UNIVERZITET U TUZLI - MAŠINSKI FAKULTET

BIOGORIVO
Seminarski rad

Predmet: Mehatronički sistemi vozila

Ime i prezime: Admir Mehmedović

Broj indeksa: III-27/15

Odsjek: Mehatronika

Tuzla, 1.2018 god.

Sažetak

U ovom seminarskom radu ćemo se baviti biogorivom i vozilima na biogorivo. Vidjet ćemo prednosti i
nedostatke biogoriva. Vidjet ćemo podjelu biogoriva, načine proizvodnje te kratki sažetak sadašnjosti i
budućnosti biogoriva.

Ključne riječi: Biogorivo, Automobili, Ekosistemi, Biodizel, Bioalkohol, Bioetanol, Biljno ulje,
Bioplin
Sadržaj

1. Biogoriva...............................................................................................................................................1
1.1. Biogoriva prve generacije......................................................................................................1
1.2. Biogoriva druge generacije....................................................................................................2
1.3. Biogoriva treće generacije.....................................................................................................3
2. Vrste biogoriva......................................................................................................................................3
2.1. Bioalkohol..............................................................................................................................4
2.2. Biodizel..................................................................................................................................6
2.3. Biljno ulje...............................................................................................................................8
2.4. Bioplin....................................................................................................................................9
3. Stanje biogoriva u svijetu....................................................................................................................10
3.1. Sadašnjost.............................................................................................................................10
3.2. Budućnost.............................................................................................................................11
4. Literatura.............................................................................................................................................12
Popis slika

Slika 1. Ilustracija goriva prve generacije.................................................................................................1

Slika 2. Uzgoj žitarica za biogoriva..........................................................................................................2
Slika 3. Ilustracija procesa za kreiranje biogoriva treće generacije..........................................................3
Slika 4. Dijagram proizvodnje bioetanola................................................................................................5
Slika 5. Mješavine benzina i bioetanola u nekim zemljama.....................................................................6
Slika 6. Ciklus biodizela...........................................................................................................................6
Slika 7. Proizvodnja biodizela..................................................................................................................7
Slika 8. Shema motora prilagođenog za rad sa biljnim uljem..................................................................8
Slika 9. Anareobna razgradnja..................................................................................................................9
Slika 10. Korištenje bioplina...................................................................................................................10
Slika 11. Dijagram iskorištene energije od fosilnih i biogoriva u 2017. godini......................................11
Slika 12. Proces proizvodnje biogoriva četvrte generacije.....................................................................12
1. Biogoriva

Biogoriva su goriva koja nastaju preradom biomase. Njihova energija se dobiva iz biljaka putem
procesa fotosinteze odnosno vezivanjem ugljika iz atmsofere u šećere koje se skladište u biljkama.
Biogoriva se sve više proizvode i svake godine njihov tržišni udio se povećava. Razvoj biogoriva, a i
sama biogoriva, se može razvrstati u nekoliko generacija i to:
• Biogoriva prve generacije
• Biogoriva druge generacije
• Biogoriva treće generacije

1.1. Biogoriva prve generacije

Biogoriva prve generacije su sastavljena od šećera i škroba skladištenog u stijenkama biljaka, zatim
biljnog ulja te životinjskih masti. Prerada nabrojanih sirovina u biogoriva se vrši primjenom
konvencionalnih tehnologija. Žitarice i sjeme pšenice su često osnovne sirovine za proizvodnju
biogoriva prve generacije. Iz njih se ekstraktuje škrob, zatim se pomoću postupka fermentacija vrši
pretvorba škroba u bioetanol. Biodizel se dobiva iz suncokretovih sjemenki.

Slika 1. Ilustracija goriva prve generacije

1
1.2. Biogoriva druge generacije
Biogoriva druge generacije se proizvode iz održivih sirovina. Koliko je neka sirovina održiva se može
odrediti po tome koliko zemljišta ta sirovina koristi, koliko se štetnih plinova ispusta u atmosferu za
uzgajanje date sirovine te po ostalim negativnim uticajima na okoliš. U proizvodnji biogoriva druge
generacije se koriste usjevi koji nisu pogodni za prehranu npr. celuloza (drvenasti dio biljke). Ova
sirovina je rasprostanjena u prirodi, ali je prati problem skladištenja, također tehnički je zahtjevna
proizvodnja. Labaratorije diljem svijeta koje se bave biogorivima pokusavaju nacć prirodan način da se
celuloza enzimski rastavi na monosaharide koji bi se potom fermentirali u bioetanol. 2009. godine
otkrivene su nove gljivice koji pri visokim temperaturama vrše proces raspadanja celuloze na šećere.
Današnji fokus istraživanja je upravo stavljen na procese pri visokim temperaturama i na
mikroorganizme koji mogu podnijeti takve uslove. Gljivice "Gliocladium Roseum" su omogućile
proizvodnju dizel goriva iz celuloze, naziv tog goriva je myco-dizel. Pomenute gljivice imaju posebnu
mogućnost da celulozu pretvaraju u kraće lance ugljikohidrata, a takve slične strukture su prisutne u
dizel gorivima. Na Novom Zelandu naučnici su otkrili tehnologiju koja omogućava da se ugljični
monoksid iz procesa čeličana koristi u svrhu kreiranja sirovine za potrebe fermentacije etanola.
Postoje i mikrobiološke kulture koje mogu proizvesti ugljikovodike iz elemenata koje ulaze u
fotositezu to jeste uz pomoć sunčeve svjetlosti, H2O i CO2. Ovakve mikrobiološke kulture su razvjene u
Minnesoti.

Slika 2. Uzgoj žitarica za biogoriva

2
1.3. Biogoriva treće generacije

Biogoriva treće generacije se proizvode uz pomoć algi. Laboratorijska ispitivanja algi su zaključila da
one mogu proizvoditi mnogo više energije od žitarica poput soje. Količinski mogu proizvesti do
trideset puta više energije po hekatru zemlje. Kako cijena fosilnim gorivima sve više raste, usljed
smanjena količine koja je dostupna, zanimanje za uzgoj algi sve je veće. Prednost biogoriva treće
generacije je to što je potpuno biorazgradivo te ne predstavlja biološku katastrofu ako bi došlo do neke
nesreće koja se veže sa ovim gorivom. Na primjer, danas ako se tanker sa naftom prevrne na moru to
stvara veliki ekološki udar za sve ribe i biljke koje se nalaze u vodi u tom području, a također i obali
prema kojoj bi se ta nafta kretala. Kada bi se tanker sa biogorivom treće genracije prevrnuo jedina
opasnsto bi bila ta sto bi se na neko kraće vrijeme blokirala svjetlost od sunca usljed goriva, ali bi
relativno se brzo razgradilo i ne bi bilo nikakvog većeg udara za ekosistem. Pretpostavlja se da će u
budućnosti fosilna goriva u potpunosti biti zamijenjena sa biogorivima.

Slika 3. Ilustracija procesa za kreiranje biogoriva treće generacije

2. Vrste biogoriva

Od vrsta biogoriva imamo:

• Bioalkohol
• Biodizel
• Biljno ulje
• Bioplin

3
2.1. Bioalkohol

Bioalkoholi se dobijaju uz pomoć mikroorganizama i enzima iz šećera putem fermentacije ili celuloze.
Najčešće se proizvodi etanol, a rijeđe propanol i butanol. Bioetanol se koristi kao alternativa benzinu.
Uglavnom se bioetanol dobiva iz kukuruza. Oko 9% ukupne godišnje prodaje benzina čine etanolske
smjese. Američka vozila su, prema pretpostavkama analitičara, od 1979. godine do danas koristeći
etanolske smjese prešla oko 3 milijarde kilometara. Današnjih automobila u većini mogu voziti sa
mješavinom bioetanola i benzina, udjel bioetanola u takvoj mješavini je 15 %. Energetska gustoća
bioetanola je manja od benzina te je potrebna veća količina tj masa bioetanola da bi se mogao
proizvesti jednak rad bioetanola i benzina. Etanol (CH3CH2OH) ima veći oktanski broj što rezultira u
većoj termalnoj efikasnosti tj veći je kompresijski omjer motora. Brazilu je trenutno jedna od vodećih
država u proizvodnji, a i u korištenju etanola u vozilima za pogon. Procjenjuje se da oko 15 % vozila u
Brazilu rade čisto na bioetanol, dok ostala koriste smjesu bioetanola i benzina. U Brazilu se bioetanol
većinskim udjelom dobija iz šećerne trske, a još se proizvodi i od krompira i žitarica kao sto su ječam i
pšenica. "Dry-mill" metod je trenutno glavni metod za dobijanje etanola. Ova metoda se sastoji iz
nekoliko faza:
1. Jedna od prije navedenih žitarica se melje i dobiva prah.
2. Dobijeni prah se miješa sa vodom i enzimima te dobijena mješavina ulazi u visokotemperaturnu
peć gdje prelazi u tekuće stanje. Ubačeni enzimi potpomažu razgradnji vlakana žitarice.
3. Tekućina se potom hladi i miješa se sa drugim enzimom. Uloga sekundarnog enzima je
pretvaranje škroba u šećer.
4. Šećeru se dodaje kvasac koji započinje proces fermentacije. Šećer fermentira u etanol i ugljik
dioksid.
5. Etanol se nakon fermentacije odvaja iz mješavine.
6. Procesom dehidracije se odvaja voda od izdvojenog etanola.
7. Benzin se potom dodaje u etanol u maloj količini da bi ga učinio nepitkim.

Bioetanol dobiven iz celuloze ukupno(proizvodnja i korištenje) emituje 0.22kg/l CO2, onaj dobiven iz
šećerne trske emituje 1.07 kg/l CO2, onaj dobiven iz kukuruza emituje 1.94 kg/l CO2, dok Benzin
emitira 2,45 kg/l, što iznosi 91%, 56% i 22% više emisija ugljendioksida, respektivno. Maloprodajna
cijena etanola dobijenog iz kukuruza u Sjedinjenim Američkim Državama je 2007. godine bila je

4
0.94 KM/L, a benzina 1.09KM/l. U proizvodnji etanola Brazil je dominantan zahvaljujući šećernoj
trski, koja daje dvostruko više etanola od kukuruza po hektaru.

Slika 4. Dijagram proizvodnje bioetanola

Stabljike šećerne trske sadrže oko 20% šećera koji se fermentira u alkohol, a otpad se može također
koristiti kao gorivo za pogon destilerije, što dalje dovodi do smanjenja upotrebe fosilnih goriva. Ako bi
se razvio efektivnij način pretvorbe celuloze u alkohol, višegodišnje biljke kao sto je "Prerijska trava"
bi mogle zadovoljiti do 13 % ukupnih svjestkih zahtjeva za naftom. Energija etanola koja se dobije iz
kukuruza je 30 % veća od energije fosilnih goriva koje se utrose za proces proizvodnje etanola, dok
energija etanola dobijenog iz šećerne trske je 80% veća od energije fosila koja je utrošenja za
proizvodnju. Etanol dobijen iz celuloze je daleko najmanji zagađivač i time najviše ekološki prihvatljiv.
Energija etanola dobijenog iz celuloze moze biti od 2 do 36 puta veća od energije utrošenih fosila za
proizvodnju etanola iz celuloze.
Za dobijanje metanola koriste se sirovine sa visokim udjelom celuloze, kao npr. drvo i ostaci iz
poljoprivrede. Proces proizvodnje metanola je drugaciji od procesa za proizvodnju etanola. Prva faza
proizvodnje metanola se sirovina pretvara u plinoviti međuproizvod, a zatim se sintezira u metanol.
Faza rasplinjavanja se još razvija. Istraživanja vrše zemlje kao što su Švedska i Brazil sa velikim
drvnim potencijalom. Faza sinteze metanola je razvijena i rasprostanjena. Metanol i etanol po svojim
svojstvima i osobinama su dosta slični benzinu. Za korištenje mješavine 20 % etanola i 80 % benzina
nisu potrebne nikakve prepravke motora, dok za korištenje čistog etanola su ptrebne djelimične
modifikacije motora. Te modifikacije utiču na povećanje cijene vozila od 5% do 10 %. Metanol se, kao
i etanol, može koristiti kao samostalno gorivo ili kao dodatak benzinu. Usljed djelimično drugačijeg

5
procesa izgaranja metanola od benzina, ubacuju se još dodatne stvari kako bi procesi bili bliži i time
osigurali veću efikasnost i očuvanje motora. Butanol (C4H9OH) se dobiva postupkom ABE
fermentacije. Butanol je jedini kapljevit produkt od bioalkohola te eksperimenti su pokazali
potencijalne velike dobitke energije. Butanol može dati više energije i pretpostavlja se da može izgarati
u sadašnjim benzinskim motorima bez potrebe za modifikacijama, a uz to je manje manje štetan za
motore od etanola.

Slika 5. Mješavine benzina i bioetanola u nekim zemljama

2.2. Biodizel

Biodizel se može dobiti od ulja uljane repice,a može se dobiti i recikliranjem jestivog ulja koje je već
korišteno. Sirovine koje se koriste u proizvodnji biodizela su masti biljnog i životinjskog porijekla.

Slika 6. Ciklus biodizela

6
Biodizel se najviše koristi u Europi, a i najzastupljenije je biogorivo. Nema negatvine efekte po okolišu
te je potpuno biorazgradiv. Hektar soje godišnje daje oko 560 litara biodizela, dok hektar algi teoretski
može dati oko 45000 litara biogoriva godišnje. Biljke koje se koriste kao sirovine daju urod jednom
godišnje dok alge se mogu ubrati svaki dan. Hemijski procesi vezani za pretvorbu masti i ulja u
biodizel zahtjevaju manje energije nego sto je potrebno za proizvodnju bioetanola, ali je problem
visoka cijena i stepen iskorištenja. Biodizel je u nekim zemljama Europske unije već zastupljen kao
gorivo i neka vozila već mogu voziti na čistom biodizelu. Biodizel se dobiva kroz proces esterifikacije.
Ulja se pomješaju sa natrijevim hidroksidom (koji ima ulogu katalizatora) i metanolom te iz hemijske
reakcije nastaju biodizel i glicerol. Količina dobijenog glicerola je deset puta manja od količine
biodizela.

Slika 7. Proizvodnja biodizela

Proizvođači automobila, u nekim zemljama, daju garanciju za upotrebu biodizela sa njihovim vozilima.
Današnja vozila već imaju motore koja se ne moraju dodatno prepravljati za upotrebu biodizela.
Biodizel je dobro otapalo te čisti ostatke mineralnog biodizela i usljed toga je potrebno češće mijenjati

7
filter. Isto tako čisti i motor od ostatka ugljika koji se taložio zbog izgaranja i povećava učinkovitost
motora. Biodizel ima manju količinu ugljika te veći količinu vodika i kisika, što rezultira u manjem
broju čestica neizgorenog ugljika. Biodizel je biorazgradiv, manje je otrovan od kuhinjske soli te sa
takvim atributima potpuno siguran za rukovanje i transport. Molekule u biodizelu su slične onima u
dizelu. Kod biodizela ukupno se emituje 0,89 kg/l CO2, a kod mineralnog dizela 2,81 kg/l, što 68% više
emisije. Cijena biodizela u Njemačkoj u 2007. godine iznosila je 2.45 KM/l u odnosu na dizel s 2.22
KM/l. Odnos energije fosilnih goriva koja se utroši za proizvodnju biodizela i energija koju oslobodi
proizvedeni biodizel iznosi 1:2,5.

2.3. Biljno ulje

Jestiva biljna ulja nisu u upotrebi kao goriva, ali manje kvalitetna ulja se mogu iskroistiti u tu svrhu.
Biljno ulje se mora zagrijati kako bi mu se smanjila viskoznost i time obezbjedilo ubrizgivaču da
pravilno raspršuje gorivo u motor kako bi se obezbjedilo efikasno izgaranje. U dijelovima gdje je klima
toplija lakše je implementirati upotrebu biljnih ulja jer viskonost je manja usljed povećane ambijentne
temperature. Danas već postoje motori koje nije potrebno modificirati za rad sa biljnim uljem. Starije
izvedbe dizel motora, koje ne koriste uobičajni ili elektronski sistem za ubrizgavanje goriva, mogu
također koristiti biljno ulje kao gorivo. Dizel motori koji imaju takvu komoru za izgaranje koja
omogućava indirektno ubrzgavanje goriva su najpogodniji za rad sa biljnim uljem jer takav dizajn
komore dopušta izgaranje relativno većih molekula to jeste vrijeme izgaranja je duže.

Slika 8. Shema motora prilagođenog za rad sa biljnim uljem

8
2.4. Bioplin

Bioplin je gorivo u gasnom stanju i dobiva se fermentacijom organskih tvari ili anaerobnom
razgradnjom organskih tvari. Bioplin je smjesa gasova od koje najveći udio ima metan. U svrhu
dobijanja bioplina može se čak koristi i gnojivo, komunalni otpad ,kanalizacijski mulj ili bilo koji
biorazgradivi otpad.

Slika 9. Anareobna razgradnja

Bioplin se većinski sastoji od metana i ugljikovog dioksida. Nusproizvod su također iskoristivi i mogu
se koristiti kao gnojivo ili biogorivo. U budućnosti bi ovo biogorivo moglo igrati važnu ulogu u opskrbi
svijeta energijom. Bioplin se može ekstraktovati iz bilo kakve biomase. kojoj je većina metan može se
dobiti od svake biomase. Biomasa je svaka organska tvar nastala rastom bilja i životinja. Najveći
doprinos obnovljivim izvorima u budućnosti se očekuje od biomase. Godišnje na Zemlji se formira oko
2.000 milijardi tona suhe biomase. Od toga se 1.2 % iskoristi za hranu, 1 % se iskoristi za papir te 1 %
za gorivo. Ostatak, oko 96 %, truhne i ne koristi se aktivno(pasivno sluzi kao gnojivo za zemlju).
Biomasa se može koristiti za obnovljive izvore energije i to biodizel, bioplin, biobenzin, a suha tvar
biomase se može obraditi u pelete koji se mogu spaljivati u pećima i time proizvoditi toplota i
električna energija.

9
 Slika 10. Korištenje bioplina

3. Stanje biogoriva u svijetu

3.1. Sadašnjost

Sagorijevanjem fosilnih goriva oslobađa se ugljenik u atmosferu i time utiče na klimu Zemlje, dok
ugljik koji se oslobađa izgaranjem biogoriva je ugljik koji je već došao iz atmosfere to jeste biljke koje
su korištene za proizvodnju biogoriva su za vrijeme svog rasta procesom fotosinteze odvajali ugljenik
iz atmosfere. Biogoriva u posljednih par godina sve više pažnje pridobijaju usljed smanjivanja zaliha
fosilnih goriva, a time i povećanja cijene fosilnih goriva. 2010. godine proizvodnja biogoriva u svijetu
je dostigla 105 milijardi litara i to bilježi porast od 17 % naspram 2009. godine. U svijetu promet
biogoriva je 2.7%, a najveći dio od toga zauzimaju bioetanol i biodizel. Proizvodnja bioetanola na
globalnom nivou dosegla je 86 milijardi litara. Najveći proizvođači bioetanola su SAD i Brazil sa oko
90% svjestke proizodnje. Zemlje Europske Unije su najveći proizvođači biodizela sa oko 53% udjela u
svjestkoj proizvodnji. Na globalnom nivou biogoriva su najviše korištena za prevoz i za potrebe u
kućanstvu. Goriva za prevoz su većinom kapljevita zbog zatjeva za veliku gustoću energije. Biogoriva
u kapljevitom i gasovitom stanju su lahko prenosiva, čista i izgaraju čisto.

10
 Slika 11. Dijagram iskorištene energije od fosilnih i biogoriva u 2017. godini

3.2. Budućnost

Biogoriva će zasigurno svake godine imati sve veći udio upotrebe. Budžeti univerzitet i instituta za
istražnju će se povećavati kako količina fosilnih goriva se smanju, a i kako globalna temperatura raste
usljed plasteničkih gasova. Biogoriva imaju priliku da zaustave dodatno ispustanje plastenickih gasova
i dopuste ekosistemu da se vremenom rijesi viška ugljen dioksida iz atmosfere. Internacionlna
energetska agencija procjenuje da do 2050. godine biogoriva će zadovoljiti četvrtinu svjestke potrebe
za gorivima u prometu. Trenutno su u razvoju biogoriva četvrte generacije. Biogoriva četvrte
generacije bi trebala da se proizvode na sličan način kao goriva treće generacije sa tim da bi alge bile
metabolički inženjerirane tako da se broj koraka smanji, a time i količina utrošene energije u procesu
proizvodnje biogoriva.

Slika 12. Proces proizvodnje biogoriva četvrte generacije

11
4. Literatura

-Wikipedia, Biogoriva: https://hr.wikipedia.org/wiki/Biogoriva

-Quora, What are the forh generation of biofuel?
Dostupni na: https://www.quora.com/What-are-the-forth-generation-of-biofuel
Odgovor korisnika: Rajan Choudhary

-Slike sa google images

12