At Justin Rrota dhe

Shkolla e Planit (1917-2017)

Justin Rrota lindi n Shkodr, m 17 shkurt 1889, n nj familje
me tradita kombtare e kulturore.
Justini (emri i pagzimit Ndoc) lindi n Shkodr. Ishte djali i tret i
Gjush Rrots, nj libralidhsi. Pavarsisht pushtimit t'egr turk, i ati
i shkolloj t gjith fmijt, Kola, u b profesor n Katedrn e
Gjuhs shqipe n Vjen; i dyti, Simoni, nj ndr piktort m t
mdhej shqiptar; Justini u b frat, por jetn ia kushtoi veanrisht
gjuhsis shqiptare dhe studimit t autorve t lasht, arbresh e
t Shqipris am. M 22 gusht 1902 hyni n Kolegjn
franeskane, ku ishte drejtor At Fishta. M 1904 veshi zhgunin e
rishtarit pr frat n Rubik e q me kt rast q iu dha emri Justin.
Mbas nj viti kaloi n Troshan ku studjoi teologji. Po n gusht,
tashm n vitin 1907 n Klagenfurt, Austri pr t thelluar studimet
n teologji por kthehet pa e mbush motin pr arsye shndetsore
dhe i kryen studimet n Shkodr nn drejtimin e At Gjergj Fishts Emri Justin
dhe At Ambroz Marlaskajt. Shugurohet meshtar me 11 gusht 1914 Mbiemri Rrota
n Kishn e Fretnve, n Gjuhadol; predkun e rastit e mbajti Frati i Lindur m 17 shkurt 1889
Madh, At Gjergj Fishta[1]. Emrohet profesor i gjuhs dhe
latinishten po n at Kolegj ku kishte rrit shtatin e rys mendjen Lindur n Shkodr,
edhe ai vet Vdiq m 20 dhjetor 1964
Gjat viteve 1911-1917 Justini shrbeu si profesor i gjuhs shqipe Vdiq n Shkodr, Shqipri
e i besimit ndr klasat qytetnore t shkollave franeskane n Kombsia Shqiptar
Shkodr. Kur filloi botimin gazeta Posta e Shqipns, qe emnue Shtetsia Shqiptare
n stafin e ksaj gazete, si redaktor.
Profesioni Albanolog, gjuhtar
M 1917 fratin e ri e emnuen n Plan t Dukagjinit, prcjellun Mirnjohje
nga e ama dhe At Fishta. Atje, pr her t par, ra n kontakt
me gurrn e pashtjerrshme popullore dhe u mahnit: Ishte nj Msues i Popullit (1994), Profesor
nderi (1994)
shqipe si e dalun prej shkambijsh graniti, legjenda e prralla
mitike, nj kang q shungullonte malet, e mbi t gjitha atje
njohu me themel at shqiptarin e patjetrsuar. Iu vu puns n
njohjen me themel t do elementi gjuhsor, t do tingulli e t do trajte morfologjike, q ndryshonte
shum nga ajo e Shkodrs ku ishte le e rrit ai. Ndrsa vazhdonte edhe natn n dritn e kandilit t
sendrtonte at sistem gjuhsor t t folmes s Dukagjinit, q askush para ti nuk e kishte shtjelluar, n
mngjes priste n qel voglusht: pa asnj mjet e mbshtetje, ai hapi shkolln e par n Plan e u ba
msues i dukagjinasve t vegjl. Shkruan Posta e Shqipns, 14 korrik 1917: Me 11 t ktij mueji u nis
n Plan, famull e dioqezit t Pultit, i nderti Z. At Justin Rrota OFM, pse, si patme lajmue njher n fletore
ton ky vend i kje shenjue prej parijet t Provincs franeskane. Na, tuj e pas me temelim t fletores, per
mbarshtrues tcenshem e bashkpuntuer t vlert, i urojm nj udhtim t mbar, tuj dishrue q vlertsia e
njoftun e tij, t dal edhe ma n shesh ndr msime, sidomos fetare, por edhe qytetnore e kombtare pr t
cillat ato krahina jan t ngutshme.
Kshtu, m 2 dhetor 1917 shpalli zyrtarisht n kish hapjen e shkolls s katundit, m 3 dhetor u
regjistruen 24 nxans. Gazeta Posta e Shqypns, shkruen me t parn dit t dhjetorit ka hy n
veprim shkolla shqipe n Plan. Njzet e katr fmij bashkohen tu Qela e famullitarit Kujdesin e ksaj
vepre tejet bamirse e qytetnuese e ka fort i nderti e i vlerti Z. P. Justin Rrota OFM i cili me qen t

1
ushqyeme prore prej nj atdhedashunije t flakt e vepruese, shkon tuj e prir kah dija menden e atyne t
vogjelve e tuj ia stolis zemrat me njato ndiesina, t cillat t bashkueme me msim i japin shoqnis gjymtyr
t shndoshta e t vjefshme e karaktere q me koh mund t dalin nder e lumni pr atdhe . N Plan u
kujdes pr t krkue ndihma nga austriakt pr malsort e varfr, mblodhi material t ndryshm
gjuhsor, filloi t shkruej dhe u mor edhe me falje gjaku, ve shrbesave fetare, pa u shkput prej
gazets n fjal. Do ta vizitojn epror, autoritete austriake, miq, si: Fishta, P.Mark Harapi, P. iril Cani. Me
gjith mungesat e pengesat, vshtirsit e hallet e jets, P. Justini do t ruej prgjithmon nostalgjin pr
jetn misionare t Planit. Pak para vdekjes, do t shkruej: Sa pr veti, un, edhe pse jam plak e mbet,
famulln e par e t mbrame, Planin e dashun, kurr se harroj. Edhe shpesh, pr t hjekun mallin e atij
misjonit t vogl, i lexoj me nostalgj shnjimet e ditarit t athershm. Aty mbrend e kujtoj njkohsisht
edhe P. Mark Harapin, i cili m sht gjet fort, posae ato ditt e para t famulls s re.
Mbas dy vjetsh, duke njohur prgatitjen e tij t thell, e transferojn profesor n Kolegj t Troshanit, kurse
m 1921 ishte, bashk me Fishtn, Sirdanin, e gjith hyjsin franeskane, u ban nismtar t themelimit t
Liceut t Shkodrs, "Illyricum". Studimet e tij gjuhsore filluan t mbushnin faqet e revists "Hylli i Drits", ,
shpesh her edhe n form debati, e duke dshmuar me to se askush tjetr nuk i njihte si ai me themel si
gegnishten, ashtu edhe tosknishten e deri tek arbrishtja e shqiptarve t Italis. Zotronte mir gjuht klasike,
latinishten dhe greqishten. Prpos shqipes, e dinte edhe gjermanishten, italishten, frngjishten dhe sllavishten,
ai prfitoj prej tyne shtjellimin metodik dhe iu vu puns pr hartimin e teksteve, n fillim t atyne shkollor, e
n vijim edhe i atyne me karakter t thjesht shkencor, qoft n lam t gjuhsis, ashtu edhe ate letrar,
kryesisht tekste pr shkollat e mesme.
Vepr me vlera jo vetm historike e gjuhsore asht studimi i tij, ma i thelli i llojit, Pr historin e alfabetit t
gjuhs shqipe (1936), ku evidentohet roli i intelektualve shkodran n at proes t mundimshm q oi n
Kongresin e Manastirit, 1908, ku ndr 32 delegatt me t drejt vote, pes ishin prej Shkodre e me nj rol
vendimtar n at Kongres, si At Gjergj Fishta, Dom Ndre Mjeda, Luigj Gurakuqi e Hil Mosi..
Edhe pse n vitin 1925 ai u prek nga paraliza progresive, jo vetm nuk e ndrpreu punn e tij krkimore, por e
shtoi at, e pr 39 vjet, deri nj jav para vdekjes, nuk e lshoi makinen e shkrimit duke punuar me vetmohim
vetm me dorn e majt. Justin Rrota ishte nj ndr franeskant m t shquar shqiptar. Bashk me Fishtn,
Gjeovin, Bardhin, Prennushin, Kurtin e disa t tjer, qe edhe bashkpuntor i zellshm i revistave Hylli i
Drits, Zani i Shna Ndout etj. Ai, me bashkpuntort e vet A. Xhuvanin, E. abejn etj, gjith jetn e vet u
prpoq me mish e me shpirt pr gjurmimin e gjuhs dhe t literaturs shqiptare. Megjithse i paralizuar trupit,
me kmbngulje dhe dashuri e flije t jashtzakonshme, punoi pr shum vjet si profesor i gjuhs shqipe dhe
latine dhe si edukator i rinis franeskane. Me punn e tij arriti t ndrioj thesare t pamueshme t kulturs
shqiptare. Kontributi i Justinit ishte i shumanshm, posarisht pr studimin e gramatiks shqipe, t sintakss,
morfologjis, t historiografis ton letrare, e n veanti pr njohjen dhe studimin e autorve ton t vjetr,
sikurse pr Buzukun, Matrngen etj., q hapi shtigje t reja n gjuhsin ton.
Ai ishte i pari q m 1929 solli n Shqipri tri kopje t fotografuara t Mesharit t don Gjon Buzukut nga e
vetmja kopje q ruhet n Bibliotekn Apostoloke t Vatikanit, q do ta transkiptonte pas 40 vjetsh miku i tij,
Eqerem abej. Botuar m 1956, Hulumtimi dhe shnjime mbi Gjon Buzukun ku argumenton edhe
preardhjen e autorit ton ma t lasht, prej Kraje, krahin n prendim t liqenit t Shkodres. Por rrezja e
studimeve t tij prfshin edhe autort tan t vjetr si Budi, Bogdani, Bardhi, randsia e Kuvendit t Arbnit
etj. N vitin 1940, Instituti i Studimeve Shqiptare n Tiran e zgjedh antar t tij n cilsin e lvruesit t
gjuhs. N periudhn e mvonshme, veprimtaria shkencore e Justin Rrots bie, rrjedhoj e ardhjes n pushtet t
regjimit komunist dhe t smundjes s rnd q e shqetsonte prej vitesh[2].
Vdiq dhe u varros n Shkodr m 21 dhjetor 1964. Pas vitit 1990, me prmbysjen e regjimit n fuqi, puna e tij
vlersohet, duke i dhn titullin Msues i Popullit (1994) me kt motivacion: Msues i devotshm e plot
pasion. Ka punuar me prkushtim, duke dhn nj kontribut t shquar si gjuhtar dhe studiues. Nj vit m
von, n 1995 mori titullin tjetr Punonjs i shquar i shkencs dhe i tekniks. Edhe Universiteti i Shkodrs
Luigj Gurakuqi e nderoi me titullin Profesor nderi (1994) Burimi: Wikipedia

2
Nje date e shenuar, qe tashme do sillet ne kujtese te brezave dhe nepermjet kesaj
pllake perkujtimore dhe veprimtarise qe zhvilloj Shoqata Atdhetare Dukagjini
per 100 vjet- Arsim ne Dukagjin