UNIVERZITET U TUZLI

MAŠINSKI FAKULTET
Energetsko mašinstvo
Osnove termografije

LABORATORIJSKA VJEŽBA 4
Analiza termograma

Marko Divković Predmetni profesor

I-30/14 Dr.sc.Fikret Alić, vanr.prof.
Sadržaj
1. Uvod – toplinski mostovi .................................................................................................... 3
2. Postupak snimanja i prikupljeni podaci .............................................................................. 5
3. Kvalitativna analiza termograma............................................................................................ 7
Prilog: Termografski izvještaj snimanja zgrade fakulteta urađen pomoću Flir Tools softvera .. 8
Zaključak ................................................................................................................................... 16

Popis slika:
Slika 1.1. Izolacija iznutra
Slika 1.2. Betonska terasa kao toplinski most
Slika 1.3. Spoj temelja, zida i poda
Slika 2.1. Termalna kamera Flir C3
Termogram 1 : Parking
Termogram 2: Parking
Termogram 3 : Omega
1. Uvod – toplinski mostovi

Toplotni most nastaje kada je izolacija, iz nekog razloga, prekinuta materijalom koji je
loš izolator. Toplota uvek ide najlakšim putem od toplijeg ka hladnijem mestu, tako da
okolna izolacija ima malo uticaja u tom delu. Postojanje toplotnog mosta ili kako se još
naziva hladnog mosta može da izazove značajno smanjenje temperature u tom delu objekta i
pojavu kondenzacije i buđi, kao i značajan gubitak toplote.
a) Izolacija iznutra
Tipičan primer toplotnog mosta je kada je izolacija postavljena sa unutrašnje strane
objekta. Betonska ploča koja se oslanja na zid nije izolovana i kao takva u zimskom periodu
predstavlja hladan most, hladeći pod u prostriji. Posledice toga su gubitak energije i
neprijatno hladan pod i zid u tom delu prostorije. Takođe može da dođe do pojave
kondenzacije.

Slika 1.1. Izolacija iznutra

U ovom slučaju zid sa svojom termalnom masom nema nikakav uticaj na mikro klimu
u objektu jer je odvojem toplotnom izolacijom, što je još jedan nedostatak ovakvog načina
izolacije. Pri tom je i sam zid izložen temperaturnim promenama.

b) Betonska terasa kao toplinski most

Drugi tipičan primer je betonska terasa koja sa betonskom pločom u prostoriji čini
jednu celinu. Nakon postavljanja izolacije na zidove sa spoljne strane, terasa predstavlja
toplotni most koji provodi toplotu hladeći i pod u prostoriji i zid koji preseca. Kao i u
prethodnom primeru posledica je gubitak energije i hladan pod i zid u prostoriji na kojima
može da dođe do pojave kondenzacije. Ako je posao već završen, odnosno u pitanju je
adaptacija već sagrađenog objekta onda je jednostavno neophodno obložiti čitavu terasu
izolacionim materijalom, uz sve ostale propratne elemente koji idu nakon izolacije kako bi se
ona zaštitila. Danas postoje savremena rešenja za ovaj problem, pri samom izlivanju ploče se
ugrađuju izolacioni elemetni u ravni sa zidom koji imaju potrebnu čvrstinu i u značajnoj meri
sprečavaju prolazak toplote.

Slika 1.2. Betonska terasa kao toplinski most

c ) Spoj temelja, zida i poda

Još jedan zanimljiv primer toplotnog mosta je prikazan na sledećoj slici. Spoj zida i
temelja ili poda i temelja je najčeše toplotni most koji se u većini slučajeva ne može u
potpunosti otkloniti, ali se njegov uticaj može ublažiti. Često se dešava da i nakon postavljanja
izolacije na zid i u pod ipak dolazi do kondenzacije u donjem delu zida, jer je zid i dalje hladan.
Naravno, kondenzacija nije obavezna pojava, ali toplotni gubici ipak postoje u tom delu.

Slika 1.3. Spoj temelja, zida i poda

Postoji nekoliko načina da se efekti ovog hladnog mosta ublaže, jedan o njih je da se
sa spoljne strane izoluje temelj. Ako je moguće, dobro je sa izolacionim materijalom potpuno
izolovati temelj, do najniže tačke u zemlji. Ovo je jedino prihvatljivo rešenje kada je objekat
već završen i nema podrum ispod, nego je unutrašnja ploča na zemlji. Naredna slika ilustruje
ovaj primer.
2. Postupak snimanja i prikupljeni podaci

Snimanje termograma vršeno je kamerom proizvođača Flir, tipa C3, karakteristika

napisanih u tabeli 2.1.
Tabela 1.1. Karakteristike termalne kamere

Broj modela FLIR C3

Specifikacije

IR Sensor 80 × 60 (4,800 measurement pixels)

Termalna osjetljivost < 0.10°C

Vidno polje 41° x 31°

Minimum fokus udaljenost Thermal: 0.15 m (0.49 ft.)

MSX®: 1.0 m (3.3 ft.)

Frekvencija slike 9 Hz

Spektralni opseg 7.5 - 14 µm

3" displej 320 x 240 pixels

Auto orjentacija Da

Opseg temperatura mjerenja -10°C to 150°C (14 to 302°F)

Preciznost mjerenja ±2°C (±3.6°F) or 2%, što god je veće, na 25°C (77°F)
nominalno

Slika 2.1. Termalna kamera Flir C3

 Za obradu termalnih slika korišten je sofver „Flir Tools“, dostupan na službenoj stranici
proizvođača kamere. Za analizu termograma u ovom softveru potrebni su podaci predstavljeni
u tabeli 2.2.
Tabela 2.2. Mjerenja za analizu termograma

Temperatura zraka 15.1oC

Vlažnost 40,4 %
Temperatura zida 8.6 oC pri ε=0.75
Temperatura stakla
Udaljenost objekta Prisustvo
vjetra
Termogram-istok 23.7 m; 24,04 m; 22.6 m; 24.53 m 2.8 m/s
Termogram-zapad 12.97 m 1.5 m/s
Termogram-jug 19.21 m; 27.79 m 1.9 m/s
Termogram-sjever 23.15 m; 34,24 m 1.8 m/s

Termogram vozilo Kvalitativni termogram

Termogram - Omega Kvalitativni termogram
3. Kvalitativna analiza termograma

Kvalitativna analiza termograma podrazumijeva tumačenje pojava samo na osnovu

pregleda temperaturnih polja na datom termogramu bez potrebe za poznavanjem tačnih
vrijednosti svih temperatura.

Termogram 1 : Parking

Crvenom bojom na termogramu predstavljeni su

automobili čiji se pojedini dijelovi još nisu stigli
ohladiti. Uočava se razlika između prednjeg
dijela (u kojem se nalazi motor) i bočnog dijela
automobila.

Termogram 2 : Parking

Automobil koji je tek došao na parking snimljen

je pored automobila koji je izvijesno vrijeme bio
ugašen. Na termogramu se vidi razlika u
temperaturnom polju. Hauba ispod koje se
nalazi motor temperaturno se izdvaja od
okoline.

Termogram 3 : Omega

Na termogramu se uočavaju toplija mjesta

zgrade, to su mjesta na kojima se nalaze
prozori kroz koje su značajniji transmisijski
gubici topline u odnosu na zidove. Pored
prozora toplinijim od okolina prikazana su i
mjesta na kojima topli zrak iz objekta
sistemima ventilacije biva izbačen radi
provjetravanja prostorije.
 Prilog

Termografski izvještaj snimanja zgrade

fakulteta urađen pomoću Flir Tools
softvera
 Istočna strana 1

Na termogramu su označena mjesta čije su temperature pogodne za analizu. Kako se vidi i na

digitalnoj slici (lijevo) a i na samom termogramu krošnja obližnjeg stabla onemogućila je
dobijanje potpunije termalne slike objekta.
Emisivnost fasade zgrade nije određena, ali je iskustveno predpostavljena na 0.93 zbog
hrapavosti površine to jest postojanja velikog broja mikroneravnina koje keoficijent
emisivnosti čine velikim.
Za relfektovanu temperaturu usvojena je temperatura neba, koja nije izmjerena tokom izrade
termograma, ali je na osnovu preporuka iz literature (od -50 do -70) usvojena vrijednost -60oC
Za emisivnost površine stakla usvojena je vrijednost 0.92
Posljedica pojave maksimalne temperature 24.4oC je isticanje toplog zraka kroz otvoren
prozor. Ovo mjesto na termogramu je označeno crvenim trokutićem.
Mjesta na zidovima zgrade obojena zelenom bojom, koja pokazuje nisku prividni
temperaturnu u odnosu na okolnu, posljedica su zaostale vlage u fasadi zidova.
 Istočna strana 2

Na termogramu je označeno mjesto najviše temperature (19.5oC) i kao u predhodnom slučaju

ovo je ustvari prividna temperatura toplog zraka koji napušta objekat zbog otvorenog prozora.
Označena su neka karakteristična mjesta na objektu (Sp1; Sp2; Sp3; Sp4). Prividne
temperature ovih pozicija prikazane su u priloženoj tabeli. Zvjezdica (*) u eksponentu kod
označe pozicija Sp1* i Sp4* pokazuje da su za ta mjesta unešene lokalne vrijednosti
koeficijenta emisije. Za Sp4* unešena je emisivnost 0.92 što odgovara površini stakla.
Niže temperature zidova u odnosu na temperaturu okoline na pojedinim mjestima na
termogramu uzrok su pojave vlage u fasadi zidova.
 Južna strana

Kvalitativnom analizom termograma može se zaključiti na kojim mjestima posmatrane

građevine dolazi do pojave toplotnih mostova.
Pojava različitih temperaturnih polja, koja su obojena bojama prema skali na desnoj strani
termograma, može se tumačiti na sljedeći način:
Zidovi obojeni žutom bojom dijele negrijanu prostoriju od okoline. Prema odabranoj tački na
termogramu, iz tabele desno očitava se Sp3 = 14.8oC što je približno temperaturi okoline
15.1oC. Za ovaj isti slučaj moglo bi se predpostaviti, umjesto negrijane prostoje, da je bolja
izolacija na ovom mjestu u odnosu na tačku Sp1 čija je temperatura 16.5oC. Ova predpostavka
je manje vjerovatna.
Pojava minimalne prividne temperature, označena sa plavim torkutićem na slici, posljedica je
promjene koeficijenta emisivnosti materijala fasade zgrade. Koeficijent emisivnosti ovih
dijelova je veći u odnosu na usvojeni za većinski dio fasade.
 Sjeverna strana 1

U priloženoj tabeli ispisane su pojedine prividne temperature za pet karakterističnih pozicija

na termogramu. Uticaj krošnje drveta onemogućuje kvantitativnu analizu većeg dijela
termograma zgrade.
Na mjestu Sp4* za predpostavljenu temperaturu 15.20C koja je približna temperaturi okoline
dobijen je koeficijent emisije kore stabla 0.86.
Na mjestu Sp3, za koeficijent emisije stakla 0.92 očitana je prividna temperatura prozora 15.8.
Ispod prozora uočena je pojava toplotnog mosta, a na mjestu Sp1 područje obojeno crvenijom
bojom ima različit koeficijent emisije, od 0.92 koji je usvojen za cijeli termogram.
 Sjeverna strana 2

Karakteristične prividne temperature:

Maksimalna temperatura 21.5oC – posljedica je curenja zraka kroz otvorene prozore
Minimalna temperatura 14.3oC – zid negrijane prostorije
Sp1 – pojava toplotnog mosta ispod prozora
Sp2 – temperatura približna temperaturi okoline što pokazuje da je i koeficijent emisije
relativno dobro predpostavljen
 Zapadna strana 1

Najviša temperatura na termogramu 19.6oC je prividna temperatura toplog zraka koji izlazi iz
grijanih prostorija.
Minimalna prividna temperatura 6.6oC obilježena je plavim trokutićem. Ne može se sa
sigurnošću reći šta je posljedica ovako niske vrijednosti. Predpostavka je da se na tom mjestu
nalazi materijal niže emisivnosti pa pri usvojenoj 0.9 ovo područje djeluje kao refkeltor
temperature neba.
Karakteristične tačke na termogramu pokazuju prividne temperature za pojedine oblasti. Na
mjestu Sp4* mjereno je s koeficijentom emisije 0.81 što otprilike odgovara betonskoj površini.
 Sjeverna strana 1

Iako je objekat mjerenja slikan pod uglom, što donekle izmjenjuje vrijednosti prividne
temperature, može se jasno vidjeti pojava toplotnih mostova oko prozora.
Po sredini zgrade izmjerene su najniže temperature. Razlog ovome je hodnik koji se unutar
prostorije nalazi na neznatno višoj temperaturi od atmosferske i transmisivni gubici topline
kroz zid su dosta manji u odnosu na prostorije koje su grijane na temperature oko 23 oc
Zaključak

Prije samog snimanja termoalnom kamerom potrebno je uzeti u obzir sve okolnosti
koje utiču na snimanje, a to su temperatura i relativna vlažnost zraka, brzina vjetra, udaljenost
objekta snimanja, emisivnost i reflektovana temperatura. Ukoliko su emisivnost i reflektovana
temperatura nepoznati potrebno ih je odrediti nekim od metoda određivanja.
Analiza građevine pokazuje pojavu toplotnih mostova. Dolazi se do zaključka da je
snimana građevina izuzetno slabo izolovana. Iako temperature nisu dovoljno precizno
određene zbog propusta u prikupljanju podataka (prije svega emsivnosti) na osnovu velikih
temperaturnih razlika između površine zidova na kojima se nalaze prozori i zidova bez prozora
jasno se vide mjesta značajnih toplotnih gubitaka.
Kvalitativnom analizom termograma otkriva se pojava vlage u fasadi zidova zgrade.
Vlažni zidovi poznaju se po promjeni temperaturnog polja, odnosno promjeni boje na
termogramu u hladniju na mjestima gdje očekujemo ujednačenu prividnu temperaturu jer je
struktura površine ista.
Primjećuju se niže prividne temperature za sjevernu stranu zida. Jedan od razloga je
zaostala vlaga u zidovima koja se najsporije suši na sjevernoj strani dok djelovanje solarnog
zračenja na ostalim stranama zidove u nekoj mjeri osuši. Još jedan razlog pojave nižih
temperatura na sjevernoj strani jer manjak ostakljenih površina, a time je smanjen broj
toplotnih mostova.