da farTo Zalauflebis mqone WeSmarit saparlamento asambleas,
meores mxriv, didi britaneTi daJinebiT moiTxovda saxelmwifoTa
Zalauflebaze dafuZnebas asambleaSi, sadac delegatebi TavianTi
mTavrobebis instruqciebiT imoqmedebdnen. saboloo SeTanxmeba
aisaxa kompromisul gadawyvetilebaSi - asambleaSi unda Sesuli-
yvnen damoukidebeli parlamentarebi, Tumca misi funqcia iqnebo-
da wmindad sakonsultacio, gadawyvetilebebis miRebis ZiriTadi
uflebamosileba ki unda dakisreboda samTavrobaTaSoriso minis-
trTa komitets. TviT organizacias unda eRvawa farTo masStabe-
biT, magram SezRuduli ZalauflebiT. am gadawyvetilebam xorci
Seisxa londonis xelSekrulebaSi, romelsac 1949 wlis 5 maiss q.
londonis wminda jeimsis sasaxleSi moewera xeli aTi saxelmwifos
mier. eseni iyvnen: belgia, dania, safrangeTi, irlandia, italia,
luqsemburgi, niderlandebi, norvegia, SvedeTi da gaerTianebuli
samefo.
Sedegad, wesdebis safuZvelze daarsebuli organizacia6 samTavro-

5. Kennedy, M. and OHalpin, E., Ireland and the Council of Europe From Isolation towards
Integration, Strasbourg, Council of Europe Publishing, 2000, gv. 34.
6. Cveni analizi eyrdnoba saparlamento asambleis samdivnos mier momzadebul
wesdebis komentirebul variants - Rules of Procedure of the Assembly and Statute of the
Council of Europe (2002). samdivnos SeniSvnebSi ganmartebulia calkeuli debulebebi
da aRwerilia momdevno cvlilebebi. isini ar warmoadgenen wesdebis Semadgenel

13
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

baTaSoriso erTobaa, romelSic saxelmwifoebi inarCuneben TavianT


suverenulobas, Tumca is mainc flobs garkveul zeerovnul ele-
mentebs: saparlamento asambleas, sadac erovnuli delegaciebis
wevrebi ar arian SeboWilni TavianTi mTavrobebis instruqciebiT
Tu politikuri midgomebiT; kenWisyris wesebs, romelic iZleva
calkeul gadawyvetilebaTa xmebis umravlesobiT miRebis saSuale-
bas, sxvebi ki unda iqnes miRebuli erTxmad; da bolo instanciis
zeerovnul sasamarTlos, Tumca misi iurisdiqcia mxolod adamia-
nis uflebaTa dacviT Semoifargleba.
wignis mizania sabWos kanonSemoqmedebiTi saqmianobis mimoxilva. is
uciloblad iqneba arasrulyofili - sabWos konvenciebi marTlac
imdenad mravlismomcvelia, rom enciklopediuri saxis naSromi Tu
gadaswvdeboda maT amomwuravad. miuxedavad amisa, sagulisxmo yu-
radRebas mivapyrobT mis `sakonstitucio~ samarTals, romelic
farTo gagebiT, niSnavs mis sawesdebo samarTals. sabWos organi-
zacia da samoqmedo principebi eyrdnoba 1949 wels miRebul wes-
debas, magram es dokumenti mxolod zogad CarCos Tu gvTavazobs.
ministrTa komitetis `sawesdebo~ rezoluciebi, evropis sabWos
praqtikuli moRvaweoba da saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaur-
Ta mier gakeTebuli deklaraciebi, TavianT erTobliobaSi, ganavr-
cobs misi instituciuri struqturebis, maTi uflebamosilebebisa
da maT Soris urTierTobaTa maregulirebel wesebs.
rogorc samTavrobaTaSoriso TanamSromlobisTvis gamiznuli
organizacia, evropis sabWo did rols TamaSobs evropis saxel-
mwifoTa erovnuli kanonmdeblobebis harmonizaciis saqmeSi, rasac
cxadyofs misi mdidari `sakanonmdeblo~ moRvaweobis Sedegebi -
dRedReobiT mis mier SemuSavebulia orasamde konvencia7. saxel-
Sekrulebo samarTlis Sesaxeb venis konvenciis gagebiT, yvela ma-
Tgani warmoadgens saerTaSoriso xelSekrulebas. marTalia isic,
rom zogierTi maTganis efeqtianobas Crdils ayenebs magaliTad,
maTi xelmowerisa an ratifikaciis dagvianeba saxelmwifoTa saWiro
raodenobis mier, araerTi daTqma Tu ganmartebiTi deklaracia,
rac amaxinjebs maT Sinaarss. zogierT maTgans SesaZloa axldes
Tandayolili sisusteebic, rodesac teqstis formulireba Segne-

nawils da amdenad, iuridiuli Zala ar gaaCniaT. TviT wesdeba moyvanilia I dan-


arTSi.
7. Tumca, maT Soris umniSvnelovaness, adamianis uflebaTa evropul konvencias,
mokled SevexebiT gamomdinare iqidan, rom sabWos `ZiriTadi~ kanonmdeblobis kvl-
eva Cvens amJamindel safiqrals marTlac ar warmoadgens. nebismier SemTxvevaSi, am
konvenciis Sesaxeb arsebobs mdidari literatura, igive iTqmis evropis socialur
qartiazec.

14
Sesavali

bulad ar aris mkafio da saxelmwifoebs lavirebis mravali saSua-


leba gaaCniaT, an rodesac mxareebi daJinebiT moiTxoven daTqmebis
gaTvaliswinebas. miuxedavad amisa, sabWos farTomasStabiani saq-
mianoba standartebis SemuSavebis sferoSi asaxavs mis warmatebas
samarTlebriv asparezze.
konvenciebi kanonmdeblobaTa harmonizebis saqmeSi sabWos mier
gamoyenebul erTaderT instruments ar warmoadgens da zogjer,
ufro efeqtiani ministrTa komitetis mier mTavrobebisadmi ga-
mocemuli rekomendaciebi SesaZloa aRmoCndes. gamocdileba ase-
ve warmoaCens, rom erovnuli kanonproeqtebis garSemo gamarTuli
diskusiebi xSirad sakmarisia evropul doneze maTi harmonizebis
xelSesawyobad.
da bolos, evropis sabWos samarTlis Seswavla SeuZlebelia or-
ganizaciis wevr saxelmwifoebsa da sxva evropul organizaciebze
misi gavlenis gaTvaliswinebis gareSe. komunisturi diqtatoru-
li reJimebis dacemisTanave dawyebuli gafarToebis procesis wya-
lobiT, sabWom warmatebulad ganavrco misi faseulobebi mTeli
evropis masStabiT, rac dasturia imisa, rom omebisgan dafleTili
Cveni kontinenti bolos da bolos Zlevs ideologiur gansxvave-
bebs da hpovebs erTianobas. aman sabWos marTlac rom panevropuli
ganzomileba mianiWa da amJamad gafarToebuli da gaerTianebuli
evropis imeds ganasaxierebs. magram is sxva evropul organiza-
ciebTan konkurenciaSi Cabmulic aRmoCnda, romelTagan zogier-
Ts sagulisxmod meti resursi gaaCnia. dReisaTvis evropis sabWos
esaWiroeba evropis mSeneblobaSi Tavisi gansakuTrebuli rolis
ganmtkiceba da aRiareba, iseve rogorc TanamSromlobisaTvis gaxs-
niloba im evropul organizaciebTan da gansakuTrebiT evrokav-
SirTan, romelTa pasuxismgeblobebi da interesebi sul ufro me-
tad emTxveva misas.

15
nawili pirveli

evropis sabWos
`konstituciuri~ statusi
SesaZlebelia Tu ara `konstituciuri samarTlis~ cneba miesada-
gos organizaciis damfuZnebel dokumentsa da mogvianebiT masze
darTul sxva savaldebulo normebs? evrokavSiris konstituciis
garSemo wamoWrili debatebi adasturebs am SekiTxvis aqtualobas8.
ra Tqma unda, SeiZleba vamtkicoT, rom mxolod saxelmwifoebi
floben konstitucias da rom demokratiuli konstitucia, tradi-
ciuli gagebiT, xalxis Semoqmedebis nayofia.
yvelaze meti kiTxva, cxadia, ibadeba konstituciebsa da saxel-
mwifoebs Soris kavSiris dasabuTebisas. SeiZleba ki dRes sazoga-
doebebi politikuri formiT Camoyalibdnen mxolod da mxolod
rogorc saxelmwifoebi? unda gaaCndes ki romelime axlad organi-
zebul formas suverenuli saxelmwifos atributebi manam, sanam mis
damfuZnebel teqsts konstitucia daerqmeodes? maT, vinc kons-
titucias moqalaqeebs Soris saerTo Rirebulebebze dafuZnebul
SeTanxmebad miiCneven, aSkarad uWirT konstituciebsa da xalxebs
Soris pirdapiri kavSiris, rogorc ideis, eWvqveS dayeneba.
ra adgili uWiravs evropis sabWos wesdebas yovelive amaSi? ar-
sebiTad, evropis sabWos amJamindeli organizaciis gaTvaliswine-
biT, misi wesdeba namdvilad ar niSnavs konstitucias, am sityvis
formaluri gagebiT. is kvlavac rCeba saerTaSoriso SeTanxmebad
da sabWos, gansxvavebiT evrokavSirisgan, ar gaaCnia moqalaqeTa er-
Toblioba, romelic SeZlebda WeSmariti politikuri organizmis
warmoqmnas.
Tumca, praqtikuli TvalsazrisiT, sabWos sawesdebo dokumente-
bi, erTad aRebuli, aarsebs politikur uwyebebs da aregulirebs
maT Soris urTierTobebs. am varaudiT, wesdeba, iseve rogorc sxva
saerTaSoriso organizaciaTa damfuZnebeli qartiebi, TavisTavad
SeiZleba miCneul iqnes rogorc Sida konstituciuri samarTlis
wyaro9 - Sexeduleba, romelsac ganamtkicebs misi demokratiul
Rirebulebebze orientireba. yvelaferTan erTad, evropis sabWo

8. ix. magaliTad, specialuri gamocema Jurnalisa Cits, Les Constitutions possibles de


lEurope, No. 13, 2003, da gansakuTrebiT olivie JuanJanis kvleva - Ce que donner
une Constitution lEurope veut dire, gv. 21 da Semdeg.
9. amasTan dakavSirebiT, ix. Monaco, Riccardo, Le caractre constitutionnel des actes
institutifs des organisations internationales, Mlanges offerts Charles Rousseau, Paris,
Pedone, 1974, gv.1.

19
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

iyo pirveli saerTaSoriso organizacia, romelmac wevri qveynebis


xalxebi pirdapir SeakavSira saparlamento asambleis meSveobiT,
rac danamdvilebiT niSnavs, rom saparlamento asambleis mier ar-
Ceuli generaluri mdivani demokratiuli mandatis mflobelia.
evropis sabWos 1949 wlis wesdeba da sxva sawesdebo dokumentebi
ganapirobeben mis Sida konstituciur samarTals. isini erToblio-
baSi gansazRvraven organizaciis miznebs, Semadgenlobasa da orga-
nizebis principebs.

20
Tavi 1
evropis sabWo - safuZvlebi
saxelSekrulebo samarTalSi preambula, Cveulebriv, ganmartavs
xelSekrulebis zogad daniSnulebasa da mis gansakuTrebul miz-
nebs. londonis xelSekrulebis preambula, amtkicebs ra evropis
sabWos wesdebas, am mxriv gamonakliss ar warmoadgens, radgan gan-
sazRvravs sabWos misias. damfuZnebeli mTavrobebi:
[...] darwmunebulni arian, rom miswrafeba mSvidobisaken, romelic efuZ-
neba samarTlianobasa da saerTaSoriso TanamSromlobas, aris sasico-
cxlo mniSvnelobis kacobriobisa da civilizaciis gadarCenisaTvis;

xelaxla adastureben TavianT erTgulebas im sulieri da moraluri


principebisadmi, romlebic maTi xalxebis saerTo memkvidreobaa, WeS-
mariti demokratiis safuZvelia da piradi Tavisuflebis, politikuri
Tavisuflebisa da kanonis uzenaesobis namdvil wyaros warmoadgens;

sjeraT, rom am idealebis SenarCunebisa da ganxorcielebisaTvis


saWiroa erTnairi mrwamsis mqone yvela evropul saxelmwifos Soris
ufro mtkice kavSiris arseboba;

Tvlian, rom am saWiroebaze da am mimarTebiT maTi xalxebis mier ga-


moxatul miswrafebaze reagirebisaTvis, aucilebeli win gadadgmuli
nabiji iqneba iseTi organizaciis Seqmna, romelic ufro daaaxloebs
evropis qveynebs;

Sesabamisad gadawyveten, daafuZnon evropis sabWo, Semdgari mTavro-


baTa warmomadgenlebis komitetisa da sakonsultacio asambleisagan
da am miznisaTvis miiRes aRniSnuli wesdeba.

preambulis lirikuli JReradoba mciredad Tu migvaniSnebs da-


mfuZnebel qveynebs Soris molaparakebebSi manamde arsebul Sefer-
xebebze. arada, TviT organizaciis dasaxelebac ki, `evropis sabWo~,
ar iyo SemTxveviTi arCevani, aramed gamoxatavda didi britaneTis
mizanswrafvas, dasawyisidanve SemoesazRvra axali organizaciis ga-
vlenebi. es dasaxeleba amjobines safrangeTis maSindeli sagareo
saqmeTa ministris, robert Sumanis mier SemoTavazebul ufro mra-
vlismTqmel sityvaTwyobas - `evropul kavSirs~. britanel da frang

21
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

diplomatebs Soris miRweuli kompromisi igrZnoba aseve iseT zo-


gad cnebebSi, rogoricaa `ufro mWidro TanamSromloba~ da `ufro
mWidro asociacia~. im dros, roca didi britaneTi sabWos moiazreb-
da, rogorc ara umetes samTavrobaTaSoriso TanamSromlobis ba-
ziss, safrangeTis ambicia gamokveTilad ufro grZelvadiani pers-
peqtivis mqone iyo - Seqmniliyo evropis SeerTebuli Statebi.

mizani
evropis sabWos yofierebis sazrisi (raison dtre) Camoyalibebulia
misi wesdebis 1-li muxlis a. punqtSi:
evropis sabWos mizania, miaRwios ufro did erTobas mis wevrebs Soris
im idealebisa da miznebis dacvisa da ganxorcielebis mizniT, romle-
bic warmoadgens maT saerTo memkvidreobas da xels uwyobs maT ekono-
mikur da socialur progress.

amgvarad, evropis sabWos amoZravebs ormagi mizani: demokratiuli


idealebisa da principebis dacvis mizniT, SeakavSiros misi wevrebi
ufro mWidrod10 da xeli Seuwyos maT ekonomikur da socialur
ganviTarebas. londonis xelSekrulebis avtorTaTvis ganuyofeli
iyo politikuri da socialuri demokratia - mSvidoba ekonomikuri
da socialuri progresis gareSe warmoudgeneli gaxldaT.
meore msoflio omis saSinelebebma mravali adamiani daarwmuna,
rom saerTaSoriso TanamSromloba sasicocxlod saWiro iyo axali
konfliqtebis Tavidan asacileblad da imgvari pirobebis Sesaqmne-
lad, sadac saxelmwifoebi nayofierad iRvawebdnen erTad. evropis
sabWos upirvelesi amocana, Sesabamisad, gulisxmobda im evropul
saxelmwifoTa Tavmoyras, romlebic iziarebdnen demokratiul
Rirebulebebs da eyrdnobodnen adamianis pirovnuli da politiku-
ri Tavisuflebisa da kanonis uzenaesobis principebs.
wesdebis preambulidan da pirveli muxlidan mzera unda mivmar-
ToT mesame muxlisken (gawevrianebis pirobebis Sesaxeb), raTa gan-
vsazRvroT is principebi, romlebic unda iqnes ara marto `dacu-

10. rogorc rene masilim, elCTa konferenciaze safrangeTis warmomadgenelma ga-


nacxada: `italiis daJinebuli moTxovna iyo imgvari preambulis SemuSaveba, romelic
miuTiTebda im diad principebze, romelTac dasavleTis demokratiuli sistemebi
eyrdnoba da miznad daisaxavda evropuli kavSiris Senebas, magram skandinaviele-
bisTvis es metismeti iyo, britanelebi ki eSurebodnen am miswrafebaTa damcrobas
sruliad bundovan miznamde `mWidro erTobis~ Sesaxeb evropel xalxebs Soris, rac
ar iyo erTi da igive~. ix. Massigli, Ren, Une comdie des erreurs, Paris, Plon, 1978,
gv. 166.

22
evropis sabWos konstituciuri statusi

li~, aramed `realizebuli~. es principebia: kanonis uzenaesoba da


adamianis uflebaTa dacva, romelTac SemdgomSi daemata plura-
listuri demokratia11. am principebis amJamindeli aRiareba See-
sabameba zogad tendencias, saerTaSoriso legitimuroba gaxados
maTze damokidebuli da suverenuli saxelmwifos moZvelebuli
koncefcia TandaTanobiT Secvalos axliT, romelic daefuZneba
demokratiis principebis dacvas.
Sesabamisad, evropis sabWo, gansakuTrebiT civi omis periodSi, iqca
liberaluri demokratiisadmi dasavleT evropis koleqtiuri erT-
gulebis simbolod da mis xorcSesxmad. mogvianebiT ki misi roli
ganamtkica gafarToebis procesma, rodesac is gadaerTo plura-
listuri demokratiis dacvasa da gavrcelebaze mTeli evropis
maStabiT. da marTlac, evropis sabWos xSirad moixsenieben, ro-
gorc `demokratiul sistemaTa klubs~ an `demokratiis saxls~.
wesdebis Tanaxmad, sabWos amocanebSi Sedis aseve misi wevri qveynebis
ekonomikuri da socialuri ganviTarebis xelSewyoba. mizans am SemTx-
vevaSi warmoadgenda imgvari politikuri da materialuri pirobebis
uzrunvelyofa, rac ganamtkicebda maT demokratiul, socialur da
kulturul integracias. magram am mizanma liberaluri demokratiis
dacvis sasargeblod meore planze gadainacvla maSin, rodesac aspa-
rezze gamovidnen specialurad ekonomikuri profilis mqone orga-
nizaciebi, rogoricaa ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis
organizacia (OECD) da mogvianebiT, evropuli Tanamegobroba.

valdebulebebi
wesdebis mixedviT, evropis sabWos samoqmedo asparezi imdenad
farToa, rom is sul advilad SeiZleboda aRmomCndariyo TiTq-
mis srulad pasuxismgebeli yvela saxis TanamSromlobaze mis wevr
qveynebs Soris. wesdebis 1-li muxli adgens, rom man unda mis-
dios dasaxul mizans `saerTo interesis sakiTxebze debatebiTa da
ekonomikur, socialur, kulturul, samecniero, samarTlebriv da
administraciul sakiTxebSi erToblivi moqmedebiTa da SeTanxmebe-
biT, adamianis uflebebisa da fundamentur TavisuflebaTa Senar-
CunebiTa da Semdgomi ganxorcielebiT~.
Tumca, arsebobda garkveuli sferoebi, sadac evropis sabWos Tana-

11. saparlamento asambleis mier SemoTavazebuli Sesworebuli wesdebis proeqti


me-3 muxlSi ganmartebul wevrobisaTvis saWiro pirobebs umatebda `pluralisturi
saparlamento demokratiis principebs~.

23
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

mSromlobis SesaZleblobebi SezRuduli iyo. ekonomika, magaliTad,


ukve moqceuli iyo sabWos Seqmnamde sul raRac erTi wliT adre, 1948
wels daarsebuli ekonomikuri TanamSromlobis evropuli organiza-
ciis (OEEC) meurveobis qveS, romelic mogvianebiT, 1961 wels iqca
ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciad (OECD).
evropis qvanaxSirisa da foladis Tanamegobrobisa (ECSC) da ufro
gvian evropis ekonomikuri Tanamegobrobis daarsebam (romis xelSe-
krulebis ZaliT, 1957 wels) kidev ufro metad SezRuda es sivrce.
meores mxriv, adamianis uflebebi, samarTlebrivi, kulturuli Tu
samecniero TanamSromloba, iseve rogorc socialuri seqtori umal
iqca sabWos saqmianobis centralur mimarTulebebad. msgavsi ram
moxda adgilobrivi da regionuli xelisuflebis SemTxvevaSic, rac
umTavresad gamoixata adgilobriv da regionul xelisufalTa mud-
mivmoqmedi konferenciis daarsebaSi, romelic 1994 wels evropis ad-
gilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresad Camoya-
libda da amJamad organizaciis `mesame sayrdenad (pillar) miiCneva12.

erovnuli Tavdacvis sferos gverdis avliT


erovnul TavdacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi iyo erTaderTi, rac
Segnebulad gamoiricxa organizaciis sazrunavidan (wesdebis 1-li
muxlis d. punqti). amis mizezi iyo is, rom neitralur saxelmwifoebs
samxedro organizaciis wevrobis aranairi survili ar gaaCndaT,
sxvebs ki, romlebic ama Tu im samxedro alianss miekuTvnebodnen,
ar surdaT misi uflebamosilebis sferos gadafarva. maSindel wevr
saxelmwifoTagan, faqtiurad mxolod avstria, irlandia, SvedeTi
da Sveicaria rCebodnen Crdiloatlantikur alianss, nato-s gareT.
60-ian wlebamde saparlamento asamblea Tavis debatebSi gakvriTac
ki iSviaTad ixseniebda erovnuli Tu koleqtiuri Tavdacvis sfe-
ros. rodesac 1950 wlis agvistoSi, asambleis wevris rangSi uins-
ton CerCilma wamoayena evropuli armiis Seqmnis idea, ministrTa
komitetma gamoxata mkveTri reaqcia13 da asambleas Seaxsena, rom am
sakiTxis ganxilvis uflebamosilebas is ar flobda. Tavis pasuxSi
asambleam iTxova wesdebis 1-li muxlis d. punqtis gauqmeba, pir-
velma aRniSnuli mosazreba uaryo, magram 1951 wels mainc miiCnia,

12. ix. qvemoT, gv. 101; sawesdebo rezolucia 2000 (1), dakavSirebuli evropis adgi-
lobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresTan, ix. danarTi I. evropis
sabWos saqmianobis sferoebis mokle aRwerilobisaTvis ix. evropis sabWos sainfor-
macio centrSi xelmisawvdomi cnobis furceli - `The Council of Europe, 800 million
Europeans.
13. ix. sakonsultacio asambleis rekomendacia 5 (1950).

24
evropis sabWos konstituciuri statusi

rom asambleas SeeZlo, moecva Tavdacvis sakiTxebi maSin, rodesac


is ganixilavda mSvidobis uzrunvelyofis sakiTxs `saerTaSoriso
TanamSromlobasa da samarTalze dayrdnobiT~, riTac wesdebis
preambulas sabWos am sferoSi Cabmis safuZvlad aRiarebda14.
amis Semdeg daSvebul iqna saparlamento asambleis mier evropa-
Si mSvidobisa da usafrTxoebis politikuri aspeqtebis ganxilvis
SesaZlebloba, wminda samxedro sakiTxebis gverdis avlis piro-
biT. msgavsi sakiTxebi, yvela SemTxvevaSi, sul male iqca dasavleT
evropuli kavSiris (WEU) - 1955 wels daarsebuli Tavdacvis er-
Toblivi paqtis prerogativad. realurad, samxedro sferoSi es
ori organizacia erTmaneTs avsebs da maTi wevri qveynebi, rogorc
wesi, orive maTganis saparlamento asambleebSi erTsa da igive de-
legacias miavlenen xolme.

sxva saerTaSoriso organizaciebis wevroba -


Caurevlobis principi
wesi, romlis Tanaxmad `evropis sabWoSi monawileobam gavlena ar
unda iqonios misi wevrebis TanamSromlobaze gaero-sTan, sxva saer-
TaSoriso organizaciasTan Tu kavSirTan, romelTa wevrebic isini
arian~ (wesdebis 1-li muxlis c. punqti), sabWos uflebebs kidev
ufro met SezRudvebs uyenebs. adreul wlebSi aRniSnul pirobas
mkacrad icavdnen, cdilobdnen ra magaliTad, rom Sexvedrebi sa-
bWoSi ar damTxveoda sxva saerTaSoriso organizaciebis mier dad-
genil SexvedraTa ganrigs. dReisaTvis programebi uzomod momra-
vlebulia da Sesabamisad, es wesic ufro moqnili xdeba. evropis
sabWo ubralod gverds uvlis sakiTxebs, romelTa garSemo sxva
organizaciebSi ukve mimdinareobs muSaoba. sxva mxriv, is iRebs
valdebulebas, iTanamSromlos maTTan da sakuTari gamocdileba
maT da evropis samsaxurSi Caayenos.

resursebi
samoqmedo resursebi
evropis sabWos miznebi da amocanebi SesaZloa farToa, misi resur-
sebi maTTan SedarebiT mokrZalebulia. esec SesaZloa miviCnioT
kontinentur evropasa da did britaneTs Soris 1949 wels miRweuli
kompromisis gamoZaxilad: sapatio miznebi pirvelis mosawonad,

14. ix. agreTve ministrTa komitetis rezolucia (53) 18.

25
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

samTavrobaTaSoriso TanamSromlobis tradiciuli saSualebebi ki


meoris dasakmayofileblad. aRniSnuli kompromisi asaxulia wesde-
baSi, romelic Zalian Sorsaa federalistebis ocnebisgan da sabWos
usaxavs martiv mizans, moaxdinos koordinacia da harmonizeba ero-
vnuli midgomebisa, romelTac jer kidev saxelmwifoebi gansazRvra-
ven. 1-li muxlis d. punqtSi gawerili misi samoqmedo saSualebebi
Semoifargleba `saerTo interesis sakiTxebis ganxilviT~ da `SeTanx-
mebebiTa da saerTo moqmedebiT~. rogorc j.l. burbani aRniSnavs:
`evropis sabWos resursebis gazrdis mizniT marTalia detalebi Se-
jerebul iqna, Tavdapirveli kompromisi kvlavac rCeba mis ZiriTad
samarTlebriv normad, rac icavs mas imgvari zeerovnuli bunebis
miRebisgan, rogorsac flobs evropuli Tanamegobroba~.15
samTavrobaTaSoriso TanamSromloba ZiriTadad xorcieldeba evro-
pis sabWoSi dadebuli mravali xelSekrulebis safuZvelze. Tumca,
isini tradiciuli tipis xelSekrulebebia da wevr saxelmwifoebSi
veraviTar Sedegs ver iwvevs manam, sanam Sida konstituciuri norme-
bis Tanaxmad ar moxdeba maTi xelmowera da ratifikacia.
garda amisa, ministrTa komiteti gamoscems rekomendaciebs wevri
qveynebis misamarTiT, xolo saparlamento asambleaSi kenWi eyreba
ministrTa komitetisadmi gankuTvnil rekomendaciebs, iseve ro-
gorc misi Sexedulebebis amsaxvel rezoluciebs ama Tu im poli-
tikuri midgomis Sesaxeb. miuxedavad amisa, am dokumentTagan ar-
cerTs ar gaaCnia savaldebulo buneba.

finansuri resursebi
wesdebis 38-e muxlis Tanaxmad, evropis sabWos operaciuli xarje-
bis dafarvis ori saSualeba arsebobs:
a. ministrTa komitetsa da sakonsultacio asambleaSi sakuTar
warmomadgenlobasTan dakavSirebul xarjebs Tavis Tavze iRebs
TiToeuli wevri qveyana;
b. samdivnosa da yvela sxva saerTi xarjebi wevr qveynebs Soris
unda ganawildes imgvari proporciiT, rogorsac gansazRvravs
ministrTa komiteti, wevri qveynebis mosaxleobis raodenobaze
dayrdnobiT...
1994 wlis 4 noembris rezolucia (94) 31 miuTiTebs, Tu rogor unda

15. Burban, J.-L., Le Conseil de lEurope, Que Sais-Je? series, No. 885, me-3 gamocema, q.
parizi, PUF, 1996 w, gv.18.

26
evropis sabWos konstituciuri statusi

iqnes gamoTvlili sabWos biujetSi wevri qveynebis Senatanis odenoba.


wesdebis ganmartebiT, saerTo xarjebi marTalia wevri qveynebis
mosaxleobis raodenobis mixedviT nawildeba, biujetSi wevrTa Se-
natanis gansazRvrisas, zogjer mxedvelobaSi SeiZleba iqnes miRe-
buli saerTo-erovnuli produqtic (Semosavali erT sul mosaxle-
ze). aRniSnuli wesi yovelTvis Riaa cvlilebebisTvis. magaliTad,
80-ian wlebSi TurqeTma iTxova, mxedvelobaSi mieRoT ara mxolod
misi mosaxleobis raodenoba, aramed misi saerTo-erovnuli pro-
duqtis maCvenebelic. amis safuZvelze damtkicebul iqna ufro
mcire Senatani, samagierod, saparlamento asambleaSi misTvis ku-
Tvnili 14 adgilidan man dakarga ori, aseve Semcirda evropis sa-
bWos samdivnoSi a) rangis mqone personalisTvis kuTvnil adgile-
bze misTvis dawesebuli qvotac. 2004 wels ruseTis federaciamac
ganizraxa misi, rogorc msxvili Semomtanis statusis gadaxedva,
magram sabolood misi SenarCuneba arCia.
`ZiriTadi Semomtanebi~ (dReisaTvis safrangeTi, germania, italia,
gaerTianebuli samefo da ruseTis federacia) floben erTsa da
igive raodenobis adgilebs saparlamento asambleaSi da biujet-
Sic Tanabari odenobis Senatani SeaqvT, rac gansazRvravs aseve
samdivnoSi a) rangis adgilebis maTTvis kuTvnil odenobas. amis
miuxedavad, saxelmwifoebi mcire gavlenasac ver axdenen sakadro
politikaze da organizaciaSi personalis mozidva da maTi dawi-
naurebis meqanizmebi Cveulebrivi proceduris Tanaxmad xorciel-
deba. es wesebi gaero-s qartiiT aris nakarnaxebi.
evropis sabWos biujets adgens generaluri mdivani, ris Semdegac,
finansuri ganawesis Sesabamisad (38-e muxlis d. punqti), is dasamt-
kiceblad gadaecema ministrTa komitets.

privilegiebi da imunitetebi
evropis sabWo, wevri qveynebis warmomadgenlebi da organizaciis
personali sargebloben Cveulebrivi privilegiebiTa da imunite-
tebiT, romelTac aregulirebs wesdebis me-40 muxli. 1949 wlis
generaluri SeTanxmeba evropis sabWos privilegiebisa da imunite-
tebis Sesaxeb da misi 1952 wlis oqmi (ETS (evropul xelSekruleba-
Ta seria) No. 10) iZleva maT detalur CamonaTvals16. privilegiebi

16. ix. agreTve asambleis reglamentis 64-e muxli da ministrTa komitetis rezolu-
cia (69) 29, saerTaSoriso organizaciaTa privilegiebisa da imunitetebis Sesaxeb.
es ukanaskneli xasiaTdeba SesaniSnavi xedviT.

27
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

da imunitetebi gamiznulia, raTa organizacias, misi wevri qveyne-


bis warmomadgenlebsa da sabWos personals mieceT saSualeba, maT-
ze dakisrebuli movaleobebi Seasrulon sruli damoukideblobis
pirobebSi.
generaluri SeTanxmeba adgens, rom evropis sabWo warmoadgens iu-
ridiul pirs da Sesabamisad, uflebamosilia dados xelSekrule-
bebi, SeiZinos da gankargos uZrav-moZravi qoneba da Caebas samar-
TalwarmoebaSi. misi adgilsamyofeli da Senobebi xelSeuxebelia,
misi aqtivebi, Semosavali da sxva qoneba gaTavisuflebulia yvela
saxis pirdapiri begarisgan da sabaJo gadasaxadisgan, akrZalvisgan
Tu saimporto SezRudvisgan.
SeTanxmebaSi aseve detaluradaa gawerili ministrTa komitetis
wevrTaTvis nagulvebi privilegiebi da imunitetebi TavianTi fun-
qciebis Sesrulebisas, iseve rogorc Sexvedrebidan an Sexvedrebze
dasaswrebad mgzavrobisas. yovelive amis mizania maTi damoukideb-
lobisa da azris gamoxatvis sruli Tavisuflebis dacva. amrigad,
isini ar SeiZleba iyvnen dakavebulni an dapatimrebulni, ar Sei-
Zleba maTTvis piradi bargis CamorTmeva Tu maT winaaRmdeg samar-
Tlebrivi devnis warmoeba im qmedebaTa gamo, romlebic Cadenil
iqna maT mier samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas. maTi yvela
sabuTi da dokumenti xelSeuxebelia, maT SeuZliaT kodebis gamo-
yeneba, iseve rogorc dokumentaciisa da werilebis miReba fosti-
Ta Tu daluquli amanaTiT.
msgavsi garantiebiT sargebloben saparlamento asambleis wevre-
bic. sxdomebidan an sxdomebze dasaswrebad mgzavrobisas, maTi
da maTi Semcvlelebis gadaadgilebis Tavisuflebaze ar SeiZleba
dawesdes aranairi administraciuli an sxva saxis SezRudva, akr-
Zalulia maTi Zebna, dakaveba an samarTlebrivi devnis warmoeba
maT mier samsaxurebrivi movaleobebis Sesrulebisas gamoTqmuli
Sexedulebebisa Tu kenWisyraSi monawileobis gamo.
da bolos, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mosamar-
Tleebi aseve sargebloben diplomatiuri privilegiebiTa da imu-
nitetebiT (privilegiebsa da imunitetebze evropis sabWos 1996
wlis 5 martis generaluri SeTanxmebis me-6 oqmis 1-li muxli, ETS
No.162)
uflebamosilebis gadaWarbebamde maTi mxridan, ikrZaleba sabWos
personalis mimarT samarTlebrivi devnis warmoeba oficialur
rangSi Cadenili qmedebis gamo (maT Soris werilobiTi an zepiri

28
evropis sabWos konstituciuri statusi

gamonaTqvamebis gamo). personali gaTavisuflebulia aseve bega-


risgan xelfasebsa da danaricxebze. Tumca, mis nebismier wevrs
SesaZloa moexsnas imuniteti generaluri mdivnis mxridan, Tuki
iqmneba samarTalwarmoebis CaSlis safrTxe da rodesac msgavsi
qmedeba ar ayenebs zians sabWos interesebs.
generaluri mdivani da misi moadgile, maTi meuRleebi da ara-
srulwlovani Svilebi sargebloben saerTaSoriso samarTlebrivi
normebiT diplomatiuri wargzavnilebisTvis miniWebuli privile-
giebiT, imunitetebiT, TavisuflebebiTa da SeRavaTebiT.

oficialuri da samuSao enebi


evropis sabWos wesdebis me-12 muxlis Tanaxmad, organizaciis ofi-
cialuri enebia inglisuri da franguli da dReisaTvis araferi
gvafiqrebinebs, rom masSi SesaZloa ganxorcieldes raime cvlile-
ba. unda aRiniSnos, rom arsebobda oficialuri enebis raodenobis
gazrdis ramdenime mcdeloba (gansakuTrebiT, germanuli enis Car-
Tvis mizniT), Tumca yvela maTgani uSedegod dasrulda. aSkaraa,
rom evrokavSirSi miRebuli sistema, romelic yoveli wevri qveynis
enas aniWebs oficialur statuss, sabWosaTvis, romlis 46 wevr
saxelmwifos erTobliobaSi 40-mde erovnuli ena gaaCnia, ar iqne-
boda arc misaRebi da arc finansurad SesaZlebeli.
miuxedavad amisa, es sulac ar niSnavs, rom sabWoSi sxva enebis ga-
moyeneba SeuZlebelia. or oficialur enaze damatebiT, asamblea
cnobs ramdenime `samuSao~ enasac - germanuls, italiursa da ru-
suls, romelTa gamoyeneba SesaZlebelia sxdomebze gamosvlisas da
saWiroebisamebr, komitetebSi. Targmanis xarjebi aseT SemTxvevaSi
evropis sabWos biujetidan ifareba. SeiZleba gamoyenebul iqnes
aseve sxva enebic (magaliTad, Turquli, romelzec saubroben Tur-
qeTs gareTac, kerZod ki azerbajanSi), gansakuTrebiT plenarul
debatebze, Tumca aseT SemTxvevaSi, TargmanTan dakavSirebul xar-
jebs faravs Sesabamisi delegacia17.

adgilmdebareoba
safrangeTis mxridan winaaRmdegobis daZlevisa da saparlamento
asambleis funqciasTan (sakonsultacio), iseve rogorc misi dele-

17. saparlamento asambleis reglamentis 26-e - 28-e muxlebi.

29
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

gaciebis arCevasTan (Sesabamisi mTavrobebis mier damtkicebuli me-


TodiT)18 dakavSirebuli miseuli xedvis gamarjvebis Semdeg, didma
britaneTma, erTgvari gamamxnevebeli jildos saxiT, safrangeTs
SesTavaza organizaciis q. strasburgSi ganlageba da mowonebiT
Sexvda mis pirvel generalur mdivnad frangi diplomatis, Jak ka-
mil paris kandidaturasac.
amasTan, strasburgi simboluri arCevanic gaxldaT. omis dros
germaniis mier okupirebuli, qalaqi amieridan ganasaxierebda
frangul-germanuli Serigebis suliskveTebas, romlisganac axali
da mSvidobiani evropa unda aRmocenebuliyo. gaerTianebuli sa-
mefos sagareo mdivanma, ernest bevinma es aRniSna kidec, rodesac
wesdebis xelmoweris ceremonialze q. londonSi, 1949 wlis 5 maiss
ganacxada:
[....] strasburgi, romelic mTeli Tavisi xangrZlivi istoriis man-
Zilze ganxeTqilebis vaSlad iyo qceuli evropis meomar erebs Soris
da itanjeboda, unda iqces Serigebisa da erTobis axali Zalisxmevis
centrad.

18. ix. 25-e muxlis Tavdapirveli versia.

30
Tavi 2
`konstituciuri~ wyaroebi
SesaZlebloba rom gvqonoda, gvesaubra evropis sabWos `konstitu-
ciaze~, unda Semogvefargla Tu ara es cneba organizaciis wesde-
biT? faqtiurad, 1949 wlidan sabWos yvela wevrs moeTxoveboda
calkeul konvenciebTan mierTeba. adamianis uflebaTa evropuli
konvencia am mxriv umTavres magaliTs warmoadgens: TiToeul-
ma axalma wevrma saxelmwifom gawevrianebisas unda moaweros mas
xeli da SemdgomSi moaxdinos misi drouli ratifikacia. amis ga-
TvaliswinebiT, sabWos `konstituciis~ ganxilvisas SeuZlebelia
SevCerdeT mxolod wesdebaze, aramed, unda gadavwvdeT aseve mis
`konstituciuri~ Rirebulebis mqone sxva dokumentebsac.

1949 wlis wesdeba


1949 wlis 5 maiss q. londonSi miRebuli wesdeba aarsebs evro-
pis sabWos da gansazRvravs misi organizebisa da funqcionirebis
principebs. misma avtorebma gonivrulad datoves adgili momava-
li SesworebebisTvis. dokumentis teqstis calkeulma nawilebma
dRemde marTlac ganicada garkveuli cvlilebebi. amis miuxedavad,
arasodes gamoTqmula Tanxmoba saparlamento asambleis mier Semo-
Tavazebul wesdebis Zireul gadaxedvaze.

evropis sabWos konstituciuri qartia


wesdebis damamtkicebeli londonis xelSekruleba sabWos damfuZne-
beli teqstia, romelic pasuxobs saxelSekrulebo samarTlis nor-
mebs. is xelmowerili da ratificirebuli iqna aTi damfuZnebeli we-
vris mier. eseni iyvnen: briuselis xelSekrulebis (cnobili, aseve,
rogorc dasavleT evropuli kavSiris xelSekruleba)19 xelmomweri
xuTi saxelmwifo - safrangeTi, didi britaneTi da beneluqsis sami

19. am xelSekrulebas xeli moewera 1948 wlis 17 marts q. briuselSi. man safrangeTs,
did britaneTsa da beneluqsis qveynebs daakisra erTmaneTis drouli daxmarebis
valdebuleba maT winaaRmdeg ganxorcielebuli samxedro moqmedebis SemTxvevaSi.

31
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

qveyana, aseve irlandia, italia, dania, norvegia da SvedeTi. amde-


nad, preambula mxolod am saxelmwifoebs ixseniebs, miuxedavad imisa,
rom SemdgomSi maT sxva qveynebic daematnen - saberZneTi da TurqeTi
(1949 w.), islandia (1950 w.), germaniis federaciuli respublika (1951
w.), avstria (1956 w.), kviprosi (1961 w.), Sveicaria (1963 w.), malta
(1965 w.), portugalia (1976 w.), espaneTi (1977 w.), lixtenSteini (1978
w.), san-marino (1988 w.), fineTi (1989 w.). aRmosavleT evropis mier
gancdili revoluciuri talRisa (1989-90 w.w.) da komunistur sis-
temaTa ngrevis Semdeg, axali demokratiuli qveynebisTvis evropis
sabWo iqca evropaSi Sesasvlel erT-erT umTavres karibWed da maTac
ar dauyovnebiaT mis garSemo TavSeyra wesdebis ratifikaciis gan-
zraxviT. es qveynebi iyo ungreTi (1990 w.), poloneTi (1991 w.), bulga-
reTi (1992 w.), estoneTi (1993 w.), litva (1993 w.), slovenia (1993 w.),
CexeTis respublika (1993 w.), slovakeTis respublika (1993 w.), rumi-
neTi (1993 w.), latvia (1995 w.), moldova (1995 w.), albaneTi (1995 w.),
ukraina (1995 w.), `iugoslaviis yofili respublika makedonia~ (1995
w.), ruseTis federacia (1996 w.), xorvatia (1996 w.), saqarTvelo (1999
w.), somxeTi (2001 w.), azerbaijani (2001 w.), bosnia da hercegovina
(2002 w.), serbiisa da montenegros respublika (2003 w.). andora or-
ganizacias miuerTda 1994 wels, monako ki 2004 wlis oqtomberSi da
amgvarad, wevrTa saerTo raodenoba dReisaTvis 46 - s aRwevs.
wesdeba gansazRvravda sabWos miznebs, aarsebda mis politikur
organoebs da maT Soris urTierTobebsac aregulirebda. am Tval-
sazrisiT, is da sxva sawesdebo dokumentebi SegviZlia miviCnioT
organizaciis Sida konstituciuri samarTlis Semadgenel nawilad20.
mis ZalaSi Sesasvlelad saWiro iyo Svidi saratifikacio sigelis
arseboba.

Sesworebebis Setana wesdebaSi an misi gadaxedva -


procedura
wesdebis 41-e muxli (Tavi IX) cnobs Sesworebis ori saxis pro-
ceduras. `mZime~ proceduris mixedviT, ministrTa komitetis an
saparlamento asambleis mier SemoTavazebuli cvlilebebi, mowo-
nebuli ministrTa komitetis mier, formdeba Semsworebel oqmSi,
romelic ZalaSi Sedis wevri qveynebis ori mesamedis mxridan misi
xelmowerisa da ratifikaciis Semdeg. `msubuqi~ procedura mie-
sadageba mxolod 23-e-35-e muxlebsa (asambleis Sida saqmianoba)
da 38-e-39-e muxlebs (evropis sabWos dafinanseba). maTTan dakav-

20. ix. zemoT, gv. 19.

32
evropis sabWos konstituciuri statusi

Sirebuli Sesworebebis ZalaSi Sesasvlelad, generaluri mdivani


sul ubralod werilobiT adasturebs, rom ministrTa komiteti da
saparlamento asamblea gamoxataven Tanxmobas.
asambleas wlebis manZilze wesdebaSi araerTi Sesworebis Sesaxeb
wamouyenebia winadadeba. maTgan pirveli iyo 1949 wlis 16 agvis-
tos, sul raRac erTi kviris Semdeg sainauguracio sxdomis gaxs-
nidan. am winadadebaTa speqtri Zalzed farTo gaxldaT. zogierTi
maTgani miznad isaxavda evropis sabWos institutebis funqcioni-
rebis racionalizebas, sxvebi ki ufro ambiciuri an revoluciu-
ric ki iyo, magaliTad maqqeis 1949 wlis 2 seqtembris Sesworeba,
romelic `evropis sabWos miswrafebebsa da miznebs~ gansazRvravs,
rogorc `evropuli politikuri xelisuflebisken svlas, SezRu-
duli funqciebiT, magram realuri ZalauflebiT~. Tumca, es wina-
dadeba imTaviTve ganwiruli iyo, radgan qveynebi myarad moeWidnen
TavianT suverenul prerogativebs da sulac ar iyvnen mzad maTi
saerTaSoriso organizaciebisaTvis gasaziareblad.
wesdeba Sesworebebs periodulad ganicdida, magram arasodes yo-
fila mTlianobaSi gadaxedili. samarTlis TeoriaSi miRebuli gan-
martebiT, `Sesworeba~ calkeul cvlilebas gulisxmobs, maSin roca
gadaxedva ufro radikalur xasiaTs atarebs da SesaZloa teqstis
mTliani gadaxalisebac gamoiwvios. Zireul cvlilebebTan dakav-
Sirebuli mTavari sakiTxi ukavSirdeba maTi miRebis wess - gamoye-
nebul unda iqnes ori mesamedis wesi (41-e muxli), Tu moTxovnas
unda warmoadgendes wevrTa erTsulovani Tanxmoba. TviT wesdeba
amasTan dakavSirebiT pasuxs ar iZleva.

wesdebis Zireuli gadaxedvis Cavardna


saparlamento asambleis wevrebs, ministrTa komitetsa da samdi-
vnos, iseve rogorc gareSe damkvirveblebs, araerTgzis SeuniSnavT,
rom wesdeba Zireul gadaxedvas saWiroebda. es kidev ufro sagrZ-
nobi gaxda 1989 wlidan, mas Semdeg rac sabWom sakuTari sazRvrebi
gaxsna, misi roli ki evolucias ganicdida. Sesabamisad, 1993 wels
asambleam SeimuSava rekomendacia wesdebis mTlianobaSi gadaxedvis
Sesaxeb da TviTonve warmoadgina kidec misi ganaxlebuli varianti
(rekomendacia 1212 (1993)).
marTalia, ministris zogierTma moadgilem moiwona gegma, saxel-
mwifoTa mxolod mcire raodenobam Tu dauWira mas mxari. maTi umra-
vlesoba Casatarebeli samuSaoebis masStabebma da aqedan gamomdinare

33
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

sirTuleebma SeaSfoTa. axali wesdebis SemuSavebaze molaparakebebs


uciloblad unda moecva yvela mxare da saWiro iqneboda uzarmazari
diplomatiuri Zalisxmeva qveynebs Soris samarTlebrivi TanamSrom-
lobis sakiTxebze Tu sabWos samomavlo rolsa da uflebamosilebebze
warmoqmnili davebis mosagvareblad. mosalodneli iyo bzaris gaCena
aseve udidesi saerTo ekonomikuri da politikuri interesebis mqone
evrokavSiris qveynebsa da danarCen qveynebs Soris.
arsebobda aseve eWvi, rom sabWos konsolidaciisa da gaZlierebis
nacvlad, londonis xelSekrulebis xelaxal SemuSavebas SeiZle-
boda moetana misi faqtiuri dasusteba, radgan rig qveynebs zo-
gierT sakiTxze ukan daxevis Sansi miecemodaT. marTlac arsebobda
safrTxe, rom zogierT maTgans kmayofileba gamoeTqva iseTi fun-
damenturi Temebis eWvqveS dayenebis gamo, rogoricaa magaliTad
demokratiasTan, adamianis uflebebis dacvasTan, kanonis uzenae-
sobasTan dakavSirebuli sakiTxebi.
daskvniTi argumenti atarebda azrs, rom mTeli es samuSao uSedego
iqneboda - 1949 wlis wesdeba nacadi iyo mTeli naxevari saukunis
manZilze, is mihyolia cvlilebaTa tempebs da gadautania organi-
zaciis 1989 wlis Semdgomi gafarToebis procesic. mokled, misi
gadaxedva drois fuWi flangva iqneboda. ukidures SemTxvevaSi,
SesaZlebeli iyo mxolod ramdenime procedurul Sesworebaze Se-
Tanxmeba, raTa saparlamento asambleisa da ministrTa komitetis
wevrTa raodenobis zrda yofiliyo mxedvelobaSi miRebuli.
es veraferi argumenti iyo asambleisTvis, romlisTvisac `1949
wliT daTariRebuli wesdebis gadaxedva umniSvnelovanesad~ miiC-
neoda da axali versiis damtkicebas ukve 1993 wlis oqtomberSi,
saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa venis samitze isurvebda
(rekomendacia 1212). am imedebma ver gaamarTla: 1993 wlis seqtem-
berSi Sualeduri pasuxis gamocemis Semdeg, ministrTa komitetma
Tavis 1999 wlis ivlisis ZiriTad gamoxmaurebaSi sabolood uaryo
asambleis rekomendaciebi. gamarTuli diplomatiuri formiT man
daasabuTa, rom uaxloes momavalSi SeuZlebeli iqneboda asambleis
winadadebaTa Sedegiani ganxorcieleba, Tumca saTanado procedu-
ris dacviT, wesdebis gadaxedva SesaZlebeli iyo. man aseve miuTi-
Ta, rom upiratesobas aniWebda SedarebiT ufro moqnil midgomas:
evropis sabWos struqturebis reformirebis saWiroeba ganmeorebul
iqna organizaciis wevri qveynebis meore samitzec (q. strasburgi, 10-
11 oqtomberi, 1997 weli). is Seadgenda aseve saxelmwifoTa da mTa-
vrobebis meTaurTa mier miRebuli samoqmedo gegmis V Tavis sagan-

34
evropis sabWos konstituciuri statusi

sac, romlis Tanaxmad, ministrTa komitets evaleboda `saWiro stru-


qturuli reformebis ganxorcieleba organizaci is axal miznebTan da
gafarToebul SemadgenlobasTan SesabamisobaSi da misi gadawyvetile-
bis miRebis procesis gasaumjobeseblad~.

man aseve aRniSna, rom ukve daearsebina gamoCenili evropeli spe-


cialistebiT dakompleqtebuli `brZen kacTa komiteti~, portu-
galiis yofili prezidentis, mario suaresis TavmjdomareobiT,
romelsac unda Seeswavla sabWos reorganizaciis sakiTxi21 da rom
asamblea aqtiurad iyo CarTuli organizaciis struqturebis saxe-
cvlilebaTa garSemo warmoebul mis saZiebo procesSi22.
Znelia imis ganWvreta, Tu ratom ukuagdo komitetma asambleis
gegma, romelic araviTar `revoluciur~ cvlilebas ar gulisxmob-
da. is xom xeluxleblad tovebda Zveli versiis umetes nawils da
minimaluri iyo misi axali gavlena komitetis uflebamosilebaze.
miuxedavad yvelafrisa, warmoudgeneli ar iqneba rom odesme, mo-
mavalSi kvlav iCinos Tavi wesdebis Zireuli gadaxedvis ideam.
marTalia, ministrTa komitets wesdeba xelaxla arasodes Seuqmnia,
organizaciaSi mimdinare cvlilebebTan adaptaciis mizniT, 1949
wlidan moyolebuli is sargeblobs sawesdebo rezoluciebiT.

sawesdebo rezoluciebi
erTaderTi gamoyenebuli termini Tavdapirvelad gaxldaT `minis-
trTa komitetis rezolucia~. gansazRvreba `sawesdebo~ xmarebaSi
Semovida 1993 wlidan, rodesac am wels miRebul rezoluciaTa da-
saxelebebs komitetma aRniSnuli gansazRvrebac Tan daurTo. mar-
Talia arc wesdeba, arc ministrTa komitetis romelime gadawyve-
tileba ar ganmartavs am cnebas, `sawesdebo rezolucia~ SesaZloa
ganisazRvros rogorc dokumenti, miRebuli ministrTa komitetis
mier, wesdebis pirvandel versiaSi Sesworebis Setanisa Tu masze
damatebis ganxorcielebis mizniT. zogjer is sabWos sawesdebo
sistemazec axdens gavlenas, rac arTulebs dadgenas imisa, sabo-
loo jamSi Seaqvs Tu ara mas cvlilebebi wesdebaSi.

21. `brZen kacTa komitetma~ Tavisi saboloo moxseneba, Temaze - `gafarToebuli


evropis Seneba gamyofi xazebis gareSe~, warmoadgina ministrTa komitetis 103-e
sxdomaze (1998 wlis 3-4 noemberi). asambleis prezidenti H[RIFLRwevrad iyo war-
modgenili `brZen kacTa komitetSi~, romlis mdivanic moqmedebda generaluri mdi-
vnis moadgilis TanaSemwis rangSi.
22. sruli teqstisaTvis ix. 1999 wlis 16 ivlisis dok. 8480, ministrTa komitetis
pasuxi rekomendaciaze 1212 (1993).

35
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

sawesdebo rezoluciebis miRebis procedura


sawesdebo rezoluciebis miRebis procedurebi urTierTgansxvave-
bulia. sabWos samarTlebrivi konsultaciis departamentis 1991
wlis mosazreba, amasTan dakavSirebiT Semdeg ganmartebas iZleva:
sawesdebo Tematikaze Seqmnili es rezoluciebi, momcveli debulebe-
bisa, romlebic ar ewinaaRmdegeba wesdebis amJamindel variants, e.i.
warmoadgens mis danamats debulebebSi sityvaTwyobis Secvlis gareSe,
miiReba kenWisyraSi monawileTa erTsulovani gadawyvetilebiT, komi-
tetis siiTi Semadgenlobis umravlesobiT ki maSin, roca es cvli-
lebebi Seexeba me-19 muxlTan, 21-e muxlis a (i) da b. punqtebTan da
33-e muxlTan dakavSirebul sakiTxebs (wesdebis me-20 muxlis a (ii-iv)
punqtebi). sxva danarCen SemTxvevebSi isini miiReba arsebul xmaTa ori
mesamedi umravlesobiTa da komitetis siiTi Semadgenlobis umravle-
sobiT (wesdebis me-20 muxlis d. punqti), Tuki ministrTa komiteti
analogiuri umravlesobiT ar gadawyvets erTsulovnebis wesis gamo-
yenebas (me-20 muxlis a (iv) punqti).

sawesdebo rezoluciebis ori mesamedi umravlesobiT miReba poli-


tikuri TvalsazrisiT ararealuri iqneboda. praqtikaSi maTi miRe-
ba yovelTvis konsensusiT xorcieldeba.

Sinaarsi
dRemde miRebulia Svidi sawesdebo rezolucia, romelTac Tan er-
Tvis specialuri wesiT daniSnul oficialur pirTa daniSvnis we-
sebi, rac sabWos sam xelmZRvanel Tanamdebobas gulisxmobs.
pirveli sawesdebo rezolucia (Tumca miRebis dros is amgvarad
ar iwodeboda) miRebul iqna ministrTa komitetis mier 1951 wels.
es iyo 1951 wlis 3 maisis rezolucia (51) 30, romelic wesde-
bis danarTSia warmodgenili. marTalia, dReisaTvis is ZiriTadad
dromoWmulia, mainc arasodes Sesworebula an gauqmebula. orad
ori `ZiriTadi~ punqti, romelic srul aqtualobas inarCunebs, fa-
qtiurad aris pirveli, dakavSirebuli axali wevrebis miRebasTan
da bolo, romelic Seexeba saerTaSoriso, samTavrobaTaSoriso da
arasamTavrobo organizaciebTan urTierTobebs.
meorea rezolucia (49) 20, generaluri mdivnis moadgilis sta-
tusis Sesaxeb saparlamento asambleis momsaxurebis sakiTxebSi,
romelic aseve moZvelebulia, Tumca, formalurad arasodes gau-
qmebula.

36
evropis sabWos konstituciuri statusi

oTxi sawesdebo rezolucia Tanmimdevrulad iqna miRebuli 1993


wels: rezolucia (93) 26 damkvirveblis statusis Sesaxeb; rezolucia
(93) 27 ministrTa komitetSi kenWisyrisas saWiro umravlesobis wesis
gamoyenebis Sesaxeb; rezolucia (93) 28 wilobriv da gafarToebul
SeTanxmebebTan dakavSirebiT; da rezolucia (93) 38 evropis sabWosa
da saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebs Soris urTierTobaTa
Sesaxeb.
yvelaze ufro gviandelia sawesdebo rezolucia (2000) 1, romelic
Seexeba evropis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis orga-
noTa kongress.
sawesdebo rezoluciebi yvela erTi tipisa ar aris. zogierTi maT-
gani SesaZloa Tan erTvodes wesdebas, rogorc rezolucia (93)
27, ministrTa komitetSi kenWisyrisas saWiro umravlesobis wesis
gamoyenebis Sesaxeb, aarsebdes axal struqturebs, rogorc amas
axorcielebs rezolucia (2000) 1, adgilobrivi da regionuli xe-
lisuflebis organoTa kongresis Sesaxeb, an Semohqondes Zireuli
cvlilebebi, rogoricaa rezolucia (93) 28, dakavSirebuli wilo-
briv da gafarToebul SeTanxmebebTan.

sawesdebo konvenciebi
evropis sabWosTan mierTebis msurvel saxelmwifoebs dReisaTvis
moeTxovebaT sabWos zogierTi konvenciis xelmowera da gonivrul
vadebSi maTi Semdgomi ratifikacia. msgavsad TviT wesdebisa, am
tipis konvenciebi iuridiulad savaldebuloa yvela wevri saxel-
mwifosTvis. maTgan erT-erTi, cxadia, aris adamianis uflebaTa
evropuli konvencia.

adamianis uflebaTa evropuli konvenciis


sawesdebo buneba
adamianis uflebaTa evropuli konvencia xelmosawerad Riaa mxo-
lod evropis sabWos wevri qveynebisaTvis. organizaciaSi gawevria-
neba Tavdapirvelad SesaZlebeli iyo aRniSnul samarTlebriv ins-
trumentTan mierTebis gareSe da amis gamo, safrangeTs 20 weli
dasWirda, vidre mis ratifikacias ganaxorcielebda23. miuxedavad

23. konvenciis ratifikacia safrangeTs 1974 wlamde ar ganuxorcielebia. unda aRi-


niSnos, rom saberZneTma, romelmac misi Tavdapirveli ratifikacia ganaxorciela
1953 wlis 28 marts, mogvianebiT, 1970 wlis 13 ivniss moaxdina misi denonsacia,
Tumca, samxedro reJimis dacemis Semdeg, kvlav daubrunda pirvandel pozicias.

37
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

amisa, 1970 wlidan normad aris qceuli masTan mierTeba, 1989 wli-
dan ki, sabWos gafarToebasTan erTad, aRniSnuli saboloo impera-
tivad Camoyalibda.
es moTxovna ar aris asaxuli arc wesdebaSi da arc saparlamento
asambleis mier SemuSavebul ganaxlebuli versiis proeqtSi. miuxe-
davad amisa, 1989 wlidan moyolebuli, kandidat qveynebs asamblea
moTxovnad uyenebda konvenciis miRebas24, romelic dRes realurad
yvela wevri qveynisaTvis savaldebulo bunebis mqone sabWos Ziri-
Tad kanons warmoadgens. adamianis uflebaTa evropuli sasamar-
Tlo mas miiCnevs `evropuli sajaro wesrigis instrumentad~.25
amrigad, evropis sabWoSi gawevrianeba da konvenciasTan mierTeba
ganuyofeli cnebebia. TviT konvencia aRiarebs amas 58-e muxlis me-
3 punqtSi, romelic adgens: `nebismieri xelSemkvreli mxare, rome-
lic gadawyvets sakuTari wevrobis SeCerebas organizaciaSi, aseve
wyvets winamdebare konvenciis wevrobasac~.
rogorc profesori sudri marTebulad miiCnevs, konvencias, ro-
gorc ideologiuri, aseve instituciuri kavSiri gaaCnia sabWos-
Tan26. praqtikulad, mosamarTleebi asambleis mier airCevian saxel-
mwifoTa mier SemoTavazebuli samkaciani siidan27. sasamarTlos
personali aseve Sedis evropis sabWos personalis SemadgenlobaSi
da mis wevrebs, Tumca es iSviaTad xdeba, SeuZliaT sasamarTlodan
sabWos samdivnos departamentSi gadanacvleba da piriqiT. msgavsad
evropis sabWos sakadro TanamSromlebisa, sasamarTlos personalis
wevrebic deben fics generaluri mdivnis winaSe. Tumca am ukanas-
knelma, sasamarTlos prezidentis Tanxmobis gareSe, SesaZloa ar
daamtkicos maTi kandidaturebi. zogierTni Tvlian, rom sakadro
sakiTxebSi sasamarTlos damoukideblobis SesanarCuneblad es sak-

24. Tavis pirvandel mosazrebebSi gawevrianebis ganacxadebTan dakavSirebiT, sapar-


lamento asamblea kmayofildeboda kandidati qveynebis `mtkice surviliT~ (1990
wlis 2 oqtombris mosazreba No. 153 (1990) ungreTis gawevrianebis ganacxadis Tao-
baze) an `deklarirebuli nebiT~ (mosazreba No. 154 (1990) poloneTis gawevriane-
bis ganacxadis Taobaze), moexdinaT konvenciis ratifikacia. Tumca, moyolebuli
mosazrebidan No.182 (1994), andoris samefos gawevrianebis ganacxadis Sesaxeb, man
daadgina, rom konvenciaze qveynebs xeli unda moeweraT mierTebisas, Semdegi 1 wlis
ganmavlobaSi ki ganexorcielebinaT misi ratifikacia. SemdgomSi es vadebi yvela
kandidati qveynisTvis savaldebulod iqca.
25. es iyo formulireba, gamoyenebuli saqmeSi: luazidu TurqeTis winaaRmdeg, ada-
mianis uflebaTa evropuli sasamarTlo, 1995 wlis 23 martis ganCineba, Series A,
No. 310.
26. La Convention europenne des Droits de lHomme, Que Sais-Je? series, No. 2513, 5th
edn, PUF, Paris, 2002. am sakiTxze ix. agreTve Klebes, H., Die Rechtsstruktur des Europa-
rats und insbesondere seiner Parlamentarischen Versammlung, Universitt des Saarlandes,
Saarbrcken, 1996.
27. ix. qvemoT.

38
evropis sabWos konstituciuri statusi

marisia, maSin roca sxvebis azriT, sajaro mosamsaxureTa SerCevas


srulad da mxolod sasamarTlo unda ganagebdes.
Tuki odesme ganxorcieldeba wesdebis gadasinjva, konvenciis mis Se-
madgenel nawilad da rogorc aseTi, evropis sabWos ZiriTad kanonad
qceva kvlavac unda gaxdes ganxilvis sagani. gasakviri amaSi araferi
iqneba, radgan Tanamedrove demokratiul konstituciaTa umravlesoba
moicavs adamianis uflebaTa CamonaTvals. TviT evropul konstitucia-
Si CarTulia aseve evrokavSiris ZiriTad uflebaTa qartiac, romelic
miRebul iqna nicis evropul sabWoze (dekemberi, 2000 w), evrokavSiris
sami institutis - komisiis, parlamentisa da sabWos mier.

saWiroa Tu ara evropis sabWos sxva xelSekrulebaTa


`gakonstituciureba~?
1994 wlidan, saparlamento asamblea sabWoSi gawevrianebul axal
wevrTagan daJinebiT moiTxovda wamebisa da araadamianuri an da-
mamcirebeli mopyrobis an dasjis aRkveTis evropuli konvenciisa
da evropis socialuri qartiis ratifikaciasac, rac niSnavs, rom
isini aseve unda iqnes miCneuli ZiriTad dokumentebad.
asamblea am tendenciis ufro metad ganvrcobasac cdilobs. axa-
li wevrebis miRebasTan dakavSirebiT gasul wlebSi gamoTqmuli
misi mosazrebebi regularulad CamoTvlida xolme xelSekrule-
bebs, romelTa xelmowera da/an ratifikacia kandidatebs unda aRe-
TqvaT. es nusxa marTalia cvalebadia, xSirad moicavs adamianis
uflebaTa evropuli konvenciis me-6 oqms, dakavSirebuls sikvdi-
liT dasjis gauqmebasTan (ETS No. 114), CarCo-konvencias erovnul
umciresobaTa dacvis Sesaxeb (ETS No. 157), evropul qartias ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb, romelSic adgilobrivi de-
mokratiis principebia ganivTebuli (ETS No. 122) da araerT kon-
vencias sisxlis samarTlis sferoSi28.
axali wevri qveynebis iZulebiT, miiRon aRniSnuli konvenciebi,
asamblea maTTvis sawesdebo Rirebulebis miniWebas cdilobs. miuxe-
davad amisa, saWiroa sifrTxile, radgan zogierTi im dokumentTa-
gan, romelTa miRebis piroba dadebuli aqvT axal wevr qveynebs, ar
aris ratificirebuli yvela Zveli wevri qveynis mierac ki.

28. magaliTebi gvxvdeba mosazrebebSi ruseTis federaciis (mosazreba No. 193


(1996)), xorvatiis (mosazreba No. 195 (1996)), albaneTis (mosazreba No. 189 (1995)),
kavkasiis sami respublikis - saqarTvelos (mosazreba No. 209 (1999)), somxeTis (mo-
sazreba No. 221 (2000) da azerbaijanis (mosazreba No. 222 (2000)), da bosniisa da
hercegovinis (mosazreba No. 234 (2002)) gawevrianebis Sesaxeb.

39
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

samitebis daskvniTi deklaraciebi


am etapze gvesaWiroeba samitis doneze gamarTul Sexvedrebze mi-
Rebuli daskvniTi deklaraciebis samarTlebrivi bunebis gansaz-
Rvra. SeiZleba ki isini iqcnen 1949 wlis wesdebis danamatad? Tuki
es SesaZlebelia, saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurebi floben
Tu ara am nabijis gadadgmis samarTlebriv uflebamosilebas?
Tavisi arsebobis pirveli 44 wlis ganmavlobaSi, samitis doneze
Sexvedrebi, evropul Tanamegobrobasa (an evrokavSirSi) da sxva
saerTaSoriso organizaciebSi ukve mtkiced fexmokidebuli tra-
dicia, ucnobi iyo evropis sabWosTvis. fransua miterani gaxldaT
pirveli, romelmac, 1992 wlis 4 maiss, evropis sabWos centralur
da aRmosavleT evropisken gafarToebis Sesaxeb saparlamento asam-
bleaSi saubrisas, dasva SekiTxva: `ratom ar SeiZleba ikribebod-
nen sabWos wevr saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurebi yovel
or weliwadSi erTxel da maTi amgvari Sexvedrebi monacvleobdes
evropaSi usafrTxoebisa da TanamSromlobis konferenciis Sex-
vedrebTan?. is miiCnevda, rom am wamowyebas SeeZlo kontinent-
ze stabilurobis ganmtkiceba postkomunistur epoqaSi da axali
biZgis micema evropuli procesisaTvis. avstriam, romelic 1993
wlis maisidan noembramde Tavmjdomareobda ministrTa komitets,
aitaca es idea da gamovida winadadebiT, emaspinZla sabWos pirve-
li samitisTvis, romelic Sedga kidec 1993 wlis 9-10 oqtombers
saTanado doneze q. venaSi. im droisaTvis yvela, 32 wevri saxel-
mwifo warsdga TavianTi liderebiT, sami gamonaklisis garda. es
qveynebi iyo ungreTi, saberZneTi da gaerTianebuli samefo (maT,
vinc ver daeswro, hqondaT amis obieqturi mizezebi da maTi ar-
yofna aranairad ar gamoxatavda organizaciis mimarT maT mtrul
damokidebulebas).
es pirveli samiti, romelmac daadastura da naTeli mohfina sa-
bWos gafarToebis politikas da ganaviTara demokratiuli usafr-
Txoebis koncefcia, iyo gadamwyveti movlena. mis mier wamowyebuli
erT-erTi yvelaze didi axali proeqti adamianis uflebaTa evro-
puli sasamarTlos reformireba aRmoCnda, rac samarTalwarmoebis
daCqarebasa da sazedamxedvelo meqanizmis samarTlebrivi bune-
bis ganmtkicebas isaxavda miznad. am samitma aqcenti gaakeTa aseve
rasizmisa da Seuwynareblobis ganelebisaken mimarTuli qmedebis
saWiroebaze da urCia ministrTa komitets, `minimalur vadebSi~
moemzadebina CarCo-konvencia erovnul umciresobaTa uflebebis

40
evropis sabWos konstituciuri statusi

dacvis Sesaxeb, xelmisawvdomi arawevri qveynebisTvisac (es konven-


cia momzadda kidec or weliwadze mokle droSi).
meore samiti, romelsac eswrebodnen 40 wevr saxelmwifoTa da
mTavrobebis meTaurebi, gaimarTa 1997 wlis 10-11 oqtombers q.
strasburgSi, prezident Jak Sirakis miwveviT. masze miRebul iqna
samoqmedo gegma, aqcentiT oTx umTavres Temaze: demokratia da
adamianis uflebebis dacva, socialuri integracia, moqalaqeTa
usafrTxoeba da ganaTleba demokratiisaTvis da kulturuli mra-
valferovneba. swored es principebi daedo safuZvlad organiza-
ciis samuSao programas da xeli Seuwyo misi prioritetebis gan-
sazRvras mesame aTaswleulisaTvis.
2002 wlis maisSi luqsemburgisa (im droisaTvis ministrTa komite-
tis Tavmjdomare) da saparlamento asambleis (rekomendacia 1568
(2002)) mier SemoTavazebul iqna mesame samitis gamarTva. am samitma
unda imsjelos sabWos rolis Sesaxeb da ganamtkicos axal evro-
paSi misi, rogorc umTavresi partnioris poziciebi. is Sedgeba
2005 wlis 16 - 17 maiss q. varSavaSi, ministrTa komitetSi polo-
neTis Tavmjdomareobis farglebSi. Tavisi ganaxlebuli wesdebis
proeqtSi (rekomendacia 1212, muxli 16), asamblea, marTalia waru-
mateblad, faqtiurad Seecada samitebis dakanonebas, aqcevda ra
maT regularul RonisZiebebad.
garkveul kiTxvebs badebs pirvel or samitze miRebuli daskvniTi
deklaraciebis samarTlebrivi statusi. calsaxad arasavaldebu-
loni, isini ufro metad politikuri xasiaTis dokumentebia, maT
mier warmoqmnili mxolod da mxolod moraluri valdebulebebiT
saxelmwifoTa mimarT. am kuTxiT, isini emsgavsebian evropaSi uSiS-
roebisa da TanamSromlobis konferenciisa (CSCE) Tu euTo - s
egidiT miRebul dokumentebs, rogoricaa 1975 wlis 1 agvistos
helsinkis daskvniTi aqti, romlis ZaliTac SeTanxmebul iqna aR-
mosavleT - dasavleTis molaparakebebi usafrTxoebisa da TanamS-
romlobis Sesaxeb evropaSi da misi sxva momdevno dokumentebi. is
faqti, rom am deklaraciebs ar gaaCniaT iuridiuli Zala, cxadia,
saxelmwifoebs uadvilebs maTi Sinaarsis garSemo molaparakebebsa
da maTze Tanxmobis gamoxatvas.
imavdroulad, eWvgareSea, rom maT swored rom gaaCniaT garkveuli
samarTlebrivi Sedegebi. erTis mxriv, saxelmwifoebs uWirT yve-
laze maRal doneze sazeimo viTarebaSi konsensusiT miRebuli da
xelmowerili dokumentebis iolad gverdis avla, meores mxriv ki,
politikuri dokumentebi advilad SeiZleba iqces precedentad da

41
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

xeli Seuwyos an daaCqaros CveulebiTi samarTlis warmoqmna. isi-


ni SesaZloa iqcnen samarTlis CveulebiT an werilobiT normadac
ki, magaliTad, maTi xelSekrulebebSi an konstituciebSi CarTvis
Sedegad, mxolod Tuki iarsebebs specialuri miTiTeba amis Tao-
baze.
amgvarad, sabWos pirveli samitis dasasruls miRebuli venis de-
klaracia moicavs erT gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone punqts,
sadac mocemulia wesdebis me-3 muxlis SedarebiT zogad debule-
baTa ganmarteba, dakavSirebuli evropis sabWoSi gawevrianebasTan.
is adgens:
amgvari mierTeba gulisxmobs, rom kandidatma qveyanam Tavisi ins-
titutebi da samarTlebrivi sistema miusadaga demokratiis, kanonis
uzenaesobisa da adamianis uflebaTa dacvis umTavres principebs.
xalxis warmomadgenlebi arCeulni unda iyvnen Tavisufali da miuker-
Zoebeli arCevnebis gziT, sayovelTao kenWisyris safuZvelze. Cveni
TvalTaxedviT, gamoxatvis, da gansakuTrebiT mediis gamoxatvis Tavi-
suflebis, erovnul umciresobaTa da saerTaSoriso samarTlis prin-
cipebis dacvis garantireba unda SenarCundes, rogorc gadamwyveti
kriteriumi gawevrianebis Sesaxeb ganacxadis ganxilvisas. aseve funda-
menturia adamianis uflebaTa evropuli konvenciis xelmoweris saval-
debulooba da konvenciis sazedamxedvelo meqanizmis mokle vadebSi
mTeli sisruliT aRiareba. Cveni gadawyvetilebaa, uzrunvelvyoT na-
kisr valdebulebebTan wevri qveynebis sruli Sesabamisoba evropis sa-
bWos farglebSi.

1993 wlidan moyolebuli, arc erT wevr Tu kandidat qveyanas ar


gamouTqvams protesti am teqstTan dakavSirebiT, romelic araerT
dokumentSia moxseniebuli. is marTebulad SeiZleba iqnes miCneu-
li, rogorc koleqtiuri opinio juris da misi Sinaarsis faseuloba
dadasturda kidec gawevrianebis ganacxadTa ganxilvisas warmoe-
buli praqtikiT.

42
Tavi 3
evropis sabWos wevrebi da specialuri statusi
evropis sabWo Tavis rigebSi iRebs qveynebs, romlebic akmayofileben
gawevrianebisaTvis wesdebiT gaTvaliswinebul kriteriumebs. zogierT
sxva saxelmwifos gawevrianebis gareSe eniWeba specialuri statusi,
rac saSualebas aZlevs maT, monawileoba miiRon organizaciis saqmia-
nobaSi. arsebobs sami saxis specialuri statusi, romelTagan moZve-
lebulia erTi - asocirebuli wevris statusi, maSin roca specialuri
stumris statusi, romelic berlinis kedlis aRebis Semdeg yofil ko-
munistur saxelmwifoebs gawevrianebas uiolebda, dReisaTvis iSviaTad
Tu gamoiyeneba. mesame maTgans, damkvirveblis statuss, miakuTvneben
araevropul saxelmwifoebs, romelTa mierac aRiarebulia demokra-
tiis, kanonis uzenaesobisa da adamianis uflebaTa dacvis principebi
da romelTac surT evropis sabWosTan TanamSromloba.
misi da evrokavSiris saqmianobaTa koordinaciis saWiroebam, ramac
unda uzrunvelyos mTeli evropis maStabiT gamoyenebuli samarT-
lebrivi standartebis maqsimaluri urTierTSesabamisoba, sabWos
ubiZga evrokavSirisTvis `instituciuri TanamSromlobis~ SeTa-
vazebisken, rac saSualebas miscems am ukanasknels, warmoadginos
sakuTari wevri qveynebi im sferoebSi, romlebSic is uflebamosi-
lia maTi saxeliT moqmedebaze.

wevrebi
evropis sabWos wesdebis me-2 muxli adgens: `evropis sabWos wevrebi
arian am wesdebis monawile mxareebi~. preambulaSi mxareebad mox-
seniebulia mxolod aTi damfuZnebeli saxelmwifo - belgia, dania,
safrangeTi, irlandia, italia, luqsemburgi, norvegia, niderlan-
debi, SvedeTi da gaerTianebuli samefo, Tumca is saxelmwifoebi,
romelTac 1949 wlis 5 maisis Semdgom ganaxorcieles wesdebis ra-
tifikacia, aseve gvevlinebian sruluflebian wevrebad.
saberZneTi da TurqeTi marTalia wesdebaSi ar moixseniebian, aseve
SesaZlebelia maTi miCneva de faqto damfuZnebel wevrebad. evro-

43
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

pis sabWos damfuZnebeli konferenciis 1949 wlis 4 maisis Canawe-


rebi moicavs Semdegi Sinaarsis teqsts:
konferenciam gaiTvaliswina saberZneTisa da TurqeTis mTavrobebis Txo-
vna, miRebul iqnen evropis sabWos rigebSi. zogadi TvalTaxedviT, am ori
saxelmwifos gawevrianeba misaRebia da gadawyda, rom sakiTxi, wesdebis
Sesabamisad, ganixilos ministrTa komitetma misi funqcionirebis dawye-
bisTanave. ministrTa komitetis mier imavdroulad unda iqnes ganxiluli
sxva evropuli saxelmwifoebis wesdebasTan mierTebis SesaZleblobac29.

1949 wlis agvistodan, ministrTa komitetisa da saparlamento


asambleis SexvedrebSi orive saxelmwifo iRebda monawileobas,
xolo maTi gawevrianebis sigelebi generalur mdivanTan deponire-
bul iqna 1950 wlis 19 aprils q. strasburgSi30.
dReisaTvis evropis sabWo 46 wevr saxelmwifos aerTianebs.

gawevrianebis pirobebi
axali wevri qveynebis miRebis pirobebi ganisazRvreba wesdebis me-4
muxliT, romelSic vkiTxulobT:
evropis nebismieri saxelmwifo, romelic miiCneva me-3 muxlis debule-
baTa Sesrulebis unaris mqoned da msurvelad, ministrTa komitetis
mier SesaZloa mowveul iqnes evropis sabWoSi gasawevrianeblad. ne-
bismieri amgvarad mowveuli saxelmwifo evropis sabWoSi gawevriande-
ba aRniSnul wesdebasTan mierTebis sigelis generaluri mdivnisaTvis
gadacemis momentidan.

arsebobs ori umTavresi kriteriumi, romlebic sabWoSi gawevriane-


bis msurvelma saxelmwifoebma unda daakmayofilon. maTgan pirve-
li geografiulia - isini moqceulni unda iyvnen evropis sazRvreb-
Si, meore ki politikuri - isini unda iziarebdnen demokratiul
faseulobebs, romelTac organizacia efuZneba da unda iRvawon
mis SigniT solidarobis gansamtkiceblad, yvela im saxelmwifos
gamoricxviT, romelic ar iziarebs aRniSnul idealebs.

29. ix. aRmasrulebeli samdivnos Sida moxmarebis memorandumi SE 101 (ar aris da-
TariRebuli), Council of Europe archives.
30. sabWos wesdebis xelmowerebisa da ratifikaciis sia cxadyofs, rom TurqeTi
gawevrianda 1950 wlis 13 aprils. es TariRi emTxveva dauTariRebeli memorandumi-
sas, romlis asli inaxeba samarTlebriv saqmeTa generalur direqtoratSi (DGAJ),
romelic iZleva wesdebis me-4 da me-5 muxlebis Tanaxmad ganxorcielebul gawe-
vrianebaTa CamonaTvals. 1950 wlis 13 aprilis TariRi TurqeTs arasodes gaupro-
testebia.

44
evropis sabWos konstituciuri statusi

evropis sazRvrebSi mdebareoba


adamianis uflebaTa dacvisa da kanonis uzenaesobis ganmtkicebis gar-
da, wevrobis msurveli unda iTvlebodes evropul saxelmwifod. ra-
sakvirvelia, dazustebas saWiroebs is, Tu ras niSnavs gansazRvreba
`evropuli~, gamomdinare iqidan, rom saerTaSoriso samarTliT ara-
sodes dadgenila evropis kontinentis sazRvrebi. 1989 wlamde es sa-
kiTxi, rogorc aseTi, amgvarad arc ki idga, garda im SemTxvevebisa,
rodesac zogierTi adamiani gamoTqvamda eWvs, iyo Tu ara TurqeTi,
romlis teritoriis 79% bosfors miRma mcire aziaSi iyo moqceuli,
namdvilad evropuli qveyana31. am sakiTxma sasicocxlo mniSvneloba
komunisturi blokis daSlis Semdeg SeiZina, rodesac namdvilad dad-
ga dro imisa, erTxel da samudamod gadamwydariyo, Tu sad unda Se-
Cerebuliyo `evropa~ da ramdenad Sors SeiZleboda wasuliyo sabWos
gafarToebis procesi, da aseve dro imisa, rom gamarTlebuliyo pir-
vel samitze mowonebuli gafarToebis politika.
im droisaTvis `evropelobis~ sxvadasxva arageografiuli kriteriumi
iyo SemuSavebuli da ukugdebulic. wamoweul iqna aseve `evropuli
civilizaciis~ koncefciaze dafuZnebuli gansazRvreba, romelic or-
ganizaciis kars uRebda metwilad evropuli warmomavlobis mosaxle-
obis momcvel araevropul saxelmwifoebs, rogoricaa aSS, avstralia,
kanada da axali zelandia. zogierTi mkvlevari fiqrobda israelis
Sesaxebac, romelic didxans miiCneoda evropis ganStoebad da romel-
sac 1957 wlidan meTvalyuris statusi gaaCnda saparlamento asam-
bleaSi32.
sxvaTa varaudebi religiur gansazRvrebebsac ki gulisxmobda, iJi-
nebda evropis qristianul warmomavlobas da sabWos aRiqvamda, ro-
gorc qristianul saxelmwifoTa Tanamegobrobas. es idea bolo dros
kvlav amotivtivda evropis konstituciis garSemo debatebisas, rode-
sac germaniam, poloneTma da vatikanma saWirod miiCnies preambulaSi
evropis qristianul fesvebze miTiTeba. aRniSnul xedvas mciredi wya-
loba ergo evropis sabWosgan, romelsac upiratesad islamuri saxel-
mwifo, TurqeTi Tavis rigebSi mieRo iseT adreul etapze, rogoric
iyo 1950 weli da logikurad, ver SeZlebda mis gaziarebas. ufro
metic, nebismier msgavs kriteriums SeeZlo adamianis uflebaTa evro-
puli konvenciis me-9 muxlis ideis xelyofa, romliTac aRiarebulia

31. es Tema kvlav dadga dRis wesrigSi TurqeTis evrokavSirSi miRebis sakiTxis
ganxilvisas, roca zogierTi gavleniani politikosi acxadebda: `Turqebi ar arian
evropelebi~.
32. saparlamento asambleaSi damkvirveblis statusi formalur doneze SemoRebul
iqna 1961 wels, 1015-e rezoluciis ZaliT, ix. qvemoT, gv. 58.

45
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

religiis Tavisufleba. amJamad sabWo aerTianebs sam upiratesad is-


lamur qveyanas: TurqeTs, albaneTsa da azerbaijans (rom aRaraferi
vTqvaT bosniisa da hercegovinis mosaxleobis musulmanur nawilze da
upiratesad qristianul qveynebSi, rogoricaa safrangeTi da germania,
islamis mimdevar moqalaqeTa mzard raodenobaze).
saparlamento asambleis biurom da mogvianebiT TviT asambleam, bo-
los da bolos daudes sazRvrebi sabWos gafarToebas 1994 wels mi-
Rebuli 1247-e rekomendaciiT, romlis Tanaxmad, evropis sabWo unda
daeyrdnos evropis zogadad aRiarebul geografiul sazRvrebs da
rom geografiuli evropis Semadgenel nawilad yofna unda iqces gawe-
vrianebis kriteriumad organizaciaSi, romelic `principSi Ria iqneba
mxolod im saxelmwifoebisaTvis, romelTa erovnuli teritoria, mT-
lianad an nawilobriv, mdebareobs evropaSi~. Sesabamisad, asambleam
daadastura im droisaTvis 32 wevri saxelmwifosa da cxra specialu-
ri stumari qveynis evropuli saxelmwifos statusi. man aRiara aseve
andoris gawevrianebis SesaZleblobac (romelic erTi Tvis Semdeg gax-
da 33-e wevri), iseve rogorc iugoslaviis federaciuli respublikisa
(serbia da montenegro) mas Semdeg, rac saerTaSoriso sazogadoeba
cnobda mas.
saparlamento asambleam ufro sainteresod ganavrco da ganmarta aR-
niSnuli kriteriumi evropis sabWos gafarToebis strategiis fonze.
man daadastura, rom `evropasTan maTi kulturuli kavSirebis gaTva-
liswinebiT~, somxeTs, azerbaijansa da saqarTvelos SeeZloT gawevria-
nebis Sesaxeb ganacxadis Setana im pirobiT, Tuki isini naTlad miuTi-
Tebdnen `TavianTi nebis Sesaxeb, iyvnen miCneulni evropis Semadgenel
nawilad~ (rac maT gaakeTes kidec SemdgomSi, riTac gza gaikvales gawe-
vrianebisaken). sxva sityvebiT, saparlamento asambleam geografiul
kriteriums subieqturic Semata - evropisadmi kuTvnilebis SegrZneba.
es axali kriteriumi umTavresi aRmoCnda aRniSnuli sami qveynis Se-
mTxvevaSi da amJamadac sabWos gafarToebis ZiriTad orientirad miiC-
neva. ministrTa komitetis mier usityvod mowonebulma asambleis am
rekomendaciam Sedegad mogvitana evropis sabWo misi dRevaneli ier-
saxiT - imaze ufro didi, vidre amas vinme, yvelaze meocnebec ki, war-
moidgenda organizaciis daarsebisas.

demokratiul faseulobaTa gaziareba


wevrobis momdevno umTavresi winapiroba ganmartebulia wesdebis
me-3 muxlSi, romelic adgens:

46
evropis sabWos konstituciuri statusi

evropis sabWos yovelma wevrma unda aRiaros kanonis uzenaesobisa da


misi iurisdiqciis farglebSi myofi yvela piris adamianis uflebebiT
da ZiriTadi TavisuflebebiT garantirebis principebi da keTilsindi-
sierad da nayofierad iTanamSromlos pirvel TavSi miTiTebuli miz-
nis ganxorcielebisaTvis.

am muxlSi dajamebulia evropis sabWos kredo da misi yofierebis sazri-


sic - kanonis uzenaesobisa da adamianis uflebaTa dacva wevri qveynebis
mier. 1949 wels es moTxovna aRiqmeboda totalitarizmisa da meore
msoflio omis saSinelebebidan gamocdilebis misaRebad saWiro auci-
leblobad, dRes ki saparlamento demokratiis triumfs gamoxatavs.
marTlac, am ideologiuri imperativis miuRebloba zogierT evropul
saxelmwifos mravali wlis manZilze organizaciisken mimaval gzebs
uRobavda - imisaTvis, raTa demokratiuli qveynebis klubs mierTebo-
dnen, portugalias 1976 wlamde, espaneTs ki 1977 wlamde dasWirdaT
lodini. 1969 wels saberZneTi aiZules, ukan gaeTxova organizaciis
wevris statusi da oTxi weli dahyo izolaciaSi, sanam xelisuflebaSi
samxedroebi iqnebodnen. sxva sityvebiT, evropis sabWo sul ubralod
sinonimia adamianis uflebebisa da demokratiis dacvisa.
rodesac berlinis kedeli daeca da gafarToebis sakiTxi wamoiWra,
centraluri da aRmosavleT evropis saxelmwifoebs gasawevrianeb-
lad igive moTxovnebis dakmayofileba dasWirdaT.
es gaxlavT sfero, sadac evropis sabWo aranair kompromiss ar
cnobs. terorizmTan SebrZolebis aucileblobac ki ar aTavisuf-
lebs qveynebs am RirebulebaTa sadarajoze dgomisgan. organiza-
ciis moTxovniT, adamianis uflebaTa dacvis uzrunvelyofa, 2001
wlis 11 seqtembris movlenebis Semdeg, ar unda Seewiros terorizm-
Tan brZolis saWiroebas, miuxedavad imisa, rom terorizmi miznad
isaxavs demokratiul sistemaTa destabilizebasa da im Rirebule-
baTa Seryevas, romelTac isini efuZnebian33.

mierTeba - procedura
wesdebis Tanaxmad, evropis sabWoSi gasawevrianeblad saxel-
mwifoebs iwvevs ministrTa komiteti. Tumca, maSinac ki, rodesac is
miiCnevs, rom kandidati saxelmwifo akmayofilebs wevrobisaTvis

33. ix. evropuli konvencia terorizmis aRkveTis Sesaxeb (CETS No. 90), amJamad
xelmowerili evropis sabWos 45 wevri qveynis mier, da adamianis uflebebisa da te-
rorizmTan brZolis Sesaxeb ministrTa komitetis mier 2002 wlis ivlisSi miRebuli
saxelmZRvanelo principebi.

47
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

saWiro yvela winapirobas, ministrTa komitets ar gaaCnia sruli


Tavisufleba am sakiTxSi.
saparlamento asambleis zewolis pasuxad, ministrTa komiteti
adreul etapzeve daTanxmda gadawyvetilebis miRebamde masTan kon-
sultaciis gavlas. 1951 wlis 3 maisiT daTariRebul Tavis erT-
erT pirvel sawesdebo rezoluciaSi (51) 3034 is adasturebs, rom:
ministrTa komiteti, saxelmwifos mowvevamde evropis sabWosTan we-
vrad Tu asocirebul wevrad wesdebis me-4 da me-5 muxlebis Tanaxmad
misaerTeblad, an misTvis mowodebamde, Tanaxmad me-8 muxlisa gamoi-
Txovos wevris statusi, arsebuli praqtikis Sesabamisad, Tavdapirve-
lad konsultacias gadis sakonsultacio asambleasTan35.

rogorc SemdgomSi davinaxavT, 70-iani wlebidan saparlamento asam-


bleam aRniSnuli rezolucia miiRo bazisad gawevrianebis axali da
specifikuri pirobebis dawesebisas. amJamad is kandidati qveyne-
bisgan moiTxovs pirobas garkveuli reformebis gatarebis Sesaxeb,
mTel rig TavisuflebaTa uzrunvelyofas an evropis sabWos zo-
gierT SeTanxmebasTan mierTebas, rac Sesabamisad daamowmebs orga-
nizaciis mier dawesebul demokratiul standartebTan maT WeSma-
rit Sesabamisobas. gadawyvetilebebs amasTan dakavSirebiT is iRebs
sakuTari komitetebis mier adgilze warmoebul mokvlevebze da,
bolo xans, wamyvan iurist eqspertTa (Cveulebriv, eseni arian ada-
mianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mosamarTleebi) faqtebis
momkvlev misiebze dayrdnobiT.
saparlamento asambleis mosazrebas iuridiuli Zala ar gaaCnia da
amdenad, savaldebulo ar aris ministrTa komitetisTvis. Tumca,
praqtikaSi nakleb savaraudoa, samTavrobo uwyebam calmxrivad
miiRos organizaciis rigebSi axali wevri, Tuki saparlamento or-
ganos amis Taobaze sawinaaRmdego mosazreba gaaCnia - da marTlac,
is arasodes moqceula amgvarad.
marTalia, ministrTa komiteti gawevrianebasTan dakavSirebiT
sistematurad gadis konsultacias asambleasTan, is zogjer
ramdenime Tvesac ki ayovnebs im saxelmwifos gasawevrianeblad
mowvevas, viszec saparlamento asambleas dadebiTi mosazreba
aqvs SemuSavebuli. amgvarad moiqca is, magaliTad, xorvatiasTan
mimarTebaSi, rodesac ramdenime wevr qveyanas, gamoxatvis Tavisu-
flebis daucvelobis gamo, mis mimarT garkveuli eWvebi gaaCnda.

34. rezolucia 51 (30) wesdebas Tan erTvis.


35. ix. me-4 da me-8 muxlebis komentarebi, gv. 44 da 51.

48
evropis sabWos konstituciuri statusi

zogjer, vidre ministrTa komiteti mosazrebisTvis mimarTavs mas,


asambleac iCens iniciativas, rogorc es moxda avstriasTan mimar-
TebaSi 1951 wels36. amis msgavsad, mis mier gamoTqmuli rekomen-
daciiT, 1977 wels ministrTa komitets eTxova, gasawevrianeblad
moewvia espaneTi37. miuxedavad amisa, rogorc wesi, saparlamen-
to asamblea Tavis Sexedulebebs ayalibebs ministrTa komitetis
Txovnis sapasuxod.
Tavis rezoluciaSi ministrTa komiteti mouwodebs generalur
mdivans, ganmcxadebel mTavrobas gaugzavnos mowveva. wesdebis me-6
muxlis Tanaxmad, mowvevaSi ganisazRvreba am saxelmwifos kuTvni-
li adgilebis raodenoba asambleaSi, iseve rogorc misi finansu-
ri Senatanis odenoba38. ukanaskneli periodis mowvevis sigelebi
CamoTvlis aseve kandidati saxelmwifos mier gasatarebel insti-
tuciur reformebs, evropis sabWoseul moTxovnebTan misi Sesaba-
misobis uzrunvelsayofad39. wesdebis me-20 muxlis c. punqtis Ta-
naxmad, rezolucia miiReba ministrTa komitetis oficialuri Se-
madgenlobis ori mesamedi umravlesobiT. praqtikuli mosazrebe-
bidan gamomdinare, mas zogjer moadgileebic amtkiceben, rogorc
es moxda avstriis SemTxvevaSi, Tumca, gadawyvetilebis miReba aseT
dros maT erTsulovnebazea damokidebuli. kandidati saxelmwifo
organizaciis wevri xdeba mas Semdeg, rac moxdeba wesdebis sara-
tifikacio sigelis deponireba generalur mdivanTan. amis Semdeg
rCeba mxolod erTi - wesdebis 26-e muxlis Sesworeba wevr saxel-
mwifoTa siis ganaxlebis mizniT.
saparlamento asambleis 1212-e rekomendaciiT SemoTavazebuli
Sesworebuli wesdebis proeqtis Tanaxmad, mis mosazrebebs qvey-
nebis misaRebobis Sesaxeb ministrTa komitetisTvis savaldebulo
Zala unda hqonoda, rac Seitanda sicxades urTierTobebSi, gana-
mtkicebda saparlamento asambleis monawileobas da Seqmnida ga-
rantias, rom ministrTa komiteti ar miiviwyebda am ukanasknelis
konsultaciis praqtikas. Tumca, winadadeba ar iqna gaziarebuli.

36. rezolucia 9 (1951).


37. rekomendacia 820 (1977).
38. me-6 muxli adgens: `me-4 da me-5 muxlebis Sesabamisad ganxorcielebul mowve-
vamde, ministrTa komiteti gansazRvravs warmomadgenelTa im raodenobas asam-
bleaSi, ra raodenobis warmodgenazec uflebamosilia wevrobis kandidati da mis
proporciul finansur Senatans.
39. es moTxovnebi yovelTvis gulisxmobs adamianis uflebaTa evropuli konvenciisa
da sxva zogierTi konvenciis xelmowerasa da ratifikacias, rogoricaa konvencia,
mimarTuli wamebisa da araadamianuri Tu damamcirebeli mopyrobisa da dasjis wi-
naaRmdeg, evropis socialuri qartia da adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
me-6 oqmi, sasjelis umaRlesi zomis gauqmebis Sesaxeb.

49
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wevris statusis gamoTxovna, SeCereba an


gauqmeba
wesdebis me-2 Tavi - Semadgenloba - moicavs me-7, me-8 da me-9
muxlebs, romlebSic ganxilulia organizaciaSi wevrobis SeCere-
bisa Tu dasrulebis sami gza.

wevris statusis nebayoflobiTi gamoTxovna


wevris statusis gamoTxovnasTan dakavSirebuli formaluri mxare
martivia. wesdebis me-7 muxlis Tanaxmad: `evropis sabWos nebismier
wevrs SeuZlia organizaciidan gasvla an wevris statusis gamoTxov-
na generaluri mdivnisaTvis amis Sesaxeb formaluri Setyobinebis
wardgenis gziT~. Tumca, moTxovna ZalaSi Sedis ara maSinve, aramed
mimdinare finansuri wlis bolos, rodesac Setyobineba gakeTebu-
lia finansuri wlis pirveli cxra Tvis ganmavlobaSi, an momdevno
finansuri wlis bolos, rodesac is gadacemulia finansuri wlis
bolo sami Tvis ganmavlobaSi.
es procedura gamoyenebul iqna mxolod erTxel, saberZneTis mier
samxedro mmarTvelobis periodSi, roca 1967 wlis 21 aprilis
samxedro gadatrialebis Sedegad daemxo kanonieri mTavroba da
qveyanaSi damyarda avtoritaruli reJimi, romelic aSkarad gmobda
evropis sabWos demokratiul principebs. maSin ministrTa komi-
tets saparlamento asambleis mxridan eTxova wesdebis me-8 muxliT
gaTvaliswinebuli proceduris wamowyeba, rac kerZod saberZneTi-
sadmi misi wevris statusis gamoTxovnaze miTiTebas gulisxmobda.
imavdroulad, skandinaviis qveynebma da niderlandebma adamianis
uflebaTa evropul sasamarTlos saxelmwifo saCivriT mimarTes
saberZneTis winaaRmdeg. gaZevebis safrTxis fonze, saberZneTma
dramatuli svlis gakeTeba arCia - 1969 wlis 12 dekembers, mi-
nistrTa komitetis parizis Sexvedraze man bolo wuTs ganacxada
organizaciidan misi gasvlis Sesaxeb. saberZneTis maSindeli saga-
reo saqmeTa ministris, pipinelisis generaluri mdivnisadmi ganku-
Tvnili ori werilidan, pirvelSi saubari iyo wesdebis, meoreSi ki
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis denonsaciis Taobaze.
wesdebis me-7 muxlis mixedviT, dekemberSi gakeTebuli denonsacia
ZalaSi Sevidoda mxolod momdevno wlis bolos. Tumca, arsebu-
li garemoebebis gaTvaliswinebiT, arc evropis sabWo da arc sa-
berZneTi ar iyvnen kavSir-urTierTobebis gaxangrZlivebis momxre.

50
evropis sabWos konstituciuri statusi

Sesabamisad, saberZneTis wevroba de faqto Sewyda 1969 wlidan.


miRweuli SeTanxmebis safuZvelze, berZen diplomats daerTo
strasburgSi darCenis neba kulturuli TanamSromlobis sabWoSi
saberZneTis warmodgenis mizniT, romlis wevric is kvlav rCeboda,
gamomdinare evropis kulturuli konvenciis (romelic mas rati-
ficirebuli hqonda) xelmisawvdomobidan arawevri qveynebisaTvis.
aRniSnuli diplomati araoficialur doneze asrulebda informa-
toris rolsac Tavisi mTavrobis sasargeblod. saberZneTi evropis
sabWos manam ar dabrunebia, sanam 1974 wlis noemberSi ar daeca
samxedro reJimi da ar aRdga demokratiuli wyoba.

wevrobis SeCereba da wevris statusis iZulebiTi


gamoTxovna
wesdebis me-8 muxliT gaTvaliswinebuli procedura
Tumca sakiTxi ramdenjerme idga amgvarad, wesdebis me-8 muxlis
safuZvelze evropis sabWos rigebidan arc erTi wevri qveyana ara-
sodes gauricxavT. wesdebis terminologia ar icnobs sityva `gaZe-
vebas~, is upiratesobas aniWebs `wevris statusis gamoTxovnas~. me-
8 muxlis Tanaxmad, nebismier saxelmwifos, romelic `seriozulad
arRvevs~ me-3 muxlis debulebebs, SesaZloa SeuCerdes warmomad-
genlobis ufleba da ministrTa komitetis mier eTxovos sakuTari
wevris statusis gamoTxovna. Tuki is ar dahyveba am SeTavazebas,
komitets SeuZlia daadginos misi wevrobis Sewyveta gansazRvruli
TariRidan.
me-8 muxlis ganmartebasTan dakavSirebiT, samarTalmcodneTa po-
ziciebi iyofa. zogierTi maTganis azriT, wevrobis SeCereba da ga-
Zeveba (wevris statusis gamoTxovna) urTierTgansxvavebuli pro-
cedurebia. sxvebi ki miiCneven, rom garda wesdebis me-9 muxlSi Ca-
debuli friad Taviseburi procedurisa, SeCereba gaZevebis winare
stadiaa da win unda uZRodes mas. es meore mosazreba yvelaze ufro
damajereblad JRers, gamomdinare iqidan, rom me-8 muxlis formu-
lirebiT, saxelmwifos SeiZleba `SeuCerdes wevroba da eTxovos~,
rac miuTiTebs maT kumulatiur da ara alternatiul xasiaTze.
Sedegad, wevrobis SeCerebis Sesaxeb gadawyvetileba maSinve Sedis
ZalaSi da wevris statusis gamoTxovnis winare stadiaa.
me-8 muxlis gansazRvrebiT, saxelmwifosTvis wevris statusis
gamoTxovnis SeTavazeba ministrTa komitetis samoqmedo sferoa.
Tumca, rezolucia (51) 30 avaldebulebs mas, am sakiTxze konsul-

51
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

tacia Tavdapirvelad saparlamento asambleasTan gaiaros. saberZ-


neTi rCeba erTaderT saxelmwifod, romlis mimarTac es proce-
dura praqtikulad amoqmedebula, sxva ramdenimes ki asambleam
gafrTxilebiT mimarTa, magram amas arasodes mohyolia ministrTa
komitetis rezoluciisa Tu asambleis formaluri rekomendaciis
SemuSaveba40. meores mxriv, ministrTa komitets arasodes uaruyvia
saparlamento asambleis ufleba, gaauqmos misi calkeuli wevrisa
Tu mTlianad saparlamento delegaciis rwmunebis sigeli41. ro-
gorc momdevno magaliTebi cxadyofs, mas am zomisTvis ramdenjer-
me miumarTavs.

TurqeTis krizisi
1980 wlis 12 seqtembris samxedro gadatrialebas TurqeTSi, Tan
sdevda adamianis uflebaTa seriozuli darRvevis faqtebi. sapar-
lamento asambleis reagirebiT, ministrTa komitets eTxova Tur-
qeTisTvis wevris statusis gamoTxovnis sakiTxis dayeneba. am ini-
ciativas Sedegi ar mohyolia, Tumca, saparlamento asambleam 1981
wlis aprilSi uari ganacxada TurqeTis saparlamento delegaciis
rwmunebis sigelis cnobaze, norvegiam, daniam, niderlandebma, Sve-
deTma da safrangeTma ki, adamianis uflebaTa evropul konvencia-
ze dayrdnobiT, 1982 wels evropul sasamarTloSi waradgines ada-
mianis uflebaTa darRvevis faqtebTan dakavSirebuli saxelmwifo
saCivrebi TurqeTis winaaRmdeg. saparlamento asambleam Tavis
rezoluciaSi 794 (1983), TurqeTSi arsebuli situaciis Sesaxeb,
gadawyvita `seriozulad midgomoda ministrTa komitetisTvis
evropis sabWos wesdebis me-8 muxlis amoqmedebis Taobaze rekomen-
daciis gadacemis sakiTxs~, magram sabolood, Searbila Tavisi po-
zicia da aRiara, rom evropis sabWo TurqeTze zegavlenis moxdenas
ukeT SeZlebda, Tuki arsebuli kavSirebi xeluxlebeli darCeboda.
Tavis mxriv, ministrTa komitets arasodes miuRia wevrobis SeCe-
rebis gadawyvetileba (TurqeTis strategiuli mdebareoba aRmo-
savleTsa da dasavleTs Soris, diplomatiuri gamosavlis monaxvas
aSkarad saukeTeso alternativad aqcevda). 1983 wlis saparlamen-
to arCevnebisa da 1984 wlis municipaluri arCevnebis Semdgom,
saparlamento asambleam 1984 wlis maisSi miiRo gadawyvetileba
TurqeTis delegaciis xelaxla miRebis Taobaze, xolo adamianis
uflebaTa evropuli komisiis winaSe wardgenili xuTi sarCeli ada-

40. Tumca, qvemoT ix. rekomendacia 1266.


41. ix. misi reglamentis me6-me-9 muxlebi.

52
evropis sabWos konstituciuri statusi

mianis uflebaTa darRvevis faqtebis Sesaxeb, 1985 wlis 7 dekem-


bers megobruli morigebiT dasrulda.
qurTul umciresobasTan dakavSirebiT wamoWrilma konfliqtma
saparlamento asambleas 1995 wels kvlav ubiZga TurqeTis wevro-
bis SeCerebis sakiTxis ganxilvisken. Tavis 1266-e (1995) rekomenda-
ciis me-12 punqtSi is sTxovda ministrTa komitets:
i. mouwodos TurqeTs Tavisi SeiaraRebuli Zalebis gayvanisken
CrdiloeT erayidan;
ii. mouwodos TurqeTs mSvidobiani gamosavlis moZiebisken qur-
Tuli umciresobis problemasTan dakavSirebiT, wesdebaSi Ca-
debul principebze dayrdnobiT da evropis sabWos Sesabamis
konvenciaTa gaTvaliswinebiT;
iii. dauwesos TurqeTs specialuri vada, misi konstituciisa da
kanonmdeblobis evropis sabWos principebTan da standarteb-
Tan SesabamisobaSi mosayvanad;
iv. ganixilos TurqeTis warmomadgenlobis SeCerebis sakiTxi
im SemTxvevaSi, Tuki ministrTa komiteti saparlamento asam-
bleis mesame nawilobiTi sxdomisaTvis (1995 wlis 26-30 ivnisi)
ver SeZlebs moxsenebis warmodgenas, zemomocemul sam punqtSi
Cadebul moTxovnebze seriozuli winsvlis Sesaxeb.
TurqeTSi amas winaT gatarebuli reformebi, gansakuTrebiT ki
2002 wlis agvistos, maT Soris sikvdiliT dasjis gauqmeba da qur-
Tuli umciresobis uflebaTa dacvis gaZliereba, saeWvos xdis, rom
asambleam odesme kvlav moTxovos ministrTa komitets wesdebis
me-8 muxlis amoqmedeba am qveynis winaaRmdeg.

maltis SemTxveva
`maltis SemTxveva~ warmoiSva 80-ian wlebSi, rodesac leiboristma
premier-ministrma, dom mintofma opozicia daadanaSaula partiu-
li politikuri miznebisaTvis italiuri radio da satelevizio
sadgurebis gamoyenebaSi. 1982 wels man daarwmuna maltis parla-
menti, sadac absolutur umravlesobas flobda, mieRo ucxouri
Carevis aqti (1982 wlis 31 agvisto), rac saparlamento asam-
bleis mier gaprotestebul iqna rogorc gamoxatvis Tavisufle-
bis SezRudva42. daaxloebiT imave periodSi, maltis parlamentis

42. ix. rezolucia 841 (1985) da Svarcis moxseneba, 1984 wlis 19 dekembris doku-
menti 5325.

53
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

spikerma, premier-ministrTan SeTanxmebiT, uari ganacxada maltis


delegaciis im opoziciur wevrTa mgzavrobis xarjebis dafarvaze,
romlebic q. strasburgSi saparlamento asambleis Sexvedrebs unda
daswrebodnen. am wevrebma TavianTi xarjebiT moaxerxes mgzavro-
ba, magram imis gamo, rom ar gaaCndaT saWiro rwmunebis sigelebi,
SeuZlebeli gaxda maTi akreditacia. asambleam, maltis xelisu-
flebis dasjis motiviT, uari ganacxada delegaciis samTavrobo
wevrTa mandatebis damtkicebazec. sakiTxi mTlianobaSi mas Semdeg
gadawyda, rac saparlamento arCevnebis Sedegad opozicia mTavro-
baSi dabrunda43.

kviprosis SemTxveva
kviprosis problema gacilebiT rTuli gaxldaT. imis gamo, rom
kunZulze ori saTvistomoa, kanonis Tanaxmad, romelic Teo-
riulad kvlav ZalaSia, kviprosis delegacia unda Sedgebodes
ori berZeni kviproselisa da erTi Turqi kviproselisgan, maT
amave raodenobis SemcvlelTan erTad. 1964 wlis gazafxulze,
niqoziis mTavrobam evropis sabWos gaugzavna mxolod berZnuli
saTvistomos mier arCeul parlamentarTagan dakompleqtebuli
delegaciis rwmunebis sigelebi, ramac saparlamento asambleis
mxridan maT damtkicebaze uari gamoiwvia. saSemodgomo nawilo-
biTi sxdomis moaxloebisas, kviprosulma mxarem masze miavli-
na ori berZeni kviproselisa da maTi Semcvlelebisgan Semdgari
delegacia da vakanturad datova adgili erTi Turqi kviprose-
lisa da misi SemcvlelisTvis. saparlamento asambleam daamtki-
ca aRniSnuli rwmunebis sigelebi im rwmeniT, rom Turquli sa-
Tvistomos warmomadgeneli erTi wevri, Tavisi SemcvleliTurT,
Semdgom nawilobiT sxdomaze gamocxaddeboda. or saTvistomos
Soris SeTanxmebis miRweva ver moxerxda, ris gamoc kvipros-
ma dakarga warmomadgenlobis ufleba saparlamento asamblea-
Si da amdenad, mxolod ministrTa komitetSi inarCunebda ad-
gils. amgvarad Camoyalibebulma situaciam 1983 wlamde gastana,
miuxedavad imisa, rom is winaaRmdegobaSi modioda wesdebis bu-
nebasTan, romelic wevr saxelmwifoTa orive organoSi warmo-
madgenlobas moiTxovs44.

43. damatebiTi detalebisTvis, ix. Klebes, H., Human Rights and Parliamentary
democracy in the Parliamentary Assembly, in Protection des droits de lhomme: la
dimension europenne, mlanges en lhonneur du professeur Grard Wiarda, Prsident de la
Cour europenne des Droits de lHomme, Carl Heymans Verlag, Cologne, 1998.
44. ix. saparlamento asambleis rekomendacia 1027 (1986).

54
evropis sabWos konstituciuri statusi

1974 wlis movlenebis Semdeg, kvlav SeuZlebeli aRmoCnda Se-


reuli delegaciis dakompleqteba, radgan arc erTi saTvistomo
ar Tanxmdeboda rwmunebaTa sigelebis xelmoweras. berZeni kvi-
proselebi kviprosis respublikis sagareo saqmeTa ministrisgan
moiTxovdnen amis gakeTebas, rac miuRebeli iyo Turqi kviprose-
lebisTvis, romelTa azriT, niqoziis berZnuli mTavroba saTa-
nadod ver warmoadgenda maT. 1983 wels calmxrivad gamocxad-
da `CrdiloeT kviprosis Turquli respublika~. saparlamento
asambleis 1987 wlis gadawyvetilebiT, kviprosis delegaciaSi
unda Sesuliyo berZen kviproselTa warmomadgeneli ori wevri,
maT amave raodenobis SemcvlelTan erTad, xolo mesame adgi-
li vakanturi darCeboda Turqi kviproselebis warmomadgenlis-
Tvis45. miuxedavad Seqmnili mdgomareobisa, arasodes damdgara
kviprosis gaZevebis sakiTxi, rogorc es maltis SemTxvevaSi da-
fiqsirda.

ukraina da ruseTis federacia


saparlamento asambleam ruseTis federacias araerTxel gamoucxa-
da ukmayofileba CeCneTSi adamianis uflebaTa darRvevis faqtebis
gamo, rac gaxldaT kidec 1995 wels ruseTis gawevrianebis ganacxa-
dis ganxilvis gadadebis mizezi. amdenad, sayovelTao gakvirveba
gamoiwvia Tanxmobam am Temaze molaparakebaTa xelmeored gaxsnis
Taobaze da 1996 wlis 25 ianvars ruseTis sagulisxmo umravles-
obiT miRebam organizaciaSi, im dros, roca Setakebebi CeCneTSi
ufro da ufro intensiur xasiaTs iZenda. Tumca, balansis Sesanar-
Cuneblad, asambleam daadgina CeCneTis sakiTxze specialuri (Ad
hoc) komitetis daarseba46.
2000 wels saparlamento asambleam ruseTis federacia daada-
naSaula rogorc evropis sabWos wevrobidan gamomdinare, aseve
adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT nakisri valdebule-
bebis SeusruleblobaSi da imavdroulad, gamoTqva kritika CeC-
neTTan dakavSirebiT47. amasTan erTad, man brali dasdo aseve
wevri qveynebis mTavrobebsa da evrokavSirs, ruseTis qmedebebis

45. ix. h. klebesis zemoxsenebuli naSromi.


46. gankarguleba No. 516 (1996). ix. Schwimmer, W., The European Dream, London,
Continuum, 2000, gv. 137 da Semdeg.
47. ix. 2000 wlis 27 ianvris rekomendacia 1444 (2000) CeCneTis konfliqtis Sesaxeb;
2000 wlis 6 aprilis rekomendacia 1456 (2000) CeCneTis respublikaSi konfliqtis
Sesaxeb; rekomendacia 1553 (2002) ruseTis federaciis mier aRebul valdebulebaTa
Sesrulebis Sesaxeb.

55
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ufro mkacrad dagmobisgan Tavis aridebaSi. saboloo sanqcia


ruseTis federaciis mimarT gamoixata mis delegatTa saarCevno
xmis uflebis SeCerebaSi 2000 wlis aprilidan 2001 wlis ianvra-
mde. 2001 wlis 25 ianvars aRniSnuli akrZalva gauqmebul iqna
1241-e (2001) rezoluciiT, ruseTis federaciis delegaciis
mandatebis Sesaxeb, romelSic asambleam miiCnia, rom `ruseTis
saparlamento delegacias unda mieces morigi Sansi, raTa man
daadasturos sakuTari survili da unari, moaxdinos sasikeTo
gavlena CeCneTis respublikaSi arsebul situaciaze~. marTalia,
ganvlil periodSi garkveuli mokrZalebuli winsvla SeiniSne-
ba, CeCneTSi adamianis uflebaTa darRvevis faqtebi kvlavac sa-
Tanado Seswavlas saWiroebs. amJamindeli mdgomareoba ki qmnis
dausjelobis atmosferos, rac damnaSaveebs meti gamZleobisken
ubiZgebs da axdens evropis sabWos diskreditacias.
gawevrianebisas aRebul valdebulebaTa Seusruleblobisa da gan-
sakuTrebiT imis gamo, rom ar dawesebula moratoriumi sikvdiliT
dasjaze da ar ganxorcielebula aRTqmuli sakanonmdeblo da ins-
tituciuri reformebi, 2000 - 2001 wlebSi ukrainas ramdenjerme
daemuqra wevrobis SeCerebis safrTxe, rasac savaraudod unda mo-
hyoloda kidec wesdebis me-8 muxliT gaTvaliswinebuli gaZevebis
proceduris amoqmedebac48.
saparlamento asambleis winadadebebi evropis sabWos wesdebis Zi-
reuli gadaxedvis Sesaxeb (me-20 muxlis d. punqti) moicavda poli-
tikuri mniSvnelobis mqone erT axal normas, romlis Tanaxmad, aq
igulisxmeboda kviprosis SemTxveva, romlis 19 wlian izolirebas
saparlamento asambleidan xeli ar SeuSlia misi sagareo saqmeTa
ministrisTvis, ministrTa komitetis Tavmjdomare gamxdariyo. es
axali norma aSkarad gaaZlierebda saparlamento asambleis pozi-
ciebs evropis sabWoSi.

wevrobis SeCereba finansur valdebulebaTa


Seusruleblobis gamo
wesdebis me-9 muxlis Tanaxmad, wevr qveynebs, romlebic ugulebel-
yofen nakisr finansur valdebulebebs, SesaZloa SeuCerdeT we-
vroba ministrTa komitetsa da saparlamento asambleaSi. aRs-
aniSnavia me-8 da me-9 muxlebiT gaTvaliswinebul procedurebs
Soris arsebuli sxvaoba. me-9 muxliT dadgenili procedura iu-

48. ix. rekomendacia 1395 (1999), rekomendacia 1451 (2000), punqti 11 da rekomen-
dacia 1513 (2001).

56
evropis sabWos konstituciuri statusi

ridiulia da araferi aqvs saerTo SesaZlo gaZevebasTan, Tumca,


Tuki finansuri valdebulebebi sistematurad ar sruldeba, wevr
qveyanas SesaZloa eTxovos Tavisi wevris statusis gamoTxovna.
ras gulisxmobs `finansuri valdebulebebi~? - pirveli, es aris
saxelmwifo Senatanis gadaxda saerTo biujetSi. Tumca es termini,
garda ministrTa komitetSi warmomadgenlobasTan dakavSirebuli
xarjebisa (38-e muxlis a. punqti), aerTianebs aseve saparlamento
asambleis Sexvedrebsa da komitetebSi monawileobis xarjebsac.
finansuri valdebulebebi SesaZloa aseve exebodes wilobriv Se-
TanxmebaTa biujetSi Senatanebs, romelTac exeba sawesdebo rezo-
lucia (93) 2849.
me-9 muxli bundovans tovebs, Tu ra odenobis davalianeba Se-
saZloa iqces reagirebis mizezad. Tumca, calkeuli qveynebis da-
valianebaTa gaTvaliswinebiT, ministrTa komitetma 1994 wlis 4
noembers daadgina, rom gansakuTrebul garemoebaTa garda, `wesde-
bis me-9 muxli Seexos nebismier saxelmwifos, romelic ori wlis
ganmavlobaSi sruliad an nawilobriv ver akmayofilebs finansur
valdebulebebs~.

specialuri statusi
evropis sabWosTan TanamSromlobis mosurne saxelmwifoebs Se-
saZloa mieniWoT sxvadasxva tipis specialuri statusi. amasTan,
dRes seriozul kiTxvebs evrokavSiris SesaZlo statusi badebs,
gamomdinare iqidan, rom misi 25 wevri qveyana amJamad umravles-
obas Seadgens evropis sabWoSi, romlis pasuxismgeblobaTa sfero
sul ufro metad emTxveva misas.

asocirebuli wevris statusi


wesdebis me-5 muxliT gansazRvruli asocirebuli wevris statusi
amJamad moZvelebulia. misi SemuSaveba ganapiroba im droisaTvis
ori nawilobriv suverenuli `qveynis~ - germaniis federaciuli
respublikisa da saaris50 - evropis sabWos saqmianobasTan swrafi
asocirebisTvis saTanado pirobebis Seqmnam. germaniis federaciu-
li respublika aRniSnuli statusiT sargeblobda 1950 wlis ivli-
sidan mis sruluflebian gawevrianebamde, 1951 wlis maisSi, saari

49. ix. gv. 35 da Semdeg.


50. gansxvaveba `saxelmwifoebsa~ da `qveynebs~ Soris pirobiTia.

57
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ki 1950 wlis maisidan 1957 wlamde, rodesac is referendumis Se-


degad germaniis SemadgenlobaSi Sevida.
sxva sityvebiT, muxli, romelic asocirebuli wevris statuss
awesebs, araviTar mizans aRar emsaxureba. arsebuli varaudiT,
SeiZleboda misi imgvarad Secvla, rom am statusiT esarge-
bla zogierT araevropul qveyanas, romlebic aseT SemTxvevaSi
ufro mWidrod SeZlebdnen organizaciasTan TanamSromlobas51.
amgvarad iqna navaraudebi statusis SesaZlo sargeblianoba mo-
mavalSi52.

damkvirveblis statusi
nebismier saxelmwifos, romelic aRiarebs demokratiis, kanonis
uzenaesobisa da adamianis uflebaTa dacvis principebs da surs
evropis sabWosTan TanamSromloba, ministrTa komitetis mier Se-
saZloa mieniWos damkvirveblis statusi, romelsac aregulirebs
sawesdebo rezolucia (93) 26. saparlamento asambleis Tanxmobis
SemTxvevaSi, is SeiZleba aseve mieniWos saerTaSoriso samTavroba-
TaSoriso organizaciebs, romlebic TavianTi saqmianobiT evropis
sabWos damxmared gvevlinebian.
rezoluciis me-5 punqtis Tanaxmad, damkvirveblis statusi mis
mflobel saxelmwifos ar aniWebs ministrTa komitetsa da sapar-
lamento asambleaSi warmomadgenlobis uflebas, garda im SemTx-
vevisa, rodesac am ori organodan romelime, TavisTan mimarTeba-
Si sxvagvarad gadawyvets. Tumca, damkvirvebel qveynebs TavianTi
warmomadgenlebis wargzavna SeuZliaT saeqsperto komitetebSi
(xmis uflebis gareSe) da, maspinZeli qveynis Tanxmobis SemTxvevaSi,
specializebul ministrTa konferenciebzec53. maT SeuZliaT aseve
mudmiv damkvirvebelTa daniSvnac evropis sabWoSi.
aSS-s damkvirveblis statusi mieniWa 1996 wlis 10 ianvars, kanadas
1996 wlis 29 maiss, iaponias 1996 wlis 21 noembers, meqsikas ki 1999
wlis 7 dekembers. amerikeli, kanadeli da iaponeli damkvirveblebi
ministrTa moadgileebis Sexvedrebs regularulad eswrebian, xolo
israelis, kanadisa da meqsikis parlamentebi TavianT damkvirvebel

51. ix. moxseneba, romelsac efuZneba rekomendacia 1212 (1993), dok. 6788.
52. ix. axali sityvaTwyoba, SemoTavazebuli asambleis biuros moxsenebaSi, romelic
erTvis redemanis moxsenebas, dok. 6629, da rekomendacia 1212 (1993) evropis sabWos
Sesworebuli wesdebis Sesaxeb (ix. danarTi X).
53. es konferenciebi sruli mniSvnelobiT evropis sabWos stuqturebs ar warmoad-
gens, Tumca sabWos direqtoratebi monawileobas iReben maT momzadebasa da msvle-
lobaSic.

58
evropis sabWos konstituciuri statusi

delegaciebs agzavnian asambleaSi. da bolos, evrokomisia, rogorc


wesi, ministrTa moadgileebis Sexvedrebzea warmodgenili.
samTavrobaTaSoriso organizaciebs, romlebic mzad arian evropis
sabWosTan mWidro TanamSromlobisaTvis, 26-e (93) rezoluciis me-7
punqtis safuZvelze, SesaZloa mieniWoT damkvirveblis statusi.

`specialuri stumris~ statusi


specialuri stumris statusi saparlamento asambleis mier Semo-
Rebul iqna 1989 wlis maisSi da mis reglamentSi samarTlebrivi
statusi mieniWa. Tavdapirvelad is warmoadgenda liberali Svei-
carieli parlamentaris, manamde aRmosavleT evropis komunistu-
ri reJimebis mwvave kritikosis, piter sageris naazrevs da miznad
isaxavda `gardamaval~ periodSi myofi qveynebisTvis Sansis mice-
mas, asambleis sxdomebis meSveobiT gacnobodnen saparlamento de-
mokratias moqmedebaSi. berlinis kedlis aRebisTanave, es statusi
mieniWa ungreTis, poloneTis, sabWoTa kavSirisa da iugoslaviis
parlamentebs, ramac organizaciaSi wevrobis gza gauxsna yofil
sabWoTa blokis qveynebs.
saparlamento asambleis reglamentis Tanaxmad (59-e muxlis 1-li
punqti), specialuri stumris statusis miniWebis sakiTxs wyvets
biuro. TiToeul specialur stumars miekuTvneba adgilebis is
raodenoba (Semcvlelebis gareSe), ramdensac mas savaraudod miaku-
Tvnebdnen sruluflebian wevrad miRebis SemTxvevaSi (59-e muxlis
me-4 punqti). specialuri stumari qveynis delegaciis wevrebi sxdo-
mebs xmis uflebis gareSe eswrebian (59-e muxlis me-7 punqti). maT
SeuZliaT komitetis Sexvedrebze daswrebac, diskusiebSi Cabmisa
Tu xmis micemis uflebis gareSe (47-e muxlis me-5 punqti).
specialuri stumris statusis mqone delegaciaTa ricxvma sagr-
Znoblad iklo mas Semdeg, rac Sesabamisi qveynebi evropis sabWos
miuerTdnen, amJamad ki arc erTi amgvari statusis mqone qveyana
aRar arsebobs. beloruss aRniSnuli statusi 1997 wlis 13 ianvars
SeuCerda im motiviT, rom qveyanaSi Seqmnili politikuri situacia
miCneul iqna evropis sabWos principebTan Seusabamod.

evrokavSiris gansakuTrebuli SemTxveva


evrokavSiris gafarToeba da evropuli konstituciis miReba uda-
vod did gavlenas iqoniebs evrokavSirisa da misi wevri qveynebis
rolze evropis sabWoSi (sadac es ocdaxuTi saxelmwifo amJamad

59
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

umravlesobas Seadgens). droa, axleburad Sefasdes am ori orga-


nizaciis erToblivi saqmianobis saSualebebi da moxdes maT Zalis-
xmevaTa ufro mWidro koordinireba standartebis SemuSavebis sfe-
roSi54. erTi ki faqtia, evrokavSiris mierTebam adamianis uflebaTa
evropul konvenciasTan, romelic evropul konstituciaSic iqna
CarTuli da evropis sabWos sxva evropul konvenciaTa gaTavisebam
misi mxridan, unda uzrunvelyos evropul sivrceSi gamoyenebuli
samarTlebrivi standartebis urTierTSeTavsebulobis minimaluri
done mainc.
arada, imis gamo, rom evrokavSiri ar aris arc saxelmwifo, arc
samTavrobaTaSoriso organizacia, daxvewas saWiroebs sabWos mu-
SaobaSi misi Cabmis gzebi. evropis sabWos yofili generaluri
mdivani, valter Svimeri saubrobda sruliad axleburi midgomis
saWiroebasa da `instituciuri partniorobis~ garkveul formaze,
rac evrokavSirs miscemda saSualebas, emoqmeda misi 25 wevri qve-
ynis saxeliT im sferoebSi, romlebSic delegirebul uflebamo-
silebas flobs. aSkaraa, rom amgvari TanamSromlobis detalebi,
gansakuTrebiT ki misi mizani, kenWisyraSi monawileobis sakiTxebi
(mas SesaZloa mieces sakuTar wevrTa nacvlad xmis micemis ufleba
misTvis prerogatiul sferoebSi) da finansuri Senatanis odeno-
ba, unda iqnes SeTanxmebuli rogorc evrokavSirTan, ise mis wevr
qveynebTan55.

54. ix. qvemoT, gv. 173 da Semdeg.


55. sainformacio dokumenti SG/Inf (2003) 35, 2003 wlis 25 seqtemberi: One Europe
a Europe of partners: Towards an associate partnership between the Council of Europe and
the European Union, generaluri mdivnis memorandumi.

60
Tavi 4
evropis sabWos struqtura
evropis sabWos struqtura asaxavs Tavdapirvel kompromiss er-
Tis mxriv, zeerovnuli evropis apologetebsa da meores mxriv,
ubralod samTavrobaTaSoriso TanamSromlobis momxreebs Soris.
safrangeTis maSindelma sagareo saqmeTa ministrma, JorJ bidom,
briuselis xelSekrulebis sabWos Sexvedraze miiCnia, rom unda
dawyebuliyo molaparakebebi haagis kongresis Sedegebis praqtiku-
li xorcSesxmis mizniT. is gamovida evropis asambleisa da eko-
nomikuri da sabaJo kavSiris Seqmnis mowodebiT, dasawyisisaTvis
briuselis xelSekrulebis xuTi wevris monawileobiT. mis winada-
debas miesalma belgia, magram Seuvali iyo didi britaneTi, ro-
melsac ar surda, raime saerTo hqonoda imgvar asambleasTan, ro-
melSic misi pozicia SeiZleboda mowinaaRmdegeTa xmebs gadaewona.
misTvis sasurveli organizacia unda yofiliyo ubralod `evropis
sabWo~, romlis farglebSic suverenuli mTavrobebi TavianTi ar-
Cevanis mixedviT imoqmedebdnen.
evropis sabWos wesdebaSi Cadebuli kompromisi farTod iziarebs
britanul xedvas. is aarsebs or ZiriTad organos: ministrTa ko-
mitets, romelic samTavrobaTaSoriso bunebisaa (da ara zeero-
vnuli) da flobs gadawyvetilebis miRebis uflebamosilebas da
sakonsultacio uflebebis mqone saerTaSoriso saparlamento
asambleas. didi britaneTis poziciam imarjva aseve SeTanxmebaSi,
romlis Tanaxmad, saparlamento asambleis warmomadgenlebi unda
daniSnuliyvnen TiToeuli mTavrobis mier individualurad dad-
genili wesis Sesabamisad.
zogierTi parlamentari kvlavac imedovnebda asambleis gada-
mwyvet organod qcevas da am mimarTebiT organizaciis wesdebis
gadaxedvaze saubari 1949 wlis agvistoSi, pirvelive sxdomaze iqna
wamowyebuli. ministrTa komiteti kvlav Seuvali gaxldaT, Tumca,
saparlamento asambleam droTa ganmavlobaSi moaxerxa da miaRwia
met avtonomiurobas. pirveli daTmoba moxda 1951 wels, rodesac
SeTanxmebul iqna delegatebis mxolod erovnuli parlamentebis

61
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

mier arCeva an daniSvna. mogvianebiT mopovebuli uflebiT, minis-


trTa komitets asambleisaTvis sakonsultaciod unda miemarTa
mniSvnelovani politikuri sakiTxebis gadawyvetisas, gansakuTre-
biT ki evropis sabWoSi SeTanxmebuli konvenciebisa da axali wevre-
bis miRebis Taobaze.
saparlamento asamblea marTalia sakonsultacio uwyebadve rCebo-
da, tribunis funqciebi mas mainc gamokveTil avtoritets sZenda.
mas Semdeg, rac misi dRis wesrigi ministrTa komitetis mier da-
mtkicebas aRar saWiroebda56, is mogvevlina araTu ubralo Tav-
Seyris adgilad, aramed imgvar organod, sadac SesaZlebeli iyo
organizaciis kompetenciaSi Semavali nebismieri sakiTxis wamoWra,
misi sajaro ganxilvaze gamotana da ministrebisTvis samoqmedo re-
komendaciis SemuSaveba. ministrTa komitetisaTvis biZgis mimcemis
rolSi, asamblea maleve iqca RirSesaniSnav evropul forumad. am
faqtma asaxva hpova msoflios mravali lideris arCevanSi, Tavian-
Ti gancxadebebisTvis es tribuna gamoeyenebinaT. 90-iani wlebis
gafarToebis procesma is Seudareblad warmomadgenlobiTi gaxada
da gazarda misi avtoriteti.
ministrTa komiteti SesaZloa aris evropis sabWos gadawyvetile-
bis mimRebi organo, misi Zalaufleba mainc SezRudulia. marTalia,
mas SeuZlia wevri qveynebis mimarT rekomendaciebis gacema, magram
isini arasavaldebulo bunebisaa. mas aseve SeuZlia, mouwodos maT
evropis sabWos xelSekrulebaTa xelmowerisa da ratifikaciisaken,
magram ver SeZlebs maT iZulebas. mis mier gansaxilvel sakiTxTagan
namdvilad savaldebulo bunebis mqone mxolod isinia, romlebic
ukavSirdeba evropis sabWos organizebasa da Sida SeTanxmebebs.
wesdebis Tanaxmad, generaluri mdivani evropis sabWos institu-
ciur nawils ar warmoadgens. is ubralod adgens, rom `ministrTa
komitetsa da saparlamento asambleas emsaxureba samdivno. Tum-
ca, generaluri mdivnis biuros mniSvneloba gazarda generaluri
mdivnis arCevam saparlamento asambleis mier, ramac mas politiku-
ri elferi SesZina. generaluri mdivani, evropis sabWos poziciis
gamaxmovaneblis rolSi, amJamad didi gavlenis mqonea rogorc or-
ganizaciis SigniT, ise mis gareT. is organizebasa da koordinacias

56. jer kidev 1949 wlis noemberSi, ministrTa komiteti daTanxmda, rom praqti-
kaSi is aRar gaswevda asambleis dRis wesrigis zedamxedvelobas, rasac is wesdebis
(Tavdapirveli variantis) 23-e muxlis safuZvelze axorcielebda, im pirobiT, Tuki
gansaxilveli sakiTxebi Seexeboda 1-li muxlis CamonaTvals. 1951 wlis maisSi, 23-e
muxli saTanadod iqna Sesworebuli da asambleam moipova sakuTari dRis wesrigis
damoukideblad kontrolis ufleba.

62
evropis sabWos konstituciuri statusi

uwevs sabWos saqmianobas da misi politikis mamoZravebel Zalad


gvevlineba.
saparlamento asambleas, ministrTa komitetsa da generalur mdi-
vans Soris arsebuli mudmivi dialogis wyalobiT, dRes evropis sa-
bWo angariSgasawevi Zalaa rogorc evropaSi, ise mTels msoflioSi.

evropis sabWos sawesdebo organoebi


wesdebis me-10 muxli erTmniSvnelovnad adgens: `evropis sabWos
organoebia: i. ministrTa komiteti; ii. sakonsultacio asamblea~.
CamonaTvalis Tanmimdevroba asaxavs avtorTa (gansakuTrebiT ki
britanel avtorTa) ganzraxvas, ministrTa komiteti eqciaT evro-
pis sabWos ZiriTad birTvad. saparlamento asambleis gavlena da
mniSvneloba ki amasobaSi stabilurad izrdeboda da dReisaTvis,
maT rolebi SesaZloa gacvales kidec.

xministrTa komiteti
ministrTa komiteti evropis sabWos umaRlesi samTavrobaTaSoriso
uwyebaa, romelsac erTaderTs gaaCnia organizaciis sasargeblod mo-
qmedebisa da gadawyvetilebis miRebis uflebamosileba. wevri mTavro-
bebi komitetSi Tanasworuflebianni arian da ikribebian, raTa gaaxmo-
vanon TavianTi qveynebis Sexedulebebi evropuli masStabis proble-
mebze da erTad iRvawon maTze erToblivi gadawyvetilebebis ZiebaSi.
es uwyeba SesaZlebels xdis gadawyvetilebaTa koleqtiur miRebas da
xels uwyobs wevr qveynebs Soris TanamSromlobas mis mandatSi moq-
ceul nebismier sakiTxze. da bolos, saparlamento asambleasTan er-
Tad, is dgas organizaciis ZiriTad faseulobaTa sadarajoze.

wevroba
evrokavSiris sabWosgan gansxvavebiT, ministrTa komitetis Semad-
genloba ar icvleba gansaxilveli sakiTxebis Sesabamisad. mis we-
vrebs mxolod wevri qveynebis sagareo saqmeTa ministrebi Seadge-
nen. miuxedavad amisa, wesdebaSi naTqvamia:
im SemTxvevaSi, rodesac sagareo saqmeTa ministris warmodgena ver
xerxdeba an garkveuli garemoebebis gamo ar aris sasurveli, misi mo-
valeobebis Semsruleblad SesaZloa dasaxelebul iqnes sxva piri, ro-
melic SeZlebisdagvarad unda iyos mTavrobis wevri57.

57. reglamentis me-14 muxli.

63
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

praqtikaSi sagareo saqmeTa ministrebs xSirad cvlian mTavrobis


sxva wevrebi (evropul saqmeTa ministrebi, specialuri saxelmwifo
mdivnebi) an gamocdili diplomatebi.
zemoTqmuli ra Tqma unda ar niSnavs, rom sxva ministrebs ar Za-
luZT specializebuli konferenciebis mowveva. pirveli amgvari
- socialur da ojaxur saqmeebze pasuxismgebel ministrTa konfe-
rencia - Sedga 1959 wels. 1970 wlidan yovelive aman regularuli
RonisZiebebis saxe miiRo farTo speqtris sferoebSi (iusticia,
ganaTleba, ojaxuri saqmeebi, janmrTelobis dacva, ekologia, ad-
gilobrivi xelisufleba, migracia, sqesTa Soris Tanasworoba, da-
saqmeba, masmedia, kultura, sporti da axalgazrdoba). am tipis
konferenciebze wamoiwyeben proeqtebs, romlebzec SemdgomSi mu-
Saoben an wevri saxelmwifoebi, an TviT evropis sabWo. formalu-
rad sabWos struqturebs miRma moqmedni, konferenciebi TavianT
daskvnebs mainc miawvdian ministrTa komitets58.
ministrTa komiteti SesaZloa aseve Seikribos moadgileebis do-
neze. maT wesdeba ar ixseniebs, Tumca, komitetis 1952 wlis mar-
tis gadawyvetilebiT, ministrebs SesaZloa hyavdeT moadgileebi,
uflebamosilni maTi saxeliT moqmedebaze59. moadgileebi arian
aseve TavianTi qveynebis mudmivi warmomadgenlebi evropis sabWo-
Si60 (rac niSnavs, rom isini realurad or funqcias iTavseben) da
amave saxiT gadian akreditacias generalur mdivanTan. Cveule-
briv, maT gaaCniaT elCis (zogjer movaleobis Semsruleblis (char-
g daffaires)) rangi. isini floben diplomatiur imunitets da mo-
Rvaweoben q. strasburgSi.
ar arsebobs araviTari samarTlebrivi gansxvaveba komitetis minis-
trTa Tu `moadgileebis doneze~ gamarTul Sexvedrebs Soris. moad-
gileebs gaaCniaT ministrTa msgavsi uflebamosilebani da maTi ga-
dawyvetilebebic igive Zalis mqonea. marTalia, maTi daskvnebi iwyeba
sityviT - `ministrTa moadgileebi~, amis sanacvlod, maT mier miRebu-
li formaluri rezoluciebi iwyeba sityvebiT - `ministrTa komiteti~
- TiTqosda isini TviT ministrTa doneze iyos miRebuli.
faqtiurad, moadgileebs gaaCniaT nebismier im sakiTxze msje-

58. ix. evropul mSeneblobaSi evropis sabWos samomavlo rolis Sesaxeb ministrTa
komitetis (89) 40 rezoluciis me-3 nawilis me-17 muxlis c. punqti, romlis Zali-
Tac, komitets eniWeba Tavisi Zalauflebis ministrTa konferenciisadmi droebiT
safuZvelze delegirebis uflebamosileba.
59. rezolucia (52) 24.
60. 1951 wels ministrTa komitetma, sabWosTan myari kontaqtebis SesanarCuneblad,
wevr saxelmwifoebs Txova mudmiv warmomadgenelTa daniSvna.

64
evropis sabWos konstituciuri statusi

lobis uflebamosileba, razec komitetia pasuxismgebeli, Tumca


praqtikaSi politikuri sakiTxebis ganxilva ministrebis prero-
gativas Seadgens. moadgileebs aseve SeuZliaT gamarTon debatebi
nebismier saerTo interesis mqone sakiTxze (erovnuli Tavdacvis
sferos garda). nebismieri gadawyvetileba, romelic ar saWiroebs
ministrebisa Tu generaluri mdivnis doneze SemuSavebas, miiRe-
ba moadgileebis mier. Tumca, maTi reglamentis me-2 muxlis me-
3 punqtiT, maT SesaZloa ar miiRon gadawyvetilebebi sakiTxebze,
romelTac Tundac erTi (an meti) maTgani didi politikuri mniS-
vnelobis mqoned miiCnevs, an romelic wesdebis Tanaxmad saWiroebs
xmaTa erTsulovnebas. dava, Tu ra rigisaa sakiTxi, wydeba moadgi-
leTa ori mesamedi umravlesobis gadawyvetilebiT (wesdebis me-20
muxli). nebismier moadgiles aqvs ufleba, moiTxovos specifikuri
sakiTxis ministrTa komitetisadmi gadacema.

rogor funqcionirebs komiteti


xelmZRvaneloba
wevri qveynebi ministrTa komitetis Tavmjdomaris postze eqvs-
Tviani vadiT, inglisuri anbanis TanmimdevrobiT monacvleoben.
igive wesi vrceldeba moadgileebzec. maisi da noemberi tradiciu-
lad iTvleba Tavmjdomareobis Secvlis periodad.
ministrebs SeuZliaT TavianTi jeris gatareba, magram am SemTxve-
vaSi isini kargaven adgils da SesaZloa ver Caibaron Tavmjdoma-
reoba momdevno sxdomaze (ministrTa komitetis reglamentis me-
8 muxli). es SesaZlebloba Tavdapirvelad SemuSavda politikuri
problemebis mqone ama Tu im qveynisaTvis saSualebis micemis miz-
niT, gadaedo sakuTari Tavmjdomareoba da amgvarad erCia avansce-
nis miRma darCena.

biuro
ministrebisa da maTi moadgileebis gankargulebaSia biuro. Tavda-
pirvelad, 1975 wels is Seiqmna moadgileTa muSaobis gasaadvile-
blad. 2001 wlis maisidan masSi Sedis 6 wevri: ministrTa komitetis
mimdinare Tavmjdomare, misi bolo ori Tavmjdomare da momdevno
sami Tavmjdomare. is ikribeba daaxloebiT TveSi samjer, umTavre-
sad menejmentis sakiTxebis gadasawyvetad, maT Soris moadgileTa
Sexvedrebis mosamzadeblad. biurom unda uzrunvelyos aseve sa-
qmianobis mudmivoba Tavmjdomareobis cvlisas.

65
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

samdivno
evropis sabWos personalidan kompleqtdeba ministrTa komite-
tis samdivno, romelic pasuxismgebelia generaluri direqtoris
rangis mqone ministrTa komitetis mdivnis winaSe. is organizebas
uwevs ministrTa sxdomebsa da moadgileebis Sexvedrebs da uzrun-
velyofs maT Seuferxebel muSaobas.

ministrTa komitetis sxdomebi da moadgileTa


Sexvedrebi
wesdebis 21 - e muxlis c. punqtma, romelic evropis sabWos arsebobis
pirvelive dReebSi SemuSavda, SesaZloa SecdomaSi Seiyvanos arapro-
fesionali. is adgens: `komiteti ikribeba sakonsultacio (saparlamen-
to) asambleis yoveli sxdomis dawyebamde da dawyebisas, iseve rogorc
nebismier sxva dros, saTanado gadawyvetilebis safuZvelze~. frazis
meore nawili amJamadac ZalaSia. pirveli ki, gamomdinare iqidan, rom
sxdomebi nawilobiT sxdomebad daiyo, Zaladakargulia. sagareo saqme-
Ta ministrebi 1950 wels Seikribnen oTxjer, 1951 wels samjer da amis
Semdeg, mravali wlis ganmavlobaSi isini weliwadSi orjer ikribebod-
nen. amJamad ki isini mxolod erTxel ikribebian, erTi dRis an dRe-naxe-
vris xangrZlivobiT, evropul TanamSromlobaSi arsebuli winsvlis Se-
safaseblad, politikuri situaciis gasaanalizeblad da organizaciis
saqmianobisaTvis saWiro politikuri biZgis misacemad.
garda amisa, 1999 wlidan moadgileebi ikribebian yovel kviras,
oTxSabaTobiT, iseve rogorc araerTi momxsenebeli Tu samuSao
jgufis farglebSi61.
ministrTa komiteti, sxvagvari gadawyvetilebis ararsebobis Se-
mTxvevaSi, ikribeba daxurul kars miRma sabWos ganlagebis adgil-
ze (wesdebis 21-e muxlis a. punqti), rogorc wesi, Tavis Sexvedra-
Ta darbazSi. is TviTon gadawyvets, Tu ra saxis informaciis gamo-
qveynebaa SesaZlebeli mis daskvnebTan da debatebTan dakavSirebiT
(21-e muxlis b. punqti). debatebi fiqsirdeba konfidencialur Ca-
nawerebSi, Tumca saboloo komunike, romelic Tavmjdomaris das-
kvnebsac moicavs, qveyndeba TiToeuli sxdomis bolos.
ministrebis SexvedraTa konfidencialoba aadvilebs dialogs da

61. momxsenebeli jgufebi moadgileebis mier Seiqmna 1985 wels. isini aerTianeben moad-
gileTa garkveul raodenobas (xSir SemTxvevaSi warmodgenilni maTi Semcvlelebis
mier). moadgileTa Sexvedrebis organizebaSi maT daxmarebas uwevs samdivno. 1999 wels,
evropis sabWos axali prioritetebis asaxvis mizniT, ganxorcielda maTi reorganizeba.

66
evropis sabWos konstituciuri statusi

politikur TanamSromlobas, magram amasTanave, is asustebs evro-


pis sabWos im TvalsazrisiT, rom aseT dros ver xdeba gadawyve-
tilebis miRebis procesis gamWvirvalobis uzrunvelyofa. Tumca,
unda aRiniSnos, rom es wesi amJamad gamartivebulia. magaliTad,
saparlamento asambleasTan TanamSromlobis gaadvilebis mizniT,
misi prezidenti moiwveva ministrTa Sexvedrebze dasaswrebad.

uflebamosilebani
wesdebis me-13 muxlis Tanaxmad, mxolod ministrTa komitets ga-
aCnia uflebamosileba, imoqmedos evropis sabWos saxeliT. marTa-
lia, mas sabWos zogadi miznebis misaRwevad saWiro saSualebebis
moZieba moeTxoveba, misi resursebi am mxriv SezRudulia. swored
amis gamo, evropis sabWos ganviTareba arasodes emTxveoda haagis
konferenciis ambiciebs.

zogadi misia: evropis sabWos miznebis realizeba


ministrTa komitets ekisreba mravali valdebuleba. wesdebis me-15
muxlis ZaliT, saparlamento asambleis rekomendaciis safuZvelze
an sakuTari iniciativiT, mas moeTxoveba `evropis sabWos miznis
miRwevisaTvis saWiro zomebis SemuSaveba, konkretul sakiTxebze
konvenciebisa da SeTanxmebebis dadebisa da mTavrobaTa saerTo po-
litikis miRebis CaTvliT~.

ministrTa komiteti qmnis saxelmwifoebs Soris dialogisa da po-


litikuri TanamSromlobis baziss, mihyavs ra saqmianoba gadawyve-
tilebaTa koleqtiuri miRebisken im sakiTxebSi, romlebzec evro-
pis sabWoa pasuxismgebeli. misi gadawyvetilebebi iRebs wevri qve-
ynebisadmi rekomendaciebis saxes an saerTaSoriso SeTanxmebebad
yalibdeba. orive maTgani gaxlavT wevri qveynebis kanonmdeblo-
baTa harmonizebis safuZveli, Tumca rekomendaciebs ar gaaCniaT
iuridiuli Zala, xolo SeTanxmebebi savaldebuloa mxolod im qve-
ynebisTvis, romlebic ganaxorcieleben maT ratifikacias.

zogadad, ministrTa komiteti pasuxismgebelia sabWos samTavrobaTa-


Soriso saqmianobis gaZRolaze. organizaciis moRvaweoba didi xnis
ganmavlobaSi arc urTierTSeTanxmebuli iyo da arc meToduri; mxo-
lod yovelwliuri samTavrobaTaSoriso samoqmedo programis Semo-
Rebis Semdeg, 1966 wels, gaCnda sistemuri dagegmarebisa da biujeti-

67
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

rebis saSualeba62. pirveli amgvari programa ministrTa komitetma mii-


Ro 1966 wlis 2 maiss, maSindeli generaluri mdivnis, piter smitersis
iniciativiT. xuTwliani programebi SemoRebul iqna 1974 wels. 1989
wlidan cxadi gaxda, rom xuTwliani dagegmareba Zalian xisti iyo
evropaSi mimdinare swraf cvlilebebze sapasuxod. ukve 1992 wlidan
moadgileebi samuSao programebs amtkiceben yoveli wlis bolos da
mrCeveli da teqnikuri komitetebis SemweobiT, iReben maT ganxorcie-
lebaze pasuxismgeblobas. yovelive aman, programis ganxorcielebaSi
daxmarebis aRmoCenis mizniT, ocamde mudmivmoqmedi komitetisa da
eqspertTa mravali droebiTi komitetis Seqmna gamoiwvia63.

Sida sakiTxebis mogvareba


wesdebis me-16 muxli adgens: `ministrTa komiteti iRebs savalde-
bulo xasiaTis mqone gadawyvetilebebs evropis sabWos Sida orga-
nizaciul da mowyobasTan dakavSirebul yvela sakiTxze~. am mizniT,
komiteti SeimuSavebs saWiro finansur da administraciul SeTanx-
mebebs. aRniSnuli, rogorc gi de veli ambobs, aris `organizaciis
umaRlesi administraciuli da finansuri uflebamosileba~64. misi
yvelaze mniSvnelovani gadawyvetilebebi formulirebulia iuri-
diulad savaldebulo bunebis mqone rezoluciebSi.

biujetis kenWisyra
ministrTa komitetis finansuri funqcia asaxulia wesdebis 38-e muxl-
Si, romlis safuZvelze, evropis sabWos wliur biujets mas dasamtkice-
blad gadascems generaluri mdivani. biujeti moadgileebs gadaecemaT
noemberSi da samoqmedo programasTan erTad iZens rezoluciis saxes.
saparlamento asambleam warmatebulad moaxerxa mis sakuTar biujet-
ze ministrTa komitetis gavlenis Sesusteba. 1953 wels mopovebuli
uflebiT, mas daerTo sakonsultacio mosazrebis gamoTqmis neba evro-
pis sabWos biujetis asambleasTan dakavSirebuli nawilis Sesaxeb, 1963

62. ministrTa komiteti iRebs rekomendaciebs asambleisgan, moxsenebebs special-


izebul ministrTa konferenciebisgan da regularul winadadebebs mmarTveli
komitetebisgan, romlebic aerTianeben wevri qveynebis specializebul saministro-
Ta warmomadgenlebs.
63. mudmivmoqmedi komiteti gansazRvrulia, rogorc `nebismieri komiteti, romelic pir-
dapir aris pasuxismgebeli ministrTa komitetis winaSe da romelSic yvela wevri qveynis
mTavrobas SeuZlia sakuTari warmomadgenlebis, sasurvelia rac SeiZleba maRali rangis
erovnul oficialur pirTa, dasaxeleba~. ix. ministrTa komitetis rezolucia (76) 3
komitetis struqturis, kompetenciisa da samuSao meTodikis Sesaxeb.
64. De Vel, G., The Committee of Ministers of the Council of Europe, Strasbourg, Council of
Europe Publishing, 1994.

68
evropis sabWos konstituciuri statusi

wlidan ki CarTul iqna mTlianobaSi misi SemuSavebis procesSic. finan-


sur debulebaTa Tanaxmad, moadgileebs daxmarebas uwevs damoukide-
bel eqspertTa sabiujeto komiteti, romelsac wevri mTavrobebis mier
SemoTavazebul kandidatTagan aarsebs ministrTa komiteti.

administraciuli saqmeebi
wesdebis 37-e muxlis b. punqtis Tanaxmad, generaluri mdivani
samdivnos saqmianobasTan dakavSirebiT pasuxismgebelia ministrTa
komitetis winaSe.

sakuTari reglamentis damtkiceba


wesdebis me-18 muxlis safuZvelze, ministrTa komiteti amtkicebs
sakuTar reglaments, romelSic gansazRvrulia misi struqtura da
organizacia. moadgileebs gaaCniaT TavianTi sakuTari reglamenti.

evropuli konvenciebisa da SeTanxmebebis saboloo


teqstebis miReba
ix. qvemoT, gv. 117.

zedamxedveloba adamianis uflebaTa evropuli


sasamarTlos ganCinebaTa aRsrulebaze
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-11 oqmis safuZvelze
Sesworebuli 46-e muxlis mixedviT, ministrTa komiteti zedamxed-
velobas uwevs sasamarTlos ganCinebaTa aRsrulebas, Tanaxmad `mi-
nistrTa komitetis mier adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
46-e muxlis me-2 punqtis xorcSesxmis mizniT dadgenili norme-
bisa~. (2001 wlis 10 ianvars, moadgileTa 736-e Sexvedraze miRe-
buli teqsti). amasTan dakavSirebiT, moadgileebi yovelwliurad
marTaven `adamianis uflebaTa~ eqvs specialur Sexvedras.
ministrTa komitetis movaleobis erT nawils Seadgens gadamowmeba
imisa, namdvilad aRsrulda Tu ara sasamarTlos mier mikuTvnebuli
samarTliani dakmayofilebis gadaxda. garda amisa, is meTvalyureobs
konkretul darRvevaTa aRmkveTi zomebis miRebis process da am darR-
vevaTa Sedegebis SeZlebisdagvarad gamosworebas. ministrTa komiteti
aseve amowmebs, SemuSavda Tu ara zogadi zomebi igive rigis darRvevaTa
samomavlod Tavidan asacileblad an amJamad mimdinareTa aRsakveTad
(debuleba me-3).

69
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

yovel calkeul SemTxvevaSi, mas Semdeg rac dadasturdeba saxelmwifos


mxridan ganCinebis aRsasruleblad saWiro yvela zomis gatareba, komi-
teti iRebs daskvniT rezolucias, romelSic aRniSnavs, rom man Seasru-
la konvenciis 46-e muxlis me-3 punqtiT misTvis miniWebuli funqciebi
(debuleba me-8). man SesaZloa aseve miiRos Sualeduri rezolucia, ro-
melSic gadmoscems informacias ganaCenis aRsrulebis procesSi dafi-
qsirebuli winsvlis Sesaxeb an, saWiroebisamebr, gamoxatavs SeSfoTebas
an gascems mosazrebebs aRsrulebasTan dakavSirebiT (debuleba me-7).
ganCinebaTa aRsruleba saxelmwifoebis mxridan zogjer nel tem-
pebSi mimdinareobs. garTulebebis damatebiT wyarod maTTvis Se-
saZloa iqces ganCinebaSi arasakmarisi sicxadiT Camoyalibebuli
praqtikuli mxareebi. orive SemTxveva laxavs sasamarTlos avto-
ritets, gansakuTrebiT imis gamo, rom TviT ministrTa komitetsac
ar gaaCnia srulad efeqtiani zomebi ganCinebis aRsrulebis uzrun-
velsayofad. marTlac, mis erTaderT iaraRs warmoadgens damrR-
vevi saxelmwifos warmomadgenlobis uflebis SeCereba evropis sa-
bWoSi an misi garicxvac ki organizaciis rigebidan, rac Znelad
Tu SeiZleba miviCnioT Sedegis momtan qmedebad, radgan mTeli am
procesis mizani swored saxelmwifos `swor gzaze moqcevaa~.
me-14 oqmis ZalaSi Sesvlam unda daaCqaros da meti efeqtianoba
SesZinos sasamarTlos ganCinebaTa aRsrulebas. axali proceduriT,
Tuki ganCinebis SinaarsTan dakavSirebuli orazrovneba aferxebs
aRsrulebas, ministrTa komiteti (siiTi Semadgenlobis ori mesa-
medi umravlesobiT) uflebamosilia, sTxovos sasamarTlos misi
ganmarteba. sasamarTlos pasuxi ganmartebasTan dakavSirebul ne-
bismier davas agvarebs da amgvarad, aadvilebs aRsrulebaze zeda-
mxedvelobas (me-14 oqmis ZaliT Sesworebuli axali 46-e muxli).
ministrTa komitets mieniWeba aseve uflebamosileba, adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlos did palataSi Seitanos saCivari
aRusruleblobis Sesaxeb, nebismieri im saxelmwifos winaaRmdeg,
romelic uars acxadebs saboloo ganCinebis aRsrulebaze. Tumca,
manamde saxelmwifos unda mieces winadadeba, Seasrulos ganCineba-
Si mocemuli moTxovnebi. didi palatisadmi mimarTvis es gadawyve-
tileba isev da isev siiTi Semadgenlobis or mesamed umravleso-
bas saWiroebs. mis mizans ar warmoadgens saqmis xelaxali arsebiTi
ganxilva an sulac damrRvevi saxelmwifos finansuri dasja. ara-
med, oqmis avtorTa rwmeniT, amgvari nabiji sakmarisi iqneba ganCi-
nebis sisruleSi moyvanis mizniT saxelmwifoze zewolisTvis da is
ar aiZulebs ministrTa komitets, wamoiwyos gaZevebis procedura.

70
evropis sabWos konstituciuri statusi

urTierTobebi wevr qveynebTan


rekomendaciebi wevri qveynebisadmi
evropis sabWos miznebis realizebisaTvis, ministrTa komiteti
wevri qveynebis mTavrobebis misamarTiT iRebs arasavaldebulo
xasiaTis mqone rekomendaciebs (wesdebis me-15 muxlis b. punqti).
wesdebis me-20 muxlis Tanaxmad, isini miiReba ministrTa komitetis
siiTi Semadgenlobis erTsulovani gadawyvetilebiT, Tumca, 1994
wlis jentlmenuri SeTanxmebiT, dasaSvebia or mesamedi umravle-
sobis gamoyenebac65. es rekomendaciebi ar unda iqnes gaigivebuli
saparlamento asambleis rekomendaciebTan, romlebSic is sTxovs
ministrTa komitets, gaataros esa Tu is RonisZieba.
wesdebis me-15 muxlis b. punqtze dayrdnobiT, ministrTa komitetma
wevr mTavrobebs SesaZloa sTxovos misTvis informaciis miwodeba `re-
komendaciebis garSemo gatarebul RonisZiebaTa Sesaxeb~. 1987 wels
samTavrobaTaSoriso komitetebs ministrTa moadgileebis mxridan
eTxovaT rekomendaciebisa da rezoluciebis Sesrulebaze zedamxed-
veloba66. amiT wevr qveynebs eZlevaT saSualeba, ministrTa komitets
miawodon informacia specifikur valdebulebaTa aRsrulebisas war-
moqmnil problemebze, raTa am ukanasknelma SeZlos saWiro daskvnebis
gakeTeba. aRniSnuli sazedamxedvelo zomebi garkveulwilad axdens
rekomendaciebis arasavaldebulo bunebis kompensirebas.

axali wevri qveynebis miReba


rogorc davinaxeT, kandidat qveynebs evropis sabWoSi gasawevria-
neblad moiwvevs ministrTa komiteti. es mowveva iZens rezoluciis
saxes, romelSic generalur mdivans eZleva davaleba, gadaugzav-
nos is Sesabamis mTavrobebs67.

nakisr valdebulebebTan Sesabamisobis zedamxedveloba68


evropis sabWos RirebulebaTa sadarajoze mdgomma ministrTa komitet-
ma, gafarToebis Sesaxeb venis samitis gadawyvetilebaTa gaTvaliswinebiT
gadawyvita, saparlamento asambleis msgavsad awarmoos wevri qveynebis

65. ix. qvemoT.


66. 1987 wels ministrTa moadgileebis 405-e Sexvedraze samTavrobaTaSoriso
komitetebs (mmarTveli komitetebi da eqspertTa komitetebi) gaegzavna Setyobineba
TxovniT, gaeumjobesebinaT rekomendaciebisa da rezoluciebis monitoringi.
67. ix. zemoT, gv. 47.
68. ix. qvemoT, gv. 159 da Semdeg.

71
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Sesabamisobis monitoringi maT mier nakisr valdebulebebTan demokra-


tiis, adamianis uflebebisa da kanonis uzenaesobis dacvis sferoebSi,
rac Cadebulia kidec evropis sabWos wesdebaSi, adamianis uflebaTa
evropul konvenciasa Tu sxva samarTlebriv instrumentebSi.

kenWisyris wesebi
`erTi saxelmwifo, erTi xma~ warmoadgens princips ministrTa ko-
mitetSi kenWisyrisas (wesdebis me-14 muxli), sadac ar moqmedebs
warmomadgenelTa `awonili~ xmebis sistema, rasac adgili aqvs
evrokavSiris ministrTa sabWoSi.
evropis sabWos zogierTi Sida sakiTxis garSemo gadawyvetilebebis gar-
da, romlebic xmaTa ubralo umravlesobiT miiReba, ministrTa komite-
tis rezoluciebi mtkicdeba ori mesamedi umravlesobiT an, gansaku-
Trebul SemTxvevebSi, erTxmad. Tumca, praqtikaSi komiteti gadawyve-
tilebis erTsulovnad SeTanxmebis momxrea da Cveulebriv, ar misdevs
kenWisyris proceduras. imis gamo, rom evropis sabWosTvis mniSvnelo-
van sakiTxebze erTsulovnebis wesis moTxovna qmnida gadawyvetilebis
miRebis procesis blokirebisa da komitetis paralizebis saSiSroebas,
1994 wlis jentlmenuri SeTanxmebiT, es wesi Serbilebul iqna.
ministrTa komitetis kenWisyris wesebi mocemulia wesdebis me-20
muxlSi, romelic cnobs umravlesobis oTx sxvadasxva wess:
- kenWisyraSi monawileTa erTsulovneba da ministrTa komite-
tis siiTi Semadgenlobis umravlesoba;
- ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis ubralo umravle-
soba;
- ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis ori mesamedi
umravlesoba;
- kenWisyraSi monawileTa ori mesamedi umravlesoba da minis-
trTa komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesoba;

kenWisyraSi monawileTa erTsulovneba da ministrTa


komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesoba
wesdebis me-20 muxlis Tanaxmad, es wesi gamoiyeneba xuT SemTxvevaSi da
yoveli maTgani ukavSirdeba evropis sabWos politikisa da organizebis
umTavres sakiTxebs, rogoricaa ministrTa komitetis samoqmedo anga-
riSebis miReba, gadawyvetilebebi, rom sxdoma ar Sedges daxurul kars
miRma (wesdebis 21-e muxlis a. punqtis i. qvepunqti), gadawyvetilebebi

72
evropis sabWos konstituciuri statusi

daxurul kars miRma gamarTul Sexvedrebze miRebuli daskvnebisa da


debatebis Taobaze informaciis gamoqveynebis Sesaxeb (21-e muxlis b.
punqti), saparlamento asambleasTan erTad miRebuli gadawyvetilebe-
bi am ukanasknelis rigiTi sxdomebis evropis sabWos ganlagebis adgils
gareT gamarTvis Sesaxeb da rekomendaciebi wesdebis ZiriTad debule-
bebSi Sesworebebis Setanis Sesaxeb, rogoricaa 1-li muxlis d. punqti
(erovnul TavdacvasTan dakavSirebuli sakiTxebis gamoricxva evropis
sabWos kompetenciidan), me-7 muxli (wevris statusis gamoTxovnis ga-
dawyvetilebis Setyobineba), me-15 muxli (ministrTa komitetis ufle-
bamosilebani), me-20 muxli (kenWisyris wesebi ministrTa komitetSi) da
22-e muxli (saparlamento asambleis uflebamosilebani)69.

tradiciisamebr, aseve erTxmad unda miRebuliyo rekomendaciebi


mTavrobebis misamarTiT, Tumca, 1994 wlis noembris jentlmenur
SeTanxmebaze dayrdnobiT, kenWisyraSi monawileTa ori mesamedisa
da ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesobis Tanx-
mobis SemTxvevaSi, arc erTi delegacia ar moiTxovs erTsulovne-
bis wesis amoqmedebas70. miuxedavad amisa, rekomendaciebTan dakav-
SirebiT SesaZloa gakeTdes daTqmebi.

erTsulovnebis wesis gamoyeneba aseve Serbilebul iqna saparla-


mento asambleis rekomendaciebze pasuxebTan dakavSirebiT. minis-
trTa komitetis 1994 wlis dekembris daskvniT, wesdeba aRniSnuli
sakiTxis garSemo ar iTvaliswinebda araviTar savaldebulo wess
da Sesabamisad daadgina, rom am tipis pasuxebi unda damtkicebu-
liyo wesdebis me-20 muxlis d. punqtSi mocemuli umravlesobis
wesis gamoyenebiT, rac gulisxmobs kenWisyraSi monawileTa or me-
samed umravlesobasa da ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis
umravlesobas, Tumca, Zalisxmeva unda mimarTuliyo konsensusis
miRwevaze gonivrul vadebSi.

miuxedavad amisa, nebismier delegacias SeuZlia, moiTxovos sa-


kiTxis erTsulovnad miReba, Tuki misi mniSvneloba iZleva amis
safuZvels. am dros SesaZloa amoqmeddes proceduruli wesebi,
Tumca, Tavdapirveli gadawyvetileba sakiTxis mniSvnelobis Se-
saxeb saWiroebs ori mesamedi umravlesobiT miRebas.

69. ix. zemoT, gv. 24, komentarebi, dakavSirebuli 1-li muxlis d. punqtTan.
70. Tuki ministrTa komiteti warmodgenilia 45 wevriT, kenWisyrisas saWiroa sul
mcire 23 maTganis Tanxmoba, amasTan, es 23 wevri unda Seadgendes kenWisyraSi mo-
nawileTa sul mcire or mesameds, rac SeuZlebelia im SemTxvevaSi, rodesac winaaRm-
degia magaliTad 20 delegacia (ix. CM/Inf(2003)55).

73
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis ubralo


umravlesoba
aRniSnuli wesi exeba mxolod reglamentTan an finansur da adminis-
traciul sakiTxebTan dakavSirebul gadawyvetilebebs (me-20 muxlis
b. punqti), Tumca, komitetis Sexedulebisamebr dadgenil sakiTxebze,
SesaZloa moTxovnil iqnes erTsulovnebis wesis gamoyeneba.

ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis ori


mesamedi umravlesoba
gareSe qveynis organizaciaSi gawevrianebasTan (me-4 muxli) an asoci-
rebul wevrad (me-5 muxli) mowvevasTan dakavSirebuli gadawyvetile-
bebi saWiroebs am tipis umravlesobis wesis gamoyenebas (me-20 muxlis
h. punqti). Tumca, is Teoriulia imis gamo, rom romelime wevris
sawinaaRmdego poziciis dafiqsirebis SemTxvevaSi, aSkarad rTuli iq-
neboda axali wevri qveynis miReba organizaciis rigebSi.71 ministrTa
moadgileebis reglamentis Tanaxmad, nebismieri gadawyvetileba aR-
niSnul sakiTxze moadgileTa doneze unda iqnes miRebuli erTxmad.

kenWisyraSi monawileTa ori mesamedi umravlesoba da


ministrTa komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesoba
dasasruls, nebismieri sakiTxi, romelic ar saWiroebs sxva tipis
umravlesobis wesis gamoyenebas, miiReba kenWisyraSi monawileTa
ori mesamedi umravlesobiTa da ministrTa komitetis siiTi Se-
madgenlobis umravlesobiT (me-20 muxlis i punqti). wesdebis me-20
muxlis d. punqtis mixedviT, es wesi exeba:
komitetis yvela sxva rezolucias, maT Soris, dakavSirebuls biuje-
tis miRebasTan, saproceduro wesebTan da finansur da administra-
ciul normebTan, rekomendaciebs wesdebis muxlebSi Sesworebebis Se-
tanis Sesaxeb, garda zemomocemul a (v) punqtSi CamoTvlilisa, da gau-
rkvevlobis SemTxvevaSi Tu romeli punqti unda iqnes gamoyenebuli.

xsaparlamento asamblea
saparlamento asamblea, romelic wesdebis Tanaxmad rigiT meore uwye-
baa, Tavisi pirvandeli saxiT, ra Tqma unda, ver amarTlebda haagis

71. winaaRmdegma mxarem SesaZloa moiTxovos me-20 muxlis a (vi) punqtis gamoyeneba.

74
evropis sabWos konstituciuri statusi

kongresis monawileTa imedebs, romelTac surdaT exilaT namdvili


evropuli asamblea, kontinentis xalxebis warmomadgeneli da aRWur-
vili farTo uflebamosilebebiT. magram is evropis pirveli da jerac
udidesi asambleaa da dReisaTvis, evropis sabWos wevr qveynebSi arse-
bul politikur ZalTa srul speqtrs warmoadgens.
londonis xelSekrulebaSi mocemuli kompromisi didi britaneTis
mxridan SeTanxmebul iqna im pirobiT, rom saparlamento asamblea
wminda sakonsultacio organod darCeboda, saidanac momdinareobs
kidec misi Tavdapirveli saxelwodeba - sakonsultacio asamblea.
Tumca, mis zogierT wevrs swamda, rom jer kidev rCeboda misi
evropul sakanonmdeblo asamblead gadaqcevis Sansi da am mizniT,
1949 wlis agvistoSi gamarTul pirvelive sxdomaze Seudga wesde-
baSi SesworebaTa Setanis lobirebas. es Zalisxmeva fuWi aRmoCnda
da miuxedavad imisa, rom saparlamento asambleam TandaTanobiT
moaxerxa ministrTa komitetis winaSe Tavis damkvidreba da sakuTa-
ri prerogatiuli sferos gafarToeba72, es ukanaskneli yovelTvis
ukuagdebda xolme nebismier winadadebas, romelic mciredad mainc
mianiSnebda gadawyvetilebaTa erToblivad miRebaze.
asambleis saxelwodebis simboluri konotaciebi naTels xdis Za-
lauflebis gasazrdelad ministrTa komitetTan mis mier warmoe-
bul brZolas da survils, namdvil parlamentad yofiliyo aRia-
rebuli. gadamwyveti nabiji am mxriv man gadadga 1974 wels, ro-
desac ukuagdo iarliyi `sakonsultacio~ da Tavi `saparlamento
asamblead~ gamoacxada. erovnuli mTavrobebi didi xnis ganmavlo-
baSi ewinaaRmdegebodnen am cvlilebas, Tumca Tavs aridebdnen aS-
kara dapirispirebas. ase magaliTad, Tuki asambleisgan momdinare
korespondencia atarebda miTiTebas - `saparlamento asamblea~,
ministrTa komitetis pasuxebi maTze yovelTvis `sakonsultacio
asambleisadmi~ iyo mimarTuli. situaciis praqtikuli regulireba
80-ian wlebamde ar momxdara. axali saxelwodebis formaluri da-
dastureba ministrTa komitetis mxridan moxda 1994 wlis Teber-
valSi, Tumca, wesdebaSi Sesabamisi Sesworeba arasodes Setanila.
yovelive amis miuxedavad, axal saxelwodebas asambleis mandatze
gavlena ar mouxdenia. is dResac wmindad sakonsultacio organoa
da veraviTar pirdapir kontrols sabWos saqmianobaze ver axor-
cielebs, miuxedavad imisa, rom irCevs zogierT oficialur Tana-

72. magaliTad, misi dRis wesrigi aRar moiTxovs mowonebas ministrTa komitetis
mxridan.

75
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

mdebobis pirs73 da flobs saxelmwifoTa organizaciis rigebSi mi-


Rebisa Tu maTi gaZevebis faqtiur Zalauflebas. Tumca, ministrTa
komitetTan urTierTobebSi man TandaTanobiT moaxerxa sakuTa-
ri poziciebis ganmtkiceba. umTavresad erovnuli parlamentebis
msgavsad organizebuli, mTlianobaSi is kvlavac sasargebloa, ro-
gorc sasicocxlo mniSvnelobis mqone evropuli forumi, romelic
Tavis garSemo Semoikrebs evroparlamentze gacilebiT met wevrs.
1950 wlidan moyolebuli is sruliad damoukidebelia sakuTari dRis
wesrigis damtkicebaSi da warmoadgens xvalindeli evropis winaSe md-
gomi mwvave problemebis gansaxilvel mowinave baziss. mis avtoritets
aZlierebs evropis yvela saxelmwifos warmomadgenel parlamentarTa
mozidva da is faqti, rom masSi warmarTuli debatebi xSirad srul-
deba ministrTa komitetisadmi gankuTvnili rezoluciebisa Tu reko-
mendaciebis miRebiT, rac adasturebs mis orientacias moqmedebaze.

wevroba
saparlamento asambleis Semadgenloba gansazRvrulia wesdebis 25-
e muxlSi, romelic pirvelad Sesworebul iqna 1951 wels da Semd-
gomSi 1953 da 1970 wlebSi74. amJamindeli variantis winare versieb-
Tan75 Sejerebisas Cans, rom erovnul parlamentebs mieniWaT ufro
didi roli TavianT delegaciaTa daniSvnaSi.

erovnuli delegaciebi

erovnul delegaciaTa wevrebis daniSvna


wesdebis pirvandeli versiis Tanaxmad, erovnuli delegaciebis da-
niSvnis proceduras TiToeuli wevri qveynis mTavroba damouki-
deblad adgenda. didma britaneTma, romelic evropuli asambleis
kompromisul variants dasTanxmda, realurad miaRwia SeTanxmebas,
romlis ZaliTac warmomadgenelTa daniSvna SesaZlebeli xdeboda
mTavrobaTa mxridan da ara aucileblad erovnuli parlamentebis
mier. `aman zogierTi qveynis delegacia TavianT Sesabamis mTavro-
baTa qmnilebad aqcia, romelTagan zogierTi pirdapir niSnavda mas
(belgia, saberZneTi, TurqeTi), maSin roca sxvebi igives akeTebdnen
parlamentis winadadebisa Tu masTan konsultaciis safuZvelze (da-

73. ix. qvemoT, gv. 89 da Semdeg.


74. am punqtis pirveli winadadeba Sesworebul iqna 1951 wels. ori qvepunqti dae-
mata 1953 wlis maisSi. a. punqtis pirveli qvepunqti ki Sesworebul iqna 1970 wlis
oqtomberSi.
75. ix. I-li danarTis sqolioebi.

76
evropis sabWos konstituciuri statusi

nia, irlandia, luqsemburgi, niderlandebi, gaerTianebuli samefo).


gamomdinare iqidan, rom frang, italiel, norvegiel da Sved warmo-
madgenlebs TavianTi Sesabamisi parlamentebi irCevdnen, danarCeni
ori gziT arCeulebi grZnobdnen nakleb moralur Tavdajerebas~.76
1950 wlis 23 noembers, saparlamento asambleam warmoadgina ramde-
nime winadadeba wesdebaSi Sesworebebis Setanis Taobaze, romelTa-
gan erT-erTi Seexeboda cvlilebas warmomadgenelTa daniSvnis pro-
ceduraSi, romelic damtkicebul iqna ministrTa komitetis mier da
Sedegad, 25-e muxlis 1951 wlis maisSi Sesworebuli versiiT, sapar-
lamento asamblea Sedgeba `TiToeuli wevri qveynis warmomadgenel-
Tagan, romlebsac TavianTi rigebidan irCeven an niSnaven Sesabamisi
qveynebis parlamentebi maT mier damtkicebuli formiT~. Tanaxmad
amisa, amJamad yvela delegacia airCeva an iniSneba im formiT, ro-
melsac adgens misi erovnuli Tu federaluri parlamenti.
erTaderT pirobas warmoadgens is, rom delegaciebi politikuri
TvalsazrisiT gonivruli sizustiT unda asaxavdnen TavianT parla-
mentebSi arsebul Sida balanss politikur partiebsa Tu jgufebs
Soris. 2003 wlis seqtemberSi miRebuli rezoluciis Tanaxmad, isi-
ni, procentuli SesabamisobiT an metad, unda aerTianebdnen aseve
TavianT parlamentebSi nakleb warmodgenil sqess da nebismier Se-
mTxvevaSi, orive sqesis sul mcire TiTo warmomadgenels77.
amJamindeli saparlamento asamblea pirdapir momdinareobs erovnu-
li parlamentebidan, rac aZlierebs misi legitimurobisa da damouki-
deblobis xarisxs evropis sabWoSi. warmomadgenlebi unda iyvnen maT
mier warmodgenili saxelmwifos moqalaqeebi da imavdroulad ar
unda Sediodnen ministrTa komitetis SemadgenlobaSi.

uflebamosilebis vada
wesdeba arafers ambobs saparlamento cxovrebis Sesaxeb. amdenad,
mis wevrTa ganaxleba ar misdevs aranair dadgenil models. Tum-
ca, 25-e muxlma am mxriv meti specifikuroba SeiZina 1953 wels
ganxorcielebuli Sesworebis Semdeg. warmomadgenelTa uflebamo-
silebis vada aiTvleba maTi daniSvnis momdevno rigiTi sxdomidan
da sruldeba momdevno an misi Semdgomi sxdomis gaxsnisas, Tuki am
periodSi ar gamarTula arCevnebi erovnul doneze, ra SemTxveva-

76. Burban, J.-L., op. cit., gv. 38.


77. ix. rezolucia 1348 (2003), saparlamento asambleaSi genderulad dabalansebuli
warmomadgenlobis Sesaxeb, romelsac Sesabamisi Sesworeba Seaqvs mis reglamentSi.

77
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Sic, saswrafod xelaxla kompleqtdeba delegaciis Semadgenloba


(25-e muxlis a. punqti). Sedegad, delegaciaTa uflebamosilebis
vada qveynebs Soris urTierTgansxvavebulia, magaliTad: erTi weli
belgiis, niderlandebisa da luqsemburgis, oTxi weli germaniis,
xolo xuTi weli safrangeTis SemTxvevaSi.
analogiurad, parlamentarTa saxelmwifoebisagan damoukideb-
lobis uzrunvelsayofad, wesdebis Tanaxmad, arc erT maTgans ar
SeiZleba gauuqmdes mandati asambleis sxdomis msvlelobisas, am
ukanasknelis winaswari Tanxmobis gareSe (25-e muxlis b. punqti).
saparlamento asambleis terminologiiT ki `sxdoma~ gulisxmobs
mTlian weliwads, ianvridan dekembris CaTvliT. zogierTi saxel-
mwifo ramdenjerme Seecada zemoTqmuli debulebidan gadaxvevas78.
maTgan pirveli iyo samxedro reJimis periodis saberZneTi: 1967
wlis aprilSi, sxdomis msvlelobisas, generalur mdivans mokle
Sinaarsis telegramiT euwya, rom xelisufleba auqmebda misi warg-
zavnilebis mandats, romelTagan ramdenimes ukve Tavisuflebac
hqonda aRkveTili. protesti strasburgis mxridan ugulebelyo-
fil iqna.
Turq generlebs, romelTac Zalaufleba 1980 wels Caigdes xel-
Si, ar dauSviaT msgavsi Secdoma. maT qveynis delegacias sxdomis
dasrulebamde misces muSaobis saSualeba. axalma mTavrobam aseve
ganizraxa igive Semadgenlobis datoveba momdevno sxdomis perio-
diT. Tumca, mas Semdeg, rac daSlil iqna TurqeTis didi erovnuli
asamblea, saparlamento asambleam miiCnia, rom vinaidan am delega-
ciis wevrebi aRar iyvnen moqmedi parlamentarebi, maT aRar hqon-
daT strasburgSi darCenis ufleba da Sesabamisad, maTda samwuxa-
rod, uari ganacxada yofil delegatTa mandatebis damtkicebaze.
wevrebi, romelTac ar SeuZliaT sxdomebze daswreba, SesaZloa Sei-
cvalon imave qveynis warmomadgenlebiT, romelTac mieniWebaT maTi
saxeliT moqmedebisa da kenWisyraSi monawileobis uflebamosileba
da romelTac saTanado wesiT daniSnaven erovnuli delegaciebi.

mandatebi
TiToeuli sxdomis dawyebamde, erovnuli parlamentis prezidenti,
erovnuli saparlamento palatis prezidenti an sxva saTanadod
uflebamosili pirovneba saparlamento asambleis prezidents da-
samtkiceblad miawvdis delegatTa da maT SemcvlelTa mandatebs.

78. maltis SemTxveva 1984-1985 wlebSi iyo amis erT-erTi pirveli magaliTi.

78
evropis sabWos konstituciuri statusi

aRniSnuli mandatebi saparlamento asambleas dasamtkiceblad ga-


daecema delegaciis uxucesi wevris mier.

warmomadgenlobis uflebis damtkiceba `procedurul safuZvel-


ze~ eWvqveS SesaZloa dadges palatis nebismieri warmomadgenlis
mxridan. aseve SesaZloa ar damtkicdes mTeli delegaciis mandati
`arsebiT safuZvelze~, palatis aTi wevris mier, romlebic mieku-
Tvnebian sul mcire xuT erovnul delegacias, an monitoringis ko-
mitetis moxsenebis safuZvelze. `arsebiTi safuZveli~ gulisxmobs
evropis sabWos fundamenturi principebis seriozul darRvevas,
nakisr valdebulebaTa xangrZliv Seusruleblobas da monitorin-
gis procesTan TanamSromlobaSi arsebul Cavardnebs79. saparla-
mento asambleas SeuZlia, aseve, sxdomis msvlelobisas gadaxedos
mTeli erovnuli delegaciis damtkicebul mandatebs, `arsebiT
safuZvelze~ gauqmebis Taobaze sarezolucio winadadebis an moni-
toringis komitetis moxsenebis safuZvelze.

saparlamento asambleas ufleba aqvs, ar daamtkicos mandatebi,


gaauqmos damtkicebuli mandatebi, gamoiTxovos an SeaCeros asam-
bleasa Tu mis uwyebebSi konkretuli delegaciis wevrTa warmomad-
genlobis an monawileobis romelime ufleba.

magaliTad, CeCneTSi adamianis uflebebis darRvevis faqtebis gamo,


saparlamento asamblea 2000 wlis aprilidan 2001 wlis ianvramde
uars acxadebda rusuli delegaciis mandatis damtkicebaze. 2004
wels man daamtkica maltisa da irlandiis delegaciaTa mandatebi80,
Tumca kenWisyraSi monawileobis uflebis SeCerebis sanacvlod, im
mizeziT, rom maT delegaciebSi arc erTi qali ar iyo warmodgeni-
li. rogorc cnobilia, reglamentis moTxovnas warmoadgens erovnul
parlamentebSi naklebad warmodgenili sqesis procentuli Sesabamis-
obiT an ufro metad warmodgena saparlamento delegaciaSi da nebis-
mier SemTxvevaSi, orive sqesis sul mcire TiTo warmomadgenlisa.

79. ix. rezolucia 1115 (1997)-is me-12 punqti: `nakisr valdebulebaTa xangrZliv
Seusruleblobaze da mis samonitoringo procesSi TanamSromlobis suliskveTebis
arqonaze reagireba saparlamento asambleam SesaZloa moaxdinos rezoluciisa da/
an rekomendaciis miRebis gziT, momdevno Cveulebrivi sxdomis dasawyisSi qveynis
saparlamento delegaciis mandatebis damtkicebaze uaris TqmiT an reglamentis
me-6 muxlis Tanaxmad, imave Cveulebrivi sxdomis msvlelobisas ukve damtkicebu-
li mandatebis gauqmebiT. Tuki wevri qveyana ganagrZobs nakisri valdebulebebis
ugulebelyofas, asambleam ministrTa komitets SesaZloa miawodos rekomendacia
TxovniT, miiRos Sesabamisi zomebi evropis sabWos wesdebis me-8 da me-9 muxlebis
safuZvelze.
80. rezolucia 1360 (2004).

79
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

erovnul delegaciaTa adgilebis raodenoba


saparlamento asambleaSi da maTi finansuri Senatanis
odenoba
evropis sabWoSi gasawevrianeblad qveynis mowvevamde, ministrTa
komiteti, wesdebis me-6 muxlis safuZvelze, gansazRvravs sapar-
lamento asambleaSi misTvis gankuTvnili adgilebis raodenobas da
mis `proporciul finansur Senatans~, rac efuZneba 1994 wlis 4
noembris 31 (94) rezoluciis debulebebs, evropis sabWos biujet-
Si wevri qveynis Senatanis odenobis gamoTvlis wesis Sesaxeb.
saxelmwifoebisTvis gankuTvnili adgilebis raodenoba oridan Tvrame-
tamde meryeobs. misi gansazRvrisas ministrTa komiteti iTvaliswinebs
asambleis mosazrebas kandidatis gawevrianebasTan dakavSirebiT. TviT
saparlamento asamblea obieqturi kriteriumiT xelmZRvanelobs, Tum-
ca mis dabalansebas aseve politikuri kriteriumiTac axdens. umTavre-
si sazomi, realurad, aris mosaxleobis raodenoba.
ZiriTadi politikuri principis Tanaxmad, organizaciis biujetis
`msxvil donorebs~ eniWebaT Tanabari ufleba, TiToeuls Tvrameti
adgilis odenobiT. ruseTis federaciis gawevrianebamde 1995 wels,
mxolod oTxi qveyana - germania, safrangeTi, italia da gaerTianebu-
li samefo gaiRebda Senatans Tanabari procentulobiT da Sesabami-
sad, faravda sabWos biujetis TiTqmis sam meoTxeds. sawyis periodSi
ruseTs surda, misi Senatani dabali nixriT gansazRvruliyo, magram
sxvadasxva mizezis gamo - erT-erTi maTgani ki iyo is, rom wevri qveynis
Senatanis odenoba ganapirobebs samdivnos a) (maRali) rangis Tanamde-
bobaTa misTvis nebadarTul raodenobas - man msxvili donoroba arCia.
2004 wels, Cveulebrivi biujetis ganxilvisas, mas gaaCnda sxva pozicia,
Tumca sabolood, isev da isev `msxvili donoris~ statusze SeCerda.
saparlamento asambleam agreTve daadgina, rom TiToeul wevr saxel-
mwifos unda mieniWos sul mcire ori adgili asambleaSi, ris gamoc,
patara qveynebis delegaciebi zogjer gadaWarbebulad warmomadgenlo-
biTia. magaliTad, proporciulobis TvalsazrisiT, lixtenSteinis de-
legacia gaerTianebuli samefos delegaciaze 400-jer ufro warmomad-
genlobiTia. amis sapirispirod, zogierTi saxelmwifo, kerZod ki ruse-
Tis federacia da germania, aSkarad naklulad aris warmodgenili81.
wesdebis 26-e muxli inglisuri anbanis TanmimdevrobiT iZleva ero-
vnuli delegaciebis CamonaTvals da maTTvis miniWebuli adgilebis

81. adgilebis ganawileba evroparlamentSi asaxavs mosaxleobis raodenobas, Tumca


Sors aris proporciulisgan.

80
evropis sabWos konstituciuri statusi

raodenobas. morigi gafarToebisas xorcieldeba wesdebis Sesabamisi


Sesworeba. amJamad (2004 wlis noembrisTvis), 46 wevri qveynis erovnu-
li delegacia mTlianobaSi Seadgens 315 parlamentarsa da maT amave
raodenobis Semcvlels.

damkvirvebeli delegaciebi82
biuros winadadebiT, saparlamento asambleas damkvirveblis statusis
miniWeba SeuZlia im arawevr saxelmwifoTa parlamentebisTvis, romle-
bic akmayofileben damkvirveblis statusis Sesaxeb 26 (93) sawesdebo
rezoluciis 1-l punqtSi Cadebul winapirobebs. es dokumenti gan-
sazRvravs damkvirvebel delegaciaTa sidides, romelTa wevrebi asam-
bleis sxdomebs eswrebian kenWisyraSi monawileobis uflebis gareSe.
amasTan, asambleis prezidentis TanxmobiT, maT SeuZliaT mimarTvebis
gakeTeba, iseve rogorc komitetebis SexvedrebSi monawileoba.
israelis knesetis damkvirvebelTa delegacia (sami wevrisa da maTi
sami Semcvlelis saxiT), reglamentis Zveli 55-e muxlis safuZvelze,
saparlamento asambleaSi warmodgenilia 1957 wlidan. sawesdebo re-
zoluciis 26 (93) miRebis Semdeg, kanadisa da meqsikis parlamentebis
eqvswevriani delegaciebi warmodgenilni arian Sesabamisad 1997 wlis
maisidan da 1999 wlis noembridan. damkvirveblebi, daSvebulni Zve-
li 55-e muxlis safuZvelze, romelic amJamad Canacvlebulia rezo-
luciiT 26 (93), inarCuneben Semcvlelebis doneze warmomadgenlobis
uflebas, rac sxva damkvirveblebs (maT Soris specialur stumrebs)
ar gaaCniaT.

specialuri stumris statusi83


rogorc ukve viciT, saparlamento asambleis biuro specialuri
stumris statuss aniWebs arawevri evropuli qveynebis parlamen-
tebs. Sesabamisi parlamentis prezidentis an spikeris mier Sed-
genili formaluri moTxovna miewodeba asambleis prezidents.
Tuki politikur saqmeTa komitetTan konsultaciis Semdeg, biuro
gamoTqvams Tanxmobas, saparlamento asambleis prezidentis mier
xorcieldeba aRniSnuli statusis miniWeba. TiToeuli am rangis
stumrisTvis gankuTvnili adgilebis raodenoba (Semcvlelebis
gareSe) asambleaSi tolfardia adgilebis im odenobisa, rac mas
miekuTvneboda sruluflebiani wevrobis SemTxvevaSi. specialuri

82. ix. zemoT, gv.58.


83. ix. zemoT, gv.59.

81
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

stumris statusis mqone delegaciaTa wevrebs ar aqvT kenWisyra-


Si monawileobis ufleba, Tumca, prezidentis TanxmobiT, maT
SeuZliaT mimarTvebis gakeTeba, iseve rogorc komitetebis Sexve-
drebSi monawileoba. specialuri stumris statusi SesaZloa gaxan-
grZlivdes an gauqmebul iqnes.

rogor funqcionirebs saparlamento asamblea


wesdebis 28-e muxli saparlamento asambleas aniWebs sakuTari re-
glamentis miRebis uflebamosilebas84, romelSic detalurad iqneba
gansazRvruli uwyebis muSaobis principebi. aRniSnuli wesebi mraval-
gzis yofila Secvlili erovnul sakanonmdeblo organoebTan SeTanx-
mebuli moqmedebis, asambleis prerogatiuli sferoebis ganvrcobisa
Tu ministrTa komitetis meurveobidan gamosvlis motiviT.

saparlamento asambleis prezidenti


saparlamento asamblea sakuTar prezidents irCevs Tavisi rige-
bidan. gansakuTrebiT 80-iani wlebidan, TandaTanobiT Cveulebad
iqca asambleis prezidentis arCeva mas Semdeg, rac sxdomas gaxsnis
misi monawile uxucesi wevri. im SemTxvevaSi, Tuki ori kenWisyris
bolos verc erTi kandidati ver moipovebs xmebis absolutur
umravlesobas, airCeva kandidati, romelic mesame kenWisyrisas
miiRebs yvelaze met xmas (reglamentis me-13 muxli). xmebis Tanaba-
ri raodenobis SemTxvevaSi, airCeva ufro xnieri kandidati. Tuki
saxezea erTaderTi kandidati, rogorc es xSir SemTxvevaSi xdeba
(gamonakliss warmoadgens 1999 wels dafiqsirebuli SemTxveva), mas
irCeven kenWisyris gareSe. rogorc wesi, politikuri jgufebi mo-
nacvleoben kandidaturebis wamoyenebisas.
prezidenti Tanamdebobas ikavebs momdevno rigiTi sxdomis dawye-
bamde da Cveulebriv, xelaxla airCeva ori momdevno sxdomis va-
diT. Tu ar CavTvliT gauTvaliswinebel SemTxvevebs, misi ufleba-
mosilebis vada Sesabamisad sam wels Seadgens.
prezidenti xelmZRvanelobs asambleis saqmianobas, magram ar mo-
nawileobs debatebsa da kenWisyraSi, rac misi moadgilis preroga-
tivas warmoadgens.

84. asambleam Tavisi pirveli reglamenti daamtkica 1951 wlis 8 dekembers. maTi
gadaxedva saSualod aTwliani intervalebiT xorcieldeboda. yvelaze bolos es
moxda 1999 wlis 4 noembers (rezolucia 1202 (1999)). maTSi Sesworebebis Setana
ramdenjerme ganxorcielda. ix. 2004 wlis martis ganaxlebuli varianti.

82
evropis sabWos konstituciuri statusi

biuro
biuro koordinirebas uwevs saparlamento asambleisa da misi ko-
mitetebis muSaobas. mas gaaCnia mravali funqcia, rogoricaa asam-
bleis samuSao ganrigis Sedgena, dokumentaciis komitetebisadmi
miwodeba, yoveldRiur RonisZiebaTa organizeba da a.S. is daxmare-
bas uwevs agreTve prezidents da zogadad, zedamxedvelobs sapar-
lamento asambleis sagareo urTierTobebs.
biuros wevrebi arian prezidenti, 19 vice-prezidenti da poli-
tikur jgufTa xelmZRvanelebi an maTi Semcvlelebi (amJamad,
ganxilvaSia winadadeba biuros SemadgenlobaSi komitetebis xel-
mZRvanelTa CarTvis Sesaxeb). Cveulebriv, didi qveynebi floben
mudmiv adgilebs biuroSi, maSin roca patara qveynebi erTmaneTs
enacvlebian.

mudmivmoqmedi komiteti
mudmivmoqmedi komiteti niSnavs rigiTi sxdomebis dawyebisa da ga-
naxlebis TariRebs, amzadebs asambleis saqmianobas da uzrunvel-
yofs mis uwyvetobas, zogjer ki misi saxeliTac moqmedebs. komi-
teti aerTianebs biuros, erovnuli delegaciebisa da komitetebis
xelmZRvanelebs da Cveulebriv, weliwadSi sul mcire orjer ikri-
beba.

politikuri jgufebi
saparlamento asambleis darbazSi adgilebis ganlageba nalisebria,
sadac wevrebi ganTavsdebian anbanuri TanmimdevrobiT da ara ero-
vnuli delegaciebisa Tu politikuri jgufebisadmi kuTvnilebis
mixedviT.
im mizniT, raTa asambleis wevrebs ar eazrovnaT da emoqmedaT
wminda erovnuli motivebiT, 1956 wels gadaidga mtkice nabiji,
gamiznuli politikuri jgufebis formirebisaken. didi xnis gan-
mavlobaSi, amgvari jgufi mxolod sami iyo - liberaluri, qris-
tian-demokratiuli da socialisturi, Tumca dReisaTvis speqtri
gafarTovda da xuT jgufs moicavs, esenia: socialistTa jgufi
(SOC), evropis saxalxo partia (EPP/CD), evropel demokratTa
jgufi (EDG), liberaluri, demokratiuli da reformebis jgufi
(LDR) da evropel memarcxeneTa jgufi (UEL). yoveli maTganis va-
lia, sabWos mier aRiarebul RirebulebaTa mxardaWera.

83
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

politikuri jgufis Sesaqmnelad, saWiroa sul mcire eqvsi ero-


vnuli delegaciis warmomadgeneli 20 wevri. delegatebs gaaCniaT
jgufis arCevis sruli Tavisufleba. jgufebis xelmZRvanelebi da
asambleis prezidenti erTobliobaSi qmnian saprezidento komi-
tets. 1964 wlidan, saparlamento asambleis reglamentis safuZve-
lze, jgufebi garkveuli uflebebiTac sargebloben.

komitetebi
wesdebis 24-e muxli saparlamento asambleas aniWebs uflebamosile-
bas, `mis kompetenciaSi moqceuli nebismieri sakiTxis ganxilvis mizniT,
Camoayalibos komitetebi an komisiebi~, Tumca aRniSnuli moTxovnas
ar warmoadgens. asambleas ar dauxanebia da Tavis pirvelive sxdomaze
daafuZna eqvsi generaluri komiteti da mudmivmoqmedi komiteti. mi-
nistrTa komiteti xels ar uwyobda generaluri komitetebis Seqmnas,
radgan maTSi sakuTari eqspertTa komitetebisTvis potenciur metoqes
xedavda. miuxedavad amisa, saparlamento asamblea daTmobaze ar wasu-
la. mis farglebSi amJamad funqcionirebs aTi `mudmivi~ komiteti, ro-
melTagan ori 50 wevrs aerTianebs, danarCenebi ki 82 adgils iTvlian:
- politikur saqmeTa komiteti (82 adgili);
- samarTlebriv saqmeTa da adamianis uflebaTa komiteti (82
adgili);
- ekonomikur saqmeTa da ganviTarebis komiteti (82 adgili);
- socialur, janmrTelobisa da ojaxur saqmeTa komiteti (82
adgili);
- migraciis, ltolvilTa da mosaxleobis komiteti (82 adgili);
- kulturis, mecnierebisa da ganaTlebis komiteti (82 adgili);
- garemos, soflis meurneobisa da adgilobriv da regionul
saqmeTa komiteti (82 adgili);
- qalTa da mamakacTa Soris Tanabar SesaZleblobaTa komiteti
(50 adgili);
- reglamentisa da imunitetebis komiteti (50 adgili);
- evropis sabWos wevri qveynebis mier nakisr valdebulebaTa
sazedamxedvelo (monitoringis) komiteti (82 adgili)85.

85. rezolucia 1356 (2003), romelic exeba evropis sabWos wevri qveynebis mier
nakisr valdebulebaTa sazedamxedvelo komitetSi adgilebis raodenobis zrdas,

84
evropis sabWos konstituciuri statusi

saparlamento asamblea aarsebs droebiT komitetebsac, romlebic


pirdapir eqvemdebareba biuros.
komitetebs Tavadac SeuZliaT TavianTi qvekomitetebis Camoya-
libeba, romelTa kompetenciasa da Semadgenlobas TviT isini gan-
sazRvraven. maT wevrTa raodenoba SezRudulia mTavari komitetis
wevrTa erTi mesamediT (igulisxmeba mxolod sruluflebiani we-
vrebi). qvekomitetebis farglebSi ar xdeba moxsenebebis SemuSaveba,
TavianT gadawyvetilebebs ki isini mTavar komitetebs gadascemen.
komitetebi Seiswavlian maTTvis gadacemul dokumentacias, maT
Soris, winadadebebs rezoluciebis, rekomendaciebisa Tu mosazre-
bebis SemuSavebis Sesaxeb da nebismier im sakiTxs, romlis Sesaxebac
mas asamblea an mudmivmoqmedi komiteti sakonsultaciod mimar-
Tavs. isini aseve ixilaven TavianT kompetenciaSi moqceul nebis-
mier sakiTxs da meTvalyureoben saparlamento asambleis mier maT
moxsenebebze dayrdnobiT Seqmnili aqtebis cxovrebaSi gatarebas.
monitoringis komitetis garda, romelsac ori Tanamomxsenebeli
warmoadgens, komitetebi TiToeul sakiTxTan dakavSirebiT niSna-
ven TiTo damoukidebel momxsenebels.

saparlamento asambleis samdivno (mdivnis biuro)


mdivnis biuro saparlamento asambleis administraciuli uwyebaa.
mas xelmZRvanelobs saparlamento asambleis generaluri mdivani,
2000 wlamde cnobili, rogorc mdivani, romelsac gaaCnia evropis
sabWos generaluri mdivnis toli rangi.
`organizaciis generaluri mdivnis, generaluri mdivnis moadgilisa da
saparlamento asambleis mdivnis (generaluri mdivnis) arCevasTan daka-
vSirebuli wesebis~ Tanaxmad, saparlamento asamblea Tavis generalur
mdivans irCevs faruli kenWisyriT, xuTi wlis (ganaxlebadi) vadiT. Ta-
namdeboba apolitikuria, romlis kandidatebs asaxelebs erTi an meti
mTavroba, generaluri mdivani an delegatTa erTi an ramdenime jgufi
(jgufebisgan momdinare winadadeba unda atarebdes sul mcire xuT da
ara umetes aT xelmoweras). 1970 wlidan, es ukanaskneli yvelaze praq-
tikul procedurad iqca, kandidatebi ki iCenen sifrTxiles, raTa maT
warmdgenTa sia iyos geografiulad da politikurad dabalansebuli
da genderuli TvalsazrisiT Tanabrad warmomadgenlobiTi.

monitoringis komitetSi adgilebis raodenobas - amJamad 82 - uTanabrebs asambleis


sxva did komitetebSi adgilebis odenobas.

85
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

rezolucia 20 (49), romelic amJamad moZvelebulia, Tumca formalu-


rad arasodes gauqmebula, gansazRvravs saparlamento asambleis gene-
raluri mdivnis statuss, romelic im droisaTvis iwodeboda, rogorc
`generaluri mdivnis moadgile saparlamento asambleis momsaxurebis
sakiTxebSi~. rezoluciis Tanaxmad, aRniSnuli oficialuri piri `eqve-
mdebareba evropis sabWos generalur mdivans~. amis miuxedavad, is ins-
truqciebs iRebs uSualod asambleis prezidentisa da biurosgan, rac
ar axdens gavlenas mis adgilze samdivnos ierarqiaSi.
saparlamento asambleis samdivnos farglebSi arsebuli saorga-
nizacio samsaxuri zedamxedvelobas uwevs procedurul wesebTan
Sesabamisobas da asambleis, delegaciebis samdivnoebisa da poli-
tikuri jgufebis wevrebs miawvdis rCevebs aRniSnuli wesebidan
gamomdinare sakiTxebze. is akontrolebs aseve wevrTa warmomad-
genlobis uflebas, moiwvevs asambleis sxdomebs, amzadebs samuSao
ganrigs da anawilebs asambleis misamarTiT momzadebul winadade-
bebs, Sesworebebs, kiTxvarebs, werilobiT gancxadebebsa Tu komi-
tetebis moxsenebebs.
garda amisa, saparlamento asambleis samdivno aerTianebs sxvadasxva
komitetebis samdivnoebsa da mTel rig specialur ganyofilebebs.

sxdomebi
Tavdapirvelad saparlamento asamblea wlis ganmavlobaSi erTa-
derT erTTvian sxdomas marTavda. 1957 wels, man miiRo sxdomis sam
nawilad dayofis gadawyvetileba da 1994 wels maT daurTo `zafxu-
lis sxdoma~, romelTa erToblioba amJamad Seadgens rigiT sxdomas.
sxva sityvebiT, wliuri sxdoma86 dReisaTvis moicavs oTx nawilobiT
sxdomas, romelTagan TiToeuli saSualod erT kviras gastans da
imarTeba ianvris, aprilis, ivnisisa da seqtembris bolos. sxdomis
mTliani xangrZlivoba ar unda aRematebodes 31 dRes, Tuki sapar-
lamento asamblea da ministrTa komiteti erToblivad sxvagvarad
ar gadawyveten. nawilobiT sxdomebs Soris periodSi, mudmivmoqmed
komitets gaaCnia asambleis saxeliT moqmedebis uflebamosileba.
saparlamento asambleis rigiTi sxdomebi, saparlamento asambleisa
da ministrTa komitetis sxvagvari gadawyvetilebis ararsebobis Se-
mTxvevaSi, imarTeba evropis sabWos SenobaSi q. strasburgSi (wesdebis
33-e muxli). q. parizSi ganxorcielebuli teroristuli dartymebis
seriiT ganpirobebulma Jak Sirakis gadawyvetilebam, evrokavSiris

86. 1994 wlidan saparlamento weli TanxvedraSia kalendarul welTan.

86
evropis sabWos konstituciuri statusi

gare qveynebis mimarT kvlav dawesebuliyo savizo reJimi, rac ar Se-


exeboda mxolod Sveicarias, asambleis wevrTa gaRizianeba gamoiwvia,
romlebic amis gamo, 1987-88 wlebSi strasburgis boikotirebiT imu-
qrebodnen. Tumca, sul mcire imedi Tu arsebobda, rom miRweul iqne-
boda konsensusi Sexvedrebis sxva romelime qveyanaSi gamarTvis Tao-
baze da amis gamo, saparlamento asambleam ganagrZo evropis sabWos
ganlagebis adgilze moRvaweoba. man strasburgi pirvelad 1992 wlis
ivnisSi datova, rodesac ungreTma plenarul sxdomas q. budapeSt-
Si umaspinZla. miuxedavad amisa, komitetebis sxva qalaqebSi Sekreba
aranair problemas ar qmnis da es SesaZlebloba srulad iqna kidec
gamoyenebuli safrangeTTan dakavSirebuli krizisisas.
wesdebis 34-e muxli (romelic arasodes gamoyenebula) adgens, rom
asamblea `sagangebo sxdomaze SesaZloa Seikribos rogorc minis-
trTa komitetis, aseve asambleis Tavmjdomaris iniciativiT, ur-
TierTSeTanxmebis Semdeg. amgvari SeTanxmeba unda gansazRvravdes
agreTve sxdomis Catarebis TariRsa da adgils~.
saparlamento asambleis debatebi sajaro xasiaTisaa. miuxedavad
imisa, rom wesdebis 35-e muxli iZleva amis saSualebas, is arasodes
Sekrebila daxurul kars miRma. Cveulebriv, dilisa da SuadRis
sxdomebi ganixileba rogorc erTmaneTisgan damoukidebeli da
amgvarad, warmomadgenlebi romelime maTganze SesaZloa TavianTi
SemcvlelebiT mogvevlinon.

uflebamosilebani
marTalia, saxelwodeba aRar mianiSnebs mis sakonsultacio bunebaze,
saparlamento asamblea Tavisi arsiT kvlavac rCeba sakonsultacio
organod. ministrTa komitetze zemoqmedeba yvelaze mZlavrad mas
SeuZlia rekomendaciebis an mosazrebebis meSveobiT, romelTa ga-
ziarebac ar aris savaldebulo komitetisTvis da isic, xSirad sia-
movnebiT ugulebelyofs maT. rogorc ukve vixileT, saparlamento
asambleis avtoritets amaRlebs misi sadiskusio forumis funqcia.

forumis funqcia - evropis sabWos samoqmedo arealSi


moqceul sakiTxTa ganxilva
wesdebis avtorebs saSualeba rom miscemodaT, saparlamento asam-
bleis samuSaos ministrTa komitetis mier misTvis gadacemuli sa-
kiTxebis ganxilviT Semofarglavdnen. marTlac, asambleis sawyisi
ramdenime sxdomis dRis wesrigi am ukanasknelis mxridan damtkice-

87
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

bas saWiroebda. miuxedavad amisa, asambleam TandaTanobiT SeZlo


am SezRudvebisgan Tavis daRweva. 1950 wels man daibeva sakuTa-
ri dRis wesrigis ministrTa komitetisgan Caurevlad damtkice-
bis ufleba, romelmac, 1951 wlis maisSi gadawyvita wesdebis 23-e
muxlis gadaxedva87 imgvarad, rom asambleas SeZleboda `evropis
sabWos miznebsa da kompetenciaSi moqceuli nebismieri sakiTxis
ganxilva~, rac mas aniWebda aSkara Tavisuflebas, Sexeboda farTo
speqtris momcvel friad mgrZnobiare politikur Temebsa Tu moma-
vali evropisTvis sasicocxlo mniSvnelobis mqone sakiTxebs. sagu-
lisxmoa, rom saparlamento asambleis uflebamosilebebi dRemde
arasodes gamxdara ministrTa komitetTan uTanxmoebis mizezi.
saparlamento asambleis forumis funqciis ganvrcobas warmoad-
gens rekomendaciebi da rezoluciebi.

rekomendaciebi ministrTa komitetisadmi


saparlamento asambleis muSaobis Sedegebi xorcSesxmulia reko-
mendaciebSi ministrTa komitetisadmi. rogorc reglamentis 23-e
muxli gansazRvravs, rekomendacia aris `saparlamento asambleis
mier ministrTa komitetisadmi gamoTqmuli winadadeba, romlis
ganxorcieleba scdeba asambleis samoqmedo sivrces da moqceulia
erovnul mTavrobaTa kompetenciaSi~. Tumca, rekomendacia asam-
bleisaTvis xelmisawvdom erTaderT instruments ar warmoadgens.

rezoluciebi
sakuTari politikuri midgomebisa Tu Sexedulebebis matareblad,
saparlamento asambleam SesaZloa aseve isargeblos rezolucie-
biT. 23-e muxlis ganmartebiT, rezolucia `asaxavs saparlamento
asambleis gadawyvetilebas sakiTxis arsebiT nawilze, romlis sis-
ruleSi moyvanis uflebamosileba mas gaaCnia, an gamoxatavs Sexe-
dulebas, romelzedac mxolod is aris pasuxismgebeli~. Tumca
rezoluciebi ministrTa komitetisgan aSkara reagirebas ar moi-
Txovs, es ukanaskneli asambleasTan urTierTqmedebisas, SesaZloa
daeyrdnos maT. praqtikaSi diletantebsa da medias zogjer uWirT
gansxvavebis danaxva ministrTa komitetisadmi gankuTvnil reko-
mendaciebs, rezoluciebsa (an maT proeqtebs) da evropis sabWos
maRal warmomadgenel pirTa gancxadebebs Soris.

87. 23-e
23 muxlis Zveli versia sqolios saxiT CarTulia wesdebis komentirebul te-
qstSi, Rules of Procedure of the Assembly and Statute of the Council of Europe, 2002.

88
evropis sabWos konstituciuri statusi

winadadebebi rekomendaciebisa da rezoluciebis SemuSavebis Se-


saxeb, xelmoweril unda iqnes asambleis sul mcire xuTi erovnuli
delegaciis warmomadgeneli sul mcire aTi wevris an maTi moad-
gileebis mier. maTi misaRebobis sakiTxis gadawyvetisas, prezi-
dentma konsultaciisaTvis SesaZloa mimarTos Sesabamis komitet-
sa da savaraudod, biuros. dRis wesrigSi Setanili winadadebebi
droulad rigdeba beWduri saxiT (reglamentis 23-e muxli).

gankargulebebi
mudmivmoqmedi komitetis mier gankargulebebi gauqmebul iqna 2004
wlis martSi88. maTi gamocema ukavSirdeboda etiketis, translire-
bis, ganxorcielebisa da Sida procedurul sakiTxebs da ara maT
arsebiT mxares (reglamentis 23-e muxli). asamblea maT iyenebda
masze daqvemdebarebuli organoebisTvis (rogoricaa biuro an ko-
mitetebi), sakuTari samdivnosaTvis Tu evropis sabWos generalu-
ri mdivnisaTvis instruqciebis misacemad.

saarCevno funqciebi
saparlamento asamblea, iseve rogorc nebismieri erovnuli par-
lamenti, irCevs sakuTar prezidentsa da vice-prezidentebs, maT
garda ki organizaciis sxva oficialur pirebsac, rac ganamtkicebs
mis, rogorc evropis sabWos saparlamento organos rols.

evropis sabWos generaluri mdivnis, generaluri mdivnis


moadgilisa da asambleis generaluri mdivnis arCeva
ix. qvemoT, gv. 97 da Semdeg.

adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos


mosamarTleTa arCeva
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 22-e muxlis Tanaxmad:
saparlamento asamblea mosamarTleebs irCevs yoveli maRali xelSe-
mkvreli mxaris mier wardgenili sami kandidatis siidan, xmaTa umra-
vlesobiT.

88. gauqmebul iqna aseve winadadebebi gankargulebaTa SemuSavebis Sesaxeb. biuros


prerogativebisadmi zianis miuyeneblobis pirobiT, rezoluciebma SesaZloa Secva-
los gankargulebebi, an nebismier komitets mudmivad daakisros konkretul sa-
kiTxze moxsenebaTa momzadebis valdebuleba.

89
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT, es prerogativa asambleas


mieniWa 1950 wels, romelsac is guldasmiT icavs89. rodesac dafuZn-
da erTiani sasamarTlo, mosamarTleTa saTanadod arCevis uzrun-
velyofas saparlamento asamblea kidev ufro mondomebiT moekida
da misi wevrebi, srulyofil informaciaze dayrdnobiT, arCevans
akeTebdnen yvela saWiro kvalifikaciis mqone kandidatTa siidan.
amJamindeli proceduris Tanaxmad, konvenciis TiToeuli xelSe-
mkvreli mxare warmoadgens sami kandidatisgan Semdgar sias da
Tavisufalia am kandidatTa SerCevis proceduris gansazRvraSi,
rac, formalur doneze evropis sabWos sazrunavs ar warmoad-
gens. Tumca, am procesis politizebam zogierT qveyanaSi, rasac
Tan erTvoda gamWvirvalobis nakleboba, asamblea aiZula, gamoeca
rekomendaciebi vakansiebTan dakavSirebul gancxadebaTa specia-
lur JurnalebSi ganTavsebis Sesaxeb da aseve uzrunveleyo, rom
kandidatebs hqonodaT gamocdileba adamianis uflebaTa sferoSi,
siebSi warmodgenilni yofiliyvnen orive sqesis warmomadgenlebi
(aRniSnuli warmoadgens moTxovnas) da rom kandidatebis dasaxele-
ba momxdariyo anbanuri TanmimdevrobiT90.
Tavdapirvelad siebi gadaecema adamianis uflebaTa generalur di-
reqtorats da Semdgom ministrTa komitets, romelic qmnis samuSao
jgufs maTi Seswavlis mizniT. am ukanasknels SeuZlia siebis dawu-
neba, Tuki SerCevis procedurebi miCneul iqneba aradamakmayofile-
blad an kandidatebs ar aRmoaCndebaT sakmarisi kvalifikacia. pra-
qtikaSi is, rogorc wesi, maT ucvleli saxiT gadascems asambleas.
adamianis uflebaTa da samarTlebriv saqmeTa komiteti da adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlos mosamarTleTa SerCevis qvekomiteti
(specialuri (ad hoc) uwyeba) prioritetebis mixedviT axdenen kandi-
datTa ganTesvas. isini daxurul kars miRma ikribebian da ar iZlevian
axsna-ganmartebebs TavianTi gadawyvetilebebis Sesaxeb. imisaTvis, raTa
gamartivebuliyo gadawyvetilebis miRebis procesi, saparlamento asam-
blea 1996 wlidan kandidatebs sTxovs standartuli tipis reziumes

89. im faqtis miuxedavad, rom zogierTi misi wevri iCens TiTqosda mcire interess
da mosamarTleTa arCevis mimdinareobisas SesamCnevia xolme maTi aryofnac.
90. asambleis rekomendacia 1429 (1999). ix. agreTve rezolucia 1200 (1999) adamianis
uflebaTa evropul sasamarTloSi mosamarTleTa arCevis wesis Sesaxeb, ministrTa
komitetis pasuxi rekomendaciaze 1429 (1999), asambleis dokumenti 8835 da adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlos 2000 wlis 6 martis mosazreba rekomendaciaze
1429 (1999). ix. aseve, moxseneba adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi mosa-
marTleTa arCevis Sesaxeb, lord kirkhilis mier samarTlebriv saqmeTa da adamianis
uflebaTa komitetSi warmodgenili, 1999 wlis 9 ivlisis dok. 8460, da saerTaSoriso
centr `interights~ - is moxseneba mosamarTleTa damoukideblobis Sesaxeb, Rules and
practices governing appointments to the European Court of Human Rights, 2003 wlis maisi.

90
evropis sabWos konstituciuri statusi

miwodebasac. sxva bolodroindel siaxles warmoadgens qvekomitetSi


gamarTuli interviu kandidatebTan. aRniSnuli iniciativebi garkveul
winaaRmdegobebs waawyda. erTis mxriv, erTi vadiT ukve namsaxurebi
mosamarTleebi TavianT Tavs sakmaod gamocdilad Tvlidnen da amde-
nad, aRSfoTebiT Sexvdnen asambleaSi maTi gamocdis albaTobas. meo-
res mxriv, miCneul iqna, rom asambleis CarTva mosamarTleTa arCevis
procesSi sasamarTlos politizebas gamoiwvevda.
asambleis saboloo gadawyvetileba faruli kenWisyriT miiReba.
pirvelive raundSi gamarjvebis mosapoveblad, kandidatma unda
moagrovos xmaTa absoluturi umravlesoba, meore raundSi ki
ubralo umravlesobac sakmarisia. xSirad proceduras Tan axlavs
zewola mTavrobebis mxridan.

adamianis uflebaTa komisris arCeva


saparlamento asamblea, ministrTa komitetis mier miwodebuli
sami kandidatiT warmodgenili siidan, xmaTa umravlesobiT, eqvsi
wlis ganuaxlebeli vadiT irCevs aseve evropis sabWos adamianis
uflebaTa komisars91.
qveynebis mier dasaxelebuli kandidatebi unda iyvnen wevri qvey-
nebis moqalaqeebi. maT unda gaaCndeT maRali zneobrivi Tvisebebi,
aRiarebuli gamocdileba adamianis uflebaTa sferoSi, evropis
sabWos Rirebulebebisadmi erTguleba da saWiro pirovnuli avto-
riteti komisris misiis efeqtianad Sesasruleblad92.

wamebisa da araadamianuri Tu damamcirebeli


mopyrobis an dasjis aRkveTis evropuli komitetis
(CPT) wevrobis kandidatTa siis wardgena
komitetis wevrebi airCevian ministrTa komitetis mier, Tumca sias
mas gadascems asambleis biuro.

saparlamento asambleis sxdomaTa dRis wesrigis


SemuSaveba
saparlamento asambleis dRis wesrigis Sesaxeb wesdebis 29-e i(i)
da 31-e muxlebis amJamindeli gansazRvreba moZvelebulia. marTa-

91. evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris Sesaxeb ministrTa komitetis 50


(1999) rezoluciis me-8 muxli.
92. Ibid., me-10 muxli
muxli.

91
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

lia, dRis wesrigs Tavdapirvelad ministrTa komiteti amtkicebda,


asambleam maleve moaxerxa am moTxovnidan gverdis avla da moipova
sakuTari survilisamebr SerCeuli sakiTxebis ganxilvis Tavisuf-
leba, romlebic SesaZloa friad gansxvavdebodes erTmaneTisgan,
magram unda eteodes evropis sabWos samoqmedo sivrceSi.
32-e muxli, romelic asambleas mouwodebs, SeZlebisdagvarad aici-
los Tavidan misi sxdomebis Tanxvedra erovnuli parlamentebisa Tu
gaero-s generaluri asambleis sxdomebTan, mTlianobaSi aseve kar-
gavs Tavis aqtualobas. marTalia, saparlamento asamblea Tu mud-
mivmoqmedi komiteti kvlavac gansazRvraven sxdomis dawyebisa Tu
dasrulebis TariRebs, dReisaTvis ukve rTuldeba gaero-s genera-
luri asambleis sxdomebTan Tanxvedris Tavidan acileba, romelTa
raodenoba mudmivad matulobs.

valdebulebebis aRsrulebaze zedamxedveloba


Tavis debatebSi, rezoluciebsa da rekomendaciebSi, saparlamento
asamblea arasodes axanebda adamianis uflebaTa da ZiriTad Tavis-
uflebaTa seriozuli darRvevis mis mier gamovlenili faqtebis
dagmobas. monitoringis komitetis meSveobiT, wevri qveynebi misi
mudmivi meTvalyureobis qveS imyofebian93.
saparlamento asamblea, saukeTeso SemTxvevaSi, isurvebda misTvis ufro
didi rolis miniWebas adamianis uflebaTa dacvis sferoSi. swored
amitom, evropis sabWos wesdebis mis mier SemoTavazebuli Sesworebu-
li variantis 36-e muxli iZleoda SesaZleblobas, adamianis uflebaTa
masStabur darRvevebze sapasuxod, asambleas gamoeyenebina mis gankar-
gulebaSi arsebuli nebismieri saSualeba da saWiroebis SemTxvevaSi,
gaeca adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT gaTvaliswinebuli
makontrolebeli procedurebis wamowyebis rekomendacia.

kenWisyris wesebi
wesdebis 29-e da 30-e muxlebi Seexeba kenWisyris wesebs. Cveulebriv,
saparlamento asambleis gadawyvetilebebi miiReba xmaTa ori mesamedi
an ubralo umravlesobiT. xmaTa ori mesamedi umravlesoba, romelmac
unda Seadginos wevrTa saerTo raodenobis sul mcire erTi mesamedi,
moTxovnas warmoadgens ministrTa komitetisadmi gankuTvnili reko-
mendaciebisa Tu mosazrebebis proeqtebis misaRebad, saswrafo proce-
duris asamoqmedeblad, samuSao ganrigSi cvlilebaTa Sesatanad, komi-

93. ix. qvemoT, gv. 159.

92
evropis sabWos konstituciuri statusi

tetebis Seqmnisa da rigiTi sxdomebis dawyebisa da ganaxlebis dReebis


dasamtkiceblad (reglamentis me-40 muxli). Tanamdebobis pirTa ar-
Cevisas, pirveli kenWisyrisas saWiroa xmaTa absoluturi umravles-
oba, xolo meore kenWisyrisas SefardebiTi umravlesobac sakmarisia.
rezoluciis proeqtebisa da yvela sxva gadawyvetilebis misaRebad ki
saWiroa xmaTa ubralo umravlesoba (reglamentis me-40 muxli).
qvorumi moTxovnas ar warmoadgens dRis wesrigis gansazRvrisas,
ganxilvis Canawerebis damtkicebisas, saproceduro sakiTxebis ga-
dawyvetisas, an sxdomis gadadebis SemTxvevaSi. Tuki ar arsebobs
siiTi Semadgenlobis sul mcire erTi meeqvsedis Txovna preziden-
tisadmi, romlebic amasTanave unda warmoadgendnen xuT erovnul
delegacias, Semowmdes qvorumi, saxelobiTi kenWisyris garda, iu-
ridiuli Zalis mqoned CaiTvleba nebismieri sxva saxis kenWisyra,
miuxedavad masSi monawile wevrTa raodenobisa, qvorums ki Seadgens
delegatTa siiTi Semadgenlobis erTi mesamedi. qvorumis ararse-
bobisas, kenWisyra gadaideba Semdegi sxdomisaTvis an, prezidentis
winadadebiT, momavali sxdomisaTvis.

urTierTobebi ministrTa komitetsa da


saparlamento asambleas Soris
wesdebis avtorebs surdaT, ministrTa komitetsa da saparlamento
asambleas Soris urTierTobebi yofiliyo nakleb sistematuri da iS-
viaTi. asambleis gavlenis dakninebiT, isini cdilobdnen ministrTa
komitetis, rogorc gadawyvetilebis mimRebi organos avtoritetis
SenarCunebasa da evropis sabWos samTavrobaTaSoriso bunebis gan-
mtkicebas. miuxedavad amisa, rogorc ukve vixileT, saparlamento
asambleam TandaTanobiT SeZlo sakuTari gavlenis sferos gafarToe-
ba da amJamad, sagulisxmo zemoqmedebas axdens ministrTa komitetze.

mekavSire organo: erToblivi komiteti


erToblivi komitetis mizania, saparlamento asambleasa da minis-
trTa komitets Soris TanamSromlobasa da konsultaciaSi arsebu-
li wesdebismieri xarvezebis aRmofxvra. 30 (51) sawesdebo rezo-
luciis Tanaxmad94, is aris `evropis sabWos makoordinebeli uwye-

94. aRniSnuli rezolucia 51 (30), romelic gansazRvravs erToblivi komitetis


statuss, mniSvnelovnad moZvelebulia da gadaxedvas saWiroebs. asambleis Seswore-
buli wesdeba swored rom emsaxureboda erToblivi komitetisaTvis meti rolis
miniWebasa da misi statusisa da Semadgenlobis ufro naTlad gansazRvras.

93
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ba~. cota Tu moiZebneba iseTi organizacia, romelic amgvari tipis


pirdapir kontaqtebs uzrunvelyofs parlamentarebsa da erovnul
mTavrobebs Soris.
miuxedavad amisa, erToblivi komitetis uflebamosileba SezRu-
dulia. 30 (51) rezoluciis Tanaxmad, romelic am TvalsazrisiT
dReisaTvis metwilad moZvelebulia, is funqcionirebs ministrTa
komitetisa da saparlamento asambleisadmi `miniWebuli Sesabamisi
uflebebisadmi zianis miyenebis gareSe~. saparlamento asambleis
reglamentis 55-e muxli ufro zustad asaxavs amJamindel mdgoma-
reobas. erToblivi komiteti ar icnobs kenWisyris proceduras da
ar iRebs formalur gadawyvetilebebs. dRes is ZiriTadad moqme-
debs, rogorc mekavSire organo, gvevlineba informaciis urTier-
Tgamcvlel sayrdenad da zogjer, zemoqmedebas axdens ministrTa
komitetis qmedebebze.
ministrTa komitetis 1963 wlis 6 dekembris dadgenilebiT, erTo-
blivi komiteti unda aerTianebdes yoveli wevri mTavrobis erT
warmomadgenelsa da amave raodenobis warmomadgenels asamblei-
dan (maT Soris biuros wevrebsa da TiTo wevrs yoveli erovnuli
saparlamento delegaciidan, romlebic ar arian biuroSi warmo-
dgenilni). `Zalauflebis ganawilebis~ suliskveTebiT, mas Cveule-
briv Tavmjdomareobs saparlamento asambleis prezidenti.
asambleis biuro da ministrTa komiteti, specifikuri bunebis sa-
kiTxebTan mimarTebaSi, SesaZloa mividnen erToblivi samuSao jgu-
febis Seqmnis gadawyvetilebamdec.

rogor urTierTqmedeben saparlamento asamblea da


ministrTa komiteti

saparlamento asambleis rekomendaciaTa xorcSesxma


wesdeba adgens: `sakonsultacio asambleis rekomendaciis safuZvel-
ze an sakuTari iniciativiT, ministrTa komiteti ganixilavs evropis
sabWos miznis miRwevisaTvis saWiro zomebs...~. sxva sityvebiT, sapar-
lamento asambleis rekomendaciebze dayrdnobiT, mas moeTxoveba
pozitiuri Tu negatiuri moqmedeba da aqedan gamomdinare, asam-
bleis mier momzadebul aqtebs ministrTa moadgileebi ganixila-
ven TavianT pirvelsave Sexvedraze, romelic mosdevs im nawilobiT
sxdomas, romelzedac es rekomendaciebi iqna miRebuli.

94
evropis sabWos konstituciuri statusi

saparlamento asambleis mosazrebebi


saparlamento asambleas sakonsultaciod SesaZloa mimarTos mi-
nistrTa komitetma. dRedReobiT, asamblea am ukanasknelisTvis am-
zadebs mosazrebebs axali wevrebis miRebasTan, xelSekrulebebisa
da oqmebis yvela proeqtTan, biujetTan da socialuri qartiis
ganxorcielebasTan dakavSirebiT.

sxdomaze daSvebis ufleba; ministrTa komitetis


ufleba, mimarTos asambleas
wesdebis 27-e muxlis Tanaxmad, ministrTa komiteti SesaZloa ko-
leqtiurad iyos warmodgenili saparlamento asambleis debatebis
msvlelobisas. komitetebis calkeul wevrebs an maT Semcvlelebs
aseve eniWebaT ufleba, mimarTon asambleas. am rigis sakiTxebs are-
gulirebs ministrTa komitetis mier asambleasTan konsultaciis
Sedegad SemuSavebuli proceduruli wesebi. saparlamento asam-
bleam sakuTar reglamentSi adreul etapzeve CarTo muxli, ro-
melic ministrebsa da maT mudmiv warmomadgenlebs aniWebda metad
farTo uflebebs asambleis sxdomebsa da sakomiteto Sexvedrebze
mimarTvasTan dakavSirebiT.
garda amisa, 54-e muxlis 1-li punqtis safuZvelze, ministrTa komite-
tis TiToeul wevrsa da wevri mTavrobebis sxva ministrebsac SeuZliaT,
survilis SemTxvevaSi mimarTon saparlamento asambleasa Tu mis komi-
tetebs. reglamentis 54-e muxlis me-2 punqtis safuZvelze, komitetis
Sexvedraze, msgavsi pirobebis dacviTa da am komitetisave TanxmobiT,
ministri SesaZloa warmoadginos misma moadgilem. detalebs am kuTxiT
azustebs saparlamento asambleis mudmivmoqmedi komitetis 1987 wlis
25 noembris gadawyvetileba. ministrTa komitetis reglamenti imeo-
rebs aRniSnul debulebebs (me-17-me-18 muxlebi).

zepiri da werilobiTi kiTxvebi wevrTa mxridan


saparlamento asambleis wevrebma droulad daikanones ministrTa
komitetisadmi werilobiTi an zepiri SekiTxvebiT mimarTvis ufle-
ba. es aris erovnuli saparlamento praqtikiT nakarnaxebi umTavre-
si saparlamento prerogativa. asambleas am SemTxvevaSic ar eZle-
va komitetis gakontrolebis mciredi saSualebac ki. miuxedavad
amisa, is swored rom aiZulebs am ukanasknels, warsdges mis winaSe
Tavisi moqmedebebisa da gadawyvetilebebis amsaxveli angariSiT.

95
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wevrebsa da maT Semcvlelebs gaaCniaT werilobiTi SekiTxvebiT mimar-


Tvis Tavisufleba ministrTa komitetisa Tu misi Tavmjdomarisadmi,
misi pasuxismgeblobis qveS moqceul sakiTxebze. asambleis preziden-
ti gadawyvets amgvari SekiTxvebiT mimarTvis marTebulobas.
myarad damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad, asambleis wevrebisgan
momdinare zepir Tu werilobiT SekiTxvebs pasuxobs im wevri qve-
ynis ministri, romelic im droisaTvis Tavmjdomareobs ministr-
Ta komitets. zepir SekiTxvebze pasuxebi aseve sityvierad gaicema
plenaruli sxdomis msvlelobisas, xolo Tu isini aradamakmayo-
filebeli aRmoCnda, nebadarTulia damatebiTi SekiTxvebis dasma.
werilobiT SekiTxvebze pasuxebi gaicema werilobiTi formiTve.

ministrTa komitetis moxseneba asambleisadmi misi


saqmianobis Sesaxeb
wesdebis me-19 muxlis Sesabamisad, ministrTa komiteti yoveli
sxdomis win amzadebs sakuTari saqmianobis Sesaxeb asambleisadmi
gankuTvnil moxsenebebs, romelTa SemuSaveba dReisaTvis xorciel-
deba TiToeuli nawilobiTi sxdomisaTvis. moxsenebebs amzadebs
generaluri mdivani, waradgens komitetis Tavmjdomare da ganixi-
lavs asamblea. delegatebma ministrTa komitetis Tavmjdomares
SesaZloa dausvan sapasuxo zepiri SekiTxvebi.

samdivno da generaluri mdivani


wesdebis Tanaxmad, samdivno ar aris evropis sabWos sawesdebo or-
gano da misi funqciebis Sesaxebac cota ram Tua masSi naTqvami.
me-10 muxli sul ubralod aRniSnavs, rom `ministrTa komitetsa
da saparlamento asambleas emsaxureba evropis sabWos samdivno~.
samdivnos saqmianobiT dainteresebuli mkiTxveli wesdebis me-6
TavSi Sexvdeba mokle cnobebs mis organizebasTan dakavSirebiT.
sawyis etapze wesdebis avtorebi aSkarad cdilobdnen, ar gaezvia-
debinaT generaluri mdivnis Tanamdebobis mniSvneloba da is, msgav-
sad erTa ligis generaluri mdivnis samsaxurisa, wminda adminis-
traciul uwyebad eqciaT. miuxedavad amisa, saparlamento asambleis
mier misma arCevam (praqtika, romelic damkvidrda rigiT mesame ge-
neraluri mdivnis arCevnebis Semdeg), mas meti politikuri legiti-
muroba SesZina da momdevno generalur mdivnebs misca saSualeba,
gaeZlierebinaT da gaefarToebinaT TavianTi funqciebi. dRes maT

96
evropis sabWos konstituciuri statusi

mniSvnelovani wvlili SeaqvT evropis sabWos politikis gansazR-


vraSi, Tumca, maTi gavlena cxadad aris damokidebuli aseve maT
pirovnul qarizmasa da dinamiurobaze.
daarsebis dRidan evropis sabWos hyavda Tormeti generaluri mdiva-
ni: Jak kamil pari (safrangeTi, 1949-1953); leon marSali (safrangeTi,
1953-1956); ludoviko benvenuti (italia, 1957-1964); piter smiter-
si (gaerTianebuli samefo, 1964-1969); luJo tonCiC-sorini (avstria,
1969-1974); georg kan-akermani (germania, 1974-1979); franc karazeki
(avstria, 1979-1984); marselino orexa agire (espaneTi, 1984-1989); ka-
trin lalumieri (safrangeTi, 1989-1994); daniel tarSisi (SvedeTi,
1994-1999); valter Svimeri (avstria, 1999-2004); teri devisi (gaer-
Tianebuli samefo, arCeuli 2004 wlis ivlisSi 5 wlis vadiT). katrin
lalumieri CamoTvlilTagan erTaderTi qalbatonia.

generaluri mdivnisa da generaluri mdivnis moadgilis


daniSvna
wesdebis 36-e muxlis b. punqtis Tanaxmad, generalur mdivansa da
generaluri mdivnis moadgiles, ministrTa komitetis rekomenda-
ciaze dayrdnobiT, irCevs saparlamento asamblea. 20 (49) sawes-
debo rezoluciis mixedviT, orive maTgani airCeva xuTi wlis ga-
naxlebadi vadiT. Tumca, arc erT generalur mdivans erT vadaze
metad ar umsaxuria.
ministrTa komiteti asambleas miawvdis rekomendacias kandidature-
bis CamonaTvalTan erTad. pirveli ori generaluri mdivnis arCevisas
man, wamoayena ra mxolod erTi kandidatura, asambleas faqtiurad
Tavs moaxvia sakuTari arCevani. pasuxad, saparlamento asambleam ko-
mitets mouwoda, kandidatebis sia misTvis gadmocemamde, erTobliv
komitetTan SeeTanxmebina. 1955 wels, morigi generaluri mdivnis
moadgilis arCevisas, man daarwmuna komiteti, rekomendacia gaewia
ramdenime kandidatisTvis, rac masac arCevans dautovebda - da es
procedura damkvidrda kidec mesame generaluri mdivnis, ludoviko
benvenutis (italia) arCevis Semdeg, 1957 wlis 2 maiss. aRniSnuli
arCevnebis ganawesi detaluradaa mocemuli specialur debulebaSi,
romelic 1956 wlis dekemberSi ministrTa komitetma asambleis Tanx-
mobiT miiRo da 1962 wlis marts misive winadadebiT Seaswora.
pirveli ori generaluri mdivani (Jak kamil pari da leon marSali)
iyo diplomatiuri karieris mqone sajaro samsaxuris maRali ran-
gis funqcioneri, xolo mesame (ludoviko benvenuti), iseve rogorc

97
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

misi yvela momdevno kolega, politikuri moRvawe gaxldaT. 1956


wlis 16 seqtembers, ministrTa komiteti gamovida gancxadebiT,
rom is amieridan kandidatebad mxolod politikosebs daasaxeleb-
da, `rac uciloblad daakmayofilebda asambleas, gansakuTrebiT
imis gamo, rom komitetis arCevani asambleis or wevrze iyo SeCe-
rebuli~.95 marTlac, ludoviko benvenuti asambleis wevri gaxldaT
dRidan misi daarsebisa da misi yvela momdevno kolega (zogier-
Ti maTgani yofili ministri sakuTar qveyanaSi) aseve arCeul iqna
asambleis rigebidan, rac aZlierebda am ukanasknelis politikur
gavlenas organizaciis farglebSi. amJamindeli praqtikiT, umTa-
vresi politikuri jgufebi, danarCen jgufebTan SeTanxmebiT, kan-
didatebs monacvleobiT asaxeleben. formalur doneze, kandida-
tebi saxeldebian TavianT Sesabamis mTavrobaTa mier.
generaluri mdivnis moadgilis Tanamdebobaze kandidatTa dasaxele-
ba ar ukavSirdeba politikur jgufebs. isini SesaZloa daasaxelos
rogorc erTma an metma mTavrobam, aseve generalurma mdivanma.

uflebamosilebani
Tavdapirvelad, generaluri mdivani ministrTa komitetisa da asam-
bleis ubralo damxmare rgolad gvevlineboda, dRes ki mas organi-
zaciis saqmianobis koordinireba da misTvis saWiro mimarTulebis
micema moeTxoveba. mas gaaCnia farTo speqtris momcveli movale-
obebi, romelTagan umravlesi CamoTvlilia sabWos wesdebasa da
ministrTa komitetisa da saparlamento asambleis reglamentebSi.
finansuri kuTxiT, is SeimuSavebs sabWos biujets da finansuri ga-
nawesiT gaTvaliswinebuli pirobebis dacviT, mas dasamtkiceblad
gadascems ministrTa komitets. rac Seexeba administraciul mxares,
is uzrunvelyofs organizaciis efeqtian funqcionirebas da ekisre-
ba sruli pasuxismgebloba mis saqmianobaze. gansxvavebuli gadawyve-
tilebis ararsebobis SemTxvevaSi, is mrCevlis rangSi eswreba minis-
trTa komitetis, erToblivi komitetisa da saparlamento asambleis
yvela Sexvedras, masTan xdeba aseve sabWos farglebSi SeTanxmebuli
mravali xelSekrulebis saratifikacio sigelebis deponirebac.
misi saqmianobis sxva mxares warmoadgens asambleisadmi gankuTvnili
moxsenebebis momzadeba ministrTa komitetis saqmianobasTan daka-
vSirebiT, iseve rogorc wliuri samTavrobaTaSoriso samoqmedo
programis Sedgena, romelic asaxavs sabWos saqmianobis SesaZlo

95. Burban, J.-L., op. cit, gv. 49.

98
evropis sabWos konstituciuri statusi

mimarTulebaTa miseul xedvas da mtkicdeba ministrTa komitetis


mier96. samdivnos SemweobiT, is pasuxismgebelia agreTve aRniSnuli
programis ganxorcielebaze. samTavrobaTaSoriso TanamSromlobis
saqmianobaTa koordinireba, pirvel rigSi, direqtoratebis mier
xorcieldeba, romelTa samoqmedo areali pasuxobs organizaciis
saqmianobis umTavres sferoebs97.
generaluri mdivani gansakuTrebul rols TamaSobs aseve adamia-
nis uflebaTa evropuli konvenciis ganxorcielebis Tvalsazri-
siT, romlis me-15 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, TiToeuli maRali
xelSemkvreli mxare, omis an eris arsebobisaTvis saSiSi sxva sagan-
gebo mdgomareobis dros, ukan daxevis uflebiT sargeblobis Se-
saxeb gadawyvetilebis miRebisas, evropis sabWos generalur mdivans
miawvdis amomwurav informacias gatarebuli RonisZiebebisa da maTi
mizezebis Sesaxeb. 52-e muxliT ki, generaluri mdivani aseve ufle-
bamosilia, nebismier maRal xelSemkvrel mxares moTxovos ganmar-
tebis warmodgena, `Tu ra gziT uzrunvelyofs misi Sida samarTali
konvenciis debulebaTa srulad ganxorcielebas~. swored am muxlis
safuZvelze eTxova ruseTis federacias misi informireba, CeCneTSi
adamianis uflebebTan dakavSirebuli mdgomareobis Sesaxeb98.
samdivnos personali (romelic, daaxloebiT 2000 TanamSromels
iTvlis) SeirCeva, iniSneba da dakavebuli Tanamdebobidan Tavisu-
fldeba generaluri mdivnis mier, `administraciuli ganawesis Ta-
naxmad~. mis wevrebs gaaCniaT saerTaSoriso sajaro mosamsaxuris
statusi. yvela sxva saerTaSoriso organizaciis msgavsad, saStato
personalis dakompleqtebisas, dacul unda iqnes geografiuli ba-
lansi, rogorc raodenobrivi TvalsazrisiT, aseve yvela maRali
Tanamdebobis dakavebisas. faqtiurad, sabWos biujetSi maTi Sena-
tanis odenobaTa gaTvaliswinebiT, mTavrobebs gaaCniaT moraluri
ufleba, maT warmomadgenelTaTvis, garkveuli procentuli Sesaba-
misobis dacviT, moiTxovon maRali (a. rangis) Tanamdebobebi.

96. valter Svimerma, magaliTad, generaluri mdivnis rangSi SeimuSava samoqmedo


gegma 2001-2005 wlebisTvis, gamiznuli demokratiuli, mSvidobiani da stabilu-
ri evropis Senebisas warmoqmnil gamowvevaTa dasaZlevad da wamoiwyo ori prio-
ritetuli disciplinaTaSorisi proeqti: `yoveldRiur Zaladobaze sapasuxo qmede-
ba demokratiul sazogadoebaSi~ da `demokratiuli institutebi saqmeSi~.
97. samdivno aerTianebs Semdeg direqtoratebs: komunikaciisa da kvlevebis (DCR),
strategiuli kvlevebis (DSO), protokolis funqciebis; generalur direqtoratebs:
politikur saqmeTa (DGAP), samarTlebriv saqmeTa (DG1), adamianis uflebaTa (DGII),
socialuri integraciis (DGIII), ganaTlebis, kulturisa da memkvidreobis, axal-
gazrdobisa da sportis (DG IV), da administrirebisa da lojistikis (DGAL).
98. generaluri mdivnis 2000 wlis 27 ianvris werili ruseTis federaciis sagareo
saqmeTa ministrisadmi, dok. 8671 (addendum), 2000 wlis 3 aprili.

99
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

saStato personalis qveynebisgan damoukideblobis uzrunvelsa-


yofad, wesdebis 36-e muxlis d. punqti adgens:
samdivnos arc erTi wevri ar unda msaxurobdes romelime mTavrobis
anazRaurebad Tanamdebobaze, an iyos sakonsultacio asambleisa Tu
sxva erovnuli sakanonmdeblo xelisuflebis wevri, an eweodes mis mo-
valeobasTan SeuTavsebel raime saqmianobas.

samdivnos personalis wevrebi, generaluri mdivnis winaSe sazeimo


viTarebaSi adastureben, rom evropis sabWos winaSe maT gaaCniaT
garkveuli valdebulebebi, rom isini maTze dakisrebul movale-
obas Seasruleben keTilsindisierad da erovnuli interesebis
sasargeblod miukerZoeblad, ar miiReben da ar moiZieben miTiTe-
bebs evropis sabWosTvis ucxo nebismieri mTavrobisgan an xelisu-
flebisgan TavianT saqmianobasTan dakavSirebiT da Tavs Seikave-
ben nebismieri qmedebisagan, ramac SesaZloa asaxva hpovos maTze,
rogorc mxolod evropis sabWos winaSe angariSvaldebul saerTa-
Soriso moxeleebze. generaluri mdivani an misi moadgile msgavsi
Sinaarsis gancxadebas akeTebs ministrTa komitetis winaSe. (wesde-
bis 36-e muxlis e. punqti).
wesdebis 37-e muxli adgens, rom samdivno mdebareobs sabWos gan-
lagebis adgilze da rom generaluri mdivani angariSvaldebulia
ministrTa komitetis winaSe samdivnos saqmianobasTan dakavSire-
biT. garda amisa, is asambleas uzrunvelyofs am ukanasknelisTvis
saWiro administraciuli momsaxurebiT.

specializebuli uwyebebi
evropis sabWos mier specifikur sferoebSi warmarTul saqmia-
nobaTa xelSesawyobad, daarsebul iqna mTeli rigi specialize-
buli uwyebebi. zogierTi maTgani aerTianebs yvela wevr qveyanas
an mxardaWerilia maT mier, rogoricaa magaliTad adgilobrivi
da regionuli xelisuflebis organoTa kongresi, romelic sasi-
cocxlo rols TamaSobs adgilobrivi demokratiis ganviTarebis
saqmeSi, adamianis uflebaTa komisris biuro Tu rasizmisa da
Seuwynareblobis sawinaaRmdego evropuli komisia99. sxvebi, da-
fuZnebulni wilobriv SeTanxmebebze, exeba mxolod zogierT wevr
saxelmwifos.

99. aq ar moixsenieba adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo im mosazrebiT, rom


is ar efuZneba wesdebas da Sesabamisad, ar aris evropis sabWos uwyeba am sityvis
sruli mniSvnelobiT.

100
evropis sabWos konstituciuri statusi

evropis sabWos adgilobrivi da regionuli


xelisuflebis organoTa kongresi
evropis sabWo daarsebis dRidanve cdilobs adgilobrivi demokra-
tiis ganmtkicebas da amisaTvis, Tavis erT-erT umTavres funqciad
aRiarebs evropuli mSeneblobis proeqtSi moqalaqeTa ufro aqtiu-
ri CarTvisken mimarTul qmedebas. rogorc ministrTa komitetma
mtkiced aRniSna (2000) 1 sawesdebo rezoluciaSi:
[...] demokratiuli sazogadoebis erT-erT safuZvels warmoadgens so-
liduri da efeqtiani adgilobrivi da regionuli demokratiis arse-
boba, romelic eyrdnoba subsidiarobis princips, Cadebuls adgilo-
brivi TviTmmarTvelobis evropul qartiaSi, romlis Tanaxmad, sajaro
pasuxismgeblobebi, maTi bunebisa da intensivobis, ekonomiurobisa da
efeqtianobis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT, nawildeba upiratesobis
mixedviT da xorcieldeba xelisuflebis im uwyebaTa mier, romlebic
yvelaze axlos imyofebian moqalaqeebTan.

evropis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kon-


gresi 1994 wels, saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa pirve-
li samitis Semdgom periodSi daarsda (sawesdebo rezolucia (94)
3, evropis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa
kongresis daarsebis Sesaxeb), riTac Caenacvla 1957 wlidan moq-
med evropis adgilobriv da regionul xelisufalTa konferencias.
dRes is funqcionirebs (2000) 1 sawesdebo rezoluciisa da masze
darTuli evropis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis or-
ganoTa kongresis qartiis safuZvelze.
kongresi moqmedebs rogorc evropis sabWos mrCeveli organo da
organizaciis idealebis xorcSesxmis procesSi, eswrafvis adgi-
lobrivi da regionuli xelisuflebis organoebisaTvis WeSmariti
rolis miniWebas. is amas akeTebs adgilobrivi da regionuli de-
mokratiis ganviTarebis gziT da adgilobrivi da regionuli xeli-
suflebis organoebTan TanamSromlobiT.
es organo warmodgenilia ori palatiT: adgilobrivi xelisuflebis
organoTa da regionTa palatebiT. misi biuro axdens maT saqmianobaTa
koordinirebasa da gansaxilveli sakiTxebis ganawilebas. TiToeuli
wevri saxelmwifo kongresSi flobs imave raodenobis adgils, ramde-
nic mas gaaCnia saparlamento asambleaSi. mTlianobaSi, orive palata
Sedgeba 313 sruluflebiani wevrisa da amave raodenobis maTi Se-
mcvlelisgan, amasTan, yoveli maTgani unda flobdes adgilobrivi an
regionuli xelisuflebis organoebis arCeviT mandats. Sedegad, kon-

101
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

gresi gvevlineba wevr saxelmwifoebSi arsebuli adgilobrivi da re-


gionuli xelisuflebis 200 000 - ze meti organos warmomadgenlad.
kongresi evropis sabWoSi regionuli da adgilobrivi xelisuflebis
organoTa interesebis gamtarebelia da maTi warmomadgenlebisaTvis
warmoadgens forums, sadac SesaZlebelia saerTo problemebis gansja,
gamocdilebis urTierTgaziareba da mTavrobebTan urTierTobeb-
Si erTiani frontiT moqmedeba. is ministrTa komitetisa da sapar-
lamento asambleis mrCevlad gvevlineba adgilobriv da regionul
politikasTan dakavSirebul nebismier sakiTxSi da saWiroebisamebr,
komitets miawvdis winadadebebs adgilobrivi da regionuli demokra-
tiis winsvlis gzebis moZiebisas. is amzadebs regularul moxsenebebs
wevr da kandidat qveynebSi adgilobrivi da regionuli demokratiis
mdgomareobis Sesaxeb da gansakuTrebiT, uzrunvelyofs adgilobrivi
TviTmmarTvelobis evropul qartiaSi Cadebuli principebis dacvas.
kongresi erTveba aseve mosazrebaTa SemuSavebis procesSi, rac or-
ganizaciis rigebSi axali wevri qveynebis miRebasa da adgilobriv da
regionul arCevnebze dakvirvebas ukavSirdeba.
saparlamento asambleis an ministrTa komitetisaTvis Semdgomi ga-
dacemis mizniT, kongresi amzadebs rekomendaciebsa da mosazrebebs.
misi rezoluciebi gankuTvnilia adgilobriv xelisufalTaTvis da
informaciisaTvis egzavneba asambleasa da ministrTa komitets (Tuki
maT ar moeTxovebaT am dokumentebze reagireba).
evropis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kon-
gresi Tavis yovelwliur (rigiT) sxdomas marTavs q. strasburgSi.
mas eswrebian wevri qveynebis adgilobrivi da regionuli xelisufle-
bis warmomadgenel uflebamosil organizaciaTa delegaciebi da spe-
cialuri stumrisa Tu damkvirveblis statusis mqone delegaciebi
ramdenime arawevri saxelmwifodan. palatebi ikribebian plenaruli
sxdomebis damTavrebisTanave an manamde.
saparlamento asambleis msgavsad, kongresi kvlavac sakonsultacio
organod rCeba. misi saqmianoba adgilobrivi demokratiis winsvlis
saqmeSi gansakuTrebulia, xolo evropis sabWosTvis misi mniSvneloba
dinamiurad izrdeba imdenad, rom amJamad is, ministrTa komitetisa da
asambleis gverdiT, organizaciis `mesame sayrdenad~ aris miCneuli.

adamianis uflebaTa komisari


evropis sabWos meore samitis (1997 w.) Semdgom periodSi, 1999 wels
daarsda adamianis uflebaTa komisris biuro. komisris statusi gan-

102
evropis sabWos konstituciuri statusi

sazRvrulia (99) 50 rezoluciaSi, romelic ministrTa komitetis mier


miRebul iqna 1999 wlis 7 maiss Tavis 104-e sxdomaze q. budapeStSi.
saparlamento asamblea komisars irCevs kenWisyraSi monawileTa
umravlesobiT, ministrTa komitetis mier dasaxelebul sam kan-
didats Soris. mandatis vada, romelic araganaxlebadia, Seadgens
eqvs wels. pirveli komisari, alvaro xil-roblesi (espaneTi) ar-
Ceul iqna 1999 wlis seqtemberSi.
komisris saqmianoba moicavs adamianis uflebaTa dacvis sistemis
ganmtkicebas, maT Sesaxeb codnis gaRrmavebasa da cnobierebis amaR-
lebas, iseve rogorc evropis sabWos adamianis uflebaTa dacvis
sferoSi arsebul instrumentebTan Sesabamisobis uzrunvelyofas.
misi roli umTavresad prevenciulia da am saxiT, is Tan erTvis
adamianis uflebaTa evropul sasamarTlosa da konvenciaze dafuZ-
nebul sxva organoTa saqmianobas. konvenciis me-14 oqmis ZalaSi
Sesvlis Semdeg, mas mieniWeba uflebamosileba, samarTalwarmoeba-
Si Caebas rogorc mesame mxare, warmoadginos werilobiTi komen-
tarebi da miiRos monawileoba rogorc palatis, ise didi palatis
mosmenebSi (me-14 oqmis me-13 muxli, romelsac Seaqvs Sesworeba
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis 35-e muxlSi)100.
komisari unda iZleodes rCevebsa da informacias adamianis ufleba-
Ta dacvasTan da maTi darRvevis Tavidan acilebasTan dakavSirebiT.
is saqmianobs evropis sabWos sxva organoebTan TanamSromlobiT da
gansakuTrebul sakiTxebze SeuZlia moxsenebebis, rekomendaciebisa
da mosazrebebis miwodeba ministrTa komitetisa da asamblesadmi.
miuxedavad amisa, mas ar gaaCnia sasamarTlo uflebamosileba.

evropuli komisia rasizmisa da Seuwynareblobis


winaaRmdeg (ECRI)
rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg evropuli komisiis daar-
sebis gadawyvetileba Cadebul iqna 1993 wlis 9 oqtombers venis sa-
mitze miRebul deklaraciaSi. 2002 wlis 14 ivniss, ministrTa komi-
tetma daamtkica axali wesdeba komisiisaTvis (rezolucia (2002) 8),
romelic ganamtkicebs misi damoukidebeli sazedamxedvelo uwyebis
funqciebs, specializebuls gafarToebul evropaSi rasizmis, raso-

100. TviT komisris Txovnis safuZvelze, romelic CarTul iqna 2004 wlis 26 ian-
vris `evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris saqmianobaTa amsaxvel me-3
wliur moxsenebaSi~ da romelsac mxars uWers asamblea (rekomendacia 1640 (2004)),
me-14 oqmi iTvaliswinebs am SesaZleblobas.

103
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

brivi diskriminaciis, qsenofobiis, antisemitizmisa da Seuwynareb-


lobis winaaRmdeg brZolis adamianis uflebaTa aspeqtebSi.
wesdebis Tanaxmad, komisiis movaleobebSi Sedis:
wevri qveynebis kanonmdeblobebis, politikuri midgomebisa da sxva
zomebis kontroli, romlebic ukavSirdeba rasizmTan, qsenofobias-
Tan, antisemitizmTan da SeuwynareblobasTan brZolas da aRniSnuli
zomebis efeqtianobis Sefaseba; iniciativebis SeTavazeba adgilobriv,
erovnul da evropul doneebze saqmianobaTa gafarToebis Sesaxeb;
zogadi politikuri rekomendaciebis momzadeba wevri qveynebisadmi;
aRniSul sakiTxTan dakavSirebuli saerTaSoriso samarTlebrivi ins-
trumentebis Seswavla, saWiroebisamebr maTi ganmtkicebis mizniT.

TiToeul saxelmwifosTan individualuri midgomis safuZvelze,


komisia zedamxedvelobas uwevs rasizmTan, qsenofobiasTan, anti-
semitizmTan da SeuwynareblobasTan dakavSirebul mdgomareobas
evropis sabWos yvela wevr qveyanaSi. mis moxsenebebSi gamovleni-
lia problemebi da gamoTqmulia maT gadalaxvasTan dakavSirebuli
varaudebi. ufro zogadad, is iRebs politikur rekomendaciebs
wevri mTavrobebisadmi da aqveynebs `warmatebuli praqtikis~ maga-
liTebs, romelTa efeqtianoba rasizmTan da SeuwynareblobasTan
brZolaSi dadasturebulia.

wilobriv SeTanxmebebze dafuZnebuli specializebuli


uwyebebi101
specializebuli uwyebebi daarsebul iqna evropis sabWos mandatiT
gaTvaliswinebul garkveuli tipis saqmianobaTa warsamarTavad,
romelTac mxolod ramdenime wevri qveyana uWers mxars102. Sesaba-
misad, wilobrivi SeTanxmebebi moqmedebs mxolod ramdenime wevri
qveynisTvis. zogierTi maTgani xelmosawerad Riaa aseve arawevri
qveynebisTvisac.
amJamad arsebobs wilobriv SeTanxmebaTa safuZvelze Seqmnili ca-
meti organo (ix. CamonaTvali; danarTi IV). maTgan umTavresia:

101. gaero-s kvalad, romelsac gaaCnia specializebuli organizaciebi, sawesdebo


rezolucia (51) 30 uSvebs `specializebuli organoebis~ arsebobas. am dokumentis
debulebebi arasodes gamoyenebula, Tumca amave dros, arc arasodes gauqmebula
an gadaxedila.
102. ix. `xelSekrulebaTa leqsikoni~ (http: //conventions.coe.int): `wilobrivi SeTanxme-
ba warmoadgens SeTanxmebis Tavisebur formas, romelic evropis sabWos zogierT
qveyanas aZlevs saSualebas, imonawileos ama Tu im wamowyebaSi, miuxedavad sxva
wevri qveynebis pasiurobisa~.

104
evropis sabWos konstituciuri statusi

evropuli komisia demokratiisaTvis samarTlis


meSveobiT (veneciis komisia)
ministrTa komitetma veneciis komisia Camoayaliba berlinis kedlis
aRebis Semdeg, 1990 wlis 10 maiss, gafarToebuli wilobrivi SeTanxme-
bis safuZvelze. masSi monawileobs evropis sabWos yvela wevri qveya-
na, xolo arawevr qveynebs, gansakuTrebiT ki damkvirveblis statusis
mqoneT, ufleba aqvT, miuerTdnen mas. komisia, romlis avtoriteti
farTod cno evropam, Sedgeba saerTaSoriso reputaciis mqone da-
moukidebeli eqspertebisgan, romelTa arCevas ganapirobebs demokra-
tiul institutebSi maT mier dagrovili gamocdileba an iuridiul
Tu politikur mecnierebebSi maT mier Setanili wvlili. isini komi-
siis wevri qveynebis mier airCevian oTxi wlis vadiT.
komisiis specialobas Seadgens konstituciebis SemuSaveba an maTi
gadaxedva da am sferoSi mas gamorCeuli Rvawli miuZRvis. mar-
Tlac, man iTamaSa umniSvnelovanesi roli centraluri da aRmo-
savleT evropis qveynebis saeqsperto rCevebiT uzrunvelyofaSi,
raTa maTi axali konstituciebi SesabamisobaSi mosuliyo evropis
sabWos demokratiul standartebTan. is maT daexmara aseve Semd-
gomi cvlilebebisas, rac demokratiul cvlilebaTa ritmis Senar-
Cunebis aucileblobiT iyo nakarnaxebi. Tumca, komisiis saqmianoba
mxolod konstituciebiT ar Semoifargleba. ufro farTo gagebiT,
is dainteresebas iCens sakonstitucio sasamarTloebTan dakavSire-
buli kanonmdeblobiT, saarCevno da erovnul umciresobaTa sferos
kanonmdeblobiT da zogadad, yvela im normatiuli aqtiT, rac de-
mokratiuli saxelmwifo institutebis funqcionirebas Seexeba. mas
moeTxoveba aseve transerovnuli Temebis Seswavla, iseve rogorc
samarTlebrivi mosazrebebis momzadeba saparlamento asambleisa
da ministrTa komitetisaTvis, maT Soris im rigis mosazrebebisa,
romlebic evropis sabWos xelSekrulebaTa ganmartebas Seexeba.
da bolos, veneciis komisia TanamSromlobs wevri qveynebis sakons-
titucio sasamarTloebTan da xels uwyobs maTi precedentuli
samarTlis gavrcelebas.

ganviTarebis banki (CEB)


evropis uZvelesi saerTaSoriso safinanso instituti, ganviTare-
bis banki 1956 wels, wilobrivi SeTanxmebis safuZvelze daarsda.
misi mizania wevri qveynebis daxmareba socialuri proeqtebis da-
finansebaSi, rac ltolvilTa, iZulebiT gadaadgilebul pirTa da

105
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

bunebrivi da ekologiuri katastrofebis msxverplTa xvedris Sem-


subuqebas gulisxmobs. banki evropis sabWos solidaruli politi-
kis finansur iaraRs warmoadgens.

saxelmwifoTa jgufi korufciis winaaRmdeg (GRECO)


1999 wlis maisSi103, gafarToebuli wilobrivi SeTanxmebis safuZvel-
ze, 17 wevri qveynis mier daarsebul iqna saxelmwifoTa jgufi ko-
rufciis winaaRmdeg (GRECO)104. jgufi uzrunvelyofs garkveuli
saxelmZRvanelo principebis dacvas antikorufciuli saSualebebis
gamoyenebisas da zedamxedvelobs antikorufciuli samoqmedo pro-
gramiT105 dawesebul saerTaSoriso samarTlebriv instrumentebTan
Sesabamisobas. is cdilobs erovnul antikorufciul kanonmdeb-
lobebSi xarvezebis gamovlenas da wamoiwyebs saWiro sakanonmdeblo,
instituciur da praqtikul reformebs, korufciasTan brZolisa da
misi Tavidan acilebis ufro efeqtianad gansaxorcieleblad. jgu-
fis wevri yvela saxelmwifo amzadebs Semfasebel moxsenebas.

evropis audiovizualuri observatoria


observatoriis funqcionireba efuZneba 1992 wels SemuSavebul wi-
lobriv SeTanxmebas. is agrovebs, gadaamuSavebs da avrcelebs misi
34 wevri qveynisa da evropuli komisiisgan miwodebul informa-
cias, romlebic ukavSirdeba audiovizualuri sferos bazars da
masSi mimdinare samarTlebriv da finansur cvlilebebs.

globaluri urTierTdamokidebulebisa da
solidarobis evropuli centri (CrdiloeTi -
samxreTis centri)
centri wilobrivi SeTanxmebis safuZvelze daarsebul iqna 1990
wels q. lisabonSi. mas amoZravebs ori mizani - evropelTa gaTviT-

103. ministrTa komitetis 1988 wlis 5 maisis rezolucia (98) 7 - `korufciis


winaaRmdeg saxelmwifoTa jgufis (GRECO)~ damfuZnebeli wilobrivi da gafarToe-
buli SeTanxmebis nebis darTvis Sesaxeb, da 1999 wlis 1 maisis rezolucia (99) 5,
romelic aarsebs am uwyebas.
104. 2004 wlis ivlisSi jgufi aerTianebda 37 wevrs, maT Soris erT saxelmwifos
evropis sabWos farglebs garedan - aSS-s.
105. 1999 wels, evropis sabWoSi xelmosawerad gaixsna ori antikorufciuli konven-
cia: sisxlis samarTlis konvencia korufciis Sesaxeb (ETS No. 173) da samoqalaqo
samarTlis konvencia korufciis Sesaxeb (ETS No. 174). orive maTgani jgufs aRi-
arebs xelmomwer saxelmwifoTa sazedamxedvelo organod, maTSi Camoyalibebul de-
bulebaTa ganxorcielebis saqmeSi.

106
evropis sabWos konstituciuri statusi

cnobiereba CrdiloeTi - samxreTis urTierTdamokidebulebisa da


solidarobis Sesaxeb da kontaqtebis gaRrmaveba mTavrobebs, par-
lamentebs, adgilobrivi xelisuflebis organoebs, mediasa da sxva
seqtorebs Soris msoflios sxvadasxva nawilSi.

daskvna
amgvarad, evropis sabWos wesdeba106 warmoadgens samTavrobaTa-
Soriso, TanamSromlobaze dafuZnebuli organizaciis pirvelwya-
ros, romlis farglebSic saxelmwifoebi TavianT suverenulobas
inarCuneben. Tumca, wesdebisave cnebebze dayrdnobiT Tu vimsje-
lebT, evropis sabWo atipuri warmonaqmnia iqidan gamomdinare, rom
mas dabevebuli aqvs garkveuli avtonomia wevr qveynebTan mimar-
TebaSi. erTis mxriv, saparlamento asamblea Sedgeba ara mTavro-
bebis instruqciebiT SeboWili erovnuli delegaciebisgan, aramed
damoukideblad moqmed delegatTagan. meores mxriv, kenWisyris
wesebi asambleaSi, iseve rogorc ministrTa komitetSi, sul ufro
xSirad eyrdnoba umravlesobis wess, Tumca, umniSvnelovanesi ga-
dawyvetilebebi kvlavac erTxmad miiReba. da bolos, adamianis
uflebaTa evropulma konvenciam daaarsa bolo instanciis zeero-
vnuli sasamarTlo, romlis ganCinebaTa aRsruleba savaldebuloa
wevri qveynebisaTvis.
aRniSnuli elementebi ibadeboda instituciur cvlilebaTa Tan-
mimdevrul procesSi, Tumca srulfasovnad ver asaxavs arsebul
mdgomareobas. magaliTad, ministrTa komitets marTalia SenarCu-
nebuli aqvs gadawyvetilebis SemuSavebis procesis warmmarTveli
funqcia, is ver ugulebelyofs saparlamento asambleis Sexedu-
lebebs da unda gaaCndes maTze pasuxebi. asambleas, Tavis mxriv,
gansazRvruli aqvs rogorc sakuTari samoqmedo, ise wevri qveyne-
bis sazedamxedvelo saSualebebi, riTac Sesabamisad ganamtkicebs
sakuTar efeqtianobas. Tavdapirvelad daubalansebeli, or uwye-
bas Soris urTierTobebi amJamad ramdenadme gaTanasworebulia da
eWvgareSea, ufro metad daixveweba momavalSi.

106. Cven vsargeblobT saparlamento asambleis samdivnos mier momzadebuli ko-


mentirebuli wesdebis versiiT, Rules of Procedure of the Assembly and Statute of the
Council of Europe (2002). samdivnos SeniSvnebi ganmartavs calkeul debulebebs da
aRwers Semdgom cvlilebebs. isini ar warmoadgenen wesdebis ganuyofel nawils da
amdenad, ar gaaCniaT damoukidebeli samarTlebrivi Rirebuleba.

107
nawili meore

wevri qveynebis
sakanonmdeblo sistemaTa
harmonizeba
evropis sabWo mudam iyo standartebis damdgeni dokumentebis
pirvelwyaro. am faqts adasturebs misi egidiT miRebuli mravali
konvencia. erTobliobaSi isini qmnian evropul saerTo samarTals
(jus communis) da erovnul sakanonmdeblo sistemaTa harmonizebis
gziT, xels uwyoben demokratiuli standartebis gavrcelebas mTe-
li kontinentis masStabiT.
Tumca, zogierTi am konvenciis efeqtianoba xandaxan eWvqveSac da-
mdgara. aki TviT evropis sabWoSic xSirad aRniSnaven xolme, rom
cud konvencias zogjer kargi rekomendacia sjobs. es Sexeduleba,
ra Tqma unda, gazviadebulia, magram WeSmaritia is, rom ministr-
Ta komitetis rekomendaciebi zogjer konvenciebis msgavs qmedu-
narianobas avlens, miuxedavad imisa, rom maT iuridiuli Zala ar
gaaCniaT.
evropis sabWos mier wevri qveynebis sakanonmdeblo sistemaTa har-
monizebaSi warmoebuli saqmianoba emTxveva mis sawesdebo valdebu-
lebas, xeli Seuwyos TanamSromlobas evropul mTavrobebs Soris.
is xels uwyobs aseve im ideis gavrcelebas, romlis Tanaxmad, yvela
wevri qveyana aris saerTo, evropuli civilizaciis nawili.

111
Tavi 1
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi:
evropuli konvenciebi
standartebis dadgenis sferoSi evropis sabWos saqmianoba mraval-
mxrivia, Tumca ara imdenad cnobili, rogorc is amas imsaxurebs.
realurad arsebobs aranakleb 196 samarTlebrivi instrumenti,
Sesuli xelSekrulebaTa evropul seriasa (ETS) da evropis sa-
bWos xelSekrulebaTa seriaSi (CETS)107, romlebic erTobliobaSi
Seadgenen evropis sabWos xelSekrulebebs108. ricxvi STambeWdavia,
miuxedavad imisa, rom is moicavs aseve oqmebsac, romelTac mi-
niWebuli aqvT damoukidebeli numeracia, sinamdvileSi ki TavianT
Sesabamis konvenciaTa nawils warmoadgenen109.
xelSekrulebis gaformeba evropis sabWos mier nacadi erT-erTi
saSualebaa wesdebaSi moxseniebuli miznis miRwevis gzaze, rac gu-
lisxmobs mis wevr qveynebs Soris ufro meti erTobis miRwevas,
gamiznuls maT saerTo memkvidreobaSi arsebuli principebisa da
idealebis xorcSesxmisa da dacvisaTvis, iseve rogorc maTi eko-
nomikuri da socialuri winsvlis gaadvilebisaTvis. wesdebis 1-li
muxlis Tanaxmad, organizacia aRniSnul mizans axorcielebs saku-
Tari sawesdebo organoebis meSveobiT, inter alia `SeTanxmebebis gziT
... ekonomikur, socialur, kulturul, samecniero, samarTlebriv
da administraciul sakiTxebSi da adamianis uflebaTa da ZiriTad

107. aRniSnuli seria warmoadgens evropis sabWos farglebSi miRweuli SeTanxmebe-


bisa da konvenciebis erTobliobas. sabWos xelSekrulebebi qronologiurad aris
danomrili. 1949-2003 wlebSi xelmosawerad gaxsnili konvenciebi da SeTanxmebebi
gamoqveynebul iqna evropul xelSekrulebaTa seriaSi - European Treaty Series (ETS
Nos. 1 - 193 CaTvliT). 2004 wlidan moyolebuli, is ganvrcobil iqna evropis sabWos
xelSekrulebaTa seriiT - Council of Europe Treaty Series (dawyebuli adamianis ufle-
baTa evropuli konvenciis me-14 oqmiT (CETS No. 194 )).
108. 2004 wlis dekemberSi.
109. igive WeSmaritia `Sesworebuli~ konvenciebis SemTxvevaSic. magaliTad, Ses-
worebuli evropis socialuri qartia (ETS No.163) `gamiznulia evropis socialuri
qartiis TandaTanobiT Casanacvleblad~, moicavs ra Sesworebuli qartiiTa da 1988
wlis damatebiTi oqmiT dacul uflebebs da amatebs ra maT axlebs (Sesworebuli
qartiis preambula). rodesac Canacvlebis es procesi dasruldeba, qartia misi oqme-
biTurT usargeblo gaxdeba da saWiro iqneba maTi amoReba evropul xelSekrule-
baTa seriidan.

113
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

TavisuflebaTa SenarCunebiTa da Semdgomi ganxorcielebiT~. wevri


qveynebi uerTdebian konvenciebs, damtkicebuls ministrTa komi-
tetis mier, romelic me-13 muxlis Tanaxmad miCneulia, rogorc
`evropis sabWos sasargeblod moqmedi organo~.
evropis sabWos xelSekrulebebi, sxva mizezebs Soris, mniSvnelo-
vania imis gamoc, rom uzrunvelyofs ufro mWidro kavSirebs wevr
qveynebs Soris, aZlevs ra maT biZgs TavianTi kanonmdeblobebisa
da samarTlebrivi sistemebis harmonizebaSi, xels uwyobs ra aseve
samarTlebrivi sistemebis erTgvarovnebas evropul sivrceSi da
standartebis minimalur moTxovnaTa SemosazRvras.
erTiani samarTlebrivi sivrcis SeqmniT, konvenciebi wevr qveynebs
sZens met demokratiul, socialur da kulturul erTobas. isini
aadvileben agreTve maT TanamSromlobas gansakuTrebiT mgrZnobia-
re sferoebSi, rogoricaa terorizmi, bioeTika da garemos dacva.
faqtiurad, evropis sabWos erT mravalmxriv konvencias SeuZlia
Secvalos calkeul qveynebs Soris gaformebul ormxriv SeTanxme-
baTa mTeli wyeba. sabWos konvenciebiT moculi Temebis farTo spe-
qtri im faqtze mianiSnebs, rom organizacia evropis winaSe amJamad
arsebul yvela did problemas exmaureba da rom is qceulia maTze
reagirebis erT-erT umTavres bazisad.

xelSekrulebebi - normebi110
evropis sabWos SeTanxmebebsa da konvenciebs, zogadi gagebiT,
awesrigebs 1969 wlis 23 maisis venis konvencia saxelSekrule-
bo samarTlis Sesaxeb. marTalia, is yvela wevri saxelmwifosTvis
savaldebulo ar aris, magram mis debulebaTa udidesi nawili
axdens arsebuli CveulebiTi samarTlis ubralod kodificirebas
da gamoiyeneba rogorc aseTi. imavdroulad, evropis sabWosTvis
upiratesi Zalis mqonea zogierTi misTvis specifikuri norma. maT
moicavs evropis sabWos wesdeba (gansakuTrebiT misi me-5 Tavi,
romelic Seexeba ministrTa komitetis Semadgenlobas, ufleba-
mosilebasa da kenWisyris wesebs), 1951 welsa111 da 1993 wels112
miRebuli sawesdebo rezoluciebi da proceduruli normebi,

110. am sakiTxze ix. Polakiewicz, J., Treaty Making in the Council of Europe, Council of
Europe Publishing, Strasbourg, 1999.
111. rezolucia, miRebuli 1951 wlis maisSi ministrTa komitetis me-8 sxdomaze.
112. sawesdebo rezolucia (93) 27, ministrTa komitetis gadawyvetilebebisTvis
saWiro umravlesobis wesebis Sesaxeb, miRebuli 1993 wlis 14 maiss ministrTa ko-
mitetis 92-e sxdomaze.

114
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

dakavSirebuli ministrTa komitetisa da ministrTa moadgileebis


SexvedrebTan113.
zemoCamoTvlili normebi adgens, rom maT mier nagulisxmeb kon-
venciaTa da SeTanxmebaTa SemuSaveba, damtkiceba da ganxorcieleba
xdeba evropis sabWos farglebSi, ris gamoc isini am organizaciis-
Tvis saxasiaTo niSnebs iZenen. gadmocemis formis harmonizebisa da
dokumentebis SemuSavebis gasaadvileblad, 1962 wels ministrTa
komitetma miiRo daskvniT sanimuSo debulebaTa ori standartu-
li forma, romelTagan erTi gankuTvnili iyo SeTanxmebebis, meo-
re ki konvenciebisaTvis. 1980 wels isini Seicvala orive maTganis
momcveli erTiani formiT.114 misi erTi nawili, Tumca es moTxo-
vnas ar warmoadgens, gamoiyeneba umravles SemTxvevaSi, rac Seexeba
sxvas, zogjer xorcieldeba misi Canacvleba sxva normebiT.

xelSekrulebis momzadeba - misi winare stadia da


mimdinareoba
xelSekrulebis SeTanxmebis wamowyebis Sesaxeb gadawyvetilebas
iRebs ministrTa komiteti, sakuTari an saparlamento asambleis,
adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresis,
ministrTa konferenciis, mmarTveli komitetisa Tu saxelSekru-
lebo komitetis iniciativiT115. gansakuTrebiT aRsaniSnavia sapar-
lamento asambleis, rogorc iniciatoris roli, romelic araerTi
sakonvencio molaparakebis avtorad gvevlineba116. wesdebis me-20
muxlis d. punqtis Tanaxmad, xelSekrulebaze muSaobis dawyebis ga-
dawyvetilebas iRebs ministrTa komiteti (kenWisyraSi monawileTa

113. (51) 30 rezoluciis ganyofileba `ministrTa komitetis uflebamosilebani~,


ixilavs evropis sabWos konvenciebs, anu sabWos egidiT gaformebul xelSekrule-
bebs. misi oTxi punqtidan (i-iv) ori moZvelebulia, Tumca inarCunebs istoriul Ri-
rebulebas. mizans im droisaTvis warmoadgenda Sromis saerTaSoriso organizaciis
magaliTis gaziareba, romlis konstituciis Tanaxmad (muxli 19), organizaciis asam-
bleis mier damtkicebul konvenciebs generaluri direqtori pirdapir ugzavnis
mTavrobebs, romelTac erTi wlis ganmavlobaSi unda uzrunvelyon Sesabamisi ero-
vnuli uwyebebisadmi maTi gadacema Semdgomi ratifikaciis mizniT. Tumca, es debu-
lebebi arasodes gamoyenebula. saxelSekrulebo samarTlis Sesaxeb venis konvenciis
me-2 muxlis Tanaxmad, evropis sabWos konvenciebi saerTaSoriso xelSekrulebebia,
`xelSekruleba gulisxmobs saerTaSoriso SeTanxmebas, miRweuls saxelmwifoebs
Soris, gadmocemuls werilobiTi formiT, romelic regulirdeba saerTaSoriso
samarTlis normebiT. man SesaZloa miiRos erTi, ori an ramdenime urTierTkavSirSi
myofi dokumentis saxe, misTvis gansazRvruli daniSnulebis Sesabamisad~.
114. ix. IX danarTi.
115. konvenciis SemuSavebis winadadebiT, aseve SesaZloa gamovides ministrTa
komitetis xelmZRvaneloba.
116. Haller, B., Le rle de lAssemble parlementaire du Conseil de lEurope dans la dfense
des droits de lhomme, Council of Europe, Strasbourg, 2001.

115
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ori mesamedi umravlesobiTa da komitetis siiTi Semadgenlobis


umravlesobiT).
gaero-s xelSekrulebebisgan gansxvavebiT, evropis sabWos xelSe-
krulebebs mTavrobebis mier daniSnuli erovnuli eqspertebi amza-
deben. Zalzed iSviaTia SemTxvevebi, rodesac maTi SemuSaveba `di-
plomatiur konferenciebze~ xdeba. molaparakebebi mimdinareobs
ministrTa komitetis winaSe pasuxismgebeli mmarTveli komitete-
bisa Tu saeqsperto jgufebis farglebSi, romlebic mmarTvel ko-
mitets eqvemdebarebian. gansakuTrebul SemTxvevebSi (magaliTad,
erovnul umciresobaTa dacvis CarCo-konvencia - ETS No. 157),
samuSao SesaZloa gaswios specialurma (ad hoc) saeqsperto komi-
tetma, romelic pirdapir aris pasuxismgebeli ministrTa komite-
tis winaSe.
saeqsperto komitetebis saqmianobaSi monawileoba nebayoflobi-
Tia, magram yvela wevr qveyanas aqvs ufleba, maTSi samonawileod
miavlinos erTi eqsperti117. marTalia eqspertebs mTavrobebi
niSnaven, isini moqmedeben damoukideblad, ar arian angariSval-
debulni maT winaSe da Teoriulad, ar unda iRebdnen maTgan
instruqciebs. eqspertTa komitetebis muSaobas aregulirebs
rezolucia (76) 3, dakavSirebuli komitetebis struqturebTan,
reglamentTan da samuSao meTodikasTan, romelic zogadad Se-
exeba komitetebs, romelTa wevrebs niSnaven wevri qveynebi da
romlebic iqmneba ministrTa komitetis mier an misi Zalaufle-
bis qveS.
arasamTavrobo an profesiuli organizaciebi da arawevri qveyne-
bi sul ufro mzard gavlenas axdenen xelSekrulebaTa momzadebis
procesze. marTlac, saeqsperto komitetis reglamenti SesaZloa
aSkarad uSvebdes maT damkvirveblad warmodgenis SesaZleblo-
bas118. garda amisa, Sesabamis mmarTvel komitets damkvirveblebi
SeuZlia dauSvas sakuTari SexedulebiT, erTsulovani gadawyve-
tilebis safuZvelze. am tipis damkvirveblebs gaaCniaT werilobi-
Ti an sityvieri SeniSvnebis gakeTebis, magram ara kenWisyraSi mo-
nawileobis ufleba.

117. Tumca, saxelmwifom SesaZloa uari ganacxados sakuTari warmomadgenlis da-


niSvnaze. magaliTad, msgavsi ram moxda gaerTianebuli samefos SemTxvevaSi, rode-
sac am ukanasknelma gadawyvita, ucxour valutaSi gaCenili valdebulebebis Sesaxeb
1967 wlis 11 dekembris evropuli konvenciis (ETS.No.60) saproeqto komitetSi ar
mievlina sakuTari warmomadgeneli, im mosazrebaze dayrdnobiT, rom proeqtis fu-
Zemdebeli koncefciebi miuRebeli iyo britaneli biznesmenebisa da iuristebis-
Tvis.
118. rezolucia (76) 3, me-5 punqti.

116
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

dokumentis teqstis miReba


molaparakebaTa dasrulebis Semdeg, saboloo teqsti mtkicdeba
ministrTa komitetis mier, romelic zogjer iZulebulia, Tavad
miiRos gadawyvetilebebi da SeimuSavos debulebebi, romlebzec
molaparakebis mxareebma kompromiss ver miaRwies. magaliTad,
rodesac erovnul umciresobaTa dacvis CarCo-konvenciis teqst-
ze momuSave eqspertebma (ETS No. 157, 1995 w.) kategoriulad
ar dauWires mxari zogierT debulebas, komitets sxva gza aRar
darCenoda, vidre Tavad Careuliyo maT SemuSavebaSi119. is aseve
iZulebuli Seiqna, gadaewyvita dava konvenciis sazedamxedvelo
meqanizmis bunebasTan dakavSirebiT. sakuTriv man umTavresad
politikuri zedamxedveloba irCia da gadawyvita, TviT konven-
ciasTan Sesabamisobis kontroli ewarmoebina (CarCo-konvenciis
24-e-26-e muxlebi). msgavsad amisa, sabolood komitetis mier
iqna dadgenili korufciis sawinaaRmdego sisxlis samarTlis
konvenciaze (ETS No.173) nebadarTuli daTqmebis maqsimaluri
raodenoba.
xelSekrulebis saboloo teqstze SeTanxmebis miRwevis Semdeg,
misi xelmosawerad gaxsnis gadawyvetileba ministrTa komitetis
mier miiReba kenWisyraSi monawileTa ori mesamedi umravleso-
biTa da siiTi Semadgenlobis umravlesobiT (sawesdebo rezo-
lucia (93) 27, ministrTa komitetis gadawyvetilebebis miRe-
bisTvis saWiro umravlesobis wesis Sesaxeb). erT dros amgvari
gadawyvetileba erTsulovnad miiReboda, ris gamoc, intensiuri
muSaobis Sedegad momzadebuli konvenciis proeqti, saboloo
jamSi mowonebuli ori mesamedi umravlesobiT (me-20 muxlis d.
punqti), SeiZleboda kvlav ukugdebuliyo, Tuki Tundac erTi
saxelmwifo, raoden patarac ar unda yofiliyo is, misi xel-
mosawerad gaxsnis winaaRmdegi wavidoda. rezolucia (93) 27 am
risks abaTilebs, amcirebs ra erTsulovnebis wesiT misaReb ga-
dawyvetilebaTa CamonaTvals.
xelSekrulebis xelmosawerad gaxsnis gadawyvetileba umTavre-
sia, radgan is win wamoswevs evropis sabWos mimarT politikuri

119. ministrTa komitetis mier SemuSavebuli debulebebi, pirvel rigSi, Seexeboda


erovnul umciresobaTa warmomadgenlebis mier TavianTi gvar-saxelebis umcireso-
baTa enebze gamoyenebis uflebas da maT oficialur cnobas, Tanaxmad xelSemkvrel
mxareTa samarTlebrivi normebisa (CarCo-konvenciis me-11 muxlis 1-li punqti), da
meores mxriv, umciresobaTa enebis gamoyenebis uflebas adgilobriv tradiciul
saxelebSi, quCebis dasaxelebebsa da sajaro daniSnulebisTvis gankuTvnil topo-
grafiul niSnebSi (me-11 muxlis me-3 punqti).

117
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ndobis sakiTxs. dokumentis preambulaSi Tu TviT teqstSi sa-


bWos moxseniebiT xdeba misi aSkara gaigiveba organizaciasTan,
iseve rogorc amas akeTebs sazedamxedvelo funqciis rogorc
wesi evropis sabWos saeqsperto komitetisTvis an TviT minis-
trTa komitetisTvis mindoba. Tumca, ministrTa komitetis es
gadawyvetileba jer kidev ar aris sakmarisi imisaTvis, rom xel-
Sekrulebis proeqti sabWos brZolisunarian instrumentad Camo-
yalibdes. miRebuli teqsti, faqtiurad, saerTaSoriso sajaro
samarTalSi formalurad ar arsebobs manam, sanam saxelmwifoebi
ar SeTanxmdebian mis debulebaTa savaldebuloobaze, rac, ro-
gorc wesi, xelmowerisa da misi Semdgomi mowonebisa Tu rati-
fikaciis gziT xorcieldeba.
wesdebam, saparlamento asambleis sazianod, ar gaiTvaliswina am
ukanasknelis ufleba, xelSekrulebis miRebamde mis Taobaze azris
gamoTqmasTan dakavSirebiT. ministrTa komitetis 1952 wlis rezo-
lucia (rezolucia (52) 26) ubralod adgenda, rom ministrTa ko-
mitets, saTanado SemTxvevebSi, SeeZlo asambleisTvis eTxova `mo-
sazrebis gamoTqma konvenciebTan dakavSirebiT~. sabolood, 1985
wlis aprilSi, komiteti dahyva asambleis zewolas da gadawyvita,
rom mas `rogorc wesi, unda mieces azris gamoTqmis SesaZlebloba
konvenciebis proeqtebTan dakavSirebiT, misi Sesabamisi komitete-
bis meSveobiT~120.
praqtikaSi, ministrTa komiteti asambleis mosazrebebiT interes-
deboda yvelaze mniSvnelovan konvenciebTan dakavSirebiT, xolo
saparlamento asambleas kvlav gaaCnda pretenziebi imis gamo, rom
mas xSirad uxdeboda am movaleobis Sesaxeb misTvis Sexseneba. re-
komendaciaSi 1361 (1998), man sTxova ministrTa komitets, doku-
mentis saboloo miRebamde, mosazrebis SemuSavebis mizniT, misTvis
miewodebina yvela SeTanxmebis, konvenciisa da oqmis proeqti, das-
Tanxmeboda aseve sadavo punqtebis ganxilvas erToblivi samuSao
jgufis mier da wesad eqcia konvenciebis, SeTanxmebebisa Tu oq-
mebis miRebis Sesaxeb gadawyvetilebaTa erToblivad miReba121. pa-
suxad, komiteti dasTanxmda momavalSi asambleisadmi rCevisaTvis
mimarTvas yvela xelSekrulebis proeqtTan dakavSirebiT, magram
amasTan miiCnia, rom `praqtikaSi, mcire raodenobis wminda teq-
nikuri xasiaTis xelSekrulebebs~ SesaZloa arc ki gamoewvia amis
saWiroeba. garda amisa, is calsaxad gaemijna asambleis moTxovnas,

120. ministrTa moadgileebis daskvnebi evropis sabWos samuSao meTodikis Sesaxeb,


mowonebuli 1985 wlis aprilSi ministrTa komitetis 76-e sxdomaze.
121. ix. rekomendaciebi 721 (1973) da 1212 (1993).

118
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

masTan gaeziarebina gadawyvetilebis miRebis namdvili uflebamo-


sileba122.
asambleis winaswari mosazrebiT sistematuri daintereseba ministrTa
komitetma daiwyo xelmosawerad 1999 wlidan gaxsnil yvela xelSekru-
lebasTan da oqmTan mimarTebaSi. aRniSnuli cxadyofs saparlamento
asambleis sasicocxlo rols: sasicocxlos, vinaidan dokumentebis
proeqtebze masTan konsultacia am procesSi Caabams parlamentarebs,
rac SemdgomSi aadvilebs maTi ratifikaciis process erovnul do-
neze;123 garda amisa, mis mosazrebebs yovelTvis sasargeblo gavlena
mouxdenia xelSekrulebaTa garSemo mimdinare molaparakebebze. dRes,
asamblea monawileobs mmarTveli komitetebis muSaobaSi, rac niSnavs
imas, rom mis SexedulebaTa gaTvaliswinebis SesaZlebloba dokumen-
tis teqstis proeqtirebis stadiaSive arsebobs.

xelmowera, miReba, mowoneba an ratifikacia


xelSekrulebis xelmowerisas, saxelmwifoebi miuTiTeben, rom isini
miznad isaxaven mis ratifikacias. dokumentis xelmowera sabolood
ar avaldebulebs maT, magram is, saxelSekrulebo samarTlis Sesaxeb
venis konvenciis me-18 muxlis Tanaxmad, swored rom aiZulebs xel-
momwer qveynebs, `Tavi Seikavon nebismieri imgvari qmedebisgan, rome-
lic zians miayenebda xelSekrulebis obieqtsa da mizans~.
faqtiurad, konvenciis xelmoweras mosdevs xolme misi ratifika-
cia, miReba an mowoneba, rac gulisxmobs saxelmwifos saboloo
Tanxmobas, iyos valdebuli dokumentiT. ratifikacia, miReba an
mowoneba moTxovnas ar warmoadgens SeTanxmebebTan mimarTebaSi da
xelmowera SesaZloa zogjer sakmarisic aRmoCndes maTi savalde-
buloobis asaRiareblad.
xelSekrulebebi monawile mxareebisTvis savaldebulo xdeba mxo-
lod maTi ZalaSi Sesvlis Semdeg. evropis sabWos xelSekruleba

122. rekomendaciaSi 1361 (1998), asamblea gamovida gadawyvetilebebis erToblivad


miRebis iniciativiT. ganmartebiT memorandumSi dafiqsirebuli misi pozicia iyo
Semdegi: `asamblea da ministrTa komiteti unda SeTanxmdnen dokumentis arsze, amis
Semdgom ki ministrTa komitetma srulad unda gaiziaros asambleis mosazreba~. amis
miuxedavad, `brZen kacTa komitetis~ daskvniTi moxsenebis ganxorcielebis Taobaze
mis mier momzadebul moxsenebaSi, ministrTa komitetma miiCnia: `idea gadawyvetile-
bis erToblivad miRebis Sesaxeb ar iqna mxardaWerili~. (1999 wlis 28 aprilis dok.
8398, komentarebi ZiriTad rekomendaciaze No. 8, punqti 2).
123. ix. 6FKZLPPHU:'HU(LQXVVGHU3DUODPHQWDULVFKHQ9HUVDPPOXQJDXIGLH.RQYHQ-
tionen des Europarates, in Haller, B., Krger, H.C. and Petzold, H., Law in Greater Europe:
Toward a Common Legal Area; Studies in honour of Heinrich Klebes, The Hague, Kluwer Law
International, 2000, gv. 376-408.

119
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ZalaSi Sesulad iTvleba maSin, rodesac xelmomwer mxareTa gar-


kveuli raodenoba (rac ganisazRvreba daskvniT debulebebSi) sabo-
lood gamoTqvams Tanxmobas, iyos misiT valdebuli. ZalaSi Sesvlis
Semdeg, xelSekrulebas saerTaSoriso samarTalsa da misi mimRebi
saxelmwifos kanonmdeblobaSi eniWeba samarTlebrivi statusi. Se-
degad, amgvar saxelmwifoTa valdebulebas Seadgens masSi Cadebuli
debulebebis dacva da ganxorcieleba. ukve ZalaSi Sesul xelSekru-
lebasTan saxelmwifoTa Semdgomi mierTebisas, am saxelmwifoebis-
Tvis is ZalaSi Sedis mas Semdeg, rac maT mier ganxorcieldeba sara-
tifikacio, mowonebis an miRebis sigelebis deponireba.
realurad, evropis sabWos xelSekrulebebi xelmosawerad Riaa mxo-
lod wevri qveynebisTvis, zogjer ki im arawevri qveynebisTvisac, ro-
melTac gaswies muSaoba maTi momzadebisas. sxva arawevr qveynebTan
mimarTebaSi ki erTaderT saSualebas warmoadgens mierTeba. amasTan,
es xdeba ukve ZalaSi Sesuli xelSekrulebebis SemTxvevaSi124. Tumca,
arsebobs garkveuli gamonaklisebi, romelTa didi nawili Seexeba
wilobriv SeTanxmebebsa da evropul Tanamegobrobas.
evropul konvenciebTan da SeTanxmebebTan mimarTebaSi, evropis
sabWos generaluri mdivani sakuTar Tavze iRebs depozitaris mo-
valeobebs. misi funqciebi gansazRvrulia saxelSekrulebo samar-
Tlis Sesaxeb venis konvenciis 77-e muxlis 1-l punqtSi:
a. xelSekrulebis originaluri teqstis Senaxva da depozitari-
sadmi miniWebuli sxva nebismieri sruli uflebis ganxorcieleba;
b. originaluri teqstis damowmebuli aslebisa da xelSekru-
lebis sxva Semdgomi teqstis momzadeba damatebiT enebze, risi
saWiroebac SesaZloa warmoSvas xelSekrulebam; maTi gadacema
mxareebisTvis, iseve rogorc im qveynebisTvis, romlebic gani-
zraxaven xelSekrulebasTan mierTebas;
c. xelSekrulebis nebismieri xelmoweris, iseve rogorc amas-
Tan dakavSirebuli nebismieri instrumentis, Setyobinebisa da
gancxadebis Senaxva;
d. Sefaseba imisa, Tu ramdenad aris xelSekrulebasTan dakav-
Sirebuli romelime instrumenti, Setyobineba Tu gancxadeba
saTanado formiT warmodgenili da saWiroebis SemTxvevaSi, Se-
sabamisi qveynis yuradRebis mipyroba;

124. mierTeba samarTlebrivi meTodia, romlis gamoyenebiT, im saxelmwifoebs,


romelTac monawileoba ar miuRiaT xelSekrulebis momzadebasa da mis xelmowera-
Si, SesaZlebloba eZlevaT, mogvianebiT daTanxmdnen mis savaldebuloobas.

120
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

e. xelSekrulebasTan dakavSirebuli moqmedebebis, gancxadebe-


bisa da Setyobinebebis Sesaxeb mxareebisa da kandidati mxaree-
bis informireba;
f. kandidati mxareebis informireba xelSekrulebis ZalaSi Se-
sasvlelad saWiro sakmarisi raodenobis xelmowerebis, an sara-
tifikacio, miRebis, mowonebisa Tu mierTebis sigelebis miRe-
bisa Tu deponirebis Sesaxeb.
dokumentebis originaluri versiebi inaxeba generaluri mdivnis
biuroSi, sadac Cveulebriv, xdeba xelSekrulebaTa xelmowera da
saratifikacio, miRebisa Tu mierTebis sigelebis deponireba. ge-
neraluri mdivani avrcelebs aseve daskvniTi debulebebiT gaTva-
liswinebul Setyobinebebs da saWiroebis SemTxvevaSi, xelSekrule-
bebs gaero-s samdivnoSi aregistrirebs.
samarTlebriv saqmeTa generalur direqtoratSi aRniSnul fun-
qciebs axorcielebs saxelSekrulebo biuro, romelic emsaxureba
xelSekrulebebTan dakavSirebuli yvela zomis centralizebasa da
maT ganxorcielebas.

gancxadebebi da daTqmebi
venis konvenciisa da saerTaSoriso sajaro samarTlis Tanaxmad,
saxelmwifoebs, xelSekrulebis xelmowerisas an misi saratifikacio,
mowonebisa Tu miRebis sigelebis deponirebisas, SeuZliaT gaakeTon
gancxadebebi an SeimuSavon daTqmebi. gancxadebebiT isini sargeblo-
ben imisaTvis, raTa naTeli mohfinon mTeli xelSekrulebisa Tu misi
calkeuli debulebis samoqmedo farglebisa Tu mniSvnelobis Tavi-
sebur gagebas, an miuTiTon mizezebi, ris gamoc Tanxmdebian xel-
Sekrulebis savaldebuloobas. gancxadeba `ganmartebiTia~, Tuki is
miuTiTebs saxelmwifos mxridan xelSekrulebis Tavisebur gagebaze,
xolo `teritoriuli~, rodesac is gansazRvravs teritoriasa Tu
teritoriebs, sadac gavrcelebas hpovebs xelSekrulebis debule-
bebi am saxelmwifosTan mimarTebaSi. xelSekrulebis calkeul de-
bulebaTa samarTlebrivi Sedegebis Secvlisa Tu maTgan lavirebis
mizniT, saxelmwifoebi SeimuSaveben aseve daTqmebs125.

125. ix. venis konvenciis me-2 muxlSi mocemuli gansazRvreba. daTqma aris `saxelmwi-
fos mier xelSekrulebis xelmoweris, ratifikaciis, miRebis, mowonebis an masTan
mierTebis dros gakeTebuli calmxrivi dadgenileba, Camoyalibebuli da dasaTau-
rebuli nebismieri formiT, romliTac is acxadebs Tavis gadawyvetilebas, gamo-
ricxos an Secvalos am xelSekrulebis zogierTi debulebis samarTlebrivi Sedegi
TavisTan mimarTebaSi~.

121
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

daTqmebis gakeTeba farTod gavrcelebuli praqtikaa evropis sabWo-


Si. am arCevaniT sargebloba saxelmwifoebs aTavisuflebs calkeul
debulebaTa miRebisgan, rac winaaRmdeg SemTxvevaSi xels SeuSlida
maT mierTebas xelSekrulebasTan da Sesabamisad, uadvilebs maT or-
ganizaciaSi dadebuli SeTanxmebebisa da konvenciebis monawile mxared
qcevas. sabWos xelSekrulebaTa mcire raodenoba Tu gamoricxavs yo-
velgvar daTqmas, umravlesoba ki miuTiTebs im debulebebs, romleb-
Tan mimarTebaSic SesaZlebelia daTqmebis gakeTeba. amasTan, zogierTi
maTgani zRudavs SesaZlo daTqmebis raodenobas saxelmwifoTa mxri-
dan. sxvaTa Sinaarsobrivi erTgvarovneba ki SeuZlebels xdis daTqme-
bis gakeTebas. amis magaliTebs iZleva adamianis uflebaTa evropuli
konvenciis Semsworebeli oqmebi, romlebic davebis mogvarebis pro-
cedurebs gansazRvraven. amis msgavsia konvenciis safuZvelze moqmed
marTlmsajulebis meqanizmSi radikaluri cvlilebebis Semtan me-11
oqmze TandarTuli ganmartebiTi moxseneba, romelic miuTiTebs, rom
daTqmebis gakeTeba, rogorc aseTi, gamoricxulia.
xelSemkvrel mxareTa mier daTqmebis zomaze metad gamoyeneba
saparlamento asambleis periodul SeSfoTebas iwvevs. misi azriT,
es safrTxes uqmnis xelSekrulebaTa erTgvarovnebasa da mTliano-
bas. daTqmebi marTlac arTulebs monawile mxareTa Soris urTier-
Tobebs da gamomdinare iqidan, rom maT mier nakisr saerTaSoriso
valdebulebebSi Tavs iCens sxvaoba, Zirs uTxris maT Soris aucile-
bel Tanasworobas. ufro metic, daTqmebis gadaWarbebuli gamoyene-
ba saxelSekrulebo urTierTobebSi `bipolarulobis~ gaCenis safr-
Txes qmnis126, rac ewinaaRmdegeba wevri qveynebis kanonmdeblobaTa
harmonizebis evropis sabWoseul mizans. Sesabamisad, Tavis rekomen-
daciaSi 1223 (1993), saparlamento asambleam ministrTa komitets
mouwoda, daerwmunebina wevri qveynebi daTqmebis gulmodgined ga-
daxedvisa da maTi SeZlebisdagvarad gauqmebis aucileblobaSi, gene-
raluri mdivnisaTvis ki moxsenebiT ganemartaT mizezebi, ramac maTi
garkveuli nawilis xeluxleblad datoveba gamoiwvia.
1994 wlis 17 Tebervals, ministrTa komitetma Tavis gamoxmaurebaSi
ukuagdo asambleis es winadadeba. man ganmarta, rom saerTaSoriso sa-
jaro samarTali wevr qveynebs ar ukrZalavs daTqmebis gakeTebis gziT
saerTaSorisi valdebulebaTa SezRudvas da miiCnia, rom sul ubralod
TxovniT maTdami, rac SeiZleba iSviaTad miemarTaT daTqmebisaTvis, miiR-
weoda maTi ufro farTo monawileoba evropis sabWos konvenciebSi.

126. gamomdinare iqidan, rom daTqmebi gamoiyeneba mxolod im saxelmwifoebs Soris


urTierTobebSi, romelTac uaryves calkeuli debuleba da maT Soris, romlebic
daTanxmdnen amas.

122
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

ganmarteba
praqtikaSi, xelSekrulebis ganmartebis ufleba aqvT mxolod im
saxelmwifoebs, romlebic aRiareben mis savaldebuloobas. minis-
trTa komitetis mier 60-ian wlebSi SemoRebuli praqtikis Tanax-
mad, evropis sabWos yvela konvencias (garda ramdenime mcire mo-
culobis oqmisa) Tan axlavs ganmartebiTi moxseneba, momzadebuli
xelSekrulebaze momuSave saeqsperto komitetis mier, rogorc wesi
ZiriTadi teqstis Tanadroulad, romlis gamoqveynebis Tanxmobas
iZleva ministrTa komiteti. masSi gadmocemulia dokumentis te-
qstis SemuSavebis procesSi dafiqsirebuli ZiriTadi stadiebi da
Tanmimdevrulad, muxlebis mixedviT aris ganmartebuli misi arsi
da mniSvneloba. eqspertTa komitetis mier damtkicebuli, is TviT
xelSekrulebis proeqtTan erTad gadaecema ministrTa komitets.
2001 wlis 1 ianvramde, xelSekrulebis teqstis miRebisas, ministr-
Ta komiteti wyvetda sakiTxs, unda gamxdariyo Tu ara ganmartebi-
Ti moxseneba sajaro. 2001 wlidan ki, xelSekrulebebTan da maTTan
dakavSirebul rekomendaciebTan erTad, qveyndeba yvela am tipis
moxsenebac127. isini SesaZloa aioleben ganmartebas, magram ar unda
miviCnioT mis avTentur instrumentebad128. yvelaze meti, isini Se-
saZloa vaRiaroT ganmartebis damatebiT saSualebebad129.
evropis sabWos xelSekrulebaTa erTgvarovani ganmartebis uzrun-
velsayofad, saparlamento asamblea boloxans gamoqveynebul re-
komendaciaSi 1458 (2000), gamovida `zogadi samarTlebrivi uwyebis~
Seqmnis iniciativiT, romelic gamoTqvamda savaldebulo xasiaTis
mqone mosazrebebs im konvenciaTa ganmartebasTan da gamoyenebas-
Tan dakavSirebiT, romlebic ar floben araviTar sazedamxedvelo
Tu monitoringis meqanizms. man aRniSna, rom organizaciis gafar-
ToebasTan erTad, gaizarda konvenciebSi monawile mxare saxel-
mwifoTa raodenoba, rac zrdis urTierTgamomricxavi ganmartebe-
bis risks da safrTxes uqmnis adamianis uflebaTa damcavi evropu-
li sistemis mTlianobas.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo, SesaZlebeli iyo, gamxda-
riyo amgvari savaldebulo xasiaTis mosazrebaTa gamcemi organo da

127. ministrTa moadgileebis 2000 wlis 20 dekembris 735-e Sexvedraze miRebuli


gadawyvetilebis me-10 muxli.
128. aRniSnuli, Cveulebriv, zustdeba ganmartebiT baraTebSi.
129. ix. saxelSekrulebo samarTlis Sesaxeb venis konvenciis 32-e muxli. ix. agreTve
2000 wlis 5 oqtombris ganCineba: maauia safrangeTis winaaRmdeg, [GC], No. 39652/98,
CEDH 2000-X, punqti 36.

123
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWos wevr qveynebSi miniWeboda gadamwyveti sityva adamianis


uflebaTa standartebis ganmartebasTan dakavSirebiT130. sul mcire,
sabWos im dokumentebTan dakavSirebiT mainc, romlebic ubralod gana-
mtkiceben evropuli konvenciiT nagulveb principebs, uflebebsa da Ta-
visuflebebs. 1997 wlis konvencia biologiasa da medicinaSi adamianis
uflebebisa da Rirsebis dacvis Sesaxeb, faqtiurad, saSualebas aZlevs
mxareebs, mis ganmartebasTan dakavSirebul samarTlebriv sakiTxebze,
sakonsultacio mosazrebisaTvis mimarTon adamianis uflebaTa evro-
pul sasamarTlos131, magram is erTaderTi konvenciaa am TvalsazrisiT.
2001 wlis 2 aprilis mosazrebaSi, Tavad sasamarTlo gamoesarCla ita-
liuri mxaris winadadebas, Seqmniliyo erovnul umciresobaTa dacvis
CarCo-konvenciis damatebiTi oqmi, romelic mas mianiWebda sakonsul-
tacio mosazrebebis SemuSavebis uflebamosilebas.
Tumca, Tavis gamoxmaurebaSi asambleis rekomendaciaze 1458 (2000),
ministrTa komitetma miiCnia, rom zogadi samarTlebrivi uwyebis Se-
qmna `evropis sabWos konvenciaTa amJamindeli sistemisaTvis ar war-
moadgens arc aucileblobas da arc finansurad iqneboda momgebia-
ni~132. is SeewinaaRmdega aseve am funqciis sasamarTlosadmi gadacemas,
romelmac, Tavis mxriv, ministrTa komitetis misamarTiT am sakiTxze
gamoTqmul mosazrebaSi aRniSna, rom `urTierTgansxvavebuli konven-
ciebis ganmarteba daisaWirovebda specialuri codnis maRal dones
friad farTo speqtris sferoebSi, rac iqneboda rTuli erTi orga-
nosaTvis~. garda amisa, isedac gadatvirTuli samuSao ganrigis piro-
bebSi, misTvis axali movaleobebis dakisreba uciloblad gamoiwvevda
sasamarTlos efeqtianobis Sesustebas. ministrTa komitetma amis sa-
nacvlod miiCnia, rom SesaZlebeli iyo veneciis komisiisadmi mimar-
Tva (miuxedavad imisa, rom mas ar gaaCnda Sesabamisi uflebamosileba)
arasamarTlebrivi, arasavaldebulo ganmartebis misaRebad, evropis
sabWos im konvenciebTan dakavSirebiT, romelTac ar gaaCndaT saku-
Tari sainterpretacio meqanizmi da rom es SesaZlebeli iyo momxda-
riyo ministrTa komitetis, saparlamento asambleis, kongresis, gene-
raluri mdivnisa Tu komisiis saqmianobaSi CarTuli nebismieri qvey-
nis Txovnis safuZvelze. man aseve miiCnia, rom `TiToeul momdevno
konvenciaSi ganmartebisa da kontrolis Sesabamisi meqanizmis Cadebis
mizanSewoniloba, dokumentis obieqtisa da miznis gaTvaliswinebiT~,
SesaZlebeli iyo gamxdariyo ganxilvis sagani momavalSi.

130. adamianis uflebaTa saerToamerikuli sasamarTlos msgavsad.


131. 29
29-e muxli.
132. pasuxi, miRebuli ministrTa moadgileebis 2002 wlis 24 ivnisis me-600 sxdo-
maze.

124
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

gadaxedvis procedura
xelSekrulebaSi Sesworebis Setanisa Tu misi gadaxedvisaTvis, Teo-
riulad, moTxovnas warmoadgens yvela monawile mxaris Tanxmoba,
miuxedavad praqtikuli xasiaTis problemebisa, gansakuTrebiT va-
debTan dakavSirebiT, rac am moTxovnam SesaZloa warmoSvas. amri-
gad, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-11 oqmi, sakon-
trolo meqanizmis saxecvlilebis Sesaxeb, xelmosawerad gaixsna
1994 wlis 11 maiss, Tumca misi saboloo ratifikacia 1997 wlis
oqtombramde ar ganxorcielebula.
gadaxedva SesaZloa gulisxmobdes teqstSi axali debulebebis Car-
Tvas an ukve arsebul debulebebSi SesworebaTa Setanas. pirvel Se-
mTxvevaSi evropis sabWo, Cveulebriv, saubrobs damatebiT oqmebze,
meore ki gulisxmobs Semsworebel oqmebs. magaliTad, adamianis ufle-
baTa evropuli konvenciis me-6 da me-13 oqmebi, romlebic sikvdiliT
dasjasTan dakavSirebul axal debulebebs adgens, miCneulia rogorc
damatebiTi oqmebi, maSin roca me-11 da me-14 oqmebi saxes ucvlis
konvenciis Sinaarss da Semsworebel oqmebad moiazreba. Semsworebeli
oqmebi erTxmad miiReba, xolo damatebiTi oqmebi, ZalaSi Sesasvlelad
saWiroebs saratifikacio sigelebis mxolod garkveul raodenobas.
xelSekrulebaTa gadaxedvis gasaadvileblad mravali sxva teqnikuri
xerxic gamoiyeneba. zogierT xelSekrulebas, magaliTad, Tan erTvis
teqnikuri danarTebi, romelTa wyalobiTac, sxva konvenciebTan Se-
darebiT martivdeba Sesworebis procedura, sxvebi ki moicavs de-
bulebebs, gamiznuls maTive gadaxedvis gaadvilebisaTvis, magram es
arc Tu ise gavrcelebuli formaa. da bolos, teqnikur debulebeb-
Tan mimarTebaSi, zogjer gvxvdeba nagulisxmebi miRebis praqtikac-
am SemTxvevaSi, cvlilebebi damtkicebulad miiCneva, Tuki daTqmul
droSi arc erTi xelSemkvreli mxare ar gamoTqvams sawinaaRmdego
mosazrebas. Tumca, am proceduras mimarTaven mxolod SezRuduli
raodenobis SemTxvevebSi, mniSvnelovan cvlilebebze ki aucileblo-
bas warmoadgens mxareebis mxridan aSkarad gamoxatuli ratifikacia.

denonsacia
konvenciebi Tavad moicaven maTi denonsaciis ganmsazRvrel wesebs.
magaliTad, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis 58-e muxlis
Tanaxmad, saxelmwifoebs ar SeuZliaT misi denonsacia xelSekrule-
bis maTTan mimarTebaSi ZalaSi Sesvlidan xuTi wlis ganmavlobaSi da
amis Sesaxeb, eqvsi TviT adre unda ecnobos generalur mdivans.

125
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ori evropuli xelSekruleba yvela monawile saxelmwifos mier iqna


denonsirebuli, esenia: 1954 wlis 19 dekembris evropuli konvencia
gamogonebaTa patentebis saerTaSoriso klasifikaciis Sesaxeb (ETS
No. 17) da 1970 wlis 28 maisis konvencia saerTaSoriso mimoqcevaSi
arsebuli fasiani qaRaldebis moqmedebis SezRudvis Sesaxeb (ETS
No. 72). individualuri denonsacia iSviaTia, Tumca zogjer sabWos
zogierTi xelSekrulebis nakleb aqtualobaze mianiSnebs.
SeuZliaT ki saxelmwifoebs oqmebis denonsacia im xelSekruleba-
Ta denonsaciis gareSe, romelTac isini Tan erTvian? mosazrebebi
aRniSnulis Sesaxeb iyofa. adamianis uflebaTa evropul konven-
ciasTan mimarTebaSi, zogierTi avtori miiCnevs, rom misi rogorc
damatebiTi, aseve Semsworebeli oqmebi, maTi ratifikaciis avtori
qveynebisTvis ganuyoflad ukavSirdeba konvencias da Sesabamisad,
maT ar SeuZliaT oqmebis denonsacia, mTlianobaSi konvenciis de-
nonsaciis gareSe133.

xelSekrulebaTa maxasiaTeblebi

mravalmxrivi xelSekrulebebi
evropis sabWos xelSekrulebebi, rogorc wesi, mravalmxrivia, rac
imas niSnavs, rom isini orze met saxelmwifos Soris urTierTobebs
aregulireben. mxolod ori xelSekrulebaa ormxrivi maTive for-
mulirebis mixedviT: 1949 wlis 2 seqtembris specialuri SeTanxmeba
evropis sabWos ganlagebis adgilTan dakavSirebiT (ETS No.3), rome-
lic warmoadgens evropis sabWosa da safrangeTs, rogorc mis maspin-
Zel qveyanas Soris gaformebul xelSekrulebas; da evropis sabWos
privilegiebsa da imunitetebze generaluri SeTanxmebis damatebiTi
SeTanxmeba (ETS No.4), daTariRebuli 1950 wlis 18 martiT.

arawevri qveynebisTvis xelmisawvdom konvenciaTa


mzardi raodenoba
evropis sabWos wevr qveynebs Soris arsebuli gansakuTrebuli kav-
Sirebi, warsulSi zogjer saxeldeboda imis mizezad, Tu ratom ar
unda gamxdariyo xelmisawvdomi sabWos zogierTi xelSekruleba

133. Imbert, P.H., komentarebi 65-e muxlis Sesaxeb, wignSi Petiti, L.E., Decaux, E. and
Imbert, P.H. (ed.), La Convention europenne des Droits de lHomme: commentaire article
par article, me-3 gamocema, Paris, Econonomica, 1999, gv. 949.

126
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

gansxvavebuli Rirebulebebis mqone arawevri qveynebisTvis. Tumca,


arsebobs konvenciebisa Tu SeTanxmebebis SedarebiT mcire raodeno-
ba, romlebic `daxurulia~ arawevri qveynebisTvis. yvela isini See-
sabameba garkveul ideologiur etaps evropis sabWos saxelSekru-
lebo saqmianobaSi134. maT Soris, yvelaze ukeT cnobilia 1950 wlis 4
noembris evropuli konvencia adamianis uflebaTa da ZiriTad Tavi-
suflebaTa dacvis Sesaxeb (ETS No.5), 1961 wlis 18 oqtombris evro-
pis socialuri qartia (ETS No.35), 1996 wlis 3 maisis Sesworebuli
evropis socialuri qartia (ETS No.163) da 1987 wlis 26 noembris
evropuli konvencia wamebisa da araadamianuri an damamcirebeli mo-
pyrobis an dasjis aRkveTis Sesaxeb (ETS No.126).
evropis sabWos amJamindeli tendencia gulisxmobs aqamde daxuruli
xelSekrulebebis gaxsnas gareSe qveynebisaTvis. magaliTad, evropu-
li konvencia wamebisa da araadamianuri an damamcirebeli mopyrobis
an dasjis aRkveTis Sesaxeb, arawevri qveynebisTvis xelmisawvdomi
gaxda mas Semdeg, rac 2002 wlis 1 marts ZalaSi Sevida misi pirveli
damatebiTi oqmi (ETS No.151). amis msgavsad, terorizmis winaaRmdeg
brZolis evropul konvenciasTan mierTebis SesaZlebloba arawevr
saxelmwifoebs miecaT mis 2003 wlis 15 maisis Semsworebel oqmze
(ETS No.190) dayrdnobiT. amasTan, 1987 wlidan moyolebuli, evro-
pis sabWos aRar miuRia `daxuruli~ tipis xelSekruleba da aqtiu-
rad cdilobs samarTlebrivi TanamSromlobis arawevr qveynebze
ganvrcobas imgvarad, rogorc es wevr qveynebs Soris xorcieldeba.
marTlac, zogierTi konvencia nakleb efeqtiani iqneboda, mxolod
wevri qveynebis gamoyenebisTvis rom yofiliyo gankuTvnili. dRei-
saTvis moqmedi principis Sesabamisad, is arawevri qveynebi, romle-
bic monawileobas iReben xelSekrulebis momzadebaSi, rogorc wesi,
uflebamosilni arian mis xelmowerasa da ratifikaciaze.
zogierTi xelSekruleba xelmosawerad Riaa mxolod evropuli
arawevri qveynebisTvis, maSin roca sxvebi ufro farTo daniSnule-
bis mqoneni arian. magaliTad, aSS-s daerTo neba, mierTeboda 1983

134. evropis sabWos mxolod 12 xelSekruleba ar aris Ria gareSe qveynebisTvis:


teqstSi zemomoxseniebulTa garda, ix. evropuli konvencia dafuZnebis Sesaxeb
(ETS.No. 19), evropuli konvencia davaTa mSvidobiani gadawyvetis Sesaxeb (ETS.No.
23), evropuli konvencia kompaniaTa dafuZnebis Sesaxeb (ETS.No. 57), evropuli Se-
Tanxmeba adamianis uflebaTa evropuli komisiis da sasamarTlos samarTalwarmoe-
baSi monawile pirebis Sesaxeb (ETS.No. 67) da misi Sesworebuli versia (ETS.No. 161),
evropuli konvencia terorizmis aRkveTis Sesaxeb (ETS.No. 90), evropuli konvencia
migranti muSebis samarTlebrivi statusis Sesaxeb (ETS.No. 93) da evropuli qartia
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb (ETS.No. 122). am sias Tan erTvis agreTve
evropis sabWos wesdeba da evropis sabWos privilegiebsa da imunitetebze genera-
luri SeTanxmebis oqmi, romelTa mxareebic aseve mxolod wevri qveynebi arian.

127
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wlis 21 martis evropul konvencias msjavrdebul pirTa gadacemis


Sesaxeb (ETS No. 112)135.
imavdroulad, arawevr qveynebs ar aqvT pozitiuri ufleba, miuer-
Tdnen evropis sabWos xelSekrulebebs, aramed maT mowvevas,
formalur doneze, axorcielebs ministrTa komiteti, rac gar-
kveulwilad uzrunvelyofs mierTebasTan dakavSirebul kontrols
wevri qveynebis sasargeblod. 1980 wlis `daskvniTi sanimuSo debu-
lebebis~ c. muxli proceduras Semdegnairad aRwers:
(am SeTanxmebis) (am konvenciis) ZalaSi Sesvlis Semdeg, evropis sabWos
ministrTa komitets, masTan misaerTeblad SeuZlia moiwvios nebismie-
ri arawevri saxelmwifo, evropis sabWos wesdebis me-20 muxliT gaTva-
liswinebuli umravlesobiT miRebuli gadawyvetilebis safuZvelze da
komitetis siiT SemadgenlobaSi xelSemkvreli qveynebis warmomadge-
nelTa erTsulovani gadawyvetilebiT136.

momdevno sakiTxia arawevri qveynebis monawileoba xelSekrulebis


sazedamxedvelo meqanizmSi, gansakuTrebiT ki im SemTxvevebSi, ro-
desac masSi ministrTa komitetis monawileobac aris nagulisxmebi.
ministrTa komitets gamoTqmuli aqvs aseve Tanxmoba sxva saerTa-
Soriso organizaciaTa wevri qveynebis sabWos konvenciebTan mier-
Tebis Sesaxeb da sjera, rom es xels Seuwyobs met solidarobas
evropaSi. Sesabamisad, zogierTi konvencia xelmosawerad Riaa
winaswar gansazRvruli arawevri qveynebisaTvis. amis magaliTad
gamodgeba konvencia sagadasaxado saqmeebSi administraciuli ur-
TierTdaxmarebis Sesaxeb (ETS No.127), romelic, wevri qveynebis
garda, xelmisawvdomia `ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTa-
rebis organizaciis (OECD) wevri qveynebisTvisac~, iseve rogorc
konvencia evropis regionSi umaRles ganaTlebasTan dakavSirebul
kvalifikaciaTa cnobis Sesaxeb (ETS No.165), romelic xelmosawe-

135. amas mohyva aseve bahamis k-bis Tanamegobrobis mierTeba. rogorc e. kornu
aRniSnavs: `rodesac saxelmwifo gamoTqvams survils, masTan gaaformos ormxrivi
xelSekruleba msjavrdebul pirTa gadacemis Sesaxeb, aSS, rogorc bolos aRmo-
Cndeba xolme, amis nacvlad mas evropis sabWos konvenciasTan mierTebisken ubiZ-
gebs~. Leffectivit de la technique conventionnelle dans la pratique du Conseil de lEurope,
Doctorate thesis, Strasbourg, Robert Schuman University, 2004, gv. 6.
136. mxolod wevr qveynebs ministrTa komitetSi SeuZliaT miiRon gadawyvetileba
konvenciebTan arawevri saxelmwifoebis mierTebis Sesaxeb. arawevri qveynebi Camo-
Sorebulni arian gadawyvetilebis miRebis process. wevri qveynis statusi upirate-
sia monawile qveynis statusTan SedarebiT. ix. aseve evropis gareuli samyarosa da
bunebis binadarTa SenarCunebis Sesaxeb konvenciis mier (ETS. No. 104) Semotanili
siaxleebi, romelTac aRwers p.h.imberti. unda aRiniSnos, rom es siaxleebi SesaZ-
lebeli gaxda imis gamo, rom `daskvniTi sanimuSo debulebebi~ ara savaldebulo,
aramed mxolod da mxolod saxelmZRvanelo xasiaTisaa.

128
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

rad Riaa rogorc iunesko-s evropis regionis wevri qveynebisTvis,


aseve yvela im qveynisTvis, romlebmac xeli moaweres da ganaxor-
cieles evropis sabWos kulturuli konvenciisa da/an iunesko-s
konvenciis ratifikacia da romlebic mowveulni iyvnen konvenciis
SemuSavebaze pasuxismgebel diplomatiur konferenciaSi samo-
nawileod137,138.

evropuli Tanamegobrobis monawileoba evropis sabWos


konvenciebSi
evropuli Tanamegobrobis (evropuli konstituciis ZalaSi Sesvlis
Semdeg ki evrokavSiris) monawileoba evropis sabWos xelSekrule-
bebSi sasicocxlo mniSvnelobis mqonea evropaSi samarTlebrivi erT-
gvarovnebis minimumis uzrunvelsayofad. swored amitom, evropis
sabWo da evropuli Tanamegobroba, 1987 wlis 16 ivniss formalur
doneze urTierTgacvlil werilebSi SeTanxmdnen, sabWos momavali
xelSekrulebebis SemuSavebisas, saTanadod ganxiluliyo maTSi Tana-
megobrobis mierTebis Sesaxeb debulebis CarTvis mizanSewoniloba.
am saxis debulebaTa CarTva amJamad Tanamegobrobis TxovniT xor-
cieldeba139. imavdroulad, rogorc amas 1987 wlis SeTanxmeba cxad-
yofs, am Sinaarsis debulebaTa CarTva ar gansazRvravs Tanamego-
brobis an evrokavSiris gadawyvetilebas, miuerTdes konvencias140.
evropis sabWos konvenciebSi Tanamegobrobis monawileobam SesaZloa
sxvadasxva forma miiRos, romlis Sesaxebac arCevani erToblivad
keTdeba rogorc misi, ise evropis sabWos wevri qveynebis mier. SesaZlo
variantebia: xelmowera, miReba, xelmowera, romelsac mosdevs miReba,
ratifikacia an mowoneba da bolos, mierTeba ministrTa komitetis

137. avstralia, kanada, iaponia, axali zelandia da aSS.


138. ix. agreTve evropuli konvencia sazRvarmiRma televiziis Sesaxeb (ETS. No.
132) da evropuli konvencia satelitiT sazRvarmiRma mauwyeblobis sferoSi
saavtoro samarTlisa da momijnave uflebebTan dakavSirebul sakiTxebze (ETS.
No. 153), romlebic xelmosawerad Riaa sabWos wevri qveynebis, sabWos evropuli
kulturuli konvenciis monawile qveynebisa da evropuli TanamegobrobisaTvis.
amis msgavsad, dopingsawinaaRmdego konvencia (ETS. No. 135) xelmosawerad Riaa
wevri qveynebis, kulturuli konvenciis monawile qveynebisa da yvela sxva araw-
evri qveynisaTvis.
139. zogierT xelSekrulebasTan mimarTebaSi, es debuleba oqmSi iqna CarTuli.
unda aRiniSnos, rom Tanamegobroba monawileobs im xelSekrulebaTa momzadebaSi,
romelTa samoqmedo sferoebi emTxveva misi pasuxismgeblobis qveS moqceuls.
140. dReisaTvis mxolod Tanamegobrobas, da ara evrokavSirs, gaaCnia samarTal-
subieqtis statusi da amgvarad, flobs SeTanxmebaTa gaformebis uflebamosile-
bas. Tumca, praqtikaSi evrokavSiri miiCnevs, rom mas swored rom SeuZlia dados
xelSekrulebebi mis samarTlebriv sivrceSi moqceul sakiTxebze. Sedegad, evrokav-
Sirs evropuli konstituciiT mieniWa samarTalsubieqtis statusi.

129
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

mowvevis safuZvelze141. sabWos am konvenciebSi Cadebulia `evropuli


debuleba~, romelic aregulirebs Tanamegobrobis monawileobas maT
administrirebaSi da gansakuTrebiT kenWisyraSi misi monawileobis
uflebebsa da misi wevri qveynebis uflebebs konvenciaTa safuZvelze
moqmed organoebSi. Tanamegobrobis monawileobis gasaadvileblad,
SeTanxmebebsa da konvenciebSi, romelTac savaraudod esaWiroebaT
amgvari ram, aseve CarTul iqna `gamacalkevebeli debuleba~. es saSua-
lebas aZlevs Tanamegobrobas, konvenciebSi CadebulTagan sapiris-
pirod, Tavisi Sida moxmarebisTvis miiRos an SeinarCunos sakuTari
gadawyvetilebebi, imis gaTvaliswinebiT, rom mesame mxareebTan mimar-
TebaSi is aRasrulebs am konvenciebiT nakisr valdebulebebs.

xelSekrulebaTa klasifikacia
saxelmwifoTaSoriso xelSekrulebebis klasifikaciis mcdeloba-
Tagan umravless, dRemde araviTari samarTlebrivi Rirebuleba
ar hqonia da upiratesad Teoriuli, vidre praqtikuli sargeblis
momtania. nebismier SemTxvevaSi, saerTaSoriso sajaro samarTalSi
Cveulebriv gamoyenebuli klasifikaciis sistemebi, realurad ver
miesadageba evropis sabWos SeTanxmebebsa da konvenciebs.

saTauris mixedviT klasifikaciis sawinaaRmdego


mosazrebebi
termini `xelSekruleba~ evropis sabWos konvenciebis orive seriis
mxolod saxelwodebebSi Tu gvxvdeba142. faqtiurad, evropis sabWos
farglebSi gaformebul xelSekrulebebs Soris aris `konvenciebi~,
`SeTanxmebebi~, (frangul enaze arrangements), ~qartiebi~, ~kodeq-
sebi~ da `CarCo an saxelmZRvanelo konvenciebi~. rac ar unda ewo-
doT maT, isini yvelani erTsa da igive samarTlebriv CarCos moi-
caven. sxva sityvebiT, SerCeuli saxelwodeba araviTar gavlenas ar
axdens maT samarTlebriv bunebaze an im samarTlebriv sistemaze,
romelic maT Seexeba.

141. ix. De Vel, G., LUnion europenne et les activits du Conseil de lEurope, in Dormoy,
D., LUnion europenne et les organisations internationales, Brussels, Bruylant, 1997, gv.
105-122.
142. cneba `xelSekruleba~ uciloblad gaero-sgan momdinareobs. ix. venis konven-
ciis me-2 muxlis 1-li punqtis a. qvepunqtSi mocemuli gansazRvreba: `xelSekru-
leba gulisxmobs saerTaSoriso SeTanxmebas, miRweuls saxelmwifoTa Soris, gad-
mocemuls werilobiTi formiT, romelic regulirdeba saerTaSoriso samarTlis
normebiT. man SesaZloa miiRos erTi, ori an ramdenime urTierTkavSirSi myofi
dokumentis saxe, misTvis gansazRvruli daniSnulebis Sesabamisad~.

130
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

konvenciebi
konvenciebi yvelaze did jgufs Seadgens. adreul periodSi arse-
bobda gansxvaveba SeTanxmebasa da konvencias Soris, Tumca amJa-
mad, SeTanxmeba evropis sabWos farglebSi aRar formdeba. yovel
SemTxvevaSi, aRar arsebobs TviT gansxvaveba, romelic mxolod
morigebis formebSi mdgomareobda: rogorc wesi, saxelmwifoebis
konvenciebTan mierTeba xdeboda saratifikacio, mierTebisa Tu
mowonebis sigelebis deponirebis gziT, maSin roca SeTanxmebe-
bis gasaformeblad, xelmowerac sakmarisi procedura gaxldaT.143
amasTan, dResac arsebobs ramdenime konvencia, romelTa xelmowe-
rac SemdgomSi ar saWiroebs ratifikaciis, miRebisa Tu mowonebis
savaldebulo proceduris gavlas.144
zogierTma komentatorma scada gansxvavebis danaxva `Cveulebriv~
da `evropul~ konvenciasa da SeTanxmebas Soris, iqidan gamomdina-
re, rom am ukanasknels miiCnevda evropis sabWos gare qveynebisTvis
daxuruli tipis xelSekrulebad.145 aRniSnuli xedvac moklebulia
damajereblobas imis gamo, rom e.w. `evropul~ konvenciaTa udi-
desi umravlesoba evropis sabWos vrceli siidan xelmisawvdomia
sabWos arawevri qveynebisTvisac.146
SeTanxmebebi, frangul enaze umeteswilad cnobili, rogorc arran-
gements, Cveulebriv Seexeba zogierTi sxva dokumentis ganxor-
cielebas.147

143. ministrTa komitetis mier 1962 wels mowonebulma `daskvniTma sanimuSo debu-
lebebma~ daadastura aRniSnuli. misi pirveli nawili moicavs `ratifikaciasTan da
miRebasTan dakavSirebuli daTqmebis gareSe xelmoweriT dadebuli SeTanxmebebis~
daskvniT debulebebs, meore ki `ratifikacias an miRebas daqvemdebarebul konven-
ciaTa~ debulebebs. ministrTa komitetis mier 1980 wels miRebuli erTiani nimuSi,
romelic vargisia rogorc SeTanxmebebis, ise konvenciebis SemTxvevaSi, aseve uSvebs
orive SesaZleblobas (Tanxmoba ratifikaciiT an mis gareSe). ix. danarTi VI.
144. magaliTad ix. evropuli konvencia moqalaqeobis Sesaxeb (ETS.No.166) an sisxlis
samarTlis konvencia korufciis Sesaxeb (ETS.No.173).
145. marTlac, xelSekrulebaTa dasaxelebaSi, sityvas `konvencia~ win yovelTvis ar
uZRvis ganmarteba `evropuli~. mag: konvencia evropis gareuli samyarosa da bunebis
binadarTa SenarCunebis Sesaxeb.
146. Imbert, P.H., La Convention relative la conservation de la vie sauvage et du milieu
naturel de lEurope, exception ou tape?, Annuaire Franais de Droit International, 1979,
gv. 743.
147. ix. 1958 wlis 15 dekembris evropuli SeTanxmeba satelevizio filmebis pro-
gramebis gacvlis Sesaxeb, 1960 wlis 22 ivnisis evropuli SeTanxmeba satelevi-
zio gadacemaTa dacvis Sesaxeb, 1962 wlis 17 dekembris SeTanxmeba saerTaSoriso
savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis gamoyenebasTan dakavSirebiT da
1988 wlis 26 maisis SeTanxmeba 1980 wlis 17 oqtombris SeTanxmebis gamoyenebis
Sesaxeb, romelic Seexeba droebiTi sacxovreblis mqone pirTa samedicino uzrun-
velyofas (ZalaSi ar aris Sesuli).

131
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

qartiebi
termini `qartia~ araviTar specifikur samarTlebriv Tavisebure-
bas ar gulisxmobs da rogorc wesi, simboluri datvirTviT gamoi-
yeneba. amasTan, aRsaniSnavia, rom evropis sabWos qartiebis umTa-
vresi maxasiaTebelia xelSemkvrel mxareTa mimarT valdebulebebis
arCevasTan dakavSirebuli Tavisufleba. Tumca, es mxolod qartie-
bisTvis saxasiaTo ar aris.148 dRemde sabWos farglebSi miRebulia
mxolod 4 qartia: evropis socialuri qartia (ETS No.35); adgilo-
brivi TviTmmarTvelobis evropuli qartia (ETS No.122); evropuli
qartia regionuli da umciresobaTa enebis Sesaxeb (ETS No.148) da
Sesworebuli evropis socialuri qartia (ETS No.163).

CarCo an saxelmZRvanelo konvenciebi


CarCo an saxelmZRvanelo konvenciebi umTavresad `programuli~
datvirTvis mqonea da moicavs miznebs, romelTa Sesrulebac da-
Tqves qveynebma. isini, ZiriTadad, xorcieldeba erovnuli saSua-
lebebisa Tu ormxrivi SeTanxmebebis gziT. gamomdinare iqidan, rom
maTi debulebebi realurad Zalian zogadia pirdapiri gamoyenebis-
Tvis, saxelmwifoebs gaaCniaT sagulisxmo Tavisufleba, TavianTi
qmedeba miusadagon maT SigniT arsebul mdgomareobasa da moTxov-
nebs. dRemde ori amgvari konvencia iqna SeTanxmebuli - administra-
ciul-teritoriul erTeulebs an xelisuflebis organoebs Soris
sazRvarmiRma TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZRvanelo evropuli
konvencia (ETS No.106) da CarCo-konvencia erovnul umciresobaTa
dacvis Sesaxeb (ETS No.157).
da bolos, organizaciis samarTlebriv sivrceSi arsebobs 1964
wels miRebuli erTi kodeqsi, romlis saxelwodebaa: evropis so-
cialuri dacvis kodeqsi (ETS No.48), Sesworebuli 1990 wels (ETS
No.139).

wilobrivi da gafarToebuli wilobrivi SeTanxmebebi


saerTaSoriso samarTlis gagebiT, wilobrivi SeTanxmeba aris ara
saerTaSoriso xelSekruleba, aramed specialuri saxis SeTanxme-
ba, romlis ZaliT, evropis sabWos zogierTi wevri qveyana, sxvaTa
TanxmobiT, iRebs saqmianobis erToblivad warmarTvis gadawyveti-

148. ix. qvemoT. Tumca, sxva xelSekrulebebi, mag: socialuri usafrTxoebis evro-
puli kodeqsi, aseve iZleva analogiur Tavisuflebas.

132
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

lebas evropis sabWos mier mocul romelime sferoSi, romelic


yvela SemTanxmebeli mxaris saerTo interess warmoadgens.149
sxva sityvebiT, wilobrivi SeTanxmeba moqnili formatis mqonea da
Seexeba TanamSromlobas im RonisZiebaTa farglebSi, romelTac
mxars uWers mxolod garkveuli raodenobis wevri qveyana. amgvar
safuZvelze daarsebul organoebs Sorisaa: evropuli komisia de-
mokratiisaTvis kanonis meSveobiT (veneciis komisia), saxelmwifoTa
jgufi korufciis winaaRmdeg (GRECO) da evropis audiovizualu-
ri observatoria.
gafarToebuli wilobrivi SeTanxmebiT, zogierT wevr saxelmwifos
eZleva saSualeba, iTanamSromlos arawevr qveynebTan da am miznis
misaRwevad, isargeblos evropis sabWos mudmivmoqmedi struqtu-
rebiT. gafarToebuli SeTanxmebebi ki analogiur pirobebs amje-
rad yvela wevri qveynisTvis qmnis. urTierTobaTa es nairsaxeobebi
organizacias exmareba mis geografiul sazRvrebs miRma gamaval
problemebTan brZolaSi. maTi wyalobiT, evropis sabWos uadvil-
deba agreTve saqmiani reagireba arawevri qveynebis SemoTavazebeb-
ze, monawileoba miiRos maT mier warmarTul samTavrobaTaSoriso
saqmianobaSi.
gafarToebuli, wilobrivi da gafarToebuli SeTanxmebebis pra-
qtikul mxares aregulirebs sawesdebo rezolucia 28 (93), ro-
melic miRebul iqna 1993 wlis maisSi, saparlamento asambleis
TanxmobiT. debulebebi gamoirCeva SedarebiT meti moqnilobiT da
yvela an ramdenime wevr qveyanas, iseve rogorc zogierT arawevr
saxelmwifos, xels uwyobs samTavrobaTaSoriso saqmianobis Tana-
bar sawyisebze erToblivad warmarTvaSi150. aRniSnul rezoluciaze
dayrdnobiT, ministrTa komiteti, wesdebis me-20 muxlis d. punqtiT
gansazRvruli umravlesobiT, zogierTi wevri saxelmwifosTvis gas-
cems erTi an ramdenime RonisZiebis wamowyebis nebarTvas151. wevrTa
SezRuduli raodenobis bazaze (Sesabamisi wilobrivi SeTanxmebis
monawile qveynebis warmomadgenlebi), wilobriv SeTanxmebaSi an mis
zogierT RonisZiebaSi samonawileod, is iwvevs aseve arawevr qvey-

149. ix. `xelSekrulebaTa leqsikoni~ (http: //conventions.coe.int): `wilobrivi SeTanx-


meba warmoadgens SeTanxmebis gansakuTrebul saxeobas, romlis ZaliTac, evropis
sabWos zogierT wevrs eZleva saSualeba, imonawileos ama Tu im RonisZiebaSi, sxva
wevri qveynebis pasiurobis SemTxvevaSic ki~.
150. ix. sawesdebo rezolucia (93) 28 wilobriv da gafarToebul SeTanxmebaTa Se-
saxeb, romelmac Secvala sawesdebo rezolucia (51) 62.
151. ix. rezolucia (93) 27 ministrTa komitetis gadawyvetilebebisaTvis saWiro
umravlesobis wesebis Sesaxeb. saWiro umravlesobas Seadgens kenWisyraSi monawi-
leTa or mesamedi da komitetSi uflebamosil warmomadgenelTa umravlesoba.

133
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

nebs. da bolos, mas SeuZlia moiwvios nebismieri arawevri qveyana,


saqmianobisa Tu saqmianobaTa garkveuli seriis wevr qveynebTan er-
Toblivad Casatareblad.
wilobriv SeTanxmebaTa dafinanseba xorcieldeba monawile wevri
da arawevri qveynebis SenatanebiT. SeTanxmebis damfuZnebeli ga-
dawyvetileba gansazRvravs mis pasuxismgebel organoebsa da Ro-
nisZiebaTa Catarebis gzebs. sawinaaRmdego gadawyvetilebis arar-
sebobis SemTxvevaSi, evropis sabWos komitetebis struqturaTa
ZiriTadi wesebi, reglamenti da samuSao meTodebi, gansakuTrebiT
ki ministrTa moadgileebis SexvedraTa maregulirebeli proce-
duruli wesebi, mutatis mutandis, Seexeba wilobriv SeTanxmebaTa
organoebsac.
damfuZnebel gadawyvetilebaSi sxvagvari debulebis ararsebobis
SemTxvevaSi, nebismier wevr saxelmwifos, nebismier dros SeuZlia
miuerTdes wilobriv SeTanxmebas, generaluri mdivnisadmi amasTan
dakavSirebiT gakeTebuli gancxadebis safuZvelze. msgavsad amisa,
ministrTa komitets, ukve monawile arawevr qveynebTan konsulta-
ciis Semdeg, gafarToebul an gafarToebul wilobriv SeTanxmebaSi
samonawileod, SeuZlia moiwvios nebismieri sxva arawevri saxel-
mwifoc. bolos ki, isev da isev monawile arawevr qveynebTan kon-
sultaciis Semdeg, ministrTa komiteti uflebamosilia, wilobrivi,
gafarToebuli wilobrivi an gafarToebuli SeTanxmebis farglebSi
warmarTul RonisZiebaSi, damkvirveblad moiwvios nebismieri arawe-
vri qveyana an saerTaSoriso samTavrobaTaSoriso organizacia.
garda amisa, (93) 28 sawesdebo rezoluciis dadgenilebiT, ministr-
Ta komitets, wilobriv, gafarToebul wilobriv an gafarToebul
SeTanxmebaSi samonawileod, SeuZlia evropuli Tanamegobrobis
mowvevac. mis praqtikul detalebs gansazRvravs specialurad am
mizniT SemuSavebuli gadawyvetileba.

klasifikacia sagnis mixedviT


pirveli gansxvaveba SesaZloa davinaxoT evropul doneze metwilad
standartebis harmonizebis mizniT dadebul SeTanxmebebsa da im
SeTanxmebebs Soris, romelTa daniSnulebas ubralod wevr qvey-
nebs Soris TanamSromlobis gaRrmaveba warmoadgens. magaliTad,
adamianis uflebaTa evropuli konvencia, mimarTuli umTavresad
saxelmwifoTa iZulebisaken, daicvan mis mier gansazRvruli fun-
damenturi uflebebi, aSkarad eqceva pirvel kategoriaSi. igive

134
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

iTqmis personaluri monacemebis avtomaturi damuSavebisas pirTa


dacvis Sesaxeb konvenciasTan mimarTebaSi (ETS No. 108), romelic
standartul wesebs adgens.
meores mxriv, evropuli konvencia eqstradiciis Sesaxeb (ETS No.
24), evropuli konvencia sisxlis samarTlis saqmeebSi urTierTdax-
marebis Sesaxeb (ETS No. 30), evropuli konvencia universitetebSi
swavlis xangrZlivobis eqvivalentobis Sesaxeb (ETS No.138), evro-
puli konvencia terorizmis aRkveTis Sesaxeb (ETS No.90) da konven-
cia fulis gaTeTrebis, danaSaulebrivi saqmianobis Sedegad mopove-
buli Semosavlebis moZiebis, amoRebisa da konfiskaciis Sesaxeb (ETS
No.141), im xelSekrulebaTa tipuri magaliTebia, romelTa mizani
saxelmwifoTaSoriso TanamSromlobis gaRrmavebaa. Tumca, am or
saxeobas Soris gansxvaveba yovelTvis mkafio ar aris da zogierTi
konvencia SesaZloa miznad isaxavdes rogorc standartebis harmo-
nizebas, ise saxelmwifoTaSoriso valdebulebaTa aRiarebas.
xelSekrulebaTa klasifikacia SesaZloa daeyrdnos aseve evro-
pis sabWos saqmianobis sferoebs. Tumca, speqtri imdenad farToa,
xelSekrulebaTa raodenoba ki imdenad didi, rom arc erTi amgvari
klasifikacia arasodes iqneba arc uryevi da arc amomwuravi.
istoriuli TvalsazrisiT pirveli xelSekrulebebi miznad isa-
xavs pluralisturi demokratiisa da adamianis uflebebis dacvasa
da gaZlierebas. maT Soris umTavresad rCeba adamianis uflebaTa
evropuli konvencia, Tumca sxvebic aranakleb mniSvnelovania. ase
magaliTad, evropis socialuri qartia (ETS No.35) da Sesworebuli
socialuri qartia (ETS No.163),152 dakavSirebuli farTo speqtris
iseT uflebebTan, rogoricaa gansaxleba, janmrTeloba, ganaTleba,
dasaqmeba, socialuri dacva da diskriminaciis akrZalva, miCneu-
lia rogorc adamianis uflebaTa evropuli konvenciis danamati
ekonomikur da socialur sferoebSi, imis miuxedavad, rom maT ar
gaaCniaT am uflebaTa sagarantio iuridiuli meqanizmi. amis msgav-
sad, wamebisa da araadamianuri an damamcirebeli mopyrobisa an
dasjis aRkveTis evropuli konvencia, xelmosawerad gaxsnili 1987
wels (ETS No.126), romelic kontrolisa da miTiTebebis gacemis
uflebamosilebis mqone specialur evropul komitets (CPT) aar-
sebs, Tan erTvis adamianis uflebaTa evropuli konvenciis damcav
sistemas. ZalaSi 1998 wels Sesuli erovnul umciresobaTa dacvis

152. Sesworebuli socialuri qartia erT dokumentSi uyris Tavs qartiis Tavda-
pirveli versiiT nagulveb yvela uflebasa da 1988 wlis oqms, romelic axdens
arsebuli uflebebis Sesworebas da awesebs axal uflebebs.

135
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

CarCo-konvencia (ETS No.157) aris erTaderTi savaldebulo mra-


valmxrivi SeTanxmeba, romelic uzrunvelyofs srul da efeqtian
Tanasworobas rogorc umciresobebsa da umravlesobebs Soris, ise
TviT erovnul umciresobaTa warmomadgenlebs Soris.
aRniSvnis Rirsia aseve, konvencia biologiasa da medicinaSi ada-
mianis uflebebisa da adamianuri Rirsebis dacvis Sesaxeb (ETS
No.164) - pirveli saerTaSoriso savaldebulo SeTanxmeba, rome-
lic uzrunvelyofs adamianebis dacvas am or sferoSi damaxinje-
buli praqtikisgan153. mis mier SemuSavebuli principebis mizani,
romlebic pacientTa uflebebis sferoSi Tanamedrove evropuli
kodeqsis birTvs warmoadgens, aris pirovnuli Rirsebis teqno-
logiur Zvrebze maRla dayeneba. konvencia pirTa dacvis Sesaxeb
personaluri monacemebis avtomaturi damuSavebisas (ETS No. 108),
miznad isaxavs pirovnuli monacemebis kompiuteruli damuSavebi-
sas specifikuri uflebebisa da Tavisuflebebis, gansakuTrebiT ki
sakuTrebis uflebis gaTvaliswinebas, miuxedavad erovnebisa Tu
sacxovrebeli adgilisa.
konvenciaTa garkveuli nawili emsaxureba evropis kulturuli
TviTmyofadobis ganmtkicebas. am sferoSi moqmedi umTavresi do-
kumentia evropis kulturuli konvencia, romelmac pirvelma da-
awesa samarTlebrivi CarCoebi ganaTlebis, kulturis, axalgazrdo-
bisa da sportis seqtorebSi TanamSromlobisaTvis evropis sabWos
farglebSi. regionuli da umciresobaTa enebis evropuli qartia,
ZalaSi Sesuli 1998 wlis 1 marts (ETS No.148), gamiznulia im ene-
bis dacvisa da waxalisebisaken, romelTa gaqroba iqneboda udi-
desi kulturuli danakargi da arapirdapir, am enebze molaparake
xalxebis damcveladac gvevlineba. evropis mdidari kulturuli
memkvidreoba eqceva aseve arqeologiuri memkvidreobis dacvis
evropuli konvenciisa (ETS No.66) da evropis arqiteqturuli me-
mkvidreobis dacvis Sesaxeb konvenciis (ETS No.121) yuradRebis
centrSi.
zogierTi konvencia, rogoricaa magaliTad, evropuli qartia adgi-
lobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb (ETS No.122), saxelmZRvanelo
evropuli konvencia administraciul-teritoriul erTeulebs an xe-
lisuflebis organoebs Soris sazRvrebs miRma TanamSromlobis Se-
saxeb (ETS No.106) da konvencia ucxoelTa sazogadoebriv cxovrebaSi

153. oqmi adamianis klonirebis akrZalvis Sesaxeb (ETS.No.168) xelmoweril iqna q.


parizSi 1998 wels, sadac gaformebul iqna aseve, oqmi adamianis organoTa da ada-
mianuri warmoSobis qsovilebis gadanergvis Sesaxeb (ETS.No. 186).

136
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

da adgilobriv doneze monawileobis Sesaxeb (ETS No.144), Seexeba ad-


gilobriv demokratiasa da sazRvrebs miRma TanamSromlobas.
da bolos, arsebobs mTeli rigi konvenciebisa, romlebic pasuxobs
zogadad evropuli sazogadoebis winaSe arsebul amJamindel ga-
mowvevebs. maTgan zogierTi, rogoricaa bernis konvencia evropis
gareuli samyarosa da bunebis binadarTa SenarCunebis Sesaxeb (ETS
No.104), evropis landSaftebis konvencia (ETS No.176) da konven-
cia sisxlis samarTlis meSveobiT garemos dacvis Sesaxeb (ETS
No.172), orientirebulia garemos dacvaze. sxvebi ukavSirdeba
sisxlis samarTlis sferos da miznad isaxavs wevr qveynebs Soris
TanamSromlobis gaRrmavebas danaSaulis yvela formis, maT Soris
terorizmis daZlevis saqmeSi. kerZod, es konvenciebia: evropuli
konvencia eqstradiciis Sesaxeb (ETS No.24), evropuli konvencia
terorizmis aRkveTis Sesaxeb (ETS No.90) da misi Semsworebeli
oqmi (ETS No.190), konvencia fulis gaTeTrebis, danaSaulebrivi
saqmianobis Sedegad mopovebuli Semosavlebis moZiebis, amoRebisa
da konfiskaciis Sesaxeb (ETS No.141) da konvencia kiberdanaSaulis
Sesaxeb (ETS No.185).
rogorc eliz kornu Tavis naSromSi aRniSnavs:
garda imisa, rom iZleva panoramul xedvas mravali problemis Sesaxeb,
romlebTan SeWidebasac cdilobs evropis sabWo, gamoyenebis sferoebis
mixedviT klasifikacia gvexmareba xelSekrulebebs Soris kavSirebis dad-
genasa da konvenciebze dafuZnebul sabWos saqmianobaTa erTobliobis
ukeT aRqmaSi. erT sferoSi, magaliTad, ganaTlebisa Tu sisxlis samar-
Tlis seqtorSi dadebuli xelSekrulebebi, xSir SemTxvevaSi ukavSirde-
ba romelime sxvas, rac naTels hfens maT urTierTSemavsebel bunebas.
sxva sityvebiT, romelime erT sferoSi dadebuli xelSekrulebebi war-
moadgens variaciebs maTSi gansazRvruli zogadi miznis garSemo. agre-
Tve davinaxavT, rom specifikuri sferoebisTvis, zogjer gansakuTrebu-
li samarTlebrivi meTodebi SeirCeva xolme, romlebic sferos mimarT
mgrZnobelobisa da integraciis Cafiqrebuli xarisxis (TanamSromloba,
harmonizeba, unificireba) mixedviT icvleba. magaliTad, sisxlis samar-
Tlis sferoSi moqmedi xelSekrulebebi aSkarad gamokveTili TanamSrom-
lobis SeTanxmebebia, dafuZnebuli ormxrivobis principze, maSin roca
CarCo Tu saxelmZRvanelo konvenciebi arCevs ufro zogad midgomas
mgrZnobiare sferoebis mimarT (sazRvrebs miRma TanamSromloba, umcire-
sobebi, bioeTika), sadac principebis gansazRvra da zogadi valdebule-
bebis aReba aris yvelaze didi, risi miRwevac SeiZleba154.

154. Cornu, E., op. cit., gv. 7.

137
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

klasifikacia saxelmwifo valdebulebaTa mixedviT


tradiciul, arCeviT Tu CarCo an saxelmZRvanelo konvenciebs
Soris gansxvavebebi efuZneba saxelmwifoebze dakisrebul valde-
bulebaTa bunebas.
arCeviTi konvenciebi xelSemkvrel mxareebs aZlevs saSualebas,
TavianTi Sexedulebisamebr gansazRvron valdebulebebi, rac niS-
navs imas, rom saxelmwifoebi savaldebulod aRiareben dokumentis
mxolod calkeul nawilebs. magaliTad, 1961 wlis socialuri qar-
tiis monawile qveynebi, 19 muxlidan unda daTanxmdnen sul mci-
re aTi maTganis savaldebuloobas, amasTan, isini unda moicavdnen
`sabazo~ muxlebis garkveul raodenobas. amis msgavsad, adgilo-
brivi TviTmmarTvelobis evropuli qartiis wevrma qveynebma (ETS
No. 122) savaldebulod unda aRiaron 1-li nawilis sul mcire 20
muxli, maT Soris, sul mcire aTi `sabazo~ debulebis CaTvliT.
evropuli qartia regionuli da umciresobaTa enebis Sesaxeb (ETS
No. 148), saxelmwifoebs kidev ufro met Tavisuflebas aniWebs
iqidan gamomdinare, rom maT eZlevaT ori arCevanis gakeTebis Se-
saZlebloba - pirveli maTgani Seexeba enebs, romelTa mimarTebaSic
unda amoqmeddes valdebulebebi, meore ki TviT am valdebulebebs.
garda amisa, orive am mimarTulebiT, dacvis minimaluri da maqsima-
luri xarisxis uzrunvelyofis farglebSi, damatebiT kidev arse-
bobs sxvadasxva arCevanis gakeTebis SesaZlebloba. me-2 (2) muxliT
gaTvaliswinebul erTaderT valdebulebas warmoadgens arsebuli
asamde debulebidan sul mcire 35-is gamoyeneba155. amasTan, maT-
gan sul mcire sami unda ganekuTvnebodes ganaTlebis sferos, sami
kulturuli saqmianobisa da infrastruqturis seqtors, xolo
erTi ki qvemoCamoTvlilTagan romelimes: marTlmsajulebis orga-
noebi, administraciuli organoebi da sajaro momsaxureba, media,
ekonomikuri da socialuri sferoebi. raodenobrivi imperativebi
Camoyalibebul iqna ara zereled, aramed saTanado yuradRebiT,
raTa ar momxdariyo arc erTi ZiriTadi aspeqtis ugulebelyofa
regionuli Tu umciresobaTa enebis dacvis saqmeSi.
da bolos, aRsaniSnavia agreTve evropis socialuri dacvis kode-
qsi (ETS No. 48), romelsac aseve Semoaqvs analogiuri gansxvaveba
dokumentis savaldebulo nawilebsa (nawilebi I,XI,XII,XIII da XIV) da
sxva debulebebs Soris, romelTagan arCevanis gakeTeba monawile
mxareebs Tavisuflad SeuZliaT.

155. qartiis me-8-me-14 muxlebSi Cadebuli 94 punqtidan da qvepunqtidan.

138
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

amaT garda, zogierTma xelSekrulebam miiRo CarCo Tu saxelmZR-


vanelo konvenciaTa saxe, radgan isini gamoirCevian meti moqni-
lobiT da amasTan, arasavaldebulo bunebiTac xasiaTdebian. maT-
Si gadmocemuli valdebulebebi Tu principebi zogadia da Tumca
monawile mxareebs moeTxovebaT garkveuli Sedegebis miRweva, maT
gaaCniaT Tavisufleba, TviTon gansazRvron am miznebisaken savali
gzebi, rac maT aniWebs sagulisxmo sivrces TavianT kanonmdeblo-
baTa Sesworebis TvalsazrisiT, arsebuli situaciebisa Tu moTxo-
vnaTa gaTvaliswinebiT.
magaliTad, administraciul-teritoriul erTeulebs an xelisu-
flebis organoebs Soris sazRvrebs miRma TanamSromlobis Sesaxeb
saxelmZRvanelo evropuli konvenciis (ETS No. 106) monawile mxa-
reebi, iReben ubralo valdebulebas, gaaadvilon am tipis TanamS-
romloba da gansakuTrebiT `xeli Seuwyon nebismieri SeTanxmebisa
Tu garigebis dadebas, rac SesaZloa saWiro aRmoCndes am mizni-
saken svlaSi, TiToeuli xelSemkvreli mxaris konstituciur Tavi-
seburebaTa gaTvaliswinebiT~ (1-li muxli). aRniSnuli SeTanxmebebi
Tu garigebebi maT unda dauqvemdebaron konvenciaze TandarTul
sanimuSo da CarCo SeTanxmebebs, wesdebebsa da kontraqtebs, imis
gaTvaliswinebiT, rom am saxis SeTanxmebebi da garigebebi `gamiz-
nulia mxolod saxelmZRvanelod da ar gaaCniaT saxelSekrulebo
Rirebuleba~ (me-3 muxlis 1-li punqti). erovnul umciresobaTa
dacvis CarCo-konvenciis SemTxvevaSi (ETS No. 157), dokumentSi
SemuSavebuli principebi unda ganxorcieldes `erovnuli sakanon-
mdeblo da saTanado samTavrobo politikis meSveobiT~, meores
mxriv ki ormxrivi SeTanxmebebis gziT.
evropuli konvencia migranti muSebis samarTlebrivi statusis Se-
saxeb (ETS No. 93), Tumca saxelwodebaSi araviTar miniSnebas ar
akeTebs, Tavis ganmartebiT moxsenebaSi miuTiTebs, rom konvencia
aris upiratesad `CarCo-konvencia, dakavSirebuli migranti muSe-
bis samarTlebrivi mdgomareobis yvelaze mniSvnelovan aspeqteb-
Tan, yoveli maTganis safuZvliani regulirebis pretenziis qonis
gareSe~.

klasifikacia sazedamxedvelo meqanizmis tipebis


mixedviT
sazedamxedvelo meqanizmis tips, Cveulebriv, Sesabamisi xelSe-
krulebis Sinaarsi ganapirobebs, vinaidan individebisTvis subie-
qturi uflebebis warmomSob normebTan Sesabamisoba, SeuZlebe-

139
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

lia Semowmdes im normebTan Sesabamisobis monitoringis msgavsad,


romlebic saxelmwifoebisgan ama Tu im qmedebas moiTxovs.
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis mier daarsebuli samar-
Tlebrivi meqanizmi sruliad gansxvavebulia evropis sabWos sxva
xelSekrulebaTa mier dadgenili politikuri meqanizmebisgan. mar-
Tlac, is erTaderTia, romelic uzrunvelyofs mis mier CamoTvlil
uflebaTa samarTlebrivi dacvis efeqtianobas, sabWos konvenciaTa
umravlesobas ki zurgs umagrebs politikuri meqanizmebi da maT
ganxorcielebaze zedamxedveloba ministrTa komitetis funqciaa.
sazedamxedvelo meqanizmi saguldagulod SeirCeva, romlis dro-
sac mxedvelobaSi miiReba xelSemkvreli mxaris mier konvenciis mi-
Rebis xarisxi. ministrTa komitets, rogorc wesi, daxmarebas uwe-
ven eqspertTa komitetebi (cnobili agreTve, rogorc sakonvencio
komitetebi), romlebic kompleqtdeba monawile mxareTa warmomad-
genlebiT da ZiriTadad, TviT konvenciebis safuZvelze iqmneba.
zogierTi maTgani, rogoricaa magaliTad, erovnul umciresebaTa
dacvis CarCo-konvenciis eqspertTa komiteti, sul ubralod dax-
marebas uwevs ministrTa komitets, sxvebi ki ufro Sors midian da
am ukanasknels miawvdian rekomendaciebs, romlebic SemdgomSi man
SesaZloa mxareebs gadasces. erT-erT magaliTs am TvalsazrisiT
warmoadgens, regionuli da umciresobaTa enebis evropuli qar-
tiis eqspertTa komiteti (ETS No. 148).
aRsaniSnavia evropis socialuri qartiis mier (ETS No. 35) daarse-
buli orsafexurovani sistema. am SemTxvevaSi, qveynebis mier miwo-
debul moxsenebebs Tavdapirvelad ganixilavs 13 damoukidebeli
eqspertiT dakompleqtebuli socialur uflebaTa evropuli ko-
miteti, romelic adgens monawile mxareTa mier nakisr valdebu-
lebaTa Sesrulebis xarisxs. xelSemkvrel saxelmwifoTa Semdgomi
Sesabamisoba mis daskvnebTan, amis Semdeg ukve ministrTa komite-
tis mier mowmdeba, romelmac mxareebs SesaZloa mimarTos rekomen-
daciiT, maTi sakanonmdeblo sistemebi da praqtika moiyvanon qar-
tiasTan SesabamisobaSi. am saqmeSi mas daxmarebas uwevs samTavrobo
komiteti - politikuri organo, romelic Semoikrebs im monawile
qveynebis warmomadgenlebs, romelTac ganxorcielebuli aqvT
qartiis ratifikacia. damkvirveblis rangSi mas daxmarebas uweven
mSromelTa da damqiravebelTa asociaciebi.
sxva, ufro kontrastuli sistema eyrdnoba deklaraciebs Seusaba-
mobis Sesaxeb. mizani am SemTxvevaSi mdgomareobs im faqtis for-
malur gamorkvevaSi, romelic cxadyofs, rom monawile mxareebma

140
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

ver moaxerxes nakisr valdebulebaTa Sesruleba. pirvel yovlisa,


es gulisxmobs konvenciiT warmoqmnil valdebulebebs, romelTa
aRsrulebis moTxovnaze uSualod individebi arian uflebamosil-
ni. amgvarad, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis Tanaxmad,
sasamarTlos valia, saxelmwifoTa mxridan konvenciiT gaTvaliswi-
nebul valdebulebaTa darRvevis gamovlena da maTi iZuleba, aa-
nazRauron dazaralebul mxareTaTvis miyenebuli nebismieri saxis
ziani.
konvenciaTa garkveul raodenobas zurgs umagrebs monitoringis
sistemebi, romlebic uzrunvelyofen monawile mxareebis maTTan
Sesabamisobis kontrols da ewevian informaciis Segrovebas am ku-
TxiT. am SemTxvevaSi mizans ar warmoadgens saxelmwifoTa winaaR-
mdeg sanqciebis daweseba dadgenili normebidan gadacdomis gamo,
aramed piriqiT, maTi mxardaWera sirTuleebis gadalaxvaSi. aRniS-
nuli tipis meqanizmi, Cveulebriv, Seesabameba `programuli~ stan-
dartebis mqone konvenciebs, romelTa monitoringi sakmao sirTu-
les warmoadgens. magaliTad: CarCo-konvencia erovnul umcireso-
baTa dacvis Sesaxeb (ETS No.157) da evropuli qartia regionuli
da umciresobaTa enebis Sesaxeb (ETS No.148), romelTagan orive
eyrdnoba saxelmwifoTa mier warmodgenil regularul moxsene-
bebs, dakavSirebuls konvenciebSi miTiTebuli miznebis ganxorcie-
lebis gzaze maT mier gatarebul RonisZiebebTan. Sedegad, minis-
trTa komiteti axdens aRwerili zomebis Sefasebas da saWiroebis
SemTxvevaSi, gascems rekomendaciebs. konvencia pirTa dacvis Se-
saxeb personaluri monacemebis avtomaturi damuSavebisas (ETS No.
108), aRniSnuli TvalsazrisiT kidev ufro lmobieria. am SemTx-
vevaSi, ministrTa komiteti mxolod mrCevlis rolSi gvevlineba:
mas SeuZlia mosazrebis gamoTqma dokumentis gamoyenebasTan daka-
vSirebiT warmoqmnil nebismier sakiTxze. Tumca, Tavdapirvelad
Sesabamisi TxovniT mas mxareebi mimarTaven.
wamebisa da araadamianuri an damamcirebeli mopyrobis an dasjis
aRkveTis evropuli konvenciis (ETS No.126) sazedamxedvelo sis-
tema prevenciulia da warmoadgens sagulisxmo danamats adamianis
uflebaTa evropuli konvenciis mier daarsebul samarTlebriv sis-
temaze. is eyrdnoba maRali donis damoukidebel eqspertTa saer-
TaSoriso komitets, romelsac eniWeba uflebamosileba, Seamowmos
yvela is adgili, sadac sajaro xelisuflebis mier adamianebis da-
patimreba an dakaveba xorcieldeba da saWiroebis SemTxvevaSi, Sei-
muSavos rekomendaciebi Tu mosazrebebi wamebisa da arasaTanado
mopyrobisgan dacvis gasaumjobeseblad.

141
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

da bolos, konvenciaTa erT nawils gaaCnia individualuri, zo-


gierTs koleqtiuri an saxelmwifoTaSoriso sasarCelo sistemac
ki. ase amgvarad, 1995 wlis evropis socialuri qartiis oqmi (ETS
No.158), samTavrobo moxsenebaTa sistemas ganavrcobs koleqtiuri
sarCelebis proceduriT (riTac qartiis sazedamxedvelo sistemas
met efeqtianobas sZens), maSin roca adamianis uflebaTa evropuli
konvencia mxedvelobaSi iRebs rogorc saxelmwifoTaSoriso gana-
cxadebs, ise individualur saCivrebs156.

aris Tu ara konvenciebi efeqtiani?


arseboben adamianebi, romelTac SeaqvT eWvi evropis sabWos konven-
ciebis efeqtianobaSi. marTalia, rom ocamde konvencia arasodes
Sesula ZalaSi im mizezis gamo, rom ver Segrovda verc erTi, an
sakmarisi raodenobis saratifikacio sigeli157. amasTan dakavSire-
biT, saparlamento asambleis yofilma prezidentma erTxel amgva-
rad ganmarta:
asambleis wevrebi xSirad ikvirveben, Tu ratom xdeba imgvarad, rom
sakuTari qveynis Sesabamisi saministros instruqciebis safuZvelze
moqmedi samTavrobo eqsperti amzadebs dokumentis teqsts, Seagro-
vebs damatebiT informacias am mizniT, ganagrZobs da bolomde mii-
yvans wamowyebul saqmes, bolos ki misi sakuTari mTavroba uars acxa-
debs dokumentis xelmoweraze. CvenTvis es amoucnobia. magram ufro
rTulad gasagebia, rodesac mowveuli saministroebi xels aweren kon-
vencias, SemdgomSi ki ar xorcieldeba misi ratifikacia158.

zogierTi konvencia mxolod ramdenime qveynis mier aris xelmowe-


rili da ratificirebuli, rac akninebs maT efeqtianobas da cxad-
yofs, rom maT SinaarsTan dakavSirebiT arasodes miRweula saerTo-
evropuli masStabis realuri SeTanxmeba. sxvebi ki iqcnen nakleb
aqtualurad an daqveiTda interesi maT mimarT, magram imis gamo,
rom Seqmnaze ufro rTuli uaryofaa, isini gamocemaTa furclebze

156. ix. eliz kornus disertacia, op.cit.


157. Svidma xelSekrulebam ver miiRo verc erTi ratifikacia, xolo erTma -
SeTanxmebam 1980 wlis 17 oqtombris SeTanxmebis gamoyenebis Sesaxeb, romelic
dakavSirebulia droebiTi sacxovreblis mqone pirTa samedicino uzrunvelyo-
fasTan - ver Seagrova verc erTi xelmowerac ki (gamomdinare misi nakleb aqtu-
alurobidan). Tormetma xelSekrulebam da ToTxmetma oqmma ver daagrova ZalaSi
Sesasvlelad aucilebeli raodenobis saratifikacio sigeli. sruli siisaTvis, ix.
e. kornu, op.cit. gv. 416.
158. karl Cerneci, moxseniebuli r. bonelis mier Tavis moxsenebaSi: The role of na-
WLRQDOSDUOLDPHQWVLQWKHUDWLFDWLRQRI&RXQFLORI(XURSHFRQYHQWLRQVDQGDJUHHPHQWV'RF
4915, 14 ivnisi, 1982 w, gv. 22.

142
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

rCebian. asambleis mier gamoTqmuli SeSfoTeba Seexeba aseve saxel-


mwifoTa mier zogierT SeTanxmebasTan mimarTebaSi gamoyenebuli
daTqmebis raodenobasa da bunebas, rac fitavs da amaxinjebs maT
Sinaarssa da xasiaTs.
aRsaniSnavia agreTve, rom inteleqtualur sakuTrebasTan dakavSi-
rebul konvenciaTa marTvis racionalizebis mizniT, ori konvencia
- evropuli konvencia patentis moTxovnasTan dakavSirebul for-
malobaTa Sesaxeb (ETS No.16) da evropuli konvencia gamogone-
baTa patentebis saerTaSoriso klasifikaciis Sesaxeb (ETS No.17),
denonsirebul iqna - pirveli159 maTgani ramdenime, xolo meore ki
yvela xelSemkvreli mxaris mier da gansaxorcieleblad gadaeca
msoflio inteleqtualuri sakuTrebis samsaxurs, romelic awar-
moebs amJamad maT administrirebas.
da bolos, miCneulia, rom zogierTi konvenciis sazedamxedve-
lo an monitoringis meqanizmis sisuste seriozulad laxavs maT
imijs. ufro metic, xSirad monitoringis komitetebis dafinanseba
Tu dakompleqteba araadeqvaturia. Sedegad, saxelmwifoebi yovel-
Tvis rodi atareben saWiro sakanonmdeblo, administraciul da
teqnikur zomebs maT mier aRebul valdebulebaTa Sesasruleblad.
ukmayofilebis kidev erT mizezs warmoadgens zogierTi konvenciis
meqanizmis zedmeti moqniloba, rac saxelmwifoebs aniWebs Zalzed
did sivrces valdebulebaTa arCevanis gakeTebisas.
faqtebze dayrdnobiT, moqniloba aRiarebul iqna rogorc aucile-
beli elementi, romelic aadvilebs xelSekrulebaTa ratifikaciis
process. xelSemkvrel mxareebs es aZlevs saSualebas, xelSekrule-
biT gaTvaliswinebuli dacvis xarisxi TavianTi realobis Tanaxmad
SearCion da mxedvelobaSi miiRon normaTa gamoyenebasTan dakavSi-
rebuli xarjebi. mTavrobebi xedaven, rom maT SeuZliaT konvencie-
bis TavianT moTxovnebTan misadageba da Sesabamisad, naklebad eri-
debian valdebulebebis aRebas. Tumca, amgvari moqnilobis gamo,
msgavsi tipis xelSekrulebebi, romlebic amJamad ase sasicocxlo
Cans adamianis uflebebis dacvisa da demokratiisken progre-
sis gzaze, verasodes moikreben saWiro Zalas. sxva upiratesobas
warmoadgens is, rom drois svlasTan erTad da monawile mxareTa
zogad Tu finansur SesaZleblobaTa gaTvaliswinebiT, moqniloba
saxelmwifoebs ubiZgebs ufro meti valdebulebis aRebisaken.

159. am konvenciis (ETS.No.16) denonsacia 1976-1991 wlebSi 21 xelSemkvreli mxari-


dan 16-ma ganaxorciela, Tumca, amas xeli ar SeuSlia `iugoslaviis yofili respub-
lika makedoniisTvis~, 1998 wels moexdina misi ratifikacia.

143
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

sxva sityvebiT, moqniloba wevr qveynebs uadvilebs evropis sabWos


konvenciebTan mierTebas, gansakuTrebiT iseT mgrZnobiare sfe-
roebSi, rogoricaa erovnuli umciresobebi, terorizmi, bioeTika
Tu garemos dacva. am faqtSi SeiZleba veZioT WeSmariti axsna imisa,
Tu ratom arsebobs am raodenobis konvencia, xolo Tuki romelime
maTgani amJamad moZvelebulia, es ar unda xdebodes SeSfoTebis mi-
zezi. evropis sabWos umTavresi movaleoba, metadre, mdgomareobs
saxelmwifoTa Soris samarTlebrivi TanamSromlobis wamowyebasa
da organizebaSi, rac TandaTanobiT warmoqmnis demokratiuli,
socialuri da kulturuli integraciis gansamtkiceblad saWiro
politikur da materialur pirobebs. sxva amocana gulisxmobs we-
vri qveynebis mxardaWeras samarTlebriv normaTa dadgenaSi, rac
daafuZnebs minimaluri samarTlebrivi standartebis sistemas da
Camoayalibebs erTian samarTlebriv sivrces evropaSi.

144
Tavi 2
kanonmdeblobaTa harmonizeba - sxva midgomebi
konvenciebi udavod met yuradRebas miipyrobs mediis mxridan da
ufro sainteresoa eqspertTaTvis, vidre rekomendaciebi, Tumca,
ministrTa komitetis rekomendaciebi da wevr qveynebs Soris in-
formaciis urTierTgacvla aseve xels uwyobs maT kanonmdeblobeb-
Si garkveuli erTianobis Setanas da biZgs aZlevs sabWosaTvis ase
sasurveli erTiani samarTlebrivi sivrcis Seqmnas.

ministrTa komitetis rekomendaciebi


faqtiurad, rodesac sakiTxi exeba kanonmdeblobaTa harmonizebas,
evropis sabWo Tanabrad mimarTavs rogorc konvenciebs, ise re-
komendaciebs, maTi Sesabamisi bunebis, dasaxuli miznisa Tu da-
saregulirebeli sferos gaTvaliswinebiT160. konvenciebi SesaZloa
flobdnen im upiratesobas, rom gaaCniaT ufro konkretuli moxa-
zuloba da wevri qveynebisaTvis savaldebulo xasiaTs atareben,
rekomendaciebi, miuxedavad maTi araimperatiuli bunebisa, aseve
avlenen dadebiT Tvisebebs. erTis mxriv, rekomendaciebi ZalaSi
Sedis maTi miRebisTanave da mimarTulia yvela wevri qveynisadmi,
meores mxriv, konvenciebTan SedarebiT, isini meti moqnilobiT ga-
moirCevian imis gamo, rom maTi ganxorcieleba srulad aris damo-
kidebuli saxelmwifoebze da maTSi cvlilebebis Setanac SesaZloa
ufro swraf tempebSi ganxorcieldes. da bolos, miuxedavad maTi
arasavaldebulo bunebisa, konkretuli sakiTxis garSemo SemuSave-
buli rekomendaciebi yvela wevr mTavrobas ganusazRvravs misaRwe-
vi SeTanxmebis formas. evropis sabWoSi xSirad Tqmula, rom kargi
rekomendacia kanonis uzenaesobis ganmtkicebis saqmeSi SesaZloa
ufro mets niSnavdes, vidre cudi konvencia.

160. De Vel, G. da Markert, T., Importance and weakness of the Council of Europe Conven-
tions and of the Recommendations addressed by the Committee of Ministers to Member
States in Law in Greater Europe: Studies in honour of Heinrich Klebes, The Hague, Kluwer
Law International, 2000, gv. 345.

145
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

realurad, ministrTa komitets rekomendaciebiT SeuZlia isargeblos


imisaTvis, raTa danergos saxelmZRvanelo principebi wevri qveynebis
politikuri midgomebisa da kanonmdeblobebisaTvis. maT safuZvelze
ki, wevr qveynebs SeuZliaT erTobliv gadawyvetilebaTa SemuSaveba
axal gamowvevebze sapasuxod. amgvarad, ministrTa komitetma wevr
qveynebs SesaZloa mimarTos rCeviT, rekomendaciebSi Cadebul saerTo
debulebebsa Tu maTze TandarTul sanimuSo kodeqsebze dayrdno-
biT, SeimuSavon sakanonmdeblo aqtebi. magaliTad, rekomendacia No.
R (2000) 10 wevri qveynebis mTavrobebs mouwodebs, raTa maT:
erovnuli kanonmdeblobebisa da sajaro administraciis principebis
gaTvaliswinebiT, am rekomendaciaze TandarTul sanimuSo kodeqsze
dayrdnobiT, xeli Seuwyon sajaro moxeleTa erovnuli qcevis kode-
qsebis miRebas.

msgavsad amisa, rekomendacia Rec (2003) 4:


rekomendacias uwevs wevri qveynebis mTavrobebs, raTa maT TavianT ero-
vnul samarTlebriv sistemebSi danergon saarCevno kampaniis dros poli-
tikur partiaTa dafinansebaSi korufciis aRmkveTi normebi, romlebic
nakarnaxebi iqneba am rekomendaciis danarTSi moyvanili zogadi wesebiT.
yovelive zemoTqmuli ZalaSia, Tuki saxelmwifoebs aqamde ar aqvT miRe-
buli saTanado sakanonmdeblo, proceduruli zomebi Tu sistemebi, rac
aRmoCndeboda efeqtiani da kargad moqmedi alternativa.

rekomendaciebi SesaZloa iqces aseve konvenciebis danamatad. ma-


galiTad, 1981 wlis konvencia pirTa dacvis Sesaxeb personaluri
monacemebis avtomaturi damuSavebisas (ETS No. 108), xisti konven-
ciebisaTvis damaxasiaTeblad, principebs Tumca formalur done-
ze nergavs, aRWurvilia rekomendaciaTa mTeli wyebiT, romlebic
vargisia iseTi gansakuTrebuli da mgrZnobiare sferoebisaTvis,
rogoricaa samedicino monacemTa baza (rekomendacia No. R (97) 18,
dakavSirebuli statistikuri miznebiT Segrovebuli pirovnuli
monacemebis dacvasa da damuSavebasTan), an internetis meSveobiT
Segrovebuli da damuSavebuli pirovnuli monacemebi da sadazR-
vevo miznebiT Segrovebuli pirovnuli monacemebi (rekomendacia
No. R (99) 5). rekomendaciebs, konvenciebTan SedarebiT, gaaCniaT
niuansebamde dasvlisa da iolad ganaxlebis upiratesoba.
maTi avtoritetis amaRlebas aseve xels uwyobs is faqti, rom isi-
ni xelmisawvdomia zedamxedvelobisaTvis. wesdebis me-15 muxlis
safuZvelze, ministrTa komitetis mxridan mTavrobebs SesaZloa
eTxovoT misTvis informaciis miwodeba, maT mier rekomendacieb-

146
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

Tan mimarTebaSi gatarebuli zomebis Sesaxeb. TviT komiteti aRar


meTvalyureobs rekomendaciebis ganxorcielebis process, aramed
axdens sakuTari uflebamosilebis delegirebas mmarTveli Tu spe-
cialuri (ad hoc) komitetebisadmi, sTxovs ra maT, Seiswavlon Ta-
vianT Sesabamis sferoebSi arsebuli rekomendaciebis Tanaxmad war-
moebuli saqmianoba da ganixilon TviT es dokumentebi. maTi daskvne-
bi moxsenebebis saxiT gadaecema ministrTa komitets, ris safuZvel-
zec, am ukanasknelma SesaZloa yuradReba gaamaxvilos konkretuli
rekomendaciebis ganxorcielebisas Seqmnil sirTuleebze161.

gegmazomieri kanonmdebloba informaciisa da


azrTa urTierTgacvla samarTlebrivi aqtebis
SemuSavebis stadiaze
wevri qveynebis mier danergili praqtikis Tanaxmad, konstitucieb-
ze, kanonebze, dadgenilebebsa da sxva samarTlebriv aqtebze mu-
Saobisas, xorcieldeba informaciisa da mosazrebebis urTierT-
gacvla evropis sabWosTan, rac evropuli samarTlebrivi sistemis
harmonizebis aseve xelSemwyob faqtorad gvevlineba. es Tezisi
gansakuTrebul WeSmaritebas iZens axal wevr qveynebTan dakavSi-
rebiT, romelTa survilia, eziaron sabWos rCevebsa da gamocdi-
lebas da amgvarad aicilon Tavidan gadacdomebi organizaciis say-
rdeni demokratiuli principebidan. marTlac, maTi umravlesoba
axladSemuSavebul samarTlebriv aqtebs saboloo damtkicebamde,
Sesafaseblad gadascems evropis sabWos. organizaciis saeqsperto
meurveoba xels uwyobs maTi kanonmdeblobebis, dadgenilebebisa
da konstituciuri cvlilebebis Sesabamisobas mis standartebTan
da icavs maT SesaZlo kritikuli komentarebisgan, rac SesaZloa
momavalSi ganxorcielebul monitorings mohyves.

`rbili kanonmdebloba~: arasavaldebulo


xasiaTis dokumentTa arapirdapiri gavlenebi
ministrTa komitetis rekomendaciebi marTalia arasavaldebulo
xasiaTisaa, maT mainc gaaCniaT `moraluri~ avtoriteti iqidan ga-

161. 1987 wels ministrTa moadgileebma TavianT 405-e Sexvedraze Setyobineba


gaugzavnes samTavrobaTaSoriso komitetebs (mmarTvel da eqspertTa komitetebs),
TxovniT, rekomendaciebisa da rezoluciebis ganxorcielebaze monitoringi ganex-
orcielebinaT ufro efeqtianad.

147
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

momdinare, rom gamoxataven evropul mTavrobaTa koleqtiur pozi-


cias. marTlac, rekomendaciebis gavlena wevr qveynebze praqtikiT
ukve dadasturebulia. saparlamento asambleis rekomendaciebTan
erTad, maT SesaZloa warmoqmnan `rbili~ kanonmdebloba da pirda-
piri gavlena iqonion saerTaSoriso sajaro samarTalze. amis maga-
liTia saparlamento asambleis rekomendacia 1201, romelic aSka-
rad moixsenieba 1993 wlis Semdgom gaformebul ramdenime ormxriv
xelSekrulebaSi TanamSromlobisa da keTilmezobluri urTier-
Tobebis Sesaxeb, maT Soris, ungreTsa da slovakeTsa (1995 wlis
marti) da ungreTsa da rumineTs Soris (1996 wlis seqtemberi).
zemoxsenebul rekomendaciaze miTiTeba, mas sZens igive iuridiul
Zalas mxareTaTvis, rogoric gaaCniaT sxva debulebebs.
aris SemTxvevebi, rodesac saparlamento asambleis rekomendaciebs
TavianTi argumentebis gasamyareblad iSvelieben sakonstitucio
sasamarTloebic da amgvarad, maT sZenen arapirdapir samarTlebriv
efeqts. Tumca aRsaniSnavia, rom amgvari praqtika arc Tu ise xSiria.
magaliTad, rekomendacia 1201 moxseniebulia rumineTis sakonstitu-
cio sasamarTlos 1999 wlis 20 ivlisis gadawyvetilebaSi, romel-
Sic is, imis miuxedavad, WeSmaritia Tu ara mis mier moSveliebuli
argumentebi, adgens, rom mas gaaCnia uflebamosileba, gadawyvitos,
eqvemdebareba Tu ara rumineTis konstitucia Sesabamis gadaxedvas
regionuli da umciresobaTa enebis qartiis ratifikaciamde162.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos ganCinebaTa aRsrule-
bis mizniT ministrTa komitetis mier miRebuli rezoluciebi, ase-
ve warmoSobs arapirdapir samarTlebriv efeqts. rogorc viciT,
ministrTa komitetis movaleobebSi Sedis daskvniTi rezoluciis
SemuSaveba sasamarTloSi Setanil nebismier saqmeze, romelSic is
adasturebs, rom iziarebs evropuli konvenciis 46-e muxlis me-2
punqtiT misTvis gansazRvrul funqcias, rac sasamarTlos ganCi-
nebaTa aRsrulebaze zedamxedvelobas gulisxmobs. daskvniT re-
zoluciaTa arapirdapiri efeqti ki gamoixateba mopasuxe saxel-
mwifos gaTavisuflebaSi dakisrebul valdebulebaTagan, rac ai-
saxeba rezoluciaSi Cadebul rwmunebaSi imis Sesaxeb, rom saxel-
mwifos mxridan marTlac gatarebul iqna yvela saWiro RonisZieba
ganCinebasTan SesabamisobaSi mosvlis mizniT da rom yvela saxis
kompensacia iqna gadaxdili163.

162. Tumca, mogvianebiT, aRniSnuli gadawyvetileba dablokil iqna imis gamo, rom
sakonstitucio sasamarTlos ar gaaCnda sakmarisi uflebamosileba, gadaewyvita,
iyo Tu ara xelSekrulebebi SesabamisobaSi konstituciasTan.
163. ix. zemoT, gv. 69.

148
evropis sabWo rogorc kanonSemoqmedi: evropuli konvenciebi

ministrTa komitetma SesaZloa miiRos aseve Sualeduri rezolu-


cia, romelSic gadmoscems informacias ganCinebis ganxorciele-
bis procesSi SemCneuli progresis Sesaxeb an piriqiT, gamoxatavs
SeSfoTebas da/an iZleva mosazrebebs aRniSnulTan dakavSirebiT164.
isini aseve arasavaldebulo xasiaTisaa, Tumca, SesaZlebelia mTa-
vrobebze zewolis mizniT maTi gamoyeneba maSin, roca miRebuli
informacia adasturebs ganCinebis ganxorcielebaSi arsebul xar-
vezebs. am momentidan sakiTxi komitetis dRis wesrigSi rCeba gan-
Cinebis srul aRsrulebamde165.
da bolos, asambleis rezoluciebs sakuTari mosazrebebis dasabu-
Tebisas periodulad iyenebs evropuli sasamarTlo. magaliTad, mi-
saRebobis sakiTxTan dakavSirebul 2002 wlis 11 ivnisis gadawyveti-
lebaSi, saqmeze: prizma presa safrangeTis winaaRmdeg166, sakuTari
daskvnis gasamyareblad is iSveliebs sakuTrebis uflebis Sesaxeb
rezolucias 1165 (1998), romlis safuZvelze cxadi xdeba, rom
presis komunikes gamoqveynebisas, SesaZlebeli iyo dazaralebulis
mimarT adeqvaturi mopyroba, gamoxatuli sazogadoebis informi-
rebis saSualebiT, rom dazaralebuli winaaRmdegi gaxldaT saku-
Tari fotoebis misi Tanxmobis gareSe gamoqveynebisa. Sesabamisad,
man daadgina, rom es saSualeba, rasac Seexeboda swored saCivris
arsi, `srulad Seesabameba evropis sabWos saparlamento asambleis
zemoTqmul rezoluciaSi Cadebul saxelmZRvanelo principebs da,
SesaZleblobis farglebSi, xels uSlis piradi cxovrebis konkre-
tuli faqtebis seriozuli gamorCenis wyarod qcevas mediis zo-
gierTi rgolisaTvis~.

164. ix. ministrTa komitetis mier SemuSavebuli wesebi adamianis uflebaTa evro-
puli konvenciis 46-e muxlis me-2 punqtis ganxorcielebasTan dakavSirebiT, mowon-
ebuli komitetis mier 2001 wlis 10 ianvars.
165. magaliTad, kanonmdeblobaSi cvlilebebis Setanis an mtkicebulebis war-
modgenis gziT, imis Sesaxeb, rom sadavo norma aRar aris gamoyenebaSi.
166. Revue Universelle des Droits de lHomme, 2003, tomi 15, No. 3-6, gv. 211.

149
nawili mesame

evropis sabWos
samarTali
evropul sivrceSi
aRniSnuli nawili daeTmoba evropis sabWos samarTlis gavrce-
lebasa da ganviTarebasTan dakavSirebul sxvadasxva aspeqts. faq-
tiurad, es ori paralelurad mimdinare procesia: evropis sabWos
samarTali vrceldeba maSin, rodesac organizacia sakuTar saq-
mianobas mTeli kontinentis mocvisaken mimarTavs, xolo misi gan-
viTareba emTxveva konvenciebis Sesaxeb molaparakebebsa da axali
rekomendaciebis miRebas mTavrobebisadmi. evropis sabWos swrafma
zrdam, berlinis kedlis aRebis Semdgom periodSi, marTlac bevri
ram Secvala am ori procesis daCqarebisaken.
Cven aseve mimovixilavT evropis sabWos samarTals saerTo-evro-
puli masStabiT da gansakuTrebiT, mis kavSirebs sxva evropul
organizaciebTan. dRes es sakiTxi udidesi mniSvnelobisaa imis
gamo, rom es organizaciebi xSirad erTi da igive wevri qveynebis
gaerTianebas gulisxmobs da rom isini sul ufro metad xasiaTde-
bian msgavsi funqciebiT. rogor unda moxerxdes samarTlebrivi
standartebis koliziis Tavidan acileba? rogor moxdeba sxva-
dasxva organizaciaTa saqmianobis koordinacia?. ukanaskneli Se-
kiTxva, ra Tqma unda, Seexeba evropis sabWos rols axal evropa-
Si, razedac uciloblad gaimarTeba msjelobebi evropis sabWos
mesame samitze.

153
Tavi 1
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken
evropis sabWos samarTali gavrcelebas hpovebs organizaciaSi axali
wevri qveynebis miRebisas da misi geografiuli sazRvrebis gafarToebi-
sas, rasac axali wevris miReba ganapirobebs. axali wevri qveynis mier
sabWos wesdebis xelmowera, imTaviTve warmoSobs garkveul Sedegebs,
xolo valdebulebaTa aReba misi mxridan damatebiT efeqts badebs
moklevadian perspeqtivaSi. organizaciis samarTali vrceldeba aseve
mis konvenciebTan mierTebisa da maTi Sida samarTalSi CarTvis Sedegad.
gadaWarbebulia Tu ara imis mtkiceba, rom evropis sabWos samarTali
biZgs aZlevs regionuli saerTaSoriso samarTlis Camoyalibebas?

geografiuli gafarToeba da axali wevri


qveynebis valdebulebani
komunisturi diqtatoruli reJimebis ngrevis Semdeg, evropis sa-
bWos gafarToebis gadawyvetilebam realuri mniSvneloba SesZina
mis Tavdapirvel politikur gegmas kontinentze, romelic didi
xnis manZilze uTanxmoebaTa kerasa da danawevrebis obieqts warmoad-
genda, mSvidobis, stabilurobisa da keTildReobis damkvidrebis
mizniT, Tavi moeyara evropis demokratiuli saxelmwifoebisaTvis.
dRes iwrToba axali kavSirebi, dafuZnebuli araerT saziaro Ri-
rebulebaze, romelTa dacvaze Tanxmoba yofilma sabWoTa blokis
qveynebma organizaciaSi gawevrianebisas gamoTqves.

saerTo samarTlebrivi sivrcis ZiebaSi


evropis sabWos mizani dasabamidanve iyo faseulobaTa Tanamego-
brobaze, gansakuTrebiT ki samarTlebriv Tanamegobrobaze dafuZ-
neba. mas ar hqonia wevri qveynebis kanonmdeblobaTa standartize-
bis survili (yovel SemTxvevaSi, es iqneboda ararealuri mizani),
aramed man isurva, da kvlavac surs, maTi kanonmdeblobebis Sekav-
Sireba iseTi saerTo principebis safuZvelze, rogoricaa kanonis
uzenaesoba, adamianis uflebaTa dacva da demokratia.

155
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

1949 wlis maisSi, evropis sabWos wesdebis damfuZnebeli londonis


xelSekrulebis xelmowerisas, mxolod aTma evropulma saxelmwifom
(belgia, dania, safrangeTi, irlandia, italia, luqsemburgi, norvegia,
niderlandebi, SvedeTi da gaerTianebuli samefo) gaaigiva sakuTari
momavali zemoxsenebul RirebulebebTan. saberZneTi da TurqeTi maT
ramdenime Tvis Semdeg, 1950 wels mouerTdnen, germaniis federaciu-
li respublika ki maT kvals mihyva 1951 wels, mas Semdeg rac srulad
aRsdga misi suvereniteti. am sias TandaTanobiT Seematnen sxva da-
savleT evropuli saxelmwifoebi167. uSualod berlinis kedlis aRe-
bamde, evropis sabWo 22 wevr saxelmwifos moiTvlida, romelTagan
uklebliv yvela iziarebda mis demokratiul faseulobebs, miuxeda-
vad imisa, rom zogierT maTgans gamovlili hqonda diqtatoruli Tu
avtoritaruli mmarTvelobis periodebi168.
zogierTi am qveynis gawevrianebamde, saparlamento asambleis yura-
dRebis centrSi moeqca maTi samarTlebrivi sistemebis ama Tu im as-
peqtis demokratiuli buneba. magaliTad, is faqti, rom zogierT kan-
tonSi qalebs ar gaaCndaT arCevnebSi monawileobis ufleba, miCneul
iqna Sveicariis sawinaaRmdego Sav laqad. amis msgavsad, lixtenStei-
nis ekonomikuri damokidebuleba Sveicariaze, asambleis zogierT we-
vrs mis politikur avtonomiurobaSi daeWvebis sababs aZlevda, iseve
rogorc orWofobdnen san-marinos italiisgan damoukideblobaze.
Tumca mTlianobaSi, ideologiuri sxvaobebi dasavleT evropaSi mi-
nimaluri gaxldaT.
organizaciis erT-erTi gvianwveuli 1989 wlis maisSi iyo fineTi. Tum-
ca misi samarTlebrivi sistema, mcire gadacdomebis garda, evropis
sabWos moTxovnebTan zogadad SesabamisobaSi iyo, mas, geopolitikuri
mosazrebebidan gamomdinare, ar SeeZlo evropis sabWoSi gawevrianeba
80-iani wlebis bolomde, vidre gorbaCovis epoqa ar miileoda. fineTis
SemTxveva samagaliToa imis gamoc, rom arc erT sxva kandidat qveyanas
arasodes massaviT guldasmiT ar gadauxedavs sakuTari sakanonmdeblo
sistemisTvis, raTa is TanxmobaSi moeyvana organizaciis wesdebasTan
da adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan.
evropis sabWos wevr dasavleT evropul saxelmwifoebsa da aRmo-
savleT evropel maT mezoblebs Soris seriozul uTanxmoebas, mT-
lianobaSi ganapirobebda demokratiis, samarTlis umTavresi princi-

167. ix. danarTi II.


168. ar SeiZleba ar aRiniSnos 1933 wlidan germaniisTvis saxasiaTo damaxinjeba
yvelanairi samarTlebrivi normisa, iseve rogorc, marTalia SedarebiT mcire masS-
tabebSi, analogiuri SeimCneoda italiis, espaneTisa da portugaliis SemTxvevebSi.

156
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

pebisa da marTlmsajulebis sistemaTa organizebis Taviseburebani.


meore msoflio omis Semdeg, aRmosavleT evropis saxelmwifoebi iZu-
lebuli Seiqnen, gaeTavisebinaT sabWoTa kavSiriseuli sistema, ro-
melsac sakuTari regionuli organizaciebi - ekonomikuri urTierT-
daxmarebis sabWo (COMECON) da varSavis paqti daearsebina. am ins-
titutebis mier Seqmnili regionuli saerTaSoriso samarTlebrivi
normebi, zogad saerTaSoriso samarTalTan SedarebiT, miCneuli iyo
upiratesi Zalis mqoned sabWoTa blokis farglebSi169.
komunisturi diqtatoruli reJimebis ngrevam bolo mouRo ideo-
logiur dapirispirebas da saSualeba misca evropas, sabWos mier
gansazRvruli da daculi Rirebulebebis garSemo epova erTianoba.
centraluri da aRmosavleT evropis axali demokratiuli sistemebis
zewoliT, romlebic daJinebiT iTxovdnen organizaciaSi gawevriane-
bas, evropis sabWom miiRo swrafi gadawyvetileba da farTod gauRo
maT organizaciis kari (yvelaferTan erTad, demokratiis aRdgenis
saqmeSi is ukve flobda garkveul gamocdilebas, dagrovils 70-iani
wlebis saberZneTSi, portugaliasa da espaneTSi). ungreTi iyo pirve-
li yofili sabWoTa blokis qveyana, romelmac 1990 wlis 6 noembers
organizaciaSi Seabija. mas Semdeg gawevrianda centraluri da aR-
mosavleT evropis sul mcire oci sxva saxelmwifo (ukanaskneli maT
Soris, 2003 wlis aprilSi, iyo serbia da montenegro)170. gafarToebis
procesma aCvena, rom omisgan danawevrebuli da ideologiurad gaxle-
Cili evropa, sakuTar dakargul erTobas sabolood evropis sabWo-
Si hpovebda, romelic amieridan iqceoda Tavdapirveli Canafiqris
xorcSesxmad - namdvil panevropul organizaciad.

ori niSnuli gawevrianebis gzaze


mravals ebadeba SekiTxva, xom ar iyenebda evropis sabWo ormag
standarts 1991 wlis Semdeg gawevrianebul qveynebTan mimarTeba-
Si, rac savaraudod, gamoixateboda imgvari Sinaarsis valdebule-
baTa SemoRebiT, romelTa aRsrulebac Zvel wevrebs ar moeTxove-
bodaT. maT Soris iyo ama Tu im reformis gatarebis aucilebloba
an gansazRvruli raodenobis konvenciaTa ratifikaciis moTxovna.

169. varSavis paqtis mier sabWoTa blokis im qveynebSi intervencia, sadac ki socia-
lizmis arsebobas safrTxe emuqreboda, mag. CexoslovakiaSi 1968 wels, marTlde-
boda swored regionuli saerTaSoriso samarTlis primatiT saerTaSoriso sajaro
samarTalze. regionuli samarTlis upiratesi Zalis Sesaxeb ix. Tunkin, G., Theory of
International Law, Moscow State Institute of International Relations, 1970; ix. aseve koleq-
tiuri naSromi xuT tomad, momzadebuli yofil germaniis demokratiul respubli-
kaSi: Vlkerrecht, Berlin (East), Staatsverlag der DDR, 1973.
170. monako gawevrianda 2004 wels da gaxda organizaciis 46-e wevri saxelmwifo.

157
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

marTalia, rom berlinis kedlis aRebis Semdeg, centraluri da


aRmosavleT evropis qveynebs ar dauxanebiaT TavianTi kandida-
turebis wamoyeneba sabWos wevrobaze. isini evropis demokratiul
ojaxSi Sesvlas miiCnevdnen sacicocxlod, TavianTi axali poli-
tikuri institutebis legitimaciisa Tu demokratiuli procesebis
stabilizebisaTvis. evropis sabWosadmi maT ltolvas aZlierebda
is faqtic, rom misi Rirebulebebi iyo swored is, rasac komunis-
turi diqtatoruli reJimebi maT ukrZalavdnen.
am qveynebs surdaT aseve, TavianTTvis uzrunveleyoT sawyisi plac-
darmi dasavlur struqturebSi SesaRwevad da am mxriv, evropis sa-
bWoSi gawevrianebas ganixilavdnen, rogorc pirvel nabijs procesisa,
romelsac isini savaraudod evrokavSiramde da nato-mde unda mieyva-
na. swored amitom moixsenieben zogjer evropis sabWos evrokavSiris
`misaReb oTaxad~ da garkveulwilad, `gansawmendladac~ ki. gafar-
Toebisken evropis sabWos faqtiurad evrokavSirma ubiZga: is srulia-
dac ar iyo darwmunebuli, rom centraluri da aRmosavleT evropis
qveynebis romis xelSekrulebasTan mierTeba misTvis misaRebi iqne-
boda da imedovnebda, rom evropis sabWoSi gawevrianeba garkveuli
droiT gaanelebda maT swrafvas da sul mcire, moxsnida saWiroebas,
mieRo naCqarevi gadawyvetileba. sabolood miRweuli SeTanxmebiT,
evrokavSirSi SesaZlo gawevrianebisaTvis isini evropis sabWos unda
moemzadebina, rac unda momxdariyo maTi institutebis demokratize-
bis, kanonis uzenaesobisa da adamianis uflebaTa dacvis gziT.
kandidati qveynebis dasavleTisken Seuvali swrafvis fonze, 90-iani
wlebis dasawyisSi, mTels organizacias - ministrTa komitets, sapar-
lamento asambleasa da samdivnos - marTebda ganesazRvra, Tu ra saxe
unda mieRo gafarToebis process da ramdenad swraf tempebSi unda
ganxorcielebuliyo is. am SemTxvevaSi amosaval wertilad miCneul
iqna wesdebis me-4 muxli, romelic ministrTa komitets aniWebs ufle-
bamosilebas, Seafasos sabWos fundamentur principebTan Sesabamiso-
baSi yofnis unari da survili kandidati qveynebis mxridan171. arse-
bobda ori arCevani. erTi maTganis Tanaxmad, romelsac `puristebi~
daJinebiT lobirebdnen, axali wevrebi organizaciaSi unda miewviaT
mxolod mas Semdeg, rac isini praqtikaSi gaanivTebdnen sabWos mier
dadgenil standartebs. amiT uzrunvelyofili iqneboda am standar-
tebis mTlianoba, magram uciloblad gadavaddeboda gawevrianebis
procesi. meore arCevanis mixedviT ki, isini unda mieRoT wesdebis

171. ix. zemoT, gv. 44 da Semdeg, wesdebis me-3 da me-4 muxlebis komentarebi.

158
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

me-3 muxlSi Cadebuli kriteriumis faqtiur dakmayofilebamde172. sa-


bolood, am ukanasknelma mosazrebam imarjva.
rogorc yofili generaluri mdivani, daniel tarSisi ityoda, in-
tegracia yovelTvis gariyvaze umjobesia. sabolood gadawyda, rom
saukeTeso varianti iqneboda maTi yovelgvari winapirobis gareSe mi-
Reba organizaciis rigebSi, maTTvis Tanadgomis aRmoCena, daxmareba
pluralisturi demokratiis aTvisebasa da am principebisadmi erTgu-
lebaSi im dros, roca sabazro ekonomikisken gardamavali fazis eko-
nomikuri rigis problemebi safrTxes uqmnida im mcired progress,
rac maT mier komunisturi reJimebis ngrevis Semdgom iyo miRweuli.
es midgoma daedo safuZvlad sabWos moTxovnebs axali wevri qve-
ynebisadmi, gaetarebinaT mTeli rigi instituciuri reformebi an
mokle vadebSi moexdinaT sabWos garkveuli konvenciebis xelmowe-
ra da ratifikacia. simarTlea is, rom axali da SedarebiT Zveli
wevrebis mimarT urTierTgansxvavebuli xedva Camoyalibda, magram
amasTan, udides aucileblobas warmoadgenda garkveuli tipis re-
formebis gatareba imisaTvis, raTa axalwveulebs rac SeiZleba
swrafad daekmayofilebinaT gawevrianebisaTvis saWiro demokra-
tiuli imperativebi. arsebobda aseve imedic, rom maT mier im stan-
dartebis danergva, romlebic TviT `Zveli pleadis~ zogierT wevrs
hqonda ugulebelyofili, am ukanasknelT axleburi midgomisaken
da tendenciisadmi morCilebisaken ubiZgebda. amgvarad, evropis
sabWo sruli mniSvnelobiT xdeboda skola demokratiisaTvis.

valdebulebaTa aRsrulebaze zedamxedveloba


1993 wels, saparlamento asambleam pirvelma daaarsa specialu-
ri meqanizmi, romelsac meTvalyureoba unda gaewia axalwveuli
qveynebis mier gawevrianebisas nakisr valdebulebaTa Sesrulebis
procesisTvis. SeniSna ra aRebul valdebulebebTan amgvari Sesaba-
misobis mniSvneloba, 1994 wels ministrTa komitetma gadawyvita,
Seeqmna monitoringis sakuTari sistema. orive es meqanizmi, faqtiu-
rad urTierTSemavsebelia: Tuki asamblea SearCevs erT konkretul
saxelmwifos da axdens masSi arsebuli zogadi situaciis Sefasebas,
ministrTa komiteti, winaswar SerCeuli Temis garSemo, aanalizebs
yvela wevr qveyanaSi Seqmnil mdgomareobas.

172. am sakiTxebTan dakavSirebiT, sxvebs Soris, ix. Klebes, H., Le Conseil de lEurope,
survivra-t-il son largissement? in J.-F. Flauss and P. Wachsmann (eds), Le droit des or-
ganisations internationales: recueil dtudes la mmoire de Jacques Schwob, Brussels,
Bruylant, 1997.

159
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

monitoringi saparlamento asambleis mxridan


70-iani wlebis meore naxevridan, saparlamento asamblea, axali we-
vri qveynebis savaraudo miRebasTan dakavSirebiT gamoTqmul Tavis
mosazrebebSi, maT sTxovda mTeli rigi reformebis gatarebas an
sabWos zogierT xelSekrulebasTan mierTebas. amgvarad, portuga-
liis miRebis Sesaxeb mosazrebaSi (1976 w.), man daJinebiT moiTxo-
va misgan adamianis uflebaTa evropuli konvenciis gadaudebeli
xelmowera da ratifikacia173. igive winapiroba iqna wamoyenebuli
maltasTan mimarTebaSi 1965 wels, maSin roca didi xnis wevrebs,
saberZneTsa da safrangeTs, jer kidev ar hqondaT konvencia rati-
ficirebuli. 1989 wlidan moyolebuli, gawevrianebis ganacxadTa
mozRvavebis kvaldakval, izrdeboda moTxovnaTa CamonaTvalic.

gawevrianebisas aRebul valdebulebaTa arsi


gawevrianebisaTvis aucilebeli pirveli Camoyalibebuli winapiro-
ba iyo adamianis uflebaTa evropuli konvenciis ratifikacia. ber-
linis kedlis aRebis Semdgom gamoTqmuli Tavdapirveli mosazre-
bebidan Cans, rom asambleas, pirvel xanebSi, akmayofilebda kon-
venciis ratifikaciis Taobaze saxelmwifoTa mxridan gamoTqmuli
`mtkice survili~174 an `gacxadebuli neba~175. Tumca, moyolebuli
mosazrebidan No. 182 (1994), andoris gawevrianebis ganacxadTan
dakavSirebiT, is daJinebiT moiTxovda, rom konvencia xelmoweri-
liyo organizaciasTan mierTebisTanave, xolo ratificirebuli
Semdgomi erTi wlis ganmavlobaSi. msgavsi vadebi dawesda mogviane-
biT, sxva kandidat qveynebTan mimarTebaSic. amasTan dakavSirebiT,
rezoluciaSi 1031 (1994) gamoTqmulia drouli mosazreba, rom:
evropis sabWoSi gawevrianebas Tan unda sdevdes adamianis uflebaTa
evropul konvenciasTan mierTebac. is (saparlamento asamblea) Sesa-
bamisad miiCnevs, rom ratifikaciis procedura, Cveulebriv, unda da-
sruldes wesdebasTan mierTebisa da konvenciis xelmoweris TariRidan
erTi wlis ganmavlobaSi.

mogvianebiT am moTxovnebs Tan daerTo evropuli konvenciis oqmebis


ratifikaciis moTxovnac. 1995 wels, latviis gawevrianebis ganacxad-
Tan mimarTebaSi, asambleam pirvelad moiTxova oqmebis ratifikacia

173. mosazreba No. 44.


174. 1990 wlis 2 oqtombris mosazreba No. 153 (1990) ungreTis gawevrianebis ga-
nacxadTan dakavSirebiT.
175. mosazreba No. 154 (1990) poloneTis gawevrianebis ganacxadTan dakavSirebiT.

160
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

gawevrianebidan erTi wlis ganmavlobaSi176. kerZod, misi survili iyo


sikvdiliT dasjis gauqmebasTan dakavSirebuli me- 6 oqmis dauyovne-
beli ratifikacia177. Tumca, im qveynebs, sadac jer kidev arsebobda
amgvari praqtika, aRniSnuli moTxovnis Sesasruleblad miecaT meti
dro. amasTan, maT `gawevrianebisTanave unda daedginaT moratoriumi
sasjelis umaRlesi zomis sisruleSi moyvanaze~178.
1994 wlidan moyolebuli, wamebisa da araadamianuri an damamcire-
beli mopyrobis an dasjis aRkveTis evropuli konvenciis, mogvia-
nebiT ki evropis socialuri qartiis miReba, iqca sabWoSi gawevria-
nebis damatebiT winapirobad.
saparlamento asambleis mosazrebebSi, Cveulebriv, moxseniebulia
aseve sisxlis samarTlis sferoSi moqmedi umTavresi konvenciebi,
rogoricaa evropuli konvencia eqstradiciis Sesaxeb da konvencia
msjavrdebul pirTa gadacemis Sesaxeb. latviis gawevrianebis ganacxa-
dis ganxilvis Semdeg, CamonaTvals Seemata aseve evropuli konvencia
sisxlis samarTlis saqmeebze urTierTdaxmarebis Sesaxeb da konven-
cia fulis gaTeTrebis, danaSaulebrivi saqmianobis Sedegad mopove-
buli Semosavlebis moZiebis, amoRebisa da konfiskaciis Sesaxeb. rac
Seexeba administraciul-teritoriul erTeulebs an xelisuflebis
organoebs Soris sazRvarmiRma TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZRva-
nelo evropul konvencias, adgilobrivi TviTmmarTvelobis evropul
qartias, regionuli da umciresobaTa enebis evropul qartiasa da
erovnul umciresobaTa dacvis CarCo-konvencias, calkeul SemTxve-
vebSi xSirad momxdara maTi CarTva moTxovnaTa nusxaSi. sxva mxriv,
kandidati qveynebisadmi SemuSavebul valdebulebaTa savaraudo Ca-
monaTvali damokidebulia asambleis mier dafiqsirebul samarTle-
briv da politikur xarvezebze, ris gamoc, am ukanasknelma SesaZloa
aiZulos saxelmwifo, gawevrianebisTanave gaataros garkveuli insti-
tuciuri, sakanonmdeblo Tu sxva saxis reformebi.

meqanizmebi
1993 wlamde, saparlamento asambleas ar gaaCnda aranairi saSuale-
ba, raTa Seemowmebina, Tu ramdenad srulyofilad sruldeboda misi
moTxovnebi. zogierTi wevri qveyana nel tempebSi asrulebda nakisr

176. mosazreba No. 183 (1990) latviis gawevrianebis ganacxadTan dakavSirebiT.


177. ix. Shabas, A., The Abolition of the Death Penalty in International Law, 3rd edn,
Cambridge, Cambridge University Press, 2002, gv. 297-299; da Cornu, E., op. cit., gv. 279.
178. 1995 wlis 26 seqtembris mosazreba No. 190 (1995), ukrainis gawevrianebis ga-
nacxadTan dakavSirebiT; mosazreba No. 193 (1996), ruseTis federaciis gawevria-
nebis ganacxadTan dakavSirebiT.

161
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

valdebulebebs da sul male sagrZnobi gaxda aRniSnul procesze


meTvalyureobis saWiroeba. am mimarTulebiT saTanado nabijebi ga-
dadgmul iqna ara asambleis gadawyvetilebis safuZvelze, aramed,
or saxelmwifosTan dakavSirebuli politikuri incidentis Sedegad.
1993 wels, saparlamento asambleisgan Tanxmobis miRebis Semdeg, slo-
vakeTi gawevrianebisaTvis saTanado moments eloda. amis Sesaxeb for-
maluri gadawyvetileba unda mieRo moadgileTa doneze Sekrebil mi-
nistrTa komitets, rac gulisxmobda gadawyvetilebis erTsulovnad
miRebis aucileblobas. Tumca, ungreTis mudmivma warmomadgenlobam
strasburgSi, gaakeTa gancxadeba, rom is wavidoda slovakeTis kandi-
daturis winaaRmdeg, Tuki es ukanaskneli ar aiRebda valdebulebas,
mis teritoriaze mcxovrebi ungruli umciresobis uflebaTa jero-
vnad da efeqtianad dacvis Sesaxeb.
sapasuxod, asambleam Tavis 1993 wlis 29 ivnisis No. 488 gankargule-
baSi, `axali wevri qveynebis mier nakisr valdebulebaTa aRsrulebis
Sesaxeb~, romelic organizebas uwevs zedamxedvelobis process da
cnobilia agreTve, rogorc halonenis179 gankarguleba, aRniSna:
saparlamento asambleis amaswinandeli mosazrebebi, evropis sabWoSi
gawevrianebis ganacxadebTan dakavSirebiT, Seexeba kandidati qveynebis
mTavrobaTa mier asaReb specifikur valdebulebebs organizaciis Zi-
riTad principebTan dakavSirebul sakiTxebze. asamblea miiCnevs, rom
am valdebulebaTa Sesruleba aris mis muSaobaSi axali wevri qveynebis
saparlamento delegaciebis sruluflebiani monawileobis winapiroba.
Sesabamisad, asamblea mis politikur saqmeTa komitetsa da samarT-
lebriv saqmeTa da adamianis uflebaTa komitets aZlevs davalebas,
Caataron safuZvliani monitoringi axali wevri qveynebis mTavrobaTa
mier nakisri valdebulebebis aRsrulebis garSemo da amis Sesaxeb, re-
gularuli eqvsTviani intervalebiT moaxsenon biuros, vidre ar aR-
sruldeba yvela nakisri valdebuleba.

aRniSnulma gankargulebam warmoSva orazrovneba. axladgawevria-


nebuli qveynebi Tavs usamarTlo mopyrobis msxverplad miiCnevd-
nen imis gamo, rom dokumenti zedamxedvelobis obieqtebad mxolod
maT moiazrebda. 1994 wlis 14 aprilis 1031-e rezoluciis ZaliT
ganxorcielebuli saTanado SesworebiT, aRniSnuli procedura,
Tanaxmad saxelmwifoTaSoriso Tanasworobis principisa, yvela
wevr saxelmwifoze gavrcelda. mis safuZvelze, Seicvala aseve
proceduris arsic, romelic Tavdapirvelad mxolod gawevriane-
bisas aRebul valdebulebebs Seexeboda (am SemTxvevaSi, problemas

179. misi avtoris, mogvianebiT fineTis prezidentis, taria halonenis mixedviT.

162
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

qmnida is faqti, rom organizaciaSi 1990 wlamde gawevrianebul


saxelmwifoebs ar moeTxovebodaT axali wevri qveynebis msgavs
valdebulebaTa aRiareba).
asambleam Tavis (1994) 1031 rezoluciaSi aRniSna:
evropis sabWos yvela wevri saxelmwifo valdebulia, daicvas wesde-
baSi, adamianis uflebaTa evropul konvenciasa da yvela im konven-
ciaSi Cadebuli valdebulebebi, romelTa mxareebic isini arian. am
moTxovnaTa garda, zogierTi saxelmwifos mTavrobebma, romlebic
organizaciaSi gawevriandnen saparlamento asambleaSi specialuri
stumris statusis Sesaxeb 1989 wlis maisis 917 (1989) rezoluciis
miRebis Semdeg, asambleis mier maTi gawevrianebis sakiTxis ganxil-
visas, Riad ikisres gansakuTrebuli valdebulebebi evropis sabWos
fundamentur principebTan dakavSirebul sakiTxebze. moxseniebuli
sabazo valdebulebebi Riad moixsenieba asambleis mier miRebul Se-
sabamis mosazrebebSi.

am rezoluciiT Cndeba gansxvaveba sabWoSi 1989 wlis Semdeg gawe-


vrianebul saxelmwifoTa mier Riad nakisr gansakuTrebul val-
debulebebTan (a) da konvenciebidan momdinare Cveulebriv val-
debulebebTan (b) Sesabamisobis monitorings Soris, rac gulisx-
mobs konvenciebSi Cadebul normebs, aRiarebuls rogorc axali,
ise Zveli wevri qveynebis mier180. sxva sityvebiT, gansakuTrebul
valdebulebebze monitoringi exeba mxolod axalwveulebs, xolo
Cveulebrivi valdebulebebisa ki yvela wevr qveyanas. Tumca, sapar-
lamento asamblea Tavis gankargulebaSi No. 508-Si (1995), avalebs
rogorc samarTlebriv saqmeTa da adamianis uflebaTa komitets
(moxsenebis momzadebis mizniT), aseve politikur saqmeTa komitets
(mosazrebis SesamuSaveblad), ganagrZon TiToeuli wevri qveynis
mier nakisr valdebulebaTa ganxorcielebis kontroli da pirda-
pir mas moaxsenon amis Sesaxeb.
saparlamento asamblea, praqtikulad, arasodes dainteresebula
Zveli Tu axali wevri qveynebis mier konvenciebidan gamomdinare
Cveulebrivi valdebulebebis aRsrulebis sakiTxiT. samagierod,
sistematurad ubrundeba wevri qveynebis mier organizaciasTan
mierTebisas nakisr gansakuTrebul valdebulebebs. TurqeTi er-
TaderTi `Zveli Taobis~ wevri qveyanaa, romelTan mimarTebaSic
asambleis monitoringi ganxorcielebula. 2004 wlis ivlisis-

180. saxelmwifoTa mier nakisri valdebulebebi urTierTgansxvavebulia maT mier


ratificirebuli konvenciebis Sesabamisad.

163
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Tvis, mis siaSi jer kidev iyo darCenili 9 saxelmwifo: albaneTi,


somxeTi, azerbaijani, bosnia da hercegovina, saqarTvelo, mol-
dova, ruseTis federacia, serbia da montenegro da ukraina.

procedura
gankargulebaSi No. 508 (1995) detalurad aRwerili procedura
1997 wels Seicvala axali sistemiT, romelic unda waremarTa we-
vri qveynebis mier nakisr valdebulebaTa aRsrulebis komitets
(monitoringis komiteti) - specialurad am mizniT Seqmnil sapar-
lamento asambleis komitets, romlis samuSao meTodika da Semad-
genloba gansazRvrulia rezoluciaSi 1115 (1997)181. weliwadSi
erTxel, is asambleas moaxsenebs monitoringis proceduris zo-
gadi msvlelobis Sesaxeb, xolo sul mcire or weliwadSi erTxel,
warudgens moxsenebas TiToeul qveyanaSi Catarebuli monitorin-
gis Sesaxeb (1115-e rezoluciis me-13 punqti)182. monitoringTan
dakavSirebuli saparlamento asambleis debatebi sajaroa, xolo
komitetis procedura konfidencialuri. asambleam SesaZloa mii-
Ros rezolucia, romelSic dasaxuli iqneba Seqmnili situaciidan
gamosvlis gzebi da rekomendacia ministrTa komitetisadmi. qvey-
nis monitoringi grZeldeba manam, sanam asamblea, ganixilavs ra we-
vri qveynis miRwevebs plenarul sxdomaze, ar miiRebs rezolucias
saTanado daskvniT, rom aRniSnuli saxelmwifos mier Sesrulebul
iqna yvela nakisri valdebuleba.

1997 wlidan moyolebuli, saparlamento asambleis praqtikaSi ad-


gili daimkvidra aseve `monitoringis Semdgomma~ dialogma. asam-
bleis mier saxelmwifos monitoringis formaluri dasrulebis
Semdeg, man SesaZloa aRniSnos, rom rezoluciebSi moxseniebul
zogierT sakiTxze, isurvebda dialogis SenarCunebas saxelmwifo
xelisuflebis organoebTan da rom itovebs uflebas, winsvlis
ararsebobis SemTxvevaSi, xelaxla wamoiwyos procedura.

181. ix. agreTve rezolucia 1356 (2003), romelic monitoringis komitetSi adgi-
lebis raodenobas uTanabrebs asambleis sxva komitetebisas - amJamad 82-is ode-
nobiT. is aseve SeniSnavs, rom monitoringis komitetis wevrebs, gansxvavebiT sxva
komitetebisgan, politikuri jgufebis mier miwodebuli siidan niSnavs asambleis
biuro (asambleis reglamentis 42-e muxli), ris Semdegac dasamtkiceblad gadaecema
asambleas.
182. 1998 wlidan moyolebuli, saparlamento asambleas monitoringis proceduris
Sesaxeb warmodgenili aqvs 5 wliuri moxseneba. 1997 wlidan man SeimuSava mravali
moxseneba calkeuli qveynebis Sesaxeb.

164
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

sanqciebi
1115-e rezoluciis me-12 muxlis safuZvelze, saparlamento asam-
bleas eniWeba uflebamosileba, gansajos nakisr valdebulebaTa
mudmivi Seusruleblobis faqti da monitoringis procesTan Tana-
mSromlobaSi arsebuli Cavardnebi. mas SeuZlia, uari ganacxados
erovnuli saparlamento delegaciis mandatebis damtkicebaze an
gaauqmos ukve ratificirebuli mandatebi (rogorc moiqca ruse-
Tis federaciasTan mimarTebaSi 2000 wels, rac gamowveuli iyo
konfliqturi situaciiT CeCneTSi)183. Tuki saxelmwifo kvlavac
ver Seasrulebs aRebul valdebulebebs, asambleas SeuZlia, reko-
mendaciiT mimarTos ministrTa komitets da sTxovos mas, imoqme-
dos wesdebis me-8 da me-9 muxlebis Sesabamisad.

kandidati qveynebis mier nakisr valdebulebaTa


samarTlebrivi buneba
kandidati qveynebis mier nakisr valdebulebaTa savaldebulo xa-
siaTma dasabami misca mTel rig debatebs. zogierTi mkvlevaris
dasabuTebuli azriT, imdenad, ramdenadac asamblea ar aris saer-
TaSoriso samarTlis subieqti, mas ar ZaluZs kandidat qveyneb-
Tan SeTanxmebaTa gaformeba, Tundac is iyos pasuxismgebeli gawe-
vrianebis winare molaparakebebze valdebulebaTa garSemo. amgvari
valdebulebebi savaldebulod SesaZloa miCneul iqnes mxolod Se-
Tanxmebis, Tundac nagulisxmebi SeTanxmebis safuZvelze, Sesabamis
saxelmwifosa da ministrTa komitets Soris, romelic erTaderTia,
romelsac gaaCnia evropis sabWos saxeliT qmedebis uflebamosile-
ba (wesdebis me-13 muxli).
sabolood, es samarTlebrivi garTuleba gadalaxul iqna. mar-
Talia, rom saxelmwifoebis gasawevrianeblad mowvevisas, war-
sulSi ministrTa komiteti sul ubralod miuTiTebda saparla-
mento asambleis mosazrebebze, romlebSic gansazRvruli iyo
kandidati qveynis valdebulebani184. amJamad ki aRiarebulia, rom
ministrTa komitetis konkretuli pirobebiT formulirebuli
mowvevis miReba kandidati qveynis mier, gulisxmobs miTiTebul

183. ix. agreTve asambleis reglamentis me-8 muxlis 1-li da me-2 punqtebi.
184. gamonakliss warmoadgens ministrTa komitetis rezolucia (93) 37, rumineTis
evropis sabWoSi gasawevrianeblad mowvevis Sesaxeb. is Semdegnairad ikiTxeba: `ru-
mineTis mTavrobis mier nakisri valdebulebebisa da mis mier maT Sesrulebaze
gamoTqmuli rwmunebis fonze, rac gamoxatulia evropis sabWosTan, maT Soris sapa-
rlamento asambleasTan warmoebul kavSirebSi evropis sabWoSi gawevrianebasTan
dakavSirebiT...~.

165
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

valdebulebaTa aRiarebas mis mier da utoldeba SeTanxmebas


evropis sabWosa da am saxelmwifos Soris. amgvari ganmarteba
dasturdeba sabWos amaswinandeli praqtikiT samxreT kavkasiis
qveynebTan mimarTebaSi. sami rezolucia, Sesabamisad saqarTve-
los, somxeTisa da azerbaijanis organizaciaSi mowvevis Sesaxeb,
moicavs samive SemTxvevisTvis sruliad identur Sesaval debu-
lebas, romelic, mutatis mutandis, Semdegnairad ikiTxeba:
saqarTvelos mier aRebul valdebulebaTa fonze, rogorc es gadmo-
cemulia saparlamento asambleis mosazrebaSi No. 209 (1999) da sa-
qarTvelos sagareo saqmeTa ministris 1999 wlis 18 martis werilSi,
saqarTvelos mTavrobis mier maT Sesrulebaze gamoTqmuli rwmunebis
Sesaxeb, rac warmoadgens pasuxs evropis sabWos ministrTa komitetis
Tavmjdomaris 1999 wlis 16 martis werilze, evropis sabWoSi gawe-
vrianebasTan dakavSirebiT...185.

ministrTa komitetis mier warmoebuli monitoringi

Tematuri monitoringi
ministrTa komitetis mier 1994 wels SemoRebuli Tematuri
monitoringi gulisxmobs proceduras, damyarebuls konstruq-
ciul da konfidencialur dialogsa da intensiur TanamSrom-
lobaze komitetsa da wevr qveynebs Soris. Tuki saparlamen-
to asambleis mier warmoebuli monitoringiT aqcenti keTdeba
konkretul wevr qveynebze, ministrTa komiteti axdens konkre-
tuli principebis SerCevas da akontrolebs yoveli wevri qve-
ynis mier maTi xorcSesxmis gzebs (rac sruliad ar aferxebs
mas, gamoiCinos ufro meti daintereseba zogierTi wevri qve-
ynis mimarT).
ministrTa komitetis Tematuri monitoringi efuZneba detalurad
gaweril proceduras, romelic mocemulia samdivnos memorandumSi
Monitor/Inf(2004)3186. sabWos sxva samonitoringo procedurebTan Se-

185. ministrTa komitetis rezolucia (99) 4. somxeTTan da azerbaijanTan dakavSi-


rebiT, ix. Sesabamisi rezoluciebi (2000) 13 da 14. serbiasa da montenegros Sesaxeb,
ix. rezolucia (2003)3. evropis sabWoSi gawevrianebis mizniT xorvatiis mowvevasTan
dakavSirebuli rezolucia Seicavs Semdeg punqts: `ministrTa komitetis Tavmjdo-
mares da xorvatiis sagareo saqmeTa ministrsa da premier-ministris moadgiles
Soris urTierTgacvlili korespondenciis gaTvaliswinebiT, romelSic xorvatia
iRebs prioritetul valdebulebebs da aRniSnavs misdami gamoxatul ndobas, rac
evropis sabWosTan xorvatiis mierTebasTan asocirdeba~.
186. xelmisawvdomia veb-gverdze: www.coe.int/cm

166
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

sabamisobisa da meti qmedunarianobis uzrunvelyofis mizniT, 2004


wlis 13 ivliss, aRniSnuli procedura Sesworebul iqna ministrTa
moadgileebis mier.
Tematuri monitoringis ganmsazRvreli amJamindeli wesebi187 Se-
mdegia: monitoringisTvis SerCeuli Temebi unda iyos individua-
lurad SerCeuli, mkafiod gansazRvruli, ukavSirdebodes evro-
pul doneze aqtualur sakiTxebs da icavdes subsidiarobisa da
saqmianobis gadafarvis aRkveTis principebs. miuxedavad imisa,
rom Tematikis SerCeva SeuZlia rogorc nebismier delegacias,
ise generalur mdivans, rac zogjer gulisxmobs monitoringSi
Cabmul sxva saerTaSoriso organizaciebTan da evropis sabWos
institutebTan urTierTqmedebasa da konsultacias, saboloo
arCevans akeTebs ministrTa komiteti.
amis Semdeg, generaluri mdivani an, saWiroebisamebr, ministrTa
komitetis mier dasaxelebuli sxva uwyeba, regularulad amza-
debs moxsenebebs Tematuri monitoringis garSemo, rac warmoad-
gens ministrTa komitetSi debatebisa da Semdgom qmedebaTa Se-
saxeb gadawyvetilebebis safuZvels. calkeuli wevri qveynis gaki-
cxvis Tavidan asacileblad, moxsenebebi konfidencialur xasiaTs
atarebs da maTi sajarod gaxsna SesaZlebelia mxolod komitetis
gadawyvetilebis safuZvelze. dasasruls, ministrTa komiteti
regularulad adevnebs Tvalyurs ganxorcielebul zomebs, aR-
niSnavs winsvlas da sTavazobs damatebiT monitorings.
dRemde SerCeul iqna aTi Tema: gamoxatvisa da informaciis Ta-
visufleba; demokratiuli institutebis funqcionireba da da-
cva; marTlmsajulebis sistemis funqcionireba; adgilobrivi de-
mokratia; sasjelis umaRlesi zoma; policia da uSiSroebis Za-
lebi; samarTlebrivi saSualebebis efeqtianoba; diskriminaciis
aRkveTa xazgasmiT Seuwynareblobasa da rasizmTan brZolaze;
religiisa da rwmenis Tavisufleba; qalebsa da mamakacebs Soris
Tanasworoba.

sxva meqanizmebi
evropis sabWos wevri qveynebis mier aRebul valdebulebebTan maTi
Sesabamisobis Sesaxeb 1994 wlis deklaraciis pirveli punqti, aseve
adgens, rom ministrTa komitets SeuZlia Seafasos demokratiis,
adamianis uflebebisa da kanonis uzenaesobis sferoebSi arsebu-

187. Sesworebuli procedura gamoiyeneba 2004 wlis oqtombridan.

167
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

li situacia nebismier wevr qveyanaSi. amas is axorcielebs wevri


qveynebis an generaluri mdivnis moTxovniT, an ki evropis sabWos
saparlamento asambleis rekomendaciaze dayrdnobiT.
aRniSnuli punqtis safuZvelze, ministrTa komitets orjer
eTxova CeCneTSi (ruseTis federacia) adamianis uflebaTa da-
cvis sferoSi arsebuli situaciis Sefaseba. pirvelad es moxda
2000 wlis 26 ivniss, generaluri mdivnis iniciativiT, meored ki
2003 wlis 2 aprils saparlamento asambleis mxridan188.
1994 wlis deklaraciis me-4 punqtis Tanaxmad, im SemTxvevebSi, ro-
desac saWiroa specifikuri xasiaTis qmedeba, ministrTa komitets
aseve SeuZlia:
-sTxovos generalur mdivans kontaqtebis damyareba, informa-
ciis Segroveba an misTvis rCevebis miwodeba;
-gasces mosazrebebi Tu rekomendaciebi;
-miawodos komunikacia saparlamento asambleas;
-miiRos nebismieri sxva saxis gadawyvetileba wesdebiT, gaTva-
liswinebuli uflebamosilebis farglebSi.
aRniSnuli uflebebiT ministrTa komitets usargeblia demokra-
tiuli institutebisa da gamoxatvisa da informaciis Tavisufle-
bis Sesaxeb Tematuri monitoringisas da sxva uwyebebis, maT Soris
asambleis mier gamoTqmuli SekiTxvebis pasuxad189.
`evropis sabWos wevri qveynebis mier aRebul valdebulebebTan
maTi Sesabamisobis Sesaxeb 1994 wlis 10 noembris deklaraciis
ganxorcielebis proceduris~ me-5 da me-6 punqtebis Tanaxmad, mi-
nistrTa komitetis nebismier delegacias an generalur mdivans,
sakuTar mosazrebebze dayrdnobiT, an asambleis debatebis gaTva-
liswinebiT, SeuZlia moiTxovos specialuri samonitoringo Sexve-
dris (imarTeba daxurul kars miRma) dRis wesrigSi Setana, nebis-
mier wevr qveyanaSi arsebuli situaciis Seswavlis mizniT. amgvar
Txovnas Tan unda erTvodes specialuri kiTxvari. generalurma
mdivanma aRniSnuli SesaZlebloba gamoiyena erTxel, 2002 wlis da-
sawyisSi, rodesac ganxilvis sagans warmoadgenda moldovaSi Se-
qmnili mdgomareoba. aseve gamarTula specialuri gawevrianebis

188. ix. SG/Inf (2004) da asambleis rekomendacia 1600 (2003).


189. amas mohyva monitoringis vizitebi ukrainaSi (2001 w.), saqarTvelosa (2001,
2002, 2004 wlebi) da moldovaSi (2002 w.).

168
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

Semdgomi monitoringi somxeTsa da azerbaijanSi190, bosniasa da


hercegovinaSi, serbiasa da montenegroSi191 da saqarTveloSi192.

evropis sabWos konvenciebis CarTva


Sida samarTalSi
rogorc wesi, evropis sabWos konvenciebSi araferia naTqvami maTi
erovnul samarTlebriv sistemebSi CarTvis Sesaxeb. xelSekrulebe-
biT warmoqmnil valdebulebaTa keTilsindisieri Sesruleba, kla-
sikuri principi saerTaSoriso sajaro samarTalSi, saxelmwifoebs
aiZulebs, TavianTi Sida samarTlis Semadgenel nawilad aqcion
xelSekrulebebi, romlebic garkveul uflebebsa da valdebule-
bebs warmoSobs individebisTvis.
evropis sabWo ar iTxovs amis gakeTebas raime konkretuli saSuale-
bebiT. aRniSnuli xorcieldeba maTi Sexedulebisamebr da damoki-
debulia maT konstituciur Taviseburebebze. zogadad, xelSekru-
lebaTa Sida samarTalSi CarTva anu inkorporacia xorcieldeba
samTavrobo aqtis ZaliT, romlis formaluri mxare samarTlebriv
sistemebs Soris gansxvavdeba.
magaliTad, gaerTianebul samefosa da irlandiaSi, konvenciebis Car-
Tva Sida samarTalSi saWiroebs saparlamento aqtis gamocemas. Se-
sabamisad, 1998 wlis adamianis uflebaTa aqtiT, ganxorcielda ada-
mianis uflebaTa evropuli konvenciis britanul samarTalSi inkor-
poracia. amis erT-erTi mizezi is gaxlavT, rom britaneTis mTavro-
bas gaaCnia saerTaSoriso doneze saxelmwifo valdebulebis aRebis
uflebamosileba, parlamentis aucilebeli nebarTvis gareSe.
sxva qveynebSi, rogoricaa germania da italia, xelSekrulebis
saratifikacio Sida aqti (Cveulebriv, gamocemuli parlamentis
mier) mis ZiriTad debulebebs aqcevs Sida samarTlebriv norme-
bad an SesaZlebels xdis maT erovnul samarTlebriv sistemaSi

190. 2003 wlis 3 seqtembers ministrTa moadgileebma mxedvelobaSi miiRes TavianTi


samonitoringo jgufis, GT-SUIVLAGO-s 2002 wlis ivlisi - 2003 wlis ivnisis pe-
riodis momcveli mesame moxseneba miRwevaTa Sesaxeb, dafuZnebuli somxeTsa da az-
erbaijanSi misi mesame vizitis Sedegebze. man aseve ganixila politikur patimarTa
problema, romelic amJamad mxolod azerbaijans Seexeba.
191. 2002 wels bosniisa da hercegovinis, 2003 wels ki serbiisa da montenegros
mierTebis Semdgom, generaluri mdivani amzadebs samTvian moxsenebebs, romlebic
Semdeg gadaecema ministrTa komitets.
192. nakisr valdebulebebTan saqarTvelos Sesabamisobis Sesaxeb regularuli moni-
toringi, eqvsTviani intervalebiT, dawesebul iqna 2003 wels. SeirCa sxvadasxva
prioritetuli mimarTuleba.

169
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

CarTvas. msgavsi midgoma arsebobs aseve zogierT centralur Tu


aRmosavleT evropis qveyanaSi, sadac didia germanuli samarTle-
brivi tradiciis gavlena. magaliTad, ungreTis konstituciis Ta-
naxmad, sasamarTloebs ar SeuZliaT parlamentis mier ratifici-
rebuli saerTaSoriso xelSekrulebebis moSvelieba manam, sanam ar
gamoicema specialuri normatiuli aqti, romelic maT mianiWebs
Sida samarTlebrivi normis Zalasa da statuss.
da bolos, ufro xistia skandinaviis qveynebSi moqmedi sistema. maT-
ma mTavrobebma, SesaZloa ar moaweron xeli saerTaSoriso xelSe-
krulebas, parlamentis winaswari Tanxmobis gareSe, amasTan, amgvari
Tanxmoba ar gulisxmobs xelSekrulebis avtomatur CarTvas Sida
samarTalSi. am mizniT saWiroa gancalkevebuli samarTlebrivi aq-
tis gamocema.
meores mxriv, `monisturi~ tradiciis mimdevar qveynebSi promul-
gacia sakmarisia imisaTvis, rom xelSekruleba iqces Sida samar-
Tlebriv normad da mieniWos aRmasrulebeli Zala. amgvarad, po-
loneTis konstituciis Tanaxmad (91-e muxlis 1-li punqti), ra-
tificirebuli xelSekruleba promulgaciis Semdeg xdeba `Sida
samarTlebrivi wesrigis nawili~ da `gamoiyeneba pirdapir~, Tuki
amgvari gamoyeneba damatebiT sxva kanonis gamocemas ar moiTxovs.
sxva qveynebSi, magaliTad belgiaSi, safrangeTSi, luqsemburgSi,
portugaliasa da xorvatiaSi193, inkorporacia avtomaturad xor-
cieldeba: xelSekrulebis ratifikacia an mowoneba da misi oficia-
luri sainformacio beWduri saSualebiT gamoqveyneba sakmarisia
misi saSinao gamoyenebis uzrunvelyofisaTvis.
evropis sabWos konvenciebi aseve ar awesrigebs maTi iuridiuli
Zalis sakiTxs Sida samarTalSi da amdenad, wevr qveynebs miRebuli
aqvT sxvadasxva saxis gadawyvetilebebi amasTan dakavSirebiT.
imavdroulad, zogierTi konvencia sakmarisad zustia da ar moi-
Txovs Sida gamoyenebisaTvis saWiro araviTar damatebiT saSuale-
bas. isini miCneulia rogorc TviTaRsrulebadi da Tuki erovnuli
sasamarTloebi amgvarad gadawyveten, SesaZlebelia samarTalwar-
moebaSi maTi pirdapiri gamoyeneba. Tumca, xSir SemTxvevaSi, swo-
red rom aucilebelia erovnuli aRmasrulebeli zomebis arseboba
da aqedan gamomdinare, evropis sabWos zogierTi konvencia moicavs

193. xorvatiis konstituciis 134-e muxli adgens, rom gaformebuli da rati-


ficirebuli saerTaSoriso SeTanxmebebi Seadgens Sida samarTlebrivi wesrigis naw-
ils da samarTlebrivi Sedegebis TvalsazrisiT, gaaCnia upiratesi Zala erovnul
samarTlebriv normebTan SedarebiT.

170
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

am moTxovnis Sesabamis debulebebs. amgvarad, konvencia pirTa da-


cvis Sesaxeb personaluri monacemebis avtomaturi damuSavebisas
(ETS No. 108, 1981 w.), Tavis me-4 muxlSi adgens:
TiToeulma monawile mxarem unda miiRos saTanado zomebi sakuTar
Sida samarTlebriv sistemaSi monacemTa dacvis Sesaxeb am TavSi Ca-
moyalibebuli umTavresi principebis gansaxorcieleblad. es zomebi
miRebul unda iqnes ara ugvianes am konvenciis ZalaSi Sesvlis momen-
tisaTvis mocemul mxaresTan mimarTebaSi.

amis msgavsad, biologiasa da medicinaSi adamianis uflebebisa


da Rirsebis dacvis Sesaxeb konvenciis (ETS No.164, 1997 w.) 1-li
muxlis me-2 punqti yoveli monawile mxarisgan moiTxovs Sida ka-
nonmdeblobaSi saTanado zomebis gatarebas konvenciis debuleba-
Ta gansaxorcieleblad.
Tumca, im SemTxvevaSi, rodesac saxelmwifoebi konvenciidan ga-
momdinare valdebulebebTan SesabamisobaSi imyofebian, saerTa-
Soriso samarTali ar interesdeba imiT, Tu ra gziT iqna miRweuli
aRniSnuli. amgvarad, strasburgis sasamarTlom daadastura, rom
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo saxelmwifosaTvis ar
adgens `arc erT winaswar gansazRvrul saSualebas konvenciaSi
Cadebuli nebismieri debulebis saSinao samarTalSi ganxorciele-
bis uzrunvelsayofad~. (SvedeTis motoristTa kavSiri SvedeTis
winaaRmdeg, 1976 wlis 6 Tebervlis ganCineba, seria a), No.20, 50-e
punqti).

evropis sabWos samarTali, rogorc regionuli


saerTaSoriso samarTali
evropis sabWos samarTali zogadi saerTaSoriso samarTlis
nawils Seadgens da zogjer mis xarvezebs avsebs kidec. xSir
SemTxvevaSi is Tan erTvis mas da axdens mis evropul moTxovneb-
Tan adaptacias. amdenad, evropis sabWos samarTali regionul
saerTaSoriso samarTals warmoadgens. aRniSnuls adasturebs
kidec terorizmis winaaRmdeg brZolis evropuli konvenciis
oqmis preambula:
mxedvelobaSi iReben ra gaero-s generaluri asambleis rezolucias A/
RES/51/210, saerTaSoriso terorizmis aRkveTis saSualebaTa Sesaxeb
da saerTaSoriso terorizmis aRmkveTi saSualebebis Sesaxeb 1994 wlis
deklaraciis ganvrcobis mizniT, masze TandarTul deklaracias...

171
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

marTlac, evropis sabWos konvenciebi zogjer miznad isaxavs mso-


flio doneze miRebuli principebis evropul doneze xorcSesxmas.
amgvarad, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis preambula,
romelic Tavis pirvelive qvepunqtSi ixseniebs 1948 wlis adamia-
nis uflebaTa sayovelTao deklaracias, adgens, rom xelmomweri
qveynebi `mzad arian gadadgan sawyisi nabijebi sayovelTao dekla-
raciaSi gacxadebul garkveul uflebaTa erToblivi aRsrule-
bisaTvis...~. gaero-s generalur asambleas Tavad hqonda SesaZleb-
loba, aReniSna evropis sabWos wvlili saerTaSoriso samarTlis da
gansakuTrebiT, saerTaSoriso sisxlis samarTlis ganviTarebaSi194.

194. generaluri asambleis 2002 wlis 16 dekembris rezolucia. gaero-sa da evropis


sabWos mravalwliani TanamSromloba akavSirebT. es dafiqsirebulia 1951 wlis 15
dekembers xelmoweril SeTanxmebebSi evropis sabWosa da gaero-s generalur mdi-
vans Soris, iseve rogorc 1971 wlis 19 noembers gaformebul TanamSromlobisa da
samekavSireo SeTanxmebebSi evropis sabWosa da gaero-s Soris.

172
Tavi 2
evropis sabWo da sxva
saerTaSoriso organizaciebi
evropis sabWo daarsebis dRidanve aRmoCnda Cabmuli sxva evropul
organizaciebTan konkurenciaSi, romelTagan zogierTs, dResac sagu-
lisxmod ukeTesi resursebi gaaCnia. sakuTari wesdebis ZaliT da da-
savleT evropuli kavSiris (WEU) daarsebis gamo samxedro seqtors Ca-
mocilebul evropis sabWos, miuxedavad imisa, rom misi wesdeba iZleo-
da amis saSualebas, Tavisi saqmianobis sferod ekonomika ar SeurCevia.
faqtiurad, ekonomikuri TanamSromlobis evropuli organizaciis
(OEEC) daarsebam (romelic mogvianebiT gaxda ekonomikuri TanamS-
romlobisa da ganviTarebis organizacia - OECD), romlis pirvandeli
daniSnuleba iyo II msoflio omis Semdgom periodSi amerikuli daxma-
rebis ganawileba evropis masStabiT, rasac mohyva evropis qvanaxSirisa
da foladis Tanamegobrobisa da evropis ekonomikuri Tanamegobrobis
Seqmna, swrafad SezRuda misi samoqmedo asparezi am sferoSi. mis mier
rCeul seqtorSic ki, igulisxmeba erovnuli samarTlebrivi sisteme-
bis harmonizacia, evrokavSiris mandatis gafarToebam da misma dain-
teresebam samoqalaqo, marTlmsajulebisa da sisxlis samarTlebriv
saqmeebSi TanamSromlobiT, Seamcira sabWos saqmianobis gavlena im wevr
qveynebze, romlebic imavdroulad evrokavSirs warmoadgenen. da bo-
los, Tavisi moRvaweobis farglebs afarToebs aseve euTo-c, romelic
TandaTanobiT iWreba evropis sabWos samoqmedo sivrceSi.
dRes, evropis sabWos ekisreba pasuxismgebloba im sakiTxebis win
wamowevaze, romlebSic misi upiratesoba aSkarad gamokveTilia da ama-
ve dros, gaxsnilobis SenarCunebaze sxva organizaciebTan TanamSrom-
lobisaTvis. realurad, sxvadasxva evropuli organizacia, romelTa
movaleobebi da geografiuli masStabebi urTierTgansxvavebulia, zog-
jer ki nawilobriv emTxveva erTmaneTs, romelTagan zogierTi wevrTa
mcire raodenobas aerTianebs, zogierTi ki imavdroulad sxva ufro
did organizaciaSia Sesuli, ayalibebs qsels, romlis farglebSic
icvleba informacia da matulobs erTmaneTze gavlenebi, rac iZleva
saSualebas, yvela maTganma SeiZinos urTierTSemavsebeli xasiaTi.

173
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWo da evrokavSiri


evrokavSirsa da evropis sabWos Soris arsebuli myari kavSirebi
dReisaTvis aSkara aucileblobas warmoadgens, Tumca, jer kidev So-
reul 1974 wels, ministrTa komiteti Tavis eqvsTa jgufis moxsene-
baSi `evropis sabWos samomavlo rolis Sesaxeb~195, ukve sasicocxlod
miiCnevda sxva saerTaSoriso organizaciebTan da institutebTan,
gansakuTrebiT ki evropul TanamegobrobebTan urTierTSeTanxmebu-
li qmedebisken svlas. Sesabamisad, q. briuselSi myof Tanamegobroba-
Ta mudmiv warmomadgenlebTan dadebul SeTanxmebaSi man miiCnia, rom
saWiro iqneboda interesTa saerTo sferoebis gamokveTa da programe-
bis regularuli Seswavla, warmatebuli TanamSromlobisaTvis pers-
peqtivebis gamovlenis mizniT. swored am etapze gadawyvita evropis
sabWom samekavSireo biuros daarseba q. briuselSi.
ministrTa komitetis 1985 wlis mosazrebiT, evropul solidarobas
ganamtkicebda evropis sabWosa da evropul Tanamegobrobas Soris Ta-
namSromlobis konsolidireba da misi intensivobis zrda. is isurveb-
da am or organizacias Soris mWidro TanamSromlobis Camoyalibebas,
magram imgvars, romelic gaiTvaliswinebda maT urTierTgansxvavebul
bunebasa da procedurebs196. 1987 wlis 16 ivniss evropis sabWosa da
evropul Tanamegobrobas Soris werilebis pirvelma urTierTga-
cvlam, xeli Seuwyo am TanamSromlobisTvis konkretuli konturebis
dasaxvas. 1996 wlis 5 noembers werilebis meore urTierTgacvliT Ca-
moyalibda gegma da orive mxarem daadastura TanamSromlobis gaRr-
mavebis survili, `Tanamegobrobis maqsimaluri CarTviT strasburgSi
mimdinare saqmianobaSi~197.
aRniSnuli korespondenciebi miCneulia saerTaSoriso SeTanxmebebad
da romis xelSekrulebis 302-e da 303-e muxlebis Tanaxmad198, warmoad-
gens strasburgsa da briusels Soris TanamSromlobis safuZvels.
miuxedavad amisa, TanamSromloba calmxrivia iqidan gamomdinare, rom
evropis sabWo iSviaTad Tu aris warmodgenili evrokavSiris sabWos
samuSao Sexvedrebze, amis sapirispirod ki, evrokomisia xSirad eswre-
ba ministrTa komitetis Sexvedrebs. Tumca aRsaniSnavia, rom aRniSnu-
li disbalansi TandaTan gamosworebisken midis.

195. ix. agreTve, rezolucia 74(74), romelSic moxseniebulia aRniSnuli moxseneba.


196. 1985 wlis 25 aprilis rezolucia (85) 5.
197. ix. danarTi VII.
198. ix. agreTve, 2001 wlis 3 aprilis erToblivi gancxadeba evropis sabWosa da
evrokavSirs Soris TanamSromlobisa da partniorobis Sesaxeb, xelmowerili evro-
komisiis mxridan kris patenis, evropis sabWos mxriv ki valter Svimeris mier.

174
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

dRes, TanamSromloba kidev ufro mniSvnelovani xdeba imis gamo,


rom evrokavSiri sul ufro xSirad gadaswvdeba xolme im sferoebs,
romlebic sabWos specialobis dargebs aerTianebs, es ki imiT aixsne-
ba, rom zogierTi problemis gadaWra SeuZlebelia mxolod evrokav-
Siris ZalisxmeviT. magaliTad, orive mxarisaTvis udides problemas
warmoadgens narkotikebis ukanono brunva da organizebuli danaSau-
li, amis msgavsad, fulis gaTeTreba da terorizmi aRar aris mxolod
evrokavSiris wuxilis sagani, aramed mTels evropaze axdens saziano
gavlenas. aqedan gamomdinare, aSkaraa, rom es problemebi am ori or-
ganizaciis urTierTSeTanxmebul qmedebas saWiroebs.
garda amisa, evrokavSiris mxridan bolo Jams gamovlenili swrafva,
Seexos evropis sabWos mier ukve mocul sferoebs, rac savaraudo
Tanxvedrebs gamoiwvevs orive maTganis menejmentSi, qmnis ormagi stan-
dartebis momravlebis safrTxes. amis erT-erTi magaliTia brZola
rasizmTan da antisemitizmTan, romelsac Tavdapirvelad awarmoebda
evropis sabWo, xolo SemdgomSi evrokavSiris mierac iqna warmarTuli.
am ukanasknelis samsaxurSi amJamad aris q. venaSi ganlagebuli specia-
luri observatoria, maSin roca sabWos egidiT moqmedebs rasizmTan
da SeuwynareblobasTan brZolis evropuli komisia (ECRI), romelic
analogiur miznebs emsaxureba. marTalia, am or organos Soris Tana-
mSromlobis SeTanxmeba arsebobs, iyo ki namdvilad saWiro saqmianobaTa
amgvari Tanxvedra? ufro metic, 2003 wlis 12 dekembers, evropulma
sabWom gadawyvita, axali mandati mieniWebina rasizmisa da qsenofo-
biis evropuli observatoriisaTvis, riTac is iqceoda `evrokavSiris
fundamentur uflebaTa saagentod~ da daevaleboda evrokavSirsa da
mis wevr qveynebSi adamianis uflebaTa dacvis uzrunvelyofa. amJamad
orive organizacia erTmaneTis msgavsad axorcielebs TavianTi wevri
qveynebis mier adamianis uflebaTa da demokratiis sferoSi nakisr
valdebulebebTan maTi Sesabamisobis monitorings. wevri da kandidati
qveynebis monitoringi komisiis mxridan, warmoebuli evrokavSiris Se-
saxeb xelSekrulebis me-7 muxlis 1-li punqtis safuZvelze199, axdens
Tu ara aSkarad evropis sabWos saparlamento asambleisa da ministrTa
komitetis mier warmoebuli procedurebis sul ubralo dublirebas?
da bolos, 2004 wlidan, evrokavSiri Cabmulia gafarToebis pro-
cesSi da amJamad Tavis rigebSi sabWos wevri qveynebis umravle-
sobas - ormocdaeqvsidan ocdaxuTs - aerTianebs. sakvirveli

199. xelSekrulebis me-7 muxli awesebs sanqciebs evrokavSiris wevri im qveynebis


mimarT, romlebic seriozuli saxiT da sistematurad laxaven me-6 muxlis 1-l pu-
nqtSi Cadebul Rirebulebebs, maT Soris, adamianis uflebaTa da ZiriTad Tavis-
uflebaTa dacvis princips.

175
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

amaSi araferia, Tuki gavixsenebT, rom evropis sabWo kandidat


qveynebs daxmarebas uwevda evrokavSirSi gawevrianebisaTvis mom-
zadebaSi. kopenhagenis kriteriumi, romelic evrokavSiris samo-
mavlo wevrebma unda daakmayofilon, faqtiurad xom sabWos uZi-
riTades principebs warmoadgens. marTlac, 2004 wlis 22 martis
`oTxmxriv Sexvedraze~200, xazi gaesva evropis sabWos wvlils
evrokavSiris gafarToebis procesSi, rac gamoixata mis Tanxmo-
baSi, 1993 wlis venis samitis mier misTvis miniWebuli mandatis
Tanaxmad, Tavis mudmiv struqturebSi Tanabar sawyisebze saTa-
namSromlod mieRo komunisturi wnexisgan gaTavisuflebuli da
demokratiis gzaze axladSemdgari evropuli saxelmwifoebi201.

evropuli Tanamegobrobis monawileoba evropis sabWos


egidiT SemuSavebul xelSekrulebebSi
evropul Tanamegobrobas saSualeba mieca, sabWos mier dadgenili we-
sebis dacviT, mierTeboda evropis sabWos zogierT xelSekrulebas.
aSkaraa, rom Tanamegobrobis monawileoba mravalmxriv konvenciebSi
damokidebulia, upirveles yovlisa, TviT mis samarTlebriv normeb-
ze. konvenciebSi amJamad CarTuli `evropuli debulebebi~, romle-
bic aregulirebs konvenciiT Seqmnil organoebSi Tanamegobrobisa da
misi wevri qveynebis mxridan kenWisyraSi monawileobis wesebs, Taname-
gobrobas aniWebs xmis uflebas am instrumentebis administrirebaSi.
maTSi, saWiroebis SemTxvevaSi, xdeba `gamacalkevebeli debulebis~
CarTvac, rac saSualebas aZlevs evrokavSirs, konvenciis ZaliT miRe-
buli zomebis nacvlad, Sida moxmarebisaTvis miiRos an SeinarCunos
sakuTari gadawyvetilebebi im pirobiT, rom mesame mxareebTan mimar-
TebaSi is aRasrulebs dokumentiT dakisrebul valdebulebebs.
miuxedavad imisa, rom misi pasuxismgeblobis mravali sfero sabWosas
emTxveva, evrokavSiri mainc TavSekavebul interess iCens strasbur-
gis konvenciebis mimarT. Tumca maTTan mierTeba SedarebiT iolia,
is amJamad evropis sabWos mxolod cxra konvenciaSi monawileobs202.

200. es aris umaRles politikur doneze regularulad gamarTuli Sexvedrebi or


instituts Soris, romelTac eswrebian ministrTa sabWosa da ministrTa komitetis
xelmZRvaneloba, Sesabamisi komisari da evropis sabWos generaluri mdivani.
201. venis deklaracia aseve ganmartavs, rom mierTeba kandidati qveynis mxridan
gulisxmobs sakuTari institutebisa da samarTlebrivi sistemis demokratiuli
saxelmwifos umTavres principebTan SesabamisobaSi moyvanas.
202. xelSekrulebebi, romelTac Tanamegobroba xelmoweris Sedegad miuerTda: 1987
wlis 30 marts xelmowerili evropuli SeTanxmeba adamianuri warmoSobis Terapiul
nivTierebaTa gacvlis Sesaxeb (ETS.No.26), xelmowerili 1987 wlis 30 marts; SeTanx-
meba droebiTi, riggareSe, samedicino, qirurgiuli da laboratoriuli mowyobilobe-
bis importze gadasaxadebis gareSe, saavadmyofoebsa da sxva samedicino institutebSi

176
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

marTalia, misi konvenciebSi monawileobis uzrunvelmyofi samarT-


lebrivi instrumentebi SemuSavebulia, mas amisaTvis susti poli-
tikuri neba gaaCnia, risi mizezebic mis sakuTar Sida problemebSi
unda veZioT203. arada, zianis momtani iqneba, Tuki evrokavSiri ver
moaxerxebs sabWos farglebSi aRiarebuli normebis TavisTan mimar-
TebaSi minimalur samarTlebriv standartebad qcevas. Tumca, isic
unda iTqvas, rom misi mxridan iRviZebs interesi zogierTi im konven-
ciis mimarT, romelTa mier moculi sferoebi `mesame sayrdenTan~,
saxeldobr, iusticiisa da Sinagan saqmeTa sferoebTan asocirdeba.
evropis sabWos zogierTi konvencia, amJamad arasavaldebulo evrokav-
SirisaTvis, mainc mniSvnelovan zegavlenas axdens mis kanonmdeblobaze
da isic, dauyovnebliv axdens am instrumentebSi Cadebuli principebis
gaTavisebas. amgvarad, evroparlamentis direqtiva 95/46 EC da evro-
puli sabWos 1995 wlis 24 oqtombris direqtiva pirTa dacvis Sesaxeb
personaluri monacemebis damuSavebisas da amgvari monacemebis Tavi-
sufali moZraobisas, xelmZRvanelobs evropis sabWos Sesabamis konven-
ciaSi (ETS No. 108) Cadebuli normebiT. amis msgavsad, evropuli kon-

diagnozisa da mkurnalobis mizniT gamoyenebis Sesaxeb (ETS.No.33, 1960 w.), xelmowe-


rili 1987 wlis 30 marts; evropuli SeTanxmeba sisxlis jgufebis dasadgeni reaqtivebis
gacvlis Sesaxeb (ETS.No. 39, 1962 w.), xelmowerili 1987 wlis 30 marts; evropuli SeTan-
xmeba qsovilebis ganmsazRvreli reagentebis gacvlaze (ETS.No.84,1974 w.), xelmowerili
1977 wlis 22 noembers. konvenciebi, romelTac Tanamegobroba miuerTda maTi xelmowe-
risa da SemdgomSi mowonebis gziT: evropuli konvencia soflis meurneobis miznebisa-
Tvis cxovelTa dacvis Sesaxeb (ETS.No. 87, 1976 w.), mowonebuli 1988 wlis 18 oqtombers;
konvencia evropis gareuli samyarosa da bunebis binadarTa SenarCunebis Sesaxeb (bernis
konvencia) (ETS.No.104, 1979 w.), mowonebuli 1982 wlis 7 maiss; evropuli konvencia xe-
rxemlian cxovelTa dacvis Sesaxeb, romlebic gamoiyeneba eqsperimentebisa da samec-
niero miznebisaTvis (ETS.No.123,1986 w.), mowonebuli 1998 wlis 13 aprils. konvenciebi,
romelTa monawile mxarec Tanamegobroba gaxda mierTebis gziT: evropuli farmakopeis
SemuSavebis Sesaxeb konvencia (ETS.No.50,1964 w.), romelsac is miuerTda 1994 wlis 21
ivniss. 1996 wlis 26 ivniss, Tanamegobrobam xeli moawera evropul konvencias satelitiT
sazRvrebs miRma mauwyeblobis sferoSi saavtoro samarTlisa da momijnave uflebebTan
dakavSirebiT (ETS.No.153, 1994 w.), magram jer ar ganuxorcielebia misi ratifikacia. da
bolos, 2004 wlis 22 marts, evrokavSiris prezidentma xeli moawera da Tanamegobrobis
saxeliT gaaforma konvencia informaciisa da samarTlebrivi TanamSromlobis Sesaxeb
`sainformacio sazogadoebis momsaxurebaTa~ sferoSi (ETS.No. 180, 2001 w.).
203. arsebobs amis ramdenime mizezi. maTgan pirveli ukavSirdeba erTobliv SeTanxmebebs.
sanam monawile mxare gaxdebodes, Tanamegobroba elis ratifikaciis procesis dasru-
lebas mis yvela wevr qveyanaSi, rac aferxebs movlenebis msvlelobas. meores mxriv,
SeTanxmebis gaformebamde, mas zogjer marTebs Sida valdebulebaTa dakmayofileba. aR-
niSnuli Seexeba, magaliTad, monacemTa dacvis Sesaxeb konvencias. am SemTxvevaSic, Tana-
megobrobam Tavdapirvelad unda SeimuSavos am sferosaTvis saWiro kanonmdebloba. da
bolos, gamomdinare iqidan, rom Tanamegobrobas SeuZlia daxmarebis gaweva xelSekru-
lebebis molaparakebaTa procesSi, zegavlenis moxdena maT Sinaarsze da maTi umTavresi
elementebis Tavis Sida kanonmdeblobaSi CarTva, is mcire interess aniWebs mierTebis
formalur mxares, radgan mierTebis ganmapirobebeli mizani, principSi, ukve miRweu-
lia. gare qveynebTan formaluri kavSirebis SesaZlo sargeblianobaze Tanamegobrobam
SesaZloa ifiqros mxolod im SeTanxmebebTan mimarTebaSi, romlebic araTu kanonebis
standartizebas axdenen mxolod, aramed qmnian ormxriv uflebebsa da valdebulebebs.

177
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

vencia terorizmis aRkveTis Sesaxeb (ETS No.90), iqca saxelmZRvanelo


wyarod evrokavSiris 2002 wlis ivnisis CarCo-gadawyvetilebisaTvis
terorizmis aRkveTis Taobaze. ufro zogadad ki, evrokavSiris Sesaxeb
xelSekruleba ixseniebs adamianis uflebaTa evropul konvencias, maSin
roca romis xelSekruleba, Sesworebuli maastrixtis xelSekrulebis
ZaliT, iZleva evropis socialur qartiaze miTiTebas.
dReisaTvis, Tanamegobrobis samarTlebriv bazaSi CarTulia evropis
sabWos ocdaxuTi konvencia, romelTa dacvac evalebaT evrokavSiris
kandidat qveynebs. magaliTad, Sengenis sivrceSi Sesvlis msurvelma
mxareebma, unda moaxdinon personaluri monacemebis avtomaturi da-
muSavebisas pirTa dacvis Sesaxeb konvenciis (ETS No. 108) ratifikacia.
analogiurad, savaraudo wevrebis mier evropis sabWos rva sisxlis
samarTlebrivi instrumentis ratifikacia aris erT-erTi moTxovna,
gansazRvruli evrokavSiris danaSaulTan brZolis strategiaSi me-
same aTaswleulisaTvis. am procesis dasaCqareblad, evropis sabWos
samarTlebriv saqmeTa generalurma doreqtoratma daawesa samuSao
Sexvedrebi politikuri gadawyvetilebis mimReb da maRal oficialur
pirTaTvis Sesabamisi erovnuli saministroebidan.
da bolos, evrokavSiri evropis sabWos samsaxuriT sargeblobs aseve
zogierTi Tavisi normisa Tu standartis mTels evropaSi gasavrce-
leblad. aRniSnuli Seexeba im sferoebsac, romlebSic evrokavSiris
qveynebi mogvianebiT ganizraxaven ufro mWidro TanamSromlobas Ta-
vianT SedarebiT viwro sivrceSi. amgvarad, evrokavSiris TxovniT,
sabWom miiRo konvencia informaciisa da samarTlebrivi TanamSrom-
lobis Sesaxeb `sainformacio sazogadoebis momsaxurebaTa~ sferoSi
(ETS No.180), romelic ganavrcobs evrokavSiris 2001 wlis direqti-
vas, gankuTvnils misi wevri qveynebisadmi. amJamad, ganxilvis stadia-
Sia analogiuri moTxovna eleqtronul xelmowerebTan dakavSirebiT.

evrokavSiris an evropuli Tanamegobrobis


instituciuri monawileoba evropis sabWos saqmianobaSi
1987 wlis ivnisSi dadebuli SeTanxmeba evrokomisias aniWebs mudmivi
wveulis statuss ministrTa komitetis mier daarsebuli komitetebis
yvela Sexvedraze. dRes Tanamegobroba sul ufro da ufro inten-
siurad xdeba evropis sabWos instituciuri struqturebis nawili
da komisia, organizatori uwyebebis miwveviT, monawileobs sabWos
sxvadasxva saqmianobebsa da forumebSi. misTvis aseve xelmisawvdo-
mia ministrTa komitetis, iseve rogorc mis damatebiT struqturaTa
Sexvedrebi da saqmianoba.

178
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

Tumca, 1996 wlis 6 noembers urTierTgacvlil werilebSi aRniSnulia,


rom komisias (evrokavSirisa Tu Tanamegobrobis warmomadgenels) ar
aqvs ufleba, monawileoba miiRos evropis sabWos farglebSi gamarTul
kenWisyrasa Tu gadawyvetilebis miRebis procesSi. Tanamegobroba mo-
nawileobs debatebSi, romelTa Sedegadac miiReba gadawyvetilebebi (da
amgvarad ZaluZs gavlenis moxdena maT Sinaarsze), magram mas ar SeuZlia,
gamovides Tavisi wevri qveynebis saxeliT, romlebic eqskluziurad
sargebloben sabWos wevrobis privilegiebiT, maT Soris xmis micemis
uflebiT. miuxedavad amisa, evrokavSiris qveynebi sul ufro xSirad
cdiloben mniSvnelovan sakiTxebze TavianTi poziciebis winaswar Se-
Tanxmebas `meore da mesame sayrdenis~ uwyebebSi da aseT SemTxvevaSi,
evrokavSiri Tavad moqmedebs, rogorc de faqto wevri.
1989 wels, or organizacias Soris TanamSromlobis instituciona-
lizebis mizniT, SemoRebul iqna oTxmxrivi Sexvedrebi. isini, ro-
gorc wesi, weliwadSi orjer imarTeba da maT, evropis sabWos mxri-
dan eswrebian ministrTa komitetis Tavmjdomare da generaluri
mdivani, evrokavSiris mxridan ki evropuli sabWosa da evrokomisiis
prezidenti (faqtiurad ki Sesabamisi sferos komisari). saparlamento
asambleis azriT, monawileTa Soris unda yofiliyvnen rogorc misi,
aseve evroparlamentis prezidenti204. uwyebaTaSorisi TanamSromlo-
bis potenciuri farglebi friad masStaburia. mimoixileba farTo
speqtris momcveli sakiTxebi, evropis sabWos samitebis momzadebidan
orive organizaciisTvis saintereso qveynebsa Tu regionebSi Seqm-
nil situaciamde. amis Sedegad, miiReba erToblivi proeqtebisa da
programebis sul ufro mzardi raodenoba, gamiznuli demokratiis,
kanonis uzenaesobisa da adamianis uflebaTa ganmtkicebisaken, maT
Soris erovnul umciresobaTa dacvis saqmeSi. am tipis TanamSromlo-
ba xels uwyobs aseve Sesabamisi qveynebisaTvis gamiznul daxmarebaTa
met produqtiulobas.
dReisaTvis xorcieldeba informaciis xSiri da nayofieri cvla da
matulobs koordinacia strasburgsa da briusels Soris warmarTul
saqmianobebSi. regularuli kontaqtebi evropis sabWos generalur
mdivans, evrokavSiris komisrebsa da evrokavSiris sabWos sagareo da
uSiSroebis politikaze pasuxismgebel sxvadasxva uwyebebs Soris, kav-
Sirebis intensivobis stabilur zrdaze miuTiTebs. es kontaqtebi sru-
lad ar akninebs romelime mxaris damoukideblobis xarisxs da aris ara
umetesi, vidre or organizacias Soris garkveul sakiTxebSi subordi-

204. moxseneba evrokavSiris 1996 wlis samTavrobaTaSoriso konferenciis Sesaxeb;


1995 wlis 22 seqtemberi, dok. 1373, gv. 20.

179
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

naciis dadgena. evrokavSiris yvela wevri qveyana gaerTianebulia evro-


pis sabWoSi, orive organizacia flobs sakuTar maxasiaTeblebs, xolo
maT saqmianobaTa urTierTSemavsebeli buneba warmoadgens faqts, ro-
melic aisaxeba mimdinare kavSir-urTierTobebSi, gansakuTrebiT `ius-
ticiisa da Sinagan saqmeTa sferoebSi~. TandaTanobiT organizebul
saxes iZens mudmivi dialogi evropis sabWosa da evrokomisias, iseve
rogorc evrokavSiris urTierTmonacvle xelmZRvanelobas Soris205.
kanonis uzenaesobis ganmtkicebis saqmeSi koordinirebuli Zalisxmevis
nawils Seadgens evropis sabWosa da evrokomisiis ramdenime erTobli-
vad warmarTuli programa, romlebic Tavs uyris evrokavSiris finan-
sur mxardaWerasa da evropis sabWoseul codnas da am ukanasknelis
mxridan nawilobriv Tanadafinansebasac gulisxmobs206.
partniorobisa da TanamSromlobisaTvis kidev ufro met SesaZleb-
lobebs qmnis evropis sabWosa da evrokomisiis erToblivi saqmianoba
iseT uwyebebSi, rogoricaa samxreT-aRmosavleT evropis stabilurobis
paqtis antikorufciuli iniciativis mmarTveli jgufi (Spai), romlis
samdivno erToblivad kompleqtdeba evropis sabWosa da ekonomikuri
TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis (OECD) mier, an ki sta-
bilurobis paqtis organizebuli danaSaulis sawinaaRmdego iniciati-
vis sakonsultacio mekavSire jgufi (Spoc). am or iniciativas evropis
sabWo mxars uWers sakuTari programis (Paco) meSveobiT, romelic mi-
marTulia korufciisa da organizebuli danaSaulis winaaRmdeg.

evrokavSiris mierTeba adamianis uflebaTa


evropul konvenciasTan
q. nicaSi 2000 wlis 10-11 dekembers evropuli sabWos mier evroka-
vSiris fundamentur uflebaTa qartiis miRebam da misma Semdgom-
ma CarTvam evropul konstituciaSi, ganaaxla diskusiebi evropuli
Tanamegobrobis, saukeTeso SemTxvevaSi ki evrokavSiris adamianis

205. am uwyebaTa saqmianobis sferoSi fexi moikida praqtikam, rac gulisxmobs evro-
kavSiris mier evropis sabWos samdivnos miwvevas samuSao jgufebis muSaobaSi droe-
biT (ad hoc) safuZvelze samonawileod. es jgufebi ixilaven erTiani sagareo da
uSiSroebis politikis (CFSP) saerTo interesebSi moqceul sakiTxebs. amgvarad,
generaluri mdivani da sabWos sxvadasxva maRali oficialuri piri, ramdenjerme
iqnen miwveulni euTo-sa da evropis sabWos samuSao jgufis (COSCE) Sexvedraze
mimarTvis gasakeTeblad. evrokavSiris xelmZRvanelobis miwveviT, sabWos genera-
lur mdivans Sexvedra hqonia aseve evrokavSiris sabWos politikuri da uSiSroebis
komitetis (PSC) warmomadgenlebTan.
206. erToblivi programebis garSemo ufro naTeli da srulyofili suraTisaTvis,
2004 wlis mdgomareobiT, ix: evropis sabWo/evrokavSiris erToblivi programebi
2004 wlis martisTvis, DSP(2004) 4 rev , 2004 wlis 25 marti. im droisaTvis moqme-
debda 28 erToblivi programa, saerTo biujetiT 32.3 mln. evros odenobiT (aqedan,
komisiis Senatani Seadgenda 21.2 mln. evros; xolo sabWosi ki 11.1 mln. evros).

180
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

uflebaTa evropuli konvenciisadmi mierTebis garSemo. luqsembur-


gis marTlmsajulebis sasamarTlos 1996 wlis 28 martis mosazre-
ba 2/94, gamoTqmuli ministrTa sabWos sakonsultacio mimarTvaze
sapasuxod, arTulebs amgvari mierTebis perspeqtivas, gamomdinare
sasamarTlos mier SemuSavebuli xedvidan, romlis Tanaxmad, marTa-
lia samarTlis zogadi principebi aiZulebs Tanamegobrobas, daicvas
adamianis fundamenturi uflebebi, romis xelSekrulebaSi araferia
naTqvami imgvari, rac mis institutebs mianiWebda uflebamosilebas,
SeemuSavebinaT standartebi an gaeformebinaT saerTaSoriso kon-
venciebi adamianis uflebaTa dacvis sferoSi. misi daskvniT, `Ta-
vis amJamindel kanonmdeblobaze dayrdnobiT, Tanamegobrobas ar
gaaCnia kompetencia, miuerTdes adamianis uflebaTa evropul kon-
vencias207~. Sesabamisad, man wevr qveynebs miando gansja imisa, po-
litikuri TvalTaxedviT Tu ramdenad momgebiani iqneboda romis
xelSekrulebis am mimarTebiT gadaxedva.
wevr qveynebs ki dRemde ar gamouTqvamT amis survili. Tumca, sa-
yovelTaod gaziarebuli mosazrebiT, konvenciasTan mierTebisaTvis
saWiro samarTlebrivi bazis Sesaqmnelad, evropul konstituciaSi
CarTul unda iqnes saTanado debuleba208. TviT yvelaze xisti da-
Tqmebis mqone wevrebmac ki, maT Soris safrangeTma, gaerTianebulma
samefom da espaneTma, uxalisod, magram mainc gaiziares aRniSnuli
mosazreba. Tuki briuselis konvenciis proeqti mxolod molapa-
rakebebis warmarTvas moiTxovs amasTan dakavSirebiT, evrokavSiris
konstituciis me-7 muxlis me-2 punqti aqcents miRwevebze akeTebs:
`evrokavSiri unda miuerTdes adamianis uflebaTa da ZiriTad Tavis-
uflebaTa dacvis evropul konvencias. amgvarma mierTebam gavlena
ar unda iqonios konstituciaSi Camoyalibebul mis kompetenciebze~.
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-14 oqmi ki iZleva sxva
damatebiT ganmartebebs evropis sabWosTan molaparakebaTa warmar-

207. 1996 wlis 28 martis mosazreba 2/94, evropuli Tanamegobrobis mierTebis Se-
saxeb adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa evropul konvenciasTan, Rec.
p.I. 6079, Revue Universelle des Droits de lHomme, 1996, gv. 167.
208. oponentTa ZiriTadi argumenti, mierTebis sakiTxTan dakavSirebiT, mdgoma-
reobda imaSi, rom konvenciasTan mierTeba winaaRmdegobaSi movidoda Tanamegobro-
bis samarTlebrivi sistemis avtonomiurobis principTan. isini aseve miiCnevdnen,
rom amiT, eWvqveS dadgeboda marTlmsajulebis sasamarTlos statusi, romelic
Tanamegobrobis samarTlis erTaderT arbitrad aris miCneuli da rom is adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlos daqvemdebarebaSi aRmoCndeboda. da bolos, maTi
mtkicebiT, evrokavSirisTvis ar iqneboda xelsayreli, gamxdariyo Tanamegobrobis
sistemisTvis ucxo mosamarTleTa zedamxedvelobis SesaZlo obieqti, romelTac
savaraudod, gauWirdebodaT evropuli integraciis specifikuri bunebis Semecneba
da arc is iqneboda gamoricxuli, hqonodaT gansxvavebuli koncefcia demokratiisa
da adamianis uflebaTa sferoebSi.

181
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Tvis saxelmZRvanelo principebze209. mas Semoaqvs Sesworeba konven-


ciis 59-e muxlSi, romlis safuZvelzec, SesaZlebeli xdeba evrokav-
Siris konvenciasTan mierTeba.
evropuli Tanamegobrobis an evrokavSiris konvenciasTan mierTeba
didad Seuwyobda xels adamianis uflebaTa dacvis mwyobri sistemis
Seqmnas kontinentze210. is miscemda biZgs adamianis uflebaTa dacvis
sistemebis harmonizebas, rac Tavidan agvacilebda mTels evropaSi ar-
sebuli meqanizmebis ryevasa da samarTlebrivi usafrTxoebis Sesus-
tebas. Tumca, harmonizeba SesaZlebeli iqneba mxolod im SemTxvevaSi,
Tuki adamianis uflebaTa evropuli konvencia iqceva yvela evropuli
demokratiuli sistemisaTvis misaReb minimalur standartad. amasTan
erTad, mniSvnelovania imgvari situaciis Tavidan acileba, sadac da-
cvis ori sistema, konvenciismieri da evrokavSirisa, konkurenciaSi Seva
erTmaneTTan. mniSvnelovania aseve imis uzrunvelyofa, rom evrokavSi-
ris iurisdiqciis qveS myofi yvela adamiani iqnes uzrunvelyofili
konvenciiT gaTvaliswinebuli minimaluri standartebiT. amgvar kon-
teqstSi, evrokavSiris konvenciasTan mierTeba ver daakninebs nicis
qartiis Rirebulebasa Tu masStabebs, romelsac aseve SeeZleba sakuTa-
ri efeqtianobis generireba, aramed uzrunvelyofs evropis masStabiT
gamoyenebul umTavres RirebulebaTa minimumis erTianobasa da bolo
instanciis zedamxedvelobis ganxorcielebas erTi da igive sasamarT-
los - adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mier.
mierTebasTan dakavSirebuli teqnikuri sirTuleebi, evrokavSiris mxri-
dan xSirad saxeldeboda mTlianad sakiTxis ugulebelyofis mizezad.
realurad ki, am winaaRmdegobaTa gadalaxva SesaZlebeli iqneba konven-

209. konstituciis 1-li muxlis me-7.2 punqtTan dakavSirebiT SemuSavebuli oqmis Ta-
naxmad, romelic Seexeba evrokavSiris mierTebas adamianis uflebaTa evropul kon-
venciasTan, mierTebis Taobaze SeTanxmeba `unda uzrunvelyofdes kavSirisa da misi
samarTlebrivi sistemis gansakuTrebuli maxasiaTeblebis SenarCunebas, kerZod:
gansakuTrebuli debulebebis CarTvas, evropuli konvenciis sazedamxedvelo
uwyebebSi evrokavSiris SesaZlo monawileobis Sesaxeb;
saWiro meqanizmebis gaTvaliswinebas, raTa arawevri qveynebis saCivrebi Tu indi-
vidualuri ganacxadebi saTanado formiT iqnes mimarTuli wevri qveynebisadmi
da/an saWiroebisamebr evrokavSirisadmi~.
SeTanxmebam aseve `unda uzrunvelyos, rom kavSiris mierTebam ar Selaxos misi kom-
petenciis sferoebi an misi institutebis uflebamosilebani. man unda izrunos, rom
araferma masSi ar miayenos ziani wevri qveynebis mdgomareobas evropul konvencias-
Tan mimarTebaSi...~.
210. ix. inter alia, Krger, H.C. and Polakiewicz, J., Propositions pour la cration dun sys-
tme cohrent de protection des droits de lhomme en Europe, Revue Universelle des Droits
de lHomme, me-13 tomi, Nos. 1-4, 2001, gv. 1; Study of the legal and technical issues raised
by the possible accession of the European Union to the European Convention on Human
Rights, adamianis uflebaTa mmarTveli komitetis (CDDH) moxseneba, miRebuli mis
53-e Sexvedraze (2002 wlis 25-28 ivnisi), dok. DG-II(2002)006.

182
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

ciis 59-e muxlis SesworebiT, rac evrokavSirsa Tu evropul Taname-


gobrobas konvenciisaken gzas gauxsnis. me-14 oqmi kidec akeTebs amas,
Tumca, sakiTxis praqtikuli mxare kvlavac damuSavebas saWiroebs.
zogierTi specialisti upiratesobas aniWebs `SezRuduli~ tipis
mierTebas, romelic miiRebda winaswari mosazrebisa Tu SekiTxvis
proceduris saxes, miCneuls mierTebis alternativad an damate-
bad, rac sxvebisTvis warmoadgens ukeTes variants. srulyofili
mierTeba evrokavSirs aqcevda sxva monawile mxareTa Tanasworad
da Sesabamisad, mas miecemoda SesaZlebloba, adamianis uflebaTa
evropul sasamarTloSi waredgina mosamarTle formiT, romelic
jer kidev gansazRvras moiTxovs.

asocirebuli partnioroba evropis sabWosa da


evrokavSirs Soris?
didi xnis manZilze miiCneoda (1986 wlis ivnisi, kolombos moxse-
neba), rom:
evropul TanamSromlobaSi mniSvnelovani wingadadgmuli nabiji iqne-
boda evropis sabWos saqmianobaSi evropuli Tanamegobrobis, rogorc
aseTis CarTva, romis xelSekrulebis 230-e muxlis gaTvaliswinebiT
gansazRvruli saSualebebiT. es procesi SesaZloa mivides evropis sa-
bWos wesdebasTan mierTebamdec ki.

evropis sabWos amJamindeli generaluri mdivani kvlavac imedovnebs,


rom ufro mWidro kavSirebis damyareba SesaZlebelia. misi azriT,
droa Seswavlil iqnes evropis sabWosa da evrokavSirs Soris aso-
cirebuli partniorobis perspeqtivebi, am ukanasknelis specialuri
statusis saTanadod mxedvelobaSi miRebiT211. `asocirebuli partnio-
ris~ rangSi, evrokavSirs SeeZleboda misi ocdaxuTive wevri qveynis
warmodgena im sferoebSi, sadac is delegirebul uflebamosilebas
flobs212. msgavs sferoebSi wevri qveynebis srulfasovani warmodge-

211. wesdebis me-5 muxlze da warsulis precedentebze (saaris olqi) damabneveli


miniSnebis gamosaricxad, generaluri mdivani Tavs aridebs `asocirebuli wevrobis~
cnebis gamoyenebas da upiratesobas aniWebs ubralod `asocirebul partniorobas~,
im mosazrebiT, rom is iqneba sawesdebo rezoluciidan gamomdinare. ix. One Europe
A Europe of Partners: Towards an associate partnership between the Council of Europe and
the European Union (SG/Inf(2003)35; 2003 wlis 25 dekemberi).
212. amgvarad, is pirdapir iqneboda Cabmuli sabWos gadawyvetilebis miRebis
procesSi da misi uflebamosilebebis Sesabamisad, miecemoda monawileobisa da xmis
micemis uflebebi sabWos yvela saqmianobasa da mis yvela uwyebaSi, maT Soris minis-
trTa komitetSi, saparlamento asambleasa da kongresSi. misi wevri qveynebis nacv-
lad, mas mieniWeboda xmis micemis ufleba mis kompetenciaSi moqceul sakiTxebze,
Sesabamisad `awonili~ xmiT.

183
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

nis garda, axali SeTanxmebis ZiriTadi Rirebuleba iqneboda saerTo-


evropuli poziciis dadastureba, dafuZnebuli sabWos faseulobaTa
dacvaze, iseve rogorc orive evropuli institutis mxardaWera evro-
pis demokratiuli stabilurobis ganmtkicebaSi. ufro praqtikuli
TvalsazrisiT, is Seaferxebda saqmianobaTa gadafarvas da moaxdenda
zogierTi maTganis racionalizebas, orive organizaciis miRwevebsa
da moRvaweobas ki aqcevda maqsimalurad sargeblians.
ufro metic, evropis sabWosa da evrokavSirs Soris asocirebuli
partniorobis wamowyeba naTels mohfenda da gaamartivebda evropis
amJamindel politikur arqiteqturas. evrokavSiris amaswinandeli
gafarToebis fonze, sabWo SesaZloa gamomdgariyo SesaniSnavi fo-
rumi evrokavSirsa da mis mezoblebs Soris dialogisa da saerTo-
evropuli standartebis gansazRvrisaTvis. evropis sabWo, ministr-
Ta komitetiTa da saparlamento asambleiT, marTlac rom idealur
pirobebs qmnis gafarToebuli evropis winaSe mdgomi socialuri
problemebis siRrmiseulad SeswavlisaTvis. am mxriv, rogorc ga-
farToebuli da integrirebuli evrokavSiri, ise evropis sabWo,
SeZlebdnen TavianTi Zalisxmevis SeerTebasa da saerTo samsaxurSi
Cayenebas, demokratiuli erTobis misaRwevad kontinentze.
imavdroulad, Cvens mier warmosaxulma instituciuri partnioro-
bis axalma konteqstma ar unda agvixvios Tvali arsebuli proble-
mebis winaSe. evrokavSirs realurad kvlavac marTebs dadastureba
imisa, rom mas marTlac surs amgvari partniorobis Camoyalibeba.
amas garda ki, arsebobs samarTlebrivi rigis winaRobebic, dakavSi-
rebuli damfuZnebel dokumentebTan, romelTa Sesworeba an ganvr-
coba aucilebeli iqneba imisaTvis, raTa SesaZlebeli gaxdes nebis-
mieri saxis mierTeba213. mas Semdeg ki, rac msgavsi winaaRmdegobebi

213. evropis sabWos mxriv, wesdebis me-4 muxli organizaciis wevrobas zRudavs evro-
pis saxelmwifoebiT. aqedan gamomdinare, saWiro iqneba Sesworebis Setana ara marto
aRniSnul debulebaSi, aramed, masTan kavSirSi myof yvela muxlSi. es muxlebia: 14, 15
(b), 25, 26, 36 (d), 38 da 42. savaraudod, es iqneba xangrZlivi da Sromatevadi samuSao.
me-20 muxlis a (v) punqtis gagebiT, me-4 muxli ar aris problematuri, amdenad, mis
Sesasworeblad sakmarisi iqneboda ministrTa komitetis xmaTa oris mesamedi umravle-
soba (me-20 muxlis d. punqti), magram rac Seexeba me-15 muxlSi Sesatan Sesworebebs,
maT dasWirdeba xmaTa erTsulovneba. garda amisa, me-20 muxlis a (vi) punqtis Tanaxmad,
ministrTa komitets, `sakiTxis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT~, xmaTa ori mesamedi um-
ravlesobiT SeuZlia daadginos gadawyvetilebis erTsulovani wesiT miReba. safuZvels
moklebuli ar iqneboda imis Tqma, rom evrokavSirs/Tanamegobrobas da evropis sabWos
Soris instituciuri partnioroba ganxilul iqneba, rogorc mniSvnelovani. miuxedavad
amisa, sabWos generaluri mdivani uprianad miiCnevs sawesdebo rezoluciis gamoyenebas.
am midgomis gaziarebis SemTxvevaSi, ar iqneboda saWiro wesdebis gadaxedva, aramed mas
sul ubralod daemateboda praqtikuli normebi evrokavSiris monawileobis gasaadvile-
blad, iseve rogorc amas akeTebs damkvirveblis statusis Sesaxeb sawesdebo rezolucia
(93) 26, romelic aregulirebs damkvirvebeli qveynebis monawileobas. evrokavSiris/Tana-

184
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

daiZleva, dadgeba jeri evropuli Tanamegobrobis evropis sabWos


struqturebSi warmomadgenlobis problemis gadaWrisa.

urTierTobebi sxva saerTaSoriso


organizaciebTan214

TanamSromlobisa da makoordinirebeli SeTanxmebebi


aq Cvens dainteresebas iwvevs ara mxolod evropaSi arsebuli orga-
nizaciebi, aramed evropaSi moqmedi da evropis sabWos saqmianobis
sferoebTan momijnave organizaciebi, romlebmac, Tuki ar miiRweva
Sesabamisi SeTanxmeba saqmianobaTa koordinirebis, TanamSromlo-
bisa da informaciis urTierTgacvlis Sesaxeb, SesaZloa warmoSvan
erTmaneTis saqmianobis gadafarvis safrTxe. aRniSnuli mosazreba
dgas ministrTa komitetis (51) 30 rezoluciis ukan, romelic Se-
exeba samTavrobaTaSoriso da arasamTavrobo saerTaSoriso orga-
nizaciebTan urTierTobebs da iZleva samarTlebriv bazas amgvari
SeTanxmebebisTvis. saxeldobr, is adgens:
i. ministrTa komitets, evropis sabWos saxeliT, SeuZlia gaafor-
mos SeTanxmebebi nebismier samTavrobaTaSoriso organizacias-
Tan sabWos kompetenciebSi Semaval sakiTxebze. amgvar SeTanx-
mebebSi, kerZod, gansazRvrul unda iqnes evropis sabWosTan am
tipis organizaciebis urTierTobaTa pirobebi;
ii. evropis sabWo an misi romelime organo uflebamosilia,
sxva evropuli samTavrobaTaSoriso organizaciis TxovniT,
ganaxorcielos evropis sabWos saqmianobis sferoSi Semavali
nebismieri funqcia. am mizniT, ministrTa komiteti aformebs
nebismier saWiro SeTanxmebas;

megobrobis mxriv, partniorobam aseve SesaZloa Seqmnas problemebi. maT Soris erT-erTi
iqneba gadawyveta sakiTxisa, vin gaxdeba monawile mxare, evrokavSiri Tu Tanamegobroba.
amJamad, mxolod evropul Tanamegobrobas gaaCnia samarTalsubieqtis statusi da Sesa-
bamisad, mxolod is aformebs saerTaSoriso xelSekrulebas. faqtiurad ki, evrokavSirs
dadebuli aqvs saerTaSoriso xelSekrulebaTa garkveuli raodenoba da amasTan dakav-
SirebiT ar Seqmnila raime saxis garTuleba. amasTan, evropuli konstituciis proeqtis
mixedviT, is iqceva samarTalsubieqtad da logikuri iqneba vivaraudoT, rom swored
is gaxdeba SeTanxmebis mxare, iqidan gamomdinare, rom TanamSromlobis ori mimarTule-
ba (sayrdeni, pillar), romlebic, Tanamegobrobis mimarTulebasTan erTad, evrokavSiris
safuZvels Seadgens, Seexeba evropis sabWos saqmianobis mimarTulebebs.
214. evropis sabWos sagareo urTierTobaTa Sesaxeb, ix. de Jonge, Johannes, Die Auswr-
tigen Beziehungen des Europarats, revised version of a report presented at a colloquy on in-
ternational, transnational and supranational parliamentary activity at Alpach, Austria, 2002
wlis 26-28 maisi.

185
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

iii. i. punqtSi moxseniebuli SeTanxmebebi, kerZod, SesaZloa iTva-


liswinebdes Semdegs:
a. Sesabamisi zomebis gatarebas evropis sabWos mxridan, raTa
aRniSnuli organizaciebisgan werilobiT an zepirad miiRos re-
gularuli informacia da moxsenebebi, an miawodos maT amgva-
ri;
b. evropis sabWos mxridan am organizaciebisTvis sakuTari mo-
sazrebebisa da saWiro momsaxurebis miwodebas maTi Txovnis Se-
mTxvevaSi;
iv. ministrTa komitets, evropis sabWos saxeliT, SeuZlia mii-
Ros Sesabamisi zomebi im saerTaSoriso arasamTavrobo organi-
zaciebTan konsultaciis gavlis mizniT, romlebic moRvaweoben
evropis sabWos kompetenciaSi moqceul sferoebSi.
amJamad arsebobs am tipis ocdaaTamde ormxrivi SeTanxmeba, romel-
Ta CamonaTvali mocemulia V danarTSi. maTi umravlesoba, ZiriTa-
dad, erTmaneTis msgavsia, gansxvavebebi ki sabWosa da partnior or-
ganizaciebs Soris arsebul kavSirebSi mdgomareobs. saparlamento
asamblea zogierTi SeTanxmebis safuZvelze awyobs debatebs, ris
Semdegac, miiReba partniori organizaciis saqmianobasTan dakavSi-
rebuli dokumenti. aRniSnuli Seexeba, magaliTad, ekonomikuri Ta-
namSromlobisa da ganviTarebis organizaciasa da evropis rekons-
truqciisa da ganviTarebis banks. ministrTa komitetis jer kidev
1952 wlis gadawyvetilebiT (rezolucia (52) 26), evropis sabWosa
da sxva saerTaSoriso organizaciebs Soris miRweul SeTanxmebaTa
proeqtebi mosazrebisaTvis gadaecema asambleas.
magaliTis saxiT ganvixilavT evropis sabWos mier gaformebul Se-
Tanxmebebs gaero-sTan, ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTare-
bis organizaciasTan (OECD) da evropaSi uSiSroebisa da TanamSrom-
lobis organizaciasTan (OSCE).

SeTanxmeba gaero-sTan
pirveli SeTanxmeba gaero-sTan 1951 wels gaformda. momdevno wels
ganxorcielda misi ganaxleba da ganvrcoba `TanamSromlobisa da same-
kavSireo SeTanxmebis~ saxiT. sabolood, 1989 wlis oqtomberSi, gaero-
s generaluri asambleis 44/6-e rezoluciis ZaliT, evropis sabWos mie-
niWa damkvirveblis statusi generalur asambleaSi. 2000 wlis Semdeg,
generaluri asambleis dRis wesrigSi figurirebs wliuri moxseneba

186
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

gaero-sa da evropis sabWos Soris urTierTobaTa Sesaxeb215. or orga-


nizacias gaaCnia mravali saerTo interesis sfero, maT Sorisaa adamia-
nis uflebebi, umciresobaTa uflebebi, brZola rasizmTan, genderuli
Tanasworoba, socialuri integracia da garemos dacva.
samxedro TvalsazrisiT erT friad sakamaTo sakiTxs warmoadgens,
unda ewodos Tu ara evropis sabWos `regionuli saagento~ gaero-s
qartiis 52-e muxlis gagebiT. am sakiTxma mniSvneloba nawilobriv
dakarga 1989 wlidan, evropis `gaerTianebasTan~ erTad, magram sabo-
loo pasuxi SekiTxvaze arasodes gamoZebnila. nebismier SemTxvevaSi,
evropis sabWo, omis Semdgom periodSi bolo xans mWidrod TanamS-
romlobda gaero-s samoqalaqo administraciasTan kosovoSi (Unmik).
gaero-sTan TanamSromloba aseve moicavs zogierT mis specialize-
bul saagentos, rogoricaa iunesko, msoflio jandacvis organi-
zacia (WHO), Sromis saerTaSoriso organizacia (ILO) da gaero-s
biuroebi q. Jenevasa da q. venaSi. am mizniT gaformda specialuri
SeTanxmebebi (ix. danarTi V).

SeTanxmeba ekonomikuri TanamSromlobisa da


ganviTarebis organizaciasTan (OECD)
1962 wels ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis orga-
nizaciam Secvala evropuli ekonomikuri TanamSromlobis organi-
zacia (OEEC), daarsebuli 1948 wels amerikuli daxmarebis ko-
ordinirebis mizniT, romelic gankuTvnili iyo dasavleT evropu-
li qveynebis omis Sedegad Seryeuli ekonomikis aRsadgenad (aSS-m
daxmarebis xeli gauwoda aRmosavleT evropis qveynebsac, magram
sabWourma zewolam da `civi omis~ konteqstma Semweobis miRebaze
maTi uari ganapiroba).
evropis sabWosa da evropuli ekonomikuri TanamSromlobis or-
ganizacias Soris TanamSromlobis SeTanxmeba 1951 wels daido. am
ukanasknelis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis or-
ganizaciiT Canacvlebisa da kanadisa da aSS-s masTan mierTebis Se-
mdeg, ori samdivnos mier gaformda sanacvlo SeTanxmeba, romelic
moiwona rogorc organizaciis sabWom, 1962 wlis 9 ianvars, ise
evropis sabWos ministrTa komitetma, 1962 wlis 1 Tebervals (re-
zolucia (62) 4). SeTanxmebis teqsti iyofa rva nawilad, romel-
Ta umravlesoba ZiriTadad moZvelebulia. qvemoT moyvanilia misi
mxolod pirveli nawili:

215. de Jonge, J., op. cit.

187
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

I. zogadi principebi

ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciasa da


evropis sabWos Soris TanamSromlobis ganmsazRvreli principebi mo-
yvanilia qvemoT.

1. or organizacias Soris TanamSromloba efuZneba ormxrivobis prin-


cips.

2. proceduruli da gamoyenebis wesebi ganisazRvreba ori organiza-


ciis mier daarsebuli mekavSire komitetebis mier. aRniSnuli komi-
tetebi organizaciis sabWosa da evropis sabWos ministrTa komitets
miawvdian moxsenebebsa da winadadebebs, rac ki SesaZloa sasargeblo
aRmoCndes maT Soris mWidro TanamSromlobis gasanviTareblad.

3. am TanamSromlobis farglebSi, organizacia evropis sabWos miawvdis


periodul moxsenebebs mis mier ukve Seswavlili ekonomikuri proble-
mebisa Tu mimdinare kvlevebis Sesaxeb.

4. garda am moxsenebebisa, evropis sabWosTvis saintereso `Sida moxma-


rebis~ dokumentacia SesaZloa oficialurad gadaeces evropis sabWos
imgvarad, rom is iyos regularulad informirebuli organizaciis sa-
qmianobis Sesaxeb.

Tavis mxriv, evropis sabWo mas miawvdis mis xelT arsebul im do-
kumentacias, rac dakavSirebuli iqneba am ukanasknelis saqmianobidan
gamomdinare problemebTan.

5. evropis sabWos damkvirveblebs SesaZloa mieceT organizaciis sa-


bWosa da teqnikuri komitetebis im Sexvedrebze daswrebis ufleba,
romelTa Tematika SesaZloa Seexebodes evropis sabWos saqmianobas.
eTgo-s samdivnos mieniWeba msgavsi uflebebi.

6. evropis sabWos ekonomikur da socialur sakiTxebze momuSave sapar-


lamento komitetebis warmomadgenlebma, SesaZloa konsultaciiT mi-
marTon organizaciis eqspertebs. am ukanasknelis TxovniT, azrTa
urTierTgacvla SesaZloa aseve moewyos mis warmomadgenlebsa da ze-
moaRniSnuli komitetebis wevrebs Soris.

7. organizaciis generalur mdivans, evropis sabWos generaluri mdi-


vnis Txovnis safuZvelze, SeuZlia am ukanasknels gauwios daxmareba
mis sxvadasxva struqturebSi ekonomikur sakiTxebTan dakavSirebuli
samuSaos momzadebaSi.

am or organizacias Soris urTierTobaTa yvelaze mniSvnelovani mxare


dReisaTvis aris saparlamento asambleis yovelwliuri debatebi, ga-

188
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

marTuli eTgo-s moxsenebis garSemo miRwevaTa Sesaxeb, romelsac aqve-


ynebs am organizaciis generaluri mdivani. asambleis wevri delegacie-
bis garda, debatebs eswrebian eTgo-s im wevri qveynebis saparlamento
delegaciebi, romlebic ar arian evropis sabWos wevrebi (amJamad es
exeba kanadis, samxreT koreis, aSS-s, iaponiis, avstraliis, axali ze-
landiisa da meqsikis parlamentebs).
debatebis miwuruls, asambleis gafarToebul sxdomaze miiReba re-
zolucia eTgo-s saqmianobis Sesaxeb, romelic egzavneba yvela Se-
sabamis mTavrobas. sabWos arawevri delegaciebi dokumentis SemuS-
avebaSi monawileoben ekonomikur saqmeTa da ganviTarebis komitetis
farglebSi. am delegaciaTa wevrebs gaaCniaT asambleis debatebze da
rezoluciebis miRebisas gamosvlisa da xmis micemis uflebebi.
evropis sabWo analogiuri formiT TanamSromlobs evropis rekons-
truqciisa da ganviTarebis bankTan (EBRD).

SeTanxmeba evropaSi uSiSroebisa da TanamSromlobis


organizaciasTan (euTo OSCE)
evropis sabWosa da euTo-s Soris SeTanxmeba (faqtiurad, warmoad-
gens TanamSromlobis saSualebaTa nusxas) gaformda 2000 wels (ix.
danarTi IX). euTo aris evropaSi uSiSroebisa da TanamSromlobis
konferenciis instituciuri versia, romelic 1979 wlis 1 agvis-
tos, helsinkis saboloo aqtis safuZvelze aRmocenda.
evropis sabWos asamblea garkveuli xnis ganmavlobaSi miiCnevda, rom Se-
saZlebeli iyo, mas etvirTa euTo-s saparlamento forumis funqcia216. es
ukavSirdeboda im periods, rodesac mis farglebSi imarTeboda wliuri
debatebi uSiSroebisa da TanamSromlobis procesSi Cabmuli qveynebis
saparlamento delegaciaTa monawileobiT. Tumca, sxvadasxva mxridan,
gansakuTrebiT aSS-dan wamosulma winaaRmdegobam, romelic cdilobda
euTo-s sakuTari asambleiT aRWurvas, gamoricxa amgvari SesaZlebloba.
sabolood, q. kopenhagenSi dafuZnda euTo-s asamblea da misi samdivno,
xolo aSS-s kongresis warmomadgeneli misi pirveli generaluri mdivani
gaxda. aSkaraa, ori organizaciis saqmianobaTa koordinirebis gasaadvi-
leblad, amgvari gadawyvetileba saukeTeso ver iqneboda, magram miuxe-
davad amisa, nayofieri TanamSromloba mainc Sedga.
evropis sabWosa da euTo-s sxva saziaro interesebic gaaCiaT, ro-
goricaa TanamSromloba xmelTaSuazRvispireTis regionSi, umci-

216. ix. rekomendacia 1381 (1988).

189
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

resobaTa sakiTxebi, Tanabari SesaZleblobebi qalebsa da mamaka-


cebs Soris da romas xalxi (sia amomwuravi ar aris). isini farTod
TanamSromloben aseve adgilze warmoebul kampaniebSi.

saparlamentTaSoriso SeTanxmebebi
parlamentebs Soris urTierTobebi ar aris cxadad regulirebuli.
isini ar warmoadgenen saerTaSoriso sajaro samarTlis kvlevis sagans
da maT ar gaaCniaT samarTalsubieqtis statusi, Tumca ki xSirad moqme-
deben ise, TiTqos marTlac flobdnen msgavs statuss. amis miuxedavad,
parlamentebi efeqtianad moRvaweoben saerTaSoriso arenaze, sadac
isini de faqto monawile mxareebad gvevlinebian. dRevandeli tenden-
cia gamoixateba saparlamentTaSoriso SeTanxmebaTa ricxvis zrdasa da
axali saerTaSoriso saparlamento institutebis daarsebaSi217.
saparlamento asambleis reglamentis me-12 muxlis Tanaxmad, biuro
`xelmZRvanelobs asambleis sagareo urTierTobebs~. am urTierTo-
baTa bolodroindeli mdgomareoba aRwerilia Sesworebul doku-
mentSi AS/Bur(2003)26, romelsac Tan erTvis saparlamentTaSoriso
SeTanxmebis proeqti.

saerTaSoriso organizaciaTa
`urTierTSemavsebeli da gamaZlierebeli
funqcia~
q. vaSingtonSi 1995 wels gamarTul evrokavSiri-aSS-s samitze miRe-
buli deklaracia saubrobs sxvadasxva saerTaSoriso organizaciis
urTierTSemavsebel da gamaZlierebel funqciaze. msgavsi ganmar-
teba Cndeba 1996 wlis euTo-s lisabonis samitze da saxelmwifo
departamentis 1997 wlis gazafxulis moxsenebaSi kongresisadmi,
nato-s gafarToebis Sesaxeb218. Tezisi ganmartebas ar saWiroebs:
saerTaSoriso organizaciebma erTmaneTs Soris ar unda gaaCaRon
konkurencia da paeqroba, aramed moaxdinon TavianTi muSaobis ko-
ordinireba meti efeqtianobisaTvis da saqmianobis gadafarvis Ta-

217. ix. Klebes, H., Les institutions parlementaires internationales, Revue Gnrale du
Droit International Public, 1988, No. 4. ganaxlebuli danarTiT, am mkvlevaris avtoro-
biT: The development of international parliamentary institutions in the series Informations
Constitutionnelles et Parlementaires, No. 159, Geneva and London, 1990. igive gamocemaSi
No. 123, 1980, ix. aseve jon d. pristmanis moxseneba erovnul parlamentebsa da saer-
TaSoriso saparlamento asambleebs Soris urTierTobaTa Sesaxeb.
218. damatebiTi informaciisTvis, ix. Klebes, H., The Quest for Democratic Security in
Europe, Washington, United States Institute of Peace, 1998.

190
erTiani samarTlebrivi sivrcisaken

vidan asacileblad. mokled, isini unda eswrafodnen urTierTdax-


marebas, raSic moipoveba maTi gavlenebis zrdis gasaRebi.
aseTi gaxlavT samoqmedo principi, magram ara mudmivi praqtika. Ti-
Toeuli saerTaSoriso organizacia, faqtiurad, sakuTari dinamikis
ganviTarebas eZiebs, rac mTlianad ar gamoricxavs SejibrebiTobas.
marTlac, berlinis kedlis aRebam, pirvel etapze evropul orga-
nizaciebs Soris xisti konkurencia moitana, Tumca nel-nela gza
dauTmo sayovelTaod sasargeblo TanamSromlobis suliskveTebas.
amas gamoxatavs `urTierTSekavSirebuli institutebis~ cneba (nato,
euTo, evropis sabWo, evrokavSiri), gamoyenebuli 1991 wlidan Crdi-
loatlantikuri aliansisa da misi partnioruli qselebis mier, axali
demokratiuli sistemebisadmi mimarTul oficialur SetyobinebebSi.
am TvalTaxedviT, aRniSvnis Rirsia `brZen kacTa jgufis~ mier 1998
wlis noemberSi ministrTa komitetisadmi miwodebuli moxseneba:
`gafarToebuli evropis Seneba gamyofi xazebis gareSe~, im period-
Si, roca evropis sabWo sakuTari 50 wlisTavis iubilis aRsaniSnavad
emzadeboda. moxseneba ixseniebs urTierTSekavSirebuli institute-
bis cnebas da miiCnevs, rom mravalinstituciuri evropa sasikeToa
da unda moxdes misi, rogorc aseTis aRiareba da ganmtkiceba. misi
azriT, imisaTvis, raTa uzrunvelyofil iqnes urTierTSemavsebeli
moqmedeba da Tavidan iqnes acilebuli saqmianobis gadafarva, sasi-
cocxlo mniSvnelobas iZens erovnul xelisuflebaTa im organoebs
Soris TanamSromloba, romlebic pasuxismgebelni arian sxvadasxva
saerTaSoriso organizaciis saqmianobaTa savaraudo sferoebis gan-
sazRvraze. amdenad, saWiroa TanamSromlobis gaRrmaveba evropis
sabWos, evrokavSirs, euTo-sa da regionul organizaciebs Soris.
mogvianebiT, rodesac 2003 wels oficialurad iqna wamowyebuli
axali samezoblo politika, evropa gamyofi xazebis gareSe, ro-
gorc cneba, evrokavSiris leqsikonSic Sevida.
2002 wlis maisis vilniusis deklaracia, `gafarToebul evropaSi
regionuli TanamSromlobisa da demokratiuli stabilurobis kon-
solidaciis Sesaxeb~, adasturebs ministrTa komitetis mier miniWe-
bul mniSvnelobas TanamSromlobis regionuli meqanizmebisadmi
(CrdiloeTis sabWo, baltiispira qveynebis TanamSromloba, cen-
traluri evropis iniciativa, stabilurobis faqti, damoukidebel
saxelmwifoTa Tanamegobroba da a.S.). analogiuri ganzraxva amoZra-
vebda aseve evropis sabWos amJamindel generalur mdivans, roca,
TanamSromlobis sxvadasxva regionuli struqturis koordinirebis
mizniT, mis mier gadawyda specialuri samuSao Sexvedris mowveva.

191
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

daskvna
evropis axali moxazulobisaken
daarsebis dRidan ganvlil droSi, evropis sabWom warmatebiT moaxer-
xa kontinentis yvela qveynis momcveli samarTlebrivi sistemisTvis
kanonis uzenaesobaze dafuZnebuli umTavresi maxasiaTeblebis ga-
mokveTa. misi samarTlis ZiriTadi koncefcia SesaZloa dajamdes
RirebulebaTa `triadaSi~, esenia: demokratia, kanonis uzenaesoba
da adamianis uflebaTa dacva. faqtiurad, mesame maTgani danarCe-
ni oris momcvelia. demokratia umravlesobisTvis gadawyvetilebis
miRebis uflebis miniWebas rodi niSnavs mxolod, umciresobis (Tu
umciresobaTa) uflebebi da Tavisuflebebi aseve saTanadod unda
iqnes garantirebuli. amis msgavsad, kanonis uzenaesoba imgvar ka-
nons gulisxmobs, romelic demokratiul CarCoebSia moqceuli da
icavs adamianis uflebebsa da ZiriTad Tavisuflebebs. evropis sa-
bWom farTod moaxdina am principebis realizeba maTi dacvisaTvis
saWiro gadawyvetilebaTa SeTavazebis gziT. amis safuZvelze, is dax-
marebas uwevs wevr qveynebs socialuri cvlilebebidan gamomdinare
gamowvevaTa daZlevaSi (misi moRvaweoba monacemTa dacvisa da bio-
eTikis sferoebSi mxolod ori magaliTia am TvalsazrisiT). meore
msoflio omis udidesi daskvna, rom adamianuri Rirseba uzenaesia,
mas ubiZgebs wevri qveynebis araerTgzis gafrTxilebisaken adamianu-
ri RirsebisTvis arsebuli mravali im safrTxis mimarT, rac socia-
lur Zvrebs ukavSirdeba. bolo wlebSi man es ideali axal wevr qvey-
nebsac gauziara da daexmara maT demokratiis rTul gzaze svlaSi.
am mxriv, evropis sabWo erT-erTi umTavresi arqiteqtoria axali evropi-
sa, romelic berlinis kedlis aRebis Semdgom, nel-nela iZens konkretul
moxazulobas. evropul organizaciebs Soris konkurencia ucxo ar aris,
magram is TandaTanobiT Tmobs poziciebs TanamSromlobis sasargeblod.
marTalia, evrokavSiri integraciis gacilebiT ufro srulyofil for-
mas ganasaxierebs, misi geografiuli momcveloba, sabWosTan SedarebiT
ufro SezRuduli kidev araerTi momdevno wlis ganmavlobaSi darCeba.
marTalia isic, rom euTo warmatebulia konfliqtebis prevenciasa da
maTi gadawyvetis teqnikuri xerxebis dasaxvaSi, magram mis gankargule-
baSi ar arsebobs standartebis dadgenaze gaTvlili raime sqema. swored
amitom, evropis sabWo mniSvnelovnad aris xvalindeli evropis nawili
- evropisa, romelic moicavs mTels kontinents da gaerTiandeba de-
mokratiisa da kanonis saziaro xedvis garSemo - da iRwvis misi erTiano-
bisaTvis saWiro saerTo standartebisaTvis, romelTac sxva evropuli
organizaciebic daudeben safuZvlad TavianT moRvaweobas.

192
danarTi
danarTi I
evropis sabWos wesdeba, sawesdebo
dokumentebi da rezoluciebi

evropis sabWos wesdeba


(q. londoni, 1949 wlis 5 maisi)1
belgiis samefos, daniis samefos, safrangeTis respublikis, ir-
landiis respublikis, italiis respublikis, luqsemburgis didi
sahercogos, niderlandebis samefos, norvegiis samefos, SvedeTis
samefosa da didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis gaerTiane-
buli samefos mTavrobebi,
darwmunebulni arian, rom miswrafeba mSvidobisaken, dafuZnebuli
samarTlianobasa da saerTaSoriso TanamSromlobaze, aris sasico-
cxlo mniSvnelobis kacobriobisa da civilizaciis gadarCenisaTvis;
xelaxla adastureben TavianT erTgulebas im sulieri da moralu-
ri principebisadmi, romlebic maTi xalxebis saerTo memkvidreobaa
da rogorc piradi, ise politikuri Tavisuflebisa da kanonis uze-
naesobis namdvil wyaros warmoadgens, es ki is principebia, romle-
bic WeSmariti demokratiis safuZvels qmnis;
sjeraT, rom am idealebis SenarCunebisa da ganxorcielebisaTvis,
saWiroa erTnairi mrwamsis mqone yvela evropul saxelmwifos
Soris ufro mtkice kavSiris arseboba;
Tvlian, rom am saWiroebaze da maTi xalxebis mier am mimarTebiT
gamoxatul miswrafebaze reagirebisaTvis, aucilebeli wingadadg-
muli nabiji iqneba iseTi organizaciis Seqmna, romelic ufro da-
aaxloebs evropis qveynebs;

1. evropul xelSekrulebaTa seriaSi evropis sabWos wesdeba rigiT pirvelia. mogvi-


anebiT damtkicebul cvlilebebsa da sawesdebo xasiaTis dokumentacias mieniWa
rigiT me-6, me-7, me-8 da me-11 nomeri.

195
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Sesabamisad gadawyveten, daafuZnon evropis sabWo, Semdgari mTa-


vrobaTa warmomadgenlebis momcveli komitetisa da sakonsulta-
cio asambleisagan da am mizniT miiRes aRniSnuli wesdeba.

Tavi I - evropis sabWos mizani

muxli 1
a. evropis sabWos mizania, miaRwios ufro did erTobas mis wevrebs
Soris, im idealebisa da miznebis dacvisa da ganxorcielebis mizniT,
romlebic warmoadgens maT saerTo memkvidreobas da xels uwyobs
maT ekonomikur da socialur progress.
b. es mizani miRweul unda iqnes sabWos organoebis mier saerTo
sakiTxebis ganxilviT, ekonomikur, socialur, kulturul, samec-
niero, samarTlebriv da administraciul sakiTxebze SeTanxmebebiT
da saerTo zomebis miRebiT, iseve rogorc adamianis uflebaTa da
ZiriTad TavisuflebaTa SenarCunebiTa da maTi Semdgomi xorc-
SesxmiT.
c. evropis sabWos wevrobam xeli ar unda SeuSalos mis wevrTa Ta-
namSromlobas gaero-sa da sxva saerTaSoriso organizaciebTan an
kavSirebTan, romelTa wevrebic isini arian.
d. erovnul TavdacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ar eqvemdeba-
reba evropis sabWos kompetencias.

Tavi II - wevroba

muxli 2
evropis sabWos wevrebi arian am wesdebis mxareebi.

muxli 3
evropis sabWos yovelma wevrma unda aRiaros kanonis uzenaesobisa
da misi iurisdiqciis qveS myofi yvela piris adamianis uflebebiTa
da ZiriTadi TavisuflebebiT sargeblobis principebi da iTana-
mSromlos keTilsindisierad da nayofierad sabWos pirvel TavSi
aRniSnuli miznis ganxorcielebisaTvis.

muxli 4
evropis nebismieri saxelmwifo, romelic miiCneva me-3 muxlis de-
bulebaTa Sesrulebis unaris mqoned da msurvelad, ministrTa ko-

196
danarTi

mitetis mier SesaZloa mowveul iqnes evropis sabWoSi gasawevria-


neblad. nebismieri amgvarad mowveuli saxelmwifo, evropis sabWo-
Si gawevriandeba generaluri mdivnisaTvis aRniSnul wesdebasTan
mierTebis sigelis deponirebis momentidan.

muxli 5
a. gansakuTrebul SemTxvevebSi, evropis qveyana, romelic miiCneva
me-3 muxlis debulebaTa Sesrulebis unaris mqoned da msurvelad,
ministrTa komitetma SesaZloa moiwvios evropis sabWos asocirebul
wevrad saTanamSromlod. nebismieri amgvarad mowveuli saxelmwifo
xdeba asocirebuli wevri generaluri mdivnisaTvis aRniSnuli wes-
debis miRebis Sesaxeb sigelis deponirebis momentidan. asocirebuli
wevri uflebamosilia warmodgenil iqnes mxolod sakonsultacio
asambleaSi.
b. wesdebaSi termini `wevri~ moicavs asocirebul wevrs, garda im
SemTxvevebisa, rodesac igi gamoyenebulia ministrTa komitetSi
warmomadgenlobasTan dakavSirebiT.

muxli 6
me-4 da me-5 muxlebis Sesabamisad ganxorcielebul mowvevamde,
ministrTa komiteti gansazRvravs asambleaSi warmomadgenelTa im
raodenobas, ra raodenobis warmodgenazec uflebamosilia wevro-
bis kandidati da mis proporciul finansur Senatans.

muxli 7
evropis sabWos nebismier wevrs SeuZlia gavides organizaciis ri-
gebidan, generaluri mdivnisaTvis amis Sesaxeb formaluri Setyo-
binebis wardgenis gziT. amgvari gasvla ZalaSi Seva finansuri wlis
bolos, Tuki Setyobineba gakeTebulia finansuri wlis pirveli
cxra Tvis ganmavlobaSi, xolo im SemTxvevaSi, Tuki Setyobineba
gakeTebulia finansuri wlis ukanaskneli sami Tvis ganmavlobaSi,
is ZalaSi Seva Semdgomi finansuri wlis dasasrulisTvis.

muxli 8
evropis sabWos nebismier wevrs, romelmac seriozulad daarRvia me-3
muxli, SesaZloa SeuCerdes warmomadgenlobis ufleba da ministrTa
komitetis mier moeTxovos organizaciidan gasvla me-7 muxlis Sesabami-
sad. im SemTxvevaSi, Tuki mxare ar Seasrulebs am moTxovnas, komitets,
mis mier dadgenili dRidan, SeuZlia Seuwyvitos mas sabWos wevroba.

197
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

muxli 9
ministrTa komitets SeuZlia droebiT SeuCeros komitetSi da
sakonsultacio asambleaSi warmomadgenlobis ufleba im wevrs,
romelmac ver aRasrula Tavisi finansuri valdebulebani da es
gagrZeldes manam, sanam es valdebulebebi rCeba Seusrulebeli.

Tavi III - zogadi debulebani

muxli 10
evropis sabWos organoebia:
i. ministrTa komiteti;
ii. sakonsultacio asamblea.
orive organos emsaxureba evropis sabWos samdivno.

muxli 11
evropis sabWo ganlagebulia q. strasburgSi.

muxli 12
evropis sabWos oficialuri enebia inglisuri da franguli. minis-
trTa komitetisa da sakonsultacio asambleis reglamentebi gan-
sazRvravs sxva enebis gamoyenebis pirobebsa da garemoebebs.

Tavi IV - ministrTa komiteti

muxli 13
ministrTa komiteti warmoadgens organos, romelic moqmedebs
evropis sabWos saxeliT, Tanaxmad me-15 da me-16 muxlebisa.

muxli 14
yoveli wevri qveyana uflebamosilia, ministrTa komitetSi hyavdes
erTi warmomadgeneli. TiToeul warmomadgenels aqvs erTi xmis ufle-
ba. ministrTa komitetSi warmomadgenlebi arian sagareo saqmeTa minis-
trebi. im SemTxvevaSi, rodesac sagareo saqmeTa ministris warmodgena
ver xerxdeba, an garkveul garemoebaTa gamo es ar aris sasurveli,
misi movaleobebis Sesasruleblad SesaZloa dasaxelebul iqnes sxva
piri, romelic, SeZlebisdagvarad, unda iyos mTavrobis wevri.

198
danarTi

muxli 15
a. sakonsultacio asambleis rekomendaciis safuZvelze an saku-
Tari iniciativiT, ministrTa komiteti ganixilavs evropis sabWos
miznis miRwevisaTvis saWiro zomebs, konkretul sakiTxebze kon-
venciebisa da SeTanxmebebis dadebisa da mTavrobaTa mier speci-
fikur sakiTxebze saerTo politikis SemuSavebis CaTvliT. misi
gadawyvetilebebis Sesaxeb wevrebs ecnobeba generaluri mdivnis
meSveobiT.
b. komitetis gadawyvetilebebs, Sesabamis SemTxvevebSi, SesaZloa
mieces rekomendaciis saxe wevri qveynebis mTavrobebisadmi da am
ukanasknelT moeTxovos komitetisaTvis im zomebis Sesaxeb Set-
yobineba, romlebic maT am rekomendaciebTan dakavSirebiT gaata-
res.

muxli 16
ministrTa komiteti, 24-e, 28-e, 30-e, 32-e, 33-e da 35-e muxle-
bis debulebaTa Sesabamisad, romlebic sakonsultacio asambleis
uflebamosilebebs ukavSirdeba, iRebs savaldebulo xasiaTis ga-
dawyvetilebebs evropis sabWos Sida organizaciul da mowyobas-
Tan dakavSirebul yvela sakiTxze. am mizniT, ministrTa komiteti
SeimuSavebs saWiro finansur da administraciul zomebs.

muxli 17
ministrTa komiteti uflebamosilia, Camoayalibos sakonsultacio
da teqnikuri komitetebi an komisiebi yvela im specialuri miznis-
Tvis, romelic SesaZloa sasurvelad iqnes miCneuli.

muxli 18
ministrTa komiteti amtkicebs sakuTar reglaments, romelic,
sxvebTan erTad, gansazRvravs Semdeg sakiTxebs:
i. qvorumi;
ii. Tavmjdomaris daniSvnis wesi da Tanamdebobaze yofnis vada;
iii. dRis wesrigSi sakiTxebis Setanis procedura, rezoluciebis
Taobaze winadadebaTa Setyobinebis CaTvliT;
iv. alternatiuli kandidaturis wardgenis Taobaze saWiro Set-
yobinebebi me-14 muxlis Sesabamisad.

199
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

muxli 19
ministrTa komiteti sakonsultacio asambleis TiToeul sxdomaze
warmoadgens Tavisi saqmianobis Sesaxeb angariSs, Sesabamisi doku-
mentaciis TandarTviT.
muxli 20
a. ministrTa komitetis rezoluciebi exeba Semdeg mniSvnelovan
sakiTxebs:
i. me-15 muxlis a. punqtiT gaTvaliswinebul rekomendaciebs;
ii. me-19 muxlTan dakavSirebul sakiTxebs;
iii. 21-e muxlis a(i) da b. punqtebiT gaTvaliswinebul sakiTxebs;
iv. 33-e muxliT gaTvaliswinebul sakiTxebs;
v. 1-li muxlis d. punqtSi, me-7, me-15, me-20 da 22-e muxlebSi
SesworebaTa Semtan rekomendaciebs;
vi.nebismieri sxva sakiTxi, romelzec komiteti qvemomoce-
muli d. punqtis Sesabamisad miRebuli rezoluciiT ga-
dawyvets, rom misi mniSvnelobidan gamomdinare, eqvemde-
bareba erTxmad miRebas, saWiroebs kenWisyraSi monawile-
Ta xmebis erTsulovnebasa da komitetSi uflebamosil
warmomadgenelTa ubralo umravlesobas.
b. reglamentidan an finansuri da administraciuli norme-
bidan gamomdinare sakiTxebi SesaZloa gadawydes komitetSi
uflebamosil warmomadgenelTa ubralo umravlesobiT.
c. ministrTa komitetis mier me-4 da me-5 muxlebis Sesabamisad
miRebuli rezoluciebi saWiroebs komitetSi uflebamosil warmo-
madgenelTa xmebis or mesameds.
d. komitetis yvela sxva rezolucia, dakavSirebuli biuje-
tis miRebasTan, reglamentTan da finansur da administra-
ciul normebTan, am wesdebis muxlebis Semsworebel rekomen-
daciebTan, garda zemomocemul a(v) punqtSi CamoTvlilisa
da imis Sesaxeb, Tu romeli punqti unda iqnes gamoyenebuli
gaurkvevlobis SemTxvevaSi, saWiroebs kenWisyraSi monawile-
Ta or mesamedsa da komitetSi uflebamosil warmomadgenelTa
ubralo umravlesobas.

200
danarTi

muxli 21
a. Tu komiteti sxvagvarad ar gadawyvets, ministrTa komitetis
Sexvedrebi tardeba:
i. daxurul kars miRma an;
ii. sabWos ganlagebis adgilze.
b. komiteti gadawyvets, Tu ra saxis informacia SeiZleba gaxdes
sajaro daxurul kars miRma Catarebul SexvedraTa daskvnebisa da
debatebis Taobaze.
c. komiteti ikribeba sakonsultacio asambleis yoveli sxdomis
dawyebamde da dawyebisas, iseve rogorc sxva dros gadawyvetile-
bisamebr.

Tavi V- sakonsultacio asamblea

muxli 22
sakonsultacio asamblea evropis sabWos saTaTbiro organoa. is
ganixilavs wesdebis Tanaxmad mis kompetenciaSi Semaval sakiTxebs
da Tavis daskvnebs rekomendaciebis saxiT warudgens ministrTa
komitets.

muxli 232
a. sakonsultacio asamblea uflebamosilia, imsjelos da gas-
ces rekomendaciebi nebismier sakiTxze, evropis sabWos miznisa da
kompetenciis farglebSi, rogorc amas gansazRvravs winamdebare
wesdebis I Tavi. is ganixilavs da iZleva rekomendaciebs aseve ne-
bismier sakiTxze, romelzec sakonsultaciod mimarTavs ministrTa
komiteti.
b. asamblea adgens Tavis dRis wesrigs zemomocemul a. punqtis
debulebaTa gaTvaliswinebiT. am mimarTebiT, is iTvaliswinebs
sxva evropul samTavrobaTaSoriso organizaciebis saqmianobas,
romelTa wevrebic arian evropis sabWos zogierTi an yvela wev-
ri qveyana.
c. asambleis Tavmjdomare, gaurkvevlobis SemTxvevaSi, gadawyvets,
aris Tu ara sxdomis msvlelobisas wamoWrili sakiTxi dRis wesri-
giT gaTvaliswinebuli.

2. rogorc Sesworebulia 1951 wlis maisSi.

201
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

muxli 24
sakonsultacio asamblea, 38-e muxlis d. punqtis debulebaTa sru-
li dacviT, 23-e muxliT mis kompetencias daqvemdebarebuli ne-
bismieri sakiTxis ganxilvisa da misTvis moxsenebis, dRis wesrigis
sakiTxebis Seswavlisa da momzadebis mizniT da yvela saprocedu-
ro sakiTxze rCevebis SesamuSaveblad, ayalibebs komitetebsa da
komisiebs.

muxli 253
a. sakonsultacio asamblea Sedgeba TiToeuli wevri qveynis warmo-
madgenlebisgan, romelTac irCeven an niSnaven erovnuli parlamentebi
TavianTi rigebidan, maT mierve dadgenili formiT. Tumca, TiToeuli
wevri qveynis mTavrobas aqvs ufleba, damatebiT ganaxorcielos we-
vrTa daniSvnis saWiro procedura parlamentis sxdomebs Soris pe-
riodSi da rodesac am ukanasknelis mier ar aris dadgenili am dros
gamosayenebeli procedura. TiToeuli warmomadgeneli unda iyos im
wevri qveynis moqalaqe, romelsac is warmoadgens da imavdroulad,
ar unda iyos ministrTa komitetis wevri.
amgvarad daniSnul warmomadgenelTa uflebamosilebis vada ai-
Tvleba maTi daniSvnis Semdgomi plenaruli sxdomis gaxsnidan; aR-
niSnuli vada iwureba Semdgomi an misi momdevno plenaruli sxdo-
mis gaxsnis momentisaTvis, garda im SemTxvevebisa, rodesac am pe-
riodSi gamarTulia erovnuli saparlamento arCevnebi, ra drosac,
wevrebs eZlevaT axali delegaciis dakompleqtebis ufleba.
im SemTxvevaSi, Tuki wevri qveyana avsebs gardacvalebis an gadad-
gomis Sedegad gaCenil vakansias, an morigi saparlamento arCevnebis
Catarebis Semdeg axorcielebs delegaciis dakompleqtebis pro-
ceduras, axal warmomadgenelTa uflebamosilebis vada aiTvleba
asambleis morigi sxdomidan, romelic mosdevs maT daniSvnas.
b. asambleis sxdomis dros, mis arc erT warmomadgenels ar Sei-
Zleba CamoerTvas mandati asambleis Tanxmobis gareSe.
c. yvela warmomadgeneli uflebamosilia, hyavdes Semcvleli,
romelic misi aryofnis SemTxvevaSi daeswreba sxdomas, mimarTa-
vs sityviT da miscems xmas. zemomoyvanili a. punqtis debulebebi
vrceldeba Semcvlelis daniSvnis procedurazec.

3. a. punqtis pirveli winadadeba, rogorc Sesworebulia 1951 wlis maisSi. a. pun-


qtis bolo ori abzaci daemata 1953 wlis maisSi; a. punqtis pirveli abzaci Ses-
worebul iqna 1970 wlis oqtomberSi.

202
danarTi

muxli 264
wevr qveynebs gaaCniaT ufleba, hyavdeT Semdegi raodenobis war-
momadgenlebi:
albaneTi 4
andora 2
somxeTi 4
avstria 6
azerbaijani 6
belgia 7
bosnia da hercegovina 5
bulgareTi 6
xorvatia 5
kviprosi 3
CexeTis respublika 7
dania 5
estoneTi 3
fineTi 5
safrangeTi 18
saqarTvelo 5
germania 18
saberZneTi 7
ungreTi 7
islandia 3
irlandia 4
italia 18
latvia 3
lixtenSteini 2
litva 4
luqsemburgi 3

4. Sesworebulia 1951 wlis dekemberSi, 1958 wlis maisSi, 1961 wlis noemberSi, 1963
wlis maisSi, 1965 wlis maisSi, 1971 wlis TebervalSi, 1974 wlis dekemberSi, 1976
wlis oqtomberSi, 1978 wlis ianvarSi, 1978 wlis noemberSi, 1988 wlis noemberSi,
1989 wlis maisSi, 1990 wlis noemberSi, 1991 wlis noemberSi, 1992 wlis maisSi, 1993
wlis maisSi, 1993 wlis ivnisSi, 1993 wlis oqtomberSi, 1994 wlis noemberSi, 1995
wlis TebervalSi, 1995 wlis noemberSi, 1996 wlis TebervalSi, 1996 wlis noem-
berSi, 1999 wlis aprilSi, 2001 wlis ianvarSi, 2002 wlis maisSi, 2003 wlis aprilsa
da 2004 wlis oqtomberSi.

203
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

malta 3
moldova 5
monako 2
niderlandebi 7
norvegia 5
poloneTi 12
portugalia 7
rumineTi 10
ruseTis federacia 18
san-marino 2
serbia da montenegro 7
slovakeTis respublika 5
slovenia 3
espaneTi 12
SvedeTi 6
Sveicaria 6
`iugoslaviis yofili respublika
makedonia~ 3
TurqeTi 12
ukraina 12
didi britaneTisa da CrdiloeT
irlandiis gaerTianebuli samefo 18

muxli 275
sakonsultacio asambleis debatebze ministrTa komitetis koleqtiuri,
iseve rogorc mis calkeul wevrTa an maT SemcvlelTa warmomadgenlo-
bis pirobebi ganisazRvreba komitetis mier, asambleasTan konsultaciis
Semdeg damtkicebuli proceduruli wesiT aRniSnul sakiTxze.

muxli 28
a. sakonsultacio asamblea amtkicebs sakuTar reglaments da Ta-
visi wevrebidan irCevs Tavmjdomares, romlis uflebamosilebis
vada gastans momdevno plenarul sxdomamde.
b. Tavmjdomare akontrolebs asambleis saqmianobis procesualur
mxares, magram ar monawileobs debatebsa da kenWisyraSi. Tavmjdo-

5. rogorc Sesworebulia 1951 wlis maisSi.

204
danarTi

maris Semcvlels SeuZlia daeswros sxdomas, gamovides sityviT da


misces xma mis magier.
c. reglamenti, inter alia, gansazRvravs:
i. qvorums;
ii. Tavmjdomarisa da sxva Tanamdebobis pirTa arCevis wessa da
maTi uflebamosilebis vadebs;
iii. dRis wesrigis Sedgenisa da warmomadgenelTaTvis misi gac-
nobis wess;
iv. warmomadgenelTa da maT SemcvlelTa saxelebis Setyobinebis
drosa da wess.

muxli 29
30-e muxlis debulebebis Tanaxmad, sakonsultacio asambleis yve-
la rezolucia saWiroebs kenWisyraSi monawileTa xmebis or mesa-
meds. maT Soris aris rezoluciebi, romlebic:
i. moicavs ministrTa komitetisadmi gakeTebul rezoluciebs;
ii. komitets warudgens asambleaze gansaxilvel sakiTxebs;
iii. qmnis komitetebs an komisiebs;
iv. gansazRvravs sxdomebis dawyebis TariRs;
v. gansazRvravs im rezoluciaTa misaRebad saWiro umravleso-
bis wess, romlebic ar aris gaTvaliswinebuli zemomoyvanili
i-iv qvepunqtebiT, an gaurkvevlobis SemTxvevaSi gansazRvra-
vs, Tu rogori umravlesobaa saWiro;

muxli 30
Tavis Sida procedurul sakiTxebze, maT Soris Tanamdebobis pir-
Ta arCevasTan, komitetebsa da komisiebSi samuSaod pirTa dasaxe-
lebasTan da reglamentis miRebasTan dakavSirebiT Sedgenili re-
zoluciebi, sakonsultacio asambleis mier miiReba mis mierve 29-e
muxlis v. punqtis Sesabamisad dadgenili umravlesobiT.

muxli 31
debatebi ministrTa komitetisadmi gankuTvnil winadadebebze, sa-
kiTxis sakonsultacio asambleis dRis wesrigSi dayenebasTan daka-
vSirebiT, unda Semoifarglos warmodgenil sakiTxze miTiTebiTa

205
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

da misi dRis wesrigSi Setanis sawinaaRmdego da momxre argumente-


bis dasaxelebiT.

muxli 32
sakonsultacio asamblea plenarul sxdomaze ikribeba weliwadSi er-
Txel, romlis TariRi da xangrZlivoba asambleis mier ganisazRvreba
imgvarad, rom SeZlebisdagvarad Tavidan iqnes acilebuli erovnul
doneze saparlamento sxdomebTan da gaero-s generaluri asambleis
sxdomebTan Tanxvedra. plenaruli sxdomis xangrZlivoba arc erT
SemTxvevaSi ar unda aRematebodes erT Tves, garda im SemTxvevisa,
rodesac asamblea da ministrTa komiteti SeTanxmdeba sxva vadebze.

muxli 33
asambleis plenaruli sxdomebi tardeba sabWos ganlagebis adgil-
ze, Tuki ar arsebobs asambleisa da komitetis sxvagvari gadawyve-
tileba.

muxli 346
sakonsultacio asamblea sagangebo sxdomaze SesaZloa Seikribos
rogorc ministrTa komitetis, ise asambleis Tavmjdomaris inicia-
tiviT, maTi urTierTSeTanxmebis Semdeg. amgvari SeTanxmeba aseve
unda gansazRvravdes sxdomis Catarebis TariRsa da adgils.

muxli 35
Tuki asamblea sxvagvarad ar gadawyvets, misi debatebi atarebs
sajaro xasiaTs.

Tavi VI - samdivno

muxli 36
a. samdivno Sedgeba generaluri mdivnis, generaluri mdivnis
moadgilisa da saWiro raodenobis TanamSromelTagan.
b. generalur mdivansa da mis moadgiles, ministrTa komitetis
rekomendaciiT, niSnavs sakonsultacio asamblea.
c. samdivnos danarCeni TanamSromlebi, administraciuli norme-
bis Sesabamisad, iniSnebian generaluri mdivnis mier.

6. rogorc Sesworebulia 1951 wlis maisSi.

206
danarTi

d. samdivnos arc erTi wevri ar unda msaxurobdes romelime mTa-


vrobis anazRaurebad Tanamdebobaze, ar unda iyos sakonsultacio
asambleisa Tu erovnuli sakanonmdeblo xelisuflebis wevri, an
eweodes mis movaleobasTan SeuTavsebel raime saqmianobas.
e. samdivnos saStato wevrebi generaluri mdivnis winaSe sazeimo vi-
TarebaSi adastureben, rom evropis sabWos winaSe maT gaaCniaT valde-
bulebebi, rom isini maTze dakisrebul movaleobas Seasruleben keTil-
sindisierad da erovnuli interesebis sasargeblod miukerZoeblad, ar
miiReben da ar moiZieben evropis sabWosTvis ucxo nebismieri mTavrobi-
sagan an xelisuflebisagan miTiTebebs, TavianTi saqmianobis warmoebas-
Tan dakavSirebiT da Seikaveben Tavs nebismieri qmedebisagan, ramac Se-
saZloa asaxva hpovos maTze, rogorc mxolod evropis sabWos winaSe
angariSvaldebul saerTaSoriso moxeleebze. generaluri mdivani da
misi moadgile amgvari Sinaarsis gancxadebas akeTebs komitetis winaSe,
xolo saStato nebismieri sxva wevri generaluri mdivnis winaSe.
f. yvela wevri unda scemdes pativs generaluri mdivnisa da samdi-
vnos TanamSromelTa movaleobebis eqskluziurad saerTaSoriso xa-
siaTs da ar unda cdilobdes maT saqmianobaze zegavlenis moxdenas.

muxli 37
a. samdivno mdebareobs sabWos ganlagebis adgilze.
b. generaluri mdivani samdivnos saqmianobaze pasuxismgebelia mi-
nistrTa komitetis winaSe. sxva saqmianobasTan erTad, 38-e muxlis
d. punqtis Tanaxmad, is sakonsultacio asambleas uzrunvelyofs
imgvari samdivnoTi Tu sxva saxis daxmarebiT, rogorsac moiTxovs
es ukanaskneli.

Tavi VII - finansebi

muxli 387
a. TiToeuli wevri qveyana anazRaurebs ministrTa komitetsa da
sakonsultacio asambleaSi sakuTari warmomadgenlobis xarjebs.
b. samdivnosa da yvela sxva saerTo xarjebi TiToeul wevr qveya-
nas Soris nawildeba komitetis mier wevri qveynebis mosaxleobis
raodenobis Sesabamisad gansazRvruli proporciiT. asocirebuli
wevris Senatans gansazRvravs komiteti.

7. 38-e muxlis c. punqti damatebulia 1951 wlis maisSi.

207
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

c. finansuri normebis Sesabamisad, sabWos biujeti generaluri


mdivnis mier dasamtkiceblad waredgineba komitets.
d. generaluri mdivani komitets gadascems asambleis moTxovnas
damatebiTi Tanxebis gamoyofis Sesaxeb, rac scildeba misi da mis
mier warmoebuli saqmianobisTvis biujetiT ukve gaTvaliswinebul
xarjebs.
e. generaluri mdivani ministrTa komitets aseve warudgens am
ukanasknelisTvis gadacemuli nebismieri rekomendaciis gansaxor-
cieleblad saWiro xarjebis savaraudo odenobas. nebismieri rezo-
lucia, romlis ganxorcielebac moiTxovs damatebiT xarjebs, ar
ganixileba ministrTa komitetis mier miRebulad, Tuki is ar da-
amtkicebs aRniSnuli damatebiTi xarjebis gamoangariSebul ode-
nobas.

muxli 39
generaluri mdivani wevri qveynebis mTavrobebs yovelwliurad ac-
nobebs maTi Senatanis odenobas, romlis dafarva xorcieldeba Ti-
Toeuli wevris mier generalur mdivanTan. finansuri valdebuleba
Cndeba Setyobinebis miRebis dRidan da unda daifaros ara ugvianes
eqvsi Tvis vadaSi.

Tavi VIII - privilegiebi da imunitetebi

muxli 40
a. evropis sabWo, wevri qveynebis warmomadgenlebi da samdivno, Ti-
Toeuli monawile mxaris teritoriaze sargebloben imgvari privile-
giebiTa da imunitetebiT, rac gonivrulobis farglebSi aucilebelia
maTi funqciebis gansaxorcieleblad. aRniSnuli gulisxmobs sakon-
sultacio asambleis yvela warmomadgenlis imunitets dakavebisgan
Tu sxva samarTlebrivi Ziebisgan yvela wevri qveynis teritoriaze,
iseve rogorc asambleaSi an mis komitetebsa da komisiebSi ganxilvis
dros azris gamoTqmisa da xmis micemis Tavisuflebas.
b. mxareebi SeZlebisdagvarad droulad deben SeTanxmebas a. pun-
qtis debulebaTa ganxorcielebis mizniT. amasTan dakavSirebiT,
ministrTa komiteti rekomendacias aZlevs wevri qveynebis mTavro-
bebs, miiRon SeTanxmeba, romelic gansazRvravs yvela wevri qveynis
teritoriaze miniWebul privilegiebsa da imunitetebs. amasTan er-
Tad, safrangeTis respublikis mTavrobasTan unda gaformdes spe-

208
danarTi

cialuri SeTanxmeba, romelic gansazRvravs sabWos sasargeblod


moqmed privilegiebsa da imunitetebs misi ganlagebis adgilze.

Tavi IX - Sesworebebi

muxli 41
a. aRniSnul wesdebaSi Sesworebebis SetanasTan dakavSirebuli wina-
dadebebi, SesaZloa SemuSavebul iqnes ministrTa komitetSi, an 23-e
muxlSi gaTvaliswinebuli pirobebiT, sakonsultacio asambleaSi.
b. komiteti iZleva rekomendacias da uzrunvelyofs oqmSi mis
mier saWirod miCneul SesworebaTa Setanas.
c. oqmi SesworebaTa Setanis Sesaxeb ZalaSi Sedis mxareTa ori me-
samedis mier misi xelmowerisa da ratifikaciis Semdeg.
d. am muxlis wina punqtebis debulebaTa miuxedavad, 23-e-35-e, 38-e
da 39-e muxlebSi Setanili Sesworebebi, damtkicebuli komitetisa da
asambleis mier, ZalaSi Seva generaluri mdivnis Sesabamisi rwmunebis
wevri qveynebis mTavrobebisaTvis gagzavnis TariRidan, romelSic da-
dasturebulia maTi amgvari saxiT damtkiceba. es punqti ar moqmedebs
asambleis meore plenaruli sxdomis dasrulebamde.

Tavi X - daskvniTi debulebani

muxli 42
a. winamdebare wesdeba eqvemdebareba ratifikacias. saratifika-
cio sigelebis deponireba xorcieldeba didi britaneTisa da Crdi-
loeT irlandiis gaerTianebuli samefos mTavrobasTan.
b. winamdebare wesdeba ZalaSi Sedis Svidi saratifikacio sigelis
deponirebis dRidan. gaerTianebuli samefos mTavroba yvela xel-
momwer mTavrobas acnobebs evropis sabWos wesdebis ZalaSi Sesvlis
Sesaxeb da evropis sabWos wevrTa nusxas aRniSnuli TariRisaTvis.
c. amis Semdeg, yoveli sxva xelmomweri qveyana wesdebis mxare xde-
ba misi saratifikacio sigelis deponirebis TariRidan.
amis dasturad, Sesabamisad uflebamosilma qvemore xelmomwerebma
xeli moaweres winamdebare wesdebas.
Sesrulebulia q. londonSi 1949 wlis 5 maiss, erT egzemplarad,
inglisur da frangul enebze. orive teqsti Tanabrad avTenturia

209
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

da Sesanaxavad gadaecema gaerTianebuli samefos mTavrobis arqi-


vebs, romelic uzrunvelyofs Sesabamisad damowmebuli aslebis
sxva xelmomweri mTavrobisaTvis miwodebas.

ministrTa komitetis me-8 da me-9 sxdomebze


miRebuli sawesdebo xasiaTis dokumentebi8,
gamiznuli Sesworebul wesdebaSi maTi saboloo
CarTvisaTvis

I - ministrTa komitetis me-8 sxdomaze miRebuli rezolucia


1951 wlis maisi
ministrTa komiteti,
iRebs ra mxedvelobaSi sakonsultacio asambleis mier wamoyenebul
winadadebebs evropis sabWos wesdebis SesworebasTan dakavSirebiT;
miiCnevs ra, rom qvemomocemuli debulebebi ar aris Seusabamo am-
Jamindel wesdebasTan,
gamoTqvams survils, xorci Seasxas Semdgom debulebebs:

axali wevri qveynebis miReba


ministrTa komiteti, wevrad an asocirebul wevrad saxelmwifos
mowvevamde evropis sabWoSi, wesdebis me-4 da me-5 muxlebis Sesa-
bamisad, an evropis sabWos wevri qveynisadmi me-8 muxlis Tanaxmad
mimarTvamde, datovos organizacia, arsebuli praqtikis gaTva-
liswinebiT, Tavdapirvelad konsultacias gadis sakonsultacio
asambleasTan.

ministrTa komitetis uflebamosilebani


(wesdebis me-15 muxli)
ministrTa komitetis daskvnebma, daniSnulebisamebr, SesaZloa mii-
Ros konvenciis an SeTanxmebis saxe. am SemTxvevaSi gamoiyeneba Se-
mdegi Sinaarsis debulebani:

8. `sawesdebo xasiaTis dokumentebis~ es gamocema, franguli da inglisuri versie-


bis zusti Sesatyvisobis mizniT, iTvaliswinebs sityvier Sesworebebs, rac mowone-
bul iqna ministrTa moadgileebis me-40 Sexvedraze (8-16 ivnisi, 1956 weli).

210
danarTi

i. konvencia an SeTanxmeba, misi Semdgomi ratifikaciis mizniT,


generaluri mdivnis mier gadaecema TiToeul wevr qveyanas;
ii. TiToeuli wevri iRebs valdebulebas, amgvari gadacemidan
erTi wlis vadaSi an, Tuki gansakuTrebul garemoebaTa gamo es
SeuZlebelia, Tvrameti Tvis ganmavlobaSi, konvenciis an SeTanxme-
bis ratifikaciis sakiTxi daayenos qveynis kompetenturi organos
an organoebis winaSe;
iii. saratifikacio sigelebi deponirdeba generalur mdivanTan;
iv. konvencia an SeTanxmeba savaldebulo xasiaTs iZens mxolod im
wevr qveynebTan mimarTebaSi, romelTac moaxdines misi ratifika-
cia.

erToblivi komiteti
i. erToblivi komiteti aris evropis sabWos makoordinirebeli
organo. ministrTa komitetisa da sakonsultacio asambleis Se-
sabamisi uflebamosilebebisadmi zianis miuyeneblad, erToblivi
komitetis funqciebSi, kerZod, Sedis:
a. am ori uwyebisaTvis saerTo problemebis Seswavla;
b. maTi yuradRebis gamaxvileba organizaciisTvis savaraudod
gansakuTrebuli interesis mqone sakiTxebze;
c. winadadebebis wamoyeneba ministrTa komitetisa da sakon-
sultacio asambleis sxdomaTa dRis wesrigis proeqtebTan
dakavSirebiT;
d. romelime am ori uwyebis mier miRebuli rekomendaciebis
praqtikuli xorcSesxmis saSualebaTa Seswavla da xelSew-
yoba.
ii. a. erTobliv komitets, rogorc wesi, akompleqtebs Tormeti we-
vri, romelTagan xuTi warmoadgens ministrTa komitets, Svi-
di ki sakonsultacio asambleas. maT Soris, H[RIFLR wevrad
Seyvanili iqneba sakonsultacio asambleis prezidenti.
wevrTa raodenobis gazrda SesaZlebelia ministrTa komi-
tetsa da asambleas Soris miRweuli SeTanxmebis safuZvel-
ze. amisgan damoukideblad, ministrTa komitets sakuTari
SexedulebiT SeuZlia gazardos sakuTar warmomadgenelTa
raodenoba erTiT an oriT.

211
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

b. ministrTa komitetsa da sakonsultacio asambleas eniWe-


baT erTobliv komitetSi TavianT warmomadgenelTa arCevis
sakuTari meTodis SerCevis Tavisufleba.
c. generalur mdivans aqvs ufleba, mrCevlis rangSi daeswros
erToblivi komitetis Sexvedrebs.
iii. a. erToblivi komitetis Tavmjdomare aris sakonsultacio
asambleis prezidenti.
b. komitetis saqmianoba ver CaiTvleba iuridiuli Zalis mqo-
ned qvorumis ararsebobis SemTxvevaSi, romelsac Seadgens
ministrTa komitetis sami warmomadgeneli da sakonsulta-
cio asambleis xuTi warmomadgeneli.
c. erToblivi komitetis gadawyvetilebebi miiReba kenWisyris
gareSe.
d. erToblivi komitetis Sexvedrebs iwvevs Tavmjdomare,
saWiroebiT ganpirobebuli sixSiriT, gansakuTrebiT ki mi-
nistrTa komitetisa da sakonsultacio asambleis sxdome-
bamde da maT Semdeg.
e. zemoxsenebul debulebaTa gaTvaliswinebiT, erTobliv ko-
mitets SeuZlia daamtkicos sakuTari reglamenti.

specializebuli organoebi
i. a. evropis sabWom SesaZloa aiRos wevr qveynebs Soris molapa-
rakebaTa gamarTvis iniciativa, dakavSirebuli specializebuli
evropuli organoebis SeqmnasTan, romelTac ganesazRvrebaT
TavianTi kompetenciebi ekonomikur, socialur, kulturul,
samarTlebriv, administraciul Tu sxva momijnave sferoebSi.
b. yovel wevr qveyanas gaaCnia Tavisufleba, miuerTdes ne-
bismieri am tipis organos, an Tavi Seikavos amisgan.
ii. Tuki wevri qveynebi urTierTSeTanxmebiTa da sakuTari inicia-
tiviT daaarseben specializebul evropul organoebs, ganxilul
iqneba sakiTxi, Tu ramdenad iqneba sasurveli am organoebis evro-
pis sabWosTan urTierTqmedebaSi Sesvla, evropuli Tanamegobro-
bis, rogorc erTi mTelis interesebis saTanado gaTvaliswinebiT.
iii. a ministrTa komitetma SesaZloa sTxovos TiToeul am orga-
nos, misTvis perioduli moxsenebebis miwodeba maT saqmiano-
baTa Sesaxeb.

212
danarTi

b. Tuki romelime specializebuli organos damfuZnebeli


SeTanxmeba iTvaliswinebs saparlamento uwyebis arse-
bobas, am ukanasknels SesaZloa eTxovos evropis sabWos
sakonsultacio asambleisadmi perioduli moxsenebebis
miwodeba.
iv. a. specializebuli evropuli organos evropis sabWosTan
urTierTobebis ganmsazRvreli pirobebi dgindeba sabWo-
sa da Sesabamis specializebul organos Soris dadebuli
SeTanxmebiT. kerZod, es SeTanxmeba SesaZloa Seexos:
1. ormxriv warmomadgenlobasa da, sakiTxis amgvarad da-
yenebis SemTxvevaSi, evropis sabWosa da specializebuli
evropuli organos uwyebebs Soris integraciis saTanado
formebs;
2. informaciis, dokumentaciisa da statistikuri mona-
cemebis urTierTgacvlas;
3. specializebuli organos mxridan moxsenebebis miwo-
debas evropis sabWosadmi, xolo evropis sabWos rekomen-
daciebisa specializebuli organosadmi;
4. garigebebs, dakavSirebuls personalTan da adminis-
traciul, teqnikur, sabiujeto da finansur samsaxureb-
Tan.
b. amgvar SeTanxmebaTa Sesaxeb molaparakebebsa da evropis
sabWos saxeliT maT gaformebas, sakonsultacio asambleis
mier miwodebuli mosazrebis gaTvaliswinebiT, uzrunve-
lyofs ministrTa komiteti.
v. evropis sabWo, zemoxsenebul debulebaTa Sesabamisad, ufle-
bamosilia masTan urTierTobebis mwarmoebeli specializebuli
organoebis saqmianobis koordinirebaze, erToblivi debatebisa da
maTTvis, iseve rogorc wevri mTavrobebisaTvis rekomendaciebis
miwodebis gziT.

urTierTobebi samTavrobaTaSoriso da arasamTavrobo


saerTaSoriso organizaciebTan
i. ministrTa komitets, evropis sabWos saxeliT, SeuZlia SeTanx-
mebebis gaformeba nebismier samTavrobaTaSoriso organizaciasTan,
evropis sabWos kompetenciaSi Semaval sakiTxebze. am SeTanxmebebSi,

213
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

kerZod, ganisazRvreba Sesabamisi organizaciis evropis sabWosTan


urTierTobaTa wesebi.
ii. evropis sabWos an mis nebismier uwyebas eniWeba uflebamosi-
leba, itvirTos organizaciis saqmianobis sazRvrebSi moqceuli
nebismieri funqcia, romelsac miandobs sxva evropuli samTavro-
baTaSoriso organizacia. am mizniT, ministrTa komitets SeuZlia
dados nebismieri saWiro SeTanxmeba.
iii. i punqtSi moxseniebuli SeTanxmeba, kerZod, SesaZloa iTva-
liswinebdes Semdegs:
a. evropis sabWos mier saWiro zomebis miRebas, raTa Sesabamis
organizaciebs miawodos da Tavadac miiRos maTgan regu-
laruli moxsenebebi da informacia, rogorc werilobiTi,
aseve zepiri formiT;
b. evropis sabWos mier mosazrebebis SemuSavebas da am organi-
zaciebisTvis saWiro momsaxurebis gawevas.
iv. evropis sabWos saxeliT, ministrTa komitetma SesaZloa miiRos
zomebi saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebTan sabWos kom-
petenciaSi Semaval sakiTxebze konsultaciebis gamarTvis Sesaxeb.

II - wilobrivi SeTanxmebebi
(ministrTa komitetis me-9 sxdomaze miRebuli rezolucia, 1951
wlis agvisto)
ministrTa komiteti,
iRebs ra mxedvelobaSi wesdebis me-20 muxlis a. punqts, romlis Ta-
naxmad, ministrTa komitetis mier wevri qveynebis mTavrobebisadmi
SemuSavebuli rekomendaciebis damtkiceba saWiroebs kenWisyraSi
monawile warmomadgenelTa erTsulovan gadawyvetilebasa da komi-
tetis siiTi Semadgenlobis umravlesobas;
iRebs ra mxedvelobaSi sakonsultacio asambleis mier 1950 wlis
agvistoSi miRebul me-3 rekomendacias;
gaaCnia ra survili, roca ki SesaZlebelia, miRweul iqnes SeTanxme-
ba erTsulovani gadawyvetilebiT, magram amasTan, acnobierebs ra, rom
calkeulma wevrma qveynebma, garkveul garemoebebSi, SesaZloa sxva wevre-
bis mier wamowyebul saqmianobaSi monawileobisgan Tavis Sekaveba arCion;
miiCnevs ra, rom am mizniT, sasurveli iqneboda wesdebis me-20 muxlis
a. punqtiT aw ukve aRiarebuli Tavis Sekavebis proceduris imgvarad

214
danarTi

gansazRvra, rom ministrTa komitetis calkeul warmomadgenlebs


SeeZloT, winadadebaze xmis micemisgan Tavis Sekavebis gziT, Tavidan
aicilon TavianTi mTavrobebis pasuxismgebloba maTi kolegebis mier
miRebul gadawyvetilebaze,
gadawyvets Semdegs:
1. Tuki ministrTa komiteti, kenWisyraSi monawile warmomadgenelTa
erTsulovani gadawyvetilebiTa da siiTi Semadgenlobis umravlesobiT
gadawyvets, rom mis winaSe dayenebul ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT
dasaSvebia Tavis Sekaveba, es sakiTxi gadaecema ministrTa komitets; sa-
kiTxi miRebulad miiCneva mxolod mis sasargeblod xmis mimcem warmo-
madgenelTaTvis da misi gamoyenebis farglebi SeizRudeba Sesabamisad.
2. evropis sabWosaTvis nebismieri damatebiTi xarji, dakavSire-
buli zemoxsenebuli proceduriT miRebul sakiTxTan, gaiweva mxo-
lod da mxolod im wevri qveynebis mier, romelTa warmomadgenleb-
mac xma misces mis sasargeblod.

sawesdebo rezoluciebi

sawesdebo rezolucia (93) 26 damkvirveblis


statusis Sesaxeb
(miRebuli ministrTa komitetis mier 1993 wlis 14 maiss, mis 92-e
sxdomaze)
ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis me-15 muxlis a. pun-
qtisa da me-16 muxlis debulebaTa Sesabamisad,
iRebs ra mxedvelobaSi saparlamento asambleis winadadebebs evro-
pis sabWos instituciuri reformirebis Sesaxeb;
iTvaliswinebs ra saxeSecvlil politikur situacias evropasa da
msoflioSi;
darwmunebuli, rom es situacia moiTxovs mzard TanamSromlobas
evropis sabWosa da im arawevr saxelmwifoebs Soris, romlebic
iziareben organizaciis miswrafebebsa da faseulobebs;
miiCnevs ra, rom amgvar TanamSromlobas unda mieniWos institu-
ciuri forma;
miiCnevs ra, rom winamdebare debulebebi SesabamisobaSia evropis
sabWos wesdebasTan;

215
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

gadawyvets Semdegs:
I. nebismier qveyanas, romelic aRiarebs demokratiis, kano-
nis uzenaesobisa da misi iurisdiqciis qveS myofi yvela pirisTvis
adamianis uflebebiTa da ZiriTadi TavisuflebebiT garantirebis
principebs da aqvs survili, iTanamSromlos evropis sabWosTan,
ministrTa komitetma, saparlamento asambleasTan konsultaciis
gavlis Semdeg, SesaZloa mianiWos damkvirveblis statusi organi-
zaciaSi.
II. damkvirveblis statusis mqone qveynebs eniWebaT ufleba-
mosileba, TavianTi damkvirveblebi miavlinon evropis sabWos eqs-
pertTa komitetebSi, romlebic Seqmnilia wesdebis me-17 muxlis
Tanaxmad da romlebSic yvela wevr qveyanas aqvs TavianT warmomad-
genelTa daniSvnis ufleba.
III. qveynebs, romlebic sargebloben damkvirveblis statusiT,
SesaZloa mieceT ufleba, maspinZeli qveynis miwveviT, TavianTi da-
mkvirveblebi miavlinon specializebul ministrTa konferenciebze
dasaswrebad.
IV. wilobriv, gafarToebul an gafarToebul wilobriv SeTanx-
mebaTa saqmianobebSi damkvirveblis statusis mqone qveynebis mo-
nawileobis Sesaxeb gadawyvetilebebi miiReba Sesabamisi SeTanxme-
bis normaTa gaTvaliswinebiT.
V. damkvirveblis statusis floba ar iZleva ministrTa ko-
mitetSi an saparlamento asambleaSi warmomadgenlobis uflebas,
Tuki romelime am organos mier TavisTan mimarTebaSi ar iqneba
miRebuli specialuri gadawyvetileba.
VI. damkvirveblis statusis mqone qveynebs SeuZliaT TavianTi
mudmivi damkvirveblis mivlena evropis sabWoSi.
VII. saerTaSoriso samTavrobaTaSoriso organizacias, romel-
sac surs, mWidrod iTanamSromlos evropis sabWosTan da romelic
miiCneva mis saqmianobaSi Rirebuli wvlilis Semtanad, ministrTa
komitetma, saparlamento asambleasTan konsultaciis gavlis Se-
mdeg, SesaZloa mianiWos damkvirveblis statusi, damkvirveblis
statusis mqone qveynebisTvis II, III da IV muxlebSi gaTvaliswinebuli
uflebebiT.
VIII. ministrTa komitetma, saparlamento asambleasTan konsul-
taciis Semdeg, SesaZloa SeaCeros an gaauqmos damkvirveblis sta-
tusi.

216
danarTi

sawesdebo rezolucia (93) 27 ministrTa komitetis


gadawyvetilebebisTvis saWiro umravlesobis wesebis Sesaxeb
(miRebuli ministrTa komitetis mier 1993 wlis 14 maiss, mis 92-e
sxdomaze)
ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis me-15 muxlis a. pun-
qtisa da me-16 muxlis debulebaTa Sesabamisad,
iRebs ra mxedvelobaSi saparlamento asambleis winadadebebs evro-
pis sabWos instituciuri reformirebis Sesaxeb;
iTvaliswinebs ra evropis sabWos wevrTa mzard raodenobas da or-
ganizaciis samoqmedo unaris gazrdis saWiroebas;
Sesabamisad miiCnevs ra, rom sasurvelia im SemTxvevaTa Semcireba, ro-
desac ministrTa komitetis erTsulovani gadawyvetilebaa saWiro;
Tvlis ra, rom winamdebare debulebebi SesabamisobaSia evropis sa-
bWos wesdebasTan,
gadawyvets Semdegs:

I. konvenciebisa da SeTanxmebaTa gaxsna xelmosawerad


evropis sabWoSi SemuSavebuli konvenciebisa da SeTanxmebebis xel-
mosawerad gaxsnis Sesaxeb gadawyvetileba miRebul iqnes kenWisyra-
Si monawile warmomadgenelTa ori mesamedi umravlesobiTa da ko-
mitetis siiTi Semadgenlobis umravlesobiT, rogorc es gansazR-
vrulia wesdebis me-20 muxlis d. punqtiT.

II. wilobrivi SeTanxmebebi


wilobrivi da gafarToebuli SeTanxmebebis Sesaxeb sawesdebo rezo-
luciis Sesabamisad, gadawyvetileba, romelic zogierT wevr qveyanas
aZlevs uflebas, awarmoos saqmianoba wilobrivi SeTanxmebis formiT,
miRebul iqnes kenWisyraSi monawile warmomadgenelTa ori mesamedi
umravlesobiTa da komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesobiT, ro-
gorc es gansazRvrulia wesdebis me-20 muxlis d. punqtSi.

sawesdebo rezolucia (93) 28 wilobrivi da


gafarToebuli SeTanxmebebis Sesaxeb
(miRebuli ministrTa komitetis mier 1993 wlis 14 maiss, mis 92-e
sxdomaze)

217
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ministrTa komiteti,
Tvlis ra, rom evropis sabWos wesdebis Tanaxmad, misi kompeten-
ciebi moicavs farTo speqtris sferoebs, sadac is iswrafvis mis
wevrebs Soris ufro meti erTobis miRwevisken;
miiCnevs ra, rom wilobrivi SeTanxmebebi, romelTa safuZvelze,
zogierT wevr qveyanas eZleva saSualeba, ar miiRos monawileoba
sxva wevrTa mier warmoebul saqmianobaSi, rogorc amas adgens mi-
nistrTa komitetis mier 1951 wlis 2 agvistos mis me-9 sxdomaze
miRebuli sawesdebo rezolucia, aRmoCnda sargebliani;
Tvlis ra, rom evropis sabWos mier ganxiluli problemebi zog
SemTxvevaSi scildeba misi wevri qveynebis teritoriul farglebs
da rom organizacia mzad unda iyos arawevri qveynebis nebismieri
iniciativis ganxilvisaTvis, rac samTavrobaTaSoriso saqmianobis
erToblivad Catarebas SeiZleba ukavSirdebodes;
Sesabamisad miiCnevs ra, rom saWiroa moqnili, arainstituciona-
lizebuli SeTanxmebebisTvis pirobebis Seqmna, raTa zogierTma an
yvela wevrma qveyanam, iseve rogorc evropis sabWos arawevrma qve-
ynebma, SeZlon samTavrobaTaSoriso saqmianobis Tanabar sawyisebze
erToblivad warmarTva, rac Cajdeba wilobrivi, gafarToebuli
wilobrivi Tu gafarToebuli SeTanxmebis farglebSi;
iRebs ra mxedvelobaSi saparlamento asambleis dadebiT mosazre-
bas amasTan dakavSirebiT,
gadawyvets Semdegs:

I. RonisZiebebSi monawileoba
RonisZieba Tu RonisZiebaTa erToblioba, Tuki is ar xorcieldeba
evropis sabWos yvela wevri qveynis erTiani ZalisxmeviT, an Tuki
arsebobs romelime maTganis survili, masSi CarTos evropis sabWos
arawevri qveyana, SeiZleba ganxorcieldes:
- wilobrivi SeTanxmebis saxiT, evropis sabWos zogierTi wevri
saxelmwifos monawileobiT;
- gafarToebuli wilobrivi SeTanxmebis saxiT, evropis sabWos
zogierTi wevri qveynisa da erTi an ramdenime arawevri saxel-
mwifos monawileobiT;
- gafarToebuli SeTanxmebis saxiT, evropis sabWos yvela wevri qve-
ynisa da erTi an ramdenime arawevri saxelmwifos monawileobiT.

218
danarTi

II. gadawyvetileba monawileobis Sesaxeb


evropis sabWos wesdebis me-20 muxlis d. punqtSi gansazRvruli
umravlesobiT, ministrTa komiteti uflebamosilia:
- zogierT wevr qveyanas darTos neba, organizaciis farglebSi
Caataros RonisZieba Tu RonisZiebaTa erToblioba, romelTac
mxolod maT sasargeblod xmis mimcemi wevri qveynebi iziareben
da Semoifargleba amis Sesabamisad;
- wilobrivi SeTanxmebis monawile wevri qveynebis rigebSi, mT-
lianad SeTanxmebasTan an mis zogierT RonisZiebasTan misaer-
Teblad miiwvios nebismieri arawevri saxelmwifo;
- erT an RonisZiebaTa garkveul erTobliobaSi, evropis sa-
bWos wevr qveynebTan erTad samonawileod, miiwvios nebismieri
arawevri saxelmwifo.

III. biujeti
wilobrivi SeTanxmebis, gafarToebuli wilobrivi SeTanxmebisa Tu
gafarToebuli SeTanxmebis (amieridan `SeTanxmeba~) dafinanseba
xorcieldeba maTSi monawile wevri da arawevri qveynebis Senatane-
biT Semdgari biujetidan. arawevri qveynebis Senatanebis ganmsazR-
vreli cxrili dgeba SeTanxmebiT; zogadi wesis Tanaxmad, is Tanx-
mobaSi unda modiodes evropis sabWos zogad biujetSi Senatanebis
ganmsazRvreli cxrilis kriteriumTan.
biujeti yovelwliurad miiReba RonisZiebaSi monawile wevri qvey-
nebis ministrTa komitetSi warmomadgenelTagan dakompleqtebuli
organos mier, sadac saWiroebisamebr warmodgenilni arian aseve
RonisZiebaSi Cabmuli arawevri qveynebis warmomadgenlebi, romel-
Tac Sesabamisad gaaCniaT xmis micemis ufleba.
finansuri ganawesi, mutatis mutandis, gamoiyeneba SeTanxmebis biuje-
tis miRebisa da marTvisas.

IV. SeTanxmebis funqcionireba


SeTanxmebis damfuZnebeli gadawyvetileba aarsebs mis organoebs
da iRebs gansakuTrebul zomebs mis RonisZiebaTa gansaxorcie-
leblad. sxvagvari ganmartebis ararsebobis SemTxvevaSi, evropis
sabWos farglebSi moqmedi zogadi normebi, romlebic Seexeba ko-
mitetebis struqturebs, kompetenciebsa da samuSao meTodikas da

219
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

gansakuTrebiT ministrTa moadgileebis SexvedraTa maregulirebe-


li proceduruli wesebi, mutatis mutandis, gamoiyeneba SeTanxmebis
organoebisTvisac.
SeTanxmebis uwyebebs samdivno momsaxurebas gauwevs evropis sa-
bWos generaluri mdivani.

V. damatebiTi wevrebi da damkvirveblebi


Tuki SeTanxmebis damfuZnebeli gadawyvetileba ar adgens sxvagva-
rad,
- evropis sabWos nebismier wevr qveyanas, nebismier dros SeuZlia
miuerTdes nebismier SeTanxmebas, amis Sesaxeb generaluri mdivnis
saxelze gakeTebuli gancxadebis safuZvelze;
- ministrTa komitetis gadawyvetilebiT, evropis sabWos nebismie-
ri arawevri qveyana, SeTanxmebaSi ukve monawile arawevr qveynebTan
konsultaciis Semdeg, SeiZleba mowveul iqnes gafarToebul an ga-
farToebul wilobriv SeTanxmebasTan misaerTeblad;
- ministrTa komitetis gadawyvetilebiT, nebismieri arawevri
qveyana an saerTaSoriso samTavrobaTaSoriso organizacia, Se-
TanxmebaSi ukve monawile arawevr qveynebTan konsultaciis Se-
mdeg, SeiZleba mowveul iqnes gafarToebul, gafarToebul wi-
lobriv an gafarToebul SeTanxmebaSi damkvirveblis statusiT
samonawileod. damkvirvebeli qveynebi Tavisufldebian sabiuje-
to Senatanisgan.

VI. evropuli Tanamegobroba


evropuli Tanamegobroba ministrTa komitetis mier SesaZloa
mowveul iqnes wilobriv, gafarToebul wilobriv an gafarToebul
SeTanxmebaSi samonawileod. misi monawileobis Taviseburebebi ga-
nisazRvreba amgvari mowvevis Sesaxeb Sesabamis gadawyvetilebaSi.

VII. gardamavali debulebani


es dokumenti cvlis sawesdebo rezolucias wilobriv SeTanxmebaTa
Sesaxeb, miRebuls ministrTa komitetis mier 1951 wlis 2 agvistos,
mis me-9 sxdomaze. ukve arsebuli wilobrivi SeTanxmebebi ganagr-
Zobs funqcionirebas maTTvis moqmedi normebis Tanaxmad.

220
danarTi

sawesdebo rezolucia (2000) 1 evropis adgilobriv da


regionul xelisufalTa kongresis Sesaxeb9
(miRebuli ministrTa komitetis mier 2000 wlis 15 marts, ministr-
Ta moadgileebis 702-e Sexvedraze)10
ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis me-15 muxlis a. pun-
qtisa da me-16 muxlis debulebaTa Tanaxmad,
iRebs ra mxedvelobaSi sawesdebo rezolucias (94) 3 evropis adgi-
lobriv da regionul xelisufalTa kongresis daarsebis Sesaxeb;
iRebs ra mxedvelobaSi saparlamento asambleis winadadebebs evro-
pis sabWos instituciuri reformirebis Sesaxeb;
iRebs ra mxedvelobaSi evropis adgilobriv da regionul xeli-
sufalTa mudmivmoqmedi konferenciis winadadebebs misi wesde-
bis reformirebis Sesaxeb da evropis adgilobriv da regionul
xelisufalTa kongresis winadadebebs, dakavSirebuls sawesdebo
uzrunvelyofis gaZlierebasTan da qartiis gadaxedvasTan;
iTvaliswinebs ra evropis adgilobrivi da regionuli xelisufle-
bis organoTa warmomadgenel organizaciebTan, kerZod ki evropis
regionTa asambleasa da evropis municipalitetebisa da regionebis
sabWosTan ganvlil konsultaciebsa da maT wvlils regionul da
adgilobriv doneebze demokratiis ganviTarebaSi;
iTvaliswinebs ra, rom demokratiuli sazogadoebis erT-erT
safuZvels warmoadgens soliduri da efeqtiani adgilobrivi da
regionuli demokratiis arseboba, SesabamisobaSi subsidiarobis
principTan, rasac iTvaliswinebs kidec adgilobrivi TviTmmarTve-
lobis Sesaxeb evropuli qartia da romelic gulisxmobs sajaro
pasuxismgeblobaTa ganxorcielebas upiratesad xelisuflebis im
organoebis mier, romlebic aRmoCndebian met siaxloveze moqala-
qeebTan, sajaro movaleobaTa masStabebisa da efeqtianobisa da
ekonomiurobis moTxovnebis mxedvelobaSi miRebiT;
gaaCnia ra survili, ganavrcos da ganaviTaros adgilobrivi da re-
gionuli xelisuflebis organoTa roli evropis sabWos institu-
ciur struqturebSi;

9. samdivnos SeniSvna: aRniSnuli teqsti cvlis ministrTa moadgileebis 506-e Sexve-


draze ministrTa komitetis mier damtkicebul sawesdebo rezolucias (94)3, evro-
pis adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresis daarsebis Sesaxeb. ix. me-6
muxli.
10. imave dRes, ministrTa komitetma miiRo evropis adgilobriv da regionul xeli-
sufalTa kongresis qartia, Setanili winamdebare rezoluciis danarTSi.

221
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

iRebs ra mxedvelobaSi, rom evropaSi, rogorc adgilobrivi, ise regio-


nuli xelisuflebis organoTa WeSmaritad warmomadgenlobiTi sakon-
sultacio organos Seqmnis idea, principSi, ukve mowonebul iqna evro-
pis sabWos saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa mier venis samitze;
miiCnevs ra, rom winamdebare debulebebi ar aris Seusabamo evropis
sabWos wesdebasTan,
gadawyvets Semdegs:

muxli 1
evropis adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresi (Semd-
gomSi kongresi) aris organo, romelic warmoadgens adgilobrivi
da regionuli xelisuflebis uwyebebs. misi Semadgenloba da fun-
qciebi regulirdeba winamdebare debulebebiT, ministrTa komite-
tis mier miRebuli qartiiTa da TviT kongresis reglamentiT.

muxli 2
1. kongresi aris sakonsultacio organo, romlis miznebia:
a. adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa mo-
nawileoba evropis erTianobis idealis xorcSesxmaSi, ro-
gorc amas gansazRvravs evropis sabWos wesdebis 1-li muxli,
iseve rogorc maTi warmomadgenloba da aqtiuri Cabma evro-
pis sabWos saqmianobaSi;
b. winadadebebis miwodeba ministrTa komitetisaTvis, adgilo-
brivi da regionuli demokratiis ganviTarebis kuTxiT;
c. adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoebs Soris
TanamSromlobis xelSewyoba;
d. kontaqtebis gaRrmaveba saerTaSoriso organizaciebTan mis
kompetenciaSi Semaval sferoebSi, rogorc nawili evropis
sabWos sagareo urTierTobebis zogadi politikisa;
e. mWidro TanamSromloba, erTis mxriv, adgilobrivi da regio-
nuli xelisuflebis demokratiul asociaciebTan erovnul
doneze da, meores mxriv, evropis sabWos wevri qveynebis ad-
gilobriv da regionul xelisuflebaTa warmomadgenel evro-
pul organizaciebTan.
2. ministrTa komiteti da saparlamento asamblea kongress mimar-
Taven sakonsultacio mosazrebisaTvis im sakiTxebze, romelTac,

222
danarTi

savaraudod, SeuZliaT zegavlenis moxdena kongresis mier warmod-


genil adgilobrivi da/an regionuli xelisuflebis organoTa mo-
valeobebsa da umTavres interesebze.
3. kongresi regularulad moamzadebs moxsenebebs TiToeul wevr
qveyanasa da evropis sabWoSi gawevrianebis kandidat qveynebSi ad-
gilobrivi da regionuli demokratiis sferoSi arsebuli mdgo-
mareobis Sesaxeb da gansakuTrebiT uzrunvelyofs adgilobrivi
TviTmmarTvelobis evropuli qartiis principebis ganxorciele-
bas.
4. kongresis rekomendaciebi da mosazrebebi saWiroebisamebr ga-
daecema saparlamento asambleasa da/an ministrTa komitets. rezo-
luciebi da sxva damtkicebuli dikumentebi, romlebic ar moiTxo-
vs reagirebas asambleis da/an ministrTa komitetis mxridan, maT
gadaecemaT cnobisaTvis.

muxli 3
1. qartiaSi moazrebuli gamonaklisebis daSvebiT, kongresi Sed-
geba adgilobrivi an regionuli xelisuflebis arCeviTi mandatis
mqone warmomadgenlebisgan. delegatebi airCevian qartiaSi Cadebu-
li kriteriumisa da proceduris Tanaxmad da maT amtkicebs minis-
trTa komiteti. TiToeuli saxelmwifo gansakuTrebulad uzrun-
velyofs misi adgilobrivi da regionuli xelisuflebis sxvadasxva
saxis organoTa Tanaswor warmomadgenlobas.
2. kongresSi TiToeul wevr qveyanas miekuTvneba igive raodenobis
adgili, ramdensac is flobs saparlamento asambleaSi. TiToeul
wevr qveyanas SeuZlia mis warmomadgenelTa raodenobis tolfardi
Semcvlelis mivlena kongresSi, romlebic airCevian imave krite-
riumisa da proceduris Tanaxmad.
3. warmomadgenlebi da maTi Semcvlelebi Tanamdebobaze rCebian
kongresis ori rigiTi sxdomis vadiT da inarCuneben TavianT Tana-
mdebobas momdevno sxdomis gaxsnamde.

muxli 4
1. kongresi rigiT sxdomaze ikribeba weliwadSi erTxel. ri-
giTi sxdomebi imarTeba evropis sabWos ganlagebis adgilze,
Tuki kongresi da ministrTa komiteti urTierTSeTanxmebiT ar
miReben gadawyvetilebas sxdomis sxva adgilze gamarTvis Se-
saxeb.

223
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

2. kongresi Tavis funqciebs axorcielebs misi ori palatis


meSveobiT: erTi, warmomadgeneli adgilobrivi xelisuflebis
organoebisa (SemdgomSi moxseniebuli, rogorc adgilobriv xe-
lisufalTa palata) da meore, regionuli xelisuflebis orga-
noTa Semomkrebi (SemdgomSi moxseniebuli, rogorc regionTa
palata). kongress, misTvis miniWebuli sabiujeto saxsrebis
farglebSi da evropis sabWos prioritetebis gaTvaliswinebiT,
SeuZlia daaarsos Semdegi organoebi: biuro, mudmivmoqmedi
komiteti, sawesdebo komitetebi da saWiroebisamebr, specia-
luri (ad hoc) samuSao jgufebi, rac ki aucilebeli iqneba mis
saqmianobaTa sisruleSi mosayvanad. kongresi ministrTa komi-
tets acnobebs sakuTari komitetebis daarsebis Sesaxeb. biuro,
mudmivmoqmedi komiteti da sawesdebo komitetebi SesaZloa
Seikribon romelime palataSi mxolod am organoTa plenaruli
Sexvedrebis msvlelobisas. nebismieri sakiTxi, romelic ganxilul
iqneba sawesdebo komitetis mier palatis farglebSi, ar SeiZleba iq-
nes ganxiluli am komitetis plenarul Sexvedraze.

muxli 5
sawesdebo komitetebSi adgilebis raodenobas Tavis reglamentSi kon-
gresi gansazRvravs imgvarad, rom dacul iqnes kongresis TiToeuli
wevrisaTvis komitetSi erTi adgilis mikuTvnebis principi.

muxli 6
1. mimdinare dokumenti cvlis sawesdebo rezolucias (94) 3
evropis adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresis
daarsebasTan dakavSirebiT, miRebuls 1994 wlis 14 ianvars mi-
nistrTa komitetis mier, ministrTa moadgileebis 506-e Sexve-
draze.
2. mimdinare sawesdebo rezoluciaze darTuli evropis adgilo-
briv da regionul xelisufalTa kongresis qartiis teqsti cvlis
qartiis uwindel teqsts, miRebuls 1994 wlis 14 ianvars ministr-
Ta komitetis mier, ministrTa moadgileebis 506-e Sexvedraze.

(2000) 1 sawesdebo rezoluciis danarTi

evropis adgilobriv da regionul xelisufalTa


kongresis qartia (CLRAE)

224
danarTi

(miRebuli ministrTa komitetis mier 2000 wlis 15 marts, ministr-


Ta moadgileebis 702-e Sexvedraze)

muxli 1
kongresis miznebi ganisazRvreba evropis adgilobriv da regionul
xelisufalTa kongresis Sesaxeb (2000) 1 sawesdebo rezoluciis
me-2 muxlSi.

muxli 2
1. qartiis gardamaval debulebaSi gansazRvruli gamonaklisebis
daSvebiT, kongresi Sedgeba adgilobrivi da regionuli xelisu-
flebis organoebSi arCeviTi mandatis mqone warmomadgenelTagan.
2. TiToeuli wevri qveynis delegaciis warmomadgenloba kongres-
Si iqneba imgvari, rogoric uzrunvelyofs:
a. wevri qveynis teritoriis dabalansebul geografiul warmo-
madgenlobas;
b. wevri qveynis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis sxva-
dasxva tipis organoTa Tanaswor warmomadgenlobas;
c. wevri qveynis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis
sawesdebo organoebSi arsebuli gansxvavebuli politikuri
Zalebis samarTlian warmomadgenlobas;
d. wevri qveynis adgilobrivi da regionuli xelisuflebis or-
ganoTa sawesdebo organoebSi qalTa da mamakacTa Tanaswor
warmomadgenlobas.
3. kongresSi TiToeul wevr qveyanas miekuTvneba igive raodenobis
adgili, ramdensac is flobs saparlamento asambleaSi. TiToeul
wevr qveyanas SeuZlia mis warmomadgenelTa raodenobis tolfar-
di Semcvlelis mivlena kongresSi. Semcvlelebi iqnebian palatebis
imave Zalauflebis mqone wevrebi, rogorc warmomadgenlebi.
4. regionTa palatis wevrebi unda warmoadgendnen centralur mTa-
vrobasa da adgilobrivi xelisuflebis organoebs Soris arsebul im
organoebs, romelTac gaaCniaT TviTorganizebis, an, Cveulebriv cen-
tralur xelisuflebasTan asocirebuli prerogativebi. sakuTari pa-
suxismgeblobis qveS da TavianTi mosaxleobis interesebSi isini unda
flobdnen sajaro saqmeebis mniSvnelovani wilis marTvis WeSmarit
kompetencias, subsidiarobis principis gaTvaliswinebiT. Tuki qve-
yanaSi funqcionirebs imgvari saxelisuflebo organoebi, romlebic

225
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

moicavs did sivrces da axorcielebs rogorc adgilobriv, aseve re-


gionul marTvas, maT wevrebs aseve aqvT ufleba, iyvnen warmodgenilni
regionTa palataSi. am organoTa nusxa dgeba warmomadgenelTa Ser-
Cevis erovnuli proceduris konteqstSi. wevr qveynebs, romelTac
ar gaaCniaT regionuli xelisuflebis organoebi winamdebare punqtis
gagebiT, SeuZliaT TavianTi warmomadgenlebis mrCevlis rangSi mi-
vlena regionTa palatasa da mis organoebSi11.
5. kongresSi warmomadgenelTa arCevis gamwesrigebeli wesebi da
procedura ZalaSia aseve maT SemcvlelebTan mimarTebaSi.
6. warmomadgenlebi da maTi Semcvlelebi Tanamdebobaze rCebian
kongresis ori rigiTi sxdomis vadiT da inarCuneben TavianT Ta-
namdebobas momdevno sxdomis gaxsnamde. warmomadgenlis an misi
Semcvlelis gardacvalebis an gadadgomis, an zemoxsenebul 1-l
punqtSi gansazRvruli mandatis dakargvis SemTxvevaSi, misi Cana-
cvleba xdeba misi winamorbedis darCenili mandatis vadiT, igi-
ve proceduruli wesis Tanaxmad. amasTan, erovnuli delegaciebis
SemadgenlobaSi SesaZloa iqnes Setanili cvlilebebi plenaruli
sxdomis dawyebamde araugvianes erTi Tvisa, raTa saTanadod iqnes
asaxuli adgilobrivi da/an regionuli arCevnebis Sedegad Secvli-
li politikuri situacia. aseT SemTxvevaSi, axali delegacia aseve
unda akmayofilebdes zemoxsenebul kriteriumebs.

muxli 3
1. kongresis warmomadgenelTa da maTi Semcvlelebis daniSvna
xdeba TiToeul wevr qveyanaSi moqmedi oficialuri proceduris
Sesabamisad. kerZod, TiToeul wevr qveyanaSi is unda uzrunvel-
yofdes konsultacias Sesabamis asociaciebsa da/an instituciur
organoebTan da unda gansazRvravdes warmomadgenelTa orive pa-
lataSi ganawilebis principebs. TiToeuli mTavroba, amgvari pro-
ceduris Sesaxeb acnobebs evropis sabWos generalur mdivans. is
unda iqnes mowonebuli kongresis mier, SesabamisobaSi mis regla-
mentSi mocemul principebTan.
2. sakuTari delegaciis Semadgenlobis Sesaxeb generaluri mdi-
vnisTvis informaciis miwodebisas, yovelma wevrma qveyanam unda
miuTiTos TiToeuli palatis is warmomadgenlebi da maTi Semcvle-
lebi, romelTac is miavlens adgilobrivi xelisuflebis organoTa
palatasa da regionTa palataSi.

11. aRniSnuli debuleba ar zRudavs am warmomadgenelTa sruluflebiani monawi-


leobis uflebas kongresis plenarul sxdomebsa da mis organoebSi.

226
danarTi

muxli 4
warmomadgenelTa daniSvnisas, biuros mier yovelTvis ganixile-
ba maTi rwmunebis sigelebi. amgvar ganxilvas Sedegad mohyveba
kenWisyris procedura sxdomaze, an mudmivmoqmed komitetSi, Tuki
daniSvna xorcieldeba sxva dros. warmomadgenlis rwmunebis sige-
lis damtkicebaze uarma, SesaZloa gamoiwvios Sedegebi, romlebic
varirebs dRiuri danaricxebis gadauxdelobidan kandidaturis
pirdapir uaryofamde.

muxli 5
1. evropis sabWoSi sakonsultacio statusis mqone adgilobrivi
da regionuli xelisuflebis organoTa saerTaSoriso asociaciebs
SesaZloa mieniWoT damkvirveblis statusi kongresSi. sxva orga-
nizaciebs, maT mier gakeTebuli Sesabamisi ganacxadis safuZvelze,
aseve SesaZloa mieniWoT damkvirveblis statusi kongresSi, mudmiv-
moqmedi komitetis dadebiTi mosazrebis SemTxvevaSi, an kongresis
erT-erT palataSi, am ukanasknelis reglamentis Sesabamisad.
2. Sesabamisi Txovnis safuZvelze, kongress specialuri stumris
statusis miniWeba SeuZlia im evropuli arawevri qveynebis adgilo-
brivi da regionuli xelisuflebis organoTa delegaciebisaTvis,
romelTac gaaCniaT amgvari statusi evropis sabWos saparlamento
asambleaSi. TiToeul specialur stumar qveyanas kongresis biu-
ro miakuTvnebs imave raodenobis adgils, ramdenic maT gaaCniaT
saparlamento asambleaSi. specialuri stumari delegaciebis da-
niSvna unda daefuZnos me-2 da me-3 muxlebSi gansazRvrul krite-
riums.
3. me-2 punqtSi moyvanili delegaciebis wevrebi da damkvirveble-
bi monawileoben kongresisa da misi palatebis saqmianobaSi, prezi-
dentis TanxmobiT ki mimarTvis uflebiTac, magram ar gaaCniaT xmis
micemis ufleba. mudmivmoqmed komitetSi, sawesdebo komitetebsa
da samuSao jgufebSi maTi monawileobis sxva pirobebi CarTul iq-
neba kongresis reglamentSi.

muxli 6
1. kongresi rigiT sxdomaze ikribeba weliwadSi erTxel. rigiTi
sxdomebi imarTeba evropis sabWos ganlagebis adgilze, Tuki amis
Sesaxeb kongresis an misi mudmivmoqmedi komitetisa da ministrTa
komitetis mier ar iqna miRebuli gansxvavebuli gadawyvetileba.

227
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

2. orive palatis sxdomebi imarTeba uSualod kongresis sxdo-


mamde da/ an mas Semdeg. kongresis biuros winadadebiT, TiToeul
palatas, ministrTa komitetTan winaswari SeTanxmebis Semdeg,
SeuZlia gamarTos damatebiTi sxdomebi.

muxli 7
1. kongresis saqmianobis organizeba xorcieldeba ori palatis
farglebSi: adgilobrivi xelisuflebis organoTa palatasa da re-
gionTa palataSi. TiToeuli palatis gankargulebaSia igive raode-
nobis adgili, ramdenic aris TviT kongresSi.
2. TiToeuli palata niSnavs sakuTar biuros, romelic Sedgeba pa-
latis prezidentisa da Svidi wevrisgan. misi Semadgenloba, SeZlebis-
dagvarad, unda icavdes wevr qveynebs Soris samarTliani geografiu-
li ganawilebis princips. arc erT wevr qveyanas ar SeiZleba hyavdes
erTze meti warmomadgeneli romelime palatis biuroSi.

muxli 8
1. sxdomebs Soris periodSi kongresis sasargeblod moqmedebs
mudmivmoqmedi komiteti.
2. mudmivmoqmed komitetSi Sedis TiToeuli erovnuli delega-
ciis ori warmomadgeneli. maT Soris unda iyvnen kongresis biuros
wevrebic. qveynebi, romlebic mxolod erT palataSi arian warmod-
genilni, mudmivmoqmed komitetSi floben mxolod erT adgils.

muxli 9
1. orive biuro erTobliobaSi warmoadgens kongresis biuros, ro-
melic kongresisa da mudmivmoqmedi komitetis sxdomebs Soris pe-
riodSi pasuxismgebelia kongresis saqmianobis mudmivobis uzrun-
velyofaze.
2. biuro pasuxismgebelia agreTve kongresis plenaruli sxdome-
bis momzadebaze, orive palatis koordinirebul muSaobaze, ker-
Zod, gansaxilvel sakiTxTa ganawilebaze maT Soris, sawesdebo ko-
mitetebis saqmianobis koordinirebaze, biujetis momzadebasa da
or palatasa da kongress Soris sabiujeto saxsrebis Tanazomier
ganawilebaze. rac Seexeba sakiTxebis ganawilebas, dauSvebelia ro-
melime maTganis orive palatis mier ganxilva. nebismieri sakiTxi,
romelic moeqceva orive palatis interesTa sferoSi, unda iqnes
ganxiluli kongresis mier.

228
danarTi

3. kongresis biuros Tavmjdomareobs kongresis prezidenti.

muxli 10
1. orive palatasa da sawesdebo komitetebs Soris sakiTxebis me-9
muxlis Sesabamisad ganawilebis Semdeg, romelime sakiTxis ganxil-
vaze pasuxismgebeli palatis biuros, gansakuTrebul SemTxvevebSi,
gansazRvruli raodenobis (maqsimum TerTmeti) wevrTagan SeuZlia
Camoayalibos specialuri (ad hoc) samuSao jgufi, romelic aRWur-
vili iqneba gansakuTrebuli kompetenciebiT (moxsenebebis momzadeba,
konferenciebis organizeba, TanamSromlobis proeqtebisa Tu evropis
sabWos specialur samTavrobaTaSoriso saqmianobaTa xorcSesxma).
2. rodesac sakiTxi moeqceva orive palatis kompetenciaSi, kon-
gresis biuros, gansakuTrebul SemTxvevebSi, SeuZlia Seqmnas ori-
ve palatisaTvis saerTo specialuri (ad hoc) samuSao jgufi.
3. specialuri samuSao jgufebis muSaobis organizebas uzrunve-
lyofs reglamenti.
4. kongressa da mis or palatas, TavianT reglamentebSi am mizniT
saTanadod CarTuli debulebebis Sesabamisad, SeuZliaT konsul-
taciis gavla me-5 muxlSi gansazRvrul adgilobrivi da regio-
nuli xelisuflebis organoTa saerTaSoriso asociaciebTan, iseve
rogorc erovnuli delegaciebis mier dasaxelebul adgilobriv
da regionul xelisufalTa organoebis erovnul asociaciebTan.
amgvar konsultaciebSi monawileobis xarjebs gaiReben aRniSnuli
organizaciebi Tu asociaciebi.

muxli 11
1. ministrTa komitetisa da/an saparlamento asambleisaTvis ga-
dasacemad gankuTvnili yvela rekomendacia da mosazreba, iseve
rogorc adgilobriv da regionul xelisufalTa organoebisadmi
mimarTuli rezoluciebi mTlianobaSi, mtkicdeba kongresis mier
mis plenarul sxdomaze an mudmivmoqmedi komitetis mier.
2. amasTan, rodesac sakiTxi kongresis biuros mier miiCneva eqs-
kluziurad palatis kompetenciad:
a. rekomendaciebi da mosazrebebi im sakiTxebze, romlebic
gankuTvnilia ministrTa komitetisa da/an saparlamento
asambleisaTvis gadasacemad, sakiTxis arsebiTad ganuxilve-
lad mtkicdeba mudmivmoqmedi komitetis mier. Tumca, gan-
sakuTrebul SemTxvevebSi, kongresis biurom SesaZloa neba

229
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

darTos meore palatas, SeimuSavos mosazreba am dokumente-


bis proeqtebTan dakavSirebiT.
b. rezoluciebi amgvar sakiTxebze, an romlebic gankuTvnilia
palatis mier warmodgenili xelisuflebis organoebisadmi
gadasacemad, miiReba mudmivmoqmedi komitetis mier, sakiTxis
arsebiTi ganxilvis gareSe.

muxli 12
kongresisa Tu palatebis debatebSi ministrTa komitetisa da
saparlamento asambleis koleqtiuri warmomadgenlobis pirobebi,
iseve rogorc pirobebi, romelTa safuZvelzec maT warmomadgen-
lebs ufleba aqvT, individualur sawyisebze miiRon monawileoba
amgvar debatebSi, dgindeba ministrTa komitetis mier, kongresTan
konsultaciis Semdeg da Setanil unda iqnes am ukanasknelis re-
glamentSi.

muxli 13
1. kongresi da misi palatebi amtkiceben TavianT reglamentebs,
romlebic kerZod Seexeba:
a. qvorums;
b. kenWisyraSi monawileobasTan dakavSirebul sakiTxebsa da
saWiro umravlesobis wesebs, imis gaTvaliswinebiT, rom
ministrTa komitetisa da saparlamento asambleisad-
mi gankuTvnili rekomendaciebi da mosazrebebi miRebul
unda iqnes kenWisyraSi monawileTa ori mesamedi umravle-
sobiT;
c. biuros prezidentis, vice-prezidentebisa da mis sxva wevrTa
arCevis proceduras;
d. dRis wesrigis damtkicebisa da misi delegatebisTvis gadace-
mis proceduras;
e. sawesdebo komitetebisa da specialuri (ad hoc) samuSao jgu-
febis saqmianobis organizebas.
2. amasTan, kongresis reglamenti unda iTvaliswinebdes warmo-
madgenelTa da maT SemcvlelTa siebis gadacemis meTodsa da va-
debs, maTi rwmunebaTa sigelebis ganxilvis proceduras, moqmedi
qartiis me-2 da me-7 muxlebis mxedvelobaSi miRebiT.

230
danarTi

muxli 14
1. kongresi sakuTar prezidents irCevs TiToeuli palatis wevr-
Tagan monacvleobiT. prezidentis uflebamosileba ganisazRvreba
ori rigiTi sxdomis vadiT.
2. kongresis palatebi TavianT prezidentebs irCeven TavianT we-
vrTa rigebidan, romelTa uflebamosileba ganisazRvreba ori ri-
giTi sxdomis vadiT.

muxli 15
1. kongresis samdivnos funqciebs axorcielebs kongresis umaR-
lesi aRmasrulebeli, arCeuli kongresis mier. umaRlesi aRmasru-
lebeli pasuxismgebelia kongresisa da misi organoebis winaSe da
Tavis saqmianobaSi eqvemdebareba generalur mdivans. kandidatebs
eniWebaT TavianTi ganacxadebis evropis sabWos generaluri mdi-
vnisaTvis uSualod gadacemis Tavisufleba, romelic, Tavis mo-
sazrebasTan erTad, kandidatTa sias gadascems kongresis prezi-
dents. kandidaturebis ganxilvis Semdeg, biuro kandidatebis sias
kanWisyrisaTvis gadascems kongress. mudmivmoqmedi komiteti, kon-
gresis saxeliT, SeimuSavebs kongresis umaRlesi aRmasruleblis
arCevis proceduras, moqmedi qartiiT regulirebis gareSe darCe-
nili sakiTxebis mowesrigebis mizniT.
2. kongresi umaRles aRmasrulebels irCevs xuTwliani ganaxle-
badi vadiT. amasTan, misi asakobrivi zRvari ar unda scildebo-
des evropis sabWos mTeli personalisaTvis dadgenil asakobriv
zRvars.
3. generaluri mdivani, kongresis biurosTan konsultaciis Se-
mdeg, niSnavs umaRlesi aRmasruleblis moadgiles.
4. generaluri mdivani palatebis mdivnebs niSnavs Sesabamisi pa-
latis prezidentTan azrTa araformaluri urTierTgacvlis Se-
mdeg. kandidatma unda warmoadginos informacia Tavisi miznebisa
da misi arCevis ganmapirobebeli argumentebis Sesaxeb.

muxli 16
1. ministrTa komiteti amtkicebs kongresis biujets, rogorc
evropis sabWos Cveulebrivi biujetis nawils.
2. es biujeti, kerZod, gankuTvnilia kongresis sxdomebTan, ori-
ve palatisa da kongresis organoTa SexvedrebTan dakavSirebuli

231
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

xarjebis, iseve rogorc kongresis saqmianobiT gamowveuli sxva


yvela naTlad gansazRvruli xarjebis dasafarad. rac Seexeba ple-
narul sxdomebs, aRniSnuli biujeti iTvaliswinebs mxolod warmo-
madgenelTa monawileobis xarjebs.
3. evropis sabWos biujetis kenWisyrisas, kongresis biujeti war-
moadgens gansakuTrebul nawils.
4. kongresi generalur mdivansa da ministrTa komitets miawvdis
informacias Tavisi sabiujeto moTxovnebis Sesaxeb. es moTxovne-
bi ganixileba generaluri mdivnis mier warmodgenili biujetis
proeqtis zogad konteqstSi.
5. kongresis wevrTa dRiuri sargos cxrili da misi gamoTvlis
meTodebi eqvemdebareba ministrTa komitetis specialur gadawyve-
tilebas.
6. kongresis biujeti (mudmivi personalis anazRaurebisa da po-
litikuri jgufebisaTvis gamoyofili saxsrebis garda) Seadgens
sabiujeto pakets, romlis marTvaze pasuxismgebelia kongresis
biuro. amasTan, es ukanaskneli mxedvelobaSi iRebs evropis sabWos
finansur ganawess da Tvalyurs adevnebs kongresis sawesdebo or-
ganoebisa da orive palatis funqcionirebisaTvis saWiro saxsrebis
gamoyofas, romelic ar unda scildebodes kongresisTvis gamoyo-
fili biujetis mTlian maCvenebels.

gardamavali debulebani
1. me-2 muxlis 1-li punqtidan gamonaklisis saxiT, arCeviT adgi-
lobriv Tu regionul organoSi pasuxismgebeli funqciebis mqone
araarCeviTma pirebma aseve SesaZloa ikisron warmomadgenlobiTi
funqciebi kongresSi, imis gaTvaliswinebiT, rom isini SesaZloa
individualurad iqnen gaTavisuflebulni Tanamdebobidan, ze-
moxsenebuli arCeviTi organos mier pirdapir an misi gadawyveti-
lebis safuZvelze da rom amgvari gaTavisuflebis uflebas unda
iTvaliswinebdes kanoni. am debulebis xelaxla Seswavla dasaSvebia
eqvswliani periodis gasvlis Semdeg.
2. kongresis umaRlesi aRmasrulebeli, gaTvaliswinebuli me-15
muxliT, airCeva saWiro moTxovnebis dakmayofilebis SemTxvevaSi.

232
danarTi II
evropis sabWos wevri qveynebi -
mierTebis TariRebi
wevri saxelmwifo mierTebis TariRi
albaneTi 13.7.1995
andora 10.11.1994
somxeTi 25.1.2001
avstria 16.4.1956
azerbaijani 25.1.2001
belgia 5.5.1949
bosnia da hercegovina 24.4.2002
bulgareTi 7.5.1992
xorvatia 6.11.1996
kviprosi 24.5.1961
CexeTis respublika 30.6.1993
dania 5.5.1949
estoneTi 14.5.1993
fineTi 5.5.1989
safrangeTi 5.5.1949
saqarTvelo 27.4.1999
germania 13.7.1950
saberZneTi 9.8.1949
ungreTi 6.11.1990
islandia 7.3.1950
irlandia 5.5.1949
italia 5.5.1949
latvia 10.2.1995
lixtenSteini 23.11.1978

233
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

litva 14.5.1993
luqsemburgi 5.5.1949
malta 29.4.1965
moldova 13.7.1995
monako 5.10.2004
niderlandebi 5.5.1949
norvegia 5.5.1949
poloneTi 26.11.1991
portugalia 22.9.1976
rumineTi 7.10.1993
ruseTis federacia 28.2.1996
san-marino 16.11.1988
serbia da montenegro 3.4.2003
slovakeTi 30.6.1993
slovenia 14.5.1993
espaneTi 24.11.1977
SvedeTi 5.5.1949
Sveicaria 6.5.1963
`iugoslaviis yofili
respublika makedonia~ 9.11.1995
TurqeTi 9.8.1949
ukraina 9.11.1995
gaerTianebuli samefo 5.5.1949

aTi damfuZnebeli wevri qveyana: belgia, dania, safrangeTi, irlan-


dia, italia, luqsemburgi, niderlandebi, norvegia, SvedeTi da
gaerTianebuli samefo.

234
danarTi III
evropis sabWos xelSekrulebaTa
sruli nusxa*1

ZalaSi
xelmosawerad
No. dasaxeleba Sesvlis E. N. C.
gaxsnis TariRi
TariRi

001 evropis sabWos wesdeba 5/5/1949 3/8/1949


SeTanxmeba evropis sabWos privi-
002 legiebisa da imunitetebis Sesaxeb 2/9/1949 10/9/1952

Konvencia adamianis uflebaTa da


005 ZiriTad TavisuflebaTa dacvis 4/11/1950 3/9/1953
Sesaxeb
adamianis uflebaTa da ZiriTad
009 TavisuflebaTa dacvis evropuli 20/3/1952 18/5/1954
konvenciis oqmi
evropis sabWos privilegiebze da
010 imunitetebze generaluri SeTanx- 6/11/1952 11/7/1956
mebis oqmi
evropuli droebiTi SeTanxmeba
moxucebis, invalidebisa da mar-
012 toxelaTa socialuri usafrTxoe- 11/12/1953 1/7/1954 X X
bis gegmis Sesaxeb
moxucebis, invalidebisa da mar-
toxelaTa socialuri usafrTxoe-
012A bis gegmis evropuli droebiTi Se- 11/12/1953 1/10/1954 X X
Tanxmebis oqmi
evropuli droebiTi SeTanxmeba
moxucebis, invalidebisa da mar-
013 toxelaTa socialuri usafrTxoe- 11/12/1953 1/7/1954 X X
bis gegmis garda sxva saxis socia-
luri dacvis Sesaxeb

* konvenciebi da SeTanxmebebi misaerTeblad Riaa evropis sabWos wevri qveynebi-


saTvis da calkeul SemTxvevebSi: E-evropuli arawevri qveynebisTvis; N-araevro-
puli arawevri qveynebisTvis; C-evropuli TanamegobrobisTvis. ix. TiToeuli xel-
Sekrulebis daskvniTi debulebani. wyaro: saxelSekrulebo biuro, misamarTi: http:
//conventions.coe.int

235
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

moxucebis, invalidebisa da mar-


toxelaTa socialuri usafrTxoe-
013A bis gegmis garda sxva saxis socia- 11/12/1953 1/10/1954 X X
luri dacvis Sesaxeb evropuli
droebiTi SeTanxmebis oqmi
evropuli konvencia socialuri
014 da samedicino daxmarebis Sesaxeb 11/12/1953 1/7/1954 X X

socialuri da samedicino daxma-


014A rebis Sesaxeb evropuli konven- 11/12/1953 1/7/1954 X X
ciis oqmi
evropuli konvencia universite-
015 tebSi misaRebi diplomebis eqviva- 11/12/1953 20/4/1954 X X
lenturobis Sesaxeb
evropuli konvencia patentis mo-
016 TxovnasTan dakavSirebul forma- 11/12/1953 1/6/1955 X X
lobaTa Sesaxeb
evropuli konvencia gamogonebaTa
017 patentebis saerTaSoriso klasi- 19/12/1954 1/8/1955 X X
fikaciis Sesaxeb
018 evropis kulturuli konvencia 19/12/1954 5/5/1955 X
evropuli konvencia dafuZnebis
019 Sesaxeb 13/12/1955 23/2/1965

SeTanxmeba evropis sabWos wevr


qveynebs Soris samedicino dax-
020 marebis mizniT omis invalidTa 13/12/1955 1/1/1956 X X
gacvlis Sesaxeb
evropuli konvencia sauniversi-
021 teto swavlis periodebis eqviva- 15/12/1956 18/9/1957 X X
lenturobis Sesaxeb
evropis sabWos privilegiebsa da
022 imunitetebze generaluri SeTanx- 15/12/1956 15/12/1956
mebis meore damatebiTi oqmi
evropuli konvencia davaTa mSvi-
023 dobiani gadawyvetis Sesaxeb 29/4/1957 30/4/1958 X X

evropuli konvencia eqstradiciis


024 Sesaxeb 13/12/1957 18/4/1960 X X

evropuli SeTanxmeba evropis sa-


bWos wevr qveynebs Soris pirTa
025 gadaadgilebis maregulirebeli 13/12/1957 1/1/1958 X X
wesebis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba adamianuri
026 warmoSobis Terapiul nivTiere- 15/12/1958 1/1/1959 X X X
baTa gacvlis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba satelevizio
027 filmebis programebis gacvlis Se- 15/12/1958 1/7/1961 X X
saxeb

236
danarTi

evropis sabWos privilegiebsa da


028 imunitetebze generaluri SeTanx- 6/3/1959 15/3/1963
mebis mesame damatebiTi oqmi
evropuli konvencia samoqalaqo
pasuxismgeblobis Tavidan ari-
029 debis mizniT avtosatransporto 20/4/1959 22/9/1969 X X
saSualebaTa savaldebulo dazR-
vevis Sesaxeb
evropuli konvencia sisxlis sa-
030 marTlis saqmeebSi urTierTdaxma- 20/4/1959 12/6/1962 X X
rebis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba devnilTa vi-
031 zebis anulirebis Sesaxeb 20/4/1959 4/9/1960 X X

evropuli konvencia sauniversi-


032 teto kvalifikaciis akademiuri 14/12/1959 27/11/1961 X X
aRiarebis Sesaxeb
SeTanxmeba droebiTi, riggareSe, sa-
medicino, qirurgiuli da labora-
toriuli mowyobilobebis importze
033 gadasaxadebis gareSe saavadmyofoeb- 28/4/1960 29/7/1960 X X X
sa da sxva samedicino institutebSi
diagnozisa da mkurnalobis mizniT
gamoyenebis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba satelevizio
034 gadacemaTa dacvis Sesaxeb 22/6/1960 1/7/1961

035 evropis socialuri qartia 18/10/1961 26/2/1965


evropis sabWos privilegiebisa da
imunitetebis Sesaxeb generaluri
036 SeTanxmebis meoTxe damatebiTi 16/12/1961 16/12/1961
oqmi
evropuli SeTanxmeba evropis sa-
bWos wevr qveynebs Soris koleq-
037 tiuri pasportebiT axalgazrde- 16/12/1961 17/1/1962 X X
bis mgzavrobis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba samedicino
daxmarebisa da klimaturi saSua-
038 lebebis sferoSi urTierTdaxma- 14/5/1962 15/6/1962 X X
rebis Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba sisxlis
039 jgufebis dasadgeni reaqtivebis 14/5/1962 14/10/1962 X X X
gacvlis Sesaxeb
evropis sabWos wevr saxelmwifoTa
SeTanxmeba samxedro da samoqala-
qo omis invalidebisaTvis saer-
040 TaSoriso vauCeris wignakis gamo- 17/12/1962 27/12/1963 X X
cemaze, protezebis SekeTebisa da
orTopediuli daxmarebis mizniT

237
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

konvencia sastumros mepatrone-


Ta pasuxismgeblobis Sesaxeb maTi
041 stumrebis sakuTrebasTan dakavSi- 17/12/1962 15/2/1967 X X
rebiT
saerTaSoriso savaWro arbitraJze
042 evropuli SeTanxmebis gamoyenebas- 17/12/1962 25/1/1965 X X
Tan dakavSirebuli SeTanxmeba
konvencia bipatridobis SemTxve-
vebis Semcirebisa da bipatridobis
043 SemTxvevaSi samxedro valdebule- 6/5/1963 28/3/1968 X X
baTa Sesaxeb
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis evropuli
konvenciis me-2 oqmi adamianis
044 uflebaTa evropuli sasamarT- 6/5/1963 21/9/1970
los kompetenciis Sesaxeb, war-
moadginos sakonsultacio das-
kvna
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis evropuli
045 konvenciis me-3 oqmi, konvenciis 6/5/1963 21/9/1970
29-e, 30-e da 34-e muxlebis Seswo-
rebaTa Sesaxeb
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis evropu-
li konvenciis me-4 oqmi rigi im
046 uflebebisa da Tavisuflebebis 16/9/1963 2/5/1968
dacvis Sesaxeb, romlebic ar aris
gaTvaliswinebuli konvenciasa da
mis pirvel oqmSi
konvencia gamogonebis patentze
047 specialuri kanonis garkveuli sa- 27/11/1963 1/8/1980 X X
kiTxebis unifikaciis Sesaxeb
evropis socialuri dacvis ko-
048 deqsi 16/4/1964 17/3/1968 X X

evropis socialuri dacvis kodeq-


048A sis oqmi 16/4/1964 17/3/1968 X X

universitetebSi misaRebi diplo-


049 mebis eqvivalenturobis Sesaxeb 3/6/1964 4/7/1964 X X
evropuli konvenciis oqmi
konvencia evropuli farmakopeis
050 SemuSavebis Sesaxeb 22/7/1964 8/5/1974 X X

evropuli konvencia pirobiTi ms-


javrdebulebisa da pirobiT ga-
051 Tavisuflebul damnaSaveTa ze- 30/11/1964 22/8/1975 X X
damxedvelobis Sesaxeb

238
danarTi

evropuli konvencia sagzao-sa-


052 transporto danaSaulTa dasjis 30/11/1964 18/7/1972 X X
Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba erovnuli
teritoriebis farglebs gareT
053 arsebuli sadgurebidan satelevi- 22/1/1965 19/10/1967 X X
zio gadacemaTa dacvis Sesaxeb
satelevizio gadacemaTa dacvis
054 Sesaxeb evropuli SeTanxmebis 22/1/1965 24/3/1965 X X
oqmi
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis evropuli
055 konvenciis me-5 oqmi, konvenciis 20/1/1966 20/12/1971
22-e da me-40 muxlebis Seswore-
baTa Sesaxeb
evropuli konvencia unificire-
056 buli saarbitraJo samarTlis Se- 20/1/1966 X X
saxeb
evropuli konvencia kompaniaTa
057 dafuZnebis Sesaxeb 20/1/1966

evropuli konvencia Svilad ayva-


058 nis Sesaxeb 24/4/1967 26/4/1968 X X

evropuli SeTanxmeba eqTanTa mom-


059 zadebisa da ganaTlebis Sesaxeb 25/10/1967 7/8/1969 X X

evropuli konvencia ucxouri va-


060 lutis valdebulebaTa Sesaxeb 11/12/1967 X X

evropuli konvencia sakonsulo


061 funqciebis Sesaxeb 11/12/1967 X

sakonsulo funqciebis Sesaxeb


061A evropuli konvenciis oqmi ltol- 11/12/1967 X
vilTa dacvasTan dakavSirebiT
sakonsulo funqciebis Sesaxeb
061B evropuli konvenciis oqmi samoqa- 11/12/1967 X
laqo aviaciasTan dakavSirebiT
evropuli konvencia ucxoeTis ka-
062 nonmdeblobaze informaciis Se- 7/6/1968 17/12/1969 X X
saxeb
evropuli konvencia diplomatiu-
ri agentebis an sakonsulo moxe-
063 leebis mier gacemuli dokumen- 7/6/1968 14/8/1970 X X
tebis iuridiuli Zalis gauqmebis
Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba sarecx da
sawmend produqtebSi garkveuli
064 saxis nivTierebaTa gamoyenebis 16/9/1968 16/2/1971 X X
akrZalvis Sesaxeb

239
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropuli konvencia saerTaSori-


065 so gadazidvebis dros cxovelTa 13/12/1968 20/2/1971 X X X
dacvis Sesaxeb
evropuli konvencia arqeologiu-
066 ri memkvidreobis dacvis Sesaxeb 6/5/1969 20/11/1970 X X

evropuli SeTanxmeba adamianis


uflebaTa evropuli komisiis da
067 sasamarTlos samarTalwarmoebaSi 6/5/1969 17/4/1971
monawile pirTa Sesaxeb
evropuli SeTanxmeba momvlelTa
068 gamwesebis Sesaxeb 24/11/1969 30/5/1971 X X

evropuli SeTanxmeba sazRvarga-


069 reT myof studentTa stipendiebis 12/12/1969 2/10/1971 X X
gadaxdis gagrZelebis Sesaxeb
evropuli konvencia sisxlis sa-
070 marTlis ganaCenTa saerTaSoriso 28/5/1970 26/7/1974 X X
aRiarebis Sesaxeb
evropuli konvencia umciresobaTa
071 repatriaciis Sesaxeb 28/5/1970 X X

konvencia saerTaSoriso mimoqce-


072 vaSi arsebuli fasiani qaRaldebis 28/5/1970 11/2/1979 X X
moqmedebis SezRudvis Sesaxeb
evropuli konvencia sisxlis sa-
073 marTlis saqmeebze gamoZiebis ga- 15/5/1972 30/3/1978 X X
dacemis Sesaxeb
evropuli konvencia saxelmwifo
074 imunitetis Sesaxeb 16/5/1972 11/6/1976 X X

saxelmwifo imunitetis Sesaxeb


074A evropuli konvenciis damatebiTi 16/5/1972 22/5/1985 X X
oqmi
evropuli konvencia fulad val-
075 debulebaTa Sesaxeb 16/5/1972 X X

evropuli konvencia drois limi-


076 tis gamoTvlis Sesaxeb 16/5/1972 28/4/1983 X X

konvencia anderZTa registraciis


077 sqemis dafuZnebis Sesaxeb 16/5/1972 20/3/1976 X X

evropuli konvencia socialuri


078 dacvis Sesaxeb 14/12/1972 1/3/1977 X X

damatebiTi SeTanxmeba socialuri


078A dacvis evropuli konvenciis ga- 14/12/1972 1/3/1977 X X
moyenebis Sesaxeb
evropuli konvencia avtosatrans-
porto saSualebaTa mier miyene-
079 bul zianze samoqalaqo pasuxis- 14/5/1973 X X
mgeblobis Sesaxeb

240
danarTi

SeTanxmeba gvamebis gadaadgilebis


080 Sesaxeb 26/10/1973 11/11/1975 X X

telemauwyeblobis dacvis Sesaxeb


081 evropuli SeTanxmebis oqmis dama- 14/1/1974 31/12/1974 X X
tebiTi oqmi
evropuli konvencia kacobriobis
winaSe danaSaulisa da omis dana-
082 SaulisaTvis wesdebiT dadgenili 25/1/1974 27/6/2003 X X
SezRudvebis gamouyeneblobis Se-
saxeb
evropuli konvencia fermerTa so-
083 cialuri dacvis Sesaxeb 6/5/1974 17/6/1977 X X

evropuli SeTanxmeba ferTa mixed-


084 viT dajgufebuli qsovilebis 17/9/1974 23/4/1977 X X X
gacvlaze
evropuli konvencia qorwinebis
085 gareSe dabadebul bavSvTa samarT- 15/10/1975 11/8/1978 X X
lebrivi statusis Sesaxeb
eqstradiciis Sesaxeb evropuli
086 konvenciis damatebiTi oqmi 15/10/1975 20/8/1979 X X

evropuli konvencia soflis meur-


087 neobis miznebisTvis cxovelTa 10/3/1976 10/9/1978 X X X
dacvis Sesaxeb
evropuli konvencia satranspor-
to saSualebis marTvis uflebis
088 CamorTmevis saerTaSoriso Se- 3/6/1976 28/4/1983 X X
degebis Sesaxeb
ferTa mixedviT dajgufebuli
089 qsovilebis gacvlaze evropuli 24/6/1976 23/4/1977 X X X
SeTanxmebis damatebiTi oqmi
evropuli konvencia terorizmis
090 aRkveTis Sesaxeb 27/1/1977 4/8/1978

evropuli konvencia produqtebze


pasuxismgeblobis Sesaxeb perso-
091 naluri dazianebisa da sikvdilis 27/1/1977 X X
dros
damatebiTi SeTanxmeba samarTle-
092 brivi daxmarebis Txovnis gadace- 27/1/1977 28/2/1977 X X
mis Sesaxeb
evropuli konvencia migranti mu-
093 Sebis samarTlebrivi statusis Se- 24/11/1977 1/5/1983
saxeb
evropuli konvencia administra-
ciul saqmeebTan dakavSirebuli
094 dokumentebis sazRvargareT mom- 24/11/1977 1/11/1982 X X
saxurebis Sesaxeb

241
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

mravali qveynis moqalaqeobis


SemTxvevebis Semcirebaze da mrava-
li qveynis moqalaqeobis SemTxve-
095 vaSi samxedro valdebulebaTa 24/11/1977 8/9/1978 X X
Sesaxeb konvenciis Semsworebeli
oqmi
mravali qveynis moqalaqeobis
SemTxvevebis Semcirebaze da mrava-
096 li qveynis moqalaqeobis SemTxve- 24/11/1977 17/10/1983 X X
vaSi samxedro valdebulebaTa Se-
saxeb konvenciis damatebiTi oqmi
ucxoeTis kanonmdeblobaze in-
097 formaciis Sesaxeb evropuli kon- 15/3/1978 31/8/1979 X X
venciis damatebiTi oqmi
eqstradiciis Sesaxeb evropuli
098 konvenciis meore damatebiTi oqmi 17/3/1978 5/6/1983 X X

sisxlis samarTlis saqmeebze ur-


099 TierTdaxmarebis Sesaxeb evropu- 17/3/1978 12/4/1982 X X
li konvenciis damatebiTi oqmi
evropuli konvencia administra-
ciul sakiTxebze informaciisa
100 da mtkicebulebaTa sazRvargareT 15/3/1978 1/1/1983 X X
mopovebis Sesaxeb
evropuli konvencia pirTa mier
101 cecxlsasroli iaraRis SeZenisa 28/6/1978 1/7/1982 X X
da flobis kontrolis Sesaxeb
evropuli konvencia cxovelebis
102 daxocvisagan dacvis Sesaxeb 10/5/1979 11/6/1982 X X X

evropuli konvenciis damatebiTi


oqmi cxovelebis dacvis Sesaxeb
103 saerTaSoriso transportirebis 10/5/1979 7/11/1989 X X X
dros
konvencia evropis gareuli samya-
104 rosa da bunebis binadarTa Senar- 19/9/1979 1/6/1982 X X X
Cunebis Sesaxeb
evropuli konvencia bavSvTa meur-
veobasTan mimarTebaSi gadawyve-
105 tilebebisa da bavSvTa meurveobis 20/5/1980 1/9/1983 X X
gauqmebis cnobisa da ZalaSi Ses-
vlis Sesaxeb
administraciul-teritoriul
erTeulebs an xelisuflebis or-
106 ganoebs Soris transsasazRvro 21/5/1980 22/12/1981 X
TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZR-
vanelo evropuli konvencia

242
danarTi

evropuli SeTanxmeba ltolvileb-


107 ze pasuxismgeblobis gadacemis Se- 16/10/1980 1/12/1980 X X
saxeb
konvencia pirTa dacvis Sesaxeb
108 personaluri monacemebis avtoma- 28/1/1981 1/10/1985 X X
turi damuSavebisas
evropuli SeTanxmebis damatebiTi
oqmi adamianuri warmoSobis Te-
109 rapiul nivTierebaTa gacvlis Se- 1/1/1983 1/1/1985 X X
saxeb
samedicino, qirurgiuli da la-
boratoriuli mowyobilobebis
importze gadasaxadebis gareSe
saavadmyofoebsa da sxva samedi-
110 cino institutebSi diagnozisa da 1/1/1983 1/1/1985 X X
mkurnalobis mizniT gamoyenebis
Sesaxeb droebiTi SeTanxmebis da-
matebiTi oqmi
sisxlis jgufebis dasadgeni reaq-
111 tivebis gacvlis Sesaxeb evropuli 1/1/1983 1/1/1985 X X
SeTanxmebis damatebiTi oqmi
evropuli konvencia msjavrdebul
112 pirTa gadacemis Sesaxeb 21/3/1983 1/7/1985 X X

telemauwyeblobis dacvis Sesaxeb


113 evropuli SeTanxmebis oqmze dama- 21/3/1983 1/1/1985 X X
tebiTi oqmi
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis evropuli
114 konvenciis me-6 oqmi sikvdiliT 28/4/1983 1/3/1985
dasjis gauqmebasTan dakavSirebiT
sarecx da sawmend produqtebSi
garkveuli saxis nivTierebaTa ga-
115 moyenebis akrZalvis Sesaxeb evro- 25/10/1983 1/11/1984 X X
puli SeTanxmebis Semsworebeli
oqmi
evropuli konvencia Zaladobis
116 Sedegad danaSauliT dazarale- 24/11/1983 1/2/1988 X X
bulTa kompensaciis Sesaxeb
adamianis uflebaTa da ZiriTad
117 TavisuflebaTa dacvis evropuli 22/11/1984 1/11/1988
konvenciis me-7 oqmi
adamianis uflebaTa da ZiriTad
118 TavisuflebaTa dacvis evropuli 19/3/1985 1/1/1990
konvenciis me-8 oqmi
evropuli konvencia kulturul
119 sakuTrebasTan dakavSirebul da- 23/6/1985 X X
naSaulebaTa Sesaxeb

243
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropuli konvencia sportuli


Sejibrebebsa da gansakuTrebiT
120 safexburTo matCebze mayureblis 19/8/1985 1/11/1985 X X
mxridan gamovlenili Zaladobisa
da arasaTanado qcevis Sesaxeb
konvencia evropis arqiteqturuli
121 memkvidreobis dacvis Sesaxeb 3/10/1985 1/12/1987 X X X

evropuli qartia adgilobrivi


122 TviTmmarTvelobis Sesaxeb 15/10/1985 1/9/1988

evropuli konvencia xerxemlian


cxovelTa dacvis Sesaxeb, romle-
123 bic gamoiyeneba eqsperimentebisa 18/3/1986 1/1/1991 X X X
da samecniero miznebisaTvis
evropuli konvencia saerTaSoriso
124 arasamTavrobo organizaciaTa sa- 24/4/1986 1/1/1991 X X
marTalsubieqtad aRiarebis Sesaxeb
evropuli konvencia Sinaur cxo-
125 velTa dacvis Sesaxeb 13/11/1987 1/5/1992 X X

evropuli konvencia wamebisa da


araadamianuri an damamcirebeli
126 mopyrobis an dasjis aRkveTis Se- 26/11/1987 1/2/1989 X X
saxeb
konvencia sagadasaxado saqmeebSi
127 administraciuli urTierTdaxma- 25/1/1988 1/4/1995 X X
rebis Sesaxeb
evropis socialuri qartiis dama-
128 tebiTi oqmi 5/5/1988 4/9/1992

1980 wlis 17 oqtombris SeTanxme-


bis gamoyenebis Sesaxeb SeTanxmeba,
129 romelic Seexeba droebiTi sacxo- 26/5/1988 X
vrisis mqone pirTa samedicino
uzrunvelyofas
130 konvencia Sida vaWrobis Sesaxeb 20/4/1989 1/10/1991 X X X
mesame damatebiTi oqmi evropuli
131 SeTanxmebis oqmze telemauwye- 20/4/1989 X X
blobis dacvis Sesaxeb
evropuli konvencia transsasazR-
132 vro televiziis Sesaxeb 5/5/1989 1/5/1993 X X X

Sida vaWrobis Sesaxeb konvenciis


133
oqmi 11/9/1989 1/10/1991

evropuli konvencia msjavrdebul


134 pirTa gadacemis Sesaxeb 16/11/1989 1/11/1992 X X

135 dopingsawinaaRmdego konvencia 16/11/1989 1/3/1990 X X


evropuli konvencia gakotrebis
136 zogierTi saerTaSoriso aspeqtis 5/6/1990 X X
Sesaxeb

244
danarTi

evropis sabWos privilegiebisa da


imunitetebis Sesaxeb generaluri
137 SeTanxmebis mexuTe damatebiTi 18/6/1990 1/11/1991
oqmi
evropuli konvencia universite-
138 tebSi swavlis xangrZlivobis eqvi- 6/11/1990 1/1/1991 X X X
valenturobis Sesaxeb
socialuri dacvis evropuli ko-
139 deqsi (Sesworebuli) 6/11/1990 X X X

adamianis uflebaTa da ZiriTad


140 TavisuflebaTa dacvis evropuli 6/11/1990 1/10/1994
konvenciis me-9 oqmi
konvencia fulis gaTeTrebis, da-
naSaulebrivi saqmianobis Sedegad
141 mopovebuli Semosavlebis moZie- 8/11/1990 1/9/1993 X X
bis, amoRebisa da konfiskaciis Se-
saxeb
evropis socialur qartiaSi Seswo-
142 rebebis Semtani oqmi 21/10/1991

arqeologiuri memkvidreobis
143 dacvis evropuli konvencia (Seswo- 16/1/1992 25/5/1995 X X X
rebuli)
konvencia ucxoelTa sazogadoe-
144 briv cxovrebasa da adgilobriv 5/2/1992 1/5/1997 X X
doneze monawileobis Sesaxeb
soflis meurneobis miznebisaTvis
145 cxovelTa dacvis Sesaxeb evropu- 6/2/1992 X X X
li konvenciis Semsworebeli oqmi
adamianis uflebaTa da ZiriTad
146 TavisuflebaTa dacvis evropuli 25/3/1992
konvenciis me-10 oqmi
evropuli konvencia kinematogra-
147 fiul koproduqciaze 2/10/1992 1/4/1994 X X

evropuli qartia regionuli an


148 umciresobaTa enebis Sesaxeb 5/11/1992 1/3/1998 X X

bipatridobis SemTxvevebis Semci-


rebisa da bipatridobis SemTxve-
149 vaSi samxedro valdebulebaTa 2/2/1993 24/3/1995 X X
Sesaxeb konvenciis me-2 Semswore-
beli oqmi
konvencia garemosaTvis saSiSi saq-
150 mianobiT gamowveuli zianisaTvis sa- 21/6/1993 X X X
moqalaqo pasuxismgeblobis Sesaxeb
wamebisa da araadamianuri an da-
mamcirebeli mopyrobis an dasjis
151 aRkveTis evropuli konvenciis da- 4/11/1993 1/3/2002
matebiTi 1-li oqmi

245
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wamebisa da araadamianuri an damam-


cirebeli mopyrobis an dasjis
152 aRkveTis evropuli konvenciis 4/11/1993 1/3/2002
damatebiTi me-2 oqmi
evropuli konvencia satelitiT
transsasazRvro mauwyeblobis
153 sferoSi saavtoro samarTlisa da 11/5/1994 X X
momijnave uflebebTan dakavSire-
bul sakiTxebze
socialur usafrTxoebaze evro-
154 puli konvenciiis damatebiTi oqmi 11/5/1994 X X

adamianis uflebaTa da ZiriTad


TavisuflebaTa dacvis evropuli
155 konvenciis me-11 oqmi, kontrolis 11/5/1994 1/11/1998
arsebuli meqanizmis restruqtu-
rizaciis Sesaxeb
gaero-s narkotikul saSualebaTa
da fsiqotropul nivTierebaTa
ukanono gadazidvis Sesaxeb kon-
156 venciis me-17 muxlis implemen- 31/1/1995 1/5/2000 X X
taciis Sesaxeb SeTanxmeba, zRviT
narkotikul nivTierebaTa ukano-
nod gadazidvis Sesaxeb
CarCo-konvencia erovnul umcire-
157 sobaTa dacvis Sesaxeb 1/2/1995 1/2/1998 X X

evropis socialuri qartiis da-


matebiTi oqmi, romliTac uzrun-
158 velyofilia koleqtiur saCivarTa 9/11/1995 1/7/1998
sistema
administraciul-teritoriul
erTeulebs an xelisuflebis or-
ganoebs Soris transsasazRvro
159 TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZR- 9/11/1995 1/12/1998 X
vanelo evropuli konvenciis dama-
tebiTi oqmi
evropuli konvencia bavSvTa ufle-
160 bebis gamoyenebis Sesaxeb 25/1/1996 1/7/2000 X X X

evropuli SeTanxmeba adamianis


uflebaTa evropuli sasamarTlos
161 saqmis warmoebaSi monawile pirTa 5/3/1996 1/1/1999
Sesaxeb
evropis sabWos privilegiebze da
162 imunitetebze generaluri SeTanx- 5/3/1996 1/11/1998
mebis me-6 oqmi
evropis socialuri qartia (Seswo-
163 rebuli) 3/5/1996 1/7/1999

246
danarTi

konvencia biologiasa da medici-


naSi adamianis uflebaTa da Rirse-
164 bis dacvis Sesaxeb: konvencia ada- 4/4/1997 1/12/1999 X X X
mianis uflebaTa da biomedicinis
Sesaxeb
konvencia evropis regionSi umaR-
165 les ganaTlebasTan dakavSirebul 11/4/1997 1/2/1999 X X X
kvalifikaciaTa cnobis Sesaxeb
evropuli konvencia moqalaqeobis
166 Sesaxeb 6/11/1997 1/3/2000 X X

msjavrdebul pirTa gadacemis Se-


167 saxeb konvenciis damatebiTi oqmi 18/12/1997 1/6/2000 X X

biologiasa da medicinaSi adamia-


nis uflebaTa da Rirsebis dacvis
168 konvenciis damatebiTi oqmi ada- 12/1/1998 1/3/2001 X X X
mianis klonirebis akrZalvis Se-
saxeb
administraciul-teritoriul er-
Teulebsa da xelisuflebis or-
ganoebs Soris transsasazRvro
169 TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZR- 5/5/1998 1/2/2001 X
vanelo evropuli konvenciis dama-
tebiTi me-2 oqmi
eqsperimentebis an samecniero
miznebisaTvis gamoyenebuli xe-
170 rxemliani cxovelebis dacvis Se- 22/6/1998 X X X
saxeb evropuli konvenciis Semswo-
rebeli oqmi
transasazRvro televiziis Se-
171 saxeb evropuli konvenciis Semswo- 1/10/1998 1/3/2002 X X X
rebeli oqmi
konvencia sisxlis samarTlis meS-
172 veobiT garemos dacvis Sesaxeb 4/11/1998 X X

sisxlis samarTlis konvencia ko-


173 rufciis Sesaxeb 27/1/1999 1/7/2002 X X X

samoqalaqo samarTlis konvencia


174 korufciis Sesaxeb 4/11/1999 1/11/2003 X X X

evropuli konvencia axalgazrde-


bisaTvis transnacionaluri gr-
175 Zelvadiani nebayoflobiTi sam- 11/5/2000 X
saxuris waxalisebis Sesaxeb
176 evropis landSaftebis konvencia 20/10/2000 1/3/2004 X
adamianis uflebaTa da ZiriTad
177 TavisuflebaTa dacvis evropuli 4/11/2000 1/4/2005
konvenciis me-12 oqmi

247
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropuli konvencia pirobiT xel-


misawvdomobaze dafuZnebuli an
178 mis Semcvel momsaxurebaTa sa- 24/1/2001 1/7/2003 X X X
marTlebrivi dacvis Sesaxeb
samarTlebrivi daxmarebis Txovnis
179 gadacemis Sesaxeb evropul SeTan- 4/10/2001 1/9/2002 X X
xmebaze damatebiTi oqmi
konvencia informaciisa da sa-
marTlebrivi TanamSromlobis Se-
180 saxeb `sainformacio sazogadoebis 4/10/2001 X X X
momsaxurebebTan~ mimarTebaSi
pirTa dacvis Sesaxeb personaluri
monacemebis avtomaturi damuSave-
bisas konvenciis damatebiTi oqmi
181 meTvalyure organoTa da sazR- 8/11/2001 1/7/2004 X X X
vrebs miRma monacemTa mimoqcevas-
Tan dakavSirebiT
sisxlis samarTlis saqmeebSi ur-
TierTdaxmarebis Sesaxeb evro-
182 puli konvenciis me-2 damatebiTi 8/11/2001 1/2/2004 X X
oqmi
evropuli konvencia audiovizua-
183 luri memkvidreobis dacvis Se- 8/11/2001 X X X
saxeb
audiovizualuri memkvidreobis
dacvis Sesaxeb evropuli konven-
184 ciis oqmi satelevizio produq- 8/11/2001 X X X
ciaTa dacvis Sesaxeb
185 konvencia kiberdanaSaulze 23/11/2001 1/7/2004 X X
biologiasa da medicinaSi adamia-
nis uflebaTa da Rirsebis dacvis
konvenciis damatebiTi oqmi ada-
186 mianis organoTa da adamianuri 24/1/2002 X X X
warmoSobis qsovilebis gadaner-
gvis Sesaxeb
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis konvenciis
187 me-13 oqmi, nebismier pirobebSi 3/5/2002 1/7/2003
sikvdiliT dasjis gauqmebis Se-
saxeb
dopingsawinaaRmdego konvenciis
188 damatebiTi oqmi 12/9/2002 1/4/2004 X X

kiber-danaSaulze konvenciis da-


matebiTi oqmi, kompiuteruli sis-
189 temebis meSveobiT Cadenili rasis- 28/1/2003 X X
tuli da qsenofobiuri xasiaTis
qmedebaTa inkriminirebis Sesaxeb

248
danarTi

terorizmis winaaRmdeg brZolis


190 evropuli konvenciis Semswore- 15/5/2003
beli oqmi
korufciaze sisxlis samarTlis
191 konvenciis damatebiTi oqmi 15/5/2003 1/2/2005 X X X

konvencia bavSvebTan kontaqtis


192 Sesaxeb 15/5/2003 X X X

evropuli konvencia cxovelTa


dacvis Sesaxeb saerTaSoriso
193 transportirebis dros (ganaxle- 6/11/2003 X X X
buli)
adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis konvenciis
194 me-14 oqmi, konvenciis sazedamxed- 13/5/2004
velo sistemaSi Sesworebebis Seta-
nis Sesaxeb
biologiasa da medicinaSi adamia-
nis uflebebis da Rirsebis dacvis
195 konvenciis damatebiTi oqmi biosa- 25/1/2005 X X X
medicino kvlevebis Sesaxeb

sul: 197 xelSekruleba

249
danarTi IV
wilobriv SeTanxmebaTa nusxa

evropis sabWos ganviTarebis banki


umTavresi dokumentebi: R(56)9-16/04/1956 - mmarTveli uwyebis ga-
dawyvetileba - 28/06/1999 - wesdeba
am wilobrivi SeTanxmebis farglebSi gaformebul iqna evropis sa-
bWos privilegiebsa da imunitetebze generaluri SeTanxmebis mesa-
me damatebiTi oqmi (ETS No. 28).

wilobrivi SeTanxmeba
socialuri da samoqalaqo janmrTelobis sferoSi
umTavresi dokumentebi: R(59)23-16/11/1959-R(61)40-16/12/1961-
R(96)34-02/10/1996-R(96)35-02/10/1996
am wilobrivi SeTanxmebis farglebSi gaformebul iqna ori evropuli
xelSekruleba: konvencia evropuli farmakopeis SemuSavebis Sesaxeb
(ETS No.50) da evropuli SeTanxmeba sarecx da sawmend produqtebSi gar-
kveuli saxis nivTierebaTa gamoyenebis akrZalvis Sesaxeb (ETS No.64).

konvencia evropuli farmakopeis SemuSavebis Sesaxeb


umTavresi dokumentebi: evropis sabWos xelSekrulebaTa seria
No.50.

evropuli baraTi
samudamo xeibrobaSi myof adamianTaTvis
(baraTis SemoReba ver moxerxda. 1977 wlis 4 noembris rezoluciis
danarTis me-4 muxli Semdegnairad ikiTxeba: `TiToeuli monawile
qveynis mTavroba cnobs sxva monawile saxelmwifos Sesabamisi uwye-
bebis mier gacemul baraTs sakuTari teritoriis farglebSi~).

251
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

narkotikebis moxmarebasTan da narkotikebis


ukanono gadazidvasTan brZolis TanamSromlobis jgufi
(pompidus jgufi)
umTavresi dukumentebi: R(80)2-27/03/1980-R(80)15-17/09/1980

masiuri bunebrivi da teqnologiuri katastrofebis


Tavidan acilebis, Tavdacvisa da daxmarebis organizebis
TanamSromlobis jgufi (EUR-OPA)
umTavresi dokumenti: R(87)2-20/03/1987

SemoqmedebiTi kinematografiuli da audiovizualuri


naSromebis gavrcelebisa da Tanawarmoebis evropuli
Tanadgomis fondi (Eurimages)
umTavresi dokumentebi: R(88)15-26/10/1988 (Sesworebuli rogorc
R(89)6-15/06/1989-R(90)34-30/11/1990-R(92)3-10/02/1992-R(93)10-
03/04/1993-R(98)10-02/07/1998)

globaluri urTierTdamokidebulebisa da solidarobis


evropuli centri (CrdiloeTi-samxreTis centri)
umTavresi dokumentebi: R(89)14-16/11/1989-R(93)51-21/10/1993

wilobrivi SeTanxmeba evropaSi axalgazrdebis


mobilurobis gaadvilebisa da waxalisebis mizniT
axalgazrduli baraTebis SemoRebis Sesaxeb
umTavresi dokumenti: R(91)20-13/09/1991

evropis audiovizualuri observatoria


umTavresi dokumentebi: R(92)70-15/12/1992-R(97)4-20/03/1997-
Res(2000)7-21/09/2000

Tanamedrove enebis evropuli centris damaarsebeli


gafarToebuli wilobrivi SeTanxmeba (gracis centri)
umTavresi dukumentebi: R(94)10-08/04/1994-R(98)11-02/07/1998

korufciis winaaRmdeg saxelmwifoTa jgufis


damaarsebeli SeTanxmeba (GRECO)

252
danarTi

umTavresi dokumentebi: R(98)7-05/05/1998-R(99)5-01/05/1999

evropuli komisia demokratiisaTvis samarTlis


meSveobiT (veneciis komisia)
umTavresi dokumentebi: Res(2000)3-21/02/2002 (Sesworebuli wes-
deba) -R(90)6-10/05/1990

253
danarTi V
evropis sabWosa da sxva saerTaSoriso
organizaciebs Soris gaformebul
SeTanxmebaTa nusxa

SeTanxmeba evropis sabWosa da evropis ekonomikuri TanamSromlo-


bis organizacias Soris (OEEC) (damatebiTi teqstebiTurT) - 1951
wlis marti. 1961 wels es organizacia iqca ekonomikuri TanamS-
romlobisa da ganviTarebis organizaciad (OECD).
www.oecd.org

evropis sabWosa da evropis qvanaxSirisa da foladis Tanamego-


brobas Soris urTierTobebTan dakavSirebuli oqmi - 1951 wlis 18
aprili. 1965 wlis 8 aprils evropis qvanaxSirisa da foladis Ta-
namegobrobis institutebi Seerwya evropuli ekonomikuri Taname-
gobrobisa da evroatomis institutebs, am momentidan saerTo ko-
misiiTa da sabWoTi. parizis xelSekrulebis vadis gasvlis Semdeg,
2002 wlis 23 ivliss, qvanaxSirisa da foladis seqtorebi moqceul
iqna evrokavSirSi, ramac oqmi aqcia usargeblod.
www.europa.eu.int/abj/treaties/en/entoc29.htm

SeTanxmeba evropis sabWos generalur samdivnosa da briuselis


xelSekrulebis organizaciis generalur samdivnos Soris - 1951
wlis 15 noemberi. 1954 wlis 23 oqtombers briuselis xelSekru-
leba iqna Sesworebuli germaniis federaciuli respublikisa da
italiis gawevrianebis mizniT, rasac mohyva dasavleT evropuli
kavSiris Seqmna (WEU). 2000 wlis noemberSi misi prerogativebis
umravlesoba gadaeca evrokavSirs.
www.weu.int

SeTanxmeba evropis sabWosa da Sromis saerTaSoriso organizacias


Soris - 1951 wlis 23 noemberi.
www.ilo.org

255
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

SeTanxmeba evropis sabWos generalur samdivnosa da gaero-s samdi-


vnos Soris - 1951 wlis 15 dekemberi. am SeTanxmebis ganaxleba
ganxorcielda 1971 wels, evropis sabWosa da gaero-s samdivnoebs
Soris samekavSireo da TanamSromlobis SeTanxmebis gaformebiT.
www.un.org

SeTanxmeba evropis sabWos generalur samdivnosa da evropidan mi-


grantTa gadinebis samTavrobaTaSoriso droebiTi komitetis di-
reqtors Soris - 1952 wlis 25 Tebervali. 1951 wels belgiisa da
aSS-s iniciativiT briuselSi gamarTul migraciis saerTaSoriso
konferenciaze daarsebuli, evropidan migrantTa gadinebis samTa-
vrobaTaSoriso droebiTi komiteti 1989 wels iqca migraciis saer-
TaSoriso organizaciad (IOM), rac mohyva 1953 wlis konstituciis
Sesworebasa da ratifikacias.
www.iom.int

evropis sabWos urTierTobebi gaero-s ltolvilTa umaRlesi ko-


misris biurosTan da gaero-s bavSvTa saerTaSoriso sagangebo fond-
Tan (werilebis urTierTgacvla gaero-s generalur mdivansa da
evropis sabWos generalur mdivans Soris - 3-28 ivlisi, 1952 w.). am
SeTanxmebas 1999 wels Tan daerTo urTierTgagebis memorandumi.
www.unhcr.ch

SeTanxmeba evropis sabWos generalur mdivansa da msoflio janda-


cvis organizaciis evropis regionuli biuros direqtors Soris
- 1952 wlis 9 seqtemberi.
www.who.int

SeTanxmeba evropis sabWosa da gaero-s ganaTlebis, mecnierebisa da


kulturis organizacias Soris - 1952 wlis 10 noemberi.
www.unesco.org
SeTanxmeba evropis sabWos generalur mdivansa da industriuli
sakuTrebisa da literaturuli da mxatvruli namuSevrebis dacvis
Sereuli saerTaSoriso biuroebis direqtors Soris - 1952 wlis
22 aprili. es patara organizacia iyo winamorbedi msoflio inte-
leqtualuri sakuTrebis organizaciisa (WIPO), romelic daefuZna
1967 wlis 14 ivliss q. stoqholmSi xelmoweril konvencias, mso-
flio saerTaSoriso sakuTrebis organizaciis Seqmnis Sesaxeb. misi
Stab-bina mdebareobs JenevaSi. 1974 wlis 17 dekembers organizacia
iqca gaero-s organizaciaTa sistemis specializebul saagentod.
www.wipo.org

256
danarTi

SeTanxmeba evropis sabWosa da kerZo samarTlis erTianobisaTvis


saerTaSoriso instituts Soris - 1954 wlis 12 ianvari.
www.unidroit.org

urTierTobebi evropis sabWosa da transportis ministrTa evro-


pul konferencias Soris - 1954 wlis 17 marti.
www.oecd.org

SeTanxmeba evropis sabWosa da samoqalaqo statusis saerTaSori-


so komisias Soris (werilebis urTierTgacvla, 1955 wlis 28 da
31 oqtomberi). damkvirveblis rangSi, evropis sabWos regularu-
lad iwveven komisiis zogad Sexvedrebze da komisia damkvirveblis
saxiT regularul donezea warmodgenili eqspertTa komitetebSi,
romlebic ixilaven mis da mis sxvadasxva wevrTa sferoebSi moq-
ceul sakiTxebs.
www.ciec1.org

evropis sabWos urTierTobebi evropis samoqalaqo aviaciis kon-


ferenciasTan (ECAC) - 1955 wlis 19 noemberi. 1993 wlis 22
aprilis parizis 22-e Sualedur sxdomaze da sakuTari konsti-
tuciis pirvel srul gadaxedvasTan dakavSirebiT, konferenciis
wevri qveynebis samoqalaqo aviaciis generalurma direqtoreb-
ma, frangul dasaxelebaSi cneba `komisia~ Secvales ~konferen-
ciiT~, raTa Tavidan aecilebinaT sxva nebismier organizacias-
Tan aRreva.
www.ecac-ceac.org

SeTanxmeba evropis sabWosa da kerZo saerTaSoriso samarTlis haa-


gis konferencias Soris - 1955 wlis 13 dekemberi.
www.hcch.net

SeTanxmeba evropis sabWosa da gaero-s sakvebisa da soflis meur-


neobis organizacias Soris - 1956 wlis 11 ianvari.
www.fao.org

finansuri SeTanxmeba evropis sabWos generalur samdivnosa da


evropis foladisa da qvanaxSiris organizaciis (ECSC) saerTo
asambleis generalur samdivnos Soris - 1957 wlis 15 Teber-
vali.
www.europa.eu.int/abc/obj/treaties/en/ento29.htm
SeTanxmeba industriuli sakuTrebisa da literaturuli da mxa-
tvruli namuSevrebis dacvis Sereul saerTaSoriso biuroebsa da

257
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWos Soris - 1957 wlis 28 maisi. am SeTanxmebiT Seicvala


misi winamorbedi versia, gaformebuli 1953 wlis aprilSi, werile-
bis urTierTgacvlis Sedegad.
www.wipo.org

SeTanxmeba evropis sabWos ministrTa komitetsa da evropis atomu-


ri energiis Tanamegobrobis komisias Soris (EURATOM) - 1959 wlis
18 agvisto.
www.europa.eu.int/abc/obj/treaties/en/entoc38.htm

SeTanxmeba evropis sabWos ministrTa komitetsa da evropis


ekonomikuri Tanamegobrobis komisias Soris da q. briuselSi
evropis sabWos samekavSireo biuros daarsebasTan dakavSirebu-
li dokumentebi - 1959 wlis 18 agvisto. evropul Tanamego-
brobebTan q. briuselSi evropis sabWos samekavSireo biuros
daarsebis Sesaxeb gadawyvetileba miRebul iqna evropis sabWos
ministrTa komitetis mier, 1974 wlis 6 maiss miRebuli (74) 13
rezoluciiT.
ZZZSDJHVLQQLWQHWLYKOFHHKWPO

SeTanxmeba evropis sabWosa da sisxlis samarTlis policiis saer-


TaSoriso organizacias Soris (INTERPOL) - 1960 wlis 1-9 Teber-
vali (werilebis urTierTgacvla).
www.interpol.int

SeTanxmeba Sromis saerTaSoriso organizaciasa da evropis sa-


bWos Soris, saerTaSoriso profesiuli swavlebis sainformacio
da kvleviTi centris daarsebisa da misi saqmianobis Sesaxeb - 1960
wlis 8 dekemberi.
www.ilo.org

SeTanxmeba evropis sabWosa da evropis TanamSromlobisa da


ganviTarebis organizacias Soris (mowonebuli organizaciis
sabWos mier 1962 wlis 9 ianvars, evropis sabWos ministrTa ko-
mitetis mier ki 1962 wlis 1 Tebervals (rezolucia (62) 4)).
www.oecd.org

SeTanxmeba evropis sabWosa da bunebisa da bunebrivi resurse-


bis dacvis saerTaSoriso kavSirs Soris - 1962 wlis 18 dekem-
beri. es organizacia daarsebul iqna fontenblos (safrangeTi)
saerTaSoriso konferenciaze 1948 wlis 5 oqtombers, rogorc
bunebis dacvis saerTaSoriso kavSiri (IUPN). organizaciam Sei-
cvala saxeli da 1956 wels gaxda bunebisa da bunebrivi re-

258
danarTi

sursebis dacvis saerTaSoriso kavSiri (IUCN). 1990 wels misi


saxeli Semoklda da iqca msoflio dacvis kavSirad - IUCN .
www.iucn.org

SeTanxmeba evropis sabWosa da evropis kulturul fonds Soris


- 1965 wlis 10 noemberi.
www.eurocult.org

TanamSromlobisa da kavSiris Sesaxeb SeTanxmebebi evropis sabWo-


sa da gaero-s samdivnoebs Soris (1971 wlis 19 noembris weri-
lebis urTierTgacvla). am memorandumma ganaaxla ori organiza-
ciis samdivnoebs Soris samuSao urTierTobebis maregulirebeli
saSualebebi, aRwerili 1951 wlis 15 dekembers urTierTgacvlil
korespodenciebSi evropis sabWosa da gaero-s generalur mdivnebs
Soris. 1989 wlis 17 oqtombers, gaero-s generalurma asambleam
miiRo rezolucia, romlis ZaliTac, evropis sabWos mieniWa da-
mkvirveblis statusi mis Sexvedrebze. amis Semdeg, evropis sabWo
generaluri asambleis sxdomebs damkvirveblis rangSi regularu-
lad eswreba1.
www.un.org

TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmeba evropis sabWosa da ganaTle-


bis ibero-amerikul biuros Soris - 1982 wlis 21 dekemberi. 1985
wlis maisSi organizacia iqca ganaTlebis, mecnierebisa da kultu-
ris ibero-amerikuli qveynebis organizaciad.
www.oei.es

TanamSromlobis SeTanxmeba evropis sabWosa da kulturuli da


teqnikuri TanamSromlobis saagentos Soris (ACCT) - 1983 wlis
17 marti. saagento frankofoniis saagentod (frangulenovani sa-
Tvistomos saagento) oficialurad iqca 1997 wels, q. hanoiSi ga-
marTul frankofoniis me-7 samitze, mas Semdeg, rac ganxorciel-
da wesdebis modificireba. monawileTa farTo speqtrisa da misi
samTavrobaTaSoriso statusis Taviseburi bunebis gaTvaliswine-
biT, 1999 wels SeTanxmebul iqna, rom mas daerqmeoda frankofo-
niis samTavrobaTaSoriso saagento. samTavrobaTaSoriso saagento
frankofoniis saerTaSoriso organizaciis (OIF) mTavari opera-
tiuli uwyebaa.
www.agence.francophonic.org

1. 2000 wlis oqtomberSi, 2001 wlis dekembersa da 2002 wlis noembersa da dekem-
berSi gaero-s, generalur asambleaSi Sedga ramdenime debati evropis sabWosTan Ta-
namSromlobis garSemo, rasac mohyva 55/3, 56/46 da 57/156 rezoluciebis miReba.

259
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

SeTanxmeba evropis sabWosa da ibero-amerikuli TanamSromlo-


bis instituts Soris (werilebis urTierTgacvla 1985 wlis
20 maissa da 12 ivniss). 1988 wlis noemberSi instituti gax-
da saerTaSoriso TanamSromlobis espanuri saagentos nawili
(AECI).
www.aeci.es

SeTanxmeba evropis sabWosa da evropa - laTinuri amerikis urTier-


TobaTa instituts Soris (IRELA) (1985 wlis 17 dekembrisa da 1986
wlis 13 ianvris werilebis urTierTgacvla). institutma arseboba
Sewyvita ramdenime wlis win.
SeTanxmeba evropis sabWosa da evropul Tanamegobrobas Soris
- 1987 wlis 16 ivnisi. am SeTanxmebas Tan daerTo werile-
bis urTierTgacvla evropis sabWos generalur mdivansa da
evropuli Tanamegobrobebis komisiis prezidents Soris 1996
wels.
www.europa.eu.int/abc/obj/treaties/en/entoc05.htm

1987 wlis 13 noembris werilebis urTierTgacvla evropis sabWos


generalur mdivansa da amerikul saxelmwifoTa organizaciis gene-
ralur mdivans Soris.
www.oas.org

SeTanxmeba rekonstruqciisa da ganviTarebis evropul banksa da


evropis sabWos Soris - 1992 wlis 14 aprili (Tan erTvis banksa
da saparlamento asambleas Soris miRweuli SeTanxmeba 1992 wlis
seqtemberSi).
www.ebrd.com

werilebis urTierTgacvla evropis sabWos generalur mdivan-


sa da evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidents Soris
(Tan erTvis SeTanxmeba evropis sabWosa da evropul Taname-
gobrobas Soris 1987 wlis 16 ivnisis TariRiT) - 1996 wlis 5
noemberi.
www.europa.eu.int/abc/obj/treaties/en/entoc05.htm

SeTanxmeba evropul Tanamegobrobasa da evropis sabWos Soris,


raTa sabWos 1997 wlis 2 ivnisis ganawesis (EC) No. 1035/97 me-
7(3) muxlis Tanaxmad, romelic aarsebs rasizmisa da qsenofobiis
sawinaaRmdego evropul samonitoringo centrs, daarsebuliyo
mWidro TanamSromloba centrsa da evropis sabWos Soris - 1999
wlis 10 Tebervali.

260
danarTi

TanamSromloba evropis sabWosa da gaero-s ltolvilTa umaRlesi


komisris biuros Soris, urTierTgagebis memorandumi - 1999 wlis
25 agvisto.
www.unhcr.ch

urTierTgagebis memorandumi rekonstruqciisa da ganviTare-


bis evropul banksa da evropis sabWos socialuri ganviTare-
bis fonds Soris (romelic iqca evropis sabWos ganviTarebis
bankad 1999 wlis noemberSi) - 1999 wlis 5 maisi.
www.ebrd.com

2000 wlis 12 aprils `2+2~ formatis umaRlesi donis Sexve-


draze q. venaSi, evropis sabWosa da euTo-s generalur samdi-
vnoebs Soris xelmoweril iqna TanamSromlobis pirobaTa
saerTo nusxa. evropis sabWosa da euTo-s Soris am pirveli
formaluri SeTanxmebis mizania arsebuli warmatebuli pra-
qtikis gangrZoba, ZalisxmevaTa Tanxvedris Tavidan acileba
da momavali moqmedebisa da TanamSromlobis gaadvileba.
www.osce.org

sammxrivi SeTanxmeba evropis sabWos, evrokomisiasa da mso-


flio jandacvis organizacias Soris, xelmowerili 2001 wlis
ivnisSi. evropis sabWo da msoflios jandacvis organizacia Ta-
namSromloben evropuli jandacvis komitetis farglebSi. bo-
lodroindelma TanamSromlobam moicva stabilurobis paqtis
janmrTelobis aspeqtebi da bioeTika. medikamentebis xarisxis
Sesaxeb evropuli direqtorati umTavresi partnioria farma-
cevtuli komponentebis xarisxis uzrunvelyofis standarte-
bTan mimarTebaSi, maSin roca narkotikebis moxmarebasTan da
narkotikebis ukanono gadazidvasTan brZolis saTanamSromlo
jgufi, cnobili rogorc pompidus jgufi, aseve mWidrod Ta-
namSromlobs msoflio jandacvis organizaciasTan. axlaxans,
msoflio jandacvis organizaciasa da evropis sabWos Soris
TanamSromlobaSi yuradReba gamaxvilda stabilurobis paq-
tis janmrTelobis aspeqtebsa da bioeTikaze. SemoTavazebuli
sammxrivi SeTanxmeba evropis sabWos, evrokomisiasa da mso-
flio jandacvis organizacias Soris, xels Seuwyobs janda-
cvis seqtorSi samomavlo TanamSromlobas.
www.who.int
2001 wlis 3 aprils, sagareo urTierTobaTa evrokomisarma,
kris patenma da evropis sabWos generalurma mdivanma, val-

261
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ter Svimerma q. strasburgSi xeli moaweres evropis sabWosa da


evrokomisias Soris TanamSromlobisa da partniorobis erTo-
bliv deklaracias.
www.europa.eu.int/com
www.coe.int/T/E/Com/Files/Cooperation/UE/default.asp/

262
danarTi

danarTi VI
evropis sabWoSi gaformebuli
konvenciebisa da SeTanxmebebis
daskvniTi sanimuSo debulebani

(miRebuli evropis sabWos ministrTa komitetis mier 1980 wlis Te-


bervalSi, mis 384-e Sexvedraze)

A. Sesavali
1962 wlis seqtemberSi, ministrTa moadgileebis 113-e Sexvedraze,
evropis sabWos ministrTa komitetma moiwona evropis sabWos far-
glebSi gaformebuli saerTaSoriso xelSekrulebebisTvis vargis das-
kvniT sanimuSo debulebaTa saboloo nimuSis ori teqsti. maTgan pir-
veli Seexeboda im tipis SeTanxmebebs, romelTac xeli moewereba ra-
tifikaciasTan da miRebasTan dakavSirebuli daTqmebis gareSe, xolo
meore ki im konvenciebs, romlebic saWiroebs ratifikacias an miRebas.
evropis sabWos SeTanxmebebisa da konvenciebis SemuSavebaze momuSave
eqspertTa komitetebs aRniSnuli dokumentebi unda gamoeyenebinaT
saxelmZRvanelo nimuSebis saxiT. arsebuli SeTanxmebis Tanaxmad, gan-
sakuTrebul SemTxvevebSi an gaero-s saerTaSoriso samarTlis komi-
siis saqmianobis Sedegebis gaTvaliswinebiT, samomavlod maT SesaZloa
ganecadaT cvlilebebi.
1962 wlidan debulebaTa es nimuSebi gamoyenebul iqna mraval
evropul konvenciasTan da SeTanxmebasTan mimarTebaSi. Tumca,
swored maTma amgvarma xSirma moxmarebam cxadyo garkveuli cvli-
lebebis saWiroeba. garda amisa, saerTaSoriso samarTlis komisiis
saqmianobam, 1969 wels moitana xelSekrulebaTa samarTlis Sesaxeb
venis konvenciis miReba, romelic mxedvelobaSi iRebs saerTaSori-
so praqtikaSi dafiqsirebul ukanasknel tendenciebs.
am sxvadasxva faqtoris gaTvaliswinebis mizniT, 1980 wlis Teberval-
Si, ministrTa komitetma moadgileebis doneze gamarTul 315-e Sex-

263
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

vedraze moiwona axali, debulebaTa erTiani daskvniTi nimuSi. is Se-


exeba saxelmwifoebs Soris gaformebul konvenciebsa da SeTanxmebebs.
ministrTa komiteti aRniSnavs, rom saerTaSoriso mniSvnelobis mqone
mdinareebis dabinZurebisgan dacvis evropuli konvenciis proeqtis
ganxilvisas da imisaTvis, raTa evropis ekonomikurma Tanamegobro-
bam, rogorc aseTma, SeZlos aRniSnul konvenciasTan mierTeba, man
SeimuSava saboloo nimuSi, romelic uSvebs amgvar SesaZleblobas.
msgavsi debulebebi iqna Cadebuli 1976 wlis 10 martis evropul kon-
venciaSi soflis meurneobis miznebisTvis cxovelTa dacvis Sesaxeb,
1979 wlis 10 maisis evropul konvenciaSi cxovelTa daxocvisagan da-
cvis Sesaxeb da 1979 wlis 19 seqtembris konvenciaSi evropis gareuli
samyarosa da bunebis binadarTa SenarCunebis Sesaxeb.
qvemomoyvanili daskvniTi sanimuSo debulebebi gamoiyeneba rogorc
konvenciebis, ise SeTanxmebaTa SemTxvevaSi. garda a muxlisa, romelic
or arCevans gvTavazobs, yvela danarCeni muxlis teqsti identuria
rogorc konvenciebis, ise SeTanxmebebis SemTxvevaSi: sakmarisia mxo-
lod saWiroebisamebr SeirCes frCxilebSi mocemuli sityvebi.
da bolos, unda aRiniSnos, rom aRniSnuli daskvniTi sanimuSo de-
bulebebi gankuTvnilia mxolod eqspertTa komitetebis saqmiano-
bis gasaadvileblad da usargeblo teqstobriv sxvaobaTa Tavidan
asacileblad. amdenad, maT ar gaaCniaT savaldebulo xasiaTi da
konkretuli SemTxvevebis Sesabamisad, SesaZloa miRebul iqnes ase-
ve gansxvavebuli debulebebi.

B. muxli a

1-li SemTxveva (SeTanxmebebi)


1. winamdebare SeTanxmeba xelmosawerad Riaa evropis sabWos we-
vri qveynebisaTvis, romelTac mis savaldebulo xasiaTze Tanxmo-
bis gamoxatva SeuZliaT:
a. ratifikaciis, miRebis an mowonebis aucileblobis Sesaxeb
daTqmis gareSe xelmoweriT an,
b. ratifikaciis, miRebis an mowonebis qvemdebare xelmoweriT,
daTqmis gaTvaliswinebiT romelsac mohyveba ratifikacia,
miReba an mowoneba.
2. saratifikacio, miRebis an mowonebis sigelebis deponireba
xdeba evropis sabWos generalur mdivanTan.

264
danarTi

me-2 SemTxveva (konvenciebi)


winamdebare konvencia xelmosawerad Riaa evropis sabWos wevri
qveynebisaTvis. is eqvemdebareba ratifikacias, miRebas an mowo-
nebas. saratifikacio, miRebis an mowonebis sigelebis deponireba
xorcieldeba evropis sabWos generalur mdivanTan.

C. muxli b
1. (es SeTanxmeba) (es konvencia) ZalaSi Sedis momdevno Tvis pirvel
dRes mas Semdeg, rac amoiwureba X Tviani periodi im dRidan, rodesac
evropis sabWos X wevri qveyana gamoTqvams Tanxmobas, iyos valdebuli
(SeTanxmebiT) (konvenciiT) a. muxlis debulebaTa Sesabamisad.
2. nebismier wevr saxelmwifosTan mimarTebaSi, romelic mogviane-
biT gamoxatavs Tanxmobas misi savaldebulo xasiaTis Sesaxeb, (Se-
Tanxmeba) (konvencia) ZalaSi Sedis momdevno Tvis pirvel dRes mas
Semdeg, rac amoiwureba X Tviani periodi ratifikaciis, miRebis an
mowonebis sigelis deponirebis (an xelmoweris)1 TariRidan.

D. muxli c
1. (am SeTanxmebis) (am konvenciis) ZalaSi Sesvlis Semdeg, evropis sa-
bWos ministrTa komiteti uflebamosilia, evropis sabWos wesdebis
me-20 muxlis d. punqtiT gaTvaliswinebuli umravlesobiT miRebuli
gadawyvetilebis safuZvelze da komitetSi warmodgenili im wevri qve-
ynebis xmaTa erTsulovnebiT, romlebic winamdebare xelSekrulebis
xelSemkvreli mxareebi arian, sabWos nebismieri arawevri saxelmwifo
moiwvios (am SeTanxmebasTan) (am konveciasTan) misaerTeblad2.
2. nebismier im qveyanasTan mimarTebaSi, romelic mogvianebiT
miuerTdeba (SeTanxmebas) (konvencias), is ZalaSi Seva im Tvis pir-
vel ricxvSi, romelic mosdevs mierTebis sigelis generalur mdi-
vanTan deponirebis TariRidan X Tvian periods.

1. sityvebi `an xelmoweris~ ZalaSia mxolod SeTanxmebebis SemTxvevaSi.


2. gadawyvetilebis miRebis wesebTan dakavSirebuli Taviseburebebi gamiznulia
saxelmZRvanelod. arsebobs sxva aSkara alternativebic: ar iqnes gaTvaliswinebu-
li araviTari debuleba amasTan dakavSirebiT, ra drosac gadawyvetileba miiReba
wesdebis me-20 muxlis d. punqtiT gaTvaliswinebuli umravlesobiT; evropis sabWos
arawevri xelSemkvreli saxelmwifoebis SeTanxmebis SemTxvevaSi, moTxovnad Camoya-
libdes ministrTa komitetis erTsulovani gadawyvetileba. zemomoyvanil teqstSi
komitetSi warmodgenili im wevri qveynebis xmaTa erTsulovnebiT, romlebic wi-
namdebare xelSekrulebis xelSemkvreli mxareebi arian, niSnavs, rom TiToeulma
am qveyanam unda moiwonos gadawyvetileba. gadawyvetileba ver miiReba, Tuki zo-
gierTi maTgani ar eswreba sxdomas an arCevs Tavis Sekavebas.

265
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

E. muxli d
1. xelmowerisas, an saratifikacio, miRebis, mowonebis an mierTe-
bis sigelis deponirebisas, nebismier qveyanas SeuZlia gansazRvros
is teritoria an teritoriebi, romlebzedac gavrceldeba (es Se-
Tanxmeba) (es konvencia).
2. nebismier mxares SeuZlia, mogvianebiT gakeTebuli gancxade-
biT, mimarTos evropis sabWos generalur mdivans da gaafarToos
mis mier winaswar gansazRvruli teritoria. aseT teritoriebTan
mimarTebaSi (SeTanxmeba) (konvencia) ZalaSi unda Sevides im Tvis
pirvel ricxvSi, romelic mosdevs generaluri mdivnis mier aseTi
gancxadebis miRebidan X Tvian periods.
3. nebismieri deklaracia, SemuSavebuli wina ori punqtis debule-
baTa gaTvaliswinebiT, deklaraciaSi dazustebul teritoriebTan
mimarTebaSi SeiZleba gauqmebul iqnes generaluri mdivnis saxelze
gakeTebuli SetyobinebiT. gauqmeba ZalaSi Seva im Tvis pirvel ri-
cxvSi, romelic mosdevs generaluri mdivnis mier am Setyobinebis
miRebidan X Tvian periods.

F. muxli e3
1. nebismier saxelmwifos, xelmoweris an saratifikacio, miRebis,
mowonebis an mierTebis sigelis generalur mdivanTan deponire-
bisas, SeuZlia ganacxados, rom is sargeblobs (SeTanxmebis) (kon-
venciis) danarTSi4 gaTvaliswinebuli erTi an ramdenime daTqmis
gamoyenebis uflebiT5. sxva daTqmis gakeTeba dauSvebelia6.

3. rodesac xelSekrulebaSi ar aris CarTuli debuleba daTqmebis Sesaxeb, SesaZ-


lebelia mis mizanTan da saganTan TanxmobaSi myofi nebismieri daTqmis SemuSaveba.
Tuki amgvari ar warmoadgens xelSekrulebis SemuSavebaze pasuxismgebeli organoe-
bis Canafiqrs, romelTac piriqiT, SesaZloa surdeT yovelgvari daTqmis akrZalva,
miRebul unda iqnes Semdegi saxis debuleba: `(SeTanxmeba) (konvencia) ar iTvaliswi-
nebs daTqmis gakeTebis SesaZleblobas~. zemomoyvanili muxli e. mxolod erTi maga-
liTia daTqmebis formulirebis SesaZlo saSualebebidan, romelTagan zogierTi ga-
moyenebul iqna evropis sabWos sxvadasxva SeTanxmebisa Tu konvenciis SemTxvevaSi.
4. danarTi unda ikiTxebodes Semdegnairad:
danarTi (muxli e.)
`danarTi
nebismier saxelmwifos SeuZlia ganacxados, rom is itovebs uflebas: (Ca-
monaTvali)~.
5. rodesac daTqmis formulireba xdeba xelSekrulebis xelmowerisas, is unda
iqnes formalurad dadasturebuli damTqmeli saxelmwifos mier im dros, rodesac
is gamoTqvams Tanxmobas, iyos valdebuli xelSekrulebiT. am SemTxvevaSi, daTqma
gakeTebulad miiCneva misi dadasturebis dRes.
6. fraza `sxva daTqmis gakeTeba dauSvebelia~, gamiznulia imis naTelsayofad, rom
nebadarTuli daTqmebis nusxa amomwuravia. Tumca, aRniSnuli fraza, Sesabamis
SemTxvevebSi, SesaZloa gauqmdes.

266
danarTi

2. nebismier mxares, romelmac gaakeTa daTqma wina punqtis Se-


sabamisad, SeuZlia mTlianad an nawilobriv gaauqmos aRniSnuli
daTqma evropis sabWos generaluri mdivnis saxelze gakeTebuli
gancxadebiT. gauqmeba ZalaSi Seva generaluri mdivnis mier amgvari
gancxadebis miRebis dRidan.
3. xelSemkvrel mxares, romelmac gaakeTa daTqma (am SeTanxmebis) (am
konvenciis) debulebis mimarT, ar SeuZlia moTxovos sxva mxares imave
debulebis gamoyeneba; Tumca, Tuki daTqma nawilobrivia an garkveul
pirobebs ukavSirdeba, mas SeuZlia moiTxovos misi gamoyeneba im zo-
miT, ramdenadac mas Tavad aqvs miRebuli es debuleba.

G. muxli f
1. nebismier xelSemkvrel mxares nebismier dros SeuZlia (am Se-
Tanxmebis) (am konvenciis) denonsacia evropis sabWos generaluri
mdivnis saxelze gakeTebuli Setyobinebis gziT.
2. es denonsacia ZalaSi Seva im Tvis pirvel ricxvSi, romelic
mosdevs generaluri mdivnis mier amgvari Setyobinebis miRebis TariRi-
dan X Tvian periods.

H. muxli g
evropis sabWos generaluri mdivani sabWos wevr qveynebsa da (am
SeTanxmebasTan) (am konvenciasTan) mierTebul saxelmwifoebs ac-
nobebs:
a. nebismieri xelmoweris Sesaxeb;
b. ratifikaciis, miRebis, mowonebis an mierTebis nebismie-
ri sigelis deponirebis Sesaxeb;
c. (am SeTanxmebis) (am konvenciis) ZalaSi Sesvlis nebismie-
ri TariRis Sesaxeb, Tanaxmad b. c. da d. muxlebisa;
d. (am SeTanxmebasTan) (am konvenciasTan) dakavSirebuli ne-
bismieri sxva dadgenilebis, Setyobinebis an komunika-
ciis Sesaxeb.
ris dasturadac, qvemore xelismomwerebma, romelTac gaaCniaT
amisaTvis Sesabamisi uflebamosileba, xeli moaweres winamdebare
(SeTanxmebas) (konvencias).
Sedgenilia (adgili), (TariRi), inglisur da frangul enebze, orive
teqsti avTenturia, Sedgenili TiTo egzemplarad, romlebic ina-

267
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

xeba evropis sabWos arqivebSi. evropis sabWos generaluri mdivani,


TiToeul wevr saxelmwifos, iseve rogorc (am SeTanxmebasTan) (am
konvenciasTan) misaerTeblad mowveul nebismier saxelmwifos, ga-
dascems damowmebul aslebs.

268
danarTi VII
oficialuri mimowera evropis
sabWosa da evropul Tanamegobrobas
Soris

1. mimowera evropis sabWosa da evropul


Tanamegobrobas Soris TanamSromlobis
konsolidaciasa da intensifikaciasTan
dakavSirebiT (1987 wlis 16 ivnisi)
(87/476/EEC)

evropis sabWos generaluri mdivnis werili evropul


TanamegobrobaTa komisiis prezidentisadmi
strasburgi, 1987 wlis 16 ivnisi
pativcemulo batono,
1985 wlis 25 aprils, ministrTa komitetma Tavis 76-e sxdomaze miRe-
bul rezoluciaSi (85) 5, evropis sabWosa da evropul Tanamegobro-
bas Soris TanamSromlobis Sesaxeb, aRniSna, rom is iyo darwmunebuli
evropuli solidarobis gaZlierebaSi evropis sabWosa da evropul
Tanamegobrobas, evropuli aRmSeneblobis am umTavres institutebs
Soris, TanamSromlobis konsolidaciisa da intensifikaciis gziT; man
gamoxata mizanswrafva or instituts Soris mWidro TanamSromlobis
xelSewyobisaken, rac SeiZleba farTo evropul farglebSi TanamS-
romlobis winsvlis mizniT da maT bunebasa da procedurebSi arsebu-
li gansxvavebebis sruli gaTvaliswinebiT.
am suliskveTebiT, ministrTa komitetisgan damevala evropuli Ta-
namegobrobis kompetentur organoebTan kontaqtebis wamowyeba, raTa

269
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

erToblivad ganxorcieldes or organizacias Soris TanamSromlobis


gaZlierebisken mimarTuli konkretuli winadadebebis SemuSaveba.
kontaqtebis Sedegebis Sesaxeb ministrTa komiteti informirebul
iqna moxsenebaSi, romelic am sakiTxTan dakavSirebiT me gadaveci. is
daTanxmda, rom Tanamegobrobasa da mis wevr qveynebs Soris ufleba-
mosilebaTa Sida ganawilebisadmi zianis miuyeneblad, momavalSi:
(a) evropuli Tanamegobroba, warmodgenili misi komisiiT, mowveul
iqneba saerTo interesis sakiTxebze muSaobisas komitetebSi, romlebic
daarsebulia ministrTa komitetis mier da aerTianebs wevri qveynebis
mTavrobaTa mier daniSnul pirebs, maT Soris im tipis komitetebSi,
romlebic funqcionirebs wilobriv SeTanxmebaTa farglebSi. im SemTx-
vevebSi, roca Tanamegobroba monawileobs evropuli konvenciisa Tu
SeTanxmebis proeqtis SemuSavebaSi, is, warmodgenili komisiis saxiT,
moiwveva ministrTa moadgileebis SexvedrebSi monawileobis misaRe-
bad, sadac amgvari proeqti ganixileba.

(b) rac Seexeba nebismieri axali evropuli konvenciisa Tu SeTanx-


mebis proeqts, yuradReba mieqceva masSi imgvari muxlis CarTvis mi-
zanSewonilobas, romelic evropul Tanamegobrobas miscems saSuale-
bas, gaxdes konvenciisa Tu SeTanxmebis monawile mxare; gasagebia, rom
amgvari muxlis CarTva uaryofiTad ar imoqmedebs gadawyvetilebaze,
romelsac Tanamegobrobis kompetenturi organoebi sabolood miiRe-
ben konvenciasTan Tu SeTanxmebasTan mierTebis TvalsazrisiT.

(c) evropuli Tanamegobroba, warmodgenili komisiis saxiT, mowveul


iqneba saerTo interesis sakiTxebis ganxilvisas specializebul minis-
trTa konferenciebze, romlebTanac evropis sabWos damyarebuli aqvs
specialuri saqmiani urTierTobebi. aRniSnulma uaryofiTad ar unda
imoqmedos konferenciebis kompetenturi organoebis mier miRebul ga-
dawyvetilebebze.

amasTan erTad, Cvens Soris arsebuli kontaqtebis gaTvaliswinebiT


da pragmatuli qmedebis mizniT, rac gamoricxavs axali biurokratiu-
li struqturebis Seqmnas, ministrTa komiteti iwonebs qvemomocemul
zomebs, romlebic, evropul TanamegobrobasTan SemdgomSi dadebuli
generaluri SeTanxmebisaTvis zianis miuyeneblad da zemoCamoTvli-
lis gaTvaliswinebiT, SesaZloa miRebul iqnes nacvlad 1959 wlis 18
agvistos SeTanxmebebiT dawesebuli zomebisa, romlebic ZalaSi Sevida
evropis sabWos generalur mdivansa da evropuli ekonomikuri Taname-
gobrobisa da evropuli atomuri energiis Tanamegobrobis komisiebis
prezidentebs Soris werilebis gacvlis Sedegad.

270
danarTi

A. ministrTa komitetsa da evropul TanamegobrobaTa komisias


Soris urTierTobebTan dakavSirebiT:
1. komisia ministrTa komitets miawvdis yovelwliur zogad moxsene-
bas, rogorc es gansazRvrulia evropuli TanamegobrobebisaTvis er-
Tiani sabWosa da erTiani komisiis damaarsebeli xelSekrulebis me-18
muxlSi. Tavis mxriv, komisias miewodeba ministrTa komitetis sawesde-
bo moxsenebebi da evropis sabWos generaluri mdivnis mier ministr-
Ta komitetisadmi miwodebuli moxsenebebi evropuli TanamSromlobis
winsvlis Sesaxeb.

2. ministrTa komitetma, evropul TanamSromlobaSi arsebuli miRwe-


vebis Sesaxeb mis farglebSi gamarTul debatebSi, iseve rogorc saer-
To interesis nebismier sxva sakiTxze samsjelod, SesaZloa moiwvios
evrokomisia.

3. komisias SesaZloa eTxovos ministrTa moadgileebis SexvedrebSi


monawileoba, romlebzec ganixileba saerTo interesis sakiTxebi.

4. ministrTa komitetma, komisiis mier miwodebul moxsenebebze an


saerTo interesis nebismier sakiTxze, SesaZloa gamoTqvas komentare-
bi, Tuki amgvari ram moeTxoveba.

5. komisiis generaluri mdivani, zogadi wesis Tanaxmad weliwadSi


erTxel, evropis sabWosa da Tanamegobrobas Soris TanamSromlobis
sferoSi mdgomareobis Sefasebis mizniT, monawileobas miiRebs minis-
trTa moadgileebTan gamarTul azrTa urTierTgacvlaSi.

B. evropis sabWos generalur mdivansa da evropul Tanamego-


brobaTa komisias Soris urTierTobebTan dakavSirebiT:
1. generaluri mdivani da komisia erTmaneTSi saWiroebisamebr gai-
vlian konsultacias saerTo interesis sakiTxebze. es konsultacia,
SeZlebisdagvarad, miznad unda isaxavdes erTobliv RonisZiebaTa ko-
ordinirebasa da SeTanxmebas da orive mxares SemuSavebuli instrumen-
tebisa da sxva dokumentebis arsis rac SeiZleba farTo gamoyenebas.

2. evropis sabWos samdivnosa da komisiis maRalCinosnebs Soris


umaRlesi donis Sexvedrebi moewyoba saWiroebis gaTvaliswinebiT, spe-
cifikuri sferoebis garSemo, saerTo interesis sakiTxebis gansaxil-
velad, erTmaneTis programebis Sesaxeb informaciis mosapoveblad,
arsebuli TanamSromlobis mdgomareobis Sesafaseblad da SesaZloa
im proeqtebis gamosavlenad, romelTa erToblivad Catareba iqnebo-
da xelsayreli, maTi ganxorcielebisaTvis saWiro drois ganawesisa
da finansuri gegmis TandarTviT. amgvari Sexvedrebi gaimarTeba pe-

271
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

riodulad, gansakuTrebiT samarTlebriv saqmeTa, socialuri da jan-


mrTelobis sakiTxebis, ganaTlebisa da kulturis, memkvidreobisa da
garemos dacvis sferoebSi, rac ar gamoricxavs saerTo interesis sxva
sferoebSi msgavsi Sexvedrebis gamarTvis SesaZleblobas.

3. komisia, saWiroebis SemTxvevaSi, saerTo interesis sakiTxebis


ganxilvis mizniT, evropis sabWos samdivnos warmomadgenlebs damkvir-
veblis statusiT moiwvevs misi eqspertTa komitetebisa da mrCevelTa
jgufebis muSaobaSi samonawileod.

4. evropis sabWos generaluri mdivani da komisia, miiReben saTanado


zomebs saerTo interesis sferoebSi momuSave ori institutis Tana-
mdebobis pirebs Soris TanamSromlobisa da mWidro kavSirebis uzrun-
velsayofad. am mizniT, orive mxaris mier daniSnuli iqneba maRali
rangis Tanamdebobis piri, raTa SesaZlebeli gaxdes or instituts
Soris TanamSromlobaSi arsebuli winsvlis kontroli da amasTan mi-
marTebaSi man imoqmedos, rogorc mekavSire pirma.

moxaruli viqnebi, Tuki macnobebT, misaRebia Tu ara zemoxsenebu-


li saSualebebi komisiisaTvis.
gTxovT, miiRoT rwmuneba Cemi Tqvendami Rrma pativiscemisa,
marselino orexa
evropis sabWos generaluri mdivani

272
danarTi

evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidentis werili


evropis sabWos generaluri mdivnisadmi
briuseli, 1987 wlis 16 ivnisi
pativcemulo batono,
maqvs pativi, davadasturo dRevandeli dRiT daTariRebuli Tqve-
ni werilis miReba, dakavSirebuli evropis sabWosa da evropul Ta-
namegobrobas Soris TanamSromlobasTan.
msurs gacnoboT, rom evropul TanamegobrobaTa komisia izia-
rebs ministrTa komitetis rwmenas, rom evropul solidarobas
gaaZlierebs evropis sabWosa da evropul Tanamegobrobas, evro-
puli aRmSeneblobis saqmeSi am umTavres institutebs Soris Tana-
mSromlobis konsolidacia da intensifikacia; komisia gamoxatavs
mizanswrafvas or instituts Soris mWidro TanamSromlobis xel-
Sewyobisaken, evropis rac SeiZleba farTo sazRvrebSi TanamSrom-
lobis winsvlis mizniT da maT bunebasa da procedurebSi arsebuli
gansxvavebebis sruli gaTvaliswinebiT.
komisia mxurvaled miesalmeba debulebebs, romelTa SemuSavebis
gadawyvetileba ministrTa komitetma miiRo Tqvens mier mowode-
bul moxsenebasTan SesabamisobaSi, im mizniT, raTa gaadvildes Ta-
namegobrobis mxridan evropis sabWos saqmianobaSi monawileoba da
mxedvelobaSi iRebs mis Sinaarss.
amasTan erTad, Cvens Soris arsebuli kontaqtebis gaTvaliswinebiT
da pragmatuli mosazrebidan gamomdinare, ramac unda gamoricxos
axali biurokratiuli struqturebis Seqmna, evropul Tanamego-
brobaTa komisiis saxeliT, moxaruli var gacnoboT, rom viwoneb
Tqvens werilSi aRweril da qvemomoyvanil saSualebebs, romlebic,
evropul TanamegobrobasTan SemdgomSi gaformebuli generaluri
SeTanxmebisaTvis zianis miuyeneblad, SesaZloa iqnes miRebuli, na-
cvlad 1959 wlis 18 agvistos garigebebiT dawesebuli zomebisa,
rac ganxorcielda evropis sabWos generalur mdivansa da evropu-
li ekonomikuri Tanamegobrobisa da evropuli atomuri energiis
Tanamegobrobis komisiebis prezidentebs Soris korespondenciis
gacvlis Sedegad.
A. ministrTa komitetsa da evropul TanamegobrobaTa komisias
Soris urTierTobebTan dakavSirebiT:
1. komisia ministrTa komitets miawvdis yovelwliur zogad moxsene-
bas, rac gansazRvrulia evropuli TanamegobrobebisaTvis erTiani sa-

273
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

bWosa da erTiani komisiis damaarsebeli xelSekrulebis me-18 muxliT.


Tavis mxriv, komisias miewodeba ministrTa komitetis sawesdebo moxse-
nebebi da evropis sabWos generaluri mdivnis mier ministrTa komite-
tisadmi miwodebuli moxsenebebi evropuli TanamSromlobis winsvlis
Sesaxeb.

2. ministrTa komitetma, evropul TanamSromlobaSi arsebuli miRwe-


vebis Sesaxeb mis farglebSi gamarTul debatebSi, iseve rogorc saer-
To interesis nebismier sxva sakiTxze samsjelod, SesaZloa moiwvios
evrokomisia.

3. komisias SesaZloa eTxovos ministrTa moadgileebis SexvedrebSi


monawileoba, romlebzec ganixileba saerTo interesis sakiTxebi.

4. ministrTa komitetma, komisiis mier miwodebul moxsenebebze an


saerTo interesis nebismier sakiTxze, SesaZloa gamoTqvas komentare-
bi, Tuki amgvari ram moeTxoveba.

5. komisiis generaluri mdivani, zogadi wesis Tanaxmad weliwadSi


erTxel, evropis sabWosa da Tanamegobrobas Soris TanamSromlobis
sferoSi mdgomareobis Sefasebis mizniT, monawileobas miiRebs minis-
trTa moadgileebTan gamarTul azrTa urTierTgacvlaSi.

B. evropis sabWos generalur mdivansa da evropul Tanamegobro-


baTa komisias Soris urTierTobebTan dakavSirebiT:
1. generaluri mdivani da komisia erTmaneTSi saWiroebisamebr
gaivlian konsultacias saerTo interesis sakiTxebze. es kon-
sultacia, SeZlebisdagvarad, miznad unda isaxavdes erTobliv
RonisZiebaTa koordinirebasa da SeTanxmebas da orive mxares
SemuSavebuli instrumentebisa da sxva dokumentebis arsis rac
SeiZleba farTo gamoyenebas.
2. evropis sabWos samdivnosa da komisiis maRalCinosnebs
Soris umaRlesi donis Sexvedrebi moewyoba saWiroebis gaTva-
liswinebiT, specifikuri sferoebis garSemo, saerTo intere-
sis sakiTxebis gansaxilvelad, erTmaneTis programebis Sesaxeb
informaciis mosapoveblad, arsebuli TanamSromlobis mdgo-
mareobis Sesafaseblad da SesaZloa, im proeqtebis gamosavle-
nad, romelTa erToblivad Catareba iqneboda xelsayreli, maTi
ganxorcielebisaTvis saWiro drois ganawesisa da finansuri
gegmis TandarTviT. amgvari Sexvedrebi gaimarTeba periodu-
lad, gansakuTrebiT samarTlebriv saqmeTa, socialuri da jan-
mrTelobis sakiTxebis, ganaTlebisa da kulturis, memkvidre-
obisa da garemos dacvis sferoebSi, rac ar gamoricxavs saer-

274
danarTi

To interesis sxva sferoebSi msgavsi Sexvedrebis gamarTvis


SesaZleblobas.
3. komisia, saWiroebis SemTxvevaSi, saerTo interesis sakiTxe-
bis ganxilvis mizniT, evropis sabWos samdivnos warmomadgen-
lebs damkvirveblis statusiT moiwvevs misi eqspertTa komite-
tebisa da mrCevelTa jgufebis muSaobaSi samonawileod.
4. evropis sabWos generaluri mdivani da komisia, miiReben
saTanado zomebs saerTo interesis sferoebSi momuSave ori
institutis Tanamdebobis pirebs Soris TanamSromlobisa da
mWidro kavSirebis uzrunvelsayofad. am mizniT, orive mxaris
mier daniSnuli iqneba maRali rangis Tanamdebobis piri, raTa
SesaZlebeli gaxdes or instituts Soris TanamSromlobaSi ar-
sebuli winsvlis kontroli da amasTan mimarTebaSi man imoqme-
dos, rogorc mekavSire pirma.
gTxovT, miiRoT rwmuneba Cemi Tqvendami Rrma pativiscemisa,
Jak delori
evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidenti

275
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

2. evropis sabWos generalur mdivansa da


evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidents
Soris 1996 wlis 5 noembris mimowera

(erTvis evropis sabWosa da evropul Tanamegobrobas Soris


1987 wlis 16 ivniss miRweul SeTanxmebas)

evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidentis werili


evropis sabWos generaluri mdivnisadmi
briuseli, 1996 wlis 5 noemberi
pativcemulo batono,
1995 wlis martSi, briuselis Sexvedraze Cvens mier aRiniSna briu-
selsa da strasburgs Soris rogorc politikuri, aseve seqtoru-
li TanamSromlobis winsvlisaTvis xelSewyobis saWiroeba, dadas-
turebuli da ganaxlebul iqna aseve or organizacias Soris 1987
wlis 16 ivnisis mimoweris Sedegebi.
evropis sabWosTan urTierTobebze pasuxismgebelma komisiis we-
vrma, van den brokma, gasuli wlis aprilSi q. parizSi Semdgari
oTxmxrivi Sexvedris Semdeg macnoba, rom misi monawileebi mivid-
nen igive daskvnamde.
Tumca 1987 wlis mimoweraSi moxseniebuli miznebi da saSualebebi
kvlavac aqtualuria, is, miuxedavad amisa, veRar pasuxobs TanamS-
romlobaze damyarebuli urTierTobebis yoveldRiur saWiroebebs,
romelsac unda SeeZlos myisieri reagireba mimdinare da samoma-
vlo cvlilebebze, rogorc Tanamegobrobis, ise evropis sabWos
samoqmedo sivrceSi.
daasrula ra evropaSi pirveli saerTo bazris, rogorc aseTis,
Senebis procesi, Tanamegobroba, maastrixtis xelSekrulebis Za-
laSi Sesvlis dRidan, swrafi tempebiT miiwevs kavSirisaken. imav-
droulad, evropis sabWos mniSvnelovani wvlili Seaqvs axali evro-
puli arqiteqturis SeqmnaSi, rac misi gafarToebis Tanmimdevruli
procesiT xasiaTdeba.
orive organizacia, sxvadasxva gzebiT, erTad moRvaweobs evropaSi
instituciuri CarCos Senebis procesSi. maTi saqmianoba, Cveule-
briv erTmaneTis Semavsebeli, amJamad saWiroebs TanamSromlobis
mzard suliskveTebas, kavSiris xelSekrulebisa da evropis sabWos
wesdebis Sesabamisi miznebis gaTvaliswinebiT.

276
danarTi

arsebul valdebulebaTa dacvisa da erTgulebis paralelurad,


CvenTvis dRes cxadi xdeba, rom Tanamegobrobas sWirdeba rac Sei-
Zleba aqtiuri Cabma strasburgis saqmianobaSi, raTa xorci Seesxas
efeqtian praqtikul TanamSromlobas.
iseve rogorc warsulSi, TanamSromlobaze pasuxismgebeli da am
sakiTxebze momuSave komisiis maRalCinosani ganagrZobs muSaobas
evropis sabWos samdivnos maRalCinosanTan, raTa uzrunvelyofil
iqnes evropis sabWos ZiriTadi organoebisa da seqtoruli ganyo-
filebebis Sexvedrebsa da RonisZiebebSi Tanamegobrobis warmomad-
genelTa monawileoba.
Tqveni Tanxmobis SemTxvevaSi, ministrTa komitetis, ministrTa
moadgileebis, moadgileTa momxsenebeli jgufebisa da Tqvens mier
damowmebuli sxva samuSao mxaris Sexvedrebi da saqmianoba, evropis
sabWos kompetenturi organoebis mowveviT, amieridan xelmisawvdo-
mi iqneba komisiisaTvis, magram is moklebuli iqneba xmis micemis
uflebas da ar iqneba CarTuli organizaciis gadawyvetilebis mi-
Rebis procesSi.
Tavis mxriv, komisiis survilia, ukve damkvidrebuli praqtikis Ta-
naxmad, ganixilos evropis sabWos moTxovnebi misi monawileobis
Sesaxeb komisiis departamentebis SexvedrebSi, romelTa saqmianoba
jerac ar aris daqvemdebarebuli Tanamegobrobis Sida gadawyveti-
lebis miRebis proceduras.
mimdinare wlis samTavrobaTaSoriso konferenciis Sedegebis mo-
lodinSi, mwams, es axali procedura migviyvans mWidro TanamSrom-
lobamde, rac gansakuTrebiT sasargeblo iqneba evropis sabWos
axali wevri qveynebisaTvis.
viqnebi davalebuli, Tuki macnobebT Tqvens pozicias zemoTqmul-
Tan dakavSirebiT da aseve imas, Tu ramdenad aris SesaZlebeli,
rom aRniSnulma werilma da masze Tqvenma gamoxmaurebam Seadginos
SeTanxmeba, romelic daerTveba 1987 wlis 16 ivnisis zemoxsenebul
mimoweras.
miguleT Tqvens morCil msaxurad,
Jak santeri
evropul TanamegobrobaTa komisiis prezidenti

277
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWos generaluri mdivnis werili


evropul TanamegobrobaTa komisiis
prezidentisadmi
strasburgi, 1996 wlis 5 noemberi
pativcemulo batono,
madlobas mogaxsenebT 1996 wlis 5 noembris Tqveni werili-
saTvis, romelic evropis sabWosa da evropul Tanamegobrobas
Soris TanamSromlobis konsolidaciasa da intensivobis zrdas
Seexeba.
or amaswinandel oTxmxriv Sexvedraze gamarTulma debatebma
cxadyo, rom aucileblobas warmoadgens Cvens organizaciebs
Soris TanamSromlobis saSualebebis ganaxleba, raTa mxedve-
lobaSi iqnes miRebuli evropis sabWosa da evrokavSirSi Se-
niSnuli Rrma politikuri da instituciuri cvlilebebi mas
Semdeg, rac 1987 wlis 16 ivniss gaformda SeTanxmeba prezi-
dent Jak delorsa da baton marselino orexas Soris mimoweris
safuZvelze.
Tqveni werilis Sesaxeb ecnoba ministrTa komitets, romelic gamo-
Tqvams mzadyofnas, evropis sabWos ministrTa moadgileebis, momx-
senebelTa jgufebisa da sxva nebismieri samuSao jgufis Sexvedrebi
da saqmianoba, evropis sabWos kompetenturi organoebis miwveviT,
xelmisawvdomi gaxdes komisiisaTvis. Tumca, is moklebuli iqneba
kenWisyraSi monawileobis uflebas da ar iqneba Cabmuli organiza-
ciis gadawyvetilebis miRebis procesSi.
man agreTve miuTiTa, rom aRniSnuli SeTanxmeba daemateba 1987
wlis 16 ivnisis mimoweraSi Cadebul saSualebebsa da procedurebs,
romelic, Sesabamisad, kvlavac rCeba or organizacias Soris Tana-
mSromlobis safuZvlad da unda iqnes srulad ganxorcielebuli.
amasTan erTad, ministrTa komiteti iwonebs Tqvens gancxadebas,
romlis Tanaxmad, komisia, aw ukve damkvidrebuli praqtikis Sesa-
bamisad, ganixilavs evropis sabWos moTxovnebs misi monawileobis
Sesaxeb komisiis departamentebis SexvedrebSi, romelTa saqmianoba
jerac ar aris daqvemdebarebuli Tanamegobrobis Sida gadawyveti-
lebis miRebis process.
rogorc amas iTvaliswinebs 1987 wlis mimowera, evropis sabWosa
da evrokomisiis maRali rangis oficialuri pirebi erToblivad

278
danarTi

ganagrZoben TanamSromlobis procesze dakvirvebas da imoqmedeben


rogorc or organizacias Soris mekavSire pirebi.
Sesabamisad, moxaruli var davadasturo, rom Tqvens werilsa da
Cems gamoxmaurebas masze, SeuZlia Seadginos SeTanxmeba, romelic
Tan daerTveba 1987 wlis 16 ivnisis zemoxsenebul mimoweras.
miguleT Tqvens morCil msaxurad,
daniel tarSisi
evropis sabWos generaluri mdivani

279
danarTi VIII - evropis sabWos
SeTanxmebebi gaero-sTan

SeTanxmeba evropis sabWos generalur


samdivnosa da gaero-s samdivnos Soris
mimowera batonebs, J. k. parisa da trugve lis Soris

evropis sabWos generaluri mdivnis werili gaero-s


generaluri mdivnisadmi
strasburgi, 1951 wlis 15 dekemberi
pativcemulo batono,
wesdebis 1-li muxlis Tanaxmad:
(a) evropis sabWos mizania, miaRwios ufro did erTobas mis we-
vrebs Soris, im idealebisa da miznebis dacvisa da ganxorcielebis
mizniT, romlebic warmoadgens maT saerTo memkvidreobas da xels
uwyobs maT ekonomikur da socialur progress.
(b) es mizani miRweul unda iqnes sabWos organoebis mier saerTo
sakiTxebis ganxilviT, ekonomikur, socialur, kulturul, samec-
niero, samarTlebriv da administraciul sakiTxebze SeTanxmebebi-
Ta da saerTo zomebis miRebiT, iseve rogorc adamianis uflebaTa
da ZiriTad TavisuflebaTa SenarCunebiTa da Semdgomi ganxorcie-
lebiT.
(c) evropis sabWos wevrobam xeli ar unda SeuSalos mis wevrTa Ta-
namSromlobas gaero-sTan da sxva saerTaSoriso organizaciebTan
an kavSirebTan, romelTa wevrebic isini arian.
(d) erovnul TavdacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ar eqvemdeba-
reba evropis sabWos kompetencias.

281
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

cxadia, rom am debulebaTa da gansakuTrebiT c. punqtis sisrule-


Si mosayvanad, evropis sabWos valia, moaxdinos Tavisi saqmianobis
koordinacia Sesabamis saerTaSoriso organizaciebTan da gansakuT-
rebiT gaero-sTan.
evropis sabWos organoebi, saWiro dros, yovelTvis sargeblobdnen
sxva saerTaSoriso organizaciaTa mier ukve warmoebuli kvlevebiT
an iziarebdnen maT gamocdilebasa Tu samsaxurs. aman Sedegad moi-
tana TanamSromlobis de faqto formis Camoyalibeba, romlisTvisac
sasurveli iqneboda, gamoZebniliyo ufro formaluri procedurebi.
1951 wlis 17 marts, misi me-7 sxdomis msvlelobisas, ministrTa
komitetisgan damevala kontaqtebis damyareba zogierT am orga-
nizaciasTan, gansakuTrebiT ki gaero-sTan, raTa SemuSavebuliyo
SeTanxmebebi maTTan TanamSromlobis garSemo.
evropis sabWos samoqmedo areali, rogorc es gansazRvrulia wesde-
bis 1-l muxlSi, marTlac aris imgvari, rom misi misiis Sesrulebis
mizniT, gansakuTrebiT Rirebuli iqneboda gaero-s im saqmianobebTan
gacnoba, romelsac is awarmoebs ekonomikur, socialur, kulturul,
samecniero, samarTlebriv da administraciul sferoebSi, iseve ro-
gorc adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis kuTxiT.
sakonsultacio asamblea da misi komitetebi, iseve rogorc ministrTa
komiteti da misi eqspertTa komitetebi hpovebdnen sargebels am saq-
mianobaTa Sesaxeb generaluri samdivnosgan zusti informaciis miRe-
biT. am miznis miRweva SesaZlebeli iqneboda or organizacias Soris
maTTvis saerTo interesis sakiTxebze yvela dokumentis urTierTga-
cvliT, saWiroebis SemTxvevaSi maT Soris konsultaciebiTa da genera-
luri samdivnoebis damkvirvebelTaTvis saintereso Sexvedrebze maTi
daswrebis uzrunvelyofiT.
maqvs pativi gacnoboT, rom imisaTvis, raTa gaadvildes gaero-s
generalur samdivnosTan TanamSromloba, Cemis mxriv, mzad var miv-
marTo Semdeg zomebs:

1. informaciis urTierTgacvla
evropis sabWos generaluri samdivno, zogierTi dokumentis kon-
fidencialuri bunebis dacvis saWiroebis gaTvaliswinebiT, gaero-s
generalur samdivnos miawvdis yvela publikaciasa da dokumenta-
cias, rac ukavSirdeba mis saqmianobas da eqceva gaero-s interesis
sferoSi. dokumentebis urTierTgacvlas, saWiroebisamebr, daer-
Tveba orive generaluri samdivnos wevrebs Soris sakonsultacio

282
danarTi

saxis perioduli kontaqtebi, rac saerTo interesis mqone saqmia-


nobebs an proeqtebs ukavSirdeba.

2. ormxrivi konsultacia
evropis sabWos generaluri samdivno monawileobas miiRebs nebis-
mier sakonsultacio saxis urTierTobaSi, rac SesaZloa miCneul
iqnes mizanSewonilad orive organizaciis mier warmarTuli pro-
gramebis ganxorcielebisa da maTi mosamzadebeli samuSaoebis ne-
bismier etapze. kerZod, generaluri mdivani ministrTa komitets
miawvdis mosazrebebs, romlebic mas SesaZloa gadaeces gaero-s ge-
neraluri samdivnosgan.

3. gaero-s generaluri samdivnos warmomadgenelTa


daswreba evropis sabWos Sexvedrebze
gaimarTeba specialuri konsultaciebi, gaero-s generaluri samdi-
vnos warmomadgenlis daswrebis uzrunvelsayofad evropis sabWos
sakonsultacio asambleis sxdomebsa da misi komitetebis Sexvedreb-
ze, romelTa gansaxilveli sakiTxebi SesaZloa moeqces gaero-s in-
teresis sferoSi. saWiroebisamebr, gaero-s generaluri mdivnis
warmomadgeneli moiwveva agreTve ministrTa komitetis mier orga-
nizebul samTavrobo eqspertTa komitetebis Sexvedrebze.

4. teqnikuri TanamSromloba
evropis sabWos generaluri samdivno gaero-s generalur samdivnos
miawvdis nebismieri saxis teqnikur daxmarebas, rac ki SeiZleba mas
eTxovos saerTo interesis sakiTxebis Seswavlisa da garkveuli
proeqtebis ganxorcielebis mizniT.
vitoveb imeds, rom es saSualebebi xels Seuwyobs evropis sabWosa
da gaero-s Soris sasargeblo TanamSromlobisaTvis saWiro gare-
mos Camoyalibebas da rom TqvenTvis SesaZlebeli iqneba maTi gan-
mtkiceba, evropis sabWos generaluri samdivnosTvis msgavsi saSua-
lebebis miniWebis gziT.
maqvs pativi, viyo Tqveni morCili msaxuri,
J.k. pari
evropis sabWos generaluri mdivani

283
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

gaero-s generaluri mdivnis werili evropis sabWos


generaluri mdivnisadmi (SG 324/080)
parizi, 1951 wlis 15 dekemberi
pativcemulo batono,
vadastureb 1951 wlis 15 dekembriT daTariRebuli Tqveni weri-
lis miRebas, romelSic Tqven saxavT evropis sabWosa da gaero-s
samdivnoebs Soris samuSao urTierTobaTa damyarebisaTvis saWiro
gzebsa da saSualebebs. savsebiT geTanxmebiT, rom orive organiza-
ciis samdivnosaTvis Zlier Rirebuli iqneboda erTmaneTis saqmia-
nobis gacnoba, gansakuTrebiT ekonomikur da socialur sferoebSi
da rom am miznis miRweva SesaZlebeli iqneboda or organizacias
Soris yvela im dokumentis gacvlis gziT, romlebic savaraudod
saerTo interess warmoadgens, saWiroebis SemTxvevaSi, maT Soris
konsultaciis meSveobiTa da generaluri samdivnoebis damkvirve-
belTa daSvebiT romelime am organizaciis im Sexvedrebze, romle-
bic meore mxaris interesis sferoSi eqceva.
Tqvens werilSi gamoTqmuli winadadebebi gaero-s samdivnosTan
samuSao urTierTobebis damyarebis Taobaze misaRebia CemTvis da
Sesabamisad, evropis sabWos generalur samdivnosTan mimarTebaSi
miviReb sapasuxo zomebs.
gTxovT, miiRoT rwmuneba Cemi Tqvendami Rrma pativiscemisa,
trugve li
gaero-s generaluri mdivani

TanamSromlobisa da samekavSireo zomebi gaero-sa da


evropis sabWos samdivnoebs Soris, q. strasburgi, 1971
wlis noemberi

evropis sabWos generaluri mdivnis werili gaero-s


generaluri mdivnisadmi
strasburgi, 1971 wlis 19 noemberi
pativcemulo batono,
iseve rogorc evropis sabWosa da gaero-s generalur samdivnoebs
Soris 1951 wlis 15 dekembers urTierTgacvlil werilebSi, maqvs
pativi, daveyrdno evropis sabWos 1-l muxls, romelic adgens:

284
danarTi

(a) evropis sabWos mizania, miaRwios ufro did erTobas mis


wevrebs Soris, im idealebisa da miznebis dacvisa da ganxor-
cielebis mizniT, romlebic warmoadgens maT saerTo memkvi-
dreobas da xels uwyobs maT ekonomikur da socialur pro-
gress;
(b) es mizani unda iqnes miRweuli sabWos organoebis mier saer-
To sakiTxebis ganxilviT, ekonomikur, socialur, kul-
turul, samecniero, samarTlebriv da administraciul sa-
kiTxebze SeTanxmebebiT da saerTo zomebis miRebiT, iseve
rogorc adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa
SenarCunebiTa da Semdgomi xorcSesxmiT;
(c) evropis sabWos wevrobam xeli ar unda SeuSalos mis wevr-
Ta TanamSromlobas gaero-sa da sxva saerTaSoriso organi-
zaciebTan an kavSirebTan, romelTa wevrebic isini arian;
(d) erovnul TavdacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ar eqve-
mdebareba evropis sabWos kompetencias.
rogorc evropis sabWos wesdebis zemoCamoTvlil debulebaTa
ganxorcielebisaTvis, ise gaero-s qartiis suliskveTebis gasazia-
reblad, zogadad gamokveTilia TanamSromlobis sul ufro meti
saWiroeba evropis sabWos, gaero-sa da gansakuTrebiT evropis eko-
nomikuri komisiis samdivnoebs Soris.
de faqto TanamSromlobam, romlis meTodur safuZvlebs iZleva
1951 wlis 15 dekembris urTierTgacvlili werilebi, Cemis azriT,
amieridan unda ganicados modernizeba cvlilebaTa Sesabamisad da
orive samdivnos mier gamoTqmuli survilis sapasuxod, daamyaron
ufro mWidro urTierTobebi.
marTlac, 1951 wlis 15 dekembers zemoxsenebuli werilebis evro-
pis sabWos generalur mdivansa da gaero-s generalur mdivans
Soris urTierTgacvlis Semdeg da generaluri mdivnebis mier ori-
ve organizaciis ganlagebis adgilze ganxorcilebuli vizitebis
Sedegad, or samdivnos Soris urTierTobebma hpova aSkara ganvi-
Tareba.
aRniSnuli exmaureba orive mxaris survils da gamoxatavs axal
wingadadgmul nabijs, rac, bunebrivia saWiroebs garkveuli ko-
reqtivebis Setanas sxvadasxva mimarTulebiT. Sesabamisad, maqvs
pativi, samomavlo TanamSromlobis kidev ufro gaadvilebis miz-
niT, SemogTavazoT arsebul saSualebaTa adaptireba im saSua-

285
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

lebebTan, romlebsac iZleva winamdebare werilze TandarTuli


memorandumi, dakavSirebuli evropis sabWosa da gaero-s samdi-
vnoebs Soris TanamSromlobisa da samekavSireo urTierTobebis
gaRrmavebasTan.
TandarTul memorandumSi Camoyalibebul argumentebTan erTad
da Cveni orive samdivnos saerTo sazrunavis dasakmayofileblad,
gamaCnia Rrma rwmena, rom amieridan, meti Zalisxmeva moxmardeba
erTobliv RonisZiebaTa koordinirebasa da informaciis urTierT-
gacvlas samuSao doneze; es xels Seuwyobs ori organizaciis
samdivnos Soris ZalisxmevaTa imgvar SeTanawyobas, rogorsac mi-
viCnev mniSvnelovnad gaero-sa da evropis sabWos mier dasaxuli
miznebis miRwevisaTvis, qartiis suliskveTebis Sesabamisad.
darwmunebuli var, ori organizaciis samdivnos Soris urTierTo-
baTa amgvari formulireba, romelic mniSvnelovnad iTvaliswinebs
arsebul de faqto situacias, SeZlebisdagvarad zustad gamoxa-
tavs aseve Tqvens mizanswrafvas, ganaviTaroT nayofieri TanamS-
romloba evropis sabWosa da gaero-s Soris, rogorc es zogadad
aRwereT evropis sabWos sakonsultacio asambleis winaSe q. stras-
burgSi, 1966 wlis maisSi.
gTxovT, miiRoT rwmuneba Cemi Tqvendami Rrma pativiscemisa,
luJo tonCiC - sorini
evropis sabWos generaluri mdivani
gaero-s generaluri mdivnisadmi evropis sabWos generaluri mdi-
vnis 1971 wlis 19 noembris werilis danarTi

evropis sabWosa da gaero-s samdivnoebs Soris


TanamSromlobisa da samekavSireo memorandumi

I. Sesavali
1. gaero-sa da evropis sabWos samdivnoebs Soris samuSao ur-
TierTobaTa gzebisa da saSualebebis dasaxvis mizniT, 1951 wlis
15 dekembers, evropis sabWos generalur mdivansa da gaero-s ge-
neralur mdivans Soris Sedga werilebis urTierTgacvla. winamde-
bare memorandumi miznad isaxavs arsebuli mimoweris ganaxlebas,
miRebuli gamocdilebisa da SemdgomSi dafiqsirebul cvlilebaTa
gaTvaliswinebiT.

286
danarTi

II. informaciis urTierTgacvla


2. zogierTi dokumentis konfidencialuri Tu arasayovelTao
bunebis dacvisaTvis saWiro zomebis gaTvaliswinebiT, evropis
sabWos generaluri mdivani da gaero-s generaluri mdivani, erT-
maneTs SeZlebisdagvarad swrafad miawvdian yvela dokumentsa da
publikacias, dakavSirebuls saerTo interesis sferoebSi maT mier
warmoebul saqmianobasTan.
evropis sabWosa da gaero-s Sesabamisi uwyebebi, iseve rogorc ga-
cvlas daqvemdebarebuli dokumentacia da publikaciebi, dasaxel-
deba orive samdivnos kompetentur oficialur pirTa mier.
3. zemoxsenebul meore punqtSi gaTvaliswinebuli dokuntaciisa da
publikaciebis swraf gacvlas, iseve rogorc warsulSi, daemateba ori
samdivnos oficialur pirTa regularuli kontaqtebi, saerTo inte-
resebSi moqceul saqmianobaTa proeqtebze konsultaciis mizniT.

III. ormxrivi konsultacia


4. evropis sabWos generaluri samdivno da gaero-s samdivno, erT-
maneTSi saWiroebisamebr gaivlian konsultaciebs TiToeuli am or-
ganizaciis mier saerTo interesis sferoebSi moqceuli programe-
bis rogorc momzadebis, ise maTi ganxorcielebis garSemo. amgvar
regularul konsultaciebze damatebiT, ori samdivno SesaZloa
SeTanxmdes arsebuli sasikeTo praqtikis ufro metad gaRrmave-
baze, rac gulisxmobs Sexvedrebis gamarTvas evropis sabWos, gae-
ro-s, evropis ekonomikuri komisiisa da gaero-s im sxva uwyebe-
bis samdivnoebs Soris, romelTac gaaCniaT Sesabamisi kompetencia
saerTo interesebSi moqceul sferoebSi.

IV. gaero-s samdivnos warmomadgenelTa daswreba


evropis sabWos sauwyebo Sexvedrebze; evropis
sabWos samdivnos warmomadgenelTa daswreba gaero-s
uwyebaTa Sexvedrebze
5. arsebuli praqtikis Tanaxmad da saWiroebis gaTvaliswinebiT,
Sesabamisi organoebis Tanxmobis SemTxvevaSi, gaero-sa da evro-
pis sabWos generalurma samdivnoebma an maTma warmomadgenlebma,
samdivnoebs Soris iniciativiT, SesaZloa ganagrZon ori organi-
zaciis asambleebisa Tu sxva organoebis im sxdomebze daswreba,
romlebic moiwveva saerTo interesis sakiTxebis Sesaswavlad.

287
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

6. wina punqtSi Camoyalibebul pirobaTa dacviT, gaero-s genera-


luri mdivnis warmomadgeneli, saWiroebis SemTxvevaSi, SesaZloa
mowveul iqnes samTavrobo eqspertTa im Sexvedrebze dasaswrebad,
romelTac iwvevs evropis sabWos ministrTa komiteti; amis msgav-
sad, evropis sabWos generaluri mdivani an misi warmomadgeneli Se-
saZloa mowveul iqnes gaero-s uwyebaTa Sexvedrebze dasaswrebad,
rodesac saqme Seexeba saerTo interesebs.

V. teqnikuri TanamSromloba
7. evropis sabWos generaluri samdivno da gaero-s samdivno,
samomavlod ar daiSureben mcdelobas imisaTvis, raTa erTmaneTs
miawodon teqnikuri daxmareba, rac ki SesaZloa saWiro aRmoCndes
saerTo interesis sakiTxebis Sesaswavlad an maTgan momdinare er-
Toblivi an individualuri proeqtebis gansaxorcieleblad.

gaero-s generaluri mdivnis werili evropis sabWos


generaluri mdivnisadmi
niu-iorki, 1971 wlis 19 noemberi
pativcemulo batono,
msurs davadasturo 1971 wlis 19 noembriT daTariRebuli Tqveni
werilis miReba, romliTac gadmomeca gaero-sa da evropis sabWos
samdivnoebs Soris TanamSromlobisa da samekavSireo kontaqtebis
Sesaxeb memorandumis teqsti. aRniSnuli memorandumi ganaaxlebs
ori organizaciis samdivnoebs Soris saqmiani urTierTobebis dam-
yarebis gzebsa da saSualebebs, gadmocemuls evropis sabWos gene-
ralur mdivansa da gaero-s generalur mdivans Soris 1951 wlis 15
dekembers urTierTgacvlil werilebSi.
or samdivnos Soris saerTo interesisa da sazrunavis mqoned miC-
neul sakiTxebSi arsebuli harmoniuli urTierTobebis winsvlis
mizniT, moxaruli var, davadasturo Tqvens mier mowodebuli me-
morandumis debulebaTa misaReboba CemTvis, rac amgvar urTier-
TobaTa praqtikuli da de faqto mxareebis gansazRvrebas Seexeba.
gTxovT, miiRoT rwmuneba Cemi Tqvendami Rrma pativiscemisa,
u tani
gaero-s generaluri mdivani

288
danarTi IX
evropis sabWos SeTanxmebebi euTo-sTan

urTierTobebi evropis sabWosa da evropaSi


TanamSromlobisa da uSiSroebis organizacias
Soris (OSCE) - TanamSromlobis pirobebis
erTiani nusxa, q. vena, 2000 wlis 12 aprili

Sesavali
TanamSromlobis pirobebis erTiani nusxa SemuSavebul iqna insti-
tutebs Soris warmoebuli rigi debatebis Sedegad, romlis mimdi-
nareoba eyrdnoboda evropis sabWos `brZen kacTa komitetis~ reko-
mendaciebsa da 1999 wlis 18-19 noembers euTo-s stambulis samit-
ze miRebul euTo-s TanamSromlobis usafrTxoebis platformas,
iseve rogorc 1999 wlis 4 oqtombers q. venaSi gamarTul euTo/
evropis sabWos Sexvedraze gamoTqmul mosazrebebs, nakisr val-
debulebaTa monitoringisa da euTo-sa da evropis sabWos Soris
mimdinare da samomavlo TanamSromlobis Sesaxeb. Semdgom amisa,
1999 wlis 20 oqtombers, q. berlinSi gamarTulma umaRlesi donis
`2+2~ formatis Sexvedram daadgina, Sesabamisi samdivnoebisTvis
daevalebina TanamSromlobis pirobebis erTiani nusxis Sedgena.
nusxa miznad isaxavs instituciuri mexsierebis Seqmnasa da imis
uzrunvelyofas, rom ar iqnes miviwyebuli an dakarguli arsebuli
warmatebuli praqtika. is aseve saxavs samomavlo perspeqtivebs.
evropis sabWosa da euTo-s Soris urTierTobebi efuZneba de-
mokratiis, adamianis uflebaTa da kanonis uzenaesobis saerTo
Rirebulebebsa da organizaciebis mizanswrafvas urTierTqmedebis
ganmtkicebisaken, maT wevrobasa da samuSao meTodebSi arsebul
gansxvavebaTa gaTvaliswinebiT.

289
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

1. konsultaciebi
1.1. `2+2~ formatis Sexvedrebi
1.1.1. umaRlesi donis `2+2~ formatis Sexvedrebi
umaRlesi donis Sexvedrebi imarTeba weliwadSi erTxel an or-
jer. maT organizebas axorcieleben rigrigobiT evropis sabWo da
euTo.
aRniSnul Sexvedrebze xdeba saerTo interesis aqtualuri poli-
tikuri sakiTxebis ganxilva, urTierTobaTa gadaxedva, mimdina-
re TanamSromlobis Sefaseba da samomavlo TanamSromlobisaTvis
orientirebis dasaxva.
monawileebi:
evropis sabWos mxriv: ministrTa komitetis Tavmjdomare, genera-
luri mdivani, ministrTa moadgileebisa da Sesabamisi momxsene-
belTa jgufebis Tavmjdomareebi, gansakuTrebiT ki im jgufebisa,
romelTa saqmianoba Seexeba evropis sabWosa da euTo-s Soris ur-
TierTobebsa (GR-OSCE) da demokratiuli stabilurobis gamyare-
bas (GR-EDS), da politikur saqmeTa generaluri direqtori.
euTo-s mxriv: moqmedi Tavmjdomare, generaluri mdivani, erovnul
umciresobaTa umaRlesi komisari (HCNM), demokratiuli institu-
tebisa da adamianis uflebaTa biuros direqtori (ODIHR), mediis
Tavisuflebis kuratori, sagareo TanamSromlobis ganyofilebis
ufrosi da periodulad, sagareo TanamSromlobis ganyofilebis
(CPC) direqtori da euTo-s ekonomikuri da garemos dacvis sfe-
roTa koordinatori.
Sexvedris dasasruls, delegaciebs q. strasburgsa da q. venaSi,
iseve rogorc presis warmomadgenlebs, miewodebaT erToblivi gan-
cxadeba.
1.1. 2. `2+2~ formatis Sexvedrebi maRal oficialur pirTa doneze
rogorc wesi, Sexvedrebi maRal oficialur pirTa doneze imarTe-
ba wlis pirveli naxevris miwuruls. maT organizebas rigrigobiT
axorcieleben evropis sabWo da euTo.
am SexvedraTa ZiriTadi mizania TanamSromlobis konkretuli saki-
Txebis ganxilva.
maRal oficialur pirTa doneze organizebul SexvedrebSi mo-
nawileoba Tavisi arsiTa da SemadgenlobiT gansxvavdeba umaRlesi

290
danarTi

donis SexvedraTagan. maTSi Sedian aseve orive saparlamento asam-


bleis samdivnoTa warmomadgenlebic.
evropis sabWos mxriv: ministrTa moadgileebis Tavmjdomare,
evropis sabWosa da euTo-s Soris urTierTobebisa (GR-OSCE) da
demokratiuli stabilurobis gamyarebis (GR-EDS) samsaxurebis
Tavmjdomareebi, saparlamento asambleis generaluri mdivani da
politikur saqmeTa generaluri direqtori, saWiroebisamebr ki,
evropis sabWos sxva warmomadgenlebi.
euTo-s mxriv: mimdinare Tavmjdomaris warmomadgeneli da troikis
sxva wevrebi, generaluri mdivani an misi warmomadgeneli, sagareo
TanamSromlobis ganyofilebis (CPC) direqtori, erovnul umci-
resobaTa umaRlesi komisari (HCNM), demokratiuli institute-
bisa da adamianis uflebaTa biuros direqtori (ODIHR), mediis
Tavisuflebis kuratori da saparlamento asambleis generaluri
mdivani (an maTi warmomadgenlebi).
1.2. saparlamento Sexvedrebi
orive saparlamento asambleis biuroTa delegaciebi periodulad
ikribebian saerTo interesis sakiTxebze azrTa urTierTgacvlis
mizniT da or asambleas Soris TanamSromlobis mimosaxilad.
1.3. erToblivi Sexvedrebi
pirveli amgvari Sexvedra, valdebulebaTa Sesrulebis meTodolo-
giisa da ori organizaciis sxvadasxva samonitoringo meqanizmis Se-
saxeb gamocdilebis urTierTgacvlis mizniT, evropis sabWos mier
moewyo norvegiis iniciativis safuZvelze, 1997 wlis martSi.
monawileTa Soris iyvnen evropis sabWosa da euTo-s mudmivi war-
momadgenlebi Sesabamisad q. strasburgsa da q. venaSi, dedaqalaqe-
bidan mivlenili eqspertebi, iseve rogorc samdivnoTa warmomad-
genlebi.
meore amgvari Sexvedra Sedga niderlandebis iniciativis
safuZvelze, 1998 wlis ivnisSi q. haagaSi. man gaiziara ufro
farTo xedvis saWiroeba evropis sabWosa da euTo-s Soris ur-
TierTobebSi da mis saqmianobaSi Caaba aseve, orive organizaciis
parlamentarebi.
mesame Sexvedra gaimarTa q. venaSi euTo-s norvegiuli Tavmjdo-
mareobis miwveviT, 1999 wlis 4 oqtombers. is warmoadgenda 1997
wlis martis Sexvedris pirdapir gagrZelebas, romelmac ganixila
nakisr valdebulebaTa monitoringis procedurebi, iseve rogorc

291
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWosa da euTo-s Soris samomavlo TanamSromlobis pers-


peqtivebi.
monawileTa mxridan xazi gaesva erToblivi Sexvedrebis sargeblia-
nobas da rekomendacia mieca amgvari Sexvedrebis gamarTvas yovel
or weliwadSi erTxel, saerTo interesebSi moqceuli Temebis gar-
Semo.
1.4. miznobrivi (Ad hoc) kontaqtebi da konsultaciebi
TanamSromlobis SesaZleblobaTa ganxilvisa Tu mwyobri poziciis
gansazRvris mizniT, gansakuTrebiT krizisul situaciebSi an axa-
li iniciativebis momzadebisas, Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-
urTierTobebi:
- miznobrivi konsultaciebi evropis sabWos generalur mdi-
vansa da euTo-s mimdinare Tavmjdomares Soris;
- miznobrivi konsultaciebi evropis sabWos samdivnosa da
euTo-s mimdinare Tavmjdomaris warmomadgenlebs Soris;
- miznobrivi konsultaciebi or generalur mdivans Soris;
- miznobrivi konsultaciebi evropis sabWos adamianis ufle-
baTa komisarsa da euTo-s mimdinare Tavmjdomaris warmomad-
genlebs Soris;
- erToblivi viziti (evropis sabWos ministrTa komitetis Tav-
mjdomare, generaluri mdivani, euTo-s mimdinare Tavmjdoma-
re da generaluri mdivani), q. tirana, 1998 wlis seqtemberi;
- evropis sabWos, euTo-s, evrokavSirisa da dasavleT evropu-
li kavSiris erToblivi deklaracia albaneTTan dakavSire-
biT, 1998 wlis seqtemberi;
- sam parlaments Soris (evropis sabWos saparlamento asam-
blea, euTo-s saparlamento asamblea, evroparlamenti) Sexve-
dra 1997 da 1998 wlebSi q. tiranaSi, xolo 2000 wels belo-
rusSi;
- evropis sabWos maRal oficialur pirTa monawileoba euTo-s
mimdinare Tavmjdomaris vizitebSi somxeTSi, azerbaijansa da
saqarTveloSi 1998 - 1999 wlebSi;
- evropis sabWos oficialur pirTa monawileoba euTo-s mimdi-
nare Tavmjdomaris pirad warmomadgenelTa vizitebSi alba-
neTsa da belorusSi 1997 wels;

292
danarTi

- euTo-s oficialur pirTa monawileoba evropis sabWos sapar-


lamento delegaciis SemadgenlobaSi 2000 wels CeCneTSi.
1.1. konsultaciebi gafarToebuli formatiT
1. 5. 1. umaRlesi donis sammxrivi Sexvedrebi (evropis sabWo /
euTo / gaero)
umaRlesi donis `sammxrivi~ Sexvedrebi weliwadSi erTxel, mona-
cvleobiT ewyoba evropis sabWos, euTo-sa da gaero-s Jenevis biu-
ros mier.
aRniSnul Sexvedrebze monawileebi msjeloben saerTo interesSi
moqceuli aqtualuri sakiTxebisa da TanamSromlobis sferoebis
garSemo.
monawileebi:
evropis sabWos mxriv: generaluri mdivani, ministrTa moadgilee-
bis, evropis sabWosa da euTo-s Soris urTierTobebisa (GR-OSCE)
da demokratiuli stabilurobis gamyarebis (GR-EDS) samsaxurebis
Tavmjdomareebi da evropis sabWos adamianis uflebaTa komisari.
euTo-s mxriv: generaluri mdivani, mimdinare Tavmjdomaris war-
momadgeneli, erovnul umciresobaTa umaRlesi komisari (HCNM),
demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros di-
reqtori (ODIHR) da mediis Tavisuflebis kuratori.
gaero-s mxriv: gaero-s Jenevis biuros generaluri direqtori,
politikur saqmeTa departamentis maRali Tanamdebobis pirebi,
ltolvilTa umaRlesi komisris biuro, adamianis uflebaTa umaR-
lesi komisris biuro, evropis ekonomikuri komisia da gaero-s gan-
viTarebis programa.
dRis wesrigis gaTvaliswinebiT, moiwvevian aseve migraciis saerTa-
Soriso organizaciisa da wiTeli jvris saerTaSoriso komitetis
warmomadgenlebi. evrokomisiam umaRlesi donis SexvedraSi mo-
nawileoba pirvelad miiRo 2000 wlis TebervalSi.
sammxrivi Sexvedrebis miwuruls, monawileebi akeTeben erTobliv
gancxadebas.
1. 5. 2. miznobrivi Sexvedrebi
miznobrivi Sexvedrebi ewyoba `sammxrivi~ konsultaciis procesis
farglebSi droebiT (ad hoc) safuZvelze. isini tardeba maRali
rangis oficialur pirTa da eqspertTa doneze (maT Soris arian

293
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

monawile organizaciaTa adgilobrivad wargzavnilebi) da dRis


wesrigis Sesabamisad, iTvaliswinebs sxva saerTaSoriso organiza-
ciaTa da institutebis monawileobas.
am Sexvedrebis mizania mimdinare da dagegmili RonisZiebebis Se-
saxeb informaciis urTierTgacvla da gaRrmavebuli TanamSrom-
lobis SesaZleblobaTa gamovlena.
miznobriv Sexvedrebze dRemde ganxilula sakiTxebi, dakavSire-
buli kavkasiasTan (ramdenime Sexvedra), albaneTTan, kosovosTan,
marTlmsajulebis sistemis reformirebasTan da 2000 wlis Teber-
valSi, samarTaldamcav sistemasTan, gansakuTrebiT policiasTan.
1. 5. 3. Sexvedrebi eleqtronuli informaciis gacvlis Sesaxeb
aRniSnuli Sexvedrebi ewyoba umaRlesi donis `sammxrivi~ Sexvedre-
bis gamarTvamde, sadac sam organizacias Soris informaciis gacvlis
gaumjobesebis mizniT, ganixileba axali sainformacio teqnologie-
bis gamoyenebis sakiTxebi. gaero-s Jenevis biuros serverze funqcio-
nirebs sakontaqto pirTa saerTo sainformacio monacemTa baza.

2. warmomadgenloba da kavSirebi
2.1. SexvedrebSi monawileoba
2.1.1. samitebi
1997 wlis oqtomberSi gamarTul evropis sabWos samitze euTo-s
warmoadgenda misi mimdinare Tavmjdomare, romelic gamovida mox-
senebiT. miwveulTa Soris iyo euTo-s generaluri mdivanic, Tum-
ca, man daswreba ver SeZlo. euTo-s stambulis samits eswrebodnen
da moxsenebiT mimarTes evropis sabWos ministrTa komitetis Tav-
mjdomarem da generalurma mdivanma.
2.1.2. Sexvedrebi / sxdomebi ministrTa doneze
euTo-s mimdinare Tavmjdomarem monawileoba miiRo londonis Sex-
vedraSi, xolo 1999 wlis maisSi, evropis sabWos 50-e wlisTavis
aRsaniSnav ceremonialze q. budapeStSi, gamovida moxsenebiT.
evropis sabWos generaluri mdivani warmoadgens organizacias da
mimarTavs damswreT euTo-s ministrTa sabWoebze.
euTo-s Tavmjdomare saxelmwifos sagareo saqmeTa ministri, evro-
pis sabWos wevri qveynis warmomadgenlisa da euTo-s mimdinare Tav-
mjdomaris rangSi gamodis moxsenebiT evropis sabWos ministrTa
komitetis sxdomebze.

294
danarTi

2.1.3. saparlamento asambleebi


euTo-s mimdinare Tavmjdomare regularulad gamodis moxsenebiT
evropis sabWos saparlamento asambleaSi.
evropis sabWosa da euTo-s saparlamento asambleaTa prezidentebi
mimarTaven erTmaneTis saparlamento sxdomebs.
evropis sabWos saparlamento asamblea, iseve rogorc euTo-s
saparlamento asamblea, regularulad iwveven meore saparlamento
asambleis warmomadgenlebs sakomiteto SexvedrebSi, seminarebSi,
konferenciebSi da a.S. samonawileod.
1998 wels evropis sabWos saparlamento asambleam miiRo rekomen-
dacia 1381 (1998), saxelwodebiT `zogadi politika: evropis sabWo
da euTo~.
2.1.4. evropis sabWos ministrTa moadgileebi, euTo-s mudmiv-
moqmedi sabWo da maTi subsidiaruli struqturebi
euTo-s warmomadgenlebs - mimdinare Tavmjdomaris warmomadge-
nels, generalur mdivans, euTo-s misiaTa xelmZRvanelebs, demokra-
tiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros direqtor-
sa (ODIHR) da mediis Tavisuflebis kurators, azrTa urTierT-
gacvlis mizniT, regularulad iwveven evropis sabWos ministrTa
moadgileebisa Tu maTi momxsenebelTa jgufebis SexvedrebSi.
evropis sabWos generaluri mdivani regularulad gamodis mox-
senebiT euTo-s mudmiv sabWoSi q. venaSi, rasac mosdevs kiTxva-
pasuxi.
politikur saqmeTa generalur direqtorsa da misi uwyebis we-
vrebs monawileoba miuRiaT euTo-s mudmivmoqmedi sabWos ramde-
nime gafarToebul Sexvedrasa da TanamSromlobis usafrTxoebis
platformaSi warmodgenil saerTaSoriso organizaciebTan erTad,
usafrTxoebis samodelo komitetis araformalur SexvedrebSi.
1998 wlis oqtombridan, euTo Cabmulia evropis sabWos ministrTa
moadgileebis euTo-sTan urTierTobebze pasuxismgebeli momxse-
nebeli jgufis (GR-OSCE) SexvedrebSi. euTo-s xelmZRvanelobis
warmomadgenlebi da euTo-s samdivnos wevrebi, gansakuTrebiT ki
misi sagareo TanamSromlobis ganyofileba, aqtiurad monawileo-
ben debatebSi.
euTo-s Tavmjdomare qveynis mudmivi warmomadgeneli, euTo-s Tav-
mjdomareobis saxeliT, sxvadasxva dros moxsenebiT mimarTavs

295
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

evropis sabWos ministrTa moadgileebisa Tu demokratiuli sta-


bilurobis gamyarebis samsaxuris (GR-EDS) Sexvedrebs.
euTo-s TavmjdomareobasTan SeTanxmebul iqna, rom ministrTa ko-
mitetSi Tavmjdomare qveynis delegaciis warmomadgeneli, evropis
sabWos Sesabamisi saqmianobis Sesaxeb gaakeTebs moxsenebas euTo-s
mudmivi sabWos Sexvedrebze.
2.2. kavSirebi
evropis sabWos warmomadgenloba euTo-s Stab-binaSi q. venaSi,
efuZneba araformalur SeTanxmebebs.
evropis sabWosa da euTo-s mekavSire oficeri, euTo-s mudmivi sabWo-
sa da usafrTxoebis samodelo komitetis plenarul da araformalur
SexvedrebSi, sityviT mimarTvis uflebis gareSe uerTdeba im qveynis
delegacias, romelic Tavmjdomareobs ministrTa komitets. euTo-s
mudmivi sabWos Tavmjdomaris mowveviT, evropis sabWosa da euTo-s me-
kavSire oficeri, euTo-s mudmivi sabWos subsidiarul jgufebs awvdis
informacias evropis sabWos Sesabamisi saqmianobis Sesaxeb.
euTo-Si Tavmjdomare qveynis sagareo saqmeTa saministros euTo-
sTan sakoordinacio ganyofilebis oficialuri warmomadgeneli
piri pasuxismgebelia sxva saerTaSoriso organizaciebTan, maT
Soris evropis sabWosTan kavSirebze.
euTo-s samdivnoSi, sagareo TanamSromlobis ganyofileba (CPC),
inter alia, dakavebulia sxva organizaciebTan, maT Soris evropis sa-
bWosTan kavSirebiT.

3. TanamSromloba
3.1 TanamSromloba adgilze
am mxriv Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- evropis sabWos savele biuroebi (tirana, saraevo, priStina da
mostari) mWidro kontaqtebs inarCuneben euTo-s misiebTan.
isini uzrunvelyofen aseve kavSirebs xelisuflebasTan Tu
adgilze arsebul saerTaSoriso organizaciebTan da mxars
uWeren evropis sabWos proeqtebis ganxorcielebas;
- evropis sabWos samdivnos oficialur pirebsa da euTo-s mi-
siaTa xelmZRvanelebsa da maT personals Soris informacii-
sa da Sefasebis gacvla regularuli araformaluri konta-
qtebisa da vizitebis saSualebiT;

296
danarTi

- evropis sabWos samdivnos warmomadgenlebis monawileoba sa-


gareo TanamSromlobis ganyofilebis (CPC) mier organize-
bul damgegmarebel SexvedrebSi, adgilze TanamSromlobis
mosamzadeblad;
- evropis sabWos samdivnos monawileoba q. venaSi euTo-s misie-
bis xelmZRvanelTa wliur SexvedrebSi;
- konfliqtis Tavidan acilebisa da konfliqtis Semdgomi re-
abilitaciis saqmianobaTa koordinacia, evropis sabWos wvli-
li monitoringsa da konsultaciebSi;
- evropis sabWos mxridan samarTlebrivi eqspertiziT uzrun-
velyofa;
- seminarebis erToblivi organizeba da maTTvis Semweobis
gaweva;
- erToblivi Semfasebeli jgufebi;
- evropis sabWos eqspertTa da personalis monawileoba mokle
da saSualovadian misiebSi; evropis sabWos eqspertTa grZel-
vadiani mivlinebebi euTo-s misiis SemadgenlobaSi kosovoSi;
- erToblivi sawvrTneli kursebi;
- euTo-s misiebis mxridan evropis sabWos saparlamento asam-
bleis, kongresisa da samdivnos delegaciebisadmi lojis-
tikuri mxardaWera;
- dRidan daarsebisa 1998 wlis seqtemberSi, evropis sabWo mo-
nawileobs programaSi albaneTis megobrebi, romlis Sexve-
draTa TanaTavmjdomareebi arian euTo-sa da evrokavSiris
xelmZRvaneloba;
- evropis sabWos, euTo-s, evrokomisiisa da gaero-s adamia-
nis uflebaTa komisris biuros (UHCHR) erToblivi inicia-
tiva adgilze misiebis wevrTa adamianis uflebaTa sferoSi
wvrTnasTan dakavSirebiT: pedagogiuri savarjiSoebis Semu-
Saveba, praqtikuli rCevebis saxelmZRvanelos CaTvliT imis
Sesaxeb, Tu rogor unda iqnes mowesrigebuli adamianis ufle-
baTa sferoSi dafiqsirebuli darRvevebi. aRniSnuli inicia-
tivis ganvrcoba, gansakuTrebul regionebTan da operacie-
bTan misi misadagebiT, euTo-s misiebis xelmZRvanelebTan
koordinirebuli moqmedebiTa da evrokavSirisa da gaero-s
adamianis uflebaTa umaRlesi komisris biurosa da SesaZloa

297
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

euTo-s swrafi saeqsperto mxardaWerisa da TanamSromlobis


programis (REACT) iniciativaTa gaTvaliswinebiT.
3.2. Tematuri TanamSromloba
3.2.1. demokratia, adamianis uflebaTa dacva da kanonis uze-
naesoba
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- evropis sabWos samdivnos oficialur pirebsa da demokra-
tiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros (ODIHR)
direqtorsa da mis personals Soris informaciis gacvla da
Semfasebeli gancxadebebi, regularuli araformaluri kon-
taqtebisa da vizitebis gziT;
- regularuli Sexvedrebi evropis sabWos samdivnosa da de-
mokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros
(ODIHR) Soris, programebis koordinirebisa da maTi xorc-
Sesxmis mizniT;
- demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros
warmomadgenelTa monawileoba evropis sabWos yovelwliur
konsultaciebsa da damgegmarebel SexvedrebSi, adamianis
uflebaTa da samarTlebrivi TanamSromlobis sferoebSi
(ADACS);
- evropis sabWos wvlili da monawileoba demokratiuli ins-
titutebisa da adamianis uflebaTa biuros seminarebSi da
TanamSromloba maT organizebaSi;
- evropis sabWos monawileoba euTo-s adamianuri ganzomile-
bis ganviTarebis SexvedrebSi, uzrunvelyofa dokumentaciiT
da samdivnos wevrebis monawileoba;
- demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biuros
warmomadgenloba veneciis komisiis SexvedrebSi;
- TanamSromloba evropis sabWos roma/boSebis xalxTa koor-
dinatorsa da demokratiuli institutebisa da adamianis
uflebaTa biuros romasa da sintis xalxebis sakiTxebze mo-
muSave sakontaqto erTeuls Soris;
- evropis sabWos wvlili demokratiuli institutebisa da ada-
mianis uflebaTa biuros wamebis Tavidan acilebis saeqsper-
to jgufSi;

298
danarTi

- kontaqtebi evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris biu-


rosa da demokratiuli institutebisa da adamianis ufleba-
Ta biuros Soris;
- kontaqtebi evropis sabWos generaluri mdivnis monitorin-
gis ganyofilebasa da demokratiuli institutebisa da ada-
mianis uflebaTa biuros Soris;
- kontaqtebi evropis sabWos samdivnosa da demokratiuli ins-
titutebisa da adamianis uflebaTa biuros trefikingisa da
genderul sakiTxebze momuSave mrCevelTa Soris;
- evropis sabWos oficialur pirTa monawileoba demokratiu-
li institutebisa da adamianis uflebaTa biuros saWiroeba-
Ta Semfasebel misiebSi, magaliTad, samxreT slavoniisa da
kavkasiisaTvis;
- evropis sabWosa da euTo-s adgilze misiebs Soris konta-
qtebi da TanamSromloba demokratiis, adamianis uflebaTa
dacvisa da kanonis uzenaesobis sakiTxebis garSemo.
3.2.2. umciresobebi
evropis sabWosa da erovnul umciresobaTa umaRles komisars
(HCNM) Soris TanamSromloba Seexeba konfliqtebis Tavidan aci-
lebasTan dakavSirebul konkretul mdgomareobas zogierT qveya-
naSi, iseve rogorc erovnul umciresobaTa dacvis evropuli stan-
dartebis ganxorcielebas.
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- informaciisa da Semfasebeli gancxadebebis gacvla evropis
sabWos oficialur pirebsa da erovnul umciresobaTa umaR-
lesi komisris samsaxursa da mis personals Soris, regu-
laruli araformaluri kontaqtebisa da saqmiani vizitebis
gziT;
- euTo-s monawile qveynebisadmi gankuTvnil rekomendacieb-
Si, erovnul umciresobaTa umaRlesi komisris miTiTebebi
evropis sabWos standartebis damdgen iseT instrumentebze,
rogoricaa, saxeldobr, adamianis uflebaTa evropuli kon-
vencia, erovnul umciresobaTa dacvis CarCo-konvencia da
regionul da umciresobaTa enebis evropuli qartia;
- calkeuli qveynebisaTvis specifikur sakiTxebze mWidro Ta-
namSromloba evropis sabWos oficialur pirebs, eqspertebsa

299
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

da erovnul umciresobaTa umaRles komisars Soris, koordi-


nirebuli midgomebis dasaxvis gziTa da erToblivi Zalisxme-
viT, zogjer evrokomisiis monawileobiT;
- evropis sabWos oficialur pirTa da eqspertTa monawileoba
erovnul umciresobaTa umaRlesi komisris mier organize-
bul eqspertTa SexvedrebSi;
- erovnul umciresobaTa umaRlesi komisris kontaqtebi evro-
pis sabWos erovnul umciresobaTa dacvis eqspertTa komi-
tetTan (DH-MIN) da evropis sabWos saparlamento asambleis
monitoringis komitetTan;
- evropis sabWos personalis monawileoba erovnul umcireso-
baTa umaRlesi komisris mier organizebul an Tanaorganize-
bul seminarebSi.
3.2.3. roma/sintis xalxebi
evropis sabWosa da euTo-s Soris TanamSromloba, evropis sabWos
mxridan gulisxmobs roma/boSebis sakiTxebze saqmianobis koordi-
nators, euTo-s mxridan ki demokratiuli institutebisa da ada-
mianis uflebaTa biuros (ODIHR) roma/sintis xalxebis sakontaqto
erTeuls, iseve rogorc ramdenime adgilobriv misias, gansakuTre-
biT samxreT aRmosavleT evropaSi.
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- monawileoba erTmaneTis SexvedrebSi;
- erToblivi Sexvedrebi;
- erToblivi vizitebi adgilze;
- erTiani moxsenebebi erToblivi vizitebis xorcSesxmis mizniT;
- romas xalxis Sesaxeb programis proeqtis momzadebaSi Tana-
monawileoba, rogorc stabilurobis paqtis pirveli samuSao
rgolis nawili.
3.2.4. media
evropis sabWos samdivno Cabmuli iyo mediis Tavisuflebis kura-
toris samuSao mandatis gansazRvraSi.
euTo-s 32 monawile qveynis ganmartebiTi gancxadeba adgens, rom
mediis Tavisuflebis kuratori, Tavisi mandatis farglebSi mo-
qmedebisas, unda xelmZRvanelobdes aseve adamianis uflebaTa
evropuli konvenciis debulebebiT (gancxadeba, gakeTebuli manda-

300
danarTi

tis miRebis Semdeg, 1997 wels). TanamSromloba evropis sabWosa


da euTo-s mediis Tavisuflebis kurators Soris aqcents akeTebs
orive organizaciisTvis saerTo interesis mqone sakiTxebze an si-
tuaciebze saxelmwifoebSi.
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- evropis sabWos samdivnos oficialur pirebsa da euTo-s me-
diis Tavisuflebis kuratorsa da mis personals Soris in-
formaciisa da Semfasebeli gancxadebebis gacvla regularu-
li araformaluri kontaqtebisa da samuSao vizitebis gziT;
- kuratoris mier evropis sabWos standartebis damdgeni ins-
trumentebiT, gansakuTrebiT adamianis uflebaTa evropuli
konvenciiT xelmZRvaneloba da euTo-s monawile qveynebisad-
mi gankuTvnil evropis sabWos rekomendaciebSi Cadebuli
sakanonmdeblo eqspertiza;
- evropis sabWos mier sakanonmdeblo eqspertizis SemuSaveba
kuratoris Txovnis safuZvelze;
- erToblivi seminarebi da rekomendaciebi;
- meore mxaris mier organizebul an Tanaorganizebul semina-
rebSi monawileoba;
- kuratoris biuros kontaqtebi evropis sabWos mmarTvel ko-
mitetTan masmediis sakiTxebSi (CDMM).
3.2.5. saqmianoba ekonomikur da garemos dacvis sferoebSi
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- euTo-s ekonomikur da garemos dacvis sferoebSi saqmianobis
koordinatoris samuSao viziti evropis sabWoSi;
- evropis sabWos personalisa da eqspertebis monawileoba koor-
dinatoris mier organizebul an Tanaorganizebul seminarebSi;
- evropis sabWos oficialur pirTa da saparlamento asam-
bleis wevrTa monawileoba euTo-s ekonomikuri forumis yo-
velwliur SexvedrebSi.
3.3. monitoringi
3.3.1. Sesabamisoba nakisr valdebulebebTan
monitoringi warmoadgenda 1997 da 1999 wlebSi umaRles doneze
gamarTuli ori erToblivi Sexvedris Temas.

301
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:


- saparlamento asambleis, kongresisa da evropis sabWos minis-
trTa komitetisa da euTo-s adgilobriv misiebs Soris saja-
ro an SezRuduli moxmarebis moxsenebaTa urTierTgacvla;
- evropis sabWos oficialur pirTa monawileoba euTo-s ada-
mianuri ganzomilebis ganviTarebis Sexvedrebsa da mimomxil-
vel konferenciebSi;
- euTo-s adgilobrivi misiebis mier SerCeuli mwvrTnelebis
treiningiTa da saxelmZRvaneloebiT uzrunvelyofa;
- urTierTSeTanxmebuli Zalisxmeva zogierT qveyanasTan mi-
marTebaSi.
3. 3. 2. arCevnebze dakvirveba
3.3.2.1. saparlamento da saprezidento arCevnebi
evropis sabWos saparlamento asamblea, demokratiuli institu-
tebisa da adamianis uflebaTa biuro (ODIHR) da euTo-s saparla-
mento asamblea, kontaqtebs inarCuneben arCevnebis monitoringTan
dakavSirebiT. saqmis arsidan gamomdinare, is SeiZleba gulisxmob-
des erTobliv pres-konferenciebsa da erTobliv gancxadebebs.
3. 3. 2. 2. adgilobrivi arCevnebi
erovnul xelisuflebaTa mier organizebuli adgilobrivi ar-
Cevnebis Sefasebasa da monitoringTan dakavSirebiT, evropis sa-
bWos adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresi kavSirSia
demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biurosa da
euTo-s misiebTan, romlebic miavlenen TavianT damkvirvebel de-
legaciebs.
3.4. specialuri programebi
stabilurobis paqti samxreT-aRmosavleT evropisaTvis
evropis sabWo stabilurobis paqtSi monawile organizaciaa, rome-
lic wamowyebul iqna evrokavSiris mier da meurveobas uwevs euTo.
ori organizacia gansakuTrebiT TanamSromlobs demokratizaciisa
da adamianis uflebaTa pirvel samuSao seqtorsa da iseT momij-
nave sferoebSi, rogoricaa umciresobaTa uflebebi, romas xalxi,
ombucmenis institutebi, efeqtiani mmarTveloba, sqesTaSorisi sa-
kiTxebi, media, korufcia da organizebuli danaSauli da sakanon-
mdeblo sainformacio centri.

302
danarTi

Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:


- monawileoba sxva organizaciaTa mier organizebul Sexve-
drebsa da konferenciebSi;
- monawileoba sxva organizaciis TaosnobiT mimdinare Ro-
nisZiebebSi, magaliTad, erovnul umciresobaTa umaRlesi
komisris (HCNM) biuros wevris monawileoba umciresobebis
sakiTxebSi mrCevelTa specialur delegaciaSi, romelic Cab-
mulia erovnul umciresobaTa da erovnebaTaSoris urTier-
TobebTan dakavSirebuli konferenciis momzadebaSi;
- evropis sabWos mxridan rCevebiT uzrunvelyofa euTo-s
proeqtebTan dakavSirebiT, rogoricaa magaliTad, sakanon-
mdeblo sainformacio centri;
- euTo-s mxridan rCevebiT uzrunvelyofa evropis sabWos
proeqtebTan dakavSirebiT;
- winadadebebi erTobliv proeqtebTan dakavSirebiT, rogo-
ricaa magaliTad, mediisaTvis sakanonmdeblo CarCos ganvi-
Tareba, wvrTna mediis standartebis sferoSi Tu iniciativa
siZulvilis Semcveli gamosvlebi.
3.5. TanamSromloba samdivnoebs Soris
Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- mWidro kontaqtebi evropis sabWos samdivnosa da euTo-s
samdivnos sagareo TanamSromlobis ganyofilebasa da kon-
fliqtebis prevenciis centrs Soris, mwyobri TanamSromlo-
bis ganviTarebis mizniT, gansakuTrebiT, Sexvedrebi `2+2~
formatiT, `sammxrivi Sexvedrebi~ da konsultaciebi;
- kontaqtebi evropis sabWos samdivnosa da euTo-s konfliqtebis
prevenciis centrs Soris, euTo-s misiaTa Tanadgomis Sesaxeb.
- evropis sabWos Senatani da monawileoba euTo-s samdivnos
mier organizebul seminarebSi;
- samdivno kontaqtebi adamianis uflebaTa da samarTlebrivi
TanamSromlobis sferoebis (ADACS) dagegmarebaSi;
- saqmiani kontaqtebi swrafi saeqsperto mxardaWerisa da Ta-
namSromlobis programasTan (REACT) dakavSirebiT;
- regularuli kontaqtebi saparlamento asambleebis samdi-
vnoebs Soris;

303
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

3.6. informaciis urTierTgacvla


Camoyalibda Semdegi saxis kavSir-urTierTobebi:
- evropis sabWos samdivno iRebs euTo-s yvela saxis doku-
mentacias, rac ki xelmisawvdomia misi sakuTari delegacie-
bisaTvis;
- euTo-s monawile qveynebs, institutebsa da samdivnos, regu-
larulad miewodeba evropis sabWos oficialuri dokumenta-
cia da xeli miuwvdeba evropis sabWos ministrTa komitetis
SezRuduli moxmarebis veb-gverdze internetSi.
xedvis perspeqtiva
TanamSromlobis pirobaTa aRniSnuli erTiani nusxa asaxavs Ta-
namSromlobaSi arsebul miRwevebs 2000 wlisaTvis. saWiroa misi
regularuli gadaxedva, raTa moxdes cvlilebaTa gaTvaliswineba,
amsaxveli evropis sabWosa da euTo-s Soris moqnili da pragmatu-
li xasiaTis TanamSromlobisa.
valter Svimeri
evropis sabWos generaluri mdivani
ian kubisi
euTo-s generaluri mdivani

304
danarTi

danarTi X
Sesworebuli wesdebis proeqti

rekomendacia 1212 (1993) evropis sabWos1


Sesworebuli wesdebis miRebasTan dakavSirebiT
1. centraluri da aRmosavleT evropis qveynebSi demokratiuli
procesis dawyebis Semdeg, evropis sabWom mTeli kontinentis mas-
StabiT itvirTa axali valdebulebebi.
2. aqedan gamomdinare, asamblea ganixilavs organizaciis jer kidev
1949 wliT daTariRebuli wesdebis Sesworebis aucileblobas da am
mizniT, ministrTa komitets warudgens mis mier momzadebuli Seswo-
rebuli wesdebis proeqts. asambleis azriT, Sesworebuli wesdeba mi-
Rebul unda iqnes saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa samitze,
romlis gamarTva igegmeba 1993 wlis oqtomberSi q. venaSi da romelic
iqneba erT-erTi udidesi politikuri movlena evropis sabWos cxo-
vrebaSi. Sedegad, man unda gamoavlinos is axali roli, romlis Ses-
ruleba evropis aRmSeneblobis saqmeSi wilad xvda evropis sabWos.
3. aRniSnuli politikuri miznis miRwevis garda, wesdebis Seswo-
rebiT aseve SesaZlebeli gaxdeba:
i. wesdebis ganaxleba da misi formulirebis SesabamisobaSi mo-
yvana mimdinare praqtikasTan da instituciur dokumenteb-
Tan, romlebic 1949 wlidan iqna miRebuli ministrTa komi-
tetis mier;
ii. organizaciis struqturis gadaxaliseba, kerZod, misi samoq-
medo unaris gazrdisa da evropis sxvadasxva institutebTan
kavSiris ganmtkicebis TvalsazrisiT;

1. asambleis 1993 wlis 11 maisis debatebi (32-e sxdoma); ix. dok. 6788, komitetis
angariSi reglamentis Sesaxeb; momxsenebeli: lord finsbergi. teqsti miRebulia
asambleis mier, 1993 wlis 11 maiss (32-e sxdoma).

305
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

4. Sesabamisad, ministrTa komitets eZleva rekomendacia:


i. daamtkicos evropis sabWos Sesworebuli wesdebis proeqti;
ii. 1993 wlis oqtomberSi q. venaSi dagegmil saxelmwifoTa
da mTavrobebis meTaurTa samitze, mouwodos wevr saxel-
mwifoebs aRniSnuli wesdebis proeqtis damtkicebisaken;
iii. wesdebis SemoTavazebuli Sesworebis ganxorcielebis Semdeg,
mimarTos mas sakonsultaciod yovelgvari rezoluciis
proeqtTan dakavSirebiT, romelTa mizani iqneba institu-
ciuri reformis procesis daCqareba.

evropis sabWos Sesworebuli wesdebis proeqti


preambula
1. evropis sabWos wevri saxelmwifoTa mTavrobebi;
2. darwmunebulni, rom samarTlianobisa da saerTaSoriso TanamS-
romlobis safuZvelze mSvidobisken swrafvas sasicocxlo mniSvne-
loba eniWeba sazogadoebisa da civilizaciis dacvaSi;
3. adastureben ra TavianT erTgulebas im sulieri da moralu-
ri Rirebulebebisadmi, romlebic warmoadgens yvela maTi xalxis
saerTo memkvidreobas da pirovnuli Tu politikuri Tavisufle-
bisa da kanonis uzenaesobis - principebis, romlebic qmnis yoveli
efeqtiani pluralisturi politikuri demokratiuli sistemis ba-
ziss - WeSmarit wyaros;
4. swamT ra, rom aRniSnuli idealebis dacvisa da maTi Semdgo-
mi realizaciisaTvis, iseve rogorc socialuri da ekonomikuri
progresis xelSewyobisaTvis, aucileblobas warmoadgens ufro
mWidro kavSirebis damyareba evropis msgavsi mrwamsis mqone qvey-
nebs Soris;
5. aRniSnaven ra, rom evropis sabWo 1949 wlis 5 maiss Seiqmna swo-
red am mizniT, londonis SeTanxmebis safuZvelze;
6. miiCneven ra, rom aRniSnuli erToba unda iqnes ganvrcobili
mTeli evropis masStabiT, xolo organizaciis fuZemdebeli Rire-
bulebebi waxalisebuli evropis yvela im qveynis macxovrebelTa
Soris, romelTac surT mis Semadgenel nawilad qceva;
7. iReben gadawyvetilebas, gadaaxalison evropis sabWos stru-
qtura, romlis funqcias Seadgens evropis yvela qveynis Tanabar

306
danarTi

sawyisebze TanamSromlobis mizniT Tavmoyra da mis farglebSi ki-


dev ufro mWidro kavSirebis damyareba, ris Sedegadac mSvidoba,
usafrTxoeba da demokratiuli stabiluroba kontinentze iqneba
kidev ufro metad daculi.

Tavi I - evropis sabWos mizani


muxli 1
a. evropis sabWos mizania, miaRwios mis wevrebs Soris ufro did
erTobas, dafuZnebuls saparlamento demokratiaze, samarTlis
uzenaesobasa da adamianis uflebaTa dacvaze, im idealebisa da Ri-
rebulebebis dacvisa da realizebis mizniT, romlebic maT saerTo
memkvidreobas warmoadgens da xeli Seuwyos maT socialur da eko-
nomikur progress.
b. es mizani miRweul unda iqnes sabWos organoebis mier saerTo
interesis sakiTxebis ganxilviT, konvenciebiTa da SeTanxmebebiT,
iseve rogorc saerTo RonisZiebebiT im sferoebSi, sadac aucile-
belia aRniSnuli erTianobis miRweva, garda erovnul Tavdacvas-
Tan dakavSirebuli sakiTxebisa.

Tavi II - wevroba
muxli 2
winamdebare wesdebis mxareebi arian evropis sabWos wevri qveynebi.
muxli 3
evropis sabWos TiToeulma wevrma qveyanam unda aRiaros pluralis-
turi saparlamento demokratiis, samarTlis uzenaesobisa da misi iu-
risdiqciis qveS myofi yvela piris adamianis uflebebiTa da ZiriTadi
TavisuflebebiT sargeblobis principebi. man unda aiRos keTilsindi-
sierad da nayofierad TanamSromlobis valdebuleba I TavSi mocemu-
li miznis ganxorcielebisas. kerZod, man xeli unda Seuwyos evropis
sabWos uwyebebisa da institutebis misiis aRsrulebas.
muxli 4
evropis nebismieri saxelmwifo, romelic miiCneva me-3 muxlis debule-
baTa Sesrulebis unaris mqoned da msurvelad, romelic iRebs valdebu-
lebas, miuerTdes adamianis uflebaTa evropul konvencias da aRiarebs
konvenciis Sesabamisad dafuZnebul organoTa iurisdiqcias, ministrTa
komitetis mier, saparlamento asambleis TanxmobiT, SesaZloa mowveul

307
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

iqnes evropis sabWoSi gasawevrianeblad. nebismieri amgvarad mowveuli


saxelmwifo evropis sabWoSi gawevriandeba generaluri mdivnisaTvis
aRniSnul wesdebasTan mierTebis sigelis deponirebis momentidan.
muxli 5
a. evropis saxelmwifo, romelic miiCneva me-3 muxlis debulebaTa Ses-
rulebis unaris mqoned da msurvelad, asambleisagan Tanxmobis miRe-
bis Semdeg, ministrTa komitetis mier SesaZloa mowveul iqnes evropis
sabWosTan asocirebul wevrad saTanamSromlod. nebismieri amgvarad
mowveuli saxelmwifo asocirebuli wevri xdeba generaluri mdivni-
saTvis aRniSnuli wesdebis miRebis Sesaxeb sigelis deponirebis momen-
tidan. asocirebuli wevri uflebamosilia warmodgenil iqnes sakon-
sultacio asambleaSi xmis uflebis gareSe. is SesaZloa mowveul iqnes
ministrTa komitetis SexvedrebSi samonawileod, xmis uflebis gareSe.
b. wesdebaSi gamoyenebuli sityva `wevri~, Tuki sxvagvarad ar aris
miTiTebuli, gulisxmobs aseve asocirebul wevrs.
muxli 6
organizaciis saqmianobiT dainteresebul saxelmwifos, ministr-
Ta komitetis mier, asambleis Tanxmobis Semdeg, SesaZloa mieniWos
damkvirveblis statusi. Tuki ar arsebobs erT-erTi organos
sxvagvari gadawyvetileba, damkvirveblebi ar arian warmodgenilni
saparlamento asambleasa da ministrTa komitetSi.
muxli 7
evropis sabWo saTanado instituciur da samuSao urTierTobebs
inarCunebs evropul TanamegobrobasTan im debulebaTa safuZvel-
ze, romelTac, saparlamento asambleis mxridan, maTi winaswari
mowonebis Semdeg gansazRvravs ministrTa komiteti.
muxli 8
saerTaSoriso samTavrobaTaSoriso organizacias, romelsac surs
mWidro TanamSromloba evropis sabWosTan da ZaluZs mniSvnelo-
vani wvlilis Setana mis saqmianobaSi, ministrTa komitetis mier,
saparlamento asambleis winaswari Tanxmobis SemTxvevaSi, SesaZloa
mieniWos damkvirveblis statusi.
muxli 9
generalur mdivans, romelic moqmedebs ministrTa komitetis saxeliT,
asambleis TanxmobiT, SeuZlia sakoordinacio da TanamSromlobis xel-
Sekrulebebis gaformeba sxva saerTaSoriso samTavrobaTaSoriso or-

308
danarTi

ganizaciebTan, iseve rogorc im arawevr saxelmwifoebTan, romelTac


surT monawileoba organizaciis saqmianobis specifikur seqtorebSi.
muxli 10
generalur mdivans gaaCnia uflebamosileba, sakonsultaciod mimarTos
im arasamTavrobo organizaciebs, romlebic muSaoben evropis sabWos
kompetenciaSi moqceul sakiTxebze da maTi saqmianoba evropuli Tana-
mSromlobis sxvadasxva sferoebSi unda iqnes waxalisebuli. evropis sa-
bWosa da saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebs Soris formaluri
samuSao urTierTobebis damyareba eqvemdebareba specialur normebs.
muxli 11
me-4 da me-5 muxlebis Sesabamisad ganxorcielebul mowvevamde, minis-
trTa komiteti, mosaxleobisa da saerTo Sida erovnuli produqtis
monacemTa gaTvaliswinebiT, gansazRvravs momavali wevris propor-
ciul finansur Senatans.
muxli 12
evropis sabWos nebismier wevrs SeuZlia gavides organizaciis rigebi-
dan, generaluri mdivnisaTvis amis Sesaxeb formaluri Setyobinebis
wardgenis gziT. amgvari gasvla ZalaSi Sedis finansuri wlis bolos,
Tuki Setyobineba gakeTebulia finansuri wlis pirveli cxra Tvis gan-
mavlobaSi. aseT SemTxvevaSi Sesabamis saxelmwifos ekisreba valdebu-
leba misi sawevro Senatanis srul odenobaze mocemuli wlisaTvis. im
SemTxvevaSi, Tuki Setyobineba gakeTebulia finansuri wlis ukanaskne-
li sami Tvis ganmavlobaSi, is ZalaSi Sedis Semdgomi finansuri wlis
dasasrulisTvis, xolo Sesabamis saxelmwifos ekisreba valdebuleba
misi Senatanis srul odenobaze mocemuli wlisaTvis.
muxli 13
evropis sabWos nebismier wevrs, romelmac seriozulad daarRvia
me-3 muxli, saparlamento asambleis TanxmobiT, SesaZloa SeuCer-
des warmomadgenlobiTi uflebebi, an ministrTa komitetis mier
eTxovos organizaciidan gasvla me-12 muxlis Sesabamisad. im SemTx-
vevaSi, Tuki mxare ar Seasrulebs am moTxovnas, komiteti ufleba-
mosilia, Seuwyvitos mas sabWos wevroba mis mier dadgenili Tari-
Ridan, asambleis Tanxmobis miRebis Semdeg.
muxli 14
ministrTa komiteti, asambleis TanxmobiT, uflebamosilia komitetsa
da sakonsultacio asambleaSi warmomadgenlobis ufleba SeuCeros im

309
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wevrs, romelmac ver aRasrula Tavisi finansuri valdebulebani da es


gagrZeldes manam, sanam es valdebulebebi rCeba Seusrulebeli.

Tavi III - zogadi debulebebi


muxli 15
evropis sabWos organoebia:
i. ministrTa komiteti;
ii. saparlamento asamblea.
am organoebs emsaxureba evropis sabWos samdivno.
muxli 16
evropis sabWos farglebSi, misi saqmianobis zogadi politikuri
saxelmZRvanelo principebis Camoyalibebis mizniT, romelic Se-
mdgomSi ganixileba asambleis mier, periodulad ewyoba saxel-
mwifoebisa da mTavrobaTa meTaurebis konferenciebi.
muxli 17
evropis sabWo ganlagebulia q. strasburgSi.
muxli 18
evropis sabWos oficialuri enebia inglisuri da franguli. minis-
trTa komitetisa da sakonsultacio asambleis reglamentebi gan-
sazRvravs sxva enebis gamoyenebis pirobebsa da garemoebebs.

Tavi IV - ministrTa komiteti


muxli 19
ministrTa komiteti warmoadgens organos, moqmeds evropis sabWos
saxeliT, Tanaxmad 21-e da 22-e muxlebisa, saparlamento asambleis
prerogativebis darRvevis gareSe.
muxli 20
a. yoveli wevri qveyana uflebamosilia hyavdes erTi warmomadgene-
li ministrTa komitetSi. TiToeul warmomadgenels aqvs erTi xmis
ufleba. ministrTa komitetSi warmomadgenlebi arian sagareo saqmeTa
ministrebi. im SemTxvevaSi, rodesac sagareo saqmeTa ministris war-
modgena ver xerxdeba an garkveul garemoebaTa gamo es ar aris sasur-
veli, misi movaleobebis Sesasruleblad SesaZloa dasaxelebul iqnes
sxva piri, romelic SeZlebisdagvarad unda iyos mTavrobis wevri.

310
danarTi

b. TiToeuli ministri niSnavs moadgiles, romelic moqmedebs misi


saxeliT ministrTa doneze Catarebul Sexvedrebs gareT. moadgi-
leTa mier miRebuli gadawyvetilebebi aris ministrTa komitetis
mier ministrTa doneze miRebuli gadawyvetilebebis toli Zalisa
da efeqtis mqone.
c. evropis sabWo amyarebs mWidro samuSao kontaqtebs specia-
lizebul ministrTa konferenciebTan. saWiroebisamebr, minis-
trTa komitets gaaCnia sakuTari uflebamosilebis specialize-
bul ministrTa konferenciisaTvis delegirebis uflebamosi-
leba.
d. im periodSi, rodesac saparlamento asambleaSi SeCerebulia
wevri qveynis warmomadgenloba, mas ar SeuZlia ministrTa komi-
tetSi xmis micema an Tavmjdomaris postis dakaveba.
muxli 21
a. ministrTa komiteti awarmoebs mudmiv politikur dialogs
saerTo interesebis sakiTxebze SeTanxmebuli poziciebis miRwevis
mizniT da amgvarad uwyobs xels wevr qveynebs Soris erTobasa da
solidarobas.
b. saparlamento asambleis rekomendaciis safuZvelze an saku-
Tari iniciativiT, ministrTa komiteti ganixilavs yvela imgvari
RonisZiebis Catarebis mizanSewonilobis sakiTxs, romelic miznad
isaxavs wevr qveynebs Soris TanamSromlobis gaRrmavebas organiza-
ciis saqmianobis sxvadasxva sferoebSi.
c. komitetis daskvnebs, saWiroebisamebr, SesaZloa mieces konven-
ciis, xelSekrulebisa Tu oqmis, wevri saxelmwifoebisaTvis ganku-
Tvnili rekomendaciis an rezoluciis forma. maT wevr qveynebs
miawvdis generaluri mdivani.
d. amgvari konvenciebi da xelSekrulebebi savaldebuloa mxolod
im wevri qveynebisaTvis, romlebmac Tanxmoba amasTan dakavSirebiT
gamoxates ratifikaciisa Tu sxva saTanado procedurebis meSve-
obiT. saratifikacio sigelebis deponireba xdeba evropis sabWos
generalur mdivanTan.
e. evropis sabWos saqmianoba SesaZloa gavrceldes mxolod ra-
mdenime wevr qveyanaze da miiRos wilobrivi SeTanxmebis forma.
is miiCneva miRebulad mxolod im wevri qveynebisaTvis, romelTa
warmomadgenlebmac misces xma mis sasargeblod. wilobrivi SeTanx-
mebis monawile qveynebis warmomadgenlebiT Semofargluli minis-

311
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

trTa komiteti uflebamosilia arawevr saxelmwifoTa mowvevaze


wilobriv SeTanxmebaSi samonawileod.
f. msgavsad amisa, ministrTa komitets SeuZlia miiRos gadawyveti-
leba, gaafarToos saqmianoba evropis sabWos arawevri saxelmwifos
CarTvis mizniT.
muxli 22
me-18, 29-e, 30-e, 32-e, 33-e, 34-e, 35-e, 38-e, me-40, 41-e, 42-e, 43-e, 44-
e, 47-e muxlis b. punqtisa da 49-e muxlebis debulebaTa Sesabamisad,
romlebic ukavSirdeba saparlamento asambleis uflebamosilebebs, mi-
nistrTa komiteti uflebamosilia miiRos savaldebulo efeqtis mqone
gadawyvetilebebi sakiTxebze, romlebic Seexeba evropis sabWos Sida
organizebasa da ganawess. am mizniT, ministrTa komiteti saWiroebisa-
mebr iRebs saTanado finansur da administraciul normebs.
muxli 23
ministrTa komiteti, saparlamento asambleis TanxmobiT, uflebamosi-
lia Camoayalibos evropis sabWos farglebSi moqmedi specializebuli
organoebi da specifikuri miznebis ganxorcielebis mizniT, Seqmnas
sakonsultacio da teqnikuri komitetebi Tu komisiebi.
muxli 24
ministrTa komiteti amtkicebs sakuTar reglaments, romelic, sxva
sakiTxebTan erTad, Seexeba Semdegs:
i. qvorumi;
ii. prezidentis daniSvnis meTodi da vadebi;
iii. misi dRis wesrigis sakiTxebis miRebis procedura, maT Soris
rezoluciebze winadadebebis Setyobinebis procedura;
iv. me-20 muxlis safuZvelze saWiro Setyobinebebi, dakavSire-
buli SemcvlelTa daniSvnasTan;
v. ministrTa moadgileebis uflebamosilebebi;
vi. uflebamosilebis delegireba specializebuli ministrTa
konferenciebisaTvis;
vii. urTierTobebi saparlamento asambleasTan;
viii. ministrTa komitetis biuros wevrobis sakiTxebi;
ix. urTierTobebi adgilobrivi da regionuli mmarTvelobis pa-
latasTan.

312
danarTi

muxli 25
ministrTa komiteti saparlamento asambleas TiToeul mis nawi-
lobiT sxdomaze warudgens angariSs sakuTari saqmianobis Sesaxeb,
Sesabamisi dokumentaciis TandarTviT. ministrTa komitetis mi-
mdinare Tavmjdomare aRniSnuli angariSiT warsdgeba asambleis
sajaro sxdomaze da pasuxobs dasmul SekiTxvebs.
muxli 26
a. kenWisyraSi monawileTa xmebis erTsulovneba da siiTi Semad-
genlobis umravlesoba moiTxoveba ministrTa komitetis Semdegi
gadawyvetilebebis misaRebad:
i. rekomendaciebis SemuSaveba wevri qveynebis misamarTiT 21-e
muxlis c. punqtis Tanaxmad;
ii. rekomendaciebis miReba winamdebare wesdebis 1-li muxlis b.
punqtSi, me-12, 21-e da 26-e muxlebSi cvlileba-damatebebis
SetanasTan dakavSirebiT;
b. reglamentidan an finansuri da administraciuli normebidan
gamomdinare sakiTxebi SesaZloa damtkicebul iqnes ministrTa ko-
mitetis siiTi Semadgenlobis ubralo umravlesobiT;
c. kenWisyraSi monawileTa ori mesamedi umravlesoba da ministr-
Ta komitetis siiTi Semadgenlobis umravlesoba warmoadgens mo-
Txovnas Semdegi saxis gadawyvetilebebisaTvis:
ii. rezoluciebis miReba;
ii. rekomendaciebis miReba cvlileba-damatebebis Setanis Tao-
baze muxlebSi, romlebic ar aris miTiTebuli mocemuli
muxlis a (ii) punqtSi;
iii. konvenciebis, xelSekrulebebisa da oqmebis SemuSaveba da maTi
xelmosawerad momzadeba 21-e muxlis c. punqtis Sesabamisad;
iv. gadawyvetilebebis miReba 21-e muxlis e. da f. punqtebiT
gaTvaliswinebul gafarToebul da wilobriv SeTanxmebebTan
dakavSirebiT.
muxli 27
a. sxvagvari gadawyvetilebis ararsebobis SemTxvevaSi, ministrTa
komitetis sxdomebi imarTeba:
i. daxurul kars miRma; da

313
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ii. evropis sabWos ganlagebis adgilze.


b. komiteti gadawyvets, Tu ra saxis informacia SeiZleba gaxdes
sajaro daxurul kars miRma Catarebuli debatebis garSemo.
c. ministrTa komitetis Sexvedrebi ministrTa doneze tardeba
ara nakleb orjer weliwadSi, SesaZleblobisamebr saparlamento
asambleis nawilobiTi sxdomis msvlelobisas. is sxdomebs marTavs
aseve sakuTari Sexedulebisamebr.

Tavi V - saparlamento asamblea


muxli 28
a. saparlamento asamblea evropis sabWos saTaTbiro organoa. is
ganixilavs nebismier sakiTxs, romelic ukavSirdeba dasaxul mizans
da xvdeba evropis sabWos winamdebare wesdebiT, mis farglebSi Se-
muSavebuli konvenciebiT an ministrTa komitetis mier miRebuli
rezoluciebiTa Tu gadawyvetilebebiT gansazRvrul kompeten-
ciebSi. is ganixilavs agreTve ministrTa komitetis mier misTvis
konsultaciis mizniT miwodebul nebismier sakiTxs. misi daskvnebi
ministrTa komitets gadaecema rekomendaciebis an sawesdebo mo-
sazrebebis saxiT.
b. asamblea sakuTar dRis wesrigs ayalibebs mocemuli muxlis a.
punqtis Sesabamisad.
muxli 29
49-e muxlis e. punqtis debulebaTa saTanado gaTvaliswinebiT,
saparlamento asambleas SeuZlia Camoayalibos komitetebi mis
kompetenciaSi 28-e muxlis Tanaxmad moqceuli sakiTxebis ganxil-
visa da maT Sesaxeb moxsenebebis misTvis wardgenis mizniT, iseve
rogorc mis dRis wesrigTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvisa
da momzadebis, procedurul sakiTxebze rCevebis SemuSavebisa Tu
mosmenebisa da konferenciebis organizebis mizniT.
muxli 30
saparlamento asamblea amyarebs saTanado samuSao urTierTobebs
da am mizniT, saWiroebis SemTxvevaSi aformebs xelSekrulebebs
erovnul parlamentebTan da saparlamentTaSoriso asambleebTan.
man SesaZloa itvirTos saparlamento forumis funqciebi sxva
saerTaSoriso organizaciebis samsaxurSi, romelTac ar gaaCniaT
saparlamento organo.

314
danarTi

muxli 31
a. saparlamento asamblea Sedgeba TiToeuli wevri qveynis war-
momadgenlebisgan, romelTac maT mier dadgenili formiT irCe-
ven an niSnaven erovnuli parlamentebi TavianT wevrTa rigebidan
imgvarad, rom is asaxavdes maTSi arsebul azrTa urTierTgansxva-
vebul mimdinareobebs. TiToeul warmomadgenels unda gaaCndes im
wevri saxelmwifos moqalaqeoba, romelsac is warmoadgens. warmo-
madgeneli ar unda iyos wevri saxelmwifos mTavrobis, evropuli
sasamarTlosa Tu adamianis uflebaTa dacvis komisiis an konven-
ciis ZaliT daarsebuli organos wevri.
b. amgvarad daniSnul warmomadgenelTa uflebamosilebis vada ai-
Tvleba maTi rwmunebaTa sigelebis wardgenis momdevno plenaruli
sxdomis an mudmivmoqmedi komitetis Sexvedris dawyebidan; aRniSnuli
vada iwureba Semdgomi rigiTi an misi momdevno rigiTi sxdomis gaxs-
nisas. amasTan, sayovelTao arCevnebis Semdeg, erovnuli parlamenti
uflebamosilia, eqvsi Tvis vadaSi waradginos axali delegatebi. gar-
da amisa, erovnul parlaments SeuZlia vakanturi adgilebis Sevseba
warmomadgenlis gardacvalebis an misi gadadgomis gamo. axladdaniS-
nul warmomadgenelTa uflebamosilebis vada aiTvleba asambleis an
mudmivmoqmedi komitetis pirveli sxdomis gaxsnidan, romelic mosde-
vs maT daniSvnas.
c. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, asambleis sxdomis dros, arc
erT warmomadgenels ar SeiZleba CamoerTvas mandati asambleis Tanx-
mobis gareSe.
d. yvela warmomadgeneli uflebamosilia, hyavdes Semcvleli, rome-
lic misi aryofnis SemTxvevaSi daeswreba sxdomas, mimarTavs sityviT
da miscems xmas. zemomoyvanili a. punqtis debulebebi vrceldeba Se-
mcvlelis daniSvnis procedurazec.
muxli 32
saparlamento asamblea wevr saxelmwifoTa Soris adgilebis ganawile-
bis sakiTxs gansazRvravs, inter alia, maTi mosaxleobisa da Sida mTliani
produqtis maCveneblebis gaTvaliswinebiT. wevr qveynebs ufleba aqvT,
hyavdeT ara nakleb ori da ara umetes Tvrameti warmomadgeneli asam-
bleaSi.
muxli 33
asamblea uflebamosilia moTxovos ministrTa komitets, mis xelT
arsebuli nebismieri proceduris gamoyenebiT da gansakuTrebiT

315
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

werilobiTi an zepiri SekiTxvebiT, romelsac mosdevs debatebi,


warmoadginos sakuTari Sexedulebebi da/an axsna-ganmartebebi
evropis sabWos kompetenciis farglebSi moqceul sakiTxebze.
muxli 34
saparlamento asamblea saWiroebisamebr gansazRvravs amgvari
mokvlevis farglebsa da proceduras evropis sabWos kompetencia-
Si moqceuli sakiTxebis garSemo.
muxli 35
saparlamento asambleas gaaCnia iniciativis ufleba konvencie-
bis SemuSavebasTan dakavSirebiT. ministrTa komiteti miRebamde
mas dasamtkiceblad gadascems yvela konvenciis, xelSekrulebisa
Tu oqmis proeqts. saWiroebis SemTxvevaSi, generaluri mdivani am
xelSekrulebaTa ganxorcielebis Sesaxeb angariSs warudgens asam-
bleas, romelic, Seusabamobis aRmoCenis SemTxvevaSi, ministrTa
komitetSi warmodgenil mTavrobebs miawvdis rekomendaciebs aR-
niSnulis gamosworebis mizniT. Tuki asambleis rekomendaciebi ar
iqna gaziarebuli, ministrTa komitets moeTxoveba dasabuTebuli
argumentebis warmodgena amasTan dakavSirebiT.
muxli 36
adamianis uflebaTa dacvis sferoSi masze dakisrebuli amocanebis
Sesrulebisas, saparlamento asamblea, wesdebis safuZvelze, ufle-
bamosilia, miiRos nebismieri mis xelT arsebuli zoma adamianis
uflebaTa uxeSi darRvevis SemTxvevebSi da saWiroebisamebr gasces
rekomendaciebi adamianis uflebaTa dacvis evropul konvenciaSi
Cadebuli sakontrolo procedurebis amoqmedebis Sesaxeb.
muxli 37
generaluri mdivani, ministrTa komitetisaTvis Setyobinebis para-
lelurad, saparlamento asambleas gadascems organizaciis biuje-
tisa da samTavrobaTaSoriso saqmianobaTa programis proeqtebs.
muxli 38
a. saparlamento asamblea amtkicebs sakuTar reglaments;
b. asambleis reglamentiT ganisazRvreba, inter alia, Semdegi:
i. qvorumi;
ii. biuros prezidentisa da misi sxva wevrebis arCevis wesi da
maTi uflebamosilebis vadebi;

316
danarTi

iii. dRis wesrigis SemuSavebisa da warmomadgenelTaTvis maTi ga-


dacemis wesi;
iv. warmomadgenelTa da maT SemcvlelTa saxelebis Setyobinebis
dro da wesi;
v. mudmivmoqmedi komitetis wevrobis sakiTxebi romelic pa-
suxismgebelia sxdomebis Catarebaze;
vi. politikur jgufebTan dakavSirebuli normebi;
vii. misi komitetebis raodenoba da maTi saqmianobis sferoebi.
muxli 39
xmaTa or mesamedi umravlesoba warmoadgens moTxovnas saparla-
mento asambleis Semdegi gadawyvetilebebis misaRebad:
i. ministrTa komitetisadmi gankuTvnili rekomendaciebi da
sawesdebo mosazrebebi;
ii. komitetebis dakompleqteba;
iii. misi sxdomebis dawyebis TariRis gansazRvra;
iv. riggareSe Tu nawilobiTi sxdomebis sabWos ganlagebis adgi-
lis gareT Catareba;
v. gansazRvra imisa, Tu ra saxis umravlesobaa saWiro im ga-
dawyvetilebebis misaRebad, romlebic ar moixsenieba moce-
muli muxlis i iv punqtebSi, an gaurkvevlobis SemTxvevebSi
dadgena imisa, Tu ra saxis umravlesobis wesi unda iqnes ga-
moyenebuli.
muxli 40
sxva gadawyvetilebebi miiReba asambleis reglamentSi 39-e muxlis
v. punqtTan mimarTebaSi gansazRvruli umravlesobis wesiT.
muxli 41
saparlamento asamblea yovelwliurad marTavs Tavis plena-
rul sxdomas, romelic SesaZloa iqnes dayofili ramdenime
nawilad.
muxli 42
saparlamento asamblea, 39-e muxlis safuZvelze, uflebamosilia
gamarTos riggareSe sxdomebi. amgvari sxdomis Catarebis iniciati-
va SesaZloa modiodes ministrTa komitetisgan.

317
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

muxli 43
asambleis plenaruli sxdomebi tardeba sabWos ganlagebis adgil-
ze, Tuki ar arsebobs misi sxvagvari gadawyvetileba 39-e da 49-e
muxlis e. punqtis gaTvaliswinebiT.
muxli 44
Tuki asamblea sxvagvarad ar gadawyvets, misi debatebi atarebs
sajaro xasiaTs.

Tavi VI - erToblivi komiteti


muxli 45
a. erToblivi komiteti warmoadgens ministrTa komitetsa da
saparlamento asambleas Soris urTierTSeTanxmebuli moqmedebisa
da koordinaciis uzrunvelmyof struqturas. TiToeuli am ori
organos kompetenciebisadmi zianis miuyeneblad, erToblivi komi-
tetis funqciebSi kerZod Sedis:
i. orive organosaTvis saerTo problematikis ganxilva;
ii. yuradRebis gamaxvileba evropis sabWos gansakuTrebuli inte-
resis sferoSi moqceul sakiTxebze, rogoricaa kerZod, saer-
To-evropul doneze TanamSromlobis politikuri aspeqtebi;
iii. winadadebebis SemuSaveba ministrTa komitetisa da saparlamento
asambleis sxdomaTa dRis wesrigis proeqtebTan dakavSirebiT.
b. erToblivi komiteti Sedgeba ministrTa komitetisa da saparla-
mento asambleis Tanabari raodenobis warmomadgenelTagan, romlebic
iniSnebian am ukanasknelis reglamentis Sesabamisad. ama Tu im gansaku-
Trebuli sakiTxis ganxilvis mizniT, man SesaZloa gamarTos Sexvedre-
bi SezRuduli Semadgenlobis farglebSi.
c. erToblivi komiteti Sexvedrebs marTavs saWiro sixSiriT. mi-
nistrTa doneze is ikribeba sul mcire weliwadSi erTxel.
d. erTobliv komitets Tavmjdomareobs saparlamento asambleis
prezidenti.
e. erToblivi komitetis Sexvedrebs eswreba generaluri mdivani.
f. erToblivi komitetis daskvnebi miiReba xmis micemis gareSe.
g. zemoaRniSnul debulebaTa gaTvaliswinebiT, erToblivma komi-
tetma SesaZloa miiRos sakuTari reglamenti.

318
danarTi

Tavi VII - adgilobrivi da regionuli xelisuflebis


organoTa kongresi
muxli 46
adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresi aris
adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa warmomadgen-
lobiTi organo. is awvdis rekomendaciebs ministrTa komitetsa da
saparlamento asambleas, es ukanaskneli ki mas sakonsultaciod
mimarTavs Sesabamis sakiTxebze.
adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresis
funqcionirebis wesebi, saparlamento asambleis TanxmobiT, gani-
sazRvreba ministrTa komitetis mier SemuSavebul qartiaSi.
kongresi SeimuSavebs sakuTar reglaments.

Tavi VIII - samdivno


muxli 47
a. samdivno Sedgeba generaluri mdivnis, generaluri mdivnis ori
moadgilisa da saWiro raodenobis TanamSromlebisgan. generaluri
mdivnis erT-erTi moadgile daxmarebas uwevs generalur mdivans yve-
la misi movaleobis aRsrulebaSi, garda im movaleobebisa, romlebic
ukavSirdeba saparlamento asambleas. generaluri mdivnis meore moad-
gile aris asambleis mdivani; is pasuxismgebelia asambleis saqmianobis
organizebaze da angariSvaldebulia misi prezidentis winaSe.
b. generaluri mdivani da generaluri mdivnis moadgileebi air-
Cevian saparlamento asambleis mier, specialuri normebis Sesaba-
misad, romelic ganisazRvreba ministrTa komitetisa da asambleis
urTierTSeTanxmebis safuZvelze.
c. samdivnos danarCeni TanamSromlebi, administraciuli norme-
bis Sesabamisad, iniSnebian generaluri mdivnis mier.
d. samdivnos arc erTi wevri ar unda msaxurobdes romelime mTa-
vrobis anazRaurebad Tanamdebobaze, ar unda iyos saparlamento
asambleis, sxva saerTaSoriso saparlamento organosa Tu erovnu-
li sakanonmdeblo xelisuflebis wevri an eweodes mis movaleobe-
bTan SeuTavsebel raime saqmianobas.
e. generaluri mdivani da saStato personali ar unda eZiebdes
an Rebulobdes miTiTebebs evropis sabWosTvis ucxo nebismie-
ri mTavrobisgan Tu xelisuflebisgan. maT Tavi unda Seikavon

319
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

iseTi saqmianobisagan, romelic SeiZleba aisaxos maT, rogorc


saerTaSoriso oficialuri pirebis poziciaze, romlebic pa-
suxismgeblebi arian mxolod organizaciis winaSe.
f. TiToeuli wevri qveyana pativs unda scemdes generaluri mdi-
vnisa da samdivnos TanamSromelTa movaleobebis eqskluziurad
saerTaSoriso bunebas da ar unda cdilobdes maT saqmianobaze ze-
gavlenis moxdenas.
muxli 48
a. samdivno mdebareobs sabWos ganlagebis adgilze.
b. generaluri mdivani samdivnos saqmianobaze pasuxismgebelia minis-
trTa komitetis winaSe. is saWiroebisamebr da aranakleb weliwadSi er-
Txel, asambleas miawvdis angariSs misi saqmianobis Sesaxeb.
c. generaluri mdivani saparlamento asambleas uzrunvelyofs
imgvari samdivnoTi Tu sxva saxis daxmarebiT, rogorsac moiTxovs
TviT asamblea. mas emsaxureba samdivno ganyofileba, mdivnis xel-
mZRvanelobiT.

Tavi IX - finansebi
muxli 49
a. ministrTa komiteti, saparlamento asambleis daskvnebis gaTva-
liswinebiT, amtkicebs evropis sabWos wliur biujets.
b. TiToeuli wevri qveyana anazRaurebs ministrTa komitetSi, spe-
cializebul ministrTa konferenciebze, saparlamento asambleasa
da adgilobrivi da regionuli xelisuflebis organoTa kongresSi
sakuTari warmomadgenlobis xarjebs.
c. samdivnosa da yvela sxva saerTo xarjebi TiToeul wevr qveya-
nas Soris nawildeba komitetis mier imgvari proporciiTa da kri-
teriumiT, romelic saTanadod miiRebs mxedvelobaSi wevrTa mo-
saxleobisa da saerTo Sida erovnuli produqtis odenobas. wilo-
brivi Tu gafarToebuli SeTanxmebis Sesabamisad gaweuli xarjebi
ifareba mxolod im saxelmwifoTa mier, romlebic arian aRniSnul
xelSekrulebaTa mxareebi.
asocirebuli wevris Senatans gansazRvravs ministrTa komiteti.
d. finansuri normebis Sesabamisad, sabWos biujeti generaluri
mdivnis mier dasamtkiceblad yovelwliurad waredgineba ministr-
Ta komitets.

320
danarTi

e. saparlamento asamblea Tavad gansazRvravs sakuTari xarjebis


odenobas. zrdis koeficienti SeTanxmebul unda iqnes ministrTa
komitetsa da asambleas Soris.
f. generaluri mdivani ministrTa komitets aseve warudgens am ukanas-
knelisTvis gadacemuli nebismieri rekomendaciis gansaxorcieleblad
saWiro xarjebis savaraudo odenobas. nebismieri rezolucia, romlis
ganxorcielebac moiTxovs damatebiT xarjebs, ar ganixileba ministrTa
komitetis mier miRebulad, Tuki is ar daamtkicebs aRniSnuli damate-
biTi xarjebis gamoangariSebul odenobas.
muxli 50
generaluri mdivani wevri qveynebis mTavrobebs yovelwliurad
acnobebs maTi Senatanis odenobas, romlis dafarva xorcieldeba
TiToeuli wevris mier organizaciasTan. finansuri valdebuleba
Cndeba Setyobinebis miRebis dRidan da unda daifaros ara ugvianes
eqvsi Tvis vadaSi.

Tavi X - privilegiebi da imunitetebi


muxli 51
a. evropis sabWo, wevri qveynebis warmomadgenlebi da samdivno,
TiToeuli monawile mxaris teritoriaze sargebloben imgvari
privilegiebiTa da imunitetebiT, rac, gonivrulobis farglebSi,
aucilebelia maTi funqciebis gansaxorcieleblad. aRniSnuli gu-
lisxmobs saparlamento asambleis yvela warmomadgenlis imunitets
dakavebisgan Tu sxva samarTlebrivi Ziebisgan yvela wevri qveynis
teritoriaze, iseve rogorc asambleaSi an masze daqvemdebarebul
uwyebebSi ganxilvis dros azris gamoTqmisa da xmis micemis Tavi-
suflebas.
b. privilegiebi da imunitetebi ganisazRvreba evropis sabWos
1949 wlis 2 seqtembris privilegiebisa da imunitetebis Sesaxeb ge-
neraluri SeTanxmebis, damatebiTi SeTanxmebisa da sxva oqmebis Se-
sabamisad. organizaciis nebismieri axali wevri qveyana unda miuer-
Tdes aRniSnul SeTanxmebas, damatebiT SeTanxmebasa da oqmebs. sa-
bWos sargebloba privilegiebiTa da imunitetebiT misi ganlagebis
adgilze, gansazRvrulia, specialuri xelSekrulebis safuZvelze,
romelic 1949 wlis 2 seqtembers gaformda safrangeTis respubli-
kis mTavrobasTan.

321
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

Tavi XI - cvlileba-damatebebi
muxli 52
a. winamdebare wesdebaSi cvlileba-damatebebis SetanasTan dakav-
Sirebuli winadadebebi SesaZloa gakeTdes ministrTa komitetSi an
saparlamento asambleaSi.
b. ministrTa komiteti, saparlamento asambleis TanxmobiT, iZle-
va rekomendacias da uzrunvelyofs oqmSi mis mier saWirod miCneu-
li Sesworebebis Setanas.
c. oqmi cvlileba-damatebebis Setanis Sesaxeb ZalaSi Sedis mxareTa
ori mesamedis mier misi xelmowerisa da ratifikaciis Semdeg.
d. mocemuli muxlis wina punqtebis debulebaTa miuxedavad, me-5
-me-10, 28-e, 44-e, 45-e, 46-e, 49-e da 50-e muxlebSi Setanili cvli-
leba-damatebebi, damtkicebuli komitetisa da asambleis mier, Za-
laSi Sedis generaluri mdivnis mier Sesabamisi rwmunebis wevri
qveynebis mTavrobebisadmi gagzavnis TariRidan, romelSic dadas-
turebulia maTi am saxiT damtkiceba.

Tavi XII - daskvniTi debulebani


muxli 53
a. winamdebare Sesworebuli wesdeba ZalaSi Sedis wevr saxel-
mwifoTa ori mesamedis mier evropis sabWos generalur mdivanTan
saratifikacio sigelebis deponirebis TariRidan. is cvlis wesde-
bas, ZalaSi Sesuls 1949 wlis 3 agvistos.
b. nebismieri SemdgomSi xelmomweri saxelmwifo, winamdebare Seswo-
rebuli wesdebis mxare xdeba zemomocemul me-4 da me-5 muxlebSi
gansazRvruli wesis Tanaxmad.

322
bibliografia
Albanese, F., Le processus lgislatif au Conseil de lEurope, in Revue Trimes-
trielle de Droit Europen, 1986, pp. 403 ff.
Benot-Rohmer, F., Ladhsion de lUnion la Convention europenne des
Droits de lHomme, in Revue Universelle des Droits de lHomme, Nos. 1-2,
2000, pp. 57 ff.
Burban, J.-L., Le Conseil de lEurope, Que Sais-Je? series, No. 885, 3rd edn,
Paris, PUF, 1996, p. 18.
Cornu, E., Leffectivit de la technique conventionnelle dans la pratique du
Conseil de lEurope, Doctoral thesis, Strasbourg, Robert Schuman University,
2004.
Decaux, E., Conseil de lEurope, Jurisclasseur Droit international public, fas-
cicle 6100.
De Vel, G., LUnion europenne et les activits du Conseil de lEurope, in
Dormoy, D., LUnion europenne et les organisations internationales, Brussels,
Bruylant, 1997, pp. 105ff.
De Vel, G. and Markert, T., Importance and weakness of the Council of
Europe Convention and of the recommendations addressed by the Com-
mittee of Ministers to member States, in Haller, B., Krger, H.C. and Pet-
zold, H., Law in Greater Europe: Toward a Common Legal Area? Studies
in Honour of Heinrich Klebes, The Hague, Kluwer Law International, 2000,
p. 345.
Drzemczewski, A., Le monitoring du Comit des Ministres du Conseil de
lEurope: un aperu de son volution, in Liberts, justice, tolrance: mlanges
en hommage au Doyen Grard Cohen-Jonathan, Brussels, Bruylant, 2004.
Ghebali, V.Y., LOSCE dans lEurope postcommuniste 1990-1996. Vers une
identit paneuropenne de scurit, Brussels, Bruylant, 1996, p. 643.
Harremoes, E., Le Conseil de lEurope et les conventions europennes,
in Consejo de Estudios Internacionales Avanzados, Cooperacin Acad-
mica internacional, Desarrollo progresivo del Derecho internacional. Apor-

323
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

taciones de organizaciones, tribunales y parlamentos internacionales,


Buenos Aires, 1991, p. 190.
Imbert, P.H., La Convention relative la conservation de la vie sauvage et du
milieu naturel de lEurope, exception ou tape?, in Annuaire Franais de Droit
International, 1979, p. 743.
Klebes, H., Die Rechtsstruktur des Europarats und insbesondere seiner Parla-
mentarischen Versammlung, Saarbrcken, Universitt des Saarlandes, 1996.
Klebes, H., Human rights and parliamentary democracy in the Parliamentary
Assembly, in Mlanges la mmoire de Rolv Rysdal, Cologne, Carl Heymans
Verlag, 2000, pp. 698 ff.
Krger, H.C. and Polakiewicz, J., Propositions pour la cration dun systme
cohrent de protection des droits de lhomme en Europe, in Revue Universelle
des Droits de lHomme, Vol. 13, Nos. 1-4, 2001, p. 1.
Malenovski, J., Suivi des engagements des Etats membres du Conseil de
O(XURSHSDUVRQ$VVHPEOpHSDUOHPHQWDLUHXQHFRXUVHGLIFLOHHQWUHGURLWHW
politique, in Annuaire Franais de Droit International, 1997, pp. 633 ff.
Massigli, R., La comdie des erreurs, Paris, Plon, 1978.
Modinos, P., Du droit conventionnel gnral au droit conventionnel europen,
Quelques problmes dlaboration et dapplication des conventions du Conseil
de lEurope, in Cahiers de Droit Europen, 1968, pp. 3-37.
Polakiewicz, J., Treaty Making in the Council of Europe, Strasbourg, Council of
Europe Publishing, 1999.
Robertson, A.H., Le Conseil de lEurope, sa structure, ses fonctions et ses ra-
lisations, Leiden, Sijthoff, 1962.
6FKZLPPHU:'HV(LQXVVGHV3DUODPHQWDULVFKHQ9HUVDPPOXQJDXIGLH
Konventionen des Europarates, in Haller, B., Krger, H.C. and Petzold, H.,
Law in Greater Europe: Toward a Common Legal Area? Studies in Honour of
Heinrich Klebes, The Hague, Kluwer Law International, 2000, pp. 376-408.
Schwimmer, W., The European Dream, London, Continuum, 2004.

324
anbanuri saZiebeli
adamianis uflebaTa evropuli konvencia 31, 46, 99, 107, 122, 125
mierTeba evrokavSiris 60, 180-3
ganacxadebi 50-1
sawesdebo buneba 37-8
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo 28, 40, 48, 69, 123, 140,
149
mosamarTleTa arCevnebi 90
adamianis uflebaTa komisari 91, 103, 299
adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresi 24, 101-2, 302
sawesdebo rezolucia 221-32
erovnuli delegaciebi 225-6
adgilmdebareoba 30
arawevri qveynebi 57-9
maTTvis Ria konvenciebi 127-8
arCevnebze dakvirveba 102, 302
arCevnebi
adamianis uflebaTa komisris 91
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mosamarTleTa
89-90
saparlamento asambleis prezidentis 82, 204
generaluri mdivnisa da misi moadgilis 62, 97-8
asocirebuli partnioroba 183-4
asocirebuli wevri 57, 197, 308

bankebi, ganviTarebis banki (CEB) 105, 251, 261


evropis ganviTarebisa da rekonstruqciis banki 186, 189, 261
bibliografia 323-4
biuro ministrTa komitetis 65
biuro saparlamento asambleis 46, 59, 81, 83, 85, 86, 89, 91, 94, 162
biujeti evropis sabWos 27, 67-8, 98, 208, 219-20
biujeti saparlamento asambleis 68-9

gaero, SeTanxmebebi 186-7, 256-9, 281-8


gamoTxovna wevrobis statusis 47-8, 50-7, 197
gamoricxva 73
ganviTarebis banki (CEB) 105, 251, 261
gankargulebebi 89

325
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ganmarteba
sasamarTlos ganCinebaTa 70
ena 29
xelSekrulebis 105, 123-4, 166
gafarToeba 15, 23, 34, 45-6, 155-7
evrokavSiris 59, 175, 184
nato-s 190
gaZeveba 51-7
generaluri mdivani 33, 38, 96-100, 120
generaluri mdivani saparlamento asambleis 85

daTqmebi 14, 121-2, 143, 181, 266


damkvirveblis statusi 58
deklaraciebi 121-2
ix. aseve samitebi
delegaciebi, erovnuli 14, 25, 29, 76-81
arawevri 57-9, 81
SeCerebuli an ukugdebuli 51-7, 165
demokratiuli Rirebulebebi 19, 22, 42, 46-7, 135, 156-9
denonsacia 50, 125
direqtoratebi 99

evrokavSiri 174-85
mierTeba adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan 59,
180-3
evropis sabWosTan 258, 260
werilebis urTierTgacvla 269-279
rogorc evropuli Tanamegobrobebi 24
marTlmsajulebis sasamarTlo 13
evropa, gansazRvruli 45-6
evropis ekonomikuri TanamSromlobis organizacia 24, 173, 187, 255
evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki 186, 189, 260
evropis qvanaxSirisa da foladis Tanamegobroba 24, 173, 255, 257
evropuli Tanamegobrobebi, ix. evropuli kavSiri
evropuli komisia rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg 103-4, 175
ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia 24,
187-9, 255, 258
enebi, samuSao da oficialuri 29
erToblivi komiteti 93-4
erTsulovneba 14, 33, 36, 71-4, 117
euTo, gaformebuli SeTanxmebebi 189, 289-304

valdebulebebi, aRebuli wevri qveynebis mier 42, 155-168


Seusrulebloba 56-7, 79
nebayoflobiTi 137-141
ix. aseve monitoringi

326
anbanuri saZiebeli

veneciis komisia 105, 124, 133


venis deklaracia 42, 103, 176 (sqolio 201)
vilniusis deklaracia 191

zeerovnuloba 14, 26, 61, 107

Tavdacvis sfero gamoricxuli 24-6, 65, 73, 196


Tanamegobrobebi
kviprosi 54-5
sazRvrebs miRma TanamSromloba 136, 139
ix. aseve evropuli kavSiri
Tematuri monitoringi 166-7

integracia 137, 192, 213


interpretacia ix. ganmarteba

kanoni da kanonmdebloba 38, 105, 113-4, 139


erTiani samarTlebrivi sivrce 155-172
evropis sabWo 169-172
SemuSaveba 105, 115, 119, 123, 147
harmonizeba 145-9
`rbili kanonmdebloba~ 147-9
kodeqsebi 130, 132, 138
samodelo 146
komitetebi saparlamento 83-6, 188
kongresi haagis (1948 w.) 12, 61, 74
konvenciebi 113-144
sawesdebo 37
ix. aseve xelSekrulebebi
konferencia haagis, kerZo samarTlis Sesaxeb (1955 w.) 257

mandatebis damtkiceba 52-6, 78-9, 165


mdivani ix. generaluri mdivani
mierTeba adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan
evropis sabWos wevri qveynebis mier 31, 37-8, 160
evrokavSiris mier 60, 180-3
mierTeba evropis sabWosTan 44-9
kriteriumi 44-8
TariRebi 233-4
winaswari valdebulebebi 42
procedura 48-9, 155-9
da xelSekrulebebi 119, 128
ministrebi, sagareo saqmeTa 63-5, 198
ministrTa komiteti 63-74
moxseneba saqmianobaTa Sesaxeb 96
urTierTobebi asambleasTan 94-6

327
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

ministrTa moadgileebi 64-6


mmarTveli komitetebi 51 (sqolio 62), 68, 116, 119, 147
monitoringi valdebulebaTa 159-168
ministrTa komitetis mier 71, 146-7, 166-8
rasizmisa da Seuwynareblobis evropuli komisiis
(ECRI) mier 104
evrokavSirTan erToblivad 174, 260
monitoringis komiteti 78-9, 84, 85
euTo-sTan erToblivad 301-2
saparlamento asambleis 92, 160-6
xelSekrulebebSi 139-144
sisusteebi 143

oqmebi 125-6
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
No. 6 (sasjelis umaRlesi zoma) 39
No. 14 (sakontrolo meqanizmebi) 70, 103, 183

partnioruli kavSiri 60, 183-4, 262


politikuri jgufebi 77, 82-4
prezidenti, saparlamento asambleis 67, 78, 81
arCevnebi 82, 204
privilegiebi da imunitetebi 27-8, 208

ratifikacia xelSekrulebaTa 32, 37-9, 118, 119-122


rbili kanonmdebloba 147-9
rezoluciebi 88
sawesdebo 35-7, 48, 215-232
rekomendaciebi ministrTa komitetis 26, 62, 67, 71-4, 145-9
rekomendaciebi saparlamento asambleis 26, 34, 71, 76, 87, 88, 94
resursebi 25-7, 67

saerTaSoriso organizaciebi 25, 128, 173, 185-6, 190, 196, 213-4


evrokavSiri 174-184
ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia
(OECD) 187-9
euTo 189
gaero 186
saerTo samarTlebrivi sivrce 155-172
samarTlebrivi aqtebis SemuSaveba 105, 115, 119, 123, 147
samdivno 66, 96-7
asambleis samdivno 85, 89
samTavrobaTaSoriso TanamSromloba 13-4, 22
samuSao programebi 67-8, 98
evrokavSirTan 178-9
samitebi saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa 40-2

328
anbanuri saZiebeli

1993 (q. vena) 34, 40, 42, 71, 103, 176


1997 (q. strasburgi) 34, 41
2005 (q. varSava) 41
daskvniTi deklaraciebi 41
sanimuSo debulebani xelSekrulebaTa 263-8
sanqciebi 165, 175 (sqolio 199)
saparlamento asamblea 74-93
urTierTobebi ministrTa komitetTan 93-6
specialuri uwyebebi 100-7
specialuri stumris statusi 43, 46, 59
stumris statusi 43, 46, 59, 81
evropis adgilobriv da regionul xelisufalTa kongresi 227

umravlesoba 72-4
ori mesamedi 49, 65, 70-4
uflebamosilebani
ministrTa komiteti 67-8
erToblivi komiteti 94
saparlamento asamblea 13, 87
samdivno da generaluri mdivani 98

finansuri Senatani 26, 49, 57, 80, 197

qartiebi 132
adgilobrivi TviTmmarTvelobis evropuli qartia 39, 101, 138
regionuli da umciresobaTa enebis evropuli qartia 136, 138, 148
evropis socialuri qartia 14 (sqolio 7), 39, 95, 127
gaero 27, 187
ix. aseve statuti
qvorumi 93, 199, 205, 212, 230

SeTanxmebebi ix. xelSekrulebebi


SekiTxvebi 95-6
SeCereba wevrobis 50-7, 59, 70, 197

CarCo/saxelmZRvanelo konvenciebi 132, 136-7, 139


Caurevloba 25
CrdiloeTi-samxreTis centri 106

wevroba 43-9
wevri qveynebi 233-4
sxva uwyebebi 25
specialuri statusi 57-9
wevroba ministrTa komitetis 63-5
wevroba saparlamento asambleis 76-80
wilobrivi SeTanxmebebi 104, 120, 132-4, 214, 217-220, 251-3

329
evropis sabWos samarTali panevropuli samarTlebrivi sivrcisaken

wesdeba (1949 w) 11, 19, 31-5


arsebuli teqsti 195-209
Sesworebuli proeqti 305-322
xelSekrulebebi 235-249
1949 wlis wesdeba 19-20
maxasiaTeblebi 126-9
klasifikacia 130-142
saerTaSoriso uwyebebTan 185-190, 255-262
evrokavSiri 183-4
euTo 289-304
gaero 281-8
sanimuSo debulebani 263-8
parlamentebi 190
wilobrivi 251-3
specializebuli uwyebebi 104-7
normebi 114-126
xelSekrulebis gadaxedva 125
1949 wlis wesdebis 33-5, 56, 305-322
xelSekrulebis deponireba 44, 49, 98, 120, 209
xelSekrulebis miReba 119-121
xelSekrulebis mowoneba 119-121
xelSekrulebis SemuSavebaze molaparakebebi 115-6
xelSekrulebis xelmowera 117-121

330
evropis sabWos gamocemaTa sarealizacio saagentoebi

belgia E-mail: commandes.vel@ladocfrancai- tel: (47) 22 85 30 30


La Librairie europenne SA se. gouv.fr faqsi: (47) 23 12 24 20
50, avenue A. Jonnart http: //www.ladocfrancaise.gouv.fr
Librairie Klber (Vente Strasbourg) poloneTi
B-1200 BRUXELLES 20
Palais de lEurope *ORZQD.VLHJDUQLD1DXNRZD
tel: (32) 2 734 0281
F-67075 STRASBOURG Cedex im. B. Prusa
faqsi: (32) 2 735 0860
faqsi: (33) 03 88 52 91 21 Krakowskie Przedmiescie 7
E-mail: info@libeurop.be
E-mail: librairie.kleber@coe.int PL-00-068 WARSZAWA
http: //www.libeurop.be
tel: (48) 29 22 66
Jean de Lannoy germania da avstria faqsi: (48) 22 26 64 49
202, avenue du Roi August Bebel Allee 6 E-mail: inter@internews.com.pl
B-1190 BRUXELLES Am Hofgarten 10 http: //www.internews.com.pl
tel: (32) 2 538 4308 D-53175 BONN
tel: (49) 2 28 94 90 20 portugalia
faqsi: (32) 2 538 0841
faqsi: (49) 2 28 94 90 222 Livraria Portugal
E-mail: jean.de.lannoy@euronet.be
E-mail: bestellung@uno-verlag.de Rua do Carmo, 70
http: //www.jean-de-lannoy.be
http: //www.uno-verlag.de P-1200 LISBOA
kanada tel: (351) 13 47 49 82
Renouf Publishing Company Limited saberZneTi faqsi: (351) 13 47 02 64
5369 Chemin Canotek Road Librairie Kauffmann E-mail: liv.portugal@mail.telepac.pt
CDN-OTTAWA, Ontario, K1J 9J3 28, rue Stadiou
GR-ATHINAI 10564
espaneTi
tel: (1) 613 745 2665
Mundi-Prensa Libros SA
faqsi: (1) 613 745 7660 tel: (30) 1 32 22 160
Castell 37
E-mail: order.dept@renoufbooks.com faqsi: (30) 1 32 30 320
E-28001 MADRID
http: //www.renoufbooks.com E-mail: ord@otenet.gr
tel: (34) 914 36 37 00
CexeTis respublika ungreTi faqsi: (34) 915 75 39 98
Suweco Cz Dovoz Tisku Praha Euro Info Service E-mail: libreria@mundiprensa.es
Ceskomoravska 21 Hungexpo Europa Kozpont ter 1 http: //www.mundiprensa.com
CZ-18021 PRAHA 9 H-1101 BUDAPEST
tel: (361) 264 8270
Sveicaria
tel: (420) 2 660 35 364
Adeco Van Diermen
faqsi: (420) 2 683 30 42 faqsi: (361) 264 8271
Chemin du Lacuez 41
E-mail: import@suweco.cz E-mail: euroinfo@euroinfo.hu
CH-1807 BLONAY
http: //www.euroinfo.hu
dania tel: (41) 21 943 26 73
GAD Direct italia faqsi: (41) 21 943 36 05
Fiolstaede 31-33 Libreria Commissionaria Sansoni E-mail: info@adeco.org
DK-1171 COPENHAGEN K Via Duca di Calabria 1/1, CP 552
gaerTianebuli samefo
tel: (45) 33 13 72 33 I-50125 FIRENZE
TSO (formerly HMSO)
faqsi: (45) 33 12 54 94 tel: (39) 556 4831
51 Nine Elms Lane
E-mail: info@gaddirect.dk faqsi: (39) 556 41257
GB-LONDON SW8 5DR
E-mail: licosa@licosa.com
fineTi tel: (44) 207 873 8372
http: //www.licosa.com
Akateeminen Kirjakauppa faqsi: (44) 207 873 8200
Keskuskatu 1, PO Box 218 niderlandebi E-mail: customer.services@theso.co.uk
FIN-00381 HELSINKI De Lindeboom Internationale Publika- KWWSZZZWKHVWDWLRQHU\RIFHFRXN
tel: (358) 9 121 41 ties KWWSZZZLWVRIFLDOQHW
faqsi: (358) 9 121 4450 PO Box 202, MA de Ruyterstraat 20 A
aSS da kanada
(PDLODNDWLODXV#VWRFNPDQQ NL-7480 AE HAAKSBERGEN
Manhattan Publishing Company
http: //www.akatilaus.akateeminen.com tel: (31) 53 574 0004
2036 Albany Post Road
faqsi: (31) 53 572 9296
safrangeTi CROTON-ON-HUDSON,
E-mail: books@delindeboom.com
La Documentation franaise NY 10520, USA
http: //home-1-worldonline.nl/~lindeboo/
(Diffusion/Vente France entire) tel: (1) 914 271 5194
124, rue H. Barbusse norvegia faqsi: (1) 914 271 5856
F-93308 AUBERVILLIERS Cedex Akademika, A/S Universitetsbokhandel E-mail: Info@manhattanpublishing.com
tel: (33) 01 40 15 70 00 PO Box 84, Blindern http: //www.manhattanpublishing.com
faqsi: (33) 01 40 15 68 00 N-0314 OSLO

evropis sabWos gamomcemloba


F-67075 Strasbourg Cedex
tel: (33) 03 88 41 25 81 faqsi: (33) 03 88 41 39 10 E-mail: publishing@coe.
int veb-gverdi: http: //book.coe.int

You might also like