1

 ΣΟ ΒΟΗΘΗΣΙΚΟ ΡΗΜΑ
sum, fui, -, esse

Οριστική
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλ.
sum eram ero fui fueram fuero
es eras eris fuisti fueras fueris
est erat erit fuit fuerat fuerit
sumus eramus erimus fuimus fueramus fuerimus
estis eratis eritis fuistis fueratis fueritis
sunt erant erunt fuerunt/-ere fuerant fuerint

Τποτακτική
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
sim essem futurus, -a, -um sim fuerim fuissem
sis esses futurus, -a, -um sis fueris fuisses
sit esset futurus, -a, -um sit fuerit fuisset
simus essemus futuri, -ae, -a simus fuerimus fuissemus
sitis essetis futuri, -ae, -a, -um sitisfueritis fuissetis
sint essent futuri, -ae, -a, -um sintfuerint fuissent

Προστακτική
Ενεστώτας Μέλλοντας
- -
es esto
- esto
- -
este estote
- sunto
-

Απαρέμφατο - Μετοχή
Απαρέμφατο ενεστώτα: esse
Απαρέμφατο μέλλοντα: futurum, -am, -um esse ή fore
futuros, -as, -a esse ή fore
Απαρέμφατο παρακειμένου: fuisse
Μετοχή ενεστώτα: (sens)
Μετοχή μέλλοντα: futurus, -a, -um
΢ουπίνο: -
Γερούνδιο: -
Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις
o Αν και το ρήμα δεν διαθέτει σουπίνο, παρόλα αυτά σχηματίζει μετοχή Μέλλοντα
futurus,-a,-um (άρα και τους τύπους που προέρχονται από αυτήν)
o Το es, β΄ ενικό της Προστακτικής του Ενεστώτα του sum (μαζί με τα dico, duco, facio,
fero> dic, duc, fac, fer) είναι οι μόνοι συμφωνόληκτοι τύποι του β΄ ενικού της ενεργητικής
Προστακτικής του Ενεστώτα
o Η μετοχή του Ενεστώτα δεν απαντάται (γι’ αυτό και η ύπαρξη της ιδιόμορφης
αφαιρετικής απόλυτης) παρά μόνο στα σύνθετα absens (21) και praesens (31)
o Το ρήμα δεν διαθέτει σουπίνο και γερούνδιο.
 2
 ΟΙ 4 ΢ΤΖΤΓΙΕ΢ ΣΩΝ ΡΗΜΑΣΩΝ

amo, amavi, amatum, amare

deleo, delevi, deletum, delēre
lego, legi, lectum, legĕre
audio, audivi, auditum, audire

Παρατηρήσεις:
α) Οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων δίνονται πάντα στην ενεργητική φωνή, εκτός βέβαια των
αποθετικών.

β) Οι αρχικοί χρόνοι αποτελούνται από:

- τον Ενεστώτα, από το θέμα του οποίου σχηματίζονται και ο Παρατατικός και ο Μέλλοντας,
- τον Παρακείμενο, από το θέμα του οποίου σχηματίζονται και ο Τπερσυντέλικος και ο
΢υντελεσμένος Μέλλοντας,
- το Σουπίνο, από το θέμα του οποίου σχηματίζονται οι μετοχές του Μέλλοντα και του
Παρακειμένου και ό,τι προέρχεται από αυτές, όπως η Τποτακτική και το Απαρέμφατο του
ενεργητικού Μέλλοντα, η Οριστική, η Τποτακτική και τα Απαρέμφατα των παθητικών
συντελικών χρόνων
- και τέλος το Απαρέμφατο Ενεστώτα, που δηλώνει τη συζυγία του ρήματος.

γ) Οι ονοματικοί τύποι της ενεργητικής φωνής είναι: το απαρέμφατο, η μετοχή, το σουπίνο και
το γερούνδιο.
Οι ονοματικοί τύποι της παθητικής φωνής είναι: το απαρέμφατο, η μετοχή και το γερουνδιακό.
Οι ονοματικοί τύποι των αποθετικών και ημιαποθετικών ρημάτων είναι: το απαρέμφατο, η
μετοχή, το σουπίνο, το γερούνδιο και το γερουνδιακό.
 3
Ενεργητική φωνή
Α΄ συζυγία

Οριστική

Συντελ.
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Μέλλοντας

amo amabam amabo amavi amaveram amavero

amas amabas amabis amavisti amaveras amaveris
amat amabat amabit amavit amaverat amaverit
amamus amabamus amabimus amavimus amaveramus amaverimus
amatis amabatis amabitis amavistis amaveratis amaveritis
amant amabant amabunt amaverunt/ amaverant amaverint
amavere

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

amem amarem amaturus, -a, -um sim amaverim amavissem

ames amares amaturus, -a, -um sis amaveris amavisses
amet amaret amaturus, -a, -um sit amaverit amavisset
amemus amaremus amaturi, -ae, -a simus amaverimus amavissemus
ametis amaretis amaturi, -ae, -a sitis amaveritis amavissetis
ament amarent amaturi, -ae, -a sint amaverint amavissent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: amare
- - Μέλλοντας: amaturum, -am, -um esse
ama amato amaturos, -as, -a esse
- amato Παρακείμενος amavisse
- -
amate amatote Μετοχή
- amanto Ενεστώτας: amans -ntis
Μέλλοντας: amaturus, -a, -um
Γερούνδιο: amandi ΢ουπίνο: amatum
amando amatu
amandum
amando

΢ημείωση: Προσέχουμε τους αρχικούς χρόνους των ακόλουθων ρημάτων τα οποία ανήκουν
στην α΄συζυγία:
insto, institi, - , instare (40)
do, dedi, datum, dare (48),
όταν όμως απαντά ως σύνθετο με μονοσύλλαβη πρόθεση είναι 3ης συζυγίας
π.χ. condo, condidi, conditum, condĕre (3) = κτίζω (10)
reseco, resecui, resectum, resecare (49)
 4
B΄ συζυγία

Οριστική

Συντελ.
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Μέλλοντας

deleo delebam delebo delevi deleveram delevero

deles delebas delebis delevisti deleveras deleveris
delet delebat delebit delevit deleverat deleverit
delemus delebamus delebimus delevimus deleveramus deleverimus
deletis delebatis delebitis delevistis deleveratis deleveritis
delent delebant delebunt deleverunt/ deleverant deleverint
delevere

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

deleam delerem deleturus, -a, -um sim deleverim delevissem

deleas deleres deleturus, -a, -um sis deleveris delevisses
deleat deleret deleturus, -a, -um sit deleverit delevisset
deleamus deleremus deleturi, -ae, -a simus deleverimus delevissemus
deleatis deleretis deleturi, -ae, -a sitis deleveritis delevissetis
deleant delerent deleturi, -ae, -a sint deleverint delevissent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: delere
- - Μέλλοντας: deleturum, -am, -um esse
deleturos, -as, -a esse
dele deleto Παρακείμενος: delevisse
- deleto
- - Μετοχή
delete deletote Ενεστώτας: delens -ntis
- delento Μέλλοντας: deleturus, -a, -um

Γερούνδιο: delendi, delendo, delendum, delendo

΢ουπίνο: deletum, deletu
 5
Γ΄ συζυγία

Οριστική

Συντελ.
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Μέλλοντας

lego legebam legam legeram legero

lēgi
legis legebas leges legeras legeris
legisti
legit legebat leget legerat legerit
legit
legimus legebamus legemus legeramus legerimus
legimus
legitis legebatis legetis legeratis legeritis
legistis
legunt legebant legent legerant legerint
legerunt/ legere

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

legam legerem lecturus, -a, -um sim legerim legissem

legas legeres lecturus, -a, -um sis legeris legisses
legat legeret lecturus, -a, -um sit legerit legisset
legamus legeremus lecturi, -ae, -a simus legerimus legissemus
legatis legeretis lecturi, -ae, -a sitis legeritis legissetis
legant legerent lecturi, -ae, -a sint legerint legissent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: legĕre
- - Μέλλοντας: lecturum, -am, -um esse
lecturos, -as, -a esse
lege legito Παρακείμενος: legisse
- legito
- - Μετοχή
legite legitote Ενεστώτας: legens -ntis
- legunto Μέλλοντας: lecturus, -a, -um

Γερούνδιο: legendi, legendo, legendum, legendo

΢ουπίνο: lectum, lectu

΢ημείωση: Από τα σύνθετα του -lego, μόνο τα perlego (45) και deligo σχηματίζουν Παρακείμενο σε -legi.
Όλα τα άλλα σε -lexi. π.χ. perlegi αλλά intellexi
 6
Δ΄ συζυγία

Οριστική

Συντελ.
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Μέλλοντας

audio audiebam audiam audivi audiveram audivero

audis audiebas audies audivisti audiveras audiveris
audit audiebat audiet audivit audiverat audiverit
audimus audiebamus audiemus audivimus audiveramus audiverimus
auditis audiebatis audietis audivistis audiveratis audiveritis
audiunt audiebant audient audiverunt/ audiverant audiverint
audivere

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

audiam audirem auditurus, -a, -um sim audiverim audivissem

audias audires auditurus, -a, -um sis audiveris audivisses
audiat audiret auditurus, -a, -um sit audiverit audivisset
audiamus audiremus audituri, -ae, -a simus audiverimus audivissemus
audiatis audiretis audituri, -ae, -a sitis audiveritis audivissetis
audiant audirent audituri, -ae, -a sint audiverint ausivissent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: audire
- - Μέλλοντας: auditurum, -am, -um esse
audituros, -as, -a esse
audi audito Παρακείμενος: audivisse
- audito
- - Μετοχή
audite auditote Ενεστώτας: audiens -entis
- audiunto Μέλλοντας: auditurus, -a, -um

Γερούνδιο: audiendi ΢ουπίνο: auditum

audiendo auditu
audiendum
audiendo
 7
Παθητική φωνή
Α΄ συζυγία

Οριστική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλοντας

amor amabar amabor amatus, -a, -um sum amatus, -a, -um eram amatus, -a, -um ero
amaris/ -re amabaris/ -re amaberis/ -re amatus, -a, -um es amatus, -a, -um eras amatus, -a, -um eris
amatur amabatur amabitur amatus, -a, -um est amatus, -a, -um erat amatus, -a, -um erit
amamur amabamur amabimur amati, -ae, -a sumus amati, -ae, -a eramus amati, -ae, -a erimus
amamini amabamini amabimini amati, -ae, -a estis amati, -ae, -a eratis amati, -ae, -a eritis
amantur amabantur amabuntur amati, -ae, -a sunt amati, -ae, -a erant amati, -ae, -a erunt

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

amer amarer amatus, -a, -um sim amatus, -a, -um essem
ameris/ -re amareris/ -re amatus, -a, -um sis amatus, -a, -um esses
ametur amaretur amatus, -a, -um sit amatus, -a, -um esset
amemur amaremur amati, -ae, -a simus amati, -ae, -a essemus
amemini amaremini amati, -ae, -a sitis amati, -ae, -a essetis
amentur amarentur amati, -ae, -a sint amati, -ae, -a essent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: amari
- - Μέλλοντας: amatum iri
amare amator Παρακείμενος: amatum, -am, -um esse
amatos, -as, -a esse
- amator ΢υντ. Μέλλοντας: amatum, -am, -um fore
amatos, -as, -a esse fore
- -
amamini - Μετοχή
- amantor Παρακείμενος: amatus, -a, -um

Γερουνδιακό: amandus, -a, -um

 8
B΄ συζυγία

Οριστική

Παρατατικό Συντελ.
Ενεστώτας Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
ς Μέλλοντας

deleor delebar delebor deletus, -a, -um sum deletus, -a, -um eram deletus, -a, -um ero
deleris/ -re delebaris/ -re deleberis/ -re deletus, -a, -um es deletus, -a, -um eras deletus, -a, -um eris
deletur delebatur delebitur deletus, -a, -um est deletus, -a, -um erat deletus, -a, -um erit
delemur delebamur delebimur deleti, -ae, -a sumus deleti, -ae, -a eramus deleti, -ae, -a erimus
delemini delebamini delebimini deleti, -ae, -a estis deleti, -ae, -a eratis deleti, -ae, -a eritis
delentur delebantur delebuntur deleti, -ae, -a sunt deleti, -ae, -a erant deleti, -ae, -a erunt

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

delear delerer deletus, -a, -um sim deletus, -a, -um essem

delearis/ -re delereris/ -re deletus, -a, -um sis deletus, -a, -um esses

deleatur deleretur deletus, -a, -um sit deletus, -a, -um esset

deleamur deleremur deleti, -ae, -a simus deleti, -ae, -a essemus

deleamini deleremini deleti, -ae, -a sitis deleti, -ae, -a essetis

deleantur delerentur deleti, -ae, -a sint deleti, -ae, -a essent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: deleri
- - Μέλλοντας: deletum iri
delere deletor Παρακείμενος: deletum, -am, -um esse
deletos, -as, -a esse
- deletor ΢υντ. Μέλλοντας: deletum, -am, -um fore
deletos, -as, -a esse fore
- -
delemini - Μετοχή
- delentor Παρακείμενος: deletus, -a, -um

Γερουνδιακό: delendus, -a, -um

 9
Γ΄ συζυγία

Οριστική

Συντελ.
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
Μέλλοντας

legor legebar legar lectus, -a, -um sum lectus, -a, -um eram lectus, -a, -um ero
legēris/ -re legebaris/ -re legēris/ -re lectus, -a, -um es lectus, -a, -um eras lectus, -a, -um eris
legitur legebatur legetur lectus, -a, -um est lectus, -a, -um erat lectus, -a, -um erit
legimur legebamur legemur lecti, -ae, -a sumus lecti, -ae, -a eramus lecti, -ae, -a erimus
legimini legebamini legemini lecti, -ae, -a estis lecti, -ae, -a eratis lecti, -ae, -a eritis
leguntur legebantur legentur lecti, -ae, -a sunt lecti, -ae, -a erant lecti, -ae, -a erunt

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

legar legerer lectus, -a, -um sim lectus, -a, -um essem
legaris/ -re legereris/ -re lectus, -a, -um sis lectus, -a, -um esses
legatur legeretur lectus, -a, -um sit lectus, -a, -um esset
legamur legeremur lecti, -ae, -a simus lecti, -ae, -a essemus
legamini legeremini lecti, -ae, -a sitis lecti, -ae, -a essetis
legantur legerentur lecti, -ae, -a sint lecti, -ae, -a essent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: legi
- - Μέλλοντας: lectum iri
legēre legitor Παρακείμενος: lectum, -am, -um esse
lectos, -as, -a esse
- legitor ΢υντ. Μέλλοντας: lectum, -am, -um fore
lectos, -as, -a fore
- -
legimini - Μετοχή
- leguntor Παρακείμενος: lectus, -a, -um

Γερουνδιακό: legendus, -a, -um

 10
Δ΄ συζυγία

Οριστική

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλοντας

audior audiebar audiar auditus, -a, -um sum auditus, -a, -um eram auditus, -a, -um ero
audiris/ -re audiebaris/ -re audieris/ -re auditus, -a, -um es auditus, -a, -um eras auditus, -a, -um eris
auditur audiebatur audietur auditus, -a, -um est auditus, -a, -um erat auditus, -a, -um erit
audimur audiebamur audiemur auditi, -ae, -a sumus auditi, -ae, -a eramus auditi, -ae, -a erimus
audimini audiebamini audiemini auditi, -ae, -a estis auditi, -ae, -a eratis auditi, -ae, -a eritis
audiuntur audiebantur audientur auditi, -ae, -a sunt auditi, -ae, -a erant auditi, -ae, -a erunt

Τποτακτική

Ενεστώτας Παρατατικός Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

audiar audirer auditus, -a, -um sim auditus, -a, -um essem
audiaris/ -re audireris/ -re auditus, -a, -um sis auditus, -a, -um esses
audiatur audiretur auditus, -a, -um sit auditus, -a, -um esset
audiamur audiremur auditi, -ae, -a simus auditi, -ae, -a essemus
audiamini audiremini auditi, -ae, -a sitis auditi, -ae, -a essetis
audiantur audirentur auditi, -ae, -a sint auditi, -ae, -a essent

Προστακτική Απαρέμφατο
Ενεστώτας Μέλλοντας Ενεστώτας: audiri
- - Μέλλοντας: auditum iri
audire auditor Παρακείμενος: auditum, -am, -um esse
auditos, -as, -a esse
- auditor ΢υντ. Μέλλοντας: auditum, -am, -um fore
auditos, -as, -a fore
- -
audimini - Μετοχή
- audiuntor Παρακείμενος: auditus, -a, -um

Γερουνδιακό: audiendus, -a, -um

 11
 ΑΠΟΘΕΣΙΚΑ ΡΗΜΑΣΑ
Αποθετικά λέγονται τα ρήματα που έχουν μόνο μέση (παθητική) φωνή, αλλά ενεργητική (ή
ουδέτερη) σημασία (μόνο το γερουνδιακό διατηρεί την παθητική σημασία του). Κλίνονται όπως
τα ρήματα της μέσης (παθητικής) φωνής με τη διαφορά ότι:
o από τη μέση φωνή δεν έχουν το απαρέμφατο του μέλλοντα
o από την ενεργητική φωνή έχουν:
1. υποτακτική μέλλοντα
2. απαρέμφατο μέλλοντα
3. μετοχή μέλλοντα
4. μετοχή ενεστώτα
5. σουπίνο
6. γερούνδιο
Παραθέτουμε στη συνέχεια την κλίση ενός αποθετικού ρήματος για κάθε συζυγία
 12
α΄ συζυγία
tutor - tutatus sum - tutatum - tutari

Οριστική

ενεστώτα παρατατικ μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελ. μέλλοντας

ς ός

tutor tutabar tutabor tutatus, -a, -um sum tutatus, -a, -um eram tutatus, -a, -um ero
tutaris/ -re tutabaris/ -re tutaberis/ -re es eras eris
tutatur tutabatur tutabitur est erat erit
tutamur tutabamur tutabimur tutati, -ae, -a sumus tutati, -ae, -a eramus tutati, -ae, -a erimus
tutamini tutabamini tutabimini estis eratis eritis
tutantur tutabantur tutabuntur sunt erant erunt

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

tuter tutarer tutaturus, -a, -um sim tutatus, -a, -um sim tutatus, -a, -um essem
tuteris/ -re tutareris/ -re sis sis esses
tutetur tutaretur sit sit esset
tutemur tutaremur tutaturi, -ae, -a simus tutati, -ae, -a simus tutati, -ae, -a essemus
tutemini tutaremini sitis sitis essetis
tutentur tutarentur sint sint essent

Προστακτική απαρέμφατα
ενεστώ μέλλον ενεστώ μέλλοντας παρακείμενος
συντελ.μέλλοντας
- -
tutare tutator tutari tutaturum, -am, -um esse tutatum, -am, -um esse tutatum, -am, -um fore
tutaturos, -as, -a esse tutatos, -as, -a esse tutatos, -as, -a fore
- tutator
- -
tutamini -
- tutantor
μετοχές
tutans (-ntis) tutaturus, -a, -um tutatus, -a, -um -
σουπίνο: tutatum -u
γερούνδιο: tutandi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό:tutandus, -a, -um
 13

β΄ συζυγία
fateor - fassus sum - fassum - fateri

Οριστική

παρατατικ συντελ.
ενεστώτας μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος
ός μέλλοντας

fateor fatebar fatebor fassus, -a, -um sum fassus, -a, -um eram fassus, -a, -um ero
fateris/ -re fatebaris/ -re fateberis/-re es eras eris
fatetur fatebatur fatebitur est erat erit
fatemur fatebamur fatebimur fassi, -ae, -a sumus fassi, -ae, -a eramus fassi, -ae, -a erimus
fatemini fatebamini fatebimini estis eratis eritis
fatentur fatebantur fatebuntur sunt erant erunt

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

fatear faterer fassurus, -a, -um sim fassus, -a, -um sim fassus, -a, -um essem
fatearis/ -re fatereris/ -re sis sis esses
fateatur fateretur sit sit esset
fateamur fateremur fassuri, -ae, -a simus fassi, -ae, -a simus fassi, -ae, -a essemus
fateamini fateremini sitis sitis essetis
fateantur faterentur sint sint essent

Προστακτική απαρέμφατα

ενεστώ μέλλον ενεστώ συντελεσμένος

μέλλοντας παρακείμενος
τας τας τας μέλλοντας

- - fateri fassurum, -am, -um fassum, -am, -um fassum, -am, -um
fatere fatetor fassuros, -as, -a esse fassos, -as, -a esse fassos, -as, -a fore
- fatetor
- -
μετοχές
fatemini -
- fatentor
fatens (-ntis) fassurus, -a, -um fassus, -a, -um -

σουπίνο: fassum -u
γερούνδιο: fatendi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό: fatendus, -a, -um
 14

γ΄ συζυγία sequor - secutus sum - secutum - sequi

Οριστική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελ. μέλλοντας

sequor sequebar sequar secutus, -a, -um sum secutus, -a, -um eram secutus, -a, -um ero
sequeris/ -re sequebaris/ -re sequeris/ -re es eras eris
sequitur sequebatur sequetur est erat erit
sequimur sequebamur sequemur secuti, -ae, -a sumus secuti, -ae, -a eramus secuti, -ae, -a erimus
sequimini sequebamini sequemini estis eratis eritis
sequuntur sequebantur sequentur sunt erant erunt

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

sequar sequerer secuturus, -a, -um sim secutus, -a, -um sim secutus, -a, -um essem
sequaris/ -re sequereris/ -re sis sis esses
sequatur sequeretur sit sit esset
sequamur sequeremur secuturi, -ae, -a simus secuti, -ae, -a simus secuti, -ae, -a essemus
sequamini sequeremini sitis sitis essetis
sequantur sequerentur sint sint essent

Προστακτική απαρέμφατα

ενεστώτα ενεστ συντελεσμένος

μέλλοντας μέλλοντας παρακείμενος
ς ώτας μέλλοντας

- - sequi secuturum, -am, um secutum, -am, -um secutum, -am, -um

sequere sequitor secuturos, -as, -a esse secutos, -as, -a esse secutos, -as, -a fore
- sequitor
- -
sequimini - μετοχές
- sequuntor
sequens (-ntis) secuturus, -a, -um secutus, -a, -um -

σουπίνο: secutum -u
γερούνδιο: sequendi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό: sequendus, -a, -um
 15
δ΄ συζυγία mentior - mentitus sum - mentitum - mentiri

Οριστική

συντελ.
ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος
μέλλοντας

mentior mentiebar mentiar mentitus, -a, -um

mentiris/ -re mentiebaris/ -re mentieris/ -re mentitus, -a, -um sum mentitus, -a, -um eram ero
mentitur mentiebatur mentietur es eras eris
mentimur mentiebamur mentiemur est erat erit
mentimini mentiebamini mentiemini mentiti, -ae, -a sumus mentiti, -ae, -a eramus mentiti, -ae, -a
mentiuntur mentiebantur mentientur estis eratis erimus
sunt erant eritis
erunt

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

mentiar mentirer mentiturus, -a, -um sim mentitus, -a, -um sim mentitus, -a, -um essem
mentiaris/ -re mentireris/ -re sis sis esses
mentiatur mentiretur sit sit esset
mentiamur mentiremur mentituri, -ae, -a simus mentiti, -ae, -a simus mentiti, -ae, -a essemus
mentiamini mentiremini sitis sitis essetis
mentiantur mentirentur sint sint essent

Προστακτική απαρέμφατα

ενεστώτα μέλλοντα ενεστώ συντελεσμένος

μέλλοντας παρακείμενος
ς ς τας μέλλοντας

- - mentiri mentiturum, -am, -um mentitum, -am, -um mentitum, -am, -um
mentire mentitor mentituros, -as, -a esse mentitos, -as, -a esse mentitos, -as, -a fore
- mentitor
- -
mentimini - μετοχές
- mentiuntor
mentiens (-ntis) mentiturus, -a, -um mentitus, -a, -um -

σουπίνο: mentitum -u
γερούνδιο: mentiendi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό: mentiendus, -a, -um
 16
Σα αποθετικά ρήματα του σχολικού εγχειριδίου

1η συζυγία
indignor - indignatus sum - indignatum - indignari (κείμ. 24)
tutor - tutatus sum - tutatum - tutari (κείμ. 25)
imitor - imitatus sum - imitatum - imitari (κείμ. 32)
admiror - admiratus sum - admiratum - admirari (κείμ. 34)
veneror - veneratus sum - veneratum - venerari (κείμ. 34)
osculor - osculatus sum - osculatum - osculari (κείμ. 34)
miror - miratus sum - miratum - mirari (κείμ. 36)
minitor - minitatus sum - minitatum - minitari (κείμ. 40)
populοr - populatus sum - populatum - populari (κείμ. 43)
adhortor - adhortatus sum - adhortatum - adhortari (κείμ. 45)

2η συζυγία
intueor - intuitus sum - intuitum - intueri (κείμ. 32)
fateor - fassus sum - fassum - fateri (κείμ. 42)
vereor - veritus sum - veritum - vereri (κείμ. 45)

3η συζυγία
sequor - secutus sum - secutum - sequi (κείμ. 21, 23, 42)
morior - mortuus sum - mortuum - mori (μετ. μέλλ. moriturus) (κείμ. 23, 38, 43) (ανήκει στα 15 σε
–io της γ΄συζυγίας)
egredior - egressus sum - egressum - egredi (κείμ. 23) (ανήκει στα 15 σε -io της γ΄συζυγίας)
nascor - natus sum - natum - nasci (μετ. μέλλ. nasciturus) (κείμ. 27, 31, 42)
congredior - congressus sum - congressum - congredi (κείμ. 31) (ανήκει στα 15 σε -io της γ΄συζ.)
utor - usus sum - usum - uti (κείμ. 36, 41)
obsequor - obsecutus sum - obsecutum - obsequi (κείμ. 37)
loquor - locutus sum - locutum - loqui (κείμ. 41)
consequor - consecutus sum - consecutum - consequi (κείμ. 41, 46)
ingredior - ingressus sum - ingressum - ingredi (κείμ. 43) (ανήκει στα 15 σε -io της γ΄συζυγίας)
patior - passus sum - passum - pati (κείμ. 43) (ανήκει στα 15 σε -io της γ΄συζυγίας)
conloquor - conlocutus sum - conlocutum - conloqui (κείμ. 48)
elabor - elapsus sum - elapsum - elabi (κείμ. 49)
revertor - reversus sum - reversum - reverti (κείμ. 21, 31, 34, 48)
Το ρήμα κλίνεται και ως ημιαποθετικό: revertor - reverti - reversum - reverti

4η συζυγία
mentior - mentitus sum - mentitum - mentiri (κείμ. 24)
orior - ortus sum - ortum - oriri (μτχ. μέλλ. oriturus) (κείμ. 48) Το ρήμα έχει και τύπους από την
3η συζυγία
molior - molitus sum - molitum - moliri (κείμ. 49)
experior - expertus sum - expertum - experiri (κείμ. 49)
 17
 ΗΜΙΑΠΟΘΕΣΙΚΑ ΡΗΜΑΣΑ

Ημιαποθετικά λέγονται τα ρήματα που σχηματίζουν κάποιους χρόνους κατά την ενεργητική
φωνή και κάποιους χρόνους κατά την παθητική. Τα ρήματα αυτά χωρίζονται σε δυο
κατηγορίες:

audeo - ausus sum - ausum - audēre2 (= τολμώ)

Τα ρήματα: soleo - solitus sum - solitum - solēre2 (= συνηθίζω)
confido - confisus sum - confisum - confidere3 (= εμπιστεύομαι)

σχηματίζουν τον ενεστώτα, τον παρατατικό και τον μέλλοντα κατά την ενεργητική
φωνή, ενώ τον παρακείμενο, τον υπερσυντέλικο και τον συντελεσμένο μέλλοντα κατά
την παθητική.

devertor - deverti - deversum - deverti3 (= καταλύω)

Τα ρήματα:
revertor - reverti - reversum - reverti3 (= επιστρέφω)

σχηματίζουν τον ενεστώτα, τον παρατατικό και τον μέλλοντα κατά την παθητική φωνή,
ενώ τον παρακείμενο, τον υπερσυντέλικο και τον συντελεσμένο μέλλοντα κατά την
ενεργητική.

Σημαντικές επισημάνσεις
o Σο devertor κλίνεται και ως ενεργητικό ρήμα:
deverto - deverti - deversum - devertĕre
o Σο revertor κλίνεται και ως αποθετικό ρήμα:
revertor - reversus sum - reversum - reverti
o Σα ημιαποθετικά ρήματα σχηματίζουν απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικής φωνής
 18

Κλίση του audeo

Οριστική

ενεστώ παρατατι μέλλοντα

παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελμέλλ.
τας κός ς

audeo audebam audebo ausus, -a, -um sum ausus, -a, -um eram ausus, -a, -um ero
audes audebas audebis es eras eris
audet audebat audebit est erat erit
audemus audebamus audebimus ausi, -ae, -a sumus ausi, -ae, -a eramus ausi, -ae, -a erimus
audetis audebatis audebitis estis eratis eritis
audent audebant audebunt sunt erant erunt

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

audeam auderem ausurus, -a, -um sim ausus, -a, -um sim ausus, -a, -um essem
audeas auderes sis sis esses
audeat auderet sit sit esset
audeamus auderemus ausuri, -ae, -a simus ausi, -ae, -a simus ausi, -ae, -a essemus
audeatis auderetis sitis sitis essetis
audeant auderent sint sint essent

Προστακτική απαρέμφατα

ενεστ μέλλον ενεστώτ συντελεσμένος

μέλλοντας παρακείμενος
ώτας τας ας μέλλοντας

- - audēre ausurum, -am, -um ausum, -am, -um ausum, -am, -um
aude audeto -os, -as, -a esse -os, -as, -a esse -os, -as, -a fore
- audeto
- -
μετοχές
audete audetote
- audento
audens (-ntis) ausurus, -a, -um ausus, -a, -um -

σουπίνο: ausum -ausu

γερούνδιο: audendi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό: audendus, -nda, -ndum
 19

Κλίση του revertor (ως ημιαποθετικού)

Οριστική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλ. συντελ. Μέλλ.

revertor revertebar revertar reverti reverteram revertero

reverteris/ -re revertebaris/ -re reverteris/ -re revertisti reverteras reverteris
revertitur revertebatur revertetur revertit reverterat reverterit
revertimur revertebamur revertemur revertimus reverteramus reverterimus
revertimini revertebamini revertemini revertistis reverteratis reverteritis
revertuntur revertebantur revertentur reverterunt/ -e re reverterant reverterint

Τποτακτική

ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος

reverterer revertissem
revertar reversurus, -a, -um sim reverterim
revertereris/ -re revertisses
revertaris/ -re sis reverteris
reverteretur revertisset
revertatur sit reverterit
reverteremur revertissemus
revertamur reversuri, -ae, -a simus reverterimus
reverteremini revertissetis
revertamini sitis reverteritis
reverterent ur revertissent
revertantur sint reverterint
-

απαρέμφατα
ενεστώτας μέλλοντας παρακείμενος συντ. μέλλοντας
reverti reversurum, -am, -um
-os, -as, -a esse revertisse -

μετοχές
revertens (-ntis) reversurus, -a, -um reversus, -a, -um -

σουπίνο: reversum - reversu

γερούνδιο: revertendi -ndo, -ndum, -ndo
γερουνδιακό: revertendus, -nda, -ndum
΢ημείωση: το ρήμα κλίνεται και ως αποθετικό
 20
 ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΣΑ
Μερικά ρήματα παρουσιάζουν ανωμαλίες στην κλίση τους και δεν μπορούν να ενταχθούν σε
καμιά συζυγία. Τα ρήματα αυτής της κατηγορίας που συναντάμε στο σχολικό βιβλίο είναι τα
εξής: 1) possum, 2) eo, 3) fero, 4) fio, 5) volo, nolo, malo, 6) nequeo. Την κλίση των ρημάτων αυτών
παρουσιάζουμε στη συνέχεια.

1. possum (= μπορώ)
possum (pos- μπροστά από σύμφωνο , pot- μπροστά από φωνήεν) - potui - posse.
οριστική
ενεστώτας παρατατ. μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελ. Μέλ.
possum poteram potero potui potueram potuero
potes poteras poteris potuisti potueras potueris
potest poterat poterit potuit potuerat potuerit
possumus poteramus poterimus potuimus potueramus potuerimus
potestis poteratis poteritis potuistis potueratis potueritis
possunt poterant poterunt potuerunt potuerant potuerint
υποτακτική
possim possem potuerim potuissem
possis posses potueris potuisses
possit posset potuerit potuisset
possimus possemus potuerimus potuissemus
possitis possetis potueritis potuissetis
possint possent potuerint potuissent

Απαρέμφατο ενεστώτα: posse

Απαρέμφατο παρακειμένου: potuisse
Μετοχή ενεστώτα: potens (γεν. potentis) (χρησιμοποιείται μόνο ως επίθετο = δυνατός)
Το ρήμα δεν έχει προστακτική, σουπίνο και γερούνδιο.
 21

2. eo (= πορεύομαι)
Το ρήμα eo -(ivi) ii -itum -ire έχει δύο ρηματικά θέματα:
α) i μπροστά από σύμφωνο ή i,
β) e μπροστά από τα φωνήεντα a, o, u
Κλίνεται όπως τα ρήματα της δ΄ συζυγίας αλλά διαφέρει στον παρατατικό και τον
μέλλοντα της οριστικής (ibam και ibo αντίστοιχα)

Οριστική
ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελεσμένος
μέλλοντας
eo ibam ibo (ivi) ii ieram iero
is ibas ibis isti ieras ieris
it ibat ibit iit ierat ierit
imus ibamus ibimus iimus ieramus ierimus
itis ibatis ibitis istis ieratis ieritis
eunt ibant ibunt ierunt/iere ierant ierint

υποτακτική
eam irem iturus, -a, -um sim ierim issem
eas ires iturus, -a, -um sis ieris isses
eat iret iturus, -a, -um sit ierit isset
eamus iremus ituri, -ae, -a simus ierimus issemus
eatis iretis ituri, -ae, -a sitis ieritis issetis
eant irent ituri, -ae, -a sint ierint issent

προστακτική
- -
i ito
- ito
- -
ite itote
- eunto

Απαρέμφατο ενεστώτα: ire

Απαρέμφατο μέλλοντα: iturum, -am, -um esse
ituros, -as, -a esse
Μετοχή ενεστώτα: iens (γεν. euntis)
Μετοχή μέλλοντα: iturus, -a, -um
Απαρέμφατο παρακειμένου: isse
΢ουπίνο: itum - itu
Γερούνδιο: eundi, eundo, eundum, eundo
Από την παθητική φωνή εύχρηστο είναι το γ΄ ενικό πρόσωπο όλων των χρόνων ως απρόσωπο
και το απαρέμφατο του ενεστώτα iri.
 22
3. fero (= φέρω)
Το ρήμα fero, tuli, latum, ferre κλίνεται σύμφωνα με την γ΄συζυγία.
Όμως οι τύποι που σχηματίζονται από το ενεστωτικό θέμα (fer) συγκόπτουν
α) το συνδετικό φωνήεν i μπροστά από το s και το t
β) το συνδετικό φωνήεν ĕ μπροστά από τo r. (Δεν αποβάλλεται το ē ως μακρόχρονο στο β΄
ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της μέσης φωνής: ferēris)

ενεργητική φωνή μέση φωνή

οριστική
ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας
fero ferebam feram feror ferebar ferar
fers ferebas feres ferris ferebaris ferēris
fert ferebat feret fertur ferebatur feretur
ferimus ferebamus feremus ferimur ferebamur feremur
fertis ferebatis feretis ferimini ferebamini feremini
ferunt ferebant ferent feruntur ferebantur ferentur

υποτακτική
feram ferrem laturus, -a, -um sim ferar ferrer
feras ferres laturus, -a, -um sis feraris ferreris
ferat ferret laturus, -a, -um sit feratur ferretur
feramus ferremus laturi, -a, -a simus feramur ferremur
feratis ferretis laturi, -a, -a sitis feramini ferremini
ferant ferrent laturi, -a, -a sint ferantur ferrentur

προστακτική
- - - -
fer* ferto ferre fertor
- ferto - fertor
- - - -
ferte fertote ferimini -
- ferunto - feruntor

Απαρέμφατο ενεστώτα: ferre ferri (κατ’ αναλογία με το

απαρέμφατο της ενεργητικής
φωνής)
Απαρέμφατο μέλλοντα: laturum, -am, -um esse
laturos, -as, -a esse
Μετοχή ενεστώτα: ferens (γεν. ferentis)
Μετοχή μέλλοντα: laturus, -a, -um
Γερούνδιο: ferendi, ferendo, ferendum, ferendo Γερουνδιακό: ferendus, -a, -um
*β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα χωρίς e, όπως συμβαίνει και με τα ρήματα dico, duco και
facio (δες τα 15 της γ΄ συζυγίας σε -io)
΄Ολοι οι υπόλοιποι τύποι του ρήματος σχηματίζονται ομαλά.
 23
4. fio (= γίνομαι)
Το ρήμα fio - factus sum - fieri σχηματίζει ομαλά τους συντελικούς χρόνους με τη μετοχή factus
του ρήματος facio (factus sum, factus eram, factus ero). Άλλωστε το ρήμα fio λειτουργεί ως
παθητικό του facio.
ΠΡΟ΢ΟΧΗ: Όταν το facio είναι σύνθετο σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή
π.χ. afficio - afficior, interficio - interficior
Οι τύποι που σχηματίζονται από το ενεστωτικό θέμα κλίνονται σύμφωνα με τη δ΄ συζυγία
πλην της υποτακτικής του παρατατικού και του απαρεμφάτου του ενεστώτα.

οριστική

ενεσ
παρατα μέλλο συντελεσμένος
τώτα παρακείμενος υπερσυντέλικος
τικός ντας μέλλοντας
ς

fio fiebam fiam factus, -a, -um sum factus, -a, -um eram factus, -a, -um ero
fis fiebas fies factus, -a, -um es factus, -a, -um eras factus, -a, -um eris
fit fiebat fiet factus, -a, -um est factus, -a, -um erat factus, -a, -um erit
facti, -ae, -a sumus facti, -ae, -a eramus
fimus fiebamus fiemus facti, -ae, -a erimus
facti, -ae, -a estis facti, -ae, -a eratis
fitis fiebatis fietis facti, -ae, -a eritis
facti, -ae, -a sunt facti, -ae, -a erant
fiunt fiebant fient facti, -ae, -a erunt

υποτακτική

fiam fierem factus, -a, -um sim factus, -a, -um essem
fias fieres factus, -a, -um sis factus, -a, -um esses
fiat fieret factus, -a, -um sit factus, -a, -um esset
fiamus fieremus facti, -ae, -a simus facti, -ae, -a essemus
fiatis fieretis facti, -ae, -a sitis facti, -ae, -a essetis
fiant fierent facti, -ae, -a sint facti, -ae, -a essent

προστακτική
-
fi
-
-
fite
-
Απαρέμφατα Μετοχή παρακειμένου:
ενεστώτα: fieri factus, -a, -um
μέλλοντα: factum uri Γερουνδιακό: faciendus, -a, -um
παρακειμένου: factum, -am, -um esse
factos, -as, -a esse
συντελεσμένου μέλλοντα: factum, -am, -um fore
factos, -as, -a fore
 24
5. volo, nolo, malo
Τα ρήματα volo (= θέλω), nolo (non volo = δεν θέλω) και malo (magis volo = προτιμώ) κλίνονται
με παραπλήσιο τρόπο.

οριστική

ενεστώτας παρατατικός

volo nolo malo volebam nolebam malebam

vis non vis mavis volebas nolebas malebas
vult non vult mavult volebat nolebat malebat
volumus nolumus malumus volebamus nolebamus malebamus
vultis non vultis mavultis volebatis nolebatis malebatis
volunt nolunt malunt volebant nolebant malebant

μέλλοντας παρακείμενος

volam nolam malam volui nolui malui

voles noles males voluisti noluisti maluisti
volet nolet malet voluit noluit maluit
volemus nolemus malemus voluimus noluimus maluimus
voletis noletis maletis voluistis noluistis maluistis
volent nolent malent voluerunt noluerunt maluerunt

υπερσυντέλικος συντελεσμένος μέλλοντας

volueram nolueram malueram voluero noluero maluero

volueras nolueras malueras volueris nolueris malueris
voluerat noluerat maluerat voluerit noluerit maluerit
volueramus nolueramus malueramus voluerimus noluerimus maluerimus
volueratis nolueratis malueratis volueritis nouleritis malueritis
voluerant noluerant maluerant voluerint noluerint maluerint

υποτακτική

ενεστώτας παρατατικός

velim nolim malim vellem nollem mallem

velis nolis malis velles nolles malles
velit nolit malit vellet nollet mallet
velimus nolimus malimus vellemus nollemus mallemus
velitis nolitis malitis velletis nolletis malletis
velint nolint malint vellent nollent mallent
 25

Σα ρήματα δεν έχουν υποτακτική μέλλοντα

παρακείμενος υπερσυντέλικος

voluerim noluerim maluerim voluissem noluissem maluissem

volueris nolueris malueris voluisses noluisses maluisses
voluerit noluerit maluerit voluisset noluisset maluisset
voluerimus noluerimus maluerimus voluissemus noluissemus maluissemus
volueritis nolueritis malueritis voluissetis noluissetis maluissetis
voluerint noluerint maluerint voluissent noluissent maluissent

προστακτική

ενεστώτας μέλλοντας

- - Τα volo και
noli nolito malo δεν
- nolito έχουν
- - προστακτική
nolite nolitote
- nolunto

Απαρέμφατα Μετοχές

ενεστώτα: velle, nolle, malle ενεστώτα: (volens),(nolens). Το malo δεν

παρακειμένου: voluisse, noluisse, maluisse έχει μετοχή. Αλλά και τα volens και nolens
αντικαθίστανται συνήθως από τη μετοχή
cupiens το πρώτο και το επίθετο invitus το
δεύτερο

Άλλοι τύποι των ρημάτων αυτών δεν είναι εύχρηστοι

 26

6. nequeo
Το ρήμα nequeo, nequivi, nequire (= δεν μπορώ) κλίνεται όπως το eo, όμως λίγοι τύποι είναι
εύχρηστοι. Πρακτικά, μπορούμε να πούμε ότι όποιος τύπος ζητηθεί θα σχηματίζεται όπως ο
αντίστοιχος του eo.

οριστική

συντελεσμέ
παρατατ παρακείμεν υπερσυντέλ
ενεστώτας μέλλοντας νος
ικός ος ικος
μέλλοντας

nequeo nequibam (nequibo) (nequivi) - nequi(v)ero

(nequis) - - nequisti - -
nequit nequibat - nequi(v)it nequi(v)erat nequiverit
(nequimus) - - - - -
nequitis - - - - -
nequeunt nequibant (nequibunt) nequiverunt nequi(v)erant -

υποτακτική

nequeam (nequirem) - -
nequeas (nequires) - -
nequeat (nequiret) nequiverit nequi(vi)sset
nequeamus (nequiremus) - -
(nequeatis) - - -
nequeant (nequirent) nequiverint nequi(vi)ssent

Απαρέμφατο ενεστώτα: nequire

Απαρέμφατο παρακειμένου: nequi(vi)sse
Μετοχή ενεστώτα: nequiens - nequeuntis

ΡΗΜΑΣΑ ΜΕ ΚΑΠΟΙΕ΢ ΑΝΩΜΑΛΙΕ΢

Α. Διαφορετικός σχηματισμός της μετοχής του μέλλοντα
Συναντώνται στα κείμενα επτά ρήματα που σχηματίζουν διαφορετικά τη μετοχή του
μέλλοντα:

morior mortuus sum mortuum mori (αποθετικό) μετοχή μέλλ.: moriturus

nascor natus sum natum nasci (αποθετικό) μετοχή μέλλ.: nasciturus
orior ortus sum ortum oriri (αποθετικό) μετοχή μέλλ.: oriturus
pario peperi partum parere μετοχή μέλλ.: pariturus
reseco resecui resectum resecare μετοχή μέλλ.: resecaturus
insto institi - instare μετοχή μέλλ.: instaturus
ruo rui rutum ruere μετοχή μέλλ.: ruiturus
 27
Β. Σο ρήμα scio
Του ρήματος scio δεν συναντώνται τύποι προστακτικής ενεστώτα sci - scite. Στη θέση τους
χρησιμοποιούνται οι αντίστοιχοι τύποι της προστακτικής του μέλλοντα scito, scitote.

Γ. Σο ρήμα cerno
Η μετοχή παρακειμένου του ρήματος cerno, crevi, cretum, cernere δεν είναι εύχρηστη.
Αναπληρώνεται από τη μετοχή παρακειμένου conspectus του ρήματος conspicio. Από την ίδια
μετοχή σχηματίζονται και οι συντελικοί χρόνοι της μέσης φωνής του ρήματος (conspectus
sum, conspectus eram, conspectus ero).

 ΣΑ 15 ΡΗΜΑΣΑ ΣΗ΢ Γ' ΢ΤΖΤΓΙΑ΢ ΢Ε -io

Δεκαπέντε ρήματα της γ΄ συζυγίας λήγουν σε – io, όπως τα ρήματα της δ΄ συζυγίας.
Επισημαίνουμε με έντονη γραφή τα 11 από αυτά, τα οποία συναντάμε (είτε απλά, είτε
σύνθετα) στο σχολικό βιβλίο.

1) capio cepi captum capĕre = λαμβάνω

2) cupio cupivi cupitum cupĕre = επιθυμώ
3) facio feci factum facĕre = κάνω
4) fugio fugi (fugitum) fugĕre = φεύγω
5) iacio ieci iactum iacĕre = ρίχνω
6) pario peperi partum parĕre = γεννώ
7) rapio rapui raptum rapĕre = αρπάζω
8) specio spexi spectum specĕre = παρατηρώ
9) fodio fodi fossum fodĕre = σκάζω
10) lacio (elicui) (elicitum) lacĕre = σύρω
11) quatio (quassi) quassum quatĕre = σείω
12) sapio (sapivi ή sapii) = έχω γεύση
και τα 3 αποθετικά
13) gradior gressus sum gressum gradi = βαδίζω
14) morior mortuus sum mortuum mori = πεθαίνω
15) patior passus sum passum pati = πάσχω

Πάντοτε σύνθετα συναντώνται τα iacio (obicio, abicio), rapio (praeripio) και gradior (ingredior,
egredior, congredior)
Τα ρήματα αυτά κλίνονται όπως τα άλλα ρήματα της γ΄ συζυγίας (το lego), όμως ο
χαρακτήρας –i του ενεστωτικού θέματος αποβάλλεται, όταν ακολουθεί άλλο i, ĕr, ή τελικό e.
Δεν αποβάλλεται το i στο β΄ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της μέσης φωνής (επειδή το e είναι
μακρό).
 28
Σο ρήμα capio
Ενεργητική φωνή
Οριστική
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας
capio capiebam capiam
capis (capi-is) capiebas capies
capit (capi-it) capiebat capiet
capimus (capi-imus) capiebamus capiemus
capitis (capi-itis) capiebatis capietis
capiunt capiebant capient

Τποτακτική

capiam caperem (capi- erem) capturus, -a, -um sim

capias caperes (capi-eres) capturus, -a, -um sis
capiat caperet (capi-eret) capturus, -a, -um sit
capiamus caperemus (capi-eremus) capturi, -ae, -a simus
capiatis caperetis (capi-eretis) capturi, -ae, -a sitis
capiant caperent (capi-erent)caperem (capi-erem)capturi, -ae, -acapturus,
sint -a, -um sim

Προστακτική
- -
cape (capi-e) capito (capi-ito)
- capito (capi-ito)
- -
capite (capi-ite) -capitote (capi-itote)
- capiunto
Απαρέμφατο Ενεστώτα: capere (capi-ere)
Απαρέμφατο Μέλλοντα: capturum, -am, -um esse
capturos, -as, -a esse
Μετοχή Ενεστώτα: capiens (γεν. capientis)
Μετοχή Μέλλοντα: capturus, captura, capturum
΢ουπίνο: captum, captu
Γερούνδιο: capiendi, capiendo, capiendum, capiendo
 29

Παθητική φωνή
Οριστική
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας
capior capiebar capiar
caperis (capi-eris) capiebaris capieris
capitur (capi-itur) capiebatur capietur
capimur (capi-imur) capiebamur capiemur
capimini (capi-imini) capiebamini capiemini
capiuntur capiebantur capientur

Τποτακτική
capiar caperer (capi-erer)
capiaris capereris (capi-ereris)
capiatur caperetur (capi-eretur)
capiamur caperemur (capi-eremur)
capiamini caperemini (capi-eremini)
capiantur caperentur (capi-erentur)

Προστακτική
- -
capere (capi-ere) capitor (capi-itor)
- capitor (capi-itor)
- -
capimini (capi-imini) -
- capiuntor
Απαρέμφατο Ενεστώτα: capi (capi-i)
Γερουνδιακό: capiendus, capienda, capiendum
Επισημάνσεις:
1. Σο ρήμα facio δεν σχηματίζει παθητικό τύπο facior. ΢τη θέση του, ως παθητικός
τύπος, χρησιμοποιείται το ρήμα fio. Όλα όμως τα σύνθετα του facio που συναντάμε στα κείμενα
σχηματίζουν κανονικά τον παθητικό τύπο. (π.χ. interficio - interficior, afficio – afficior)
2. Σο ρήμα facio, όπως και τα ρήματα dico, duco και fero σχηματίζουν το β΄ ενικό
πρόσωπο της προστακτικής του ενεργητικού ενεστώτα χωρίς την κατάληξη –e
dic, duc, fac, fer.
Σα σύνθετα όμως του facio που συναντάμε στα κείμενα σχηματίζουν το β΄ ενικό πρόσωπο της
προστακτικής του ενεργητικού ενεστώτα κανονικά, με την κατάληξη –e. Έτσι έχουμε
edico → edic
produco → produc
refero → refer
αλλά interficio → interfice
 30
 ΣΑ ΕΛΛΕΙΠΣΙΚΑ ΡΗΜΑΣΑ
1) memini
Το ρήμα memini - meminisse (= θυμάμαι) είναι παρακείμενος χωρίς ενεστώτα. Έχει σημασία
ενεστώτα. Κλίνεται ομαλά σε όλους τους τύπους του παρακειμένου, του υπερσυντελίκου (με
σημασία παρατατικού) και του συντελεσμένου μέλλοντα (με σημασία απλού μέλλοντα). Το
ρήμα έχει και δυο τύπους προστακτικής που έχουν επίσης σημασία ενεστώτα.
οριστική
παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελεσμένος μέλλοντας
memini memineram meminero
meministi memineras memineris
meminit meminerat meminerit
meminimus memineramus meminerimus
meministis memineratis memineritis
meminerunt/ere meminerant meminerint

υποτακτική
παρακείμενος υπερσυντέλικος
meminerim meminissem
memineris meminisses
meminerit meminisset
meminerimus meminissemus
memineritis meminissetis
meminerint meminissent

Απαρέμφατο παρακειμένου : meminisse

Προστακτική (με σημασία ενεστώτα)
β΄εν. memento
β΄πλ. mementote
 31

2) coepi
Το ρήμα coepi - coepisse (= άρχισα) είναι παρακείμενος χωρίς ενεστώτα. Κλίνεται ομαλά σε
όλους τους τύπους του παρακειμένου, του υπερσυντελίκου και του συντελεσμένου μέλλοντα .
Το ρήμα έχει ακόμη απαρέμφατο και μετοχή ενεργητικού μέλλοντα και μετοχή παθητικού
παρακειμένου.
οριστική
παρακείμενος υπερσυντέλικος συντελεσμένος
μέλλοντας
coepi coeperam coepero
coepisti coeperas coeperis
coepit coeperat coeperit
coepimus coeperamus coeperimus
coepistis coeperatis coeperitis
coeperunt/ere coeperant coeperint

υποτακτική
παρακείμενος υπερσυντέλικος
coeperim coepissem
coeperis coepisses
coeperit coepisset
coeperimus coepissemus
coeperitis coepissetis
coeperint coepissent

Απαρέμφατα μέλλοντα: coepturum, -am, -um esse

coepturos, -as, -a esse
παρακειμένου: coepisse
μετοχές μέλλοντα: coepturus, -a, -um
παρακειμένου: coeptus, -a, -um
΢ημείωση: Οι χρόνοι του ρήματος coepi που λείπουν αναπληρώνονται από
τους αντίστοιχους χρόνους του ρήματος incipio-incepi-inceptum-incipere ( = αρχίζω)

3) aio
Το ρήμα aio (λέγω, αρχ. ελλην. ἠμί) είναι εύχρηστο μόνο στους εξής τύπους:

οριστική
προστακτι μετοχή
υποτακτική
κή ενεστώτ
παρατατικ παρακείμεν ενεστώτας
ενεστώτας ενεστώτας ας
ός ος

aio aiebam - - - aiens

ais aiebas - aias (ai)
ait aiebat ait aiat -
- aiebamus - - -
- aiebatis - - -
aiunt aiebant - aiant -
 32
4) inquam
Το ρήμα inquam ( = φημί) χρησιμοποιείται μόνο παρενθετικά μέσα σε ευθύ λόγο. Είναι εύχρηστο
μόνο στους εξής τύπους.

οριστική προστακτική
μετοχή
παρατα μέλλο παρακείμε ενεστώ ενεστώτας
ενεστώτας μέλλοντας
τικός ντας νος τας

inquam - - (inquii) - - inquiens

inquis - inquies inquisti (inque) (inquito)
inquit inquiebat inquiet inquit - -
(inquimus) - - (inquimus) - -
(inquitis) - - - - -
inquiunt - - - - -

5) quaeso
Πλήν του τύπου quaeso ( = παρακαλώ) εύχρηστος είναι και ο τύπος quaesumus ( α΄ πληθ. =
παρακαλούμε). Οι τύποι αυτοί χρησιμοποιούνται παρενθετικά μετά από προστακτική για να
μετριαστεί η έννοια της προσταγής.

6) ave
Συναντώνται μόνοι 3 τύποι προστακτικής: ave *ή have+ ( = χαίρε) - avete, aveto και ένας τύπος
απαρεμφάτου: avēre.

 ΑΠΡΟ΢ΩΠΑ ΡΗΜΑΣΑ (Verba impersonalia)

Απρόσωπα ρήματα, που είναι δηλαδή εύχρηστα μόνο στο γ΄ ενικό πρόσωπο, οριστικής και
υποτακτικής, και στο απαρέμφατο όλων των χρόνων είναι:
1. αρκετά ρήματα της β΄ συζυγίας (κυρίως απρόσωπα, δηλ. παίρνουν υποκείμενο απαρέμφατο),
όπως τα:
decet, decuit, - , decēre (46)
libet, libuit/ libitum est, - , libēre
licet, licuit/ licitum est, - , licēre
oportet, oportuit, - , oportēre
pudet (me), puduit/ puditum est, - , pudēre
paenitet (me), paenituit, - , paenitēre (27)
Κοντά στα απρόσωπα ρήματα miseret λυπάμαι, paenitet μετανιώνω, pudet ντρέπομαι, piget με
ενοχλεί και taedet απεχθάνομαι έχουμε μια αιτιατική του προσώπου που λυπάται, μετανιώνει
κ.τ.λ. και μια γενική του πράγματος για το οποίο αισθάνεται κανείς λύπη, μετάνοια...
π.χ.
me paenitet verborum meorum = μετανιώνω για τα λόγια μου.
Αντί της γενικής αυτής μπορεί να χρησιμοποιηθεί απαρέμφατο ή ουδέτερο αντωνυμίας ως
υποκείμενο (σχολικό εγχειρίδιο, σ. 60):
π.χ.
neque id me sane paenitet = ούτε βέβαια μετανιώνω γι’ αυτό (27): id: υποκείμενο (προσωπική
σύνταξη), me: αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει
 33

2. Ως απρόσωπα, επίσης, μπορούν να λειτουργήσουν:

α. Ρήματα αμετάβατα παθητικής φωνής, με ουδέτερη ή ενεργητική διάθεση, σε γ΄ ενικό
πρόσωπο όπως:
(vivo = ζω) vivitur = ζει κάποιος
(curro = τρέχω) curritur = γίνεται δρόμος, τρέχουν
(eo = πηγαίνω) itur = γίνεται πορεία
(canto = τραγουδώ) cantatur = τραγουδιέται

β. Ρήματα προσωπικά μεταβατικά που, σε ιδιαίτερο γλωσσικό περιβάλλον, χρησιμοποιούνται

ως απρόσωπα:
(accido = προσπίπτω) accidit = συμβαίνει (12)
(consto = αποτελούμαι) constat = είναι αποδεκτό (ομολογείται)
(expedio = απελευθερώνω) expedit = ωφελεί, συμφέρει
(intersum = βρίσκομαι ανάμεσα) interest = ενδιαφέρει (29). Κοντά στο απρόσωπο interest
βρίσκεται μία γενική που δηλώνει το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Το τι ενδιαφέρει κάποιον
εκφράζεται με απαρέμφατο ή ουσιαστική πρόταση ως υποκείμενο:
π.χ. Caesaris multum interfuit corvum emere(29) = τον Καίσαρα πολύ τον ενδιέφερε να
αγοράσει το κοράκι (interfuit: ρήμα απρόσωπο, emere: υποκείμενο του απροσώπου ρ., τελικό
απαρέμφατο, Caesaris: γενική του ενδιαφερομένου προσώπου, από την οποία παίρνουμε σε
αιτιατική (λόγω απρόσωπης σύνταξης) το ενν. Caesarem ως υποκείμενο του απαρεμφάτου
(ετεροπροσωπία).
(succuro) succurrit = (μου) έρχεται στο μυαλό (43): cur tibi non succurrit? Στην κύρια ευθεία
ερώτηση μερικής άγνοιας το ρ. non succurrit είναι απρόσωπο, tibi δοτική προσωπική στο
απρόσωπο ρήμα, υποκείμενο δεν υπάρχει γιατί ακολουθεί ευθύς λόγος
(intellego) intellegitur = γίνεται κατανοητό (44): tum intellegitur quam fuerint inopes amicorum:
intellegitur ρήμα απρόσωπο με υποκείμενο τη δευτερεύουσα ονοματική πλάγια
ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας (quam fuerint inopes amicorum)
(fio) fit = συμβαίνει (46): ex quo fit, ut laudandus is sit: fit ρήμα απρόσωπο με υποκείμενο τη
δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση (ut laudandus is sit)
(video) videtur = (μου) φαίνεται, νομίζω (48):
i) ... si quid durius ei videbatur (esse): videbatur: απρόσωπο ρήμα της δευτ. υποθετικής
πρότασης, ei: δοτική προσωπική στο απρόσωπο ρήμα, esse: υποκείμενο του απροσώπου
ρήματος. (ειδικό απαρ.), quid: υποκείμενο του esse (αναγκαστική ετεροπροσωπία)
ii) dixit eis visum in somno sibi esse cervam ad se reverti: visum esse είναι απρόσωπο
απαρέμφατο, ως άμεσο αντικείμενο του ρ.dixit και ειδικό απαρ., sibi δοτική προσωπική στο
απρόσωπο. απαρέμφατο. και το reverti ειδικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο. visum
esse (με υποκείμενό του το cervam, αναγκ. ετεροπροσωπία).
Αξιοπρόσεκτη επισήμανση
΢τις χρονικές αντικαταστάσεις των ρημάτων που λειτουργούν ως απρόσωπα, όπου συναντούμε
περιφραστικούς τύπους, χρησιμοποιούμε το ουδέτερο γένος της μετοχής σε ενικό αριθμό και τον
αντίστοιχο τύπο του sum, σε γ΄ ενικό. Αν ,δηλαδή, μας ζητηθεί χρονική αντικατάσταση στο απρόσωπο
intellegitur (44), αυτή πρέπει να γίνει ως εξής: intellegitur, intellegebatur, intellegetur, intellectum est,
intellectum erat, intellectum erit
 34
 ΠΕΡΙΥΡΑ΢ΣΙΚΗ ΢ΤΖΤΓΙΑ (Coniugatio Periphrastica)
Εκτός από τους συνηθισμένους περιφραστικούς τύπους των ρημάτων των 4 συζυγιών
(υποτακτική Μέλλοντα, απαρέμφατο Μέλλοντα, παθητικού Παρακειμένου κ.λ.π.), σχηματίζονται
ακόμη περιφραστικοί ρηματικοί τύποι σε όλους τους χρόνους και τις εγκλίσεις
α) με τη μετοχή του Μέλλοντα και το sum
β) με το γερουνδιακό και το sum

α) Ενεργητική Περιφραστική ΢υζυγία

Η μετοχή του ενεργητικού Μέλλοντα, που σχηματίζεται κανονικά από το θέμα του σουπίνου με
την κατάληξη –urus,-ura,-urum, και το sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουν την ενεργητική
περιφραστική συζυγία, η οποία εκφράζει επικείμενη πράξη, πρόθεση, αναπόφευκτη εξέλιξη
κτλ.(πρακτικά η ενεργητική περιφραστική συζυγία είναι ο προάγγελος του I’m going to της
αγγλικής).
π.χ.
του do *= δίνω+ η ενεργητική περιφραστική συζυγία είναι daturus sum = πρόκειται να δώσω,
daturus eram = επρόκειτο να δώσω κ.ο.κ.).
Για τον σχηματισμό της χρησιμοποιούμε τη μετοχή του Μέλλοντα και το sum σε όλους τους
χρόνους της οριστικής, της υποτακτικής και του απαρεμφάτου, αρκεί ο τύπος του sum να είναι
μονολεκτικός. Συγκεκριμένα:

Οριστική (indicativus)
Praesens Imperfectum Futurum Perfectum Plusqamperfectum Futurum
Exactum
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um sum -um es -um est -a sumus -a estis -a sunt
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um eram -um eras -um erat -a eramus -a eratis -a erant
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um ero -um eris -um erit -a erimus -a eritis -a erunt
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um fui -um fuisti -um fuit -a fuimus -a fuistis -a fuerunt/ -ere
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um fueram -um fueras -um fuerat -a fueramus -a fueratis -a fuerant
daturus, -a, daturus, -a, daturus, -a, daturi, -ae, daturi, -ae, daturi, -ae,
-um fuero -um fueris -um fuerit -a fuerimus -a fueritis -a fuerint

Τποτακτική (coniunctivus)
Praesens Imperfectum Futurum Perfectum
daturus, -a, -um sim daturus, -a, -um essem daturus, -a, -um fuerim daturus, -a, -um fuissem
daturus, -a, -um sis daturus, -a, -um esses daturus, -a, -um fueris daturus, -a, -um fuisses
daturus, -a, -um sit daturus, -a, -um esset daturus, -a, -um fuerit daturus, -a, -um fuisset
daturi, -ae, -a simus daturi, -ae, -a essemus daturi, -ae, -a fuerimus daturi, -ae, -a fuissemus
daturi, -ae, -a sitis daturi, -ae, -a essetis daturi, -ae, -a fueritis daturi, -ae, -a fuissetis
daturi, -ae, -a sint daturi, -ae, -a essent daturi, -ae, -a fuerint daturi, -ae, -a fuissent

Απαρέμφατο (infinitivus)
Praesens Perfectum
daturum, -am, -um esse daturum, -am, -um fuisse
daturos, -as, -a esse daturos, -as, -a fuisse
 35
Επισήμανση:
Παρατηρούμε ότι η υποτακτική ενεστώτα ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας συμπίπτει στον
τύπο και στη σημασία με την υποτακτική μέλλοντα της ενεργητικής φωνής και το απαρέμφατο
ενεστώτα της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας συμπίπτει στον τύπο και στη σημασία με το
ενεργητικό απαρέμφατο μέλλοντα.

β) Παθητική Περιφραστική ΢υζυγία

Το γερουνδιακό, ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία (που σχηματίζεται από το θέμα του
Ενεστώτα με την κατάληξη –ndus, -nda, -ndum για α΄, β΄ συζυγία και –endus, -enda, -endum για
γ΄, δ΄ συζυγία) και το sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουν την παθητική περιφραστική
συζυγία, η οποία αντιστοιχεί στα ρηματικά επίθετα σε –τέος της ελληνικής.
Δηλαδή, του do η παθητική περιφραστική συζυγία είναι dandus sum = πρέπει να δοθώ, dandus
eram = έπρεπε να δοθώ κ.ο.κ.
Για τον σχηματισμό της χρησιμοποιούμε το γερουνδιακό και το sum σε όλους τους χρόνους της
οριστικής, της υποτακτικής και του απαρεμφάτου, αρκεί ο τύπος του sum να είναι μονολεκτικός.
Συγκεκριμένα:
Οριστική(indicativus)
Praesens Imperfectum Futurum Perfectum Plusquamperfectum Futurum
Exactum
dandus, -a, -um sum dandus, -a, -um eram dandus, -a, -um ero dandus, -a, -um fui dandus, -a, -um fueram dandus, -a, -um fuero

dandus, -a, -um es dandus, -a, -um eras dandus, -a, -um eris dandus, -a, -um fuisti dandus, -a, -um fueras dandus, -a, -um fueris

dandus, -a, -um est dandus, -a, -um erat dandus, -a, -um erit dandus, -a, -um fuit dandus, -a, -um fuerat dandus, -a, -um fuerit

dandi, -ae, -a sumus dandi, -ae, -a eramus dandi, -ae, -a erimus dandi, -ae, -a fuimus dandi, -ae, -a fueramus dandi, -ae, -a fuerimus

dandi, -ae, -a estis dandi, -ae, -a eratis dandi, -ae, -a eritis dandi, -ae, -a fuistis dandi, -ae, -a fueratis dandi, -ae, -a fueritis

dandi, -ae, -a sunt dandi, -ae, -a erant dandi, -ae, -a erunt dandi, -ae, -a fuerunt/ -ere dandi, -ae, -a fuerant dandi, -ae, -a fuerint

Praesens
dandus, -a, -um sim
dandus, -a, -um sis
dandus, -a, -um sit
dandi, -ae, -a simus
dandi, -ae, -a sitis
dandi, -ae, -a sint
Τποτακτική (coniunctivus)
Imperfectum Futurum Perfectum
dandus, -a, -um essem dandus, -a, -um fuerim dandus, -a, -um fuissem
dandus, -a, -um esses dandus, -a, -um fueris dandus, -a, -um fuisses
dandus, -a, -um esset dandus, -a, -um fuerit dandus, -a, -um fuisset
dandi, -ae, -a essemus dandi, -ae, -a fuerimus dandi, -ae, -a fuissemus
dandi, -ae, -a essetis dandi, -ae, -a fueritis dandi, -ae, -a fuissetis
dandi, -ae, -a essent dandi, -ae, -a fuerint dandi, -ae, -a fuissent

Απαρέμφατο (infinitivus)
Praesens Perfectum
dandum, -am, -um esse dandum, -am, -um fuisse
dandos, -as, -a esse dandos, -as, -a fuisse
Επισήμανση:
Προσέχετε ότι τα γένη, τα πρόσωπα και οι αριθμοί της παθητικής περιφραστικής συζυγίας έχουν
νόημα μόνο στην προσωπική σύνταξη. ΢την απρόσωπη, χρησιμοποιείται το ουδέτερο γένος του
γερουνδιακού στον ενικό αριθμό και το γ΄ ενικό του sum: est/erat/fuisset…, όπως και στην απρόσωπη
σύνταξη των σε –τέος της ελληνικής (βοηθητέον ἐστί τῇ πόλει)
π.χ.
tibi uni subveniendum est reipublicae = η πολιτεία πρέπει να βοηθηθεί από εσένα μόνο/ εσύ μόνο
πρέπει να βοηθήσεις την πολιτεία
 36


ΠΑΡΑΘΕΣΙΚΑ ΕΠΙΘΕΣΩΝ
Παραθετικά σχηματίζουν τα επίθετα, τα επιρρήματα αλλά και οι επιθετικές μετοχές.

Δεν έχουν όμως όσα δηλώνουν ύλη, τόπο ή χρόνο, μέτρο, συγγένεια ή καταγωγή, τέλεια ή
αρνητική έννοια (immortalis-34, αθάνατος), προέρχονται από ουσιαστικά (sonorus-27, ηχηρός
από το sonor) ή έχουν ως α΄ συνθετικό τις προθέσεις super-, per-, prae-. Εξαιρείται το praeclarus
(12)
Α. ΢χηματισμός:

α) Ο συγκριτικός βαθμός προκύπτει από την προσθήκη της κατάληξης -ior (για το αρσενικό και
θηλυκό) και -ius (για το ουδέτερο) στο θέμα του επιθέτου, το οποίο το βρίσκουμε πάντα από τη
γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη -i (για τα 2κλιτα) και -is (για τα 3κλιτα)

π.χ. αρσενικό + θηλυκό ουδέτερο

(modestus, -a, -um) modest -ior, modest -ius

(grandis, -is, -e) grand -ior, grand -ius
(pulcher, -chra, -chrum) pulchr -ior, pulchr -ius
(tener, -era, -erum) tener -ior, tener -ius
(acer, acris, acre) acr -ior, acr -ius
(celer, -eris, -ere) celer-ior, celer-ius

β) Ο υπερθετικός βαθμός, αντίστοιχα, προκύπτει από την προσθήκη της κατάληξης -issimus, -
issima, -issimum στο θέμα της γενικής.
Εξαιρούνται τα δευτερόκλιτα και τριτόκλιτα επίθετα που το αρσενικό γένος στην ονομαστική του
ενικού λήγει σε -er. Σε αυτά τα επίθετα, για τον σχηματισμό του υπερθετικού, προσθέτουμε την
κατάληξη -rimus, -rima, -rimum στην ονομαστική ενικού του αρσενικού γένους.

π.χ. αρσενικό + θηλυκό ουδέτερο

(modestus, -a, -um) modest -ior, modest -ius modest-issimus, -a, -um
(grandis, -is, -e) grand -ior, grand -ius grand-issimus, -a, -um
αλλά (pulcher, -chra, -chrum) pulchr-ior, pulchr-ius pulcher-rimus, -a, -um
(tener, -era, -erum) tener-ior, tener-ius tener-rimus, -a, -um
(acer, acris, acre) acr-ior, acr-ius acer-rimus, -a, -um
(celer,- eris, -ere) celer-ior, celer-ius celer-rimus, -a, -um
 37

Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις
o Σα δευτερόκλιτα επίθετα που λήγουν σε -quus, -a, -um σχηματίζουν κανονικά τα παραθετικά,
π.χ. antiquus: antiquior, -ius/ antiquissimus, -a, -um (41)
o Σα επίθετα facilis (36), difficilis, similis, dissimilis, humilis, gracilis σχηματίζουν τον υπερθετικό με
την κατάληξη -limus, -a, -um (στο θέμα του θετικού)
π.χ. facillimus, -a, -um
simillimus, -a, -um
o Σα επίθετα dexter, -tra, -trum (34) (= δεξιός) και sinister, -tra, -trum (= αριστερός) σχηματίζουν
αντίστοιχα συγκριτικό dexterior, -ius και υπρθετικό dextimus και συγκριτικό sinisterior, -ius (γιατί
τα επίθετα dexter και sinister σπανιώτερα απαντώνται και ως dexter, -era, -erum και sinister, -era, -
erum)
o Σο επίθετο maturus, -a, -um (27) σχηματίζει ομαλό συγκριτικό maturior, maturius και
υπερθετικό maturissimus, -a, -um αλλά και maturrimus, -a, -um
o Έχουν διπλό υπερθετικό:
exterus, -a, -um exterior, -ius extremus, -a, -um/
extimus, -a, -um (25)
posterus, -a, -um posterior, -ius postremus, -a, -um/
postumus, -a, -um (48)
superus, -a, -um superior, -ius supremus, -a, -um/
summus, -a, -um (28)
inferus, -a, -um inferior, -ius infimus, -a, -um/
imus, -a, -um
o Σα δευτερόκλιτα επίθετα που πριν από την κατάληξη -us έχουν φωνήεν e, i, u σχηματίζουν τα
παραθετικά τους περιφραστικά, με τη βοήθεια των παραθετικών του επιρρήματος magnopere
nimius, -a, -um magis nimius, -a, -um maxime nimius, -a, -um (25)
temerarius magis temerarius maxime temerarius (49)
Παραθετικά επίθετα χωρίς θετικό βαθμό (γιατί σχηματίστηκαν από προθέσεις ή επιρρήματα):
(prae = εμπρός) prior, -ius primus, -a, -um (41)
(prope = κοντά) propior, -ius proximus, -a, -um(18)
(ultra = πέρα) ulterior, -ius ultimus, -a, -um(5)
o Επίθετα χωρίς συγκριτικό ή υπερθετικό βαθμό:
α. χωρίς συγκριτικό:
novus (recentior, -ius) novissimus, -a, -um(26)
sacer (sanctior, -ius) sacerrimus, -a, -um
β. χωρίς υπερθετικό:
alacer alacrior (13)
iuvenis iunior
senex senior (40)
o Όσα δευτερόκλιτα σύνθετα επίθετα λήγουν σε -ficus, -dicus, -volus σχηματίζουν παραθετικά σε -
entior,-ius και -entissimus, -a, -um

beneficus beneficentior, -ius beneficentissimus, -a, -um(4)

o Ανώμαλος σχηματισμός παραθετικών

bonus melior, -us optimus, -a, -um (41)
malus peior, -ius pessimus, -a, -um
 38
magnus maior, -ius maximus, -a, -um (36)
parvus minor, -us minimus, -a, -um (27)
multi-ae-a plures, (i)a plurimi, -ae, -a (27)
inops egentior, -ius egentissimus, -a, -um (44): δανείζεται
παραθετικά από το egens, -ntis
o Σου επιθέτου libens συναντούμε μόνο το επίρρημα libenter (30)
Β. Κλίση παραθετικών
α. Ο συγκριτικός των επιθέτων κλίνεται όπως των τριτοκλίτων δικαταλήκτων επιθέτων αλλά
σχηματίζουν: αφαιρετική ενικού, όλων των γενών -, -e
ονομ., αιτιατ., κλητ. πληθ. ουδετέρου γένους -a
γενική πληθυντικού, όλων των γενών -, -um
Εξαιρείται ο συγκριτικός του multi,-ae,-a που είναι plures, plura/ pluria και στη γενική
πληθυντικού κάνει plurium (όμοια και το complures-34)
(Να θυμίσουμε ότι στα τριτόκλιτα επίθετα έχουμε:
αφαιρετική ενικού -, -i
πληθυντικός ουδετέρου -, -ia
γενική πληθυντικού -, -ium
ενώ στην τριτόκλιτη μετοχή του Ενεστώτα: αφαιρετική ενικού -e, ενώ -i αν είναι επιθ. μτχ ως
επιθ. προσδ.)
β. Ο υπερθετικός των επιθέτων κλίνεται όπως των δευτεροκλίτων τρικαταλήκτων επιθέτων.
Παραθέτουμε την κλίση ενός επιθέτου στον συγκριτικό βαθμό.

Ενικός Αριθμός

αρσενικό + θηλυκό ουδέτρο

Ονομ. melior melius

Γεν. melioris melioris
Δοτ. meliori meliori
Αιτ. meliorem melius
Κλητ. melior melius
Αφαιρ. meliore meliore

Πληθυντικός Αριθμός

αρσενικό + θηλυκό ουδέτρο

Ονομ. meliores meliora

Γεν. meliorum meliorum
Δοτ. melioribus melioribus
Αιτ. meliores meliora
Κλητ. meliores meliora
Αφαιρ. melioribus melioribus
 39

 ΠΑΡΑΘΕΣΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΣΩΝ
Θετικός βαθμός
Για να σχηματίσουμε τον θετικό βαθμό ενός επιρρήματος που προέρχεται από επίθετο
ακολουθούμε τα εξής βήματα:
1. Σχηματίζουμε τη γενική ενικού του επιθέτου στο αρσενικό γένος
π.χ. gratus γεν. grat -i, pulcher γεν. pulchr -i, liber γεν. liber -i, gravis γεν. grav -is, ferox γεν. feroc -
is, impudens γεν. impudent -is, celer γεν. celer -is, acer γεν. acr -is, malus γεν. mal -i
2. Αφαιρούμε την κατάληξη -i (για τα επίθετα της β΄ κλίσης) ή την κατάληξη -is (για
τα επίθετα της γ΄ κλίσης).
3. Προσθέτουμε ως κατάληξη
 στα επιρρήματα που προέρχονται από επίθετα της β΄ κλίσης το -e
 στα επιρρήματα που προέρχονται από επίθετα της γ΄ κλίσης το -iter
 στα επιρρήματα που προέρχονται από επίθετα της γ΄ κλίσης που λήγουν σε
-ens (-entis), -ans (-antis), ers (-ertis) το -er
π.χ. grat -e, pulchr -e, liber -e, grav -iter, feroc -iter, impudent -er, celer -iter, acr -iter, mal -e
΢υγκριτικός βαθμός
Ο συγκριτικός βαθμός του επιρρήματος ταυτίζεται με την αιτιατική ενικού του συγκριτικού
βαθμού του ουδετέρου γένους του επιθέτου
π.χ. grat-ius, pulchr-ius, liber-ius, grav-ius, feroc-ius, impudent-ius, celer-ius, acr-ius, pe-ius
Τπερθετικός βαθμός
Ο υπερθετικός βαθμός του επιρρήματος σχηματίζεται από τον υπερθετικό βαθμό του επιθέτου
με την κατάληξη -e
π.χ. gratissime, pulcherrime, liberrime, gravissime, ferocissime, impudentissime, celerrime, acerrime,
pessime

επίρρημα
επίθετο
θετικός συγκριτικός υπερθετικός

gratus (grat -i) grat -e grat -ius gratissime

pulcher (pulchr -i) pulchr -e pulchr -ius pulcherrime
liber (liber -i) liber -e liber -ius liberrime
gravis (grav -is) grav -iter grav -ius gravissime
ferox (feroc -is) feroc -iter feroc -ius ferocissime
impudens (impudent -is) impudent -er impudent -ius impudentissime
celer (celer -is) celer -iter celer -ius celerrime
acer (acr -is) acr -iter acr -ius acerrime
malus (mal -i) mal -e pe -ius pessime
 40

Διαφορά στο σχηματισμό του θετικού βαθμού

Τα επίθετα bonus, facilis, durus, tristis, mitis και secretus παρουσιάζουν κάποιες διαφορές στον
σχηματισμό του θετικού βαθμού. Συγκεκριμένα:

επίρρημα
επίθετο

θετικός συγκριτικός υπερθετικός

bonus (bon -i) bene melius optime

facilis (facil -is) facile facilius facillime
durus (dur -i) dure και duriter durius durissime
tristis (trist -is) triste και tristiter tristius tristissime
mitis (mit -is) mite και mititer mitius mitissime
secretus (secret -i) secrete και secreto secretius ―

Ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων

Τα παρακάτω επιρρήματα που συναντώνται στο σχολικό εγχειρίδιο (τα περισσότερα από τα
οποία δεν παράγονται από επίθετα) σχηματίζουν με διαφορετικό τρόπο τους 3 βαθμούς
θετικός συγκριτικός υπερθετικός
multum (= πολύ) plus plurimum
non multum ή paulum (= λίγο) minus minime
magnopere (ή magno opere) (= πολύ) magis maxime
prope (= κοντά) propius proxime
diu (= πολύ χρόνο) diutius diutissime
prae (= πριν) prius primum/ primo
post (= ύστερα) posterius postremo/ postremum
satis (= αρκετά) satius ―
supra (= πάνω) superius summe