SmartPrep.

in

నాయక రాజులు, రెడ్డి రాజులు

భుష఼నఽమి నామకమహజుల చమిత్క

ర ు ఩రధాన ఆధామహలు... నుర ర లమ నామకుడి విలష తాభర
ఱహషనం, కహ఩మనామకుడి నుర లఴయం ఱహషనం, ఛోడ బకతిమహజు ఩ంటనుహడె ఱహషనం, అనిత్ల్లి
కలుఴచేయు ఱహషనం.కర.ీ వ.1325లో భుష఼నఽమి మహజయానిన నుర ర లమ నామకుడె స్హా఩఺ంచాడె.

n
ఇత్డె నేటి ఖభమం జిలలిలోని మేక఩ల్లి ని మహజధానిగహ చేష఼కుని
నుహల్లంచాడె. రెననమ అనే ఴాకతికత త్౉యు఩గోదాఴమి జిలలి అభలల఩ుయం

.i
దగగ యలోని విలషగహీభలనిన దానం చేళ఺ విలష తాభర ఱహషనానిన
రేభంచాడె. నుర ర లమ త్మహాత్ భుష఼నఽమి కహ఩మనామకుడె

(గననభనాముడె)న఼ ep
మహజమలాడె. ఇత్డె ఓయుగలుి఩ై దండెత్తి భలల్లక్ భక౅ూల్

ఓడించి ఆంధరష఼యతారణ,ఆంధరదేఱహధీవాయ బియుద఼లన఼ ను ందాడె.

Pr
కోయుక ండ ద఼మహగనిన నిమిమంచి క౅నమ నామకుడిని మహజ ఩రత్తనిధిగహ నిమబృంచాడె. కహనీ
కహ఩మ నామకుడె ఫసభనీష఼లలిన్ సషన్గంగూ ఫసభన్ ఩ం఩఺న ళ఺కతందరఖలన్ చేత్తలో
t

ఓడినుర మలడె. దాంతో నిజయభలఫాద్ జిలలిలోని కౌలస్ ద఼మహగనిన, అనుహయ ధనమహవులన఼

ష఼లలిన఼కు షభమి఩ంచ఼కునానడె. కహ఩మ కుభలయుడెైన వినామక దేఴుడిని ఫసభనీ ష఼లలిన్
ar

భసమద్షహ ఴధించాడె. దీంతో కహ఩మనామకుడె త్న మహజధానిని మేఖ఩ల్లి న఼ంచి ఴయంగల్కు

భలమహాడె. మేచయి ళ఺ంగభుని కుభలయుడెైన అనరోతానీడె బూభఴయం ముదధ ంలో
Sm

కహ఩మనామకుడిని ఴధించి ఓయుగలుి, బుఴనగిమి ద఼మహగలన఼ ఆకీబృంచాడె. కహ఩మనామకుడి

కహలంలోనే భడికతళ఺ంగన షకల నీత్త షభమత్ం అనే గీంథానిన యచించాడె.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

రేచరల పద్మనాయకులు (వెలమ దొ రలు క్ర.ీ శ. 1325-1475)

మేచయి ఩దమనామక ఴంవ భూల఩ుయుశేడె ఫేతాళనామకుడె. కహనీ రెలుగోటి ఴంఱహఴళి

఩రకహయం చెవిామెడని ిి భూల఩ుయుశేడిగహ చెఫుతాయు. యుదరభదేవి కహలంలో ఩ని చేళ఺న మేచయి
఩రస్హదిత్ేాడికత కహకతీమ మహజాస్హా఩నాచాయా, మహమ ఩఺తాభహంక అనే బియుద఼లునానభ.
షాత్ంత్ర మేచయి ఩దమనామక మహజయానిన 1325లో బ౅దటి ళ఺ంగభ నామకుడె/ బ౅దటి ళ఺ంగభ

n
స్హా఩఺ంచాడె. ఇత్డె ఩఺లిలభమిీని మహజధానిగహ చేష఼కుని నుహల్లంచాడె. షయాజఞ
ళ఺ంగబూనుహలుడె అనే బియుద఼ ఉంది. శ్రీనాథ఼డె ఇత్డి ఆస్హానానిన షందమిశంచాడె. వీమి కహలంలో

.i
మహజఫాశ షంషకాత్ం. ఉదాయ మహఘఴం, నిమోశ్ య మహభలమణం అనే గీంథాలన఼ యచించిన కవి
ఱహకలాబటట్ ఈమన ఆస్హానంలో ఉనానడె. ఱహకలాబటట్కు చత్ేమహాశ కవితా ఩఺తాభసృడె అనే
బియుద఼ ఉంది.
ep
అనవోతానాయకుడు / మొద్టి అనవోతానాయకుడు (క్రీ.శ.1361 - క్రీ.శ.1384)
Pr
అనరోతా నామకుడికత స్ర భకుల ఩యవుమహభ, ఆంధరదేఱహధీవాయ అనే బియుద఼లునానభ.
ఇత్డిని క ండవీటి మెడమహజు
ిి ఓడించి శ్రీఱైలం నుహరంతానిన ఆకీబృంచాడె. అనరోతా నామకుడి
t

కహలంలోనే రెలభ-మెడిి షంఘయషణలు నుహరయంబభమలాభ. ఇత్డి భంత్తర ఩ేయు త్త఩఩మహజు.

ar

అనరోతా నామకుడె త్న మహజయానిన మెండె ఫాగహలుగహ విబజించాడె. దేఴయక ండన఼

మహజధానిగహ చేళ,఺ స్ర దయుడె భలదా నామకుడిని అకకడ నిమబృంచాడె. త్న఼ మహచక ండన఼
మహజధానిగహ చేష఼కుని ఩మినుహల్లంచాడె. భలదానామకుడి భంత్తర నుర త్మహజు. గుయుఴు
Sm

రెంకటాచాయుాలు. తాడఽయు గహీభలనిన భలదానామకుడె శ్రీయంగనాథస్హాబృ ఆలమలనికత దానం

చేఱహడె. అత్డి ఫాయా నాగహంబిక నాగ షభుదరం అనే త్టాకహనిన త్విాంచింది. మహభలమణం఩ై
భలదానామకుడె మహఘవీమం అనే రహాఖలానానిన యచించాడె.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

కుమార సింగమ నాయకుడు / రెిండ్ో సింగముడు (క్ర.ీ శ.1384-1399)

ముఴమహజుగహ ఉనన఩ు఩డే కలలాణ ద఼మహగనిన జభంచి అకకడ విజమషి ంఫానిన నాటాడె.

బ౅దటి ఫుకకమహమలన఼ ఓడించి నుహనగలుిన఼ జభంచాడె. షయాజఞ చకీఴమిి బియుద఼ ను ందాడె.
ఇత్డి ఆస్హాన కవి విఱవావాయుడెచభతాకయ చందిక
ర అనే గీంథానిన యచించాడె. ఇత్డికత స్హఴిత్ా
శిలల఩ఴధి అనే బియుద఼ ఉంది.

n
రెిండ్ో అనవోతుడు (క్ర.ీ శ.1399-1421)

.i
మెండో అనరోతా నామకుడె ఫసభనీ ష఼లలిన్ ప఺మోజషహకు షహమం చేళ఺ బ౅దటి
దేఴమహమల ఓటబృకత కహయకుడమలాడె. కహనీ, ఫసభనీ ష఼లలిన఼లు మెడిి మహజులతో ళేనసం

ep
చేమడంతో బ౅దటి దేఴమహమలకు షహమ఩డి ఫసభనీలన఼ ఓడించాడె. ఇత్డి త్మహాత్
భలదానామకుడె కర.ీ వ.1421 న఼ంచి 1430 ఴయకు ఩మినుహల్లంచాడె.
Pr
సరవజ్ఞ సింగ/ మూడ్ో సింగమ (క్ర.ీ శ. 1430-1475)

మేచయి ఩దమనామక మహజులోి భూడో ళ఺ంగభ చిఴమిరహడె. క నిన ఆధామహల ఩రకహయం

t

షయాజఞ ళ఺ంగభుడిని నాలుగో ళ఺ంగభుడిగహ ఩రస్ి హవించాయు. ఇత్డె యస్హయాఴ ష఼ధాకయం, షంగీత్
ar

ష఼ధాకయం అనే గీంథాలు; యత్న నుహంచాల్లక అనే నాటకహనీన యచించాడె. ఩రళ఺దధకవి ఫబమమయ నుర త్న
ఇత్డి ఆస్హానంలో క ంత్కహలం ఉనానడె. నుర త్న ఫోగినీ దండకం, వీయబదర
Sm

విజమం, గజేందరమోక్షం, ఩రహిద చమిత్,ర ఆంధర ఫాగఴత్ం గీంథాలు యచించాడె. 1475లో భూడో
ళ఺ంగభ గజ఩త్ేలళేనాని త్భమ బూనుహలుడి చేత్తలో భయణంచాడె.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

రెడ్డి రాజులు

కహకతీముల ఩త్నానంత్యం ళ఺ంహచలం - వికీభ ళ఺ంస఩ుయం (నెలి ౅యు) భధా ఉండే

తీమహంధర దేఱహనిన మెడమహజులు
ిి నుహల్లంచాయు. వీమిలో క ండవీటి మెడమహజులు,
ిి మహజభండిర మెడిి మహజులు
అనే మెండె ఴంఱహలు ఉనానభ. మెడిి మహజా స్హా఩కుడె నుర ర లమ రేభలమెడిి. ఴంవ
భూల఩ుయుశేడె భలత్రం కోభటి నుర ర లలమెడిి.

n
రాజ్క్రయ చరితర

.i
ప్రర లయ వేమారెడ్(డి 1325 - 1353): ఇత్డె కహకతీమ మెండో
఩రతా఩యుద఼రడి ఆస్హానంలో ఒక నామంకయుడిగహ ఉండేరహడె.

ep
అనిత్ల్లి అనే మెడిి మహణ రేభంచినకలుఴచేయు ఱహషనం ఩రకహయం
రేభలమెడిి భుష఼నఽమి కహ఩మ నామకుడి క లుఴులో ఉననటట
ి
Pr
తెలుస్రి ంది. అదద ంకతని మహజధానిగహ చేష఼కుని క ండవీటి
మెడమహజయానిన
ిి స్హా఩఺ంచాడె. ఇత్డి స్ర దయుడె భలి మా
మెడిి ఫసభనీ ష఼లలిన఼లన఼ ఓడించి మోటట఩ల్లి మేఴున఼
t

స్హాధీనం చేష఼కునానడె. బలిచోబిధ కుంఫోదాఴ, ధయమ ఩రత్తషహ్న గయుడె అనేవి నుర ర లమ రేభలమెడిి
ar

బియుద఼లు. ఇత్డె శ్రీఱైలంలో నుహతాళ గంగకు, అసో బిలం క ండకు బమటి ట కటి్ంచాడె. ఎమహీ఩రగడ,
శ్రీగిమి ఩రథభ కఴులన఼ నుర ల఺ంచాడె. శ్రీగిమి దేఴమాకు మోగలుి(఩శిాభ గోదాఴమి)లో బూదానం
Sm

చేఱహడె. ఩రఫంధ ఩యబలవాయుడె, వంబుదాష఼డె, బఴా చామిత్ేడె బియుద఼లు ను ందిన

ఎయీన సమిఴంవం, నాళ఺ంస఩ుమహణం గీంథాలు యచించాడె. శ్రీగిమి కవి నఴనాద చమిత్భ
ర ు అనే
గీంథానిన యచించాడె. నుర ర లమ రేభలమెడిి త్న అనన భలచామెడని ిి చందో లు ద఼మహగనికత, త్భుమడె
భలలిమెడని ిి కంద఼క౅యుకు అధి఩త్ేలుగహ నిమబృంచాడె. భలలిమెడిి షయా ళైనాాధాక్షుడిగహ
క౅డా ఩నిచేఱహడె. నుర ర లమ రేభలమెడిి 44 గహీభలలన఼ దానం చేళ఺నటట
ి తెలుస్రి ంది. నుర ర లమ
రేభలమెడిి శ్రీఱైలంలో నుహతాళగంగకు బమటి ట కటి్ంచడం 1346లో ఩ూయి భనటట
ి భుటృ
ి మి ఱహషనం

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

తెలు఩ుతోంది.
అనప్ర తారెడ్డి (క్ర.ీ శ. 1353-1364): అనరోతామెడగహ ిి క౅డా ఩఺ల్లచే ఇత్డె దారక్షామహభ ఱహషనం
రేభంచాడె. అంద఼లో ఇత్డి బియుద఼ దీా఩జేత్. మహజధానిని అదద ంకత న఼ంచి క ండవీడెకు
భలమహాడె. అనరోత్ేడి భంత్తర భలి మారేభన. ఇత్డె ఫసభనీ ష఼లలిన్ దాడిని త్త఩఺఩క టి్
అభమేవాయ దేరహలమలనిన ఩ున:఩రత్తల఺ఠ ంచినటట
ి తెలుస్రి ంది. అనరోత్ేడి ఱహషనాలన఼
యచించిందిఫాలషయషాత్త అనే కవి. ఇత్డికత జగనొఫూగండ అనే బియుద఼ క౅డా ఉంది. భంత్తర

n
స్ర భమా మోటట఩ల్లి లో ఱహషనం రేభంచాడె.

.i
అనవేమారెడ్డి (క్ర.ీ శ.1364-1386): మెడిి మహజులోి ష఼఩రళ఺దధ ఼డె అనరేభలమెడిి. ఇత్డి ళైనిక
విజమలలన఼ శ్రీఱైలం శిలలఱహషనం తెలు఩ుత్ేంది. ఇత్డికత దివిద఼యగ విఱహల, షకల జలద఼యగ స్హధన,
ఛ఼మికహషహమ, ఩రజయ఩మిచిత్ చత్ేమిాధో నుహమ అనే బియుద఼లు ఉనానభ. బకతిమహజు కుభలయుడెైన

ep
ఛోడబూభుడిని నియఴధా఩ుయం అధి఩త్తగహ నిమబృంచాడె. అనరేభుని కళింగ దండమలత్రన఼
నియాఴించింది అత్డి ఫారసమణ ళేనాని - చెననభ నామకుడె (ళ఺ంహచలం ఱహషనం). చెననభ
Pr
ఴడాిది నుహలకుడె. వీమహయుున దేఴుడిని ఓడించి గొటి్రహడ గహీభలనిన ళ఺ంసచలేవునికత దానం
చేఱహడె. అనరేభుడి భంత్ేరలు - భలబృడి ఩దద నాభలత్ేాడె, ఇభమడేంద఼రడె. అనరేభుడె
శ్రీఱైలంలో వీయశిమోభండనుహనిన, ళ఺ంహచలంలో అనరేభ఩ుమి భండనుహనిన నిమిమంచాడె. ఩రత్త
t

షంఴత్సయం ఴషంతోత్సరహలన఼ జమి఩఺ ఴషంత్ మహమలు అనే బియుద఼ క౅డా ను ందాడె.

ar

విశే
ు ఩ుమహణం గీంథానిన యచించిన రెనెనలకంటి షఽయన ఇత్డి షభకహలీకుడె.
కుమారగిరి రెడ్డి (1386-1402): ఇత్డె అననుర తామెడిి కుభలయుడె. మహజాం కోషం అనరేభలమెడిి
కుభలయుడెైన ఩దకోభటి రేభలమెడతో ిి కలఴించాల్లస ఴచిాంది. విజమనగయ మహజులు శ్రీఱైలం,
Sm

త్తర఩ుమహంత్కహలన఼ ఇత్డి కహలంలోనే ఆకీబృంచాయు.

మెండో సమిసయమహమల షహమంతోనే కుభలయగిమి ఫాఴ కహటమరేభలమెడిి మహజభండిర
మెడమహజయానిన
ిి స్హా఩఺ంచాడె. ఫసభనీ విజమనగయ నుహలకులు, ఩దకోభటి రేభలమెడల
ిి
దండమలత్రల ఴలి కుభలయగిమిమెడిి 1402లో క ండవీడెన఼ ఴదల్ల మహజభండిక
ర త ఴచాాడె. అత్డి
భయణానంత్యబల కహటమ మహజభండిల
ర ో మెడిి మహజయానిన స్హా఩఺ంచాడె.
కుభలయగిమిమెడఴషంత్మహజీమం
ిి అనే నాటాఱహషి ర గీంథానిన యచించాడె. కయౄ఩య

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

ఴషంత్మహమల అనే బియుద఼ ను ందాడె. ఇత్డి ఆస్హాన నయి కత లకుభలదేవి. కుభలయగిమి

ఴషంతోత్సరహలన఼ అఴచి త్తయుభల/త్త఩఩మఱటి్ నియాఴించినటట
ి శ్రీనాథ఼ని సయవిలలషం గీంథం
తెలు఩ుత్ేంది. 1396లో ఫసభనీ ష఼లలిన్ ప఺మోజషహ దండమలత్రన఼ గజ఩త్తమహఴు త్త఩఩ అనే
కుభలయగిమి స్హభంత్ేడె త్త఩఺఩క టా్డె. 1399లో గజ఩త్ేల
దండమలత్రన఼ దేఴమళేనాని త్త఩఺఩క టా్డె. విజమనగయ మహజులు, మెండో సమిసయమహమలు,
బ౅దటి దేఴమహమలు క౅డా దాడిచేఱహయు. మెండో సమిసయుడి ఱహషనంమనభదలలో దేఴమహమల

n
ఱహషనాలు భలమొకండనుహడె, ఩యుచఽయులో లబుంచాభ.

.i
పెద్క్ోమటి వేమారెడ్డి (క్ర.ీ శ.1402-1420): ఇత్డె కుభలయగిమిమెడని ిి త్మిబృరేళ఺ క ండవీడెకు
నుహలకుడమలాడె. కహటమ రేభలమెడకత ిి షహమంగహ మెండో సమిసయమహమలు చౌండ఩ ళేనాని
఩ంనుహడె. కహని ఩దకోభటి రేభుడి ళేనాని గజమహఴు త్త఩఩న గుండెగొలన఼, కోనఽయు (కహనఽయు-

త్భుమడె భలచామెడని
ep
఩శిాభ గోదాఴమి) ముదాధలోి కహటమ రేభుడిని ఓడించాడె. ఩దకోభటి రేభలమెడిి త్న
ిి క ండ఩ల్లి నుహలకుడిగహ నిమబృంచాడె. త్మహాత్ కహటమరేభలమెడిి
Pr
దేఴమహమల ళైనాానిన అత్తి ల్ల, కహకయ఩యుీ (఩శిాభ గోదాఴమి) ముదాధలోి ఩దకోభటి అనన
దేఴఛోడెడె (బకతిమహజు కుభలయుడె) కల్లళ఺ ఓడించాడె. ఩దకోభటి రేభలమెడిి భంత్తర భలబృడి
ళ఺ంగన. ప఺మోజషహ, ఩దకోభటి రేభలమెడల ిి షంముకి ళైనాానిన అలలిడమెడిి మహబలవాయం (త్౉యు఩
t

గోదాఴమి) ముదధ ంలో ఓడించినటట

ి శిఴలీలల విలలషం (శిఴల ంక క భమన) గీంథం తెలు఩ుతోంది.
ar

1416లో బ౅దటి దేఴమహమలు మోటట఩ల్లి లో అబమఱహషనానిన రేభంచాడె.

఩దకోభటి రేభలమెడిి ఆస్హానకవి రహభనబట్ ఫాణుడె. అత్డి ఆస్హానంలో విదాాధికహమి
శ్రీనాథ఼డె. ఇత్డె వాంగహయ నెైశథం, బూబలవాయ ఩ుమహణం, కహశ్రఖండం, ఩లనాటి వీయచమిత్ం,
Sm

శిఴమహత్తర భహత్మయం... గీంథాలు యచించాడె. శ్రీనాథ఼డె త్నవాంగహయ నెైశథం గీంథానిన భలబృడి

ళ఺ంగనకు అంకతత్ం ఇచాాడె. ఇంకహ సయవిలలషం, భయుత్ి మహట్ చమిత్ర గీంథాలు క౅డా మహఱహడె.
మహజభండిర మెడమహజె
ిి ైనవీయబదారమెడిి శ్రీనాథ఼డిని ఆదమించాడె. శ్రీనాథ఼డె మెండో దేఴమహమల
ఆస్హానకవిడిండిభబటట్న఼ త్న నుహండిత్ాంతో ఓడించాడె. మహమలు గండ఩ండేయం
తొడిగికవిస్హయాఫౌభ బియుద఼ ఇచాాడె. ఩దకోభటి రేభలమెడిి షంగీత్ చింతాభణ, స్హఴిత్ా
చింతాభణ, వాంగహయ దీ఩఺క, ష఩ి వత్త చమిత్తక అనే గీంథాలు యచించి షయాజఞ చకీఴమిి అనే బియుద఼

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

ను ందాడె. ఩దకోభటి రేభలమెడిి ఫాయా షఽమహంబిక ప఺యంగి఩ుయం ఴదద షంతాన స్హగయం చెయుఴు
త్విాంచింది. షంతాన స్హగయం ఱహషనం యచభత్ - శ్రీనాథ఼డె. ఇదే కహలంలో రెలభ మహజుల
ఆస్హానంలోని నుర త్న ఆంధర ఫాగఴతానిన యచించాడె.
మహచరేభలమెడిి (కర.ీ వ.1420 - కర.ీ వ.1424): క ండవీటిమెడిి మహజులోి చిఴమి నుహలకుడె మహచరేభలమెడిి.
ఇత్డె షఽమహంబిక, ఩దకోభటిల కుభలయుడె. షఽమహంబిక త్విాంచిన షంతాన
స్హగయం చెయుఴుకు జగనొఫూగండ అనే కహలుఴన఼ త్విాంచాడని అబౄనాఫాద్ ఱహషనం

n
తెలు఩ుతోంది. ఩ుమిటి ష఼ంకహనిన విధించడంతో కోనుర దేక
ర ుడెైన షఴయం ఎలి మా అనే ఫల్లజ

.i
నామకుడె మహచరేభలమెడని ిి అదద ంకత వీధిలో ఴధించాడె. ఈ విశమం క ండవీటి
కెైప఺మత్(ఱహషనం) దాామహ తెలుస్రి ంది.

రాజ్మిండ్డర రెడ్డి రాజులు

క్ాటయ వేమారెడ్డి (1402-1414)

ep
Pr
క ండవీటి మెడమహజె
ిి ైన కుభలయగిమిమెడిి ఫాఴ కహటమ రేభలమెడిి. కుభలయగిమి మెడిి భయణానంత్యం
మహజభండిర మెడిి మహజయానిన కహటమ రేభలమెడిి స్హా఩఺ంచాడె. కహని గుండెగొలన఼ ముదధ ంలో
఩దకోభటి రేభలమెడ,ిి అననదేఴచోడెల క౅టబృ చేత్తలో ఩మహజమంను ంది భయణంచాడె. కహటమ
t

రేభుడె కుభలయగిమి మహజీమం అనే గీంథానిన యచించాడె.

ar

రెిండ్ో కుమారగిరిరెడ్:డి
కహటమరేభలమెడిి మెండో కుభలయుడె. ఇత్డె ఫాలుడె కహఴడంతో కహటమ ళేనాని అలలిడమెడఅధి
ిి
కహమహనిన చెలలభంచేరహడె. ఇత్డి కహలంలోనే అననదేఴఛోడెడె ఩టి్షం (఩టి్ళ఻భ -
Sm

఩శిాభగోదాఴమి) న఼ ఆకీబృంచాడె. మెండో కుభలయగిమిమెడిి 1416లో భయణంచాడె.

అలాలడరెడ్:డి
మహజభండిర మెడిి మహజయానిన ఩టిశ్ం చేఱహడె. ఇత్డె ఩ల్లరెల, రేభఴయం ఱహషనాలురేభంచాడె.
ఇత్డి ళేనాని నయసమినీడె 'నుహలక లుి' ఱహషనం (1416) రేభంచాడె. అలలిడమెడిి
ధామహనగయధీవుడెైన ఆలఫఖలన్న఼ ఓడించాడె. మహబలవాయ ముదధ ంలో ఩దకోభటి రేభలమెడనిఓడి
ిి ం
చాడె. అలలిడమెడిి 1420 నుహరంత్ంలో భయణంచాడె. త్మహాత్ భూడో కుభలయగిమిమెడ,ిి భూడో అనరో

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

తామెడిి నుహల్లంచాయు. క భుమ చికహకల ఱహషనం (1422) ఩రకహయం భూడో అనరోతామెడమహజధాని

ిి మహజ
భండి.ర 1420లో లలంగూల గజ఩త్త (ఒమిస్హస) మహజభఴందరఴమహనిన ఆకీబృంచాడె.
వీరభదారరెడ్డి (1423-1448)
వీయబదారమెడ,ిి అత్డి అనన రేభలమెడిి మహజానుహలన చేఱహయు. మెండో దేఴమహమలతో ళేనసం చేళ఺
గజ఩త్ేల, ఩దమనామకుల దండమలత్రలన఼ ఎద఼మొకనానయు. మెండో దేఴమహమల స్హభంత్ేడెైన
తెలుంగమహమలు రేభంచిన ఱహషనం ళ఺ంహచలంలో ఉంది. మెండో స్హమి మహమలు త్న ళేనాని

n
భలి ఩ ఒడమలరన఼ షహమంగహ ఩ంనుహడె. భలి ఩ రేభలమెడిి అన఼భత్తతో

.i
దారక్షామహభంలోదానఱహషనం రేభంచాడె. కహని మెండో దేఴమహమల భయణానంత్యం క఩఺లేవాయ
గజ఩త్త మహజభండిర మెడమహజయానిన
ిి త్న మహజాంలో విలీనం చేఱహడె.
దేవరక్ ిండ లింగమనీడు
రేభలమెడ,ిి వీయబదారమెడని
తెలు఩ుతోంది.
ep
ిి ఓడించి మహజభఴందారనిన ఆకీబృంచినటట
ి రెలుగోటిరహమి ఴంఱహఴళి
Pr
కింద్ుకూరు రెడ్డిరాజ్యిం
నుర ర లమ రేభలమెడిి స్ర దయుడె నుర ర లమ భలలిమెడిి. ఇత్డె అదద ంకత మహజయానికత (క ండవీడెకు)
షయాళైనాాధాక్షుడె. మోటట఩ల్లి ని జభంచాడె. ధయణకోట ముదధ ంలో ఫసభనీ ష఼లలిన్ సషన్
t

గంగూన఼ ఓడించాడె. పల్లత్ంగహ నుర ర లమ రేభలమెడిి ఇత్డిని ఫో మ విహయదేవం఩ై ఩రత్తనిధిగహ

ar

నిమబృంచాడె. కంద఼క౅యు మహజధానిగహ అత్డి రహయష఼లు మహజానుహలన చేఱహయు. భలలిమెడిి

భన఼భడె శ్రీగిమి కహలంలో మహజాం ఫల఩డి విషి మించింది. శ్రీగిమి ఴాఴస్హమలబుఴాదిధ కోషం అనేక
చెయుఴులు త్విాంచాడె. త్మహాత్ ఈ మహజయానిన మెండో కోభటిమెడ,ిి భూడో కోభటిమెడిి (శ్రీగిమి
Sm

కుభలయుడె) నుహల్లంచాయు. ఆ త్మహాత్ ఈ మహజాం విజమనగయ మహజుల స్హభంత్ మహజాంగహ

భలమినుర భంది.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

యుగవిశేషాలు:
మెడిి మహజా ముగహనిన కహకతీమ ముగహనికత అన఼ఫంధ ముగంగహ చె఩఩ఴచ఼ా. స్హం఩రదామక
నుహలనవిధానం ఉండేద.ి మహజు షమహాధికహమి. ఩రధాని, ళేనా఩త్త, ఩ుమోఴిత్ేడె తోడ఩డేరహయు.
అత్డికత మంతారంగంలో ముఴమహజుకు ఩రతేాక స్హానం ఉండేది. మహజాం ళ఻భలు - నామంకమహలు -
గహీభలలుగహ విబజన చెంది ఉండేది. గహీభనుహలన ఆమగహండెర (12 భంది) చేళేరహయు. వీమిలో మెడ,ిి

n
కయణం, త్లలమి భుఖ఼ాలు. త్లలమినే ఆమెకుడె అనేరహయు. నాామనియాసణలో దిఴా఩మీక్షల దాామహ
నేయ నియౄ఩ణ జమిగేది. ఩ంటలో 1/6ఴ ఴంత్ే ఩న఼న ఴషఽలు

.i
చేళ఺నటట
ి విలష తాభరఱహషనం తెలు఩ుతోంది. దేఴఫారసమణ భలనాాల఩ై ఩న఼న బృనహభం఩ు
ఉండేద.ి దవఫంధభలనాాలన఼ అన఼బవించేరహయు 1/10ఴ ఴంత్ే నీటిష఼ంకం చెల్లించేరహయు.

ep
యణభుకుడె఩ు అనే ఆచాయం నుహటించేరహయు. అంటే ముదధ ంలోచనినుర భనరహమి యకి , భలంస్హల
తో అననం ఴండి ముదధ దేఴత్లకు నిరేదనంచేళేరహయు. మహజుల్ భత్ే
అననది - ధఽయుటి.
ి ల్, రహమిళేఴ నయకనుహరమంఫు
Pr
ఆరిిక పరిసి తులు: ఴాఴస్హమం ఩రధానఴాత్తి . ఩రధాన ఆహయధానాం జొననలు. మెడమహజులు
ిి
షంతాన స్హగయం చెయుఴున఼ త్విాళేి , రెలభలు అననుర త్ే షభుదరం, మహమషభుదరం,
t

నాగషభుదరం చెయుఴులన఼ త్విాంచాయు. నాటి ఩మివభ

ీ లోి అగీస్ా హనం ఴషి ర ఩మివభ
ీ ది. ఩లనాడె,
విన఼క ండ ఩రధాన కేందారలు. క యవి గో఩మహజు యచించిన ళ఺ంహషన దాాత్తరంవక అనేక యకహల
ar

఩టట్ఫట్ లన఼ ఩ేమొకంటటంది. ఩ంచాణం రహయు అంటే కభమయులు. నియమల్ కత్ే

ి లు ఩రళ఺దధ ి చెందినవి.
నాడె విదేశ్ర రహణజాంలో అత్ాంత్ ఩రభుఖ఼డె అఴచిత్త఩఩మా ఱటి్(క ండవీడె). క఩఩ల్ల, జ ంగు,
Sm

ఴల్లి , ఴల్లకహ అనేవి నాటి నౌకహ యకహలని శ్రీనాథ఼డి సయవిలలషం఩ేమొకంటటంది. జ ంగు అనేది చెైనా
నౌక. ఩రధాన రహణజా఩ంట దారక్ష. నాణం - దీనార.

మత పరిసి తులు:
మెడమహజులు
ిి బ౅దటలి ఱైఴభతానిన అన఼షమించాయు. నుర ర లమ రేభలమెడిి ఱైఴుడే. కహనీ

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

కుభలయగిమిమెడ,ిి కహటమరేభలమెడిి రెైశుఴ భతాబుభలన఼లు. మెడమహజుల

ిి
కులదేఴత్ భూలగూయభమ. స్హమయి విధానం అగీఴమహులోి ఉండేది. బకతి ఉదాభ ఩రఫాఴం కని఩఺షి ఼ంది.
యణభుకుడె఩ు ఆచాయం ఉంది. తాంత్తరక఩ూజయ విధానాలు క౅డా ఉండేవి. దెైఴం఩ేయ ఆతామయ఩ణ
చేళ఺నరహమి గౌయరహయాం రహమి ఩రత్తభలునన శిలలు (వీయకల్) నిల్ల఩ేరహయు. శ్రీఱైలంలో బాగునుహత్ం
(క ండ఩ైన఼ంచి దఽకత భయణంచడం) జమి఩ేరహయని ఩ండితామహధా చమిత్ర గీంథం ఩ేమొకంటటంది.
త్తర఩ుమహంత్కం కేందరంగహ ఘోడెమహమఴంవం ఱైఴభతానిన ఩రచాయం చేళేది. రేభబూనుహల చమిత్ర

n
గీంథంలో రహభన బట్ ఫాణుడె వింధారహళ఺నీ ఩ూజన఼ విఴమించాడె. శ్రీయంగం

.i
కేందరంగహ బటా్యు కుటటంఫం రెైశురహనిన ఩రచాయం చేళేది. కోయుక ండ నుహలకుడెైన భుభమడి
నామకుడె త్న గుయురెైన శ్రీయంగఴయాన఼డె (ఏడో ఩మహవయబటట్) భయణానంత్యం కోయుక ండ
నయళ఺ంహలమలనిన నిమిమంచాడె.

ep
఩దమనామక మహజెైన షయాజఞ ళ఺ంగభుని ఆస్హానంలో నెైనాచాయుాలు (ఴయదాచాయుాలు)
రెైశురహనిన స్హా఩఺ంచాయు. షయాజఞ ళ఺ంగభుని కోమిక బలయకు నెైనాచాయుాడి త్ండిర అభన రేదాంత్
Pr
దేశికుడె ష఼ఫాల఺త్ నీత్త, త్త్ి వషందేవ,యసషా షందేవ అనే గీంథాలు యచించాడె.
రెైశుఴం క౅డా ఩రచాయబమంది. ఆయవాయులు నాలలిభయ఩రఫంధం ఩ేయుతో
యచనలు చేఱహయు. మహభలన఼జయచాయుాలుశ్రీరెైశురహనిన
t

యౄను ందించి దేరహలమలలోి ఩ంచభుల ఩రరేఱహనికతఅన఼భత్తంచాడె.

ar

త్మహాత్ శ్రీ రెైశుఴం తెంగల, ఴడగల ఱహఖలుగహ చీల్లనుర భంది. ఴడగల

ఱహఖకు నామకుడె రేదాంత్ దేశికుడె. ఈ ఱహఖ రహయు అసో బిలంలో
భఠం నెలక ల్ల఩ త్భ ళ఺దధ ాంతాలన఼ ఩రచాయం చేఱహయు. ఩దమనామకుల
Sm

ఆస్హానంలో ఱహకలాభలుి బటట్కు ఩మహవయ బటట్కు భధా ఱైఴ, రెైశుఴ విరహదం జమిగింది.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

సమాజ్ిం:
చాత్ేయాయు ఴాఴషా , ఫారసమణ ఆధికాత్, ఴయుఴాఴషా కఠినం, జూదం షయా స్హధాయణ వినోదం,
ఫారసమణులోి క౅డా రేఱహాలం఩టత్ాం బృత్తబౄమినటట
ి శిఴమహత్తర భహత్మయం గీంథం తెలు఩ుతోంది.
ఴడడి రహానుహయులు అధిక మోస్హలు చేళేరహయు. వకునాలన఼ ఎకుకఴగహ నబలమరహయు. ఩ంచాంగం
నుహరధానాం, నెైత్తక విలుఴలు త్గహగభ.
విదాయ-సారసతావలు: షంషకాత్ం మహజఫాశ. లల్లత్కళలన఼ క౅డా నుర ల఺ంచాయు. ఴషంతోత్సరహలు

n
నియాఴించేరహయు. నటటలు, గహమకులకు నుర ర తాససం లబుంచేది. గొండిి , జికతకణ, ఩ేమిణ, చింద఼

.i
లలంటి దేశ్ర నాటామీత్ేలే కహకుండా నుహయశ్రక భత్ి ల్లి అనే విదేశ్ర నాటామీత్ేలు అభలోి ఉండేవి.
఩లుయకహల వీణల గుమించి క౅డా ఩ేమొకనానయు.
సింసకృత భాష: నుర ర లమ రేభలమెడిి ఆస్హానంలో విదాాధికహమి భహదేఴుడె షంషకాత్

ep
విదాాంష఼డె. అనరోత్ కహలంలో ఫాలషయషాత్త, అనరేభ కహలంలో త్తరలోచనాచాయుాలు గొ఩఩
఩ండిత్ేలు. కుభలయగిమ-ి ఴషంత్మహజీమం, కహటమ రేభలమెడిి- కుభలయగిమి మహజీమం అనే
Pr
గీంథాలు యచించాయు. ఩దకోభటి రేభలమెడిి షంగీత్ చింతాభణ, స్హఴిత్ా చింతాభణ యచించాయు.
఩దకోభటి రేభుడి ఆస్హాన కవి రహభనబట్ ఫాణుడె. ఇత్డె ఉషహ ఩మిణమం, నుహయాతీ
఩మిణమం, నలలబుాదమం, యఘునాథాబుాదమం, సంష షందేవం, రేభ బూనుహల చమిత్,ర వఫద
t

యతానకయం, చంఫద చందిక

ర అనే యచనలు చేఱహయు. కంద఼క౅యు నుహలకుడెైన శిఴల్లంగహమెడిి త్త్ా
ar

఩రకహశిక అనే రహాఖలానం మహఱహయు. (గిమీవవాత్త షఽకతిభలల గీంథం- సయదత్ే

ి డె). స్హఴిత్ా, షంగీత్,
లక్షాలక్షమణ బంగీ షయాజుఞడిగహ వీయబదారమెడిి ఩ేమొందాడె.
అనరోత్ేని ఆస్హానంలో ఉనన నాగనాథకవి-భదన విలలషఫాణం గీంథం యచించాయు. మెండో
Sm

ళ఺ంగబూనుహలుడె- యస్హయుఴ ష఼ధాకయం, యత్న నుహంచాల్లక, షంగీత్ ష఼ధాకయం, అనే యచనలు

చేఱహయు.
స్హయంగధయుని 'షంగీత్ యతానకయం'఩ై మహళ఺న రహాఖలానబల షంగీత్ ష఼ధాకయం. ళ఺ంగబూనుహలుడి
ఆస్హానంలో ఉనన విఱవావాయుడె- చభతాకయ చందిక
ర అనే అలంకహయ ఱహషి ర గీంథానిన యచించగహ,
భమొక కవి ఫొ భమకంటి అ఩఩మలయుాడె- అభయకోఱహనికత రహాఖలానం యచించాడె. మేచయి
ళ఺ంగభుని ఆస్హానంలో ఉననఱహకలాభలుి బటట్- నిమోశఠ య మహభలమణం, ఉదాయ మహఘఴం, అఴామ

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

షంగీస నిఘంటటఴు అనే యచనలు చేఱహడె.

తెలుగు భాష: దేవ ఫాశలంద఼ తెలుగు ల షస అని ఩ల్లకతన తొల్ల ఴాకతి విన఼క ండఴలి ఫాభలత్ేాడె (కరీ

డాబుమహభం గీంథంలో). దేవ ఫాశలంద఼ తెలుగు ల షస అనే రహకహానిన నుహరచ఼యాంలోకత తెచిాంది

శ్రీకాశు దేఴమహమలే. కహంచీ భహత్మయంగీంథానిన దగుగ఩ల్లి ద఼గగ నన యచించాయు. ఎయీన-
ఉత్ి య సమిఴంవం గీంథానిన యచించినుర ర లమ రేభలమెడకత ిి అంకతత్ం ఇచాాడె. ఎయీన త్న చిఴమి యచన
నాళ఺ంస఩ుమహణంలో ఩రఫంధ ఱైల్లకత బీజం రేఱహడె. శ్రీగిమికవి-

n
నఴనాథ చమిత్,ర విననకోట఩దద న-

.i
కహరహాలంకహయ చఽడాభణ యచించాయు. విననకోట ఩దద నకహరహాలంకహయ చఽడాభ
ణ గీంథానిన చాళైకా విఱవావాయుడికతఅంకతత్ం ఇచాాడె. శిఴలీలల విలలషం (వినన
కోట) దొ డి ామెడ(ిి అలలిడమెడిి కుభలయుడె)కత అంకతత్ం చేఱహయు. భడికత ళ఺ంగన-

ep
఩దమ఩ుమహణం గీంథానిన కందమలభలత్ేాడికత అంకతత్ం ఇచాాడె.ఇంకహ ఇత్న఼
రహశిశఠ మహభలమణం,
Pr
'షకల నీటి షభమత్ం'గీంథాలన఼ యచించాడె. కుభలయగిమికత షభకహలీన఼డెైన వి
న఼క ండఴలి ఫాభలత్ేాడె మో఩ూమి (కడ఩ జిలలి) గహీభలధికహమి. ఇత్డె మహవినుహటిత్తర఩ుమహంత్ కవి
షంషకాత్ యచన '఩ేరభలబుమహభం'న఼ తెలుగులో కరీడాబుమహభంగహఅన఼ఴదించాడె. అనంతాభలత్ేాడ
t

నే కవి 'ఫోజ మహజీమం' గీంథానిన యచించాయు.శ్రీనాథ఼డి తాత్ కభలనాబుడె క౅డా '఩దమ఩ుమహణం'

ar

గీంథానిన యచించాడె (ఏఫాశలోనో తెల్లమద఼). దేఴయక ండ ఩దమనామకమహజు ఩దరేదగిమి ఆస్హానం

లో కవిఅమాలలయుాడె మహభలమణ ఆంధీక
ర యణ ఩ూమిిచేఱహడె.
Sm

For more information log on to http://SmartPrep.in