SPREGE

TROFAZNIH
TRANSFORMATORA

2003-12-05 1/
 Sprega trofaznih namotaja
• Sprega namotaja zvezda ili trogao (ili
slomljena zvezda, cik-cak)
– Kod transformatora se može slobodno izabrati
sprega namotaja za primar odnosno sekundar
nezavisno jedno od drugog
– Sprega višeg napona - VELIKA SLOVA - Y, D
– Sprega nižeg napona – mala slova - y, d
• Osnovne sprege transformatora su:
Yy, Yd, Dy, Dd
2003-12-05 2/
 Označavanje krajeva namotaja
• Različiti standardi
– IEEE
– VDE
• VDE:
– Izvodi višeg napona se označavaju sa 1U, 1V,
1W
– Početni izvodi se označavaju brojem 1, završni
izvodi brojem 2 (npr. 1U1, 1U2)
2003-12-05 3/
 Označavanje krajeva namotaja
• VDE:
– Izvodi namotaja nižeg napona se označavaju sa
2U, 2V, 2W
– Početni izvodi se označavaju brojem 1, završni
izvodi brojem 2 (npr. 2U1, 2U2)
• IEEE:
– Viši napon – počeci oznaka H, završeci oznaka
h, niži napon – počeci oznaka X, završeci
oznaka x; faze se označavaju brojevima 1, 2, 3
2003-12-05 4/
 Označavanje izvoda
transformatora
VDE 1U1 1V11W1 2U1 2V12W1

Primar Sekundar
(VN) (NN)

1U2 1V21W2 2U2 2V2 2W2

IEEE H1 H2 H3 X1 X2 X3

Primar Sekundar
(VN) (NN)

2003-12-05 5/
h1 h2 h3 x1 x2 x3
 Sprežni broj
• Osim oznake spojeva namotaja primara i sekundara (Yy,
Yd, Dy, Dd, Yz) stavlja se i sprežni broj (broj između 0 i
12)
• Sprežni broj označava fazni pomeraj sekundarnog linijskog
napona prema primarnom linijskom naponu ili tzv. grupu
transformatora
• Važno: vezano s pitanjem paralelnog rada transformatora
• Sprežni broj zavisi od:
– Načina namotavanja namotaja
– Načina označavanja stezaljki namotaja (markiranja)
– Načina spajanja trofaznih namotaja transformatora

2003-12-05 6/
 Zavisnost vektora napona od
namotavanja namotaja

2003-12-05 7/
 Zavisnost vektora napona od
oznaka stezaljki

2003-12-05 8/
 Sprega zvezda
a b c a
Ea U ab = U a - U b

Eb U bc = U b - U c
Ec U ca = U c - U a
c b
U a = Ea
U b = Eb
U c = Ec

2003-12-05 9/
 Sprega zvezda

Ea U ab = U a - U b

Eb b c U bc = U b - U c

Ec U ca = U c - U a
U ab
a b c
U a = - Ea a
U b = - Eb
U c = - Ec

2003-12-05 10/
 Sprega trougao
a b c 30°
Ea a
Eb Uc
Ua
Ec c

U ab = Ea
Ub b
U bc = Eb
U ca = Ec

2003-12-05 11/
 a b c
Ea a
Ua
Eb
11x30°
Ec
Uc b

U ab = - Eb Ub
c
U bc = - Ec
U ca = - Ea

2003-12-05 12/
 0(12)
11 1

ab -ca
2
10 a
-b -c
9 -bc bc 3
c b
a
-a 4
8 ca -ab
c b
7 5
6
2003-12-05 13/
 Konvencije
• VN namotaj gore, NN namotaj dole
(smerovi indukovanog napona)
• Fazorski prikaz za VN namotaj orijentisan
je fazom U prema 12(0) sati i daje ispravan
redosled faza U-V-W

2003-12-05 14/
 30°
1U 1V 1W 1U

1W

2U 2V 2W 1V
2U

U
2W 2V
11x30°
Dyn11 W V

2003-12-05 15/
 0
1U 1V 1W U

W V
8 4

u ~ U,V
2U 2V 2W 11
u v ~ V,W
v
w
w ~ W,U

Dyn11
2003-12-05 16/
 PRIMER
0
1U 1V 1W U u,v ~ -U,V

W
v,w ~ -V,W
V
8 4
w,u ~ -W,U
2U 2V 2W 0

w
v

Dd6
8 4
u

6
2003-12-05 17/
 PRIMER
0
1U 1V 1W U u,v ~ W,U

W
v,w ~ U,V
V
8 4
w,u ~ V,W
2U 2V 2W 0

w Dd8
8 u 4

6
2003-12-05 18/
 SPREGA Z (cik-cak; slomljena zvezda)
• Namotaj jedne faze postavljen na dva stuba
a b c U a = Ea - Ec
a U b = Eb - Ea
U c = Ec - Eb
Ea
Eb c
Ec a
b

c b

2003-12-05 19/
 U V W
0
U
u ~ UV-WU

v ~ VW-UV
W V

u v w 8 4
w ~ WU-VW

Dz0

8 4

2003-12-05 20/
 Primer: Yy2

2003-12-05 21/
 Primer: Yd5

2003-12-05 22/
 Najčešće korišćene sprege

2003-12-05 23/
 Najčešće korišćene sprege

2003-12-05 24/
• Nacrtati šemu povezivanja za paralelan rad
dva transformatora sprega Yd5 i Dy9
0
4
8

C B A C B A
Yd5 Dy9

c b a c b a

5
9
1

2003-12-05 25/
• Nacrtati šemu povezivanja za paralelan rad
dva transformatora sprega Dy7 i Yz3.

2003-12-05 26/
• Broj navojaka po fazi namota trofaznog
transformatora je N1 =2080 i N2 =80. Ako je
primarni napon U1 =3300 V odrediti U2 pri
spregama: Yy, Dy, Yd, Dd.

2003-12-05 27/
 Yy:
N2 80
U2 = U1 = 3300 = 126 ,9
N1 2080

Dy:
N2 80
U2 = 3 U = 3 3300 = 219 ,8
N1 1 2080

Yd:
N 1 80
U 2 = 2 U1 = 3300 = 73,3
N1 3 2080

Dd:
N 80
U 2 = 2 U1 = 3300 = 126 ,9
N1 2080

2003-12-05 28/