Një bimë me shumë vlera e panjohur në Shqipëri!

Aronia (Photina melanocarpa)

Pergatiti: Gjon Fierza
Agjencia Kombetare e Mjedisit, Tiranë

Aronia Berry, frut me vlera të madha kuruese dhe

ushqyese. Në botë me shpejtësi po rritet numri I
fermerëve dhe siperfaqja e tokes që kultivohet kjo
bimë. Më shpejt po rriten kërkesat për fruta të aronias,
sasi të konsiderueshme kerkon tregu dhe industria
perpunuese ne vende te ndryshme të botës.
Kohe më parë kolegu yne Haki Kola, postoi ne fb nje
foto – Çaste nga mbjellja e aronies ne Gjakove. (Jane anglez ata qe promovojne kete kulture atje) U bera
kurioz nga ky emer i padegjuar ne floren tone dhe si ajo tashme ne fusha kishte filluar te kultivohej
gjeresisht ne Kosove. Po keshtu dhe nje koleg tjeter (B.Isniqi) nga Kosova dergoi foto te aronies kultivuar
ne vazo.
Duhet nenvizuar se tashme ne Kosove po kultivohen disa bime me vlera te vecante te pakultivura me parë
si; mjedrra, aronia e ndonje tjetjer qe do eksplorojme me vone. Eshtë e rendesishme te njihen dhe nga
fermeret e specilistet shqiptar keto praktika dhe te mund te zbatohen dhe ne Shqiperi. Per fatkeq tokat
bujqesore ne shume fshatra te vendit pergjithesisht ne zonen malore sot jane te pakultivura.
Nga eksplorimi ne internet (pa arrite te shoh nga afer kultivimin e aronies dhe cfare mund te dihet me
konkretisht per kete bime) pergatita kete material informues dhe sensibilizues qe te sherbeje si nxitje që sa
me pare te filloje dhe ne Shqiperi, eksperimentimi dhe kultivimi I kesaj bime me shumë vlera.

Ç’farë është Aronia? Bima e aronias, njihet me emrin latinisht si: Photina melanocarpa, është një shkurre
që prodhon fruta të vendosura ne vile me ngjyrë vjollcë të errëtë. Frutat janë të pasura me antioksidantë.
Aronia berry, në disa varitete të tjera ka fruta ngjyrë të kuqe e të zezë.. Aronia Berry si frut është e
ngjashme me boronicë të egra. Frutat e aronies kanë shumë perdorime si: fruta të fresket, si lengje të
përpunuara, salca të ndryshme, etj. Aronia si shkurre vendase konsiderohet në pjesen lindore të Amerikes
Veriut. Si bimë e kultivuar në keto vitet e fundit, ajo ka marre shtrirje në të gjithë Shtetet e Bashkuara, në
Rusi dhe Evropen Lindore. Ajo pershtatet mire ne shumëllojshmëri të zonave me lagështirë. Bima e
aronias konsiderohet si shkurre por ajo mund rritet deri në tetë metra e gjatë, kjo duhet konsideruar në
mënyrë qe ajo te këtë hapësirën e nevojshme.

Mark Brand, profesor i hortikulturës në Departamentin e Shkencës së Bimëve dhe Arkitekturës Peisazhi në
Kolegjin e Bujqësisë dhe Burimeve Natyrore (Canr) ne USA, thotë: aronia premton përfitime në disa
fronte. “. "Manaferrat e Aronias, mund të konsumohen në mënyra të ndryshme, ata vërtetë kanë vlera të lartë
në anti-oxidant. Bima e aronias si shkurre vleresohet nga industria e hortikulturës për gjelbërim të
mjediseve te banesave private, pasi eshte bimë zbukuruese tërheqëse. "
Mark është duke punuar me një koleksion germplasm që përfshin 100 gjenotipet egra nga 23 shtete. Ai është
duke kërkuar për të maksimizuar në: formë, shije, dhe funksionin e Aronia, me shpresë për të dhënë asaj
.Aronia melanocarpa e njohur gjerësisht në SHBA ne pjesen lindore, u eksportua në Evropë në fillim të
shekullit të 20-të, ku më pas u bë një kulture e rëndësishme nga ana tregtare. Aktualisht, mbi 50 për qind e
prodhimit të aronia në botë, zhvillohet në Poloni. Keto vitet e fundit po kultivohet gjeresisht ne Bullgari dhe
sic noftojne kolege dhe ne Kosove. Mark Brand i përmbledh vlerat e aronias duke i thënë: "Nga të gjitha
kulturat e reja frutore të kultivuara nga njerëzit deri tani, aronia është me potencialin më të madh. Disa nga
lehtesite që e bëjnë atë të qëndrojë me lart se bimet e tjera janë kërkesat e ulta per inpute, përshtatshmëria e
1
lartë, kohë e shkurtër për të marrë prodhimin e pare, lehtësia e kultivimit dhe perdorimi I makinerive në
korrje. Të gjitha këto atribute vënë atë në krye të listës për potencialit komercial të prodhimit
Vlerat kryesore si bimë mjekësore;
Aronia kur kanë marrë ngjyrën e tyre të errët purpurtë, kanë në përmbajtjen e tyre anthocyanin..
Anthocyaninat janë antioksidantë në mbrojtjen e qelizave, për të zvogëluar inflamacionin.
Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit -USA, anthoycyaninat janë "të lidhur ngushtë me mbrojtjen e stresit
oksidativ për të reduktuar prodhimin e qelizave të kancerit, pra të pengojnë tumoret”
Frutat e Aronia kanë përmbajtje të larte në hekur, vitaminë C, fibra dietike dhe acid quinik. Acid
quinik është një nga substancat e antibacterial që gjendet në boronica të kuqe nga ku perfitohet një ilaç i
mirë për infeksionet e traktit urinar. Ekstrakti i aronias, ul presionin e lartë të gjakut, lipidet, shënuesit
stresit oksidativ dhe nivelet endotelinës kur perdoret si serum në njerëzit me sindromin metabolik.
Megjithatë, si me shumë fruta, ata mund të kenë një efekt laksativ natyral kur hahet në tepëri.
Frutat e aronias mund të konsumohen në mënyrë të sigurtë drejt nga shkurret, ata kanë një shije të fortë,
shumë astringent që shumë njerëz nuk I pelqejnë në fillim Për shkak të shijes së tyre të veçantë, janë
pergatitë receta me fruta të aronias që i përshtaten shijeve të njerzëve. Studimet me te fundit kanë arritë në
perfundime se aronia mund të përdoret për të zvogëluar rrezikun dhe ndërlikimet e sëmundjeve kronike të
tilla sëmundje inflamatore të zorrëve (IBD). Aronia është “aggressive”: kundër stresit, semundjeve që vinë
nga dietë e varfër, ekspozimi në diell, ndotja e mjedisit, etj. Kohët e fundit, kokrra e aronias janë klasifikuar
ne “Pese produktet më të pelqyeshme e me trendi per vitin 2014”
Interesi për aronia është rritur për shkak të informimit, një rritje të ndërgjegjësimit të publikut të për
vlerat ushqyese të
produkteve me
antioksidantë. Sipas
Departamentit të Bujqësisë
së Shteteve të Bashkuara,
testet laboratorike kanë
treguar se manaferrat
aronias kanë vlerat më të
larta në antioksidantë
krahasuar me te gjitha
bimet e kultivuara deri tani
ne SHBA.
Fondi Biomedical
Research në Holandë I cili
po merret vecmas me
studimin e sëmundjeve
kronike që lidhen me
përdorimin e duhanit, po hetojnë edhe nëse aronia mund të reduktojë rrezikun kardiovaskular në ish-
duhanpirësit. "Hipoteza është se aronia do të përmirësojë nivelet e kolesterolit dhe të pengojnë inflamacion
dhe stresin oksidativ në këtë popullsi," Studimet e mëparshme klinike tregojne se konsumi Aronia ul
kolesterolin e lartë të gjakut në njerëz.
Organizime dhe shperndarja e informacionit per kultivim.
Ne shume vende te botes kryesisht ato te zhvilluara, ka nje perpjekje në rritje te njerzeve për të jetuar një
mënyrë të shëndetshme. Zhvillimi I nje bujqesie te qendrueshme duke kultivuar bime si aronia dhe te tjera
me adioksidant kane mundesuar ne themelim te shoqatave te fermerve qe po specializohen ne kultivimi dhe
tregtimin e kesaj bime. Ka terhequr vemendjen shoqata me e madhe e krijuar ne 11 shtete te SHBA me
shtrirje dhe ne Kanada e emertuar “Midëest Asociimit Aronia-MAA” Shoqata është e organizuar për të
promovuar interesat e përbashkëta të kultivuesve Aronias.
2
 Veprimtarite kryesore të shoqates përfshijnë: Njohja dhe edukimi i publikut të gjerë me bimen e
Aronias, vlera e saj e shtuar dhe kërkesat e tregut. Përmirësimin e cilësisë produktit dhe tregtueshmëri e
Aronia përmes edukimit dhe kërkimit shkencor dhe marketingut cilesor. Promovimin e një mjedisi shoqëror
dhe politik të favorshme për rritje siperfaqeve te kultivuara dhe marketingut Aronia , për të lehtësuar
kultivuesit bashkepuntoret e rrjetit të furnizimit me komunikimet nga t për t'i dhënë fund përdoruesit
të rrjetit dhe të bashkëpunojnë me agjencitë
përkatëse të qeverisë, institucionet arsimore,
organizatat e tjera dhe industrinë private të
adresuar këto qëllime të përcaktuara
Si Presidente e MAA, Melissa Ehrman
Johnson, I fton fermeret për tu bashkuar në
këtë veprimtari. Ajo thotë: Ne mund të ju
ndihmojë të mësoni më shumë. Ne ofrojmë
njohuri, edukim nëpërmjet konferencave apo
në takimet vjetore Ne duke funksionur në
rrjet bashkepuntoresh, do mundesojmë
njohjen me praktikat më të mira në rritje duke
mundesuar vizita fushore praktike dhe njohuri
teorike arsimore duke bashkepunuar me
keshillues, universitetet, dhe një numër të
organizatave te interesuara.

Per me shume informacion:

http://www.mensjournal.com/health-
fitness/nutrition/the-next-big-berry-
20130426#ixzz3F51UqzXl

Nentor, 2014