Univerzitet u Sarajevu

Filozofski fakultet u Sarajevu

Francuski jezik i književnost

Diplomski rad
Emancipacija žena u francuskoj

Student: Mirsad Sulejmanović Mentor: Doc.dr. Lejla Osmanović

Sarajevo, 2018

1
 Sadržaj
Uvod......................................................................................... 3 str.

Uloga i obrazovanje žena 20-og stoljeća.........................4 str.

Feministički pisci i književnost 20-og stoljeća...............6 str.

Hélène Cixous...........................................................................9 str.

Smijeh Meduze.........................................................................9 str.

L'Écriture féminine................................................................11 str.

Simone de Beauvoir...............................................................12 str.

Le Deuxième Sexe (Drugi Pol)..............................................13 str.

Feministički egzistencionizam..............................................15 str.

Treči talas feminizma.............................................................16 str.

Ostale teorije feminizma...................................................................17 st.

Zaključak..................................................................................18 st.

2
 Uvod
Sama riječ 'feminizam' je francuskog porijekla od riječi 'femme', po toj činjenici
ovo možemo pretpostaviti da je Francuska imala velik utjecaj na emancipaciju žena
širom svijeta. Historičari najčešće dijele emancipaciju žena u francuskoj u tri talasa: Prvi
talas feminizma, drugi talas feminizma i treči talas feminizma. Prvi talas feminizma se
uglavnom bavilo sa ženskim pravima i dobivanjem pravo glasa za žene počevši tokom
francuske revolucije i trajalo je kroz Druge i Treče Republike, Francuska revolucija 1848
godine i Pariške Komune sve do dobivanja pravo glasa za žene 1944 godine tokom
drugog svjetskog rata. Drugi talas feminizma je počelo već od kraja drugog svijetskog
rata do 1990-ih godina ili oko 2000-ih. Bavilo se ponovnom procjenom ženskih uloga u
društvu i povećanjem tjelesne autonomije žena, a naročito dozvoljavanje žena da koriste
kontraceptive i legalizacija aborcija. I napokon treči talas feminizma je počelo od
početka 2000-ih i traje do današnjeg dana i uglavnom nastavlja naslijeđje drugog talasa
feminizma ali sa dodatnim temama i raspravama kao na primjer racizam, seksizam i
kiritiziranje kolonističke ere francuske. 1

Prije nego što je prvi talas feminizma počeo uloga žena u društvu se uglavnom
vrtilo oko kuće i porodice, tj. ona je bila domaćica. Žene bi često radile ropske poslove
kao ćuvanje kuće i djece i spremati jela. Ogromna većina žena u to vrijeme nisu imale
formalno obrazovanje tako da broj književnih djela u Francuskoj koje su žena objavile su
bile vrlo ograničene, uglavnom neka rijetka djela koje su protofeministikinje napisale su
od žena iz bogatih porodica.

Ženska knjizevnost i feminizam općenito je pocelo zahvaljujući žena francuske

revolucije a naročito od jednog poznatog feminističkog djela od Olyme de Gougesa
'Povelja o pravima žena i građanke.' Iako je ona bila poznata nominalna vođa u
francuskom feministićkom pokretu, Olympe de Gougesove vizije su bile uglavnom
uzaludne i ona je osuđena na smrt na giljotini dvije godine poslije objave njene povelje.2
Drugi pokušaji poput La Societe fraternelle de l'un d'autre sexe, koja je bila revoluciona
francuska feministička organizacija žena koje su pokušale da osvoje pravo ženama za
glasanje i veće učešće u politici. Tu su još mnogi pokušaji da žena ostvare pravo glasanja
i obrazovanja će se nastaviti sve kroz prve i druge francuske republike ali svaki pokušaj
je bio neuspješan. Sve je ostalo kako je oduvijek bilo sve do dvadesetog stoljeća u 1944
godine privremena francuska vlada, uz pomoć sufferagettes-e su legalizovali pravo
glasanja za žene, dakle cilj prvog talasa feminizma je bio ostvaren i zatim je drugi talas
feminizma počeo poslije ovog historijskog trenutka za žene. Sada je ženama bio
potreban novi cilj a taj cilj u drugom talasa feminizma je bio da ostvare više prava na
obrazovanje. Velike ličnosti ovog perioda čine Simone de Beauvoir i Helene Cixous. One
su imale veliki utjecaj na žensku književnost tokom dvadesetog vijeka. 3

1
https://wikirouge.net/Trois_vagues_du_f%C3%A9minisme
2
https://www.herodote.net/Olympe_de_Gouges_1748_1793_-synthese-1861.php
3
https://en.wikipedia.org/wiki/Feminism_in_France

3
 Budući da se nije puno postiglo u emancipaciji žena u francuskoj do dvadesetog
stoljeća mi ćemo se uglavnom baviti sa sva postignuća, književna djela, pisce i
feminističke teorije dvadestog stoljeća pa nadalje do trečeg talasa feminizma iako je to i
dalje jako mlad pokret i traje do danas.

Uloga i obrazovanje žena 20-og stoljeća

Neki feministički pisci su pisali o ženskom obrazovanju čak i prije početka

Francuske revolucije, to su takozvani protofeministi, neki kao Marie de Gournay (1565-
1645) koja je napisala djelo 'Jednakost muškaraca i žena' u 1622. Knjiga u kojoj Marie
opisuje zasto su mužjaci i ženke jednaki i da oboje trebaju imati ista prava na
obrazovanje, jer kako ona kaže " vrlina muškarca i žene je ista stvar, jer su oni stvoreni iz
istog stvorenja i iz iste časti."4

Uloga žene prije prvog svjetskog rata se uglavnom bazirao na čuvanju

domaćinstva. Poslije osnovne škole dječaci bi prihvatili šegrtovanje ili nastavili svoje
obrazovanje u gimnazija pa zatim na univerzitet dok bi djevojke nastavile u škole za
domačinstvo. U tim skolama bi učile djevojke kako da bude dobre žene svojim muževima
i da zadovolje sve njegove potrebe tako da bi muž mogao biti otpušten i zaraditi urednu
platu za domaćinstvo. Mnoge institucije u francuskoj u to vrijeme su promovisale takvu
vrstu života za ženu. Zakoni su čak bili uspostavljeni da minimaliziraju prilike za
obrazovanje i zaposlenje ženama u 1841 i 1874 godine. Jedina nade da se zena zaposli je
bila u tekstilnom sektoru sto je zahtijevalo osnovno obrazovanje u šivenju. Situacija za
žene se tek počelo mijenjati tokom prvog svjetskog rata, pošto su svi muškarci bili na
frontu žene su morale mijenjati uloge muškaraca tako da su one morale raditi u
fabrikama i stvarati municiju i naoružanja. Međutim, čim se rat završio žene u
Francuskoj su se vratile svojim tradicionalnim ulogama u domaćinstvima. U 1882
godine, Ferry Zakoni su proglašene i da je osnovno obrazovanje je besplatno i obavezno
za oba pola i neki univerziteti su predložili nove opcije da se žena obrazuje. Uprkos ovu

https://web.archive.org/web/20070708173354/http://www.gournaysuraronde.com/histoire%20Marie%20de
%20Gournay.html

4
revoluciju obrazovanja obrazovanje je i dalje bilo ograničeno i regulisano te su mnoge
žene i dalje imale ulogu domaćice.5

Tokom prvog svijetskog rata mnogo žene su regrutovane kao medicinske sestre
među mnogim tim ženama su bili pripadnici Crvenog Kriza i Legije Časti te često nisu
bile ni plaćene za svoj doprinos. Uloge žena se nije promijenilo poslije rata i rečeno je da
je nova uloga žena da 'repopuliraju Francusku.' Zatim je slijedio drugi svjetski rat u
kojem ponovo žene su igrale velike uloge u borbi protiv fašizma i njemaške okupacije i
napokon u ovo vrijeme stanje žena će se promijeniti zauvijek. Počele su raditi muške
poslove koji su bili ilegalne za žene te je bio veliki napredak u području obrazovanja. Za
svoj doprinos u ratu Vichy vlada francuske im je odobrila pravo na glasanje 1944 i od
tada žene su mogle lakše do obrazovanja. Međutim, uprkos svega ovoga muškarci i žene
su bili razdvojeni tokom časa i dalje su imale obavezna predavanja u šivenju i
domaćinstvu.6

U vrijeme među svijetskih ratova neke feminističke pokrete su nastale i tražile su

bolje obrazovanje i zaposlenje jer su mnoge feministkinje vidjela posao i obrazovanje
kao jedini način da žene izbjegnu siromaštvo i mušku dominaciju. Na primjer Louse
Michel, jedna nominalna vođa u ostvarivanju ženskih prava i pravo na rad je rekla da
'emancipacija radnika je neotuđivo pravo ženama.' Ona je se također borila za prava
žena na obrazovanje sto je bilo za nju jedini način da žena zadrži njeno dostojanstvo.
Iako mnoge nove prilike su otvorene ženama njeni roditelji ne bi se često zalagale da ona
nastavi njeno obrazovanje osim za pojedine buržoasne porodice. Jedna ta žena, Simone
de Beauvoir, koja ima donekle bogatu pozadinu, je nastavila svoje obrazovanje i završila
univerzitet sa kao brucoš iz matematike i književnost. Uprkos novim zakonima
uspostavljene za slobodu obrazovanja za žene i dalje je postojao mentalitet
diskriminacije protiv žena na radnim mjestima ili u školama i sve je ovo dovelo do nove
podjele između zena i muškaraca. Tako da iako nije bilo legalnih prepreka koje bi
spriječile ženi da odabire svoju karijeru ili načinom života i dalje su postojale socijalne
barijere. Feministi ovog perioda imale su novu ulogu da bi emancipirale žena od
društvenih prepreka i sve ovo će se odigrati tokom stoljeća jer uprkos pobjedi nad
zakonima i dalje je postojalo seksistički mentalitet u društvu te bi novi mentalitet morao
biti stvoren.7

Da zaključimo, možemo reći da tri faktori su bili odlucujući u dobivanju novih

prava: Industrijalizacija, Prvi i Drugi svjetski ratovi. Poslije ovog grozničavog perioda
francuske istorije žene su dobile novostečeno poštovanje i ovo poštovanje će im pomoći
do emancipacije.

5
http://www.gsara.tv/libramont/2009/janvier/janvier_4.html
6
https://history.libraries.wsu.edu/spring2016/2016/01/18/feminism-in-france/
7
https://netboardme.s3.amazonaws.com/published/1790/files/9ece799df02703463310731563b4c6cd.pdf
str22

5
 Feministički pisci i književnost 20-og stoljeća
Protofeminizam i François Pouillon de la Barre;

Prije pojave feminizma tokom Francuske Revolucije tu je bilo već tkv.

protofeminizam čiji su pisci pisali o emancipaciji žena. Jedan od njih je zapravo
muškarac po imenu Fraçois Poullain de la Barre rođen 1647 godine u Parizu a umro
1725 godine u Ženevi. Bio je Kartuzijac, što znači da je bio sljedbenik Descartesa, i
feministički filozof. On je također bio teolog i svećanik. On je koristio Descartesove
principe da denuncira nepravdu i nejednakost među ženama te je napisao mnoge
tekstove o socijalnoj filozofiji. U 1973 godine on je objavio knjigu ' De l'egalite de deux
sexe: Un discour moral et physique' u kojem se može vidjeti važnost poništavanja
predrasuda u sebe. 8

Bilo je puno feminističkih pisaca u 20-om stoljeću u francuskoj i ne možemo

svakog spomenuti već ćemo samo preći preko pojedinih koji su imali manji ili veći
utjecaj na emancipaciju žena a počinjemo od manje poznatih:

Agnes Desarthe: rođena 3 maja 1966 godine u Parizu. Ona je prevodilac i pisac knjiga
za djecu i za odrasle. Neke od njenih poznatijih knjiga su: Un Secret sans importance,
koja je knjiga o raznim zanimanjima pojedinih ljudi i njihovih društvenih pozadina, dalje
imamo Mangez-moi, Cinq photos de ma femme, Quelques minutes de bonheur absolu,
Les bonnes intentions, Dans la huit brune et Une partie de chasse.9

Marie-Jo Bonnet: rođena 1949 godine je francuski pisac ženske historije, historiju
umjetnosti i historiju lezbejstva. Njena poznata teza o feminizmu je 'les relations
amoureuses entre les femmes du 16ieme et 20ieme siecles' koje po svom nazivu je teza
ženske seksualnosti kroz stoljeća. Neka od njenih ostalih djela su: Un choix sans
equivoque, Les Femmes dans L'art, Les Femmes artistes dans les avant-gardes, Histoire
de l'emancipation des femmes et 'Qu'est-ce qu'une femme desire quand elle desire une
femme?' 10

Chantal Montellier: rođena 1 august 1947 godine u Boutheonu. Ona je francuski pisac
stripova, karikaturista, pisac romana i slikar. Ona je prvi ženski karikaturista u
Francuskkoj i ona se smatra kao pionir u tom području. Iako ona nije direktno utjecala
emancipaciju žena bitno je nju spomenuti jer ona je ipak prva svoje vrste. Ona je među
rijetkim ženskim piscima stripova koja je potvrdila njeno angažovanje u feminizmu i
nastavlja tako do danas. Neki od njenih romana čine: Les Vies et les morts de Cleo
Stinner, La Dingue aux marrons TGV, Conversations ferroviaires i Voyages au bout de la
crise. Medutim ona je mnogo vise poznata kao pisac stripova, a samo da nabrojimo neki:

8
https://plato.stanford.edu/entries/francois-barre/#Fem
9
http://www.agnesdesarthe.com/index.htm
10
https://fr.wikipedia.org/wiki/Marie-Jo_Bonnet

6
Les Humanoides associes, The Trial, after Kafka, Julie Bristol, Andy Gang, La Toilette et
Social Fiction.11

Luce Irigaray: rođena 3 maj 1930 je belgijsko-francuska feminista, filozof,

psiholingvista, psihoanalitičar i kulturološki teoretičar. Ona je poznata po njonom djelu
Speculum d'autre femme (1974) i Le Sexe qui n'est pas un (1977). U Le Sexe qui n'est
pas un ima rasprava o psihoanalizi, uključujući rasprave o Lacanova djela. Ona nastavlja
komentarisati političku ekonomiju, oslanjajući se na strukturalističke pisce poput Levi-
Strauss. Irigaray tvrdi da falička ekonomija stavlja ženu pored znakova i novca, pošto
svaka vrsta razmjena se vode isključivo između muškarcima.12

Élisabeth Badinther: rođena Bleustein-Blanchen 3 marta 1944 u Boulonge-Billancourt

je francuski filozof, pisac, historicar i jedna od najbogatiji žena u francuskoj. Ona je
vlasnik firme Publicis Groupe. Ona je odrasla u porodicu čije su roditelji vjerovali u
jednakost polova. Ona je kasnije utjecana od djela Simone de Beauvoir Drugi Pol, ta je
knjiga drastički promijenila način koja ona vidi svijet. Ona je napisala njenu prvu knjigu
L'Amour en plus u 1980 godine i istrazava da li majcinska ljubav specifično prirodni
instinkt ili je to indoktrinirani instinkt koji nastaje pod utjecajem društva na ženu i gdje
je očekivano od nje da pokazuje majčinsku ljubav. Njeno iduće kritičko djelo je L'un est
L'autre, 1987 godine u kojoj Elisabeth govori o komplementarnostima muški i ženski
osobina u polnim identitetama i konflikti koji nastaju kada ti komplementarnosti su
podloženi represiji. Badinter zaključuje da nova epoha polnih sličnosti ce promijeniti
pogled na polnim identitetama i nastat će nova revolucija moralnih vrijednosti. I najzad
njena teza La Fausse route, 2003, istrazuje eksploataciju žena od modernih francuskih
feminista. A tu su i ostala njena djela: Les Passions intellectuelles 1,2 i 3 knjiga, Les
Goncourts: 'Romanciers et historiens des femmes' i Le Pouvoir au feminin.13

Olivia Cattan: rođen 1957 u Parizu, je među modernijim feminista i više dio trečeg
talasa feminizma. Ona je poznata žurnalistkinja i pisac nekoliko knjiga and presjednica
feministicke organizacije ' Paroles de femmes' koja je ona uspostavila. Njeni prioriteti
što se ženskih prava tiče su više praktični nego simbolični. Stvorila je Pacte feminin da se
stvore političke i društvene mjere da se poboljša stanje žena u društvu. Neki od njenih
djela čine: 'Deux femmes en colere i 'La femme, la Republique i Le Bon Dieu.'14

Zineb El-Rhazoui: rođena 1982 godine. Zineb je francuska žurnalistkinja morokanskog

podrijekla. Ona je pisac rubrika za satirički časopis 'Charlie Hebdo.' Ona je dio trečeg
talasa feminizma i taj je talas feminizma poznat za svoje kritiziranje isamističkih običaja
u francuskoj. Zineb je tvrdila da je izraz Islamophobia prvo nastalo u Iranu, prije
nekoliko decenija da se zustavi kritiziranja vlade te države.15

11
http://www.montellier.org/
12
http://www.iep.utm.edu/irigaray/
13
https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89lisabeth_Badinter
14
https://www.oliviacattan.fr/qui-suis-je/
15
https://en.wikipedia.org/wiki/Zineb_El_Rhazoui

7
Christine Delphy: rođena 1941 je francuski sociolog, feminista, pisac i teoretičar. Ona je
suosnivač pokreta 'Mouvement de Liberation des Femmes' 1970 godine i dnevnik
Nouvelles questions feministes sa Simone de Beauvoirom u 1981 godini. Delphy je
pionir materijalističkog feminizma, koristeći materijalistički pristup prema polnim
vezama. Delphy analizira nejednakosti među muškarcima i ženama ukorijenjeno u
materijalističkom ekonomskom bazom, specifično domaći odnosi proizvodnje. Ova
revizija Marksizma je stavila u pitanje postojanja kapitalističke klase. Za Delphy pol je
pozicija u načinu proizvodnje, tj. domaći rad. Tako je zaključila da najveća prepreka
ženama nije kapitalizam već patrijarhija. Ona je također stvorila analizu da pol prethodi
seks. Njena teorija pretstavlja obilježje u procesu denaturalizaciji seksa, sto oznaćava
pol.16

Anti-esencijalizam Christinea Delphya i 'francuski feminizam'

Delphy se uvijek suprostavljala biološkom esencijalističkom pogledu pola, tj. da

se biće ne mijenja, čak i kada dolazi iz ženskog pokreta. Ona je također kritizirala ono što
je ona zvala francuski feminizam; ona smatra da većina feminista su protiv ideje
esencijalizma te da vrlo malo broj njih podržavaju 'francuski feminizam' u SAD-u. Za
Delphy američki izum francuskog feminizma imao je politički cilj, prihvatanju ideje
esencijalizma među anglo-američkim feminista, pretpostavlejno je da ako francuskinje
razmišljaju na takav način one bi to poštovale i prihvatile.

Sve ove ideje su razrađene u mnogim člancima u 1970, 1980 te 1990-im

godinama u Questions feministes i Nouvelles questions feministes i objavljene su u
sljedećim knjigama: L'Ennemi principal, prva knjiga, L'Economie politique du Patriarcat
i L'Ennemi principal, druga knjiga: Penser le genre (2001).17

Michelle Perrot i Georges Duby

Spimnjemo ih zajedno jer su oni zajedno napisali poznatih pet tomova o historiju
žena u zapadnom svijet,(Histoire des femmes en Occident) to su pet sljedeći tomova:
Histoires des femmes en Occident: L'Antiquite, tome 1; Histoire des femmes en Occident:
Le Moyen Age, tome 2; Histoires des femmes en Occident: XVIe siecle - XVIIIe siecle,
tome 3; Histoires des femmes en Occident: Le XIXe siecle, tome 4; Histoires des femmes
en Occident: Le XXe siecle.18

16
https://fr.wikipedia.org/wiki/Christine_Delphy
17
https://jenesuispasfeministemais.wordpress.com/eng/who-is-christine-delphy/
18
http://www.hup.harvard.edu/collection.php?cpk=1113

8
Histoires des femmes en Occident: L'Antiquité:

Pisci o ovom periodu se oslanjaju na širok spektar izvora uključujući grčke

nadgrobne spomenike, uzori po podovima, svicima, crtežima na vaze, itd da ilustriraju
kako se uloga žena mijenjalo u ovoj eri. Oni govore o odnosima između oba pola.

Histoire des femmes en Occident: Le Moyen Âge:

Drugi tom se oslanja na bezbroj izvora čak i o tragovima zupčaste kolijevke jedne
srednovijekovne kuće do drevne ilustracija Have. Ovaj tom je sastavljen pomoću 12
poznatih historičara da razmotre sliku žene u očima muškaraca toga vremena, njihove
uloge u drustvu, i njihova iskustva od pada istočnog rimskog carstva do kraja kasnog
srednjeg vijeka.

Histoires des femmes en Occident: XVIe siecle - XVIIIe siècle:

Ovaj tom oslikava jako detaljnu sliku žene u ranoj modernoj Europi, razmatrajući
ih u kontekstu rada, vjenčanja i porodice.

Histoires des femmes en Occident: Le XIXe siècle:

Četvrti tom polazi od nastanka feminizma tokom Revolucije do Prvog Svjetskog

rata. Daje nam vibrantnu sliku buržoasnog stoljeća, dinamičan i ekspanzičan, u koje je
uloga žena u kući bio represivan, čak iako su nove ekonomske prilike nju vukle iz kuće.

Histoires des femmes en Occident: Le XXe siècle:

Napokon peti tom u historiju žene nas vodi do novog identiteta za žena u
dvadesetom stoljeću. Ovo djelo nas dovodi do stanje žena u današjem periodu,
stavljajući ga u kontekstu novih događaja i ozbilnih društvenih pomaka koji su označile
našu eru.

Hélène Cixous

9
 Hélène Cixous je rođena 5 jun 1937 godine u Oranu, Alžir. Ona je profesor,
francuski feminista, pisac, poeta, dramaturg, filozof, kritičar književnosti i retoričarka.
Cixous je poznata po svom članku 'Smiijeh Meduze', što je nju uspostavilo među
najranijim misliocima poststrukturalističkoj feminističkoj teoriji. Ona je osnovala prvi
centar za feminističke studije na Evropskom Univerzitetu u Centre Universitaire de
Vincennes Univerziteta u Parizu. Među mnogim njenim uzorima ili ljudi koji su utjecali
na njen način razmisljanja spadaju: Sigmund Freud, Jaques Lacan, Arthur Rimbaud i
Jacques Derrida, koji je ujedno bio njen cjeloživotni prijatelj. Ona je bila naročito kritična
pre Sigmund Freudov Edipov Kompleks, što tvrdi da zbog uloga koje su date raznim
polovima i zbog polnog identiteta stvorilo se različita pravca razvoja za djevojke i
dječake. 19

Smijeh Meduze

Smijeh Meduze je esej od dvadeset stranica u kojem Cixous izdaje ultimatum

ženama gdje one trebaju ili čitati i ostati nemoćne u svojim tijelama od strane jezika koji
im ne dozvoljava da se izražavaju, ili one mogu koristite svoja tijela kao sredstvo za
komuniciranje. Ona uvodi novi način pisanja, Ecriture feminine (žensko pisanje):

''...Ja pišem žensko; žene moraju pisati žensko...''20

Ona kaže da ona pokušava da se žene oslobode od pravila govora koja se nalaze u
patrijarhnim sistemima. Ona tvrdi da Ecriture feminine dozvoljava ženama da iznose
svoje potrebe gradeći samostalno pripovijedanje i sopstveni identitet. Ovaj esej je
situiran u historiju feminističkih razgovora koji su razdvajale žene na osnovu autorstva.
Smijeh Meduze iznosi ovakvu retoriku, pišući o individualitetu i tražeci od žena da
koriste pisanje i tijelo kao izvori moći i inspiracije. Cixous koristi izraz 'Antiljubav' da
definiše njeno razumijevanje sistemičke represije žena od patrijarhnih ljudi.

''...Oni su napravili ženu antinarcisizam! Naryisizam koji voli samo za sebe za ono
što žene nemaju! Oni su stvorili neslavnu logiku antiljubavi!...''21

19
https://jwa.org/encyclopedia/article/cixous-helene
20
https://artandobjecthood.files.wordpress.com/2012/06/cixous_the_laugh_of_the_medusa.pdf str. 3

10
 Ova ideja proganja žene, definivši ih na određen način te ljudi koji mrze žene
vjeruju čini ženski rod kao podređeni pol. Cixous naređuje ženama da se fokusiraju na
indivudualnost, naročito individualnost tijela i da piše da se ponovo definiše
samoizražavanje u kontekstu njene historije i pripovijesti. Ovaj esej ukljućuje argument
da je pisanje alat koja žena treba koristiti da sebe odbrani i da bi postigle slobodu koja
im je u prošlosti bilo odbijeno. "Smijeh Meduze" poziva na tkv. "féminine mode" (ženski
način) pisanja koje Cixous naziva "bijelo mastilo" i 'Ecriture féminine' u eseju. Cixous
piše tekst koristeći ove elemente ovog načina pisanja te dodaje književne aluzije. Ona
upućuje žene da koriste pisanje kao sredstvo ovlasti. Ona iznosi ovu poruku koristeci
konverzacioni dijalog u koje ona upućuje svoje citaoce direktno. Ona nagovara da njeni
citaoci pišu koristeći puno konverzacionih iskaza poput:

"...pisanje za tebe, tvoje tijelo mora biti čuveno..."22

Cixous ponavlja u njenoj poruci da žene trabaju pisati za sebe koristeći svoje
tijelo da bi ostvarile svoje autorstvo. Radeći to ona razlikuje distinkcije između teorije i
prakse dodajući feministicku retoriku. "Smijeh Meduze" je uspješno djelo koje koristi stil
pisanja koje dozvoljava da žene ostvare svoje autorstvo te da bi dostigle veći autoritet
jer se žena treba oslanjati na sebe, na svoj nacin pisanja i njeno tijelo da bi eliminisala
represivne učinke patrijarhije nad društvom, pisanjem i retorikom.

Ovaj esej također kritizuje logocentrizma i falogocentrizma, Cixous pokušava da

poništi svaku distinkciju maskulanizma ili muškog razuma koji se veže sa retorikom.
Cixous je dosta bila pod utjecajem Jacques Derridovih ideja dok je kritizirala te ideje.
Ovaj esej također odbacuje mnoge vrste esencijalizma koji su i dalje bile prisutne u
anglo-američkom feminizmu, slično poput anti-esencijalističke retorike Christine
Delphya, te da se širom svijeta prihvati polimorfne perverzije, biseksualnost, sto su
kasnije postali dio tkzv. 'queer teorije.'23

Hélène Cixous je bila antinarcisistkinja, tj. specifična vrsta narcisističnog

karaktera gdje umjesto uveličavanje svog ega mi ograničavamo njegov doseg (ega) a da
se ne umanjuje iznos samostalnog ulaganja. I najzad nekoliko njenih ostala djela: "Le
Prenom de Dieu" (1967), "L'Exil de James Joyce ou l'art de remplacement" (1969),
"Prénoms de personne" (1974), "Entre l'écriture" (1977).24

21
https://artandobjecthood.files.wordpress.com/2012/06/cixous_the_laugh_of_the_medusa.pdf str. 4
22
https://artandobjecthood.files.wordpress.com/2012/06/cixous_the_laugh_of_the_medusa.pdf str. 6
23
https://en.wikipedia.org/wiki/Phallocentrism
24
https://en.wikipedia.org/wiki/Antinarcissism

11
 L'Écriture féminine
L'Écriture féminine (žensko pisanje) je izraz koji je ismislila Hélène Cixous u
"Smijeh Meduze" . Koristeći Lanaove ideje da je struktura jezika centriran oko falusa te
da je jezik unutar "Simboličkog Reda", tj. jedna psihoanalitična teorija Jacquesa Lacana,
reprezentativan, gdje jedan označitelj je povezan jednim označenom. Cixous tvrdi da
pozicija subjekta "žene" ili "žensko" je na marginama Simboličkog Reda i dakle dirigovan
od falusa. Ona ove ideje dobiva od Lacana i Freuda, i psihoanalitičkog koncepta da su
žena karakterizirane kao "nedostatak", tj. nedostatak "muškog polnog organa." Jedna od
posljedica, u Freudovom pogledu, zbog ženskog nedostatka muškog polnog organa je da
je ženskin nesvijest manje potisnuta, manje odvojena od svijesti (pošto se prijetnja
kastracije, sto stvara suzbijanja, već provedena) Cixous tvrdi za se zbog ove činjenice
žene su oduvijek bile 'drukcije' u zapanačkoj phalocentričnoj kulturi. Međutim, koristeći
Derrideove ideje igre Cixous smatra da je žena decentrirana te da može da se kreće i da
stvara. Ideja 'ženskog pisanja' potiče od Freudove ideje da su žene nerazumljive, manje
moralne, manje razumne od muškaraca; Freud je također rekao da su žene 'tamni
kontinent', i Cixous koristi to kao opravdanje žena zbog nedostatak kontrole u
falocentričnom Simboličkom Redu. 2526

Feminističko pisanje se može asocirati sa Lacanskom Realu (poststrukturalizam),

sa mačinskom tijelu, sto je zabranjeno u Simboličkom Redu. Ona asocira reprezentativno
pisanje sa Simbolickom Redu i nereprezentativno pisanje sa ženkom i mačinskim
tijelima. Feminističko pisanje ne pripada samo ženkama već Cixous tvrdi bilo ko može
pripasti poziciji potisnute 'žene' u Simboličkom Redu i pisati ženskom pisanju iz te
pozicije. Odbijavši definasanje l'ecriture feminine, jer kad bi se definisalo to bi je
ograničilo unutar logici zapadnjačkom falocentrizmu, Cixous tvrdi na kontradiktoran
način da žensko pisanje dolazi iz ženskog tijela te da muškarci mogu pisati iz te pozicije
također. Ona objašnjava žensko pisanje koristeći metafora, uključujući mlijeko, orgazme,
med i okean. Ona tvrdi da l'ecriture feminine sluzi kao dekonstruktivna sila, koja ruši
sigurnost i stabilnost falocentričkog Simboličkog Reda u polu, pisanju i seksualnost za
sve lude koji koriste jezike.27

Kao sto možemo vidjeti od svega ovoga Hélène Cixous sa njenom pletorom
kritičkih radova i knjiga zaslužuje dio podijuma u emancipaciju žena u francuskoj.

25
https://www.cla.purdue.edu/english/theory/psychoanalysis/definitions/symbolicorder.html
26
https://www.encyclopedia.com/psychology/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/symbolic-
lacan
27
https://www.encyclopedia.com/psychology/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/real-lacan

12
 Simone de Beauvoir

Simone Lucie Ernastine Marie Bertrand de Beauvoir rođena 9 Januar 1908 godine
i preminula 14 aprila 1980 godine je jedna od najutjecajnijih feminističkih pisaca svih
vremena. Ona je bila francuski pisac, intelektualac, egzistenzioni filozof, politicki
aktivista, feminista i socijalni teoretičar. Iako ona nije smatrala sebe kao filozof ona je
ipak imala značajan utjecaj na feministički egzistencionalizam i feminističku teoriju. De
Beauvoir je pisala novele, biografije, autobiografije i monografe na filozofiju, politiku i
socijalna pitanja. Ona je najbolje poznata po svojoj tezi Le Deuxieme Sexe "Drugi Pol"
(1949) sto je opširna analiza ženske represije i temeljno je djelo modernog feminizma.
Ona je također poznata po svojoj cjeloživotnoj vezi sa Francuskim filozofom Jean-Paul
Sartrom.28

Le Deuxième Sexe (Drugi Pol)

Najpoznatija knjiga Simone de Beauvoira i jedna od najutjecajnih knjiga o
feminizmu.

" Jedna se ne rodi vec postane žena..."29

Sa ovom slavnom rečenicom, De Beauvoir je istaknula ono što je danas poznato

kao polno razlikovanje, sto faktički referira na ili socijalne uloge koje zavise o polu te
osobe ili lična identifikacija sopstvenog pola što zavisi o unutarnoj svijesti polnog
identiteta. Osnovni izvor ženske represije koje De Beauvoir ističe u svom djelu je
historijska i socijalna konstrukcija, a to je pojam "drugog." De Beauvoir definiše ženu
kao drugi pol jer su žene definisane u vezi sa muškarcima. Aristotel je govorio da su žene
ženke zahvaljujući nedostatak pojedinih kvaliteta. De Beauvoir također ističe da je sveti
Toma referirao na žene kao 'nesavršeni čovjek', 'slučajno biće'.

U trečem poglavlju "Drugog Pola", De Beauvoir tvrdi da su mučkarci ženu

pretvorili u "drugo" u društvu praveći lažnu auru "misterije" oko njih.

28
http://theories.feministes.pagesperso-orange.fr/partie%204/4-III%20Simone%20de%20Beauvoir.htm
29
https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/09/1949_simone-de-beauvoir-the-second-sex.pdf str. 14

13
 ''...Svako je subjekat samo za sebe; svaki može samo da razumije sebe, iz ovog
polazišta, 'drugi' je uvijek misterija... ''30

Ona tvrdi da su muškarci koristili ovo kao izgovor da ne razumiju žene i njihove
probleme te da im se ne pruža pomoć. Ovakav seksizam se uvijek desi u društvima gdje
oni na vrhu socijalne hijerarhija ugnjetavaju one na dnu socijalne hijerarhije. Ona
spominje da se slično ugnjetavanje dešavalo i po drugim kategorijama identiteta, poput
rase, klase, i religije, ali da je to bilo naročito istaknuto u polu gdje su mužjaci pravili
stereotipe o ženama i koristili te stereotipe kao izgovor da pretvore društvo u
patrijarhiju.

Teorije knjige "Drugi Pol"

Simone de Beauvoir je bila egzistencioni filozof uz drugih filozofa , Jean-Paul

Sartreom i Albert Camus, uz njih ona je jedna od najbitinijih egzistencionih filozofa svoje
ere. Kao svaki egzistencioni filozof Simone de Beauvoir je bila zainteresovana u pitanje
individualnosti i odgovornost za razliku od odgovornosti koja je izgrađen od društva ili
norme koje su izgrađene od društva. Njena individualnost je predstavljena kao
kontekstualni element ili kao element na njen razgovor o feminizmu i ženskim
problemama. Češće viđamo da ona više koristi svoju individualnost prema kraju romana
kada razmatramo njene sugestije na kako djelovati sa diskriminacijom. Na početku ona
počinje diskusiju na dva pojma koncepsualizam i nominalizam. Najprije koncepsualizam
je pojam ili ideja da ima nešta suštinsko ili prirodno u mužjacima ili ženkama ili bilo šta
što čine tu stvar da postoji kakvo jeste. Nasuprot nominalizam više govori da ime stvari i
kategoriju kojima oni pripadaju nisu značajni opisi te da ne objašnava zasto stvari
postoje kakve jesu. 31

''...ova podjela nije oduvijek spadala u kategoriju podiele polova...''32

Što zapravo znaći da muškarci i žene su manje više isti te da nema značajne
razlike između njih i da, zapravo, dva dijela čovjećanstva što mi nazivamo muško i
žensko je samo istorijska nesreća. Dolazi iz pogodnosti ali razlikovanje u imenu ne znači
da su te stvari različite u biti. De Beauvoir bi rekla da nije dovoljno reći da su žene samo
ljudsko biće poput muškarce koje su slučajno ili arbitrano označene riječi 'žene' već da
mi trebamo priznati da su muškarci i žene itekako različiti, kao na primjer u biološkom
smislu, muškarci su najčešće fizički snažniji, itd. Iz druge perspektive jasno je da
muškarci i žene vide svijet na drukčiji način ili možda čak i drukčije uloge i ne priznavši
ove razlike je loša stvar tako da umjesto da se mi pretvaramo da su muškarci i žene
poptuno slični ili čak isti mi trebamo priznati da su različiti te onda odlučiti kako da
odgovorimo.

30
https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/09/1949_simone-de-beauvoir-the-second-sex.pdf str. 318
31
https://www.marxists.org/reference/subject/ethics/de-beauvoir/2nd-sex/introduction.htm
32
https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/09/1949_simone-de-beauvoir-the-second-sex.pdf str . 26

14
 Druga stvar što je Simone de Beauvoir mislila da je bitno istaknuti je suštinska
ideja 'drugog' za razliku od 'jednog'. Dakle, prema De Beauvoirovu koncepciju muškarac
je 'jedan' a zena je 'druga' sto znači da je ona izuzetak ili manje bitna a naročito da je ona
zavisi od 'jednog'. Jedan način na kako možemo vidjeti 'drugog' je da je 'drugi' nije jasno
defnisan po vlastitim uslovima u odnosu na 'jednog'. U jednom smislu to sve znači da
'drugi' ovisi na 'jednog' da bi postojao, tj. da su žena ovisne na muškarce. Tako da mi
prvo trebamo vidjeti muškarca kao početno stanje te onda oduzmemo od tog početnog
stanje nekoliko kvaliteta i tako dobijemo pojam žene i kako je ona podređena i ovisna na
muškarca. Simone de Beauvoir buduci da je feministički pisac je bila protiv ovih
pojmova da je žena podređena muškarcima i tvrdila bi da nema dobar razlog da mi
vidimo žene kao 'drugi' jer bi moglo biti i slučaj istorijskog razvoja da su žene početno
stanje i muškarci 'drugi' ali zbog načina na koji se istorija razvila mi imamo suprotno
stanje. Za nju oni su jednako dobri čak iako su različiti i da u razumnom društvu mi
nemamo potrebe za pojam 'jedan' ili 'drugi', mi bismo svi bili 'jedan' ili 'drugi'.

Još jedan način kako vidjeti vezu između muškarca i žene i istorijske razlike koje
su dovele do polnu ili seksisticku diskriminaciju je idea subjekta i objekta. Ideja, u ovom
slučaju, muškarci se ponašaju kao subjekti i žene su tadicionalno objekti. Razlika između
ta dva pojma je da se muškarci ili subjekti djeluju, rade dok žene ili objekti su pasivne ili
inertne. Subjekti su aktivni a objekti su pasivni da pojednostavimo.

''...bez sumnje žene su mnogo pasivniji naspram muškarce...''33

Subjekat ima preferencije i djelovanje, njihove želje su automatski validne; mi ih

vidimo kao stvari sa željama, preferencijama i ciljevima koje djeluju da zadovolje svoje
želje ili preferencije. Sa druge strane objekat nema preferencija ili ciljeva; ne djeljuje
samo, ono je korišteno od strane subjekta. Objekat igra ulogu u zadovoljavanju
preferencija i ciljeva subjektu, tj. žena pomagaju muškarcima da oni ostvare svoje ciljeve,
te da objekat (žena) ne smije imate svoje ciljeve ili preferencije.

'' ...ali pošto se seksualni čin smatra kao uslugakoja je netnuta ženi i po kojoj sse
nalaze prednosti dati njoj, logično je ignorisati njene preferencije...''34

Sve ovo želi reći da je subjekat autonoman, ima kontrolu i moć, a objekat je bez
ičeg navedenog; nema autonomije ili ovlasti nad sobom već je samo dio života subjektu
jer samo subjekat ima pravo da živi slobodan život. Ovo je bio seksitički, diskriminatorni
i tradiocionali odnos između muškarca i žene većini ljudske istorije. To je bio primjer
subjekta i objekta. Simone de Beauvoir je jasno govorila da je ovo loš način gladanja
individue da svaki pojedinac trebao bi biti subjekat, i svako bi trebao imati ovlast i pravo
da žive kako oni žele te da imaju preferencije i ciljeve i da ih mogu ostvariti.

Najzad Simone de Beauvoir preporučuje razuman način kako da vidimo iduće, De

Beauvoir smatra da feminista nije nejo što misli da su žene bolje od muškarce, feminista

33
https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/09/1949_simone-de-beauvoir-the-second-sex.pdf str. 392
34
https://uberty.org/wp-content/uploads/2015/09/1949_simone-de-beauvoir-the-second-sex.pdf str. 513

15
nije neko što misli da su muškarci loši ili zli ni na koji način, feminista nije neko što misli
da su muškarci i žene slični ili čak potpuno jednaki, već feminista je neko što misli da pol
ne bi trebalo biti prepreka da ti radiš šta želiš sa svojim životom, tijelom, poslovna
pozicija ili neka uloga druga u društvu. Simone de Beauvoir ovo izražava rekavši da
jedino što je dobro treba biti ono što osigurava slobodu i opće dobro svima. Drugim
riječima politika koja će ojačati kontretne prilike svima nezavisno o njegovoj rasi, religiji,
polu, nacionalnom pripadnost, itd, te da oni djeluju kako njima odgovara. Dakle jedino
politika i zakoni koji nam omogućavaju da djelujemo na svoj soptven način kao individue
sa željama. to su jedini zakoni koji bi Simone de Beauvoir vidjela kao dobri i pravedni.
Jedino u društvu u kojem je svako autonoman, slobosan i gdje svako ima ovlasti nad
svojim životom te da svako odluči šta je dobro za njega ili za nju ili da budu skim žele
nezavisno o polu. Takvo društvo u očima Simone de Beauvoir se može smatrati kao
pravo feminističko društvo. 35

Da zaključimo djelo Simone de Beauvoir "Drugi Pol" je namijenjen da se raybiju

diskriminatorne opise žena u društvu i da nam da novi pogled na ulozi žene u društvu i
kako da izgradimo svoja društva da bismo osigurali slobodan i autonoman život za oba
pola.

Feministički egzistencionizam
Feminizam je skupina pokreta čiji je cilj uspostavljanje, definisanje i odbrana
jedankih političkih, ekonomskih i socijalnih prava ženama.

Egzistencionizam je filozofski i kulturološki pokret što govori da početak

filozofskog razmišljanja mora biti individua i iskustva individue, takvo moralno i naučno
razmišljanje zajedno nije dovoljno za razumijevanje svu ljudsku egzistenciju te da je
potreban novi sklop kategorija čije norme potiču iz autentičnosti su nužne da se
razumije ljudsko postojanje. Autentičnost u kontekstu egzistencionizma je da se
prepozna odgovornost koju mi imamo za našu sopstvenu egzistenciju. Ova filozofija
analizira odnose između individue i stvari ili ljudska bića i kako oni ograničavaju naše
odluke.

Egzistencijalistički feministi ističu koncept poput slobode, interpersonalne veze i

iskustva življenja izvan ljudskog tijela. Oni cijene kapacitet za radikalne promjene ali
znaju da pojedini fakori poput samoobmana i stres koji je prouzrokovan od promjena
može usporiti sve. Mnogi su posvećeni u otkrivanju i podrivanju polnih uloga koje su im
date od strane društva i kulturoloških konstrukti što ograničava samoizražavanje žene
te kritikuju poststrukturalističke feministe koji negiranju bilo kakvo intrinziču slobodu
individualnoj ženi. Žena koja pravi razumne odluke u vezi sa njenim načinom života i

35
https://feministtalk.wordpress.com/2012/03/22/simone-de-beauvoir-existentialist-feminism-and-the-
second-sex/

16
pati od tjeskobe asociran sa slobodom, izolacijom ili neprilagođenosti ali ipak ostaje
slobodna, pokazuje načela egzistencionizma. De Beauvoirovo djelo Drugi Pol je nama
stvorio vokabular za analiziranje društvenih konstrukcija poput ženstvenost i struktura
za kritiziranje ovakvih konstrukcija ženstvenosti i strukture za kritiziranje konstrukcija
koji su se koristile ka alat za liberalizaciju. Takve patrijarhne konstrukcije su koristile
seksualnu različitost da bi lišile žene od svojih intrinzičnih sloboda.36

Treči talas feminizma

Treči talas feminizma počinje negdje između 1990 i 2000 godine i traje do danas.
Historičari ne znaju tačno kada je drugi talas prešao u treči talas, sve što znamo je da
treči talas se uglavnom fokusira na sličnim događajima kao u prethodnom periodu ali
samo sa mali više istaknuća na elemente postkolonialističkom kritiziranju, racizmu i
kritiziranje pojedinih aspekata Islama poput nošenje hidžaba, itd. Uzroci trečeg talasa
djelimično se zasniva na argumente o untarnoj dinamici feminizma. Unutarne dinamike
se referirajuna trenutak kada se drugi talas završsavao i osječaj stvaranja trečeg talasa,
kroz promjene nove generacije, i uzori feminističke politike i feminističko teoriziranje.
Nova generacija mladih dame dok su se udaljavale sebe od asociranja sa drugog talasa i
isticale drukčije perspektive i ciljeve. Ipak one su očekivale polnu jednakost u edukaciji,
porodicu i na radnim mjestima. Mlade dame, mnoge ne nazivaju sebe feministe više,
također razvijaju druga feministička pitanja i zabrinutosti vezane za diskriminacijom i
nejednakost između muškarca i žene. Neke feminističke rasprave trečeg talasa o rasizmu
su često jako suptilne, na primjer nova zabrana prostitucije je bio uspostavljen jer bi bilo
dosta nasilnih napada počevši od prostitucije, međutim mnoge feministkinje smatraju da
je ovo racizam jer većina prostitutki su porijeklom iz istočne Europe i Afrike. U drugim
slučajevima ima onih koji bi često govorile o islamu, a naročito o hidžabu koji bi mnoge
muslimanke morale nosati zbog religioznih razloga te one muslimanke kojima je
zabranjeno pravo na školovanje zbog toga.37

36
http://www.wikiwand.com/en/Feminist_existentialism
37
https://fr.wikipedia.org/wiki/Troisi%C3%A8me_vague_f%C3%A9ministe

17
 Dalje u 2000 godine neke feminističke grupe poput 'Ni putes, ni soumises' (Niti
kurve, niti pokorne) odrekle su se povečanju utjecaj islamskog ekstremizma u
siromašnim pregrađima of velikih migranskih populacija, tvrdeći da će muslimanke
morati nositi hidžabe, napustiti školu i rano se udavati.

Danas je edukacija za žene uglavnom potpuno slobodna širom razvijenog svijeta,

žene sada mogu jednako lahko doći do univerzitetske diplome kao što mogu muškarci ali
i dalje postoje mnoge mane i problemi koji se moraju riješiti, kao na primjer i sa
univerzitetskom diplomom žene su 12% manje plaćene u odnosu na muškarce, mada
mnogi ekonomisti ističu činjenicu da su muškarci više plaćeni jer rade mnogo
produktivnije poslove poput inžinjering dok žene se više bave otpuštenijim poslovima sa
manje fizičkog rada.

Ostale teorije feminizma

Esencijalizam

Pojam esencijalizam referira na svaki entitet koji ima skup osobina koje su
potrebne svom identitu i funkciji. Kada se referira na polu naziva se polni esencijalizam,
tj. da ima nekoliko univerzalnih, urođenih, bioloških ili psiholoških karakteristika polu
koje su korijen primiječenih razlika u ponašanju muškaraca i žena. Prva alternativna
teorija za ovu ideju je nastala tek sredinom 20-og stoljeća od poznatog egzistencionog
filozofa Simone de Beauvoir. Ona opisuje polno razlikovanje kao društveni konstrukt, a
naročito da porijeklo polno razlikovanje nije urođeno već naučeno od interakcije u
društvu. Dvije teorije polnog esencijalizma u području feminizma, filozofije i sociologije
koje su ponekad jedaki i istaknute u lokalnoj i nacionalnoj politici. Glavna alternativa
polnog esencijalizma je teorija da je pol izgrađena od strane društva. Socijalni
konstrukcionizam vide pol kao izgrađenu i pod utjecajem društva i kulture te da uloge
prepisane toj osobi su postale obićaj ili standard po kojem je taj pol procijenjen.38

Transfeminizam

Transfeminizam je pokret koje su počele trans žene koje vide svoje liberalizaciju
suštinski povezanu za liberalizaciju svih žena. Trans subjektivnost osporava binarnost
polnog esencijalizma jer remeti teksimonije pola i ovo stvara otpornost u ženske studije,
Ova nauka je zavisila istorijski na fiksnost polova.39

38
https://en.wikipedia.org/wiki/Essentialism
39
http://eminism.org/readings/pdf-rdg/tfmanifesto.pdf

18
Poststrukturalizam

Poststrukturalizam označava oblast kritičkih praksi koje ne mogu biti sabrane,

dakle ispituje formativna i isklučiva moć polnih razlika. Feministički poststrukturalizam
ne označava poziciju iz koje neko radi već daje nam set alata i pojmovi koji su ponovo
korištene i preispitane te su izložene kao strateški efekti i podvrgnuti kritičkom
premještanju.

Ginocentrizam

Ginocentrizam je još jedna teorija feminizma koju vrijedi spomenuti. To je pojam

koji je nastao 1970 od Elaine-e Showaltera da definisu novi literarni projekat namijenjen
za izgradnju novi ženski okvir za analizu žensku kjiževnost. Iz ginocentrizma je nastao
novi model na osnovu proučavanja ženskog iskustva šireći istorijsku studiju ženskih
pisaca, da se zatim zamijene muške uzore literarnog stvaranja te da se istraži
neistraženo u ranijoj kritiziranje književnosti. Žene poput Simone de Beauvoir su već
pregledavale i procjenjivale ženski imidž u književnost i feministi drugo talasa
feminizma su već istražile falocentrizam, tj. da je muški polni organ centralni element u
organizovanju društva, i seksizam, tj. diskriminacija drugog pola, kroz žensko čitanje
muških autora.

Ginocentrizam je stvoren kao druga faza u feminističko kritiziranje što se

fokusiralo na ispitivanje ženskog autorstva, žensko iskustvo i ideologiju, i historiju i
razvoj ženskog književne tradicije.40

Zaključak
Poslije nekoliko stoljeća pisanja i čitanja žene su ostvarile svoja prava i osvojile
svoju slobodu ne koristeći mača već olovku kao što je Voltaire rekao: ' olovke je moćnija
od mača' . U ovom slučaju to se upravo i desilo žene u francuskoj su sa pisanjem,
koristeći naučne teorije i razumom dobile svoju zasluženu emancipaciju. Naravno još
nije sve završeno feminizam i dalje traje, ima još dijelova svijeta gdje su žene itekako
podređene muškarcima te su objekti u svojim društvima. U državama koje imaju polnu
jednakost standard života je često i veći jer u državama gdje žene ne mogu se obrazovati,
pisati, raditi, itd. ta država često zaustaje jer ne koriste pola svoje populacije koje je
sposobno da radi i da doprinosi u dobrobit cijelog društva. Ima mnogih koji korumpiraju
riječ feminizam danas i umjesto da se bore za jednaka prava u društvu između žene i
muškarca one traže apsurdne propozicije te da žele vidjeti muškarca kao objekti
društva. Takvi su ljudi više seksisti samo ovaj put više protiv muškaraca, takve ljude
nazivamo 'feminacisti' od riječi feminizam i nacizam.

40
https://en.wikipedia.org/wiki/Gynocentrism

19
 Literatura

Simone de Beauvoir, The Second Sex, (1949), Vintage Books, New York

Helene Cixous, The Laugh of the Medusa, (1976), Signs, Univerity of Chicago

Michel Perrot, Georges Duby, History of Women in the West; tom 1,2,3,4,5 (1990-
1991)

Luce Irigaray, The Sex Which is Not One (1977), Cornell University Press, New
York

Maria Nengeh Mensah, Dialogues sur la troisième vague féministe (2005), Éditions
du remue-ménage

20