ã¨Ç¨Ï„™êkèHõ Lz`« `≥Å∞QÆ∞

W – „QÆO^èŒ=ÚʼnõΩ
gH˜∆OK«O_ç...
WWW. MOHAN
PUBLICATIONS.COM
P^蕺u‡Hõ, *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº,
=∞O„`«âߢ™êÎk „QÆO^äŒ=ÚʼnõΩ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û,
HÀ@QÆ∞=∞‡O,
J[O`åǨϟ@Öò Z^Œ∞@,
~å[=∞O„_ç – 533 101.
`«∂~°∞ÊQÀ^•=ilÖÏ¡
PO„^茄Ѩ^Õâò – WO_çÜ«∂.
„QÆO^èŒ Ñ¨iK«Ü«∞O
_®Hõì~ü a.q. ~å=∞<£ *’ºu+¨ „QÆO^ä•=o

„Ѩâ◊fl `«O„`«
PRASNA TANTRA

POQÆ¡ =¸Å=Ú
_®Hõì~ü ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ "≥OHõ@ ~å=∞<£

`≥Å∞QÆ∞ ¿ã`«
ˆH.q. =∞e¡HÍ~°∞˚#~å=Ù
a.W., ZO.S.W., Z"£∞.Z., a.W_ç.,

D „QÆO^èŒO HÍ=Åã≤# Ü≥∞_»Å :

"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û
HÀ@QÆ∞=∞‡O, J[O`åǨϟ@Öò Z^Œ∞~°∞QÍ
~å[=∞O„_ç. 1. á¶È<£ : 2462565
"≥Å ~°∞.75-00
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
2 „Ѩâ◊fl `«O„`« „Ѩâ◊fl `«O„`« 3

„Ѩâ◊fl`«O„`«
q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
"≥Ú^Œ\˜ =Ú„^Œ}‰õΩ `˘eѨÅ∞‰õΩ 05
POQÆ¡ =¸ÅO : PRASNA TANTRA <å=∂@ 06
_®Hõì~ü a.q. ~å=∞<£
P~°= =Ú„^Œ}‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@ 06
™ê^è•~°} LáÈ^•…`«O 07
`≥Å∞QÆ∞ ¿ã`« : ˆH.q. =∞e¡HÍ~°∞˚#~å=Ù J^蕺ܫ∞O - 1
=Ú„^Œ} : „Ѩâ◊flâßG LѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ 13
a.q.~å=∞<£ QÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ „Ѩâ◊fl"Õ¿ã q^è•#O Uq∞\˜ ? 13
™êfiq∞ PѶπÃã\ò „Ñ≤O@~üû *’ºu+¨ q^•º~°OÉèíO ~°∂. 50/– x["≥∞ÿ# *’ºu+¨µ¯_»∞ 13
q[Ü«∞"å_» – 3 „QÆǨÏÉèÏ= |Å=ÚÅ∞ ~°∂. 50/– Ѩ$K«Ûù‰õΩx (ÅHõ∆}ÏÅ) QÆ∞iOz 14
„Ѩ^äŒ=∞ =Ú„^Œ} HÍÅK«„Hõ^Œâ◊ ~°∂. 50/– XHõ\˜HõO>Ë ÃÇÏK«∞Û „Ѩâ◊flʼnõΩ ["å|∞ K≥ѨÙÊ@ 15
J#∞Éèí= „Ѩâßfl*’ºu+¨O ~°∂. 50/– „QÆÇ¨Ï J=ã¨÷Å∞ 15
1998 *’ºu+¨âßGOÖ’ J=ã¨÷ŠѶ¨e`«=ÚÅ∞ 16
„ѨK«∞~°} Hõ~°ÎÅ∞ –"å`å=~°} Éèí∂HõOáêÅ∞ ~°∂. 50/– „QÆÇ¨Ï ã¨O[˝Å∞ 16
P‰õΩŠѨ=<£‰õΩ=∂~ü ÉèÏ"å~°ú~°`åflHõ~°O ~°∂. 75/– qq^èŒ WO_»¡KÕ (ÉèÏ==ÚÅKÕ) HõÅ∞æ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ 19
ÉèÏ~°fÜ«∞*’ºu+¨ ã¨~°fiã¨fiO ~°∂. 75/– J^蕺ܫ∞=Ú - 2 ÉèÏ=„Ѩâ◊fl

MOHANPUBLICATIONS.COM J+¨ìHõ=~°æ Ѩ^Œúuó

ѨÙ~ÀQÍq∞ *Ï`«HõO
*’ºu+¨ âßGOÖ’
~°∂. 75/–
~°∂. 75/–
–ã¨O^ÕǨÅ∞, ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~°∂. 75/–
™ê^è•~°}"≥∞ÿ# JOK«<å
PtOz# L^ÕÌâ◊º=Ú <≥~°"Õ~°∞@
áêѨ ã¨O|O^èŒ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞
XHõ@= WÅ∞¡ (ÉèÏ=O)
Ô~O_»= WÅ∞¡ (ÉèÏ=O)
20
21
22
23
26
„Ѩâ◊fl`«O„`« ~°∂. 75/– =¸_»= WÅ∞¡ (ÉèÏ=O) 28
=ÚǨ˙~°ÎO ~°∂. 75/– <åÅæ= WÅ∞¡ (ÉèÏ=O) 29
qt+¨ì *Ï`«Hõ=ÚÅ∞ ~°∂. 125/– J~Ú^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 31
ÉèÏ~°fÜ«∞Ѷ¨e`«*’ºu+¨O ~°∂. 125/– P~°= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 36
300 =ÚYº"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞~°∂. 125/– Ü«∞[=∂x - L^ÀºQÆ∞Å ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ 40
*Ï`«HõOѨijeOK«_»OZÖÏ ? ~°∂. 250/– U_»= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 41
™ÈÖò _ç¢ã≤ì|∂º@~üû : Zxq∞^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 48
`˘q∞‡^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 51
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û Ѩ^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 54
Ѩ^ŒH˘O_»= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 59
HÀ@QÆ∞=∞‡O, J[O`åǨϟ@Öò Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨<≥flO_»= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ 62
J^蕺ܫ∞O - 3 Ñ„ ¨`ÕºHõ „Ѩâ◊flÅ∞
~å[=∞O„_ç. 1. á¶È<£ : 2462565 WÅ∞¡=^Œe "≥o§# =ºH˜Î uiy =K«∞Û@ 63
`«Ñ≤ÊáÈ~Ú# =ºH˜Î rqOz Ü«Ú<åfl_® ? ÖËHõ =∞~°}˜OK≥<å ? 65
All rights reserved. No part of this Publication may be repro- „Ѩܫ∂}©‰õΩ_»∞ rqOzÜ«Ú<åfl_® ? ÖËHõ =∞~°}˜OK≥<å ? 70
duced or transmitted in anyfrom or by any means,electronic HÀ@ =Ú@ì_ç 74
or mechanical including photocopying,recording, or any in- ~Ày ã¨fiã¨÷`« K≥O^Œ∞@ 75
duration storage and setrieval system, with permission in writ-
ing from the publisher.
^Õ=`«Å âßѨ„ѨÉèÏ==Ú 77
Ü«∞[=∂x ¿ã=‰õΩÅ ã¨O|O^è•Å∞ 79
"Õ~˘Hõ Ü«∞[=∂x`À Éèíq+¨º`«∞Î 80
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
4 „Ѩâ◊fl `«O„`« „Ѩâ◊fl `«O„`« 5
áÈ~Ú# ™⁄=Ú‡ uiy á⁄O^Œ∞@ 81
^˘OQÆÜ≥ÚHõ¯ P#"åà◊√§ 90
ã¨O`å#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# H˘xfl„Ѩ=ÚYã¨∂„`åÅ∞ 91 "≥Ú^Œ\˜ =Ú„^Œ}‰õΩ `˘eѨÅ∞‰õΩ
Éè’[#=Ú QÆ∞iOz 94
ã¨fiѨfl=ÚÅ QÆ∞iOz 98 „Ѩâfl◊ âßG=Ú ÖËHõ „Ѩâfl◊ *’ºu+¨ âßG=Ú J#flk ¿Ñ~°∞á⁄Ok#
„H©_»Å QÆ∞iOz 99 âßG"Õ∞ H͉õΩO_® =∞#„Ѩu~ÀA#O^Œe rq`«K«~°ºÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O
qÉèË^•Å‰õΩ ã¨O|OkèOz 100
„Ѩܫ∂}=Ú KÕÜ«Ú"åx QÆ∞iOz 101 KÕ¿ã "≥O@<Õ [~°∞QÆÉ’=Ù „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#O K≥Ñʨ QÆeQˆ „áêuѨkHõ
|Okè`«∞_≥·# „Ѩܫ∂}©‰õΩx q_»∞^ŒÅ 102 „áê=ÚYºO HõÅk‰õÄ_®. q™êÎ~°}"≥∞ÿ# q=~°}, L^•Ç¨Ï~°}Å`À
<å=ʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊flÅ∞ 105
ѨÙHÍ~°¡Ü≥ÚHõ¯ x*Ïx*ÏÅ∞ 106 „Ѩã∞¨ `Î =« Ú ã¨=∞iÊOK«∞`«∞#fl „Ѩâfl◊ `O« „`« Ü≥ÚHõ¯ POQÆ¡ J#∞"å^Œ=Ú
H˘#∞QÀÅ∞ J=∞‡Hõ=ÚÅ QÆ∞iOz 107 *’ºu+¨ q^•º~°∞úňH H͉õΩO_® *’ºu+¨ „áêg}∞ºÅ‰õΩ ‰õÄ_®
ѨO@Å QÆ∞iOz 108 KåÖÏHÍÅO #∞O_çQÆÅ HÀ~°Hõ#∞ f~°∞Û@‰õΩ L^ÕÌtOK«|_ç#k. „Ѩâ◊fl
J^蕺ܫ∞O - 4 q∞„â◊=∞ q+¨Ü«∂Å∞
^èŒ#ÖÏÉèí=Ú 110 `«O„`«Ö’ DÜ«∞|_ç# q=~°} Ѩ^Œúu <Õ#∞ KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’
WO_»¡ ™ê^è•~°} x~°‚Ü«∞=Ú 111 ѨsH˜∆Oz, Jk KåÖÏ ã¨O`«$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ =ÙO_»_»O QÆ=∞xOKå#∞.
ã¨=∞Ü«∞ x~åú~°} QÆ∞iOz 112

MOHANPUBLICATIONS.COM
=ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiO`« PÖ’K«#Å QÆ∞iOz
HÍ=∞ ã¨O|O^èŒ q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz
=~°ÎHõ "å}˜[º=ÚÅ QÆ∞iOz
=ºH˜Î Éèíq+¨º`«∞Î QÆ∞iOz
`å[Hõ ã≤^•úO`« ^Œ$+¨µìÅ QÆ∞iOz
115
120
122
123
124
KåÖÏHÍÅO #∞O_ç „áê=∂}˜H`õ « Ö’Ñ≤Oz, J<ÕHõ ~°HÍÅ K«=Hõ
ÉÏ~°∞ *’ºu+¨ ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ |*Ï~°∞Ö’ qѨs`«OQÍ =~°^ŒÖÏ H˘@∞ìH˘x
=ã¨∂OÎ _»_O» KÕ`,« XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ K≥`· #« ºO fã¨∞‰õΩ~å=@O nx =ÚM’º
^ÕÌâ◊=Ú. *’ºu+¨O Ü≥ÚHõ¯ âßG|^Œú`«‰õΩ x["≥∞ÿ# „â◊^Œú Hõ#Ѩ~°KÕ
W^äŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú 126 L^ÕâÌ O◊ =Ù#fl K«^∞Œ =Ù‰õΩ#fl "åi ã¨OYº J^Œ$+¨Oì H˘nÌ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flk
Dã¨~åѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú 127 ‰õÄ_®. áêO_ç`º« ™êkèHÍiHõ`#« ∞ *’ºu+¨ q^•º~°∞Å÷ , *’ºu+¨ B`åû
#HõÎ Ü≥∂QÆ=Ú 127
Ü«∞=∞Ü«∞ Ü≥∂QÆ=Ú 128 Ç≤ωõΩÅ, *’ºu+¨=$uÎ ##∞ã¨iOK«∞ "åi "åã¨qÎ Hõ J=ã¨~åÅ#∞ f~°Û
HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú 129 \ÏxH˜ D ѨÙã¨ÎHõO =ÚYºOQÍ L^ÕÌtOK« |_çOk.
H˘xfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞ 130
1. ^èŒ#=O`«∞_»#QÆ∞^Œ∞<å ? 131 „Ѩâ◊fl *’ºu+¨O LѨÜ≥∂yOKÕ *’ºu+¨µ¯_»∞ `«##∞ ã¨ÅǨ
2. `«e¡ PÜ«Ú~åÌÜ«∞=Ú 131 HÀˆ~"åiH˜ `«# f~°∞ÊÅ#∞ âßG|^ŒúOQÍ =∞ÅK«@O ^•fi~å ã¨ÅǨ
3. ã¨O`å#=Ú á⁄O^Œ∞@ 132 DÜ«∞QÆey =ÙO_®e. QÆuOz# ã¨O=`«û~åÅÖ’ <å Jxfl ѨÙã¨HÎ ÍÅ#∞
4. `«Ñ≤ÊáÈ~Ú# =ºH˜Î rqOK«QÆÅ_® ? =∞~°}˜OK≥<å ? 133
5. J<å~ÀQƺO 134 L`åûǨÏOQÍ P^ŒiOz# q^èŒOQÍ<Õ K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl „Ѩ[ÅKÕ`« D
6. q"åǨÏ=Ú 135 ѨÙã¨ÎHõO ‰õÄ_® ã‘fiHõiOK«|_»∞`«∞O^Œx <Õ#∞ Ptã¨∞Î<åfl#∞.
7. HÍi‡‰õΩÅ ã¨"≥∞‡ =ÚyOѨ٠136
8. ^˘OyeOK«|_ç# Pã≤÷ uiy ™êfinè#Ѩ_»∞@ 136 ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ "≥OHõ@ ~å=∞<£
9. ^•"åÜ≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«=Ú 137
10. q^Õâ◊ „Ѩܫ∂}=Ú 138 `Õk : 8–8–1969
11. „Ѩã¨∞Î`« L^ÀºQÆ=Ú#∞ =ke"ÕÜ«Ú@ 138
12. =$uÎ 139
™êOˆHuHõ Ѩ^Œ=ÚÅ q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ 140

"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
6 „Ѩâ◊fl `«O„`«
<å =∂@
ѨÓAºÅ∞ <å QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ _®Hõ~ì ü a.q.~å=∞<£QÍ~°∞ J#∞=∞uOK«QÍ
"åi D ѨÙã¨ÎHÍxfl ™ê=∂#º `≥Å∞QÆ∞ áê~î°‰õΩ_çH˜ J~°÷O J=@O HÀã¨O,
„Ѩâ◊fl *’ºu+¨O"≥·Ñ¨Ù `≥Å∞QÆ∞ áê~î°‰õΩ_»∞ PHõi¬`«∞_»=@O HÀã¨O <å â◊H˜Î
"Õ∞~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKå#∞. =ÚYºOQÍ áê~î°‰õΩ_çH˜ ã¨O㨯 $`«O ~åHõáÈ~Ú<å
„QÆO^äŒ Ñ¨~î°<åxH˜ P@OHõO ÖËx q^èŒOQÍ J#∞=kOK«@O [iyOk. <å
D „Ѩܫ∞`«flO ZO`«=~°‰õΩ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«O J~ÚO^À `≥Å∞QÆ∞ áê~î°‰õΩÅ∞
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞ „áê~°÷#.
D <å Hõ$+≤Ö’ qâı+¨OQÍ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î#fl Ѩa¡+¨~ü N P‰õΩŠѨ=<£
‰õΩ=∂~üQÍi¯ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞ѨÓ~°fiHõ Hõ$`«[˝`«Å#∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
ˆH.q.=∞e¡HÍ~°∞˚#~å=Ù
MOHANPUBLICATIONS.COM
P~°= =Ú„^Œ}‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@
`Õk. 3-5-1998
H˘O`«HÍÅOQÍ JK«∞ÛÖ’ ÖËx „Ѩâ◊fl`«O„`« POQÆ¡ J#∞"å^ŒO Ü≥ÚHõ¯
P~°= =Ú„^Œ}#∞ WO^Œ∞Ö’ JOkã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ <å‰õΩ KåÖÏ ã¨O`À+¨OQÍ
=ÙOk. LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ# q*Ï˝# âßYQÍ *’ºu+¨Ñ¨~î°#=Ú, *’ºu+¨ QÆ∞}
„QÆǨÏ}=Ú KÕã¨∞Î#fl K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl „Ѩ[ÅÜ≥ÚHõ¯ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl L`åûǨÏO
L#fl^Œ#fl ã¨∂K«##∞, KåÅ `«‰õΩ¯= =º=kèÖ’<Õ H˘`«Î=Ú„^Œ} J=ã¨~°O
=zÛO^Œ#fl "åã¨Î=O ^èŒ$gHõiã¨∞Î#flk.
=ÚYºOQÍ =∞# ^≥·#Ok# rq`åÅÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨=∞㨺Å#∞
KÕÑ@¨ \ì ÏxH˜ „Ѩâfl◊ `O« „`« („QÆO^ä=Œ Ú) Q˘Ñ¨Ê LѨÜ∂≥ QÆ=ÚQÆÅ UÔHH· õ „ѨK∞« ~°}
J=Ù`«∞Ok.
<å W`«~° Jxfl ~°K#« ʼnõΩ WzÛ#>Ë¡ K«^∞Œ =Ù‰õΩ#fl „Ѩ[Å∞ „Ѩâfl◊ `O« „`«
(„QÆO^ä=Œ Ú‰õΩ) ‰õÄ_® J^Õ~H° "õ ∞≥ #ÿ ǨÏ$^ŒÜ∞« ѨÓ~°fiHõ P^Œ~}° W™êÎ~x° <Õ#∞
Ptã¨∞Î<åfl#∞.
ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ "≥OHõ@ ~å=∞<£
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 7
™ê^è•~°} LáÈ^•…`«O
*’ºu+¨âßGOH˜ K≥Ok# =¸_»∞ =ÚYº"≥∞ÿ# qÉèÏQÍÅÖ’ „Ѩâ◊fl *’ºu+¨O Ju
„Ѩ=ÚY"≥∞ÿ#k. *Ï`«HõO (Ѷ¨e`«*’ºu+¨µ), =ÚǨ˙~°Î=Ú J#flq q∞ye# Ô~O_»∞
qÉèÏQÍÅ∞QÍ QÆ∞iÎOѨ|_®¤~Ú. „Ѩâfl◊ J_çy# `«H}∆õ "Õ∞"Õã#≤ ~åtK«„Hõ"∞Õ Éèqí +¨º`ü ã¨OѶ∞¨ @
#Å#∞ *’㨺=Ú K≥ѨÊ\ÏxH˜ ѨÙ<åkQÍ fã¨∞H˘#|_»∞`«∞Ok. „Ѩâ◊fl J_çy# ã¨=∞Ü«∞O
YzÛ`«OQÍ `≥eÜ«∞ *ËÜ«∞@O J<Õ JOâ◊=Ú=Å# „Ѩâ◊fl *’ºu+¨O XHõ~°HõOQÍ Ñ¶¨e`«
*’ºu+¨O HõO>Ë ÃÇÏK«∞ÛÖÏÉèOí Hõey =ÙOk. x*ÏxH˜ „Ѩâfl◊ "Ü Õ ∞« |_ç# ã¨=∞Ü«∞O Ѩ$K«Û‰õΩx
(„Ѩâfl◊ "Ü
Õ Ú« "åx) =∞#ã¨∞ûÖ’ Hõey# PÖ’K«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨iÜ≥∞ÿ # [## ã¨=∞Ü«∞O J=@O
KÕ`« nxH˜ JkèHõ „áê^è•#º`« =ÙOk. =∞#óѨÓ~°fiHõOQÍ ["å|∞HÍ"åÅ<åfl, ã¨iÜ≥ÿ∞#
Ѷ¨e`åÅ#∞ á⁄O^•Å<åfl „Ѩâ◊fl#∞ L¿ÑH˜∆OK«~åxkQÍ (Ǩ㨺=Ú ÖËxkQÍ, "ÕàÏHÀà◊OH˜
H͉õΩO_®) J_»QÍe. ã¨~^° •H˜, ÃÑOÔH`«#OQÍ#∂ J_çQˆ „Ѩâfl◊ Å#∞ *’ºu+¨µ¯_»∞ |Ç≤Ï+¨¯iO
Kåe. =∞#ã¨∞ûÖ’ Hõey# PÖ’K«#‰õΩ, J^ÕHõ∆}OÖ’ ÉèíK«„HõOÖ’QÆÅ „QÆǨÏã≤÷uH˜ =∞^茺QÆÅ
ã¨O|O^è•xfl `≥Å∞ã¨∞ ‰õΩ<Õ Hõàı „Ѩâ◊fl *’ºu+¨O J=Ù`«∞#flk.XHõ ã¨OѶ¨∞@# =ÚO^Œ∞QÍ
K≥Ñʨ _®xH˜ Wk H˜@∞‰õΩ ~Úã¨∞OÎ k. JO^Œ∞=Å# „Ѩâfl◊ *’ºu+¨O J`«ºO`« PK«~}° Ï`«‡Hõ=Ú,
LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ# q*Ï˝#âßY J=Ù`«∞#flk.
„Ѩã¨∞Î`«=Ú ã¨=∞iÊOѨ|_»∞ POQÆ¡ J#∞"å^Œ=∞QÆ∞ „Ѩâ◊fl`«O„`« J#∞ „Ѩâ◊fl
*’ºu+¨=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ =¸Å„QÆO^äŒ=Ú hÅHõO~î° ^≥·=A˝xKÕ ~°zOѨ|_≥#∞.
H˘O`«=∞Ok L^ÕÌâ◊O, Wk hÅHõO~î°∞x „Ѩ`ÕºHõ ~°K«# HÍ^Œh, hÅHõO~î°∞x L„^ŒæO^èŒ=∞QÆ∞
''`å[Hõ hÅHõOsîÜ«∞=Ú——#O^Œe =¸_»= ÉèÏQÆ=∞h, q∞ye# Ô~O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞
™ê=ÚQÆfl`«O„`« (=¸Åã¨∂„`«=ÚÅ∞)† "å~°¬ `«O„`« (ã¨O=`«û~° Ѷ¨Å*Ï`«Hõ K«„Hõ=Ú)QÍ
=ÙOk. „Ѩ`ÕºHõ ~°K«# J~Ú<å, ÖË^• L„^ŒæO^èŒ=Ú #O^Œe ÉèÏQÆ=Ú J~Ú<å, nxH˜
„Ѩâ◊fl *’ºu+¨ =Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞=ÚYº q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ ã¨∞ÅÉèíÉèÏ+¨Ö’
„"åÜ«∞|_ç# ÅHõ∆}ÏÅ∞ =Ù<åfl~Ú.
„áêp# |∞∞+¨µÅKÕ ~°zOѨ|_ç# D „Ѩâ◊fl *’ºu+¨OH˜ ã¨O|OkèOz# Z<Àfl
„QÆO^ä•Å∞, Kè«Ñ¨Ê#fl ÖËHõ +¨@ÊOKåtY, ÅOѨHõ, „Ѩâ◊fl*Ï˝#, „Ѩâ◊fl Éèí∂+¨}, „Ѩâ◊flã≤O^èŒ∞,
„Ѩâ◊fl zO`å=∞}˜, Éèí∞=#nÑ≤Hõ, *Ï˝<ÕO„^Œ=∂Å „H˜+‘‚Ü«∞, „Ѩâ◊fl=∂~°æ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ J<ÕHõ
„QÆO^ä•Å∞<åfl "å\˜Ö’ PY~°∞QÍK≥Ñʨ |_ç# „Ѩâfl◊ =∂~°æ J#∞ „QÆO^ä=Œ Ú „Ѩâfl◊ ‰Ωõ ã¨O|OkèO
z# J`«ºO`« q™êÎ~° "≥∞ÿ#, „â◊=∞`À ‰õÄ_ç# ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# q=~°}=ÚÅ∞QÆÅ „QÆO^äŒ=Ú.
„Ѩâ◊fl =∂~°æ „QÆO^äŒ=Ú#∞ <Õ#∞ WOw¡+¨µÖ’ q™êÎ~°"≥∞ÿ# q=~°}`À J#∞=kOK«QÍ Jk
|Ǩïâß 1979 z=~°Ö’ „ѨK«∞iOK«|_»=K«∞Û#∞.
<Õ#∞ „Ѩâ◊fl`«O„`«#∞ WOw¡+¨µÖ’ J#∞=kOK«\ÏxH˜ =¸_»∞ HÍ~°}Ï Å∞<åfl~Ú.
XHõ\ ˜, Wk z#fl^≥·<å q™êÎ~°"≥∞ÿ# q=~°}QÆÅk, Ô~O_»∞, D „QÆO^äŒ=Ú ã¨Ê+¨ìOQÍ =ÙO_ç
nxÖ’ DÜ«∞|_ç# ã¨∂„`åÅ∞ KåÖÏ=~°‰õΩ P^èŒ∞xHõ HÍÖÏxH˜ =iÎOѨ *ËÜ«∞QÆeæ#q,
=¸_»∞, <å J#∞Éèí=OÖ’ =ÚYºOQÍ D ѨÙã¨ÎHõO P^è•~°OQÍ KÕã¨∞‰õΩx K≥Ñ≤Ê# Z<Àfl
*’™êºÅ∞ J^Œ∞ƒù`«OQÍ Ñ¶¨eOKå~Ú.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
8 „Ѩâ◊fl `«O„`«
D„QÆO^äŒ~°K«~Ú`« hÅHõO~î° ^≥·=[˝ J`«_»∞ „"åã≤# `å[Hõ, J`«_ç W`«~°
=¸Å=ÚÅ^•fi~å, J`«#∞ *’ºu+¨µ¯Å ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ K≥Ok#"åxQÍ ¿ãHõiOz|_çOk.
J`«#∞ zO`å=∞}˜ ^≥=· [˝ÜÚ≥ Hõ¯ =∞#∞=∞_»∞, J#O`« ^≥=· [˝ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, ~å=∞^≥=· [˝ÜÚ≥ Hõ¯
™È^Œ~°∞_»∞, QÆ~°æº QÀ„`«=Ú#‰õΩ K≥Ok# "å_»∞QÍ `≥Å∞ã¨∞Î#flk. =~°¬`«O„`« PYiÉèÏQÆOÖ’
hÅHõO~î°∞_»∞ D „QÆO^ä•xfl â◊Hõ ã¨O=`«û~° 1509, J#QÍ „H©.â◊. 1567, PjfiÜ«Ú[
=∂ã¨â√◊ HõÑ¡ H¨ ∆õ J+¨qì ∞ (Zxq∞^Œ= k#=Ú)# „"åã≤#@∞¡QÍ K≥ÑÙ¨ ÊH˘#∞@ [iyOk. J`«#∞
q^Œ~°ƒù ^ÕâßxH˜ K≥Ok#"å_»∞QÍ#∂, D „QÆO^äŒ ~°K«<å ã¨=∞Ü«∂xH˜ J`«#∞ 43 ÖËHõ
44 ã¨O=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞"å_»x ‰õÄ_® ™êH∆ͺÅ∞ JQÆ∞Ѩ_»∞ `«∞<åfl~Ú. hÅHõO~î°∞x
L„^ŒæO^èŒ=Ú #O^Œe "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÖˇ·# ™ê=ÚQÆfl`«O„`« =~°¬`«O„`«Å#∞ qâ◊fi<å^äŒ
^≥·=[˝ J#∞ "åºMϺ`« |Ǩïâß â◊Hõã¨O=`«û~°O 1551 J#QÍ „H©.â◊. 1639Ö’ „"åã≤
=ÙO_»=K«∞Û. „Ѩâ◊fl `«O„`«QÍ K≥ѨÊ|_»∞`«∞#fl =¸_»= ÉèÏQÆO Z=fi~°∂ "åºMϺ#=Ú
KÕã≤Ü«ÚO_» ÖË^Œ∞. P HÍ~°}OKÕ`« „Ѩâ◊fl`«O„`« "Õ~°∞ „QÆO^äŒOQÍ ~°∂ѨÙ^•eÛ =ÙO_»
=K«∞Û#∞. =¸Å„QÆO^äŒ=Ú#∞ WOw¡+¨µÖ’ J#∞=kã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ JHõ∆~åʼnõΩ H͉õΩO_®
„QÆO^äŒHõ~°ÎÜ≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∂xH˜ „áê^è•#º`« DÜ«∞|_çOk.
*’ºu+¨O J#flk XHõâßG|^Œú"≥∞ÿ# JOâ◊=Ú. J`«∞º#fl`« ÉèÏ=QÆiƒù`« "≥∞ÿ#
MOHANPUBLICATIONS.COM
֒Ѩ~Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ ã¨O㨯 $`« ÉèÏ+¨#∞O_ç nx ÉèÏ"åÅ#∞ P^è∞Œ xHõ"∞≥ #ÿ , Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl
ÉèÏ+¨=O\˜ WOw¡+¨µÖ’H˜ `«~°∞˚=∂ K≥Ü«∞º\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flѨÙ_»∞ H˘OK≥"≥∞ÿ<å
QÆO^Œ~°QÀà◊O Ѩ_»∞@ „`Àã≤ѨÙK«ÛÖË=Ú. <Õ#∞ D J#∞"å^ŒO =∂@‰õΩ =∂@ ã¨iQÍæ
J~°O÷ =KÕÛ@@∞¡ =∂„`«"∞Õ KÕÜ∞« ‰õΩO_® ã¨fi`O« „`«Ñ~¨ O° QÍ KÕâß#∞. Ç≤ÏO^Œ∂ *’ºu+¨Ñ~¨ #°î O
Jq∞`«OQÍ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ áêâßÛ`«º „ѨÑO¨ KåxH˜QÍh, ã¨O㨯 $`«
ÉèÏ+¨‰õΩQÍh ã¨O|OkèOz#O`«=~°‰õΩ `«‰õΩ¯= Ѩi*Ï˝#=Ú =Ù#fl Ç≤ÏO^Œ∂ „Ѩ[Å#∞,
`«QÆ∞ ã¨=∂Kå~°=Ú "åã¨ÎqHõ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ LѨÜ≥∂QÆ =ÚÅ#∞ QÆ∞iÎOѨ*ËÜ«Ú „Ѩâ◊fl
*’ºu+¨=∞O^Œe Ѩ^ŒúuH˜, ã¨xflÇ≤Ï`«∞Å#∞ KÕÜ«∂Å#fl^Õ =ÚM’º^ÕÌâ◊=Ú. q^èÕÜ«∞`«QÆÅ
<å „Ñ¨Ü«∞`åflÅÖ’ <Õ#∞ ZO`« =~°‰õÄ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«∞_»#Ü«∂º<À qA˝Öˇ·# áê~î°‰õΩÖË
x~°‚~ÚOKåe.
„Ѩâ◊fl qKå~° („áê~°OÉèí q+¨Ü«∂Å∞), ÉèÏ=„Ѩâ◊fl (qq^èŒ ÉèÏ"åʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞
„Ѩâ◊flÅ∞), qâı+¨ „Ѩâ◊fl („Ѩ=ÚY „Ѩâ◊flÅ∞) „ѨH©~å‚^蕺ܫ∞ (=ÚyOѨ٠ã¨∂K«#Å∞) J#∞
<åÅ∞QÆ∞ J^蕺ܫ∂Å∞QÍ „Ѩâ◊fl`«O„`« qÉèílOK« |_çOk.
„Ѩâ◊fl=Å# LѨÜ≥∂QÆ=Ú, „QÆÇ¨Ï ã¨Ç¨Ï[ ÅHõ∆}ÏÅ∞, „QÆÇ¨Ï „Ѩ=$uÎ, qq^èŒ WO_»¡
^•fi~å `≥Å∞ã¨∞H˘#QÆÅ∞æ q+¨Ü∂« Å∞ =O\˜ q=~åʼnõΩ XHõ@= J^蕺ܫ∞O `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k.
Ô~O_»= J^蕺ܫ∞O KåÖÏ q™êÎ~°"≥∞ÿ#k. qq^èŒ WO_»¡‰õΩ ã¨O|OkèO z#
„Ѩâ◊flÅÜ≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`åÅ#∞ x~°‚~ÚOK«\ÏxH˜ (HÍ=Åã≤#) ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú Å‰õΩ Wk
`≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
WO\˜#∞O_ç "≥o§áÈ~Ú#=ºH˜Î uiy=K«∞Û@, J`«_»∞ „|uH˜ =Ù<åfl_®,
=∞~°}O˜ Kå_®, J`«#∞ uiy =™êÎ_®, ~å_®† "åºkè, ~Ày HÀÅ∞‰õΩO\Ï_®, "åºkè ÅHõ}∆ ÏÅ∞,
"åºkè x~åú~°}=Ú "≥ÚII „Ѩã¨∞Î`« L^ÀºQÆO =ke, „H˘`«Î L^ÀºQÆ=ÚHÀã¨O "≥^Œ‰õΩ@†
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 9
`«QÆ=ÙÅ∞, "å[º=ÚÅ∞ "≥ÚII [Ü«∂Ѩ[Ü«∞ =ÚÅ∞, ^˘OQÆ`«#=Ú, =ã¨∞Î=ÙÅ∞ áÈ=Ù@,
^˘OQÆÜ≥ÚHõ¯ =Ü«∞ã¨∞, eOQÆ=Ú "≥ÚII =ã¨∞Î=٠ѨÓiÎQÍ áÈ~ÚO^•, ÖËHõ ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^•,
^˘iˆH@@¡~Ú`Õ Uq^èŒOQÍ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok† ã¨O`å#O† q"åǨÏO† HõÅÅ∞† PǨ~°O†
"Õ@† Q˘_»=Å∞† |O^èŒ#=Ú† ã¨=Ú„^Œ=ÚÃÑ· <å=Å QÆ∞iOz† H˘#∞QÀÅ∞ J=∞‡HõO†
ѨO@Å∞ "ÕÜ«∞@O "≥ÚII J#∞ „Ѩ`ÕºHõ „Ѩâ◊flÅ#∞ =¸_»= J^蕺ܫ∞O `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞.
^è#Œ ÖÏÉè=í Ú, ™ê^è•~°} ^Œ$HõÊ^è=Œ Ú† Åaú ã¨=∞Ü«∞=Ú† PÖ’K«#Å#∞ „QÆÇÏ≤ OK«∞@†
„ã‘ÅÎ QÆ∞iOz "åHõ|∞, „ã‘`Î ÀQÆÅ ã¨O|O^èŒ ÅHõ} ∆ =ÚÅ∞, "å`å=~°}O, ѨO@Å ÅHõ} ∆ ÏÅ∞
"≥Ú^ŒÅQÆ∞"å\˜H˜ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊flÅ#∞ <åÅæ= J^蕺ܫ∞O `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞. `å[Hõ
ã≤^•úO`«=Ú#‰õΩ K≥O^Œ∞ H˘xfl ^Œ$+¨µÅì ∞, Ü≥∂QÆ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# H˘O`« =ÚYº"≥∞#ÿ
ã¨=∂Kå~°O Wã¨∂Î <åÅæ= J^蕺ܫ∞O =ÚyOK«|_çOk.
z=i =~°‰õÄ Ñ¨ÓiÎ q=~°}Ï`«‡HõOQÍ Ñ¨ÙãÎ̈HõO H˘#™êyOk. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’
q=iOK«|_ç# JOâßÅ∞ HõÅQÆÅ∞Ѩ٠KÕÜ«∞|_»@O [iyOk. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Ô~O_»=
J^蕺ܫ∞OÖ’ q"åǨÏO, ã¨O`å<åxH˜ ã¨O|OkèO z# „Ѩâ◊flÅ q=~°} =ÙO_»QÍ J"Õ
JOâßÅ∞ uiy J^蕺ܫ∞O-3Ö’ WOH˘O`« q=~°}`À ѨÙ#â◊Û~°} KÕÜ«∞|_®¤~Ú.
"≥Ú`«ÎOg∞^Œ „Ѩâ◊fl *’ºu+¨ ã¨~°o JO`å <Õ~°∞Ê`À ¿Ñ~°Û|_ç *’ºu+¨µ¯x q"ÕHÍxH˜
=ke"ÕÜ∞« |_çOk. WO^Œ∞Ö’ DÜ«∞|_ç# ã¨∂„`åÅ#∞ D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ KÕ~Û° |_»x „Ѩâfl◊ ʼnõΩ
‰õÄ_® ["å|∞ K≥ѨÊ_®xH˜ ZO`« ÉÏQÍ J#fi~ÚOK«=K«∞Û##flk *’ºu+¨µ¯x q"ÕHõO
g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok.
D ѨÙã¨ÎHõOÖ’ ѨiQÆ}˜OK«|_ç# ^Œ$+¨µìÅ∞ `å[Hõ ã≤^•úO`åxH˜ ã¨O|OkèOz#q.
ã¨∞ÅÉèí ÉèÏ+¨Ö’K≥áêÊÅO>Ë =ÚYº"≥∞#ÿ ^Œ$+¨µÅì ∞:3/11 ^Œ$+≤ì (ÃãH±û>ˇÖÿ ò J#∞ 60 _ç„wÅ∞),
Hˆ O„^Œ ^Œ$+≤ì (90_ç„wÅ∞), Ѩ~㰠ʨ ~° Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~°∞ ^Œ$+≤ì (1800) „uHÀ} ^Œ$+≤ì (120_ç„wÅ∞)
=∞iÜ«Ú HõÅ~ÚHõ ^Œ$+≤ì (ã¨∞<åfl_ç„wÅ∞) ^Œ$+≤ìH˜ ^•xˆH K≥O^Œ∞=~°∞ΊѨikèÖË^Œ∞. HÍh
„QÆǨʼnõΩ PK«~°}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ# =~°∞ΊѨikè=ÙOk. Jk ~°q-15 _ç„wÅ∞, K«O„^Œ∞_»∞12
_ç„wÅ∞, ‰õΩA_»∞-7 _ç„wÅ∞, |∞^èŒ∞_»∞-7 _ç„wÅ∞, QÆ~°∞_»∞-9 _ç„wÅ∞, â◊√„‰õΩ_»∞-7
_ç„wÅ∞, â◊x-8 _ç„wÅ∞. Éè∫QÀoHõѨ~°"≥∞ÿ# ^Œ$+¨µìÅ∞ ѨiQÆ}˜OѨ |_»ÖË^Œ∞. ^Œ$+≤ìÜ≥ÚHõ¯,
Ü«ÚuÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ "å\˜x HõeæOK«∞K«∞#fl „QÆǨÏ=ÚÅ ã¨fiÉèÏ==ÚÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç
=ÙO@∞O^Œx K≥Ñʨ |_ç<å† 90_ç„wÅ, 180_ç„wÅ ^Œ$+¨µÅì ∞ ™ê^è•~°}OQÍ J#∞‰õÄÅ=ÚHÍx
^Œ$+¨µìÅ∞QÍ#∂† 120 _ç„wÅ, 60_ç„wÅ ^Œ$+¨µìÅ∞ â◊√ÉèíѶ¨e`åÅ∞ WKÕÛ ^Œ$+¨µìÅ∞QÍ#∂
Ѩi QÆ}˜OK«|_»∞K«∞#flq. â◊√Éèí„QÆǨÏ=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ HõÅ~ÚHõ â◊√ÉèíѶ¨e`«=ÚÅ#∞,
áêѨ„QÆǨÏ=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ HõÅ~ÚHõ Jâ◊√ÉèíѶ¨e`«=ÚʼnõΩ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
â◊x ‰õΩAÅ HõÅ~ÚHõ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® Jâ◊√Éèí`åfixfl ã¨∂zã¨∂Î f„="≥∞ÿ# Ѩiã≤÷`«∞Å#∞
HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. QÆ∞~°∞â◊√„‰õΩÅ HõÅ~ÚHõ ã¨=∂#OQÍ â◊√Éèí`åfixfl ã¨∂zã¨∂Î â◊√Éèí„Ѩ^Œ"≥∞ÿ#
Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞.
„Ѩâ◊fl *’ºu+¨OÖ’ „QÆǨÅ∞ HÍ~°‰õΩÅ∞QÍ =∂~°∞`å~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ =¸_»=
WO\˜ JkèѨu ™È^Œ~°∞Å HÍ~°‰õΩ_»∞ (J#QÍ ™È^Œ~°∞Å#∞ ã¨∂zO K«∞#∞.) =¸_»=
WO\˜ JkèѨu â◊x JQÆ∞K«∂, ÅQÍflkèѨu QÆ∞~°∞_»∞JQÆ∞K«∂ (^èŒ#∞~°¡QÆfl=Ú) â◊x QÆ∞~°∞Å∞
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
10 „Ѩâ◊fl `«O„`«
Hõeã≤ =Ù#flKÀ, „Ѩâ◊fl W^ŒÌ~°∞ ™È^Œ~°∞Å #_»∞=∞ QÆŠѨ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒ=Ú QÆ∞iOz
J~Ú`Õ, QÆ∞~°∞xKÕ ã¨∂zOѨ|_ç# ™È^Œ~∞° _»∞ (Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞) KåÖÏ f„==ÚQÍ (q~°∞^Œ=ú ÚQÍ)
ÉÏkèOѨ|_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ã¨iQÍæ J#fi~ÚOѨÙ, q_çáÈ=Ù ^Œ$+¨µìÅ P^è•~°OQÍ `å[Hõ ã≤^•úO`« =∞O^Œe
Ü≥∂QÍÅ∞ „ѨuáêkOK«|_®¤~Ú. q∞ye# q=~åʼnõΩ <å áê~î°‰õΩ ʼnõΩ <å ѨÙã¨ÎHõO
"å~°¬ÑÖ¨¶ ò ÖË^• k Ç≤ÏO^Œ∂ „áÈ„ÔQã¨∞û_£ Ǩ~À™È¯Ñπ#∞ <Õ#∞ ã¨∂z™êÎ#∞. `å[Hõ ã≤^•úO`åxfl
Jk ѨÓiÎQÍ q=iã¨∞ÎOk.
„QÆÇϨ =ÚÅ HÍ~°H`õ fi« q+¨Ü∞« OÖ’ hÅHõO~î∞° _»∞ xã¨ûO^ÕÇϨ OQÍ "å\˜x JO^Œ"∞≥ #ÿ
q=~°}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ# Ѩ^ŒúuÖ’ x~°fiÇ≤ÏOKå_»∞. HÍh W`«~° „áêp# „áê=∂}˜Hõ „QÆO^ä•ÅQÆ∞
„Ѩâ◊fl=∂~°æ, „H˜+‘‚Ü«∞=O\˜ „QÆO^ä•ÅÜ«∞O^Œ∞ ã¨∂zOѨ|_ç# HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ#∞ ‰õÄ_®
=∞#=Ú P„â◊~ÚOK«=Åã≤ =ÙOk.
„Ѩâ◊fl K«„HÍÅ#∞ q=iOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ xˆ~Ìt`« <åE‰õΩ`«#O‰õÄ_®
QÆ=∞xOK«|_»=Åã≤ =ÙOk. ÅQÍflkèѨu ZšѨÙÊ_»∂ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞QÍh ÖË^• J`«x
„ѨuxkèQÍh ã¨∂zOKÕk J~Ú<å, ÅQÆfl=Ú, ÅQÆfl=Ú#O^Œe „QÆÇ¨Ï =ÚÅ ‰õÄ_®
MOHANPUBLICATIONS.COM
ã¨Ç¨ÏHÍ~°‰õΩÖË J=Ù`å~°∞. xˆ~Ìt`« WO\˜Ü≥ÚHõ¯ JkèѨu ã¨OѶ¨∞@#Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°‰õΩ_»∞
J=Ù`å_»∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ q"åǨÏ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞, U_»= WO\˜Ö’ =Ù#fl „QÆǨÅ∞
"å\˜ ã¨fiO`«áê„`«QÍ H˘O`« „áêux^茺O ‰õÄ_® =Ç≤ÏOz#ѨÊ\˜H©, U_»= WO\˜ JkèѨ`Õ
J=Ù`å_»∞. P~ÀQƺOH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂Å =~°‰õÄ XHõ@= WO\˜<Õ Ñ¨ijeO
Kåe. HÍh J<å~ÀQƺOx P~°= WÅ∞¡ ã¨∂zã¨∞ÎOk. ^èŒ#OH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂Å∞
Ô~O_»= WO\˜H˜ K≥Ok`Õ Éèí∂=ÚÅ∞ ã≤÷~åã¨∞÷Å#∞ <åÅæ= WÅ∞¡ ã¨∂zã¨∞ÎOk. qq^èŒ Wà◊√§
ã¨∂zOK«∞ ã¨OѶ¨∞@#ÅÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ W`«~° q=~åÅÔH· ѨÙã¨ÎHõ ֒Ѩe ÉèÏQÆ=Ú
QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞.
`«# ™È^Œ~°∞x ÉèÏ~°º QÆ∞iOzQÍx XHõ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ „Ѩâ◊fl"Õ¿ãÎ, JѨÙÊ_»∞ =¸_»=
(™È^Œ~)° WO\˜#∞O_ç U_»= (ÉèÏ~°º) WÅ∞¡ JQÆ∞ `˘q∞‡^Œ= WO\˜x =∞#O ѨijeOKåe.
J^Õq^èŒOQÍ ¿ãflÇ≤Ï`«∞xH˜ K≥O^Œ∞ =ã¨∞Î=Ù ^˘OyeOK«|_ç`Õ Ñ¨^ŒH˘O_»∞ (¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞)
#∞O_ç <åÅæ= (Pã≤Î) WÅ∞¡ JQÆ∞ Ô~O_»= WO\˜x ѨijeOKåe. W^äŒëêÅ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ ZO`« `«‰õΩ¯= ^Œ∂~°=ÚÖ’ (^ŒQÆæ~°QÍ) =ÙO>Ë Ñ¶¨e`«O JO`« ÃÇÏK«∞ÛQÍ
xˆ~ÌtOK«|_»∞`«∞Ok. q"åǨxH˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊flÖ’ ÅQÍflkèѨu, U_»= WO\˜
JkèѨ`«∞Å =∞^茺 90 _ç„wÅ ^Œ$+≤ì Hõeæ`Õ ã¨OѶ¨∞@# `«Ñ¨Ê ‰õΩO_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok HÍh
H˘xfl P@OHÍÅ#∞ JkèQÆ=∞xOK«=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. K«O„^Œ∞x Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u ZšѨÙÊ_»∂
Ѩ$K«Û‰ù Ωõ x QÍh ÖË^• J`«x „ѨuxkèÜÚ≥ Hõ¯ =∞#ã¨∞ûH˜ ã¨O|OkèOz# =∞~°‡=Ú (H˜@∞‰õΩ)
`≥eÜ«∞ *Ëã¨∞ÎOk. ã¨iÜ≥ÿ∞# ["å|∞#∞ x~åúiOK«\ÏxH˜ qq^èŒ |∞∞A=ÙÅ ã¨∂K«# Å#∞
*Ï„QÆ`«ÎQÍ `«∂HõO"Õã≤ JOK«<å "≥Ü«∂ºe. *’ºu+¨µ¯_»∞ „Ѩâ◊flÜ≥ÚHõ¯ =¸ÅOx Ѩ@∞ì‰õΩx,
W`«~° J#∞|O^èŒ JOâßʼnõΩ ÃÇÏK«∞Û „áê^è•#º`« WÜ«∞º‰õΩO_® ã¨=∂^è•<åxfl ^è≥·~°ºOQÍ
„ѨHõ\ ˜OKåe. Jxfl „Ѩâ◊flÅ#∞ PÜ«∂ ã¨O|Okè`« WO_»¡‰õΩ, JO^Œ∞#fl „QÆǨʼnõΩ ÖËHõ
PkèѨ`«º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O|Okè`« „QÆǨʼnõΩ J#fi~Úã¨∂Î *Ï„QÆ`«ÎQÍ Ñ¨ijeOKåe.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 11
HÍOuÜ≥ÚHõ¯ =∂iÊ_ç D ѨÙã¨ÎHõOÖ’ ѨijeOK«|_ç# =∞iÜ≥ÚHõ JOâ◊=Ú.
`«#Hõ<åfl =∞O^ŒQÆuQÆÅ „QÆǨÏ=Ú#∞O_ç XHõ j„Ѷ¨∞„QÆǨÏ=Ú =∞iÜ≥ÚHõ ^•xx Ü«Úu
^•fi~åQÍh ÖË^• ^Œ$+≤ì^•fi~åQÍx ^•\˜`Õ JѨÙÊ_»∞ HÍOu =∂iÊ_ç [~°∞QÆ∞#∞. =∂iÊ_ç
KÕÜ«ÚK«∞#fl „QÆǨÏ=Ú ã¨∂zOK«∞ =ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú^•fi~å „Ñ¨â◊fl‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞
Ѷ¨e`«=Ú á⁄O^Œ |_»∞#∞. P q^èŒOQÍ q"åǨxH˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊flÖ’ U_»= WO\˜
JkèѨuÜ≥ÚHõ¯ HÍOux |∞^èŒ∞_»∞ ÅQÍflkèѨuH˜ =∂iÊ_ç KÕÜ«ÚK«∞#flKÀ, Jk J#∞‰õÄÅ
^Œ$+≤ì J~Ú`Õ, =∂iÊ_ç KÕã¨∞Î#fl „QÆǨÏO ã¨∂zOK«∞ =ºH˜Î ^•fi~å J#∞‰õÄŠѶ¨e`«=ÚÅ∞
HõÅ∞æ#∞. ^Œ$+≤ìQÍh J#∞‰õÄÅ=ÚHÍxk J~Ú`Õ (áêѨ^Œ$+≤ì J~Ú`Õ) HÍOu =∂iÊ_ç
KÕã¨∞Î#fl „QÆǨÏ=Ú ã¨∂zOz =ºH˜Î ^•fi~å JѨÙÊ_»∞ JѨ[Ü«∞=Ú, Jã¨O`«$Ñ≤ÎHõÅ∞æ#∞.
*Ï`«HõK«„HõOÖ’ =∂kiQÍ<Õ „Ѩâ◊fl *’ºu+¨OÖ’‰õÄ_® ã¨=∞Ü«∞ x~åú~°} `«~°K«∂
KåÖÏHõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ#^Õ J=Ù`«∞Ok. XHõ „Ѩâ◊flÜ≥ÚHõ¯ Ju =ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊=Ú P Ѷ¨e`«O
ZѨÙÊ_»∞ ‰õΩÅ∞QÆ∞`«Ok J#fl^Õ. „Ѩâ◊fl *’ºu+¨ „QÆO^ä•ÅÖ’ ã¨∂„`åÅ∞ DÜ«∞|_®¤~Ú
J#flk xã¨ûO^ÕǨÏ"Õ∞ J~Ú<å, "å\˜Ö’ KåÖÏ=~°‰õÄ Ñ¨ÓiÎQÍ #=∞‡^Œy#qQÍ
QÆ∞iÎOѨ|_»ÖË^Œ∞. „Ѩâ◊flÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ"åxfl J#∞ã¨iOz „Ѩu „Ѩâ◊fl‰õΩ ѨijeOK«|_®Åx
<Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. ã¨O`å#O HõÅQÆ@O QÆ∞iOz XHõ „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_çO^Œ#∞ HÀO_ç.
P „ã‘ΠѨÓ~°‚ QÆ~°ƒù=u J=Ù`«∞O_»QÍ „Ѩâ◊fl ã¨=∞Ü«∂xH˜ HÍ~°‰õΩxH˜, ÅQÍflkèѨuH˜ 2
_ç„wÅ ^Œ∂~°O =ÙO^Œ#∞HÀO_ç. JÖÏO@ѨÙÊ_»∞ =∞#O ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ „Ѩã¨=O Ô~O_»∞
"å~åÅÖ’QÍ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx K≥ÑÙ¨ `«∂ QÀKå~°O|\˜ì ã¨iÜ«∞QÆ∞ `Õnx x~°~‚ ÚOK«=K«∞Û#∞.
q"åǨxH˜ ã¨O|OkèO z# „Ѩâ◊flÖ’ J^Õ^Œ∂~°O (Ü«Úu ÖËHõ J#∞‰õÄÅ^Œ$+≤ì) HÍ~°‰õΩÅ
=∞^茺 QÆ=∞x¿ãÎ HÍ~°‰õΩ_»∞ =Ù#fl K«~°, ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ= ~åtx|\˜ì x~åúiOKåe. „H˜+‘‚Ü«∞
J#∞ „ѨMϺu K≥Ok# „QÆO^äŒs`åº ÅQÆfl=Ú#‰õΩ, HÍ~°‰õΩxH˜ =∞^茺 QÆÅ #Hõ∆„`«=ÚÅ
ã¨OYº‰õΩ ã¨=∂#=∞QÆ∞ k#=ÚÅ∞, Jk ã≤÷~°~åt J~Ú`Õ, ѨiQÆ}˜OѨ|_®e. ÅQÆflO
kfiã¨fiÉèÏ=~åt J~Ú`Õ ÃÑ·# =zÛ# ã¨OYº‰õΩ Ô~O_»∞ Ô~@∞¡QÍ#∞, ÅQÆflO K«~°~åt J~Ú`Õ
ÃÑ·# =zÛ# ã¨OYº‰õΩ =¸_»∞ Ô~@∞¡QÍ#∞ ã¨=∂^è•#O ÉèÏqOKåe.
J^Õ „QÆO^ä=Œ ÚÖ’ DÜ«∞|_ç# "Õ~˘Hõ q^è•#=Ú D q^èOŒ QÍ =ÙOk† ÅQÆfl=Ú#‰õΩ,
HÍ~°‰õΩ_»∞ QÆÅ WO\˜H˜ =∞^茺QÆÅ ~åâ◊√Å#∞ 12KÕ ÃÇÏK«Û"ÕÜ«∞ =Öˇ#∞. J@∞=O\˜
QÆ∞}HÍ~° Å|Ì=Ú Jxfl~ÀAÅ∞, =∂ã¨=ÚÅ∞, ÖËHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞QÍ Å|Ì=Ú „Hõ=∞OQÍ
K«~,° kfiãfi¨ ÉÏè =, ã≤~÷ ° ~åt J~Ú`Õ ã¨∂zOѨ|_»∞`«∞Ok. ÃÑ#· `≥eÊ# ~Ô O_»∞ Ѩ^`úŒ ∞« Å∞‰õÄ_®
JO`« ã¨O`«$Ñ≤Î Hõ~°"≥∞ÿ# Ѩ^Œú`«∞Å∞QÍ HõxÊOK«ÖË^Œ∞.
WOH˘OK≥O ã¨O`«$Ñ≤HÎ ~õ "° ∞≥ #ÿ Ѩ^uúŒ QÍ, ÅQÍflkÑè u¨ H˜, HÍ~°‰Ωõ xH˜ =∞^躌 QÆÅ ^Œ$+≤Hì ˜
K≥O^Œ∞ _ç„wÅ#∞ Jxfl ~ÀAÅ∞QÍ K«~°~åt J~Ú`Õ, Jxfl "å~åÅ∞QÍ kfiã¨fiÉèÏ= ~åt
J~Ú`Õ, Jxfl =∂™êÅ∞QÍ ã≤÷~°~åt J~Ú`Õ Ñ¨iQÆ}˜OK«@O, fã¨∞H˘#|_çOk.
QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# [Ü«∞=ÚxK«∞Û =∞iÜ≥ÚHõ Ѩ^Œúu „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú#∞ "å~°¬Ñ¶¨Å
K«„Hõ=ÚQÍ ÉèÏqOz, "å~°¬ Ѷ¨Å^Œâ◊Å#∞ QÆ}#KÕã≤ Ѷ¨e`« ã¨=∞Ü«∞ =Ú#∞ x~åúiOK«@O.
J~Ú`Õ D Ѩ^ŒúuÖ’ QÆÅ XHõÖ’@∞ Uq∞@O>Ë ã¨=∞Ü«∞O "≥Ú`«ÎO 12 =∂™êʼnõΩ
Ѩiq∞`«O KÕÜ∂« e. D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ DÜ«∞|_ç# "åã¨=Î PK«~}° Ü © ∞« L^•Ç¨Ï~°} ã¨=∞HõO∆ Ö’
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
12 „Ѩâ◊fl `«O„`«
áê~î°‰õΩ_»∞ `«#‰õΩ ÉÏQÆ∞#fl^Œ#∞ Ѩ^Œúux ã‘fiHõiOK«@O =∞OzѨx J=Ù`«∞Ok. ã¨OѶ¨∞@#
[~°∞QÆ∞ ã¨=∞Ü«∂xfl YzÛ`«OQÍ x~åúiOK«@O ™ê^è•~°}OQÍ Hõ+¨ì`«~°=∞ø `«∞Ok. HÍh
*’ºu+¨ q^•ºi÷ ™ê^èŒ# ^•fi~å ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ U Ѩ^Œúu`«#‰õΩ J#∞ã¨~°}©Ü«∞"≥∂,
`≥Å∞ã¨∞H˘#QÆeæ ™ê^è•~°}OQÍ J`«#∞ [Ü«∞O™êkè™êÎ_»∞.
„Ѩâ◊fl"Õã≤# ã¨=∞Ü«∞O#O^Õ Ñ¶¨e`« q`«Î<åÅ∞ <å@|_ç#qQÍ „Ѩuáê kOKÕ
=ÚO^Œ∞QÍ ã¨∂zOK«∞ XHõѨ^ŒúuQÍ „Ѩâ◊fl *’ºu+¨O QÆ∞iÎOѨ٠Hõeæ =ÙOk. „Ѩâ◊flK«„Hõ=Ú#∞
*’ºu+¨µ¯_»∞ q=iOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѷ∞¨ #"≥∞#ÿ ^≥q· HõâH◊ Ü Î˜ Ú≥ Hõ¯ „¿Ñ~°}ÅKÕ J`«_∞» ã¨Ç¨ Ü«∞O
á⁄O^ŒQÆeæ=ÙO_®e.
D q^èŒ"≥∞ÿ# *’ºu+¨ qÉèÏQÆ=Ú#∞ ™ê^èŒ#KÕÜ«Ú *’ºu+¨µ¯_»∞ xˆ~Ìt`« <≥·uHõ
ÉÏ^茺`«Å#∞ Hõey=ÙO_®e. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ J<å~ÀQƺ=Ú`À =Ù#fl `«O„_ç =∞~°}=Ú
QÆ∞iOz XHõ „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_ç`Õ ã¨=∂^è•#O "≥#∞"≥O@<Õ DÜ«∞‰õÄ_»^∞Œ . "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@QÍ
*’ºu+¨µ¯_»∞ K«„Hõ=Ú ^•fi~å Ѩ$K«Ûù‰õΩx L^ÕÌâ◊=∞ „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ`À „Ѩâ◊fl"ÕÜ«∞|_ç#^•
ÖËHõ `«O„_ç Pã≤xÎ HÍ*ËÜÚ« áêѨÑÙ¨ \ÏÖ’K«#Å`À "ÕÜ∞« |_ç#^• J#∞^•xx „QÆÇÏ≤ OKåe.
J^Õq^èŒOQÍ ÉèÏ~°ºÜ≥ÚHõ¯ ÖË^• Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ=~°Î#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊flʼnõΩ, Ѩ$K«Ûù
‰õΩx L^ÕÌâ◊=ÚÅ∞ J#∞=∂#ã¨Ê^Œ=ÚÖˇ·`Õ, ã¨=∂^è•#=Ú K≥ѨÊ~å^Œ∞. Pq^èŒOQÍ *’ºu+¨
MOHANPUBLICATIONS.COM
q^•ºi÷H˜ ã¨=∂[Ѩ~O° QÍ H˘xfl xˆ~tÌ `« <≥u· Hõ ÉÏ^躌 `«Å∞ =Ù<åfl~Ú. W`«~∞° ʼnõΩ JѨHÍ~°=Ú
KÕ Ü « Ú @H˘~° ‰ õ Ω ÖË ^ • Éè í Ü « ∞ =Ú, <˘Ñ≤ Ê , ÉÏ^è Œ Å #∞ Hõ e æ O K« ∞ @‰õ Ω J`« x Hõ à ◊
LѨÜ≥∂yOѨ|_»~å^Œ∞.
„Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú#∞ P~°OaèOz# "å_»∞ „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú#∞ q=iOK« @OÖ’
KåÖÏ *Ï„QÆ`«Î=Ç≤ÏOKåe.
q^èÕÜ«∞`«QÆÅ <å ѨikäÖ’ „Ѩâ◊fl`«O„`«#∞ WOw¡+¨µÖ’ ZO`«QÍ q= iOK«=K«∞Û<À
JO`«QÍ J#∞=kOK«∞@‰õΩ <å â◊H˜Î "Õ∞~°‰õΩ <Õ#∞ „Ѩܫ∞uflO Kå#∞. D <å Hõ$+≤Ö’ <Õ#∞
ZO`«QÍ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«∞_»#Ü«∂º<À K«^Œ=Ù‰õΩ#fl „Ѩ[Å∞ x~°‚~ÚOKåe. D J#∞"å^•xfl
<å áê~î°‰õΩÅ KÕ`«∞ÅÖ’ =ÙOK«∞`«∂ U^≥·<å á⁄~°áê@∞¡ ^˘i¡=ÙO>Ë <Õ#∞ "åi ^ŒÜ«∞#∞
Ji÷ã¨∞Î<åfl#∞.
<å áê~î°‰õΩʼnõΩ *Ï˝#=Ú HõeæOKÕkQÍ#∞, LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ#kQÍ#∞ =ÙO>Ë,
áêi`À+≤Hõ=Ú á⁄Ok#@∞¡QÍ <Õ#∞ ÉèÏq™êÎ#∞.
ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ "≥OHõ@~å=∞<£
`Õk : 8-8-1969
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 13
FO
N~°ã¨∞Î
N Ѩ~°â◊~åÜ«∞#=∞ó
J^蕺ܫ∞O - 1
„Ѩâ◊flâßG LѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞
^≥·=[˝ã¨º Ç≤Ï^≥·"Õ# ã¨^Œã¨`«ÊùÅ "åOKè«Ü«∂ I
J=â◊ºO QÀK«ˆ~ =∞~°Îºó ã¨~°fió ã¨=ÚѨhÜ«∞`Õ II 1
J„â∫+‘â◊Û Ñ¨Ù~å qëÈ‚~å˚ ˝<åˆ~÷ ã¨=ÚѨã≤÷`«óI
=K«#O Ö’Hõ<å^äÀ-Ñ≤ „|Ǩχ „Ѩâßflk x~°‚Ü«∞O II 2
â’¡Hõ=Ú 1,2, : *’ºu+¨µ¯Å Jaè„áêÜ«∞=Ú „ѨHÍ~°=Ú =∂#=ÙÅO`å (^≥·=)
„¿Ñ~°}KÕ `«=∞rq`« =~°Î=∂#=∞O^Œe =∞Oz K≥_»∞Å#∞ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ
PtO`«∞~°∞. XHÍ<˘HõѨÙÊ_»∞, ã¨$+≤ìHõ~°Î „|Ǩχ‰õÄ_® „Ѩâ◊fl (*’ºu+¨) âßG=Ú `≥eã≤
H˘#∞@ÔH· q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞x ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥à‹§#∞.
q=~°} : "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ â’¡Hõ=ÚÅÖ’ „Ѩâ◊flâßG „áê=ÚYº`« <˘H˜¯ K≥ѨÊ|_çOk.
„Ѩu=ºH˜Î ^≥=· „¿Ñ~°}KÕ QÍh ÖË^• `«# P`«‡ „Ѩɒ^è#Œ KÕQÍh `«#Ü≥ÚHõ¯ `«H}∆õ Éèqí +¨º`«∞#Î ∞
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ÔH· XHõ *’ºu+¨µ¯x ã¨g∞Ñ≤OK«∞@ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Dã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ''^≥·=O——
JO>Ë XHõJ^Œ$â◊ºâ◊H˜ÎQÍ ÉèÏq¿ãÎ ™ê^è•~°}OQÍ (Pk)=ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ QÆ`«=Ú#O^Œe Hõ~°‡
J=Ù`«∞Ok. =ºH˜Ü Î Ú≥ Hõ¯QÆ`« Hõ~‡° ŠѶe¨ `«OQÍ *’ºu+¨µ¯x ã¨O„ѨkOKåÅ<Õ „¿Ñ~°} HõÅ∞QÆ∞
`«∞Ok. =~°Î=∂# „QÆǨÏã≤÷u ##∞ã¨iOz „Ѩâ◊flâßG=Ú Éèíq+¨º`«∞Î#∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
„Ѩâ◊fl "Õ¿ã q^è•#O Uq∞\˜ ?
`«™ê‡#fl$Ѩó‰õΩã¨∞=∞ ~°`åflѶ¨ÖÏ„QÆǨÏã¨Îó „áê`«ó „Ѩ}=∞ Ѩ~°ÜÕ∞^ŒÑ≤ „áêV‡Yã¨÷ó
Ǩϟ~åOQÆâßG‰õΩâ◊ÖÏ<£ Ç≤Ï`«HÍi}â◊Û ã¨OǨÏ$`«º^≥·=QÆ}HÍ<£ ã¨Hõ$^Õ= Ѩ$KÕÛù`üII3
â’¡HõO 3: WOÃÑ·# ã¨fiÉèÏ==Ú Hõeæ#, áêO_ç`«º=Ú Hõeæ# *’ºu+¨µ¯x =^ŒÌ‰õΩ
„ѨÉÏè `« ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ Ѩà√◊ §, ѨÙ=ÙfiÅ∞, ^è#Œ =Ú fã¨∞H˘x `«∂~°∞Ê =ÚY=ÚQÍ ã¨g∞Ñ≤Oz,
*’ºu+¨µ¯xH˜ #=∞㨯iOz# `«~∞° "å`« J#∞‰õÄÅ „Ѩ=$uÎQÅÆ XˆH XHõ „Ѩâfl◊ #∞ "ÕÜ∞« =Öˇ#∞.
q=~°} : ™êO„Ѩ^•Ü«∞ „ѨHÍ~°=Ú Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞ („Ѩâ◊fl"ÕÜ«Ú=ºH˜Î) ™ê=∂#∞º_≥·<å
ÖËHõ Ü«Ú=~åA J~Ú<å *’ºu+¨µ¯xH˜ „Ѩâ◊fl"ÕÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõxˆ~Ìt`« q^è•#O
J#∞ã¨iOK«=Åã≤ =ÙOk. ã¨O„ѨkOK«\ÏxH˜ „ѨÉèÏ`«ã¨=∞Ü«∞O ã¨iÜ≥ÿ∞#kQÍ ÉèÏqOK«
|_çOk. ѨÙ=ÙfiÅ∞, Ѷ¨Å =ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q â◊√Éèí`åfixfl ã¨∂z™êÎ~Ú. *’ºu+¨µ¯_»∞ J#QÍ
^≥·=A˝_»∞ ÖËHõ ^Õ=ÙxÜ≥ÚHõ¯ L^ÕÌâ◊º=Ú (z‰õΩ¯„"å`«#∞) q_»nã≤ K«^Œ=ÙQÆeæ# "åxQÍ
ÉèÏqOKåe. JO^Œ∞=Å# *’ºu+¨µ¯x=^Œ‰Ì Ωõ q#Ü«∞ q^èÜ Õ ∞« `«Å`À ÉèHí „Î˜ ѨÑ`¨ ∞« ÅÎ `À ã¨g∞Ñ≤O
Kåe. ''WOÃÑ·#ã¨fiÉèÏ=O——Hõeæ# *’ºu+¨µ¯_»∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨O„ѨkOK«_®xH˜ J~°∞›_»∞. ÃÑ·#
`≥eÊ# =¸_»∞ â’¡Hõ=ÚÅ∞ =~åÇ¨Ï q∞Ç≤Ï~°∞xH˜ J#fi~Ú™êÎ~Ú.
x["≥∞ÿ# *’ºu+¨µ¯_»∞
â’¡II ^Œâ◊ÉèË^ŒO „QÆǨÏQÆ}˜`«O *Ï`«Hõ =∞=Ö’Hõº x~°=âı+¨=∞Ñ≤ I
Ü«∞ó Hõ^äŒÜ«∞u â◊√=∞â◊√ÉèíO `«ã¨º # q∞^•º Éèí"Õ^•fi}© II 4
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
14 „Ѩâ◊fl `«O„`«
â’¡H=õ Ú4: ^Œâq◊ ^è=Œ ÚÖˇ#· „QÆÇϨ ã¨∞Êù\Ï^Œ∞Å#∞ QÆ}#KÕÜ∞« @OÖ’ =∞Oz ™ê=∞~°º÷ O
Hõeæ#, *’ºu+¨q^ŒºÜ«∞O^Œ∞ „áêg}º`« Hõeæ#=ºH˜Î (*’ºu +¨µ¯x) *’㨺=ÚÅ∞ `«Ñ¨Ê=Ù.
q=~°} :„QÆÇϨ ã¨∞Êù@=Ú#∞ QÆ}#KÕÜÚ« qq^èŒ YQÀà◊ Ѩ^`úŒ ∞« Å#∞ q=iOK« =Åã≤#
J=ã¨~°OÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D ~ÀAÖ’¡ ~åtK«„Hõ=ÚÅ∞ W`åº^Œ∞Å∞ ѨOKåOQÆ=ÚÅ#∞
J#∞ã¨iOzQÍh ÖË^• #g# ZѶ≤=∞Ô~·_»∞Å#∞ J#∞ã¨iOzQÍh "ÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú. ÃÑ·
â’¡H=õ Ú ''|$ǨÏ`ü *Ï`«HOõ —— „QÆO^ä"Œ åºMϺ`« J~Ú# L`«ÊÅ∞xH˜ L^ÕtÌ OѨ|_ç#k JO^Œ∞
=Å# ÃÑ·#â’¡Hõ=ÚÖ’ "å_»|_ç#''*Ï`«Hõ——J#∞Ѩ^Œ=Ú#∞ H˘O^Œ~°∞ ''|$ǨÏ`ü *Ï`«Hõ=Ú——
#O^Œ∞ „áêg}º`«QÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
â’¡II ã¨=∞~°™êˆ~ - q#Ü«∂=#`åÜ«∞ nÜ«∞=∂<å I
„ѨÉèí"Õ`«¯ÅÊÅ`Õ= ã¨`«ÊÖÏÜÕ∞u II 5
â’¡HOõ 5: áêO_ç`º« =Ú, Hõ$+≤, J}∞‰õΩ= Hõe#æ "åi KÕ`∞« Å^•fi~å =∂„`«"∞Õ [Ü«∞„Ѩ^Œ
"≥∞ÿ# Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ@‰õΩ J=HÍâ◊O LOk.
q=~°} : *Ï`«HÍ~°=‚ O „QÆO^äOŒ Dq^èOŒ QÍ K≥|∞`«∞#flk. ''ÉèQí =Æ O`«∞ _≥#· =∞¿ÇÏâ◊fi
~°∞x ã¨fiO`« "åHͺÅÖ’ hK«∞ʼnõΩ, QÆifi+µ¨ Åì ‰õΩ,<åã≤‰Î Ωõ ʼnõΩ, L„QÆ"∞≥ #ÿ ã¨fiÉÏè ==Ú QÆÅ"åiH˜,
Ü≥∂QÆ∞ºÅ∞HÍx"åiH˜ *’㨺=Ú (K≥ѨÙÊ@‰õΩ) DÜ«∞~å^Œ∞.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 15
QÍh „Ѩâ◊flÅ∞ "ÕÜ«Ú@KÕ "åi L^ÕÌâ◊º=ÚÅ∞ HõѨ@"≥∞ÿ#qQÍ *’ºu+¨µ¯Å∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ
„QÆÇ≤ÏOKåe. *’ºu+¨µ¯_»∞ („Ѩâ◊fl) K«„HõO ѨijeOK«@O^•fi~å Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ x+¨¯Ñ¨\ ˜HÍ_»∞
Jx„QÆÇÏ≤ ¿ãUÎ q^è"Œ ∞≥ #ÿ *’㨺=Ú K≥ÑÙ¨ Ê@ÔH<· å x~åHõiOKåe. ZÖÏO\˜ ѨsH˜O∆ KÕ „Ѩâfl◊ Å#∞
JOw HõiOK«~å^Œ∞.
`å[Hõã≤^•úO`«s`åº ã¨∂~°∞ºxH˜ 14 _ç„wÅ ^Œ∂~°O ֒ѨÙQÍQÆÅ |∞^èŒ∞_»∞ Jã¨ÎOQÆ
`«fi=Ú K≥O^Œ∞#∞. <åÅæ=â’¡HOõ Ö’ K≥Ñʨ |_ç# J##∞‰õÄÅ, J#∞‰õÄÅ gHõ}∆ ÅO>Ë „Hõ=∞OQÍ
Ѩ~°ã¨Ê~° ˆHO„^Œã≤÷u, Ѩ~°ã¨Ê~° HÀ}ã≤÷`«∞Å=Ù`å~Ú. U_»=~ÚO\˜ JkèѨuH˜ QÆ∞~°∞_»∞
ˆHO„^Œã≤÷uÖ’ =Ù#fl@¡~Ú`Õ J##∞‰õÄÅ gHõ∆}=∞=Ù`«∞Ok.
XHõ\˜HõO>ˇ ÃÇÏK«∞Û „Ѩâ◊flʼnõΩ ["å|∞K≥ѨÙÊ@
â’¡II Pk=∞O ÅQÆfl`À *Ï˝#O K«O„^Œ™ê÷<å kfifÜ«∞Hõ"£∞ I
ã¨∂~°º™ê÷<å `«Î $fÜ«∞O ™êº`«∞Î~°ºO *Ë=QÆ$Ǩ^Œƒù"Õ`ü II
|∞^èŒ |∞∞QÀfi~°ƒbÜ«∞ó ™êº`«Î^Œæ$Ǩ`ü ѨOK«=∞O ѨÙ#óI 5
ã¨=∞ºyfiKå~°º ÅQÆflO „|∂Ü«∂„`«Êâ◊flO ã¨Hõ$^Œº^è•âßG"£∞ I
Ü«∞ „¿ãfiHõO „|∂`Õ™œ`«ã¨º #q∞^䕺 Éèí"Õ^•fi}˜ II 6
â’¡Hõ=Ú 5 =∞iÜ«Ú 6 : XHõ@= „Ѩâ◊fl#∞ ÅQÆflO #∞O_ç ѨijeO Kåe. Ô~O_»=k

MOHANPUBLICATIONS.COMѨ$K«Ûù‰õΩx (ÅHõ∆}=ÚÅ) QÆ∞iOz

â’¡II |∞∞[~°Ü«∞=∞#$A~åfi-Ü«∞O „ѨëêìѨÓ~°fi Ѩ~°sHõ∆ ºÅQÆflÉÖÏ`ü I
QÆ}ˆH# Ѷ¨ÅO "åK«ºO ^≥·=O `«zÛ`«Î QÆ`«O ã¨∞Êù~°u II 1
â’¡H=õ Ú1:„Ѩâfl◊ #∞ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í "ÕÜÚ« K«∞<åfl_® ÖË^• J#∞q+¨Ü∞« =Ú#∞
K«O„^Œ∞x #∞O_ç, =¸_»=k ~°q #∞O_ç, <åÅæ=k QÆ∞~°∞x #∞O_ç, J~Ú^Œ= „Ѩâ◊fl#∞
|∞^èŒ, â◊√Hõ$e^ŒÌiÖ’ |Å=`«Î~° „QÆǨÏ=Ú#∞O_ç ѨijeOKåe.
ÅQÆfl=Ú#∞ ã¨iQÍæ JOK«<å "ÕÜ«∞@O ^•fi~å „Ñ¨â◊fl‰õΩ ["å|∞ K≥áêÊe J#flk
*’ºu+¨ âßG=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™êkèHÍ~° =K«#=Ú. XHõ¯ „Ѩâfl◊ ‰Ωõ =∂„`«"∞Õ ["å|∞ K≥Ñʨ |_ç#KÀ
ÅQÆfl=ÚÜ≥ÚHõ¯ |Å=Ú##∞ã¨iOz „QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞. JѨÙÊ_»∞ =∂„`«"Õ∞ *’ºu+¨µ¯_»∞ *’㨺=Ú `«Ñ¨ÙÊ J=É’^Œ∞.
„Ѩâ◊flÜ≥ÚHõ¯ =∞OzK≥_»∞Å#∞ ѨijeOK«=Öˇ#∞. J`«x *’㨺=Ú P q^èŒOQÍ „¿Ñ~°} q=~°} : *’㨺=Ú ã¨iHÍ"åÅO>Ë XHõ¯„Ѩâ◊fl#∞ =∂„`«"Õ∞ ѨiQÆ}˜O Kåe J#flk
á⁄O^Œ∞`«∞Ok. „QÆO^äŒHõ~°Î Ü≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∞OQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. XˆH ã¨=∞ Ü«∞OÖ’ =~°∞ã¨QÍ ZѨÙÊ_≥·<å
â’¡II ÅQÆfl¿ã÷ â◊tx, â◊<Ò, ˆHO„^Œ¿ã÷ *Ë˝ k<Õâ◊ ~°t‡QÆ`Õ I „Ѩâ◊flÅ∞ "ÕÜ«∞|_ç`Õ, JѨÙÊ_»∞ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Dq^èŒOQÍ K≥áêÊeû=ÙO@∞Ok.
Éè∫=∞[˝Ü≥∂ó ã¨=∞^Œ$âß ÅQÆflQÆ K«O„^Õ-#$Aó „ѨëêV II 2 XHõ@= „Ѩâ◊fl : ÅQÆfl=Ú
ňQfl â◊√Éèí„QÆǨÏÜ«Ú`Õ ã¨~°à◊ó ‰õÄ$~åxfi`Õ Éèí|"Õ`«∞¯\˜Åó I Ô~O_»= „Ѩâ◊fl : K«O„^Œ∞_»∞=Ù#fl ~åt #∞O_ç
ňQfl ¿ãÎ ™œ=∞º^Œ$âß q^èŒ∞QÆ∞~°∞ ^Œ$ëêì º K« ã¨~°à’Ü«∞"£∞ II 3 =¸_»= „Ѩâ◊fl : ~°q =Ù#fl ~åt#∞O_ç
Ü«∞k QÆ∞~°∞ |∞^èŒÜ≥∂ˆ~Hõó Ѩâ◊º`«º™êÎkè ѨOK«iѨÙ^Œ$ëêì º I <åÅæ= „Ѩâ◊fl : QÆ∞~°∞_»∞=Ù#fl ~åt#∞O_ç
`«`«∞¯\˜Åó „Ѩëêì º YÅfi#Ü≥∂ˆ~Hõã¨ÎÜ≥∂ó ™ê^èŒ∞ó II 4 S^Œ= „Ѩâ◊fl : |∞^èŒ∞_»∞QÍh ÖËHõ â◊√„‰õΩ_»∞QÍh =Ù#fl ~åt #∞O_ç
â’¡H=õ Ú2 #∞O_ç 4 : 1. K«O„^Œ∞_»∞ ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞, â◊x Hˆ O„^Œ=Ú #O^Œ∞ =ÙO_»QÍ J~Ú^Œ= „Ѩâ◊fl q+¨Ü«∞OÖ’ |∞^èŒ, â◊√„Hõe^ŒÌiÖ’ U „QÆǨÏ=Ú |Å"≥∞ÿ#k J~Ú`Õ
|∞^è∞Œ _»∞ Jã¨OÎ QÆ`fi« =ÚK≥Ok#KÀ 2. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞QÆÅ K«O„^Œ∞x ‰õΩ[, |∞^è∞Œ Å∞ gH˜O∆ K«∞ J\˜ì „QÆǨÏ=Ú =Ù#fl~åtx ѨiQÆ}˜OKåe.
K«∞#flKÀ 3.ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ XHõ áêÑ≤ =Ù#flKÀ 4. U_»=~ÚO\˜ JkèѨux QÆ∞~°∞_»∞QÍh, „Ѩâ◊flK«„Hõ=Ú #∞O_ç XHõ¯ „Ѩâ◊fl‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊe J#fl^•xH˜
|∞^èŒ∞_»∞QÍh J#∞‰õÄÅ gHõ∆}=Ú HõeæOz#KÀ D ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ Ѩ$K«Ûù‰õΩx P^è•~°OQÍ hÅHõO~î°∞_»∞ ''„Ѩâ◊fl zO`å=∞}˜——x L^ŒÇ¨ÏiOKå_»∞. QÆ}˜`« ÉèÏQÆ=∞O`å
L^ÕâÌ º◊ =Ú x+¨¯Ñ¨@"≥∞#ÿ k HÍ<Õ~^° ∞Œ .1.ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ XHõ â◊√Éè∞í _»∞ =Ù#flKÀ 2. QÆ∞~°∞x`À ѨÓiÎKãÕ #≤ `«~∞° "å`« XHõ¯„Ѩâfl◊ ‰Ωõ =∂„`«"∞Õ ["å|∞ K≥Ñʨ =Öˇ#x „Ѩâfl◊ zO`å=∞}˜ #O^Œ∞
áê@∞ ‰õΩA_»∞QÍh ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞_»∞QÍh ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆OK«∞K«∞#flKÀ 3 U_»=~ÚO\˜ K≥ѨÊ|_ç#k.
JkèѨux QÆ∞~°∞_»∞QÍh ÖËHõ |∞^èŒ∞_»∞QÍh J#∞‰õÄÅ gHõ∆#=Ú#∞ HõeæOK«∞K«∞#flKÀ,
Ѩ$K«Ûù‰õΩx L^ÕÌâ◊º=Ú x+¨¯Ñ¨@"≥∞ÿ# #k JQÆ∞#∞. „QÆÇ¨Ï J=ã¨÷Å∞
q=~°} : ÃÑ#· `≥eÊ# ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞ ã¨∞ÅÉè`í ~« "° ∞≥ #ÿ q. HÍ=Ù# U q^è"Œ ∞≥ #ÿ q=~°} â’¡II náêÎ^ŒºO ^Œâ◊ÉèË^ŒO K« „QÆǨ}ÏO ÉèÏOâ◊[O Ѷ¨ÅO I
J=ã¨~°=ÚÖË^Œ∞. H˘O`«=∞Ok =º‰õΩÎÅ∞ ѨiǨã¨=Ú#‰õΩQÍh *’ºu+¨µ¯x ѨsH˜∆OK«∞@‰õΩ qKå~°º „Ѩ=^Õ^Œº#∞Î `«™ÈºHõÎO <å#º^è• Éèí"Õ`ü II 7
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
16 „Ѩâ◊fl `«O„`«
â’¡H=õ Ú 7 : nѨ"Î Ú≥ ^ŒÅQÆ∞ Ѩk„QÆÇϨ J=ã¨Å÷ #∞ ѨijeOK«@O ^•fi~å (*’ºu+¨µ¯_»∞)
Ѷ¨e`åÅ#∞ K≥áêÊe. J@∞=O\˜ *’㨺O `«Ñ¨ÙÊJ=^Œ∞.
q=~°} : ѨkJ=ã¨Å÷ q=~°=ÚÅ∞ :1.nѨ-Î LK«Ûù 2.n#-hK«3.=Úk`« q∞„`«Hˆ „∆ `«=Ú
4. ã¨fiã¨÷ - ã¨fiˆH∆„`«=Ú 5. ã¨∞ѨΠ- â◊`«$ˆH∆„`«=Ú 6. xÑ‘_ç`« „QÆǨÏÜ«Ú^Œú=ÚÖ’ Ѩ~ål`«
7.=Ú+≤`-« Jã¨OÎ QÆ`fi« =Ú 8. ѨiÇ‘Ï#-hK«"Ñ·≥ Ù¨ P=~ÀǨÏ}„Hõ=∞=Ú 9. ã¨∞g~°º„QÆÇϨ =Ú-
LK«Ûù"≥·Ñ¨Ù P~ÀǨÏ}=Ú „QÆǨÏ=Ú 10. Jug~°ºÃÇÏK«∞Û â◊√Éèí=~°∞æÅ∞ QÆÅ „QÆǨÏ=Ú.
J=ã¨÷ŠѶ¨e`«=ÚÅ∞
â’¡II n¿ÑÎ ã≤kúâ◊Û HÍ~åº}ÏO n<Õ ^Œ∞óY ã¨=∂QÆ=∞óI
ã¨fi¿ã÷ H©iÎã¨Î^ä• ÅH©;~å#O^À =Úk`Õ =∞Ǩ<£ II 8 eÑ≤â◊Û L`«Îˆ~â◊â◊Û â◊¥„^Œó ™œ=∞º„ã‘Î ^è•`«∞HõóII
ã¨∞¿ÑÎ iѨÙÉèíÜ«∞O ^Œ∞óYO ^èŒ#ǨxiflÑ‘_ç`Õ I
=Ú+≤`Õ Ñ¨iÇ‘Ï<ÕK« HÍ~°º<åâ’-~°÷ ã¨OHõ∆Ü«∞óII 9 #ѨÙOã¨Hõ`«fi=Ú, ֒ǨÏ=ÚÅ∞, "å~°ã¨∞_»∞, ~°K«<åѨ\ ˜=∞, L`«Î~° kâ◊, â◊¥„^Œ‰õΩÅ=Ú,
QÆ*Ïâ◊fi Hõ#HÍ"åÑ≤Îó ã¨∞gˆ~º ~°`«fl ã¨OѨ^ŒóI
Jkègˆ~º ~å[ºÅaú „QÆÃÇ·Ïi‡„`å~°ú ã¨OQÆ=∞óII 10
„Ѩâ◊flK«„Hõ=Ú#O^Œe qq^èŒ J=ã¨÷ʼnõΩ K≥O^Œ∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ D q^èŒ"≥∞ÿ# Ѷ¨e`«=Ú
Åx™êÎ~Ú.
MOHANPUBLICATIONS.COM
nÑ≤Î, HÍ~°º[Ü«∞=Ú, n#-^Œ∞óY=Ú, ã¨fiã¨÷-H©iÎ, =Úk`«, ã¨OѨ^Œ, ã¨O`À+¨=Ú,
ã¨∞ѨÎ-^Œ∞óY=Ú, â◊`«$ÉèíÜ«∞=Ú, xÑ‘_ç`«-^èŒ# #+¨ì=Ú, =Ú+≤`«, ѨiÇ‘Ï#-JѨ[Ü«∞=Ú,
^èŒ##+¨ì=Ú, ã¨∞g~°º-"åǨÏ#, ã¨∞=~°‚Åaú, Jug~°º-~å[H©Ü«∞ q[Ü«∞=Ú, qÅ∞"≥·#
ѨiK«Ü«∞ ã¨O|O^è•Å∞.
q=~°} : ÃÑ·# `≥eÊ# â’¡Hõ=ÚÅÖ’ qq^èŒ J=ã¨÷ʼnõΩ QÆ∞i J~Ú# „QÆǨÏ=ÚÅ
Ѷe¨ `«=ÚÅ∞ DÜ«∞|_ç#q. J#∞"å^Œ=ÚÖ’ „Ѩã∞¨ `Î « Ѩiã≤`÷ ∞« ʼnõΩ J#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ q+¨Ü∞«
=ÚÅ∞ ÔQ·H˘#|_®¤~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ã¨∞g~°º J=ã¨÷‰õΩ K≥O^Œ∞„QÆǨÏ=Ú U#∞QÆ∞Å#∞,
QÆ∞é]=ÚÅ#∞, |OQÍ~°=Ú#∞ Xã¨OQÆ∞#∞. J#∞"å^Œ=ÚÖ’ ''"åǨÏ#=Ú——J#∞ D HÍÅ=Ú
#‰õΩK≥O^Œ∞ q^èŒ=ÚQÍ "å_»|_ç#q. D ~ÀAÖ’¡ QÆ=∞#=Ú#‰õΩ U#∞QÆ∞Å∞, QÆ∞é]=ÚÅ∞
"å_»|_»∞@ J~°∞^Œ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # Ѷe¨ `«=ÚÅ#∞ „QÆÇϨ =ÚÅ∞ ã¨O^Œ~åƒù#∞
™ê~°=ÚQÍ ~Ú™êÎ~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ "åºkèH˜ ã¨O|O kèOK«∞ „Ѩâ◊flÜ«∞O^Œ∞ ã¨O|Okè`«
„QÆǨÏ=Ú ã¨∞g~åº=ã¨÷#O^Œ∞#flKÀ ã¨∞=~°‚Åaú Jx K≥ѨʉõÄ_»^Œ∞. „Ѩâ◊fl#∞ J#∞ã¨iOz
J#fi~ÚOѨ٠[~°∞QÆ=Öˇ#∞.
„QÆÇ¨Ï ã¨O[˝Å∞
â’¡II ѨÓ~°fiO ã¨`«fiO #$Ѩ™êÎ`«ó Hõ∆„`«O „wëȇ~°∞}â◊ÛÅóI
=∞^èŒ∞^Œ$H± ÃÑ·uÎHÀ^è•`«∞ó â◊¥~°ó ã¨∂Hõ∆ ‡HõKÀ~°qóII 11
â’¡HõO11 : `«∂~°∞Ê, ã¨`«fiQÆ∞}=Ú, ~å[Ü≥∂Qƺ`«, `«O„_ç Hõ∆„uÜ«∞ ‰õΩÅO "Õ_ç, ~°HõÎ
=~°‚=Ú, Jã≤÷~° ã¨fiÉèÏ==Ú, `Õ<≥ ~°OQÆ∞ Hõà◊√§, HõѶ¨=Ú, ֒ǨÏ=ÚÅ∞, ^è≥·~°º=Ú, ѨÅ∞K«x
A`«∞ÎÅ#∞ ~°q ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II HõѶ‘ =~å¬O =∞$^Œ∞~å‡`å ѨÜ≥∂ Q“~°â◊Û ™êufiHõóI
r"À =â◊ºâ◊Û~À =$`ÀÎ =∂~°∞`ÒOâ’ q^Œ∞ó ã¨∞^Œ$H± II 12
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 17
â’¡HõO 12 : HõѶ¨=Ú, =~°¬|∞∞`«∞=Ù, =∞$^Œ∞`«fi=Ú, `«e¡,áêÅ `≥Å∞Ѩ٠=~°‚=Ú,
™êufiHõQÆ∞}=Ú, „áê}∞Å∞, "≥·â◊º‰õΩÅ=Ú, "ÕQÆ=Ú, =$`åÎHÍ~°=Ú,QÍe,JO^Œ"≥∞ÿ# Hõà◊√§
g\˜x K«O„^Œ∞_»∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II „w+¨‡ó Hõ∆„`«`«"≥∂ ~°HÀÎ Ü«∂=∞ºó ¿ã<å „QÆ}©â◊fi~°óI
Ü«Ú"å ^è•`«∞â◊Û Ñ≤OQÍHõ∆ó „‰õÄ~°ó Ñ≤`«ÎO tv ‰õΩ[óII 13
â’¡HOõ 13 : „w+¨‡|∞∞`«∞=Ù (E<£, EÖˇ)· Hõ„∆ uÜ«∞ ‰õΩÅ=Ú, ~°HÎõ =~°=‚ Ú, ^ŒH}∆˜ k‰õΩ¯,
¿ã<åkèÑu¨ , Jã≤~÷ `° fi« =Ú, Ü«∞=fi#=Ú ^è•`«∞=ÙÅ∞, `≥Åx¡ Hõà√◊ §, „‰õÄ~°`fi« =Ú, Ñ≤``Ϋ `« fi« =Ú,
tdx HõeæÜ«ÚO_»∞@, g\˜x ‰õΩA_»∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II â◊~°k⒠ǨÏisÌ~°…ó +¨O_À=¸ÅO ‰õΩ=∂~°HõóI
14
â’¡HõO 14 : â◊~°^Œ$`«∞=Ù (JHÀì|~°∞, #=O|~°∞) he=~°‚=Ú, á⁄_»∞QÆ∞ â◊s~°=Ú,
"å`«Ñ≤`«ÎHõѶ¨q∞„â◊=∞=ÚÅ#∞ |∞^èŒ∞_»∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II ã¨`«fiO q`ÀÎ Ç≤Ï=∞ó âı¡ëê‡ n~À…=∞O„f kfi*’ #~°óI
=∞^èÕºâßh HõѶ‘ r"À =∞^èŒ∞Ñ≤OQÆà◊ ^èŒ$H± `«^ä•II 15
â’¡HõO15 : ã¨`«fiQÆ∞}=Ú, ^èŒ#=Ú, [Å∞|∞, HõѶ¨„Ѩ=$uÎ, á⁄_»∞QÆ∞ â◊s~°=Ú,
„Ѩ^•è #=∞O„u, „ÉÏǨχ}∞Å∞, ѨÙ~°∞+¨µÅ∞, =∞^蕺ǨÏfl=Ú, Dâß #º=Ú `Õ<≥ =~°H‚ #õ ∞flÅ#∞
QÆ∞~°∞_»∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II â◊√„Hõ âßO`À k=º*’ <ås =â’º =∞O„u K«~°ó ã≤`«óI
PˆQflÜ≥∂ kHõ¯Ñ¨âßÛŇó ‰õΩ\˜ÖÏ ã≤`« =¸~°Ì[óII 16
â’¡HõO 16 : âßOu, „ÉÏǨχ}∞Å∞, „ã‘ÎÅ∞, ¿ã=‰õΩÅ∞, „Ѩ^è•#=∞O„u, Jã≤ú~°`«fi=Ú,
`≥Å∞ѨÙ~°OQÆ∞, PˆQflÜ«∞=Ú, HõѶ¨„Ѩ=$uÎ, ѨÙÅ∞ѨÙ, LOQÆ~åÅ A`«∞Î, g\˜x â◊√„‰õΩ_»∞
ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II Hõ$+¨‚ã¨Î=∞ó Hõ$â’=$^Œúó +¨O_À =¸ÖÏ#κ*ϺÅã¨O I
tt~°ó Ѩ=#ó „‰õÄ~°ó ѨtÛÜ≥∂ "å`«∞Åó â◊xóII 17
â’¡HOõ 17 : #Å∞ѨÙ~°OQÆ∞, áêѨ„Ѩ=$uÎ, |ÅÇ‘Ï#`«, =$^•úѺ¨ =Ú, #ѨÙOã¨H`õ fi« =Ú,
Yx[=ÚÅ∞, JO@~åx"å~°∞, J„â◊^Œú, tt~° |∞∞`«∞=Ù (=∂iÛ-U„Ñ≤Ü«∞Öò) "åÜ«Ú=Ù,
„‰õÄ~°`«fi=Ú, Ѩ_»=∞~°kâ◊, "å`« „Ѩ=$uÎ g\˜x â◊x ã¨∂zOK«∞#∞.
â’¡II ~åǨï~åú`«∞ó tv=¸ÅO âı+¨=∞#ºK«Ûù =∞O^Œ=`ü I
zO`«hÜ«∞O qňQfl *Ï˚`ü ˆHO„^Œ QÍ^•fi |ÖÏkèHÍ`ü II 18
â’¡HOõ 18 : ^è•`«∞=ÙÅ∞, A`«∞=Î Ú_ç, ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, â◊x ã¨∂zOK«∞ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞
~åǨï=Ù ã¨∂zOK«∞#∞. |∞^èŒ∞x #∞O_çQÍh ÖËHõ ÅQÆfl=Ú #∞O_çQÍh ˆHO„^Œ=Ú#O^Œ∞QÆÅ
~åǨï=Ù |Å=O`«∞_»∞.
q=~°} : WHõ¯_» W=fi|_ç# HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ∞ KåÖÏ=~°‰õΩ ã¨HõÅ „QÍǨÏÅ "≥∞ÿ#"Õ.
^˘OQÆ`«#=Ú, =$uÎ, áêiáÈ~Ú# =º‰õΩÎÅ∞, "åºkè "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åxH˜ ã¨O|OkèOz#
J<ÕHõ~°Hõ=ÚÖˇ·# „Ѩâ◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•#=Ú ~Ú=fi\ÏxH˜ Wq KåÅ LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ#k.
„áêp# *’ºu+¨ „QÆO^è•ÅÜ«∞O^Œ∞ „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ „Ѩ`ÕºH˜OѨ|_ç# HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ#∞
ѨiQÆ}˜OK«∞@ ‰õÄ_® „âıÜ«∞㨯~°=Ú.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
18 „Ѩâ◊fl `«O„`«
ÃÑ·# `≥ÅÊ|_ç# ã¨OѨÓ~°‚Hõ~°"≥∞ÿ# HÍ~°Hõ`«fi=ÚʼnõΩ J#∞ã¨O^è•#=ÚQÍ D „H˜Ok
HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«=K«∞Û#∞.
~°q : Éèí=O`«∞Å∞, Q˘Ñ¨Ê=Oâ◊=Ú („ѨÉèí∞=Ù)ʼnõΩ K≥Ok#, HõO™êe ‰õΩÅѨÙ"å~°∞,
B+¨^èŒ=ÚÅ∞, HõO\˜H˜ =∞iÜ«Ú QÆ∞O_≥‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ "åº^èŒ∞Å∞, QÆ~°fi=Ú, ã¨fi`«O„`«
„Ѩ=$uÎ, =∂#=`«, Ñ≤„`åi˚`«"≥∞ÿ# Pã≤ú.
K«O„^Œ : =º=™êÜ«∞=Ú, =Ú`«º=ÚÅ∞, „ã‘ÎÅ∞, Hõà◊√§, ~å[`«fi=Ú, <åq‰õΩÅ∞,
[Åã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# "≥ÚHõ¯Å∞, „ã‘ÎÅ"åº^èŒ∞Å∞, "å`«~ÀQÆ=Ú, "åºkè „QÆã¨Î"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ
ã≤úu, ‰õΩ~°∞ѨÙÅ∞.
‰õ Ω [ : xѨ C , ~ÚO_» ∞ ¡ "≥ Ú ^Œ Å QÆ ∞ #q `« Q Æ ∞ Å|_» ∞ @, HÍ=∞„¿Ñ~° } =Ú,
^≥|ƒÖÏ_»∞`«`«Î fi=Ú, PѨ^ŒÅ∞, Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ѨCH˘#∞@, `«QÆ=ÙÅ∞, „‰õÄ~°"≥∞ÿ# Ѩ#∞Å∞,
JkèHÍ~°∞ÅÃÑ· u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞, ^Œ∞_»∞‰õΩ`«#=Ú, ^˘OQÆ`#« =Ú, Ç≤ÏOã¨, ^è~·≥ º° =Ú â◊G"≥^· ºŒ =Ú,
"≥·^Œ∞ºÅ∞, ‰õ∆Ω~°‰õΩÅ∞, ~°™êÜ«∞xHõ âßGA˝Å∞ Ãã·#º=Ú, f„="≥∞ÿ# [fi~°=ÚÅ∞, QÍ@∞¡
QÍÜ«∞=ÚÅ∞, ~°HõÎã¨O|O^èŒ "åº^èŒ∞Å∞, â◊GzH˜`«ûÅ∞, ‰õΩ~°∞ѨÙÅ∞, ~åK«Ñ¨ÙO_»∞¡, ÉèíQÆO^èŒ~°
"åºkè(Ñ≤ã∞¨ Öì Ï) =¸Å â◊OHõ"åºkè, =¸„`«ÑO≤ _»=ÚÅO^Œ∞QÍh =¸„`åâ◊Ü∞« =Ú#O^Œ∞QÍh
MOHANPUBLICATIONS.COM
~åà◊√§ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q.
|∞^èŒ : „"å`«, QÆ}˜`«O, Hõ=ÙÅ∞, "åã¨∞ÎâßG=Ú, #ѨÙOã¨Hõ`«fiO, QÆ}‰õΩÅ∞ (ZH“O
>ˇO@∞û) Kå=٠ѨÙ@∞ìHõÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ cè=∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ÖˇHõ¯Å#∞
„"åÜ«Ú ÖËYHÍ~°∞Å∞, "åºáê~°ã∞¨ ÅÎ ∞, "åºáê~°*Ï˝#=Ú, Kå_ôÅ∞ K≥ÑC¨ "å_»∞, Ѩ~∞° =ÙáÈÜ≥∞_»∞
JѨxO^ŒÅ∞ (¿ã¯O_»Å∞û) ã¨=∂Kå~°=ÚÅ∞ ѨOѨÙ@, #~°=ÚÅ "åº^èŒ∞Å∞, "≥é˜]ÖËHõ [_ç¤,
"å~åÎÑ„¨ uHõÅ∞, ~åÜ«∞ÉÏ~°∞Å∞, QÆ∞=∂™êÎÅ∞, *’ºu+¨µ¯Å∞, "å`«~ÀQÆ=Ú, "≥∞^Œ_∞» "åº^è∞Œ Å∞,
*Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜ÎÖ’@∞, =¸QÆ`«#=Ú.
QÆ∞~°∞ : „ÉÏǨχ}∞Å∞, "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞, =∞`«QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞, ^•`«$`«fi=Ú,
"≥∞ÿHõ=ÚÖˉõΩO_»∞@, <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞, =∞O„`«∞Å∞, =∞`åkè Ѩ`«∞Å∞, ã¨Oã¨÷,
HÍÖËÜ∞« "åº^è∞Œ Å∞, =∞^è∞Œ "Õ∞ǨÏ=Ú, Hõ_∞» ѨÙÖ’ "åÜ«Ú=Ù JkèH=õ ∞QÆ∞@, QÆ∞O_≥ H˘@∞ìH˘#∞@.
â◊√„Hõ : HÍOu, 㨄`«Ê=~°Î#=Ú, HõàÏHÍ~°∞Å∞, ã¨Ow`«=Ú, <å@º=Ú, „¿Ñ=∞,
<åQÆi‰õΩÅÖ’ "å_»∞Hõ, â◊√„Éèí`«, J#∞~åQÆ=Ú, hu, ^Œ∞~°∞æ}=Ú, HÍ=∞Ѩ~°Ñ¨Ùâ◊Ü«∂º
™œYº=Ú, Ǩϟ@à◊√§, =∞^ŒºO, ã¨Ow`«HõàÏHÍ~°∞Å, QÆ∞_»¤Å g∞^Œ|∂\Ï "ÕÜ«ÚѨx
(ZO„ÉÏ~Ú_»s), ÉèÏ~°º, Ѩi=∞à◊ „^Œ=º=ÚÅ∞, Ѩâ◊√=ÙÅ HÍѨ~°∞Å∞, ™œO^Œ~°º=Ú#∞
fiÛk^Œ∞Ì ^Œ∞HÍ}=ÚÅ∞, ã¨∞Y "åº^èŒ∞Å∞, =∞~å‡OQÆ=ÚÅ∞, ÃÇÏiflÜ«∂"åºkè.
â◊x : ‰õÄeѨx, W@∞HõѨx, `åёѨx, P@OHõ=Ú, q∞`«ÉèÏ+≤`«fiO, A`«∞Î,
=Ú+≤ìJ_»∞QÆ∞H˘#∞@, QÆ#∞Å∞ „`«=Ùfi"å~°∞, HõàÏ~Ú, ѨÓ`«QÍà◊√§, HÍi‡‰õΩÅ∞
Q˘éˇ]ÅHÍѨ~°∞Å∞, Hõ∆Ü«∞~ÀQÆ=Ú, ѨK«ÛHÍ"≥∞~°Å∞, ~°HõÎ=¸Å"åºkè =∞~°∞QÆ∞ÃÑ~°_»∞Å∞,
=∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡, =ÚiH˜hà◊¡HÍÅ∞=, =ÚiH˜ <å~°|@ì.
~åǨï : â◊xx áÈeÜ«ÚO_»∞#∞.
ˆH`«∞ : ‰õΩAx áÈeÜ«ÚO_»∞#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 19
qq^èŒ WO_»∞¡KÕ (ÉèÏ==ÚÅKÕ) HõÅ∞æ ã¨OѶ¨∞@#Å∞
™œYº=∂Ü«Ú~°fiÜ≥∂ *Ïu ~å~ÀQƺO ÅHõ∆#O QÆ∞}"£∞ I
ˆH¡âßHõ$f ~°∂Ѩ=~À‚ã¨Î<ÀtÛO`åº qK«Hõ∆}ˇÿóII 19
â’¡HOõ 19 : ã¨∞Yã¨O`À+¨=ÚÅ∞, PÜ«Ú~åÌÜ∞« =Ú, =Ü«∞ã¨∞, ‰õΩÅ=Ú, P~ÀQƺ=Ú,
ã¨fiÉÏè ==Ú, „Ѩ=$uÎ, ^Œ∞óY=Ú, PHõ$u, ~°OQÆ∞ J#∞#k XHõ@= ~ÚO\˜=Å# `≥eÜ«Ú#∞.
=ÚHÍÎѶ¨ÅOK« =∂}˜Hõº"£∞, ~°`«fl^è•`«∞ ^èŒ<åO|~°"£∞ I
ǨÏÜ«∞HÍ~°º^èŒfi q*Ï&#O q`«Î™êú<å kfiÖ’HõÜÕ∞`ü II 20
â’¡HõO 20 : =Ú`«º=ÚÅ∞, qÅ∞"≥·# ~åà◊√§, Yx[=ÚÅ∞, ^èŒ#=Ú, ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞,
QÆ∞é]=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞Ѩx, ~À_»∞¡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q Ô~O_»= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
Éèíyh„Éèí$`«Éèí$`åº<åO ^•ã¨Hõ~°‡Hõ$`å=∞Ñ≤ I
‰õΩsfi`« gHõ∆}"£∞ q^•fi<£ ã¨=∞ºQÆ∞ÌtÛ Hõ‡"Õâ◊‡`«óII 21
â’¡HõO 21 : JHõ¯ K≥Öˇ¡à◊√§, J#fl^Œ=Ú‡Å∞, ¿ã=‰õΩÅ∞, `«‰õΩ¯= ~°HõѨ٠Ѩ#∞Å∞
KÕÜ«Ú"å~°Å#∞ =¸_»= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
"å\˜HÍYÅH˜ ˆH∆„`« =∞ǨÏ∫+¨kè xnè#Ñ≤ I
q=~åk„Ѩ"Õâ◊O K« ѨⒺ`åû`åÅ`À |∞^èŒóII 22
â’¡HõO 22 : "≥ÚHõ¯Å∞<å@∞ Éèí∂q∞Ö’ H˘O`«„Ѩ^Õâ◊=Ú, HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞ ѨO_çOK«∞
ã¨Å÷ =ÚÅ∞, „Ѩ`ºÕ Hõ B+¨^=Œè ÚÅ∞,xkèxHˆ Ñ∆ =¨ ÚÅ∞, ѨQ∞Æ à◊√§g\˜x <åÅæ=~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
QÆ~åƒùѨ`«ºq<ÕÜ«∂<åO =∞O„`« ã¨O^è•# Ü≥∂~°Ñ≤ I q^•º|∞kú „Ѩ|O^è•<ÒO ã¨∞`«™êú<Õ qx~°‚Ü«∞óII 23
â’¡HõO 23 : QÆ~°ƒù=Ú, ã¨O`å#=Ú ã¨OKå~°=ÚÅ∞, LKåÛù~°}Å∞, =∞O„`«=ÚÅ∞,
ѨOKåÜ«∞u, <Õ~∞° ÛH˘#∞@ `≥eq`Õ@Å∞, „ѨãO¨ QÆ=ÚÅ#∞ J~Ú^Œ= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
KÒ~°cèiѨÙã¨O„QÍ=∞ Y~ÀR „‰õÄ~° Hõ~å‡}Ï"£∞ I
=∂`«∞ÖÏO`«Hõ Éèí$`åº<åO iѨٙêú<å kfix~°‚Ü«∞OóII 24
â’¡HõO 24 : KÀ~°∞Å =Å# ÉèíÜ«∞=Ú, â◊`«$=ÙÅ∞, áÈ\Ï¡@, QÍ_ç^ŒÅ∞, ^Œ∞~å‡~°æѨÙ
Ѩ#∞Å∞, "Õ∞#=∂=∞, ÉèíÜ«∞=Ú, P@OHõ=Ú, ¿ã=‰õΩÅ#∞ P~°= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
"å}˜[ºO =º=Ǩ~°O K« qq^ŒOK« ã¨=∞OѨÔ~·óI
QÆ=∂QÆ=∞ Hõà◊„`å}˜ Ѩâıº„`åÊ[& Hõà◊„`«`«óII 25
â’¡HOõ 25 : "å}˜[ºO, "åºáê~°ÖÏ"å^ÕgÅ∞, `«Q=Æ ÙÅ∞, „ѨÜ∂« } =ÚÅ∞ ÉèÏ~°ºÖËHõ
Éèí~°Î D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ U_»= ~ÚO\˜ #∞O_ç „QÆÇ≤ÏOK« =Öˇ#∞.
#^Œ∞º`åΈ~ ^èŒfi"≥·+¨ÜÕ∞º ^Œ∞ˆ~æ âß„`«= ã¨OHõ>Ë I
#¿+ì ^Œ$¿+ì ~°}Ë "åº^èÒ z„^Õ z„^ŒO xsHõ∆ÜÕ∞`ü II 26
â’¡HõO 26 : #^Œ∞Å#∞ ^•@∞@, =∂~°æ=∞^茺=ÚÖ’ J<å~ÀQƺ=Ú, H˘O_»Å∞,
â◊`$« ÉèÜ
í ∞« =Ú, ã¨OѨ^#Œ +¨=ì Ú, K≥_∞» Ѩ#∞Å∞, Ü«Ú^Œ=ú ÚÅ∞, (Q˘_»=Å∞) "åº^è∞Œ Å∞, ~°ÇϨ 㨺ѨÙ
Ѩ#∞Å∞ gxx Zxq∞^Œ= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
"åÑ‘‰õÄѨ `«\ÏHÍk „Ѩ™ê^Õ= QÆ$Ǩ}˜ K« I
nH∆ÍO Ü«∂„`åO =∞~î°O ^èŒ~°‡O ^èŒ~å‡xfl tÛ#κ H©~°ÎÜÕ∞`ü II 27
â’¡HOõ 27 : K≥~∞° =ÙÅ∞, #∂`«∞Å∞, ã¨~ã° ∞¨ ûÅ∞, [ÖÏâ◊Ü∞« =ÚÅ∞, ^Õ=`«Å∞, „áê~°<ú å
ã¨÷Å=ÚÅ∞, =∞~î°=ÚÅ∞, „áêÜ«∞tÛ`«Î=Ú, f~°úÜ«∂„`«Å∞, ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ `˘q∞‡^Œ= ~ÚÅ∞¡
ã¨∂zOK«∞#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
20 „Ѩâ◊fl `«O„`«
~å[ºO =Ú„^•O Ѩ~°O ѨÙ}ºO ™êú#O `å`«O „ѨÜ≥∂[#"£∞I
=$ëêì ºk "Àº=∞ =$`åÎO`«O "Àº=∞™êú<å xsHõ∆ÜÕ∞`ü II 28
â’¡HõO 28 : „ѨÉèí∞`«fi=Ú, JkèHÍ~°=Ú, Ü≥∂Qƺ`«`À ‰õÄ_ç# Ѩ#∞Å∞ hu, ã≤÷u,
`«O„_ç,=ÚYº q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, =~°¬áê`«=Ú, YQÀà◊^Œ$yfi+¨Ü«∞=Ú Å#∞ Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡
ã¨∂zOK«∞#∞.
QÆ*Ïâ◊fiÜ«∂# =„™êÎ}˜ ã¨ã¨º HÍOK«# Hõ#ºHÍóI
q^•fi<£ q^•º~°ú Ü≥∂~å¡ÉèíO ÅHõ∆ÜÕ∞ ÖÏ¡ÉèíÅQÆfl`«OóII 29
â’¡HõO 29 : U#∞QÆ∞Å∞, Jâßfi~ÀǨÏ}=Ú, ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, „Ѩ^è•# PǨ ~°=Ú |OQÍ
~°=Ú, ‰õΩ=∂Ô~Î, ã¨OѨ^Œ ÖÏÉèí=ÚÅ#∞ Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
`åºQÆ É’QÆ q"å^Õ+¨µ ^•<Õ+¨ìHõ$+≤ Hõ~°‡ã¨∞ I
=º=™êú<Õ+¨µ 㨈~fi+¨µ qkú q^Œfi^Œfi ºÜ«∞O =ºÜ«∂`ü II 30
â’¡HõO 30 : Ѩi`åºQÆ=Ú, ã¨∞MÏ#∞Éèí==Ú, `«QÆ=ÙÅ∞, ^•`«$`«fi, =º=™êÜ«∞=Ú,
ã¨Oã¨ú‰õΩ K≥O^Œ∞ Y~°∞ÛÅ#∞ Ѩ<≥flO_»= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
q=~°} : ÃÑ#· `≥ÅÊ|_ç# HÍ~°H`õ fi« =ÚÅ∞ Ѩ~åâ◊~° =∞ǨÏi¬ „Ѩ}`© « „QÆO^è=Œ ÚÅO^Œ∞
ã¨∂zOѨ|_ç „QÆǨÏ=ÚÅ HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ`À Z‰õΩ¯=QÍ qÉèËkOK«=Ù. `˘q∞‡^Œ= ~ÚÅ∞¡
MOHANPUBLICATIONS.COM
`«O„_çx ã¨∂zOK«∞#∞. HÍh ÃÑ·# `≥eÊ# 28= â’¡Hõ=Ús`åº Ñ¨^Œ= ~ÚÅ∞¡ `«O„_çx
ã¨∂zOK«∞K«∞#flk. ã¨`åºKå~°º q~°z`«"≥∞ÿ# ''^èŒ$=<å_ç—— „QÆO^èŒ=Ú#O^Œ∞ „â◊q∞Oz
„"åÜ«∞|_ç# HÍ~°H`õ fi« =ÚŠѨÓiÎ *Ïa`å QÆ=∞xOK«QÅÆ =Ú. áê~ Ωõ Å∞ Jk K«kq#KÀ
PtOz# L^ÕÌâ◊º=Ú <≥~°"Õ~°∞@
LѨ Ü≥∂QÆ=Ú á⁄O^Œ∞^Œ∞~°∞. ã¨`åºKå~°º ã¨∂zOz# HÍ~°`«fi=ÚÅ∞ „Ѩâßfl âßG=Ú#‰õΩ
=iΙêÎÜ«∂ J#flq+¨Ü«∞O J#∞Éèí= ѨÓ~°fiHõOQÍ =∂„`«"Õ∞ x~°‚~ÚOK«=Åã≤ LO@∞Ok.
J^蕺ܫ∞O - 2
ÉèÏ=„Ѩâ◊fl
™ê^è•~°}"≥∞ÿ# JOK«<å
Ü≥∂Ü≥∂ ÉèÏ=ó ™êfiq∞ ^Œ$ëÈì Ü«Ú`À"å ™œ"≥∞ÿº~åfi ™êº`«Î㨺`«™êºã≤Î =$kúó
áêÃÑ·ˆ~=O `«ã¨º ÉèÏ=㨺 Ǩxiflˆ~ú+¨ì"åº Ñ¨$K«Ûù`À [#‡`À"å II
â’¡HõO1 :*Ï`«Hõs`åºQÍh, „Ѩâ◊fls`åºQÍh U U ÉèÏ==ÚÅ#∞ â◊√Éèí∞Å∞QÍh ÖË^•
PÜ«∂ ÉèÏ"åkèѨ`«∞Å∞QÍh gH˜∆OK«∞ K«∞O_ç<å QÍh ÖË^• ã≤úu K≥Ok<å QÍh [iy#KÀ
J@∞=O\˜ ÉèÏ==ÚÅ∞ KÕ`«#`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. áêѨÙÅ∞ =ÙO_ç<å ÖË^• K«∂z<å
Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ q^èŒfiOã¨=∞QÆ∞#∞.
q=~°} : Wk Jxfl *’ºu+¨ „QÆO^è=Œ ÚÅO^Œ∞ q=iOѨ|_ç# ™ê^è•~°} ã¨∂„`«=Ú.
D „H˜O^Œ KÕÜ∞« |_ç# =¸_»∞ ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ#∞ XHõ@= â’¡H=õ Ú ã¨Ê+¨=ì Ú KÕÜÚ« K«∞#flk.
1. ÉèÏ"åkèѨu ÉèÏ==∞O^Œ∞O_ç<å, K«∂z<å ÉèÏ==Ú =$kúK≥O^Œ∞#∞.
2. XHõâ◊√Éèí∞_»∞ ÉèÏ==∞O^Œ∞O_ç<å, K«∂z<å ÉèÏ==Ú =$kú K≥O^Œ∞#∞.
3. áêÑ≤KÕ ã≤úuK≥OkÜ«ÚO_çQÍh, K«∂_»|_ç#QÍh =Ù#flÉèÏ==Ú =$kú K≥O^Œ^Œ∞.
ÃÑ·#`≥eÊ# â◊√Éèí∞Å∞, áêѨÙÅ∞ Jx JO>Ë <≥·ã¨iæHõ â◊√Éèí∞Å∞, <≥·ã¨iæHõ áêѨÙÅ∞ Jx
J~°=ú Ú. ÅQÍflkÑè u¨ Ü≥∞ÿ # `«H}∆õ =Ú <≥ã· i¨ Hæ áõ êÑ≤ J~Ú<å ã¨~ˆ `«# áêѨ`fi« =Ú HÀÖ’Ê=Ù#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 21
™œ"Õ∞º qňQfl Ü«∞k "å ã¨fi=ˆ~æ j~À¬^ŒÜÕ∞ ã≤kú=ÚÃÑ·uHÍ~°º"£∞I
J`À qѨ~°ºã¨Î=∞ ã≤kú ¿ÇÏ`«∞ó Hõ$KÕÛù} ã¨Oã≤^ŒúHõ~°O qq∞„â◊OII 2
â’¡HõO 2 („Ѩâ◊fl) : ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞=ÙO_ç<å, ã¨fi=~°∞æÅ∞ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞^Œ
~ÚOz<å ÖËHõ ÅQÆfl=Ú j~À¬^ŒÜ«∞~åt J~Ú<å „Ñ¨â◊fl L^ÕÌtOѨ |_ç# q+¨Ü«∞=Ú
Ѷ¨eOK«∞#∞. ÖËxKÀ L^ÕÌâ◊º=Ú <≥~°"Õ~°^Œ∞. ÃÑ· ã¨"Õ∞‡à◊# =ÚÅ∞ q∞„â◊=∞=ÚQÍ =Ù#flKÀ
"≥Ú^Œ@ P@OHõ=ÚÅ∞ U~°Ê_ç z=~°‰õΩ [Ü«∞=Ú HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : ÃÑ·#`≥eÊ# Ô~O_»∞ â’¡Hõ=ÚÅ∞ ''+¨@ÊOK«tHõ—— #O^Œeq. D „H˜O^Œ
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_ç# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅÖ’ XHõ\ ˜ =Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩx =Ù^ÕÌâ◊º=Ú <≥~°"Õ~°∞#∞.
1. ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =ÙO_»∞@.
2. ÅQÆfl ã¨∞Êù@=Ú ã¨fiÖËHõ q∞„`«=~°∞æÅ#∞ HõeæÜ«ÚO_»∞@
3. ÅQÆfl=Ú j~À¬^ŒÜ«∞~åt JQÆ∞@.
ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞#fl#∂, ÅQÆfl=Ú áêѨÙÅ =~°∞Åæ Ü«∞O^Œ∞#fl#∂ JѨ[Ü«∞=Ú
HõÅ∞æ#∞.â◊√Éè∞í Å, áêѨÙÅ ~Ô O_çO\˜ „ѨÉÏè ==Ú Hõe#æ KÀ „áê~°OÉèí P@OHõ=Ú Hõeæ JOu=∞
q[Ü«∞O HõÅ∞æ#∞.
q∞^è∞Œ #=Ú, ã≤OǨÏ=Ú, Hõ#º, `«∞Å, =$tÛHõ=Ú, ‰õΩOÉè~í åâ◊√Å∞ j~À¬ ^ŒÜ∞« ~åâ◊√Å∞
(j~°¬=Ú`À L^Œ~ÚOK«∞#q Jx J~°ú=Ú) q∞ye# ~åâ◊√Å#∞ ѨÙëÈì^ŒÜ«∞ ~åâ◊√Å∞ (ÖËHõ
"≥#∞HõÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç L^Œ~ÚOK«∞#q) JO^Œ∞~°∞.
ÅQÆflѨu~°ºk ÅQÆflO HÍ~åºkèѨuâ◊Û gHõ∆`Õ HÍ~°ºO I
ÅQÍflnèâ◊ó HÍ~°º H͈~ºâ◊ó Ѩâ◊ºu qÅQÆfl"£∞ II 3
ÅQÍflnèâ◊ó H͈~ºâ◊O qÖ’Hõ"Õ∞Å¡QÆfl="£∞ `«∞H͈~ºâ◊óI
j`«QÆ∞ ^Œ$ëÈ‚ ã¨`åºO ѨiѨÓ~å‚ HÍ~°º ã¨Oã≤kúóII 4
â’¡HOõ 3=∞iÜ«Ú4 : „Ѩâfl◊ ÜÚ≥ Hõ¯ L^ÕâÌ º◊ =Ú D „H˜Ok ã¨O^Œ~ƒ° =ù Ú ÅÖ’ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
ÅQÍflkèѨu ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆OK«∞@ =∞iÜ«Ú HÍ~°‰õΩ_»∞ J^Õ HÍ~°`«fi=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞
1
WO\˜x gH˜O∆ K«∞@, ÖË^• ÅQÍflkÑè u¨ (HÍ~°H`õ fi« =Ú#‰õΩ K≥O^Œ∞) WO\˜x K«∂K«∞K«∞O_»QÍ
HÍ~°‰õΩ_»∞ ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆OK«∞@, ÖËHõ ÅQÍflkèѨu =∞iÜ«Ú HÍ~°‰õΩ_»∞, Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú
gH˜∆OK«∞ H˘#∞@ ÖËHõ HÍ~°‰õΩ_»∞, ÅQÍflkèѨu ~Ú^ŒÌih K«O„^Œ∞_»∞ gH˜∆OK«∞@.
q=~°} : „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ ~ÚO\˜ (ÉèÏ==Ú Ü≥ÚHõ¯) JkèѨu HÍ~°‰õΩ_»∞
JQÆ∞#∞. Pq^è=Œ ÚQÍ „Ѩâfl◊ ã¨OѨ^‰Œ Ωõ ã¨O|OkèOz#kJ~Ú#KÀ ~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨
HÍ~°‰õΩ_»∞ JQÆ∞#∞. q"åǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz „Ѩâ◊fl J~Ú#KÀ HÍ~°‰õΩ_»∞ U_»=
WO\˜ JkèѨu JQÆ∞#∞. â’¡Hõ=ÚÅ∞ ã¨∞ÅÉèí`«~°=ÚQÍ „QÍǨϺ=ÚQÍ #∞O_»∞@KÕ (nx
QÆ∞iOz) WOHÍ q=~°} J=ã¨~°=ÚQÍ HõxÊOK«∞@ ÖË^Œ∞. ÃÑ·# `≥eÊ# Ô~O_»∞ â’¡Hõ=ÚÅ∞
''Éèí∞=# „ѨnѨ—— „QÆO^èŒ=Ú #O^Œ∞ QÆÅ=Ù.
Hõ^èŒÜ«∞Ou áê^ŒÜ≥∂QÆO Ѩâ◊ºu ™œÜ≥∂º #ÅQÆfláÈ ÅQÆfl"£∞ I
ÅQÍflkèѨ`«O K« Ѩâ◊ºu â◊√Éèí„QÆǨÏâßÛ~°úÜ≥∂QÀ„`«II 5
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
22 „Ѩâ◊fl `«O„`«
UHõó â◊√Éè’ „QÆǨϟ Ü«∞k Ѩâ◊ºu ÅQÍflkèѨO qÖ’Hõºu I
áê^À# Ü≥∂QÆ=∂Ǩïã¨Î^• |∞^è•ó HÍ~°ºO ã¨Oã≤^Òú II
ÅQÆflѨ`Õ ^Œâ◊"Õ∞ ã¨u â◊√Éèí„QÆǨÏ∫ ^Òfi„`«Ü≥∂º ^äŒ"å ÅQÆfl"£∞I
Ѩâ◊ºxÎ Ü«∞k `«^• h=∂Ǩï~ÀºQÆO „uÉèÏQÀ#"£∞ II
ňQflâ◊ ^Œ~°≈<Õ ã¨u Ѩâ◊ºO`«ó ѨÓ~°‚ Ü≥∂QÆHõ~åó I
„‰õÄ~°"ÕHõ∆}=~°˚ º â◊ºO„^Œó ™œ=∂ºâ◊Û MËK«~å ÅQÆfl"£∞ II
â’¡HõO 5 #∞O_ç 8 : „Ѩâ◊fl L^ÕÌâ◊º=Ú áê=Ù=O`«∞, J~°Ì=O`«∞, =ÚáêÊ=Ù=O`«∞,
ѨÓiÎQÍ Ñ¶e¨ OK«∞@ J#∞#k „Hõ=∞=ÚQÍ D„H˜O^Œ`e≥ Ü«∞*Ëã#≤ ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÅÖ’ [~°∞QÆ∞#∞.
1. ÅQÍflkèѨuKÕQÍh â◊√Éèí∞ÅKÕ QÍh ÅQÆfl=Ú K«∂_»|_»‰õΩO_» =Ù#flKÀ 2. ÅQÍflkèѨu
â◊√Éè∞í ÅKÕ gH˜O∆ Ѩ |_ç#KÀ 3. ÅQÆfl=Ú ÖËHõ ÅQÍflkÑè u¨ x Hõhã¨=Ú XHõ¯â◊√Éè∞í _»∞ gH˜O∆ K«∞@.
ÖËHõ ÅQÍflkèѨuQÍx W^ŒÌ~°∞ ÖËHõ =ÚQÆ∞æ~°∞ â◊√Éèí∞Å∞ Ѩ^Œ= ~ÚO\˜Ö’ #∞#flKÀ ÖËHõ
=ÚQÆ∞æ~°∞â◊√Éèí∞Å∞ ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆Oz#KÀ 4. ÅQÆfl=Ú ÅQÍflkèѨuKÕ gH˜∆OѨ|_»∞@ ÖËHõ
K«O„^Œ∞_»∞ áêѨã¨O|O^èŒ=Ú ÖˉõΩO_® Ü«ÚO_»QÍ â◊√Éèí∞Å∞ ÅQÆfl=Ú#∞ K«∂K«∞@.
q=~°} : ÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ â’¡Hõ=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞ HÍ~°ºã≤kúH˜
ã¨O|OkèOK«∞ qq^茙êú~ÚʼnõΩ K≥O^Œ∞ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ ã¨∂zOѨ |_ç#q.
MOHANPUBLICATIONS.COM
1. (1) ÅQÆfl=Ú#‰õΩ ÅQÍflkÑè u¨ gHõ}∆ =Ú HõÅ∞QÆ∞‰õΩO_»∞@ 25 âß`«=Ú HÍ~°ºã≤k.ú
(2) ÅQÆfl=Ú#‰õΩ â◊√Éèí∞x gHõ∆}=Ú ÖˉõΩO_»∞@ 25 âß`«=Ú HÍ~°ºã≤kú
2. ÅQÍflkèѨux â◊√Éèí∞Å∞ gH˜∆OK«∞@ 50 âß`«=Ú HÍ~°ºã≤kú.
3. (1) Hõhã¨=Ú XHõâ◊√Éèí∞_»∞ ÅQÆfl=Ú#∞QÍh ÅQÍflkèѨuxQÍh gH˜∆OK«∞@.
(2) ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ W^ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ â◊√Éèí∞Å∞ Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_»∞@.
(3) =ÚQÆ∞æ~°∞ â◊√Éèí∞Å∞ ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆OK«∞@. 75 âß`«=Ú HÍ~°ºã≤kú.
(4) P. ÅQÍflkèѨu ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜∆OK«∞@.
P. K«O„^Œ∞_»∞ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖˉõΩO_® Ü«ÚO_»QÍ â◊√Éèí∞Å∞ ÅQÆfl=Ú#∞
gH˜∆OK«∞@. 100 âß`«=Ú HÍ~°ºã≤kú.
áêѨ ã¨O|O^èŒ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞
„‰õÄ~å„HÍO`«ó „‰õÄ~°Ü«Ú`«ó „‰õÄ~° ^Œ$+¨ìâ◊Û Ü≥∂ „QÆǨÏóI
q~°ã≤‡`åO „ѨѨ#flâ◊Û ™È-x+¨ì Ѷ¨Å^•Ü«∞HõO II
â’¡HOõ 9 : áêѨÙÅKÕ „QÆÇϨ Ü«Ú^Œ=ú ÚÖ’ Ѩ~ål`« „QÆÇϨ =ÚÅ∞, áêѨÙÅKÕ HõÅã≤QÍh,
KÕ~°|_çQÍh Ü«Ú#fl „QÆǨÏ=ÚÅ∞, Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥Ok# „QÆÇ¨Ï =ÚÅ∞ J#∞‰õÄÅ=ÚHÍx
Ѷ¨e`«=ÚÅ xK«∞Û#∞.
q=~°} : ~Ô O_»∞ „QÆÇϨ =ÚÅ∞ YzÛ`«"∞≥ #ÿ Ü«Úuá⁄Ok Ü«Ú#flKÀ J\˜ì „QÆÇϨ =ÚÅ∞
„QÆǨÏÜ«Ú^Œú=ÚÖ’ #∞#fl@∞¡QÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ|_»∞#∞. ~°q #∞O_ç ~Ú~°∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ xˆ~út`«
^Œ∂~°=ÚÖ’ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ =Ù#flKÀ Jq Jã¨ÎO QÆ`«fi=Ú K≥Ok#qQÍ ÉèÏqOѨ|_»∞#∞.
‰õΩA_»∞ 12 ÉèÏQÆÅ∞† |∞^èŒ∞_»∞ 8ÉèÏQÆÅ∞, QÆ∞~°∞_»∞ 9 ÉèÏQÆÅ∞, â◊√„‰õΩ_»∞ 7 ÉèÏQÆÅ∞, â◊x
8 ÉèÏQÆÅ∞.
J=ÚHõO QÆ^Õu HÍ~°º Hõ^• Éèíq+¨º`«º=Ú„`« Ѩ$KåÛùÜ«∂"£∞ I
ÅQÍflkèѨuó HÍ~Àº ÅQÆflO HÍ~åºkèѨó Ѩâıº`ü II
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 23
ÅQÆflã¨÷ó H͈~ºâ◊ó Ѩâ◊ºu KÕÅ¡QÆflѨO `«^≥·= Éèí"Õ`ü I
6 `«`åfl~°º Ü«∞^Œº#ºã≤ú`«O `«^• ã¨`«fi~°O # ™êº`ü II 11
Ѩâ◊ºu `«^•K« ÅQÆflO „^ŒHõ∆ ºu K«O„^Œ qÅQÆflѨO K«Ü«∞^• I
7 ňQfl H͈~ºK« Ü«∞^• ^ŒfiÜ≥∂â◊Û Ü≥∂ˆQ `«^• ã≤kúóII 12
â’¡HõO 10#∞O_ç 12 : '<Õ#∞ ZѨC_»∞ q[Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞^Œ∞#∞?— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ
8 D q^è=Œ ÚQÍ ["å|∞ K≥Ñʨ =Öˇ#∞. 1. HÍ~°H`õ fi« ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ==Ú)#∞ ÅQÍflkÑè u¨ gH˜O∆ K«∞
K«∞O_»QÍ HÍ~°‰Ωõ _»∞ ÅQÆfl=Ú#∞ gH˜O∆ K«∞ K«∞O_ç#KÀ ÖËHõ 2. HÍ~°‰Ωõ _»∞ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç,
JK«Û\˜#∞O_ç ÅQÍflkèѨux gH˜∆OK«∞@ ÖËHõ 3. HÍ~°‰õΩ_»∞ ÅQÆfl=ÚHÍx W`«~° ~åt
Ü«∞O^Œ∞O_ç JHõ¯_ç#∞O_ç ÅQÍflkèѨux gH˜∆OK«∞@ ÖËHõ 4. HÍ~°‰õΩ_»∞ ÅQÆfl=Ú, ÅQÍflkè
Ѩu ÖËHõ K«O„^Œ∞Å#∞ gH˜∆OK«∞@ ÖËHõ 5. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞QÍh ã¨O|Okè`« ÉèÏ==Ú (WÅ∞¡)
#O^Œ∞QÍh ÅQÍflkèѨu HÍ~°‰õΩ_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ Ü«ÚO_»∞@ ÃÑ·# `≥eÊ# 2.
q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ Ѷ¨e`«=Ú `«Hõ∆}=ÚQÍ#∂ 3. q+¨Ü«∞=ÚÖ’ Ѷ¨e`«=Ú *ÏѨº=ÚQÍ#∞
„Hõ=∞=ÚQÍ [~°∞QÆ∞#∞.
q=~°} : 10 #∞O_ç 12 â’¡H=õ ÚÅ∞ =ÚYº"≥∞#ÿ q. „Ѩâfl◊ ÜÚ≥ Hõ¯ Ѷe¨ `«=Ú `«H}∆õ =Ú
[~°∞QÆ∞<À ÖËHõ H˘O`« *ÏѨº=Ú `«^Œ∞Ѩi HõÅ∞QÆ∞<À ["å|∞ K≥ѨC@‰õΩ D â’¡Hõ=ÚÅ∞
LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞#∞. "Õ∞=Ú LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞#∞. "Õ∞=Ú LѨÜ≥∂yOz# HÍ~°Hõ`«fi=Ú,
HÍ~°‰õΩ_»∞ J#∞Ѩ^Œ=ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ „Ѩâ◊fl‰õΩ K≥O^Œ∞ ÉèÏ==Ú (WÅ∞¡), ÉèÏ"åkèѨu
Jx J~°ú=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. Pq^èŒOQÍ L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ''`«#‰õΩ q"åǨÏO [~°QÆ@O
ZѨC_»∞ ã¨Ñb¨¶ Hõ$`«O J=Ù`«∞Ok? J<Õ „Ѩâfl◊ ‰Ωõ HÍ~°H`õ fi« =Ú U_»= ~ÚÅ∞¡H˜ =iÎÅ∞¡`∞« Ok.
HÍ~°‰Ωõ _»∞ U_»= WO\˜ JkèÑu¨ H˜ =iÎÅ∞¡`∞« Ok. U_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç
ÅQÍflkèѨuxQÍh gH˜∆Oz#KÀ q"å ǨÏ=Ú Ju `«fi~°Ö’ [~°∞QÆ∞#∞. U_»= ~ÚO\˜
JkèѨu ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ =ÙO_»‰õΩO_® "Õ~˘HõKÀ@∞ #O^Œ∞O_ç ÅQÍflkèѨu gH˜∆Oz#KÀ
q"åǨÏ=Ú H˘O`« *ÏѨº=Ú `«~°∞"å`« [~°∞QÆ∞#∞.
Ü«∞k ÅQÆflѨO # Ѩâ◊ºu HÍ~Àºnèâ’ qÅQÆfl=∞^èŒ`«ã¨º I
HÍ~°ºã¨ºÇ¨x~°∞HÍÎ ÅQÆfl=∞$`Õ H˜=∞Ñ≤<À "åK«ºÜü∞ II 13
â’¡HõO 13 : HÍ~°‰õΩ_»∞ ÅQÆfl=Ú#∞QÍh ÖËHõ ÅQÍflkèѨuxQÍh gH˜∆OK« ‰õΩO_®
9 =Ù#flKÀ „Ѩâ◊flÜ≥ÚHõ¯ L^ÕÌâ◊º=Ú <≥~°"Õ~°^Œ∞. [Ü«∞=Ú, JѨ[Ü«∞=Ú Å‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞
„Ѩâfl◊ Å ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’ ÅQÆfl=Ú `«Ñʨ =∞i "Õ~ˆ U ~ÚÅ∞¡ „Ѩ=ÚY"≥∞#ÿ kQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Ѩ~å^Œ∞.
q=~°} : W`«~° `å[Hõ ã≤^•úO`« „Ѩuáêk`«=ÚʼnõΩ K≥O^Œ∞ ''„Ѩâ◊fl nÑ≤Hõ—— =O\˜
„QÆO^èŒ=ÚÅ #∞O_ç hÅHõO~î°∞_»∞ ~åÉ’=Ù â’¡Hõ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz Ѩ<≥flO_»∞ ~ÚO_»∞¡
(ÉèÏ==ÚʼnõΩ) K≥O^Œ∞ „Ѩâ◊flÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O [iyOk.
XHõ@= ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ=O)
Éèí∂`«O Éèí=^Œƒùq+¨º#‡=∞ H˜OHõ^èŒÜÕ∞u *Ï`«Ñ¨$KåÛù=∞Ü«∂"£∞ I
ÅQÆflѨ`Õó â◊t<À "å |Å=∞<Õfi+¨ºO |ÖÏÉèÏ"Õ II 1
â’¡HõO 1 : Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ ''<å Ü≥ÚHõ¯ QÆ`«=Ú, =~°Î=∂#=Ú, Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ZÖÏ
=Ù<åfl~Ú ?—— J#fl „Ѩâ◊fl‰õΩ ÅQÆfl=ÚÜ≥ÚHõ¯, =∞iÜ«Ú K«O„^Œ∞x Ü≥ÚHõ¯ |Å=ÚÅ#∞
10 ѨijeOKåe. D ~Ô O_»∞ ‰õÄ_® |ÅÇ‘Ï#=ÚQÍ =ÙO>Ë „Ѩâfl◊ Ü≥ÚHõ¯ =Ù^ÕâÌ º◊ =Ú <≥~"° ~Õ ^° ∞Œ .
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
24 „Ѩâ◊fl `«O„`« „Ѩâ◊fl `«O„`« 25
^Œ$ëêìfi #"åOâ◊Hõ |ÅO â◊√Éèí^Œ$QÀºQÆO K« ã¨~°fiHÍÖË+¨µ I *Ï`«Hõ K«„Hõ=Ú =∂kiQÍ<Õ „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_® ÅQÆfl=Ú „Ѩ=ÚY
„Ѩ+¨µìó â◊√|=∂^Õâ◊ºO qѨs`«O =º`«Î fiÜ«∂^Õ II 2 áê„`«=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. "≥Ú^Œ\ ˜ ~ÚÅ∞¡ ZšѨC_»∂ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_çx J#QÍ „Ѩâ◊fl"ÕÜ«Ú =ºH˜Îx
â’¡HõO 2 : ZšѨC_»∂ #"åOâ◊ ÅQÆfl=Ú Ü≥ÚHõ¯ |Å=Ú#∞ ѨijeO K«O_ç. Jk ã¨∂zOK«∞#∞.
â◊√Éèí∞Å gHõ∆#Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flKÀ J#∞‰õÄŠѶ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞. áêѨÙÅgHõ∆}Å∞ ÅQÆfl K«O„^Œ∞Å Ô~O_çO\˜Ö’ ÃÇÏK«∞Û|Å"≥∞ÿ# ^•xx ѨiQÆ}˜OK«=Öˇ#∞. U
ÉèÏ"åkèѨu`À<≥·<å ÅQÍflkèѨu J#∞‰õÄÅ ^Œ$+≤ì HõeæÜ«ÚO>Ë J\˜ì ÉèÏ==Ú Ü≥ÚHõ¯
J#∞‰õÄÅ=Ú HÍx Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆKÕÜ«Ú#∞. Ѷ¨e`«=Ú#∞ x[OQÍ Jaè=$kú Ѩ~°K«|_»`å~Ú.
ňQflâ’ =¸ã¨iá¶È Ü«∞™ê‡^Œf`« =∂M˺ܫ∞"£∞ I U^≥·<å „Ñ¨â◊fl=¸Å=Ú#‰õΩ K≥Ok =ÙO_»∞#x J#QÍ [#‡~åt K«„Hõ=Ú |\˜ì
ÜÕ∞#Ü«Ú`«ã¨Î ™ê‡^Œƒù=^Õ+¨ºO Ü≥∂ Ü≥∂Hõ∆ º`Õ `«™ê‡`ü II 3 =∂„`«"Õ∞ ѨijeOK«=Öˇ#x ÖË^• „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú „áêuѨkHõQÍ Ñ¨ij eOK«=K«Ûx
â’¡HõO 3 : ÅQÍflkèѨu`À =¸ã¨iѶ¨, Ü«Úu, W^䌺âßÅ#O^Œ∞QÆÅ „QÆǨÏ=ÚÅ H˘O`«=∞Ok *’ºu+¨ ~°K«~Ú`«Å∞ D Ô~O_çO\˜ =∞^茺 =º`åº ã¨=Ú <Õ~°Ê~°zi.
=Å# „Hõ=∞=ÚQÍ QÆ}˜`«=Ú#∞, =~°Î=∂#=Ú#∞, Éèíq+¨º`«∞ÎÅ#∞ K«^Œ∞==K«∞Û#∞. q#Ü«∞=ÚQÆÅ <å Jaè„áêÜ«∞=Ús`åº rq`«=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# Jyfl JOâ◊=ÚʼnõΩ
Ü«∞kňQfl ÅQÆflѨuó ™È=∞ºÜ«Ú`À "å qÖ’H˜`«ó ™œ=∞ºó I K≥O^Œ∞ „Ѩâ◊flÅ#∞ „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú^•fi~å ["å|∞ K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
`«„`«Ê+¨µì "庉õΩÅ`å â◊s~° ^Àëê q#â◊fixÎ II 4 ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°}Ö’ ÅQÍflkèѨuÜ«∞QÆ∞ â◊√„‰õΩ_»∞ â◊x ~åǨï
â’¡HOõ 4 : ÅQÍflkÑè u¨ ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞#fl#∂ ÖËHõ â◊√Éè∞í Å`À HõÅã≤ Ü«Ú#fl#∂ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ j„Ѷ¨∞„QÆǨÏ=Ú JQÆ∞K«∂ (12 _ç„wÅ 12 xq∞ëêÅ∞) 13-27 3-7
J<å~ÀQƺ=Ú#∞O_ç, ÉÏ^èŒ#∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_»QÆ∞#∞. ã¨∞Êù@=Ú`À =∞O^Œ„QÆǨÏ"≥∞ÿ# QÆ∞~°∞x Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏQÍÅ K«O„^Œ `Õ.11-12-1957
Hõ<åfl (13 _ç„wÅ 38 xq∞ëêÅ∞) "≥#Hõ|_»∞`«∂ `«‰õΩ¯ 23-4 k L^ŒÜ«∞O9.30

MOHANPUBLICATIONS.COM
áêáÈÜ«∞k ÅQÆfl Ѩuã¨Î^• Hõe"åºkè ^èŒ#<åâ◊óI
™œ"Õ∞º Å x~°$fiu |∞kú„~°Ì"åºÑ≤Îó ™ÈYº=∞`«∞ÅO K« II 5 =Ö’ #∞O_»∞@KÕ ~Ú^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú HõÅ∞QÆ *ËÜ«Ú ‰õΩ[ QÆɡOO@ʼnõ
â’¡HõO 5 : ÅQÍflkèѨu „áêÑ≤ÎÜ≥ÿ∞#KÀ `«QÆ=ÙÅ∞, J<å~ÀQƺ=Ú, ^èŒ# #+¨ì=Ú
=O\˜q HõÅ∞æ#∞. ÅQÍflkèѨu â◊√Éèí∞_≥·#KÀ =∂#ã≤Hõ ã¨=∞`«fi=Ú, ^èŒ# ÖÏÉèí=Ú, ã¨∞Y
ã¨O`À+¨=ÚÅ =O\˜q HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : ÅQÍflkèѨu`À XHõ „QÆǨÏ=Ú =¸ã¨iѶ¨ó #O^Œ∞#flKÀ „Ѩâ◊fl QÆ`«
HÍÅ=Ú#‰õΩ K≥Ok#^≥· Ü«ÚO_»∞#∞. ÅQÍflkÑè u¨ `À XHõ „QÆÇϨ =Ú Ü«Úu K≥Ok Ü«Ú#flKÀ
„Ѩâ◊fl=~°Î=∂#=Ú#‰õΩ K≥Ok#k JQÆ∞#∞. ÅQÍflkèѨu`À XHõ „QÆǨÏ=Ú ~Ú^èŒëêÅ
#O^Œ∞#flKÀ „Ѩâfl◊ Éèqí +¨º`«∞#Î ‰õΩ ã¨O|OkèOz Ü«ÚO_»∞#∞. „Ѩâfl◊ ÜÚ≥ Hõ¯ „Ѩ=$uÎ W`åº^Œ∞Å∞
ÅQÍflkèѨu`À ÃÑ·q^èŒ=ÚQÍ ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú K≥O^Œ∞ „QÆǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=$uÎx|\˜ì
„QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞.
=¸ã¨iѶ¨ó ~Ú^茺ëêÅ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° `å[Hõ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ <å ѨÙã¨ÎHõ=Ú
''"å~°¬Ñ¶¨Öò—— #O^Œ∞ ѨÓiÎ q=~°=ÚÅ`À q=iOѨ|_ç#k. áê~î° ‰õΩ_»∞ ^•xx K«^Œ∞=Ù@
„âı+¨ª=Ú.
L^ÕÌâ◊º=Ú ã¨Ñ¶¨Å=Ú HÍ=Öˇ#O>Ë JѨC_»∞ ÅQÆfl=Ú, K«O„^Œ∞_»∞ |Å=ÚQÍ
#∞O_»=Öˇ#∞.
#"åOâ◊ ÅQÆfl=Ú#‰õΩ â◊√Éèí∞Å ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ#KÀ J#∞‰õÄŠѶ¨e`«=ÚÅ∞
HõÅ∞æ#∞.
ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =Ù#flKÀ ÖËHõ ÅQÍflkèѨu â◊√Éèí∞Å`À Hõeã≤ Ü«ÚO_ç<å
Ѩ$K«Û‰ù Ωõ x L^ÕâÌ º◊ =ÚÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° #∞. J`«xH˜ P~ÀQƺ=Ú, P^•Ü«∞=Ú HõÅ∞æ#∞. ÅQÆfl=ÚQÍh
ÖËHõ ÅQÍflkèѨu QÍh áêѨ ã¨O|O^èŒ=Ú HõeæÜ«Ú#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =∂#ã≤Hõ âßOux
HÀÖ’Ê=Ù#∞, J<å~ÀQƺ=Ú áêÅQÆ∞#∞. PiúHõ #+¨ì=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
Ω QÆ∞~°∞
QÆ∞à◊¥~°∞Ö’ 13-38
K«∞<åfl_»∞. â◊√„‰õΩ_»∞ ÅQÍflkèѨu J~Ú<å ˆH`«∞ã¨O|O^èŒ 15-7
~°q ÅQÆflO
=Ú=Å# |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞K«∞<åfl_»∞. K«O„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® 26-16 â◊√„Hõ
|ÅÇ‘Ï# Ѩ_<ç å_»∞. D HÍ~°}=ÚÅKÕ Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ x ã¨g∞Ѩ |∞^èŒ 12-12
16-23 ˆH`«∞3-7
Éèqí +¨º`«∞Î JO`« J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ #∞O_»Hõ ~Ú|ƒO^Œ∞Å∞, =∂#ã≤Hõ =º^èÅŒ #∞ JkèQqÆ ∞OK«
=Åã≤ =K«∞Û#∞.
XHõ@= ~ÚÅ∞¡ (ÅQÆfl=Ú) Ѩ$K«Ûù‰õΩx, "åx â◊s~° PHõ$ux ã¨∂zO K«∞#∞. D
~ÚO\˜x|\˜ì =∞#=Ú P~ÀQƺ=Ú, KÕ`«#`«fi=Ú [Ü«∞=ÚÅ#∞ ѨijeOK«QÆÅ=Ú.
|Å"≥∞#ÿ ÅQÆfl=Ú,ÅQÍflkÑè `¨ ∞« Å∞, ÅQÆfl=Ú#‰õΩ ã¨O|O kèOK«∞ ã¨OѶ∞¨ @#Å JxflO\˜ÜÚ≥ Hõ¯
â◊√ÉèíѶ¨Å=ÚÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨuaO aOK«∞#∞. P~ÀQƺ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl
J~Ú#ѨÙÊ_»∞ ÅQÍflkèѨuH˜ Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú ÖˉõΩO_® 6,8,12 ~ÚO_»¡ JkèѨ`«∞Å`À
Z=fix`ÀQÍx HõÅÜ«∞‰õΩO_® =ÙO>Ë =∞Oz P~ÀQƺ=Ú#∞ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ Hõey=ÙO_»∞@
[~°∞QÆ∞#x g∞~°∞ K≥ѨÊ=K«∞Û#∞. K«O„^Œ∞_»∞, ÅQÍflkèѨ`«∞Å∞ ZO`« |Å=ÚQÍ =ÙO>Ë
P~ÀQƺ=Ú JO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞ =ÙO_»~å^Œ∞. ÅQÍflkÑè u¨ =¸ã¨
iѶ¨ó Ü≥∂QÆO á⁄Ok Ü«ÚO_ç, áêÑ≤`À ~Ú^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞É’=Ù K«∞#flKÀ
P~ÀQƺ=Ú ^≥|ƒux Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ ã¨fiÅÊHÍÅ=ÚÖ’ "åºkè„QÆã∞¨ _Î Q» ∞Æ #∞. Pq^èOŒ QÍ H͉õΩO_®
~Ú^èŒëêÅ â◊√Éèí∞x`À [~°∞QÆ∞@HÍx ÖËHõ LK«ÛùQÆ`«∞_»∞ J=É’=ÙK«∞O_»∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·#q
[iy`Õ Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ _»∞ „Ѩâfl◊ ã=¨ ∞Ü«∞OÖ’QÍh J<å~ÀQƺOQÍ =Ù#fl@~¡ Ú`Õ `«fi~Ö° ’ HÀÅ∞H˘#∞@
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ ‰õΩ[ÖËHõ â◊#∞Å∞ =ÙO_»QÍ ÅQÍflkèѨu Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨu `À#∞ =∞iÜ≥ÚHõ áêÑ≤`À#∞ ~ÚëêiѶ¨ó Ü≥∂QÆ=Ú á⁄O^ŒxKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩx
PÜ«Ú~åÌÜ∞« =Ú ÉˇkiOѨ|_»∞`«∞Ok. ã¨iÜ≥∞ÿ # Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ (*’㨺=Ú) "≥e|∞K«∞Û
@‰õΩ `«y#O`« <Õ~°∞ÊQÆ∂_®~°ú q=~°} â◊H˜Î HÍ=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
26 „Ѩâ◊fl `«O„`« „Ѩâ◊fl `«O„`« 27
Ô~O_»= ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ=O) ÖÏÉèí=Ú KÕ‰õÄ~°∞#∞. ÖËxKÀ =ºuiHõÎѶ¨Å=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
^èŒ# ÖÏÉèí㨺 „Ѩâıfl ňQflâ◊<ÕO^Œ∞‰õΩ<å ^èŒ ^èŒ#<å^èŒóI K«`«∞ˆ~ú ã¨Ñ¨Î"Õ∞ K«O„^Õ MË ~°"£ ÅQÆflˆQ â◊√ÉèË I
‰õΩ~°∞`Õ Ü«∞n`«úâßÅO â◊√ÉèíÜ«Úu ^Œ$ëêì ºO Éèí"ÕÖÏ¡ÉèíóII 6 „Ѩ+¨µìó ã¨^Àº-~°úÖÏÉèíó ™êºÅ¡ˆQfl "å ã¨∞~°=∞O„u}˜ II 12
„‰õÄ~°QÆ$ÃÇ·Ï~°Ì= ÃãúÂ~°∂¤ˆ~ ÖÏÉè’#fl^ŒÑ¨ºâ◊√Éèí"£∞ I â’¡HOõ 12 : K«O„^Œ∞_»∞ <åÅ∞QÆ∞ #O^Œ∞QÍh U_»∞#O^Œ∞QÍh =ÙO_»QÍ Ñ¨k Ü«∞O^Œ∞
„‰õÄ~° =Ú^èŒtÖË ^èŒ<Õâı „Ѩëêì „q∞Ü«∞`Õ^èŒ"å qňQflâı II 7 ~°q, ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ XHõ â◊√Éèí∞_»∞ =Ù#flKÀ `«Hõ∆} ^èŒ#ÖÏÉèí=Ú HõÅ∞æ#∞. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞
^èŒ# ^èŒ# Ѩf`«÷âßÖË =∞O^ŒQÆu~åº`ü ÉèÏ"å<å"£∞ I QÆ∞~°∞_»∞ =Ù#flKÀ ‰õÄ_® ~Ú^Õ q^èŒ=ÚQÍ HõÅ∞æ#∞.
`«#∞ ^èŒ# ã¨Ç¨Ï*Ï n<åO „Ѩ+¨ìã¨Î^£ ^•fi~°`À ÖÏÉèíóII 8 q=~°} : ÃÑ·# `≥eÊ# <åÅ∞QÆ∞ â’¡Hõ=ÚÅ∞ ''„Ѩâ◊flnÑ≤Hõ—— #O^Œeq. ã¨OѨ^Œ,
â’¡HOõ 6#∞O_ç 8 : PiúHõ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ „Ѩâfl◊ q+¨Ü∞« OÖ’ ~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ PiúHõѨ~°=Ú, J^Œ$+¨ì=Ú, JѨC ~ÚzÛ# ™⁄=Ú‡, ÖÏÉèí=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Jxfl
K«O„^Œ∞x`À QÍh ÅQÍflkÑè u¨ `ÀQÍh ~Ú^èëŒ êÅ K≥O^Œ∞ K«∞#fl#∂ ÖËHõ â◊√Éè∞í Å`À HõÅã≤QÍh q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ Ô~O_»= ~ÚO\˜H˜ K≥O^Œ∞#∞. "åº^èŒ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#O`«=~°‰õΩ Ô~O_»=
K«∂_»|_çQÍh =Ù#flKÀ ^èŒ#ÖÏÉèí=Ú#∞ *’㨺=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞. ~ÚÅ∞¡ Q˘O`«∞ ("≥∞_»)#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ ~ÚO_»¡ =∞^茺QÍh QÆ∞~°∞x`ÀQÍh
Ô~O_»= ~ÚO\˜Ö’ áêÑ≤QÍx =Ù#fl@¡~Ú`Õ Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞ ^Œ∂~°Ñ¨Ù Éèí∂q∞KÕ â◊√Éèí^Œ$+¨µìÅ∞ Hõey=ÙO>Ë ÖÏÉèí=Ú, Jaè=$kú ã¨∂zOѨ|_»`å~Ú. PiúHõѨ~°"≥∞ÿ#
ÅaÌá⁄O^Œ∞#∞. HÍh Hõ+¨ì=ÚÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯#∞#∞. Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu áêѨÙÅ`À ã¨=∞㨺ʼnõΩ K≥O^Œ∞ Jxfl „Ѩâfl◊ Å q+¨Ü∞« OÖ’ ÅQÍflkÑè u¨ ~Ô O_»= ~ÚO\˜Ö’ =Ù#fl@~¡ Ú`Õ
=Ú^èŒ+≤Å#∞ á⁄Ok#KÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩx =∞~°}=Ú ã¨OÉèí qOK«∞#∞. c^Œ`«#=Ú "≥O@<Õ `˘ÅyOѨ|_»∞@ =∂ ™êfi#∞Éèí==Ú# QÆ=∞xOK«@ "≥∞ÿ#k. Ô~O_»=
Ô~O_»= ~ÚO\˜`ÀQÍx, Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu`ÀQÍh ÅQÍflkèѨu W^èŒëêÅ#∞ ~ÚO\˜Ö’ QÆ`« â◊xQÍh ~åǨï=ÙQÍh c^Œ`«#=Ú#∞ PiúHõѨ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’
HõeyÜ«Ú#flKÀ U ÉèÏ==ÚÖ’ =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú =ÙO>Ë P ÉèÏ==Ú ^•fi~å Åaú HõÅ∞æ#∞. z‰õΩ¯Å#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. ÉèÏ"åkèѨu Ô~O_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_ç<å ÖËHõ Ô~O_»= ~ÚO\˜

MOHANPUBLICATIONS.COM
q=~°} : P~°∞,U_»∞ â’¡H=õ ÚÅO^Œ∞ q=iOѨ|_ç# ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞ J~°=ú Ú KÕãH≤ ˘#∞
@‰õΩ ã¨∞ÅÉèí`«~°"≥∞ÿ#k. Zxq∞^Œ= â’¡HõO ÅQÍflkèѨu, Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞e^ŒÌiÖ’
QÆ∞~°∞
9 =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú U ÉèÏ==ÚÖ’ =ÙO>Ë P ÉèÏ==Ú
^•fi~å Åaú HõÅ∞QÆ∞#x K≥ѨCK«∞#flk.
DL^•Ç¨Ï~°}Ö’ ÅQÍflkèѨuÜ«∞QÆ∞ QÆ∞~°∞xH˜
â◊x ~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ Ü«∞QÆ∞ â◊x `˘q∞‡k #O^Œ∞O_»∞
11
@KÕ `˘q∞‡^Œ= ÉèÏ=O ã¨∂zOK«∞ =¸Å=Ú ^•fi~å
ÅQÆflO Åaú KÕ‰õÄ~°∞#∞.
8 ÖËHõ "å~°∞ Ѩ~㰠ʨ ~°=ÚQÍ ~Ú^躌 ëêÅ (Ü≥∂QÆ=Ú) HõeÜ
ÅQÆflã¨úO K«O„^Œ[O K«O„^≥·„‰õÄ~À "åÜ«∞k Ѩâ◊ºu I
^èŒ#ÖÏÉè’ Éèí=`åºâ◊√ H˜Oã¨fi#~Àú-Ñ≤ Ѩ$K«Ûù`«óII
â’¡HõO 9 : ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ |∞^èŒ∞_»∞ =ÙO_»QÍ K«O„^Œ∞xKÕQÍh ÖË^• XHõ áêÑ≤KÕ
QÍx gH˜O∆ Ѩ|_ç#KÀ ã¨OѨ^Œ Åaú HõÅ∞æ#∞, HÍh H˘xfl J"åOzè`« ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ [~°∞QÆ∞#∞.
K«O„^ŒÅQÆfl^èŒ<ånèâß ^Œ$ëêì Ü«ÚHÍÎó Ѩ~°ã¨Ê~°"£∞ I
^èŒ#ˆHO„^Œ„uHÀ}™êúó ã¨^ÀºÖÏÉèíHõ~åó 㨯 $`Òó II 10
â’¡HõO 10 : K«O„^Œ∞_»∞, ÅQÍflkèѨu, Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å∞ HõÅã≤QÍh ÖË^•
Ѩ~°ã¨Ê~° gHõ∆}Å∞QÍh HõeæÜ«ÚO_»QÍ Ô~O_»∞ #O^Œ∞QÍh ˆHO„^ŒHÀ}=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞QÍh
=Ù#flKÀѨ$K«Ûù‰õΩxH˜"≥#∞"≥O@<Õ ÅaúHõÅ∞QÆ∞#∞.
â◊√Éèí^Œ™êfiq∞ +¨_»fiˆ~æňQfl ™È=∞ºÜ«Ú`ÕH˜∆`Õ I
„Ѩ+¨ª™êÎ`å¯eH© Åaú~°ÅaÌã¨∞Î qѨ~°ºÜÕ∞ II 11
â’¡HõO 11 : ÅQÍflkèѨuH˜ â◊√Éèí∞Å +¨_»fi~°∞æÅ∞ HõeæÜ«ÚO_»QÍ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞
â◊√Éèí∞Å∞=ÙO_çQÍh ÅQÆfl=Ú â◊√Éèí∞ÅKÕK«∂_»|_çQÍh =Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ xH˜ `«Hõ∆}=Ú
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
JkèѨu`À HõÅã≤ Ü«ÚO_ç<å ÖÏÉèí=ÚÅ∞, PiúHõѨ~°"≥∞ÿ# Åaú HõÅ∞QÆ∞#∞. Pq^Œ=ÚQÍ
U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu Ô~O_»∞#O^Œ∞#flKÀ Hõà◊„`«=¸Å=ÚQÍ (^èŒ#) ÖÏÉèí=Ú† Ѩ^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨu Ô~O_»∞#O^Œ∞#flKÀ `«# =$uÎ=Å# (^èŒ#) ÖÏÉèí=Ú HõÅ∞æ#∞.
~Ô O_»= ~ÚO\˜xQÍh, ~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ xQÍh |ÅÇ‘Ï#=Ú KÕÜÚ« „QÆÇϨ =Ú
PiúHÑõ ~¨ "° ∞≥ #ÿ ^Œ∞óY=Ú, z‰õΩ¯Å#∞ HõeOæ K«∞@‰õΩ =¸Å =∞QÆ∞#∞. ZÅ¡ÑC¨ _»∂ ÉèÏ"åkèÑu¨ x
ã¨iQÍæ JOK«<å "ÕÜ«∞@O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ ÉèÏ=Ѷ¨e`«O K≥ѨÊ@OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_®Åx
ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã¨∞Î<åfl=Ú. |Å=O`«∞_≥·# áêÑ≤ â◊√Éèí„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# ã≤úuÖ’ =Ù#fl@¡~Ú`Õ ÃÇÏK«∞Û
„â◊=∞Hõey# J#O`«~O° ÖÏÉèOí HõÅ∞æ@ ã¨∂zOK«∞#∞. ^è#Œ HÍ~°‰Ωõ _≥#· QÆ∞~°∞_»∞, ÅQÍflkÑè u¨ ,
Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu HõÅã≤ ˆHO„^Œ=ÚÅO^Œ∞QÍh 1-2-11ÅÖ’ QÍh =Ù#fl@¡~Ú<å
æ Ú« O_ç<å `«Ñʨ ‰õΩO_® PiúHÍaè=$kú
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ÃÑ·# `≥eÊ# JkèѨ`«∞Å =∞^茺 90 _ç„wÅ∞ ÖËHõ 180 _ç„wÅ gHõ∆}=Ú
9 Hõey`Õ JѨC_»∞KåÖÏ „â◊=∞J#O`«~O° ÖÏÉèOí HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx =∞#O *’㨺O K≥Ñʨ QÆÅ=Ú.
WHõ¯_» '<Õ#∞ ZѨÊ\˜ÔH·<å ^èŒ#=Ú Hõey ‰õΩ[ ~°q
=ÙO\Ï<å?— J<Õ „Ѩâ◊fl=ÙOk. 22-0 25-52
ÅQÍflkèѨuÜ≥ÿ∞# â◊√„‰õΩ_»∞ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ ˆH`«∞ `Õ.11-12-1957 |∞^èŒ(=)
JkèÑu¨ JQÆ∞ |∞^è∞Œ x`À HõÅã≤ Ѩ^=Œ ~ÚO\˜Ö’ HõÅ_»∞. 26-45 k L^ŒÜ«∞O9.30 6-49
Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu JQÆ∞ ‰õΩA_»∞ `«# ~ÚO\˜Ö’ K«O„^Œ QÆO@ʼnõΩ â◊√„H0õ –41
ɡ
O QÆ
∞ à◊
¥ ~°
∞ Ö’ ~åǨï
U_»∞#O^Œ∞ (q"åǨÏã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# ~ÚÅ∞¡ HõÅ_»∞. 17-43 26–45
^è#Œ HÍ~°‰Ωõ _≥#· QÆ∞~°∞_»∞ ÅQÆfl=Ú#‰õΩã¨∞=∂~°∞ 60 _ç„wÅ 22-3â◊x
ÅQÆflO
#O^Œ∞, ‰õΩAx`À 120 _ç„wÅ #O^Œ∞(ã¨∞=∂~°∞) HõÅ_»∞. 4-27 QÆ∞~°∞ 12-0
Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu JQÆ∞ ‰õΩA_»∞ (ã¨∞=∂~°∞) 60_ç„wÅÖ’ ~°q #∞O_ç QÆÅ_»∞.
*Ï`«‰õΩ_»∞ q"åǨ#O`«~°=Ú(^èŒ#)ÖÏÉèí=Ú á⁄O^Œ∞#h, J`«x PiúHõ Ѩiã≤úu QÆ}hÜ«∞
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
28 „Ѩâ◊fl `«O„`«
=ÚQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. Jh *’㨺=Ú K≥ѨÊ|_çOk. QÀKå~°s`åº ‰õΩA_»∞ ÖÏÉèÏkèѨu
Ü«∞QÆ∞ ([#‡) ~°qx HõÅÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞=Ú ÖÏÉèí=Ú HõÅ∞QÆ∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚQÍ *’㨺=Ú
K≥ѨÊ|_≥#∞. *Ï`«‰õΩ_»∞ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# Hõ@fl=Ú á⁄Ok, ^•x ^•fi~å =_ô¤ "åºáê~°=Ú
„áê~°OaèOz JkèHõ ÖÏÉèí=Ú#∞ á⁄O^Œ@O [iyOk.
=¸_»= ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ=O)
ã¨Ç¨Ï[ Ѩu~°ºk ã¨Ç¨Ï[O ã¨â◊ºu KÕ`«Î^ŒÌfiÜ«∞O â◊$Éèˇ·^Œ$+¨ìfiO I
`«„^•ƒù`«~À QÆ`«~°∞[ó ã¨fi™ê÷ó Hõ$ψ~Hõ∆}Ë "å=∞"£∞ II 13
â’¡HõO 13 : =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu =¸_»= ~ÚO\˜x K«∂z #ѨÙ_»∞QÍh ÖËHõ
=¸_»= ~ÚÅ∞¡ =∞iÜ«Ú =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu â◊√Éèí∞ÅKÕ K«∂_»|_ç#@¡~Ú<å
Ѩ$K«Ûù‰õΩx ™È^Œ~°∞x P~ÀQƺ=Ú ÉÏQÆ∞O_ç "å~°∞ ã¨O`À+¨=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°∞. ÖËxKÀ
=ºuˆ~Hõ Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : =¸_»= WO\˜ JkèÑu¨ =¸_»= ~ÚO\˜x gH˜O∆ ѨáÈ~Ú<å ÖËHõ =¸_»=
WÅ∞¡, =∞iÜ«Ú WO\˜ JkèѨu áêѨÙÅKÕ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç# Ѩ$K«Ûù‰õΩxã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞Å∞
J<å~ÀQƺ=ÚáêÖˇ· ã¨O`À+¨=Ú ÖËx"å~°∞ JQÆ∞^Œ∞~°∞. W@∞=O\˜ ã¨=∂^è•#=Ú
''ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞Å P~ÀQƺ=Ú—— #‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl‰õΩ =iÎÅ∞¡#∞.
MOHANPUBLICATIONS.COM
Ü«∞k ã¨Ç¨Ï[ Ѩuó +¨¿+ª `«`«ûu<å =Ú^èŒtÖË-^èŒ `«<å‡O^Œº"£∞I
=¿+ªâı ã¨Ç¨Ï[¿ãú ã¨Ç¨Ï[Ѩ`Ò Hõ$Ïi`Õ "å-Ñ≤ II
â’¡HõO 14 : =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu P~°∞#O^Œ∞O_»QÍ =Ú^èŒ+≤Å Ü≥∂QÆ=Ú
P~°= ~ÚO\˜ JkèѨu`À HõeæÜ«Ú#flKÀ† ÖËHõ P~°= ~ÚO\˜ JkèѨu =¸_»= ~ÚO\˜
14
#O^Œ∞O_ç<å, ÖËHõ =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu (áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç<å Ѩ$K«Ûù‰õΩx
ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞Å∞ J<å~ÀQƺ=Ú á⁄O^Œ∞ ^Œ∞~°∞.
ã¨∂~°ºã¨º ~°t‡ã¨O¿ãú ÉèíÜ«∂=ǨÏO „Ѩ+¨µì~å^Õâ◊º"£∞ I
+¨ëêª+¨ì=∞ ÉèÏ"Õâ∫ Ü«∞^•›"Õâı`«úâße<Ò ™êº`å"£∞ II 15
â’¡HõO 15 : =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú#∞ á⁄Ok#KÀ `«#
ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞_»∞ „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# "åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞#∞. P~°= ~ÚO\˜`À QÍx ÖË^•
Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜`ÀQÍh ~Ú^èŒëêÅ K≥O^Œ∞ „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# "åºkè
=¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ# "åºkè JQÆ∞#∞.
Ñ‘_®O `«ã¨º „Ѩ=^Õ`ü +¨ëê +¨ì=∞ ã¨Oã≤÷`Õ "å-Ñ≤ I
U=O 㨈~fi ÉèÏ=ó Ñ≤„`Àã¨∞Έ~º ã¨∞`Õ ã¨∞`å<åO K« II 16
â’¡HõO 16 : P~°= ~ÚO\˜ #O^Œ∞QÍh ÖË^• Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞QÍh QÆÅ
ÉèÏ"åkèÑu¨ Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ= Ѷe¨ `«=ÚÅ∞ ÉèÏ=HÍ~°H`õ fi« =ÚÅ∞ ^Œ∞~°=ã¨Å÷ `À ÉÏkèOѨ|_»∞#∞.)
D q^èŒ=ÚQÍ<Õ W`«~° Jxfl ÉèÏ==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞ ^Œ∞~°=ã¨÷Å#∞ „QÆÇ≤ÏOѨ=Öˇ#∞.
q=~°} : ÉèÏ"åkèÑu¨ H˜ P~°∞ ÖËHõ Zxq∞k WO_»¡ JkèÑu¨ `À U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨O|O^è=Œ Ú
Hõeæ##∂ P ÉèÏ==Ú „Ѩu‰õÄÅ „ѨÉèÏ==Ú#‰õΩ Ö’#QÆ∞#x 14 #∞O_ç 16 â’¡Hõ=ÚÅ∞
„Ѩ=ÚY=ÚQÍ `≥eÜ«∞KÕÜ«ÚK«∞#flq. Pq^èŒ=ÚQÍ <åÅæ= ~ÚO\˜ JkèѨu 6,8 WO_»¡
JkèѨu`À ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ Ü«Ú#flKÀ `«e¡ ÉÏkèOѨ|_»∞#∞. J^Õ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨu J~Ú#KÀ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ÉÏ^èŒ á⁄O^Œ∞#∞. W^Õq^èŒ=ÚQÍ q∞ye# q+¨Ü«∞=Ú
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 29
Å#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞. WHõ¯_» QÆ∞iÎOK« =Åã≤# q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë P~°∞, Zxq∞k
~ÚO_»¡ JkèѨ`«∞Å∞ XHõ@= ~°HõѨ٠(PkèѨ`«º) áêѨÙÅ∞ J#fl q+¨Ü«∞O.
™È^Œ~∞° ʼnõΩ, ™È^ŒiʼnõΩ, `«‰Ωõ ¯= ^Œ∂~°ÑÙ¨ „ѨÜ∂« }=ÚʼnõΩ, á⁄~°∞QÆ∞ "åi QÆ∞iOz
ã¨O|OkèOK«∞ Jxfl „Ѩâ◊flÅ#∞ =¸_»= WO\˜ #∞O_ç ^èŒ$= Ѩ~°K«∞H˘#=Öˇ#∞.
=¸_»= ~ÚO\˜#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞ =ÚYº=ÚQÍ ‰õΩA_»∞QÍh ~åǨï=Ù QÍh =Ù#flKÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜, J`«x ™È^Œ~°∞ʼnõΩ =∞^茺 HõÅ`«Å∞ K≥ň~QÆ∞#∞. Pq^èŒ=ÚQÍ =¸_»=
ÉèÏ==Ú ÃÇÏK«∞ÛQÍ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç#KÀ ™È^Œ~°∞Å∞ Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜ QÆ~°ƒù â◊„`«∞=ÙÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
™È^Œ~°∞Å∞ Hõ#|_»HõáÈ=Ù@, "å~°∞O_≥_»∞ `å=ÙʼnõΩ K≥O^Œ∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ =¸_»= ~ÚO\˜
P^è•~°OQÍ ["å|∞ K≥Ñʨ =Åã≤ =ÙO@∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „Ѩâfl◊ ~ÚÅ∞¡ =ke "≥o§áÈ~Ú#
™È^Œ~°∞x QÆ∞iOz J~Ú`Õ =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu Zxq∞k #O^Œ∞ áêѨ ã¨O|O^èŒ=Ú
Hõeæ =Ù#flKÀ ™È^Œ~°∞x „|`«∞‰õΩ „Ѩ=∂^Œ=ÚÖ’ #∞O_»∞#∞. Wk XHõ Ѩ^Œúu WOH˘Hõ
#=∞‡^ŒQÆ∞ q^è•#=Ú Uq∞@O>Ë =¸_»= ~ÚO\˜x ™È^Œ~°∞x ÅQÆfl=ÚQÍ ÉèÏqOz
JHõ¯_ç #∞O_ç ÖˇH˜¯OK«∞K«∂ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ѨijeOK«=Öˇ#∞. Pq^èŒ=ÚQÍ ™È^Œ~°∞x
=$uÎH˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl J~Ú`Õ =¸_»= ~ÚO\˜ JkèѨu. JHõ¯_ç #∞O_ç Ѩ^Œ=
~ÚO\˜ (ÅQÍflkQÍ 12= ~ÚO\˜) JkèÑu¨ Ѩ~㰠ʨ ~°=Ú Uq^è=Œ ÚQÍ ã≤u÷ K≥OkÜ«Ú<åfl~À
„QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞. gi^ŒÌi =∞^茺 ~Ú^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ#KÀ J`«x ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞x =$uÎ
x[OQÍ Jaè=$kúH~õ O° QÍ =ÙO_»∞#∞. D Ѩ^uúŒ ÃÇÏK«∞ÛQÍ Ñ¶e¨ `«=ÚÅ xK«∞Û#∞. ѨÙHÍ~°∞Å∞
"≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã¨iÜ≥∞ÿ #"å ? ÖËHõ `«áêÖÏ ^•fi~å#∂ ÖËHõ ~Ú`«~„° `å ѨOÑ≤# ã¨=∂Kå~°=Ú
„Ѩ`∞« º`«~Î =° Ú HõÅ∞QÆ KÕÜÚ« <å ? J~Ú`Õ Uq^è=Œ ÚQÍ „Ѩ`∞« º`«~Î ° =ÚO_»∞#∞ ? "≥Ú^ŒÅQÆ∞
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® =¸_»= ~ÚÅ∞¡ „áêuѨkHõQÍ ["å|∞ K≥ѨÊQÆÅ=Ú. XHõ@=
~ÚÅ∞¡ ZѨC_»∂ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ x ã¨∂zOK«∞#∞. |O^è∞Œ =Ù‰õΩ ã¨O|O kèOK«∞ ~ÚÅ∞¡ QÆ∞iÎOK«O_ç.
(L^• :- ‰õΩ=∂~°∞_≥·`Õ 5= ~ÚÅ∞¡. `«O„_ç J~Ú`Õ 9= ~ÚÅ∞¡=Öˇ) D W^ŒÌi JkèѨ`«∞Å
=∞^茺 ~Ú^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ#n ÖËxn QÆ=∞xOK«O_ç. JkèѨ`«∞Å∞ áêѨÙÅ∞ JQÆ∞K«∂
„Ѩu‰õÄÅ ^Œ∞+¨µÅì #∞ Hõey=ÙO>Ë „Ѩu‰õÄÅ"≥∞#ÿ ["å|∞ ÖËHõ ã¨=∂Kå~°=Ú JO^Œ∞`«∞Ok.
"å~°∞ â◊√Éè∞í ÅQÆ∞K«∂ â◊√Éè^í $Œ +≤ì Hõey =ÙO>Ë H˘O`« *ÏѨº=Ú `«^∞Œ Ѩi J#∞‰õÄÅã¨ÊO^Œ#‰õΩ
J=HÍâ◊=Ú =ÙO_»∞#∞. "å~°∞ â◊√Éè∞í ÅQÆ∞K«∂ â◊√Éè^í $Œ +≤ì Hõey=ÙO>Ë PÅ㨺"Õ∞g∞ ÖˉΩõ O_®
J#∞‰õÄÅ "å~°Î#∞ PtOK« =K«∞Û#∞.
<åÅæ= ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ=O)
ÅQÆflOѨfOK«∞ K«`«∞ˆ~ú Ü«∞k =Ú^èŒtÅ =∞^èŒ"å „QÆ¿ÇÏâ◊=∞#"£∞II17
„Ѩ+¨µìó Ѩ$näfiÖÏÉèí^Œ=∞ ™œ=∞º ^Œ$QÀºQÆ`À <≥·= I
Ü«∞k Ѩ$K«Ûùu Hõ$+¨HÀ "Õ∞ ˆH∆„`åÖÏ¡Éè’ Éèí"Õ<Àfl"å II 18
ÅQÆflO Hõ$+≤Hõã¨∞Î~°º Éèí∂q∞~°∂úº#OK« Hõ$+≤ã¨Î~°∞~°Ìâ◊=∞"£∞ I
ňQfl „‰õÄ~ÀѨQÆ`Õ ™êºKåÛù~À ^Œ„^Œ=ã¨∞Î Hõ$+≤ Hõ~°∞ÎóII 19
â’¡HOõ 17 #∞O_ç 19 : ÅQÍflkÑè u¨ H˜ <åÅæ= ~ÚO\˜Ö’QÆÅ K«O„^Œ∞ x`À =Ú^ètŒ Å
Hõeæ##∂ ÖËHõ J\˜ì K«O„^Œ∞_»∞ `«# ~ÚO\˜ #O^Œ∞#fl#∂ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ Éèí∂=ÚÅ#∞
HõeÜæ Ú« O_»∞@ `«@ã≤O÷ K«∞#∞. D ã¨"∞Õ ‡Å#=Ú áêѨÙÅKÕ |ÅÇ‘Ï# Ѩ~K° |« _ç#KÀ =ºuˆ~Hõ
Ѷ¨Å=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
30 „Ѩâ◊fl `«O„`«
XHõ =º=™êÜ«∞^•~°∞_»∞ ''xˆ~út`«—— á⁄Å=Ú#∞ [Ü«∞„Ѩ^Œ=ÚQÍ ™êQÆ∞ KÕÜ«Ú@
gÅQÆ∞<å ÖË^• J#∞ „Ѩâ◊fl "Õã≤#KÀ ã¨=∂^è•#=Ú D q^èŒ=ÚQÍ DÜ«∞=Öˇ#∞.
ÅQÆfl=Ú =º=™êÜ«∞^•~°∞x ã¨∂zOK«∞#∞. á⁄Å=Ú#∞ <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
U_»= ~ÚÅ∞¡ ™êQÆ∞KÕÜÚ« @, Ѩ^=Œ ~ÚÅ∞¡ ѨO@#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞
=Ù#flKÀ KÀ~°∞Å =Å# =º=™êÜ«∞ ^•~°∞_»∞ #+¨ìáÈ=Ù#∞.
=„HÍu Kå~° =ˆ~˚ º „‰õĈ~ KÀ~°ã¨º Hõ$+≤ÖÏÉèíóI
ÅQÆfl¿ãú â◊√ÉèíMË>Ë ™êѶ¨ÅºO Hõ~°¬Hõ㨺 Hõ$+≤`«ó ™êº`ü II 20
â’¡HõO 20 :ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞QÆÅ áêѨ„QÆǨÏ=Ú =„Hõ=Ú JuKå~°=ÚÅ #∞O_ç
^Œ∂~°=ÚQÍ #∞#flKÀ KÀ~°∞_»∞ ÅaÌ^•~°∞_»∞ JQÆ∞#∞. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =Ù#flKÀ
=º=™êÜ«∞^•~°∞_»∞ =º=™êÜ«∞=Ú =Å# ÅaÌá⁄O^Œ∞#∞.
`«∞ˆ~ºKü „‰õÄ~°QÆ`Õ `«ºHÍÎ fi Éèí∂q∞O „Ѩܫ∂`Õº+¨óI
^Œ∂º<Õ K« â◊√Éè’ѨQÆ`Õ â◊√ÉèíO Hõ$¿+ ã¨Îº#º^è•`«∞qѨs`«"£∞ II 21
â’¡HõO 21 : <åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞ áêÑ≤ =Ù#flKÀ Ô~·`«∞ á⁄Å=Ú#∞ =keOK«∞
H˘#∞#∞. U_»= ~ÚO\˜#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =Ù#flKÀ =º=™êÜ«∞=Ú [Ü«∞„Ѩ^Œ=∞QÆ∞#∞.
áêѨÙÅ∞ =Ù#flKÀ ѨO@ ^èŒfiOã¨=∞QÆ∞#∞.
MOHANPUBLICATIONS.COM
^Œâ◊"Õ∞ ^Œâ◊=∞=`Ò "åâ◊√ÉèíÜ«Ú`Õ ^Œ$¿+ì â◊√ÉèÏ =$H∆ÍóI
Éèí∂ÉèÏ@Hõ Ѩ$KåÛùÜ«∂O ÅQÆflO „ѨëêìK« ÉèÏ@HõO ^Œ∂º<ÕII 22
`«™Èº`«ÊuÎ~°Ìâ◊"Õ∞ `«^è•-=™ê#O K«`«∞ˆ~ú ™êº`ü I
ÅQÆfl㨺 ÅQÆflѨ㨺K« â◊√ÉèíÜ≥∂ˆQ â◊√Éèí=∞â’Éèí#O "å"Õ∞II 23
â’¡HõO 22,23 : Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu Ѩk#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å`À HõÅã≤QÍh, gH˜∆OѨ
|_çQÍh =Ù#flKÀ ѨO@ (ã¨=∞$kúQÍ) ÉÏQÆ∞QÍ #∞O_»∞#∞.
Éèí∂q∞ H“Å∞‰õΩ K≥O^Œ∞ „Ѩâ◊fl q+¨Ü«∞OÖ’ ÅQÆfl=Ú Ñ¨$K«Ûù‰õΩx ã¨∂zO K«∞#∞.
U_»=~ÚÅ∞¡ H“Å∞#∞, Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ L`«ÊuÎx, <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ JOu=∞ ÖÏÉèí=Ú
~Ú`åº^Œ∞Å#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÆfl=Ú#‰õΩ, ÅQÍflkèѨuH˜ â◊√Éèí∞Å ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ#KÀ
ÖÏÉèí=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞. "å\˜H˜ áêѨÙÅ ã¨O|O ^èŒ=Ú Hõeæ#KÀ =ºuˆ~Hõ Ѷ¨e`«=ÚÅ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞.
^Œ∂º<Õ ‰õÄ$~ÀѨQÆ`Õ Ü«∞™ê‡^ŒÑ≤ ÉèÏ@Hõã¨Î`À-#~°úóI
^Œâ◊"Õ∞ „‰õÄ~ÀѨQÆ`Õ <À`«ÊuÎ~°ƒÇ¨ï`«~å Éèí"Õ„`«Ê+¨µìóII 24
â’¡HõO24 : U_»= ~ÚO\˜Ö’ áêѨÙÅ =Ù#flKÀ H“Å∞^•~°∞_»∞ Z=Ô~·<å 㨈~ #+¨ì
áÈ=Ù#∞. Ѩ^=Œ ~ÚO\˜ #O^Œ∞ áêѨÙÅ∞ =Ù#flKÀ ѨO@ ã¨=∞$kúQÍ Ñ¨O_ç##∂ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞
Uq^èŒ"≥∞ÿ# ÖÏÉèí=Ú#∞ á⁄O^Œ*ÏÅ_»∞.
„‰õÄ~åiÌ`Õ `«∞ `«∞ˆ~º™êº^Œ=™ê<Õ â◊√ÉèíO <å㨺 II
â’¡HõO : 24 1/2 : <åÅæ= ~ÚO\˜Ö’ áêѨÙÅ∞ =Ù#flKÀ JOu=∞ Ѷ¨e`«=Ú
24 1/2
J#∞‰õÄÅ=Ú HÍx^Œk JQÆ∞#∞.
q=~°} : 17 #∞O_ç 24 1/2 =~°‰Ωõ QÆÅ â’¡H=õ ÚÅÖ’ á⁄Å=ÚÅ, ^•xx á⁄O^Œ∞@,
™êQÆ∞^ŒÅ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „Ѩâ◊flÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q. XHõ q^èŒOQÍ JѨÊ\˜ ™êOѶ≤∞Hõ
ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ Wk „ѨuaOaOѨKÕã¨∞Î#flk. D<å_»∞ ‰õÄ_» W^Õ~°HõѨ٠ã¨=∞㨺Å∞ =∞#‰õΩ
`«Öˇ`«∞Î`«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ D ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ á⁄Å=ÚˆH H͉õΩO_® W`«~° ã≤÷~åã¨∞ÎʼnõΩ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 31
ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ ‰õÄ_® ["å|∞ K≥ѨÊ\ÏxH˜ =∞#‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»`å~Ú.
Éèí∂q∞`Àáê@∞ <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ `«e¡, ã≤÷~åã≤Î ^•K«|_ç# =ã¨∞Î=ÙÅ∞, á⁄Å=ÚÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ ã¨∂zOK«∞#∞.
Pã≤HÎ ˘#∞QÀÅ∞‰õΩ ã¨O|OkèOz „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#=Ú K≥ÑC¨ @‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜ ~ÚÅ∞¡#∞
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ ÖËHõ H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞_çQÍ =∞#O ÉèÏqOK« =K«∞Û#∞. U_»= ~ÚÅ∞¡
J=∞‡HõO^•~°∞x QÍ#∂ Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ Pã≤ÎqÅ∞= ÖËHõ Ys^Œ∞QÍ#∂, <åÅæ= ~ÚÅ∞¡
Pã≤ÎQÍ#∞ ÉèÏqOK«=Öˇ#∞.
<åÅæ= ~ÚO\˜Ö’ áêѨÙÅ∞#flKÀ H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞_»∞ ÃÇÏK«∞ÛQÍ ÖÏÉèí=Ú
á⁄O^Œ_»∞.Ѩ^Œ= ~ÚO\˜Ö’ â◊√Éèí∞Å∞ =Ù#flKÀ Pã≤Î#∞O_ç =∞Oz P^•Ü«∞=Ú
ã¨∂zOѨ|_»∞`«∞Ok.
XHõKÀ@#∞O_ç "Õ~˘HõKÀ@∞‰õΩ "≥o§ áÈ=Ù@‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâfl◊ #O^Œ∞ ÅQÆfl=Ú,
<åÅ∞QÆ∞ U_»∞ ~ÚO_»∞¡ „Hõ=∞=ÚQÍ Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞, „Ѩã¨∞Î`«=Ú J`«x x"å㨙êú#=Ú,
J`«#∞ "≥à◊§=Öˇ##∞‰õΩ#fl ™êú#=ÚÅ#∞ ã¨∂zO K«∞#∞. Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ "åºáê~°=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz#kQÍ#∂, <åÅæ=~ÚÅ∞¡ "åºáê~°=Ú H˘#™êQÆ∞ ã¨Å÷ =Ú#∞ ã¨∂zOK«∞#qQÍ
=∞#=Ú „QÆÇ≤ÏOK« QÆÅ=Ú. Ѩ^Œ=~ÚO\˜ JkèѨu U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu`À HÍx
U_»= ~ÚO\˜`ÀQÍh Ü«∞^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeyÜ«Ú#flKÀ "åºáê~°=Ú#∞ =∞iÜ≥ÚHõ
H˘`«Îã¨úÅ=Ú#‰õΩ =∂~°∞Û@ „âıÜ«∞㨯~°=Ú HÍQÆÅ^Œ∞.
<åÅæ= ~ÚÅ∞¡ "åǨÏ#=ÚÅ#∞‰õÄ_» ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu, <åÅæ= ~ÚO\˜
JkèѨu J#∞‰õÄÅ ^Œ$+¨µìÅ#∞ HõeyÜ«ÚO>Ë H˘`«ÎHÍ~°∞ (P^èŒ∞xHõ "åǨÏ#=Ú)#∞
H˘#∞HÀ¯=Åã≤#kQÍ Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞ ã¨ÅǨ W=fi|_»`å_»∞. <åÅæ= ~ÚO\˜ JkèѨu`À
‰õΩA_»∞ áêѨã¨O|O^èŒ ^Œ$+≤ìx Hõey Ü«ÚO>Ë H˘`«Î HÍ~°∞H˘#∞ =Ù^ÕÌâ◊º=Ú q_»∞==Öˇ#∞.
''<Õ#∞ xˆ~Ìt`« Pã≤Îx H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«Ú @Ö’ ÅQÆflO
q[Ü«∞O ™êkèO`«∞<å ?—— J#flk „Ѩâ◊fl. g∞#=Ú
L^Œ~ÚOK«∞ K«∞#flk. ÅQÍflkÑè u¨ Ü«∞QÆ∞ QÆ∞~°∞_»∞ <åÅæ=
~ÚO\˜ (Pã≤Î) U_»= ~ÚO\˜ (J=∞‡HõO^•~°∞_»∞) JQÆ∞
|∞^èŒ∞x`À W^茺ëêÅ#∞ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞. ÅQÆfl=Ú â◊x
ÅQÍflkÑè u¨ Ü«∞QÆ∞ QÆ∞~°∞xKÕ gH˜O∆ Ѩ|_»∞K«∞O_»QÍ U_»=
~ÚO\˜#O^Œ∞ U_»= ~ÚO\˜ JkèѨuÜ«∞QÆ∞ |∞^èŒ∞_»∞ QÆ∞~°∞ |∞^èŒ
HõÅ_»∞. Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ q[Ü«∞O á⁄O^Œ∞>Ë H͉õΩO_®
=º=Ǩ~°=Ú ã¨~°à◊=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
Ü«∞k Ѩ$K«Ûù¿ãº`«™êºó „ã≤ÎÜ≥∂ Éèí"Õ<Õ‡ „Ѩ*Ï#"å ? HõtÛ`ü II 25
ňQflO^ÀfiO ã¨∞`«Ñ¨u<å =Ú^èŒtÅ ÉèÏ"À „Ѩã¨∂uó ™êº`ü I
ã¨∞`« ÉèÏ= Ѩu ňQfl ÅQÆfl ѨK«O„^Ò ã¨∞`Õ ^èŒ"å ™êº`å"£∞ II 26
â’¡HOõ 25,26 : ''D „ã‘Î =Å# <å‰õΩ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ<å?—— J#∞ „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_ç`,Õ
ÅQÍflkÑè u¨ QÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ `À =Ú^è+Œ Å≤ HõeyÜ«ÚO>Ë
J`«xH˜ P „ã‘Î =Å# ã¨O`å#=Ú HõÅ∞QÆ∞##flk ã¨=∂^è•#=Ú JQÆ∞#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
32 „Ѩâ◊fl `«O„`«
J~Ú^Œ= ~ÚO\˜#O^Œ∞ K«O„^Œ∞_»∞, ÅQÍflkÑè u¨ Ü«ÚO_»QÍ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ J~Ú^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨu =Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜ `˘O^Œ~°QÍ<Õ XHõ a_»¤ HõÅ∞QÆ∞#∞.
ã¨`åfii`«"Õ∞= "åKåÛ ã¨qÅOÉË #HõÎ"≥∂ˆQ# I
kfiâ◊sˆ~ K« qňQfl â◊√ÉèíÜ«Ú`«Ñ¨fl`Õ ^ŒfiÜ«∞Ѩ`«ºÜ≥∂QÀ-ã≤ÎII 27
â’¡HOõ 27 : (J\˜ì ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’) JHõ¯_» #HõÎ Ü≥∂QÆ=ÚHÍh =Ù#flKÀ ã¨O`å#=Ú
ѨÙ@∞ì@ PÅ㨺=∞QÆ∞#∞. ÅQÆfl=Ú kfiã¨fiÉèÏ=~åt Ü«∞QÆ∞ K«∞O_»QÍ JO^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞
=Ù#flKÀ Hõ=Å Ñ≤Å¡Å [##=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ü«∞kÅQÆflѨل`« Ѩuó ѨÙO~åâ∫ KÕ`«º`«Î^• ã¨∞`ÀQƈ~ƒù I
ѨÙO~åâı ѨÙO„QÆǨÏHõ$`« =Ú^èŒtÅ Ü«ÚHõÎã¨Î^•-Ñ≤ ã¨∞`«QÆ~°ƒùóII 28
â’¡HõO 28 : ÅQÆfl=Ú, J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ѨÙ~°∞+¨~åâ◊√Å Ü«∞O^Œ∞#flKÀ
JѨC_»∞ ѨÙ~°∞+¨ ã¨O`å#=Ú [x‡OK«∞#∞. K«O„^Œ∞_»∞ ÉËã≤~åt Ü«∞O^Œ∞O_»QÍ, ѨÙ~°∞+¨
„QÆǨÏ=Ú`À =Ú^èŒtÅ Ü≥∂QÆ=Ú Hõey Ü«Ú#flKÀ JѨC_»∞ ‰õÄ_® =∞QÆ ã¨O`å#"Õ∞
HõÅ∞æ#∞.
J^èŒ"å q^èŒ∞~° =~å¿ÇÏ‚ ¿ã~°º„`«Ê¿+ª `«^• „ã‘Î ™êº`ü I
Ǩϟ~å™êfig∞ ѨÙ~°∞+¨ó ѨÙO~åâ∫ KÕ`«Î^ä• Ñ≤ ã¨∞`«QÆ~°ƒùóII 29
MOHANPUBLICATIONS.COM
â’¡HõO 29 : ÖËHõ q∞@ì =∞^蕺ǨÏfl=Ú J#O`«~°=Ú ~°q "≥#∞Hõ "≥·Ñ¨Ù K«O„^Œ∞_»∞
=ÙO_»QÍ „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_ç#KÀ JѨC_»∞ ã¨O`å#=Ú „ã‘Î ã¨O`å#=Ú JQÆ∞#∞. Ǩϟ~°ÜÚ≥ Hõ¯
JkèѨu ѨÙ~°∞+¨ „QÆǨÏ=Ú JQÆ∞K«∂ ѨÙ~°∞+¨ ~åt #O^Œ∞#flKÀ XHõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
q=~°} : Hõ$+¨‚ѨHõ∆=Ú (ÖËHõ |Ǩïà◊ѨHõ∆=Ú) #O^Œ∞ U_»= ukè `«~åfi`« ~°q "≥#∞Hõ
"≥·Ñ¨Ù K«O„^Œ∞_»∞O_»∞#∞.
K«O„^Œ^ŒÜ«ÚˆHÎH˜∆`Õ Qƈ~ƒùÉèí ™œ=∞ºÜ«ÚˆHÎH˜∆`-
Õ Ñ≤I
LK«Û¿ãú- Éèí∞ºk`Õ `«„`« ѨÙ}ϺѨ`«ºO „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ II 30
â’¡HõO 30 : K«O„^Œ∞_»∞ ÖËHõ |∞^èŒ∞_»∞ J~Ú^Œ∞ #O^Œ∞O_ç##∂ ÖËHõ J~Ú^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨu`À HõÅã≤QÍh gH˜∆ã¨∞ÎQÍh, =ÙO_ç<å ÖËHõ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu
LK«ÛùÖ’ #∞O_ç<å, Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜ K«@ì|^Œú"≥∞ÿ# ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ#∞.
Uëê QÆ~°ƒù=f H˜Å #= „Ѩ=∂}O „Ѩ=∂u QÆ~Àƒù-Ü«∞"£∞ I
„Ѩâıfl ÅQÆflѨ â◊t<Àó ã¨∞`«ã¨úÜ≥∂ ~°æ~°ƒù =`Õº= II 31
â’¡HõO 31 : ''D „ã‘Î QÆ~°ƒù=Ú ^èŒiOzÜ«Ú#fl^• ?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#=ÚQÍ
ÅQÍflkèѨu K«O„^Œ∞_»∞ Hõeã≤ J~Ú^Œ= WO\˜Ö’ =Ù#flKÀ P"≥∞ QÆ~°ƒù=u Jx *’㨺=Ú
K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
Ü«∞^Õº `«Ü≥∂~°∞‡^èŒ tÅOˆHO„^Õã¨∞`«Ñ‘# QÆiƒù}© `«^ŒÑ≤ I
PáÈH˜∆ "Õ∞`«÷âßÖÏ ^ŒhHõ∆}ÏÅ¡QÆfl Ѩل`«Ü≥∂Ô~·fl#"£∞ II 32
â’¡HõO 32 : K«O„^Œ∞_»∞QÍh ÖËHõ ÅQÍflkèѨuQÍh P áÈH©¡Ü«∞=ÚÖ’ #∞O_»QÍ
ÅQÆfl=Ú`ÀQÍh ÖËHõ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜`ÀQÍh ~Ú^èŒëêÅ ÖËHõ =Ú^èŒtÅ Ü≥∂QÆ=Ú
HõeæÜ«ÚO_ç J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨuKÕ K«∂_»|_ç#KÀ JѨC_»∞ P „ã‘Î QÆ~°ƒù=Ú
^èŒiOK«ÖË^Œx K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
K«~°ÅˆQfl „‰õĈ~O^Àfi~°∞‡^èŒt ÅÉèÏ"Õ q#â◊ºu Ç≤Ï QÆ~°ƒùóI
ÅQÆfl= â◊t<Àã¨Î`«Êuã¨ú =„H˜ =Ú^èŒtÖË- Ñ≤ `«^è• II 33
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 33
â’¡HOõ 33 : ÅQÆfl=Ú K«~~° åt JQÆ∞K«∂ XHõáêÑ≤ JO^Œ∞ =Ú^ètŒ Å#∞ H©}∆ K«O„^Œ∞x`À
HõeÜ
æ Ú« O_»QÍ, ÖËHõ ÅQÆfl=Ú K«~~° åt JQÆ∞K«∞O_»QÍ ÅQÍflkè Ѩu QÍx ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh
JO^Œ∞=ÙO_ç XHõ =„Hõ„QÆÇϨ =Ú`À W^èëŒ êÅ#∞ HõeÜ æ Ú« #flKÀ JѨC_»∞ P „ã‘HÎ ˜ QÆ~ƒ° „ù ™ê==Ú
HõÅ∞æ#∞.
rq`« =∞~°} „Ѩâıfl ÉÏÖÏ<å =∞#κ`Õ â◊√Éèˇ·~°Ì$ |∞∞¿+ì I
ˆHO„^Œ¿ãú ã≤`«Ñ¨ˆH∆ â◊Éèí Ü«ÚˆHοãκ q^èÒ r"Õ`ü II 34
â’¡HõO 34 : QÆ~°ƒù=ÚÖ’#∞#fl tâ◊√=Ù rqOK«∞<å ÖËHõ =∞~°}˜OK«∞<å? J#∞
„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#=Ú Dq^èŒ=ÚQÍ hÜ«∞=Öˇ#∞. Ѩ<≥flO_»= ~ÚO\˜ JkèѨu
ˆHO„^Œ=ÚÖ’#∞O_ç â◊√Éèí∞ÅKÕ K«∂_»|_çQÍh HõÅã≤QÍh Ü«Ú#flKÀ tâ◊√=Ù rqOK«∞#∞.
ÖËHõ „Ѩâ◊fl â◊√Hõ¡Ñ¨Hõ∆=ÚÖ’ (=$kúK«O„^Œ∞_»∞) K«O„^Œ∞_»∞ Ѩ<≥flO_»∞#O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å`À
Hõeã≤Ü«Ú#flKÀ QÆ~°ƒù=ÚÖ’ =Ù#fl tâ◊√=Ù rqOK«∞#∞.
„‰õÄ~°âıÛ ^Œ#κѨu~°ÌQÆú âßÛáÈH˜¡ÜÕ∞- Ü«ÚHõÎóI
„‰õÄ~°ã¨∞Î *Ï`«=∂„`À „q∞Ü«∞`Õ ÉÏÖ’-^èŒ"å ^èŒ"åQƈ~ƒù II 35
â’¡HõO 35 : Ѩ<≥flO_»= ~ÚO\˜ JkèѨu XHõ áêÑ≤ JQÆ∞K«∂ Jã¨ÎO QÆ`«fi=Ú
K≥Ok<å, ÖËHõ PáÈH©¡Ü«∞=ÚÖ’ #∞O_ç â◊√ÉèíÅ`À HõÅã≤QÍh K«∂_»|_çQÍh Ü«ÚO_»xKÀ
tâ◊√=Ù [##=Ú `«~åfi`« QÍh ÖË^• QÆ~°ƒù=Ú #O^ÕQÍx =∞~°}˜OK«∞#∞.
q=~°} : ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# S^Œ= ~ÚO\˜H˜ K≥Ok# â’¡Hõ=ÚÅÖ’ =∞QÆÑ≤Å¡ "å_»∞
HõÅ∞æ<å ÖËHõ P_»Ñ≤Å¡ [x‡Oz<å, QÆ~°ƒù„™ê==Ú [~°∞QÆ∞<å? QÆ~°ƒù=Ú #O^Õ tâ◊√=Ù
=∞~°}O˜ K«∞<å ÖËHõ [x‡Oz# "≥O@<Õ =∞~°}O˜ K«∞<å "≥Ú^Œ ÅQÆ∞ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#=Ú
*’㨺=Ú K≥ѨÙÊ@‰õΩ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ qâ◊nHõiOѨ |_ç#q.
=∂ J#∞Éèí=OÖ’ QÆ=∞xOz#k J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl =∞O^Œ∞ HÍh
ÖËHõ ÅQÍflkÑè u¨ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜#O^Œ∞QÍh áêѨ ã¨O|O ^è=Œ Ú (|ÅÇ‘Ï#) ÖˉΩõ O_ç#KÀ
ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ@ *’㨺=Ú K≥ѨÊQÆÅ=Ú. J~Ú^Œ= ~ÚÅ∞¡ ~åǨï=Ù ÖËHõ ‰õΩA_»∞ÅKÕ
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç`Õ Jk Q˘„_®e `«#=Ú#‰õΩ ã¨∂K«#. c[ã¨∞Êù@=Ú ÖËHõ ˆH∆„`«ã¨∞Êù@=ÚÅ#∞
QÆ}# KÕÜ«Ú@ ^•fi~å ‰õÄ_® „Ѩâ◊fl ã¨O|OkèOK«∞ =ºH˜Î ѨÙ~°∞+¨µ_® ÖËHõ „ã‘Î<å J#flk
„QÆÇ≤ÏOK«∞@ ‰õÄ_® =∞Ozk. ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ ‰õΩA_»∞ ÖËHõ J~Ú^Œ= ~ÚÅ∞¡ â◊x ÖËHõ
~åǨï=ÙÅ`À W^äŒëêÅ Hõeæ#KÀ Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# „Ѩã¨==Ú HõÅ∞æ#∞.
„Ѩã¨=*Ï˝# „Ѩâıfl Éèí∞OHÍÎ ÅQÍflOâ◊HÍ<£ Ѩi`«º[º I
Éè’Qͺkfiz#κ âıëê##∞ q∞`Õº=O =^ÕkÌ =™ê<£ II 36
â’¡HõO 36 : „Ѩã¨= ã¨=∞Ü«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl q+¨Ü«∞OÖ’ ÅQÆfl=ÚÖ’
QÆuOz# #"åOâ◊Å∞ QÆ~°ƒù=ÚÜ≥ÚHõ¯ HÍÅ=Ú (Zxfl <≥ÅÅ QÆ~°ƒù=Ú J#∞ q+¨Ü«∞=Ú)
ã¨∂zOK«∞#∞. âı+≤Oz# #"åOâ◊Å∞ =∞iÜ«Ú #"åOâ◊ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ âı+≤Oz# ÉèÏQÆÅ∞
„Ѩã=¨ =Ú [~°∞QÆ∞@‰õΩ „Hõ=∞ =ÚQÍ Zxfl=∂ã¨=ÚÅ Zxfl k#=ÚÅ∞ Ѩ@∞ì<À ã¨∂zOK«∞#∞.
q=~°} : „Ѩã¨= ã¨=∞Ü«∞=Ú#∞ *’㨺=Ú K≥ѨÙÊ@ Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺. nxH˜
Uq^è"Œ ∞≥ #ÿ YzÛ`«"∞≥ #ÿ Ѩ^`ÌŒ ∞« Å∞ ~ÚO`«=~°‰Ωõ HõeÊOѨ|_» ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ |$ǨÏ*Ï˚`H« =õ Ú
=O\˜ „áê=∂}˜Hõ „QÆO^è=Œ ÚÅ Ü«∞OkzÛ# Ѩ^`úŒ ∞« Å ##∞ã¨iOz H˘O`«=∞Ok *’ºu+¨µ¯Å∞
QÆ~°ƒù=Ú ^èŒiOK«∞ ã¨=∞ Ü«∞=Ú „áêuѨkHõQÍ „Ѩã¨= ã¨=∞Ü«∞=Ú K≥ѨÊQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
34 „Ѩâ◊fl `«O„`«
„Ѩâfl◊ ã¨=∞Ü«∞=Ú#‰õΩ ã≤OǨÏÅQÆfl=Ú 25 _ç„wÅ 30 xq∞ëêÖÖ’ L^Œ~Úã¨∞#Î fl^kŒ
ÉèÏq¿ãÎ Zxq∞^Œ= #"åOâ◊ L^Œ~Úã¨∞Î#fl^Œh, Zxq∞^Œ= #"åOâ◊Ö’ 2 _ç„wÅ 10
xq∞ëêÅ∞ QÆuOz#^Œx J~°Oú . (XH˘¯Hõ¯ 3 _ç„wÅ 20 xq∞ëêÅ K˘Ñ¨ÙÊ#) 7 #"åOâ◊ʼnõΩ
23 _ç„wÅ 20 xq∞ëêÅ∞ HÍQÍ q∞ye#k 2 _ç„wÅ 10 xq∞ëêÅ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
`å[Hõ Ѩ^Œúu ^•fi~å P „ã‘Î Zxq∞^Œ= =∂ã¨Ñ¨Ù QÆ~°ƒù=Ú Hõey#k. P"≥∞‰õΩ
„Ѩã¨==Ú ã¨∞=∂~°∞QÍ WOHÍ Ô~O_»∞ =∂ã¨=ÚÅ =º=kèÖ’ [~°∞QÆ∞#∞.
3 _ç„wÅ 20 xq∞ëêÅ∞ Hõeæ# „Ѩu #"åOâ◊ 30 k#=ÚʼnõΩ ã¨i HÍ=Ù#, 2
_ç„wÅ 10 xq∞ëêÅ∞ (Zxq∞^Œ= #"åOâ◊Ö’ q∞ye# ÉèÏQÆ=Ú) JO>Ë 12 k#=ÚʼnõΩ
ã¨=∂#=Ú. nx J~°ú=Ú P"≥∞ „Ѩâ◊fl ã¨=∞Ü«∞=Ú #∞O_ç 1 =∂ã¨=Ú 12 k#=ÚÅ
`«~åfi`« „Ѩã¨qOK«∞#x J~°ú=Ú.
D ѨÙãÎ̈Hõ=Ú#‰õΩ ѨiK«Ü«∞ ~°∂ѨOQÍ ÃÇÏK«∞Û q=~°}`À <Õ#∞ „Ѩâ◊fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ã¨=∞Ü«∞ x~åú~°} JOâ◊=Ú#∞ x~°fiÇ≤ÏOKå#∞. J~Ú`Õ D â’¡Hõ=Ú #O^Œ∞ ~Ú=fi|_ç#
ÉèÏ==Ú "åã¨Î=OQÍ =iÎÅ∞`«∞#fl@∞¡QÍ HõxÊOK«∞@ ÖË^Œ∞. ÃÇÏK«∞Û ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ ‰õÄ_®
~Úk =iÎÅ¡@OÖË^Œ∞.
=∂㨠*Ï˝#㨺 Ѩ$KåÛùÜ«∞O QÆiƒù}ϺO Éèí$QÆ∞ #O^Œ#óII 37
MOHANPUBLICATIONS.COM
ÅQÍfl`åûº^•º=u ™êú<Õ =∂™ê<åMϺu `å=`«óI
ã¨∞`Õ`«ûO MϺ `«^• "åKåº Ü«∞^• ^èŒ~å‡`«Ê~°O QÆ`«óII 38
â’¡HOõ 37,38 : ÅQÆfl=Ú #∞O_ç â◊√„‰õΩ_»∞ =Ù#flãu÷≤ =~°‰Ωõ QÆÅ ~åâ◊√Åxfl =∂ã¨=Ú
ÅÖ’ P„ã‘Î „Ѩãq¨ OK«∞#∞. â◊√„‰õΩ_»∞ 10,11,12 ~ÚO_»Ö¡ ’QÍx =Ù#flKÀ JѨC_»∞ J~Ú^Œ=
WO\˜#∞O_ç â◊√„‰õΩ_»∞ =Ù#flO`« =~°‰Ωõ QÆÅ ~åâ◊√Å ã¨OYº P"≥∞ „Ѩãq¨ OK«É’=Ù =∂ã¨=ÚÅ
ã¨OYº#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. D Jaè„áêÜ«∞=Ú ''Éèí∞=#„ѨnѨ—— „QÆO^èŒ=ÚÖ’ #∞#flk.
ÅQÍflO`«iÌ# ~åtiÌ"å „QÆǨϟ ÅQÆfl Ѩâ◊Û k#~åâ∫ I
`«kÌ=¿ã [#‡"åK«ºO qѨs`Õ =º`«ºÜ«∞ â‹·ëê"£∞ II 39
â’¡HõO39 :ÅQÆfl=Ú j~À¬^ŒÜ«∞~åt (^≥·Ü«Ú~°flÖò) JQÆ∞K«∞#fl#∂, ÖËHõ „Ѩâ◊fl ѨQÆ\ ˜
ѨÓ@ "ÕÜ«∞|_ç##∂, ÖËHõ ÅQÍflkèѨu kfiã¨fiÉèÏ= ~åt #O^Œ∞#fl#∂, tâ◊√=٠ѨQÆ\ ˜
ѨÓ@ [x‡OK«∞#∞. (P q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨"∞Õ ‡à◊# =ÚÅ∞) ÖËxKÀ tâ◊√=Ù ~å„uѨÓ@ [x‡OK«∞#∞.
q=~°} : "Õ∞+¨O, =$+¨ÉèíO, Hõ~å¯@Hõ, ^èŒ#∞ã¨∞û, =∞Hõ~°=ÚÅ∞ Ѩ$ëÈì ^ŒÜ«∞~åâ◊√Å∞
(<åHõ~ì fl° Öò ~åâ◊√Å∞) QÍ#∞, q∞^è∞Œ #=Ú, ã≤OǨÏ=Ú, Hõ#º, `«∞Å, =$tÛHõ=Ú, ‰õΩOÉè~í åâ◊√Å∞
j~À¬^ŒÜ«∞ ~åâ◊√Å∞ (^≥·Ü«Ú~°flÖò~åâ◊√Å∞) QÍ#∂ Ѩ~°QÆ}˜OѨ|_»∞K«∞#flq.
ÃÑ#· `≥eÊ# ''ÖËxKÀ—— J#∞^•xH˜ J~°=ú Ú =ºuˆ~Hõ"∞≥ #ÿ ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞ Jx J~°=ú Ú.
ÅQÆfl=Ú <åHõì~°flÖò ~åt (Ѩ$ëÈì^ŒÜ«∞~åt) JQÆ∞K«∞#fl#∂, ÖËHõ „Ѩâ◊fl#∞ ~å„u ã¨=∞Ü«∞=Ú
#O^Œ∞ "Õã≤##∂, ÖËHõ ÅQÍflkèѨu j~À¬^ŒÜ«∞ ~åt #O^Œ∞#fl#∂ =ºuˆ~Hõ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞
JQÆ∞#∞.
J^èŒ~å„u ÅQÆfl =∞Ǩfl `«kèѨu âıÛ`«∞Î `«ã¨º ~åtѨ`ÕóI
|Å=¸Ç¨ÏºO k#Ǩϟ~å =ÙO~åt „ã‘ÎQÆ$¿ÇÏ ¿Ñº="£∞ II 40
â’¡HõO 40 : Ѩ$ëÈì^ŒÜ«∞~åt L^Œ~ÚOK«∞K«∞O_»QÍ „Ѩâ◊fl ѨQÆ\ ˜ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’
"ÕÜ∞« |_ç#KÀ Ѷe¨ `«=Ú#∞ ÅQÍflkÑè u¨ , ÅQÍflkÑè u¨ =Ù#fl ~åâߺkèÑu¨ , k#Ǩϟ~° "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"åx <å^è•~°=ÚQÍ *’㨺=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 35
q=~°} : Ѩ$ëÈì^Ü
Œ ∞« ~åt L^Œ~ÚOK«∞ K«∞O_»QÍ „Ѩâfl◊ ѨQ\Æ Ñ˜ Ó¨ @ "ÕÜ∞« |_ç#^Œ#∞
‰õΩO^•=Ú. ÅQÍflkÑè u¨ K«O„^Œ∞_»∞ (~å„uѨÓ@ |Å=O `«∞_»∞) =$+¨É~íè åt (Ѩ$ëÈì^Ü Œ ∞« ~åt
-~å„uѨÓ@ |Å"≥∞ÿ#k) â◊√„‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® ~å„u |Å~åt#O^Œ∞ QÆÅ_»∞. HÍÅǨϟ~° Ü≥ÚHõ¯
JkèѨux ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK« =Öˇ#∞. D „QÆǨÏ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ `å~°`«=∞º|Å=ÚÅ#∞|\˜ì
[##=Ú ~å„u ѨÓ@ [iy#n, ѨQÆ\ ˜Ñ¨Ó@ [iy#n x~°‚~ÚOK«=Öˇ#∞.
WO`«‰Ωõ ѨÓ~°fi=Ú "Õ~˘HõKÀ@ K≥Ñʨ #>Ë¡ q^•ºi÷ qâı+¡ O≤ K«∞@Ö’ `«Q∞Æ J#∞Éè=í =Ú#∞
á⁄O^Œ∞#O`«=~°‰õΩ xâ◊ÛÜ«∞"≥∞ÿ# f~°∞Ê#∞ ~ÚK«∞Û@ „âıÜ«∞㨯~°=Ú HÍ<Õ~°^Œ∞.
Jã≤‡#fiˆ~¬ -Ѩ`«ºO Éèíq`å qÅQÆfl ѨOK«=∂ nèâ∫ I
Éèí[`À `«n`«úâßÅO `«„`≥·"å ÉËÌ Éèí=u #∂#"£∞ II 41
Ü«∞k "å q∞^èÀ„QÆǨÏQÆ`Ò ™êº`å"Õ∞ `ÒK« ã¨O`«uã¨Î^ŒÑ≤ I
"åKåº `«ã≤‡#fiˆ~¬ â◊√ÉèíÜ≥∂QÆ ^Œ#º^è• #ѨÙ#óII 42
ã¨∂`å„ѨÓ`« Ü«Ú=u *Ï˝<Õ ã¨∞`«áÈ-^èŒ +¨+¨ªÑ¨ó ã¨∂~åº`ü I
x~°fl`Àº^ŒÜ«∞ =∂Ü«∂`«Î`«ó „Ѩã¨∂`Õ K« <åsÜ«∞"£∞ II 43
J^èŒ r= ™œ=∞º â◊√„HÍ PHÍâı L^Œ~Ú#ã¨Î^è• ¿Ñº="£∞ II
â’¡HõO 41 #∞O_ç 43 1/2 =~°‰õΩ : ''<å‰õΩ D ã¨O=`«û~°O a_»¤ [x‡ã¨∞ÎO^• ?——
J<Õ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞|_ç`Õ ÅQÍflkèѨuH˜ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨuH˜ =∞^茺 ~Ú^èŒëêÅ ÖËHõ
W^茺ëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ`Õ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ@ Ѷ¨e`«=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
ÅQÍflkèѨu J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_»QÍ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl=Ú
#O^Œ∞O_ç â◊√Éèí∞Å gHõ∆}=Ú Hõeæ#KÀ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ#x *’㨺=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
ÖËxKÀ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞.
J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨuQÍh ÖËHõ P~°=~ÚO\˜ JkèѨuQÍ Jã¨ÎO QÆ`«fi=Ú
K≥O^Œ‰Ωõ O_® =Ù#flKÀ, ÖË^• QÆ∞~°∞_»∞, |∞^è∞Œ _»∞ ÖËHõ â◊√„‰õΩ_»∞ ÅQÆfl=∞O^Œ∞ L^Œ~ÚOz##∂,
ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : ÃÑ·# `≥eÊ# =¸_»#fl~° â’¡Hõ=ÚʼnõΩ q=~°} J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. 41=
â’¡H=õ Ú „ѨHÍ~°=Ú ÅQÍflkÑè u¨ , J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ W^èëŒ êÅ Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"tÕ OK«∞
ã¨O=`«û~°=Ú#O^Œ∞ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ#∞. WOHÍ ã¨∞ÅÉèísuQÍ J~Ú`Õ ÅQÍflkèѨu,
ѨOK«=∂kèѨ`«∞Å∞ ~Ú^ŒÌ~°∞ ZѨC_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú 120 _ç„wÅ∞ ÖËHõ 60 _ç„wÅ ^Œ$+≤ì
ѨikèÖ’H˜ =™êÎ~À P ã¨O=`«û~°=Ú#O^Œ∞ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞æ@ *’㨺=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
„ѨHõ¯# ~ÚzÛ# „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú #O^Œ∞ J~Ú^Œ= QÆ∞~°∞
WO\˜ JkèѨuÜ«∞QÆ∞ QÆ∞~°∞_»∞ g∞#~åt#O^Œ∞ 25 25
ÉèÏQÆÅÖ’ J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞ QÆÅ_»∞. „Ѩâ◊fl"Õã≤#
`Õn 17-10-1963. Wk <≥ÅÅ∞ xO_ç# QÆ~°ƒù@∞ `Õ.17–10–1963
^•Ç¨Ï~°}. QÀKå~° s`åº ‰õΩA_»∞ ã¨iQÍ 120 ÉèÏQÆÅ
HÀ} ѨikèÖ’H˜ #=O|~°∞ 17= `ÕkH˜ ~å=@O
[iyOk. x*ÏxH˜ „Ѩã¨=O 18-11-1963 <å_»∞ ÅQÆflO ~°q
20 28
[iyOk. „Ѩã¨= ã¨=∞Ü«∞O ã¨g∞ѨOÖ’ #∞O_»QÍ ‰õΩ[2
„Ѩâfl◊ QÍh "ÕÜ∞« |_ç`Õ ÃÑ#· `≥eÊ# ã¨OѶ∞¨ @# [~°∞QÆ∞ Ѩ^uúŒ JO>Ë ÅQÍflkÑè u¨ , J~Ú^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å W^èŒëêÅ HõÅ∞æ@ ã¨O`«$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ =iÎÅ∞¡`«∞Ok.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
36 „Ѩâ◊fl `«O„`«
=∞~˘Hõ Ѩ^Œúu ‰õÄ_® =ÙOk. ^•x „ѨHÍ~°O J~Ú^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu J~Ú^Œ=
ÉèÏ= =∞^茺=∞O^Œ∞O_ç Zxfl~åâ◊√Å∞ `˘ÅyOѨ|_»`å_À ~åt XH˘¯Hõ¯\˜H˜ XHõ=∂ã¨=Ú
K˘Ñ¨C# Jxfl =∂ã¨=ÚÅÖ’ „Ѩã¨=O [~°∞QÆ∞ `«∞Ok. "åã¨Î=OÖ’ D Ѩ^Œúu ZO`«QÍ
=iÎÅ∞¡`«∞O^À x~°∂Ñ≤`« =∞"åfieû =ÙOk.
P~°= ~ÚO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
~ÀQÍ ^ŒÜ«∞ =Ú`å÷㨺u #"Õu ÅQÆflO aè+¨H± ^Œ∂º#"£∞ II 44
"åºk~°Ìâ◊=∞O ~Àw Ç≤Ï|∞HõO ÉèË+¨[q∞Ǩ Ǩï~åKå~åºóI
„‰õÄ~åiÌ`Õ qňQfl "≥·^•º#fl QÆ∞}ã¨Î^Ò+¨^è• „^ÀQÆó 45
â’¡HõO 44,45 : "åºkè QÆ∞iOz, Jk #Ü«∞=∞=Ù`«∞O^• ÖË^• J#∞ ^•xH˜
ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•# q∞K«∞Û@‰õΩ ÅQÆfl=Ú#∞ "≥·^Œ∞ºx QÍ#∞, U_»= ~ÚÅ∞¡
"åºkèQÍ#∂, Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ ~ÀyQÍ#∞, <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ B+¨^èŒ=ÚQÍ QÍh zH˜`«ûQÍ QÍx
ÉèÏqOK«=Öˇ#∞. ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ áêѨÙÅ∞ =ÙO_ç<å ÖË^• ÅQÆfl=Ú#∞ áêѨÙÅ∞ gH˜∆Oz<å
"≥·^Œ∞º_»∞ "åºkèx #Ü«∞=Ú KÕÜ«∞ *ÏÅ_»∞.
=$kú =ÚѨܫ∂u ^Œâ◊"Õ∞ „‰õÄÔ~·ifl[ |∞kú`ÀºÑ¨- QÆ∞}óI
J¿ãÎ K« „‰õÄ~°Ü«ÚˆHÎ =∂O^•º<å‡^ŒºO `«^Ò+¨ ^è•#º^èÒII 46
MOHANPUBLICATIONS.COM
â’¡HõO 46 : ^•xH˜ |^Œ∞Å∞ "åºkè L^èŒ$`« =∞QÆ∞#∞. Ѩ^Œ^Œ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞
áêѨÙÅ∞ =Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩx Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiO`« á⁄~°áê@∞ KÕ`« zH˜`«û ѨxKÕÜ«∞^Œ∞. áêѨÙÅ∞
U_»= ~ÚO\˜#O^Œ∞QÍx, <åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞ QÍx =Ù#flKÀ XHõ z‰õΩ¯ =∞iÜ≥ÚHõ
z‰õΩ¯‰õΩ ^•ifÜ«Ú#∞.
™œÜ≥∂ºÑ¨QÆ`≥· ˆ~`≥· ~ÀQÆ`Õ ~Ày}À Éèí=u I
ňQflâıO ^Àfió ™œ"Õ∞º`«÷ âßÅ`À ~ÀQÆ<åâ◊#O "åK«º"£∞II 47
â’¡HõO 47 : P ã¨÷Å=ÚÅÖ’ â◊√Éèí∞Å∞ =Ù#flKÀ ~Ày ã¨fiã¨÷`« K≥O^Œ∞@‰õΩ ^ÀǨÏ^Œ=Ú
KÕÜ«Ú#∞. ÅQÍflkèѨu =∞iÜ«Ú K«O„^Œ∞_»∞ W^èŒëêÅ#∞ Hõeæ â◊√Éèí∞Å`À =Ù#flKÀ "åºkè
x~°∂‡Å=∞QÆ∞#∞.
=„ˆH`«∞ `«„`« ÉèË>Ë Éèí∂Ü≥∂ºÑ≤ QÆ^Œó ã¨=∂Ѩܫ∂u I
Éèí∂q∞¿ã÷ ÅQÆfl¿ã÷ ^Àº#¿ã÷ â◊t =Ú^èŒtÖË Éèí"Õ㨇 $`«∞ºóII 48
â’¡HõO 48 : „QÆǨÏ=ÚÅ∞ (ÃÑ·#K≥Ñ≤Ê# WO_»¡JkèѨ`«∞Å∞) =„H˜Oz Ü«Ú#flKÀ "åºkè
uiy HõxÊOK«∞#∞. ÖËHõ ѨÙ#ó„ѨHÀѨ=Ú K≥O^Œ∞#∞. P q^èŒ=ÚQÍ =„H˜Oz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞
(1,4,7,10Å Ü«∞O^Œ∞) K«O„^Œ∞x`À W^èŒëêÅ HõeæÜ«Ú#flKÀ ~Ày =∞~°}˜OK«∞#∞.
q=~°} : 45 #∞O_ç 48 â’¡Hõ=ÚÅ „ѨHÍ~°=Ú ÅQÆfl=Ú, U_»= ~ÚÅ∞¡, Ѩ^Œ=
~ÚÅ∞¡, <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ „Hõ=∞=ÚQÍ "≥·^Œ∞º_»∞, "åºkè, ~Ày, zH˜`«ûÅ#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞O_»∞@ "åºkè `«Q∞Æ @æ #∞ ã¨∂zOK«^∞Œ . Ѩ^=Œ ~ÚO\˜ Ü«∞O^Œ∞
áêѨÙÅ∞#flKÀ ã¨iHÍx PǨ~°=Ú u#∞@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ~ÀyÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiO`« `«Ñ¨CÅ =Å#
zH˜`«û=∞Oz KÕÜ«Ú^Œ∞. <åÅ∞QÆ∞, U_»∞ ~ÚO_»¡ Ü«∞O^Œ∞ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú ˆHO„nHõ$`«
"≥∞ÿ#KÀ JѨC_»∞ z‰õΩ¯Å∞ U~°Ê_»∞#∞. â◊√Éèí∞Å∞~Ày ã¨fiã¨÷`« K≥O^Œ∞@‰õΩ ã¨=∞HõiO`«∞~°∞.
HÍx Jq=„H˜Oz Ü«Ú#flKÀ "åºkè H˘O`«`«QÆ∞æ^ŒÅ ã¨∂K«#Å∞ HõxÊOz# `«^Œ∞Ѩi ѨÙ#ó
„ѨHÀѨ=Ú K≥O^Œ∞#∞. J\˜áì êѨÙÅ∞ K«O„^Œ∞#`À W^èëŒ êÅ Hõe#æ KÀ Ѷe¨ `«=ÚQÍ =∞~°}=Ú
HõÅ∞æ#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 37
U_»= ~ÚO\˜H˜ "åºkè xˆ~ÌtOѨ|_ç#k. HÍx q^èÕÜ«∞`« Hõeæ# =∂ J#∞Éèí==Ú
„ѨHÍ~°=Ú P~°= ~ÚÅ∞¡ "åºkèx ã¨∂zOK«∞#kQÍ QÆ∞iÎOK« =Öˇ#∞. ÅQÆfl=Ú, ÅQÍflkÑè u¨ ,
ÅQÆfl=Ú #O^Œe „QÆǨÏ=ÚÅ∞, P~°=~ÚÅ∞¡, P~°=~ÚO\˜ JkèѨu, P~°= ~ÚO\˜#O^Œ∞
QÆÅ „QÆÇϨ =ÚÅ∞, D ~Ô O_»∞ (ÅQÆfl=Ú, P~°∞) [`«Å q+¨Ü∞« =ÚÅKÕ U~°Ê_»∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅ#∞
P^è•~°=ÚQÍ KÕã¨∞H˘x Ѷ¨Åx~°‚Ü«∞=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞. ã¨O|Okè`« ÉèÏ[Hõ=ÚÅ∞ J#QÍ
ÅQÍflkÑè u¨ ÖËHõ P~°= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ K«~~° åtÖ’#∞#flKÀ ~Ày `«fi~Q° Í ã¨fiã`÷¨ « á⁄O^Œ∞#∞.
ã≤~÷ ~° åt S#KÀ n~°"… åºkèJQÆ∞#∞. kfiãfi¨ ÉÏè =~åt J~Ú#KÀ"åºkè =∞^躌 ã¨=÷ ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
ÅQÍflkÑè u¨ P~°= ~ÚO\˜ #O^Œ∞, P~°= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞ =Ù#flKÀ
~Ày Ju ÃÇÏK«∞ÛQÍ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞#∞. KåÖÏHÍÅ=Ú ‰õÄ_® ÉÏ^èŒÑ¨_»∞#∞. P~°= ~ÚO\˜
JkèѨu, Zxq∞^Œ= WO\˜ JkèѨ`«∞e^ŒÌ~°∂ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞#flKÀ =∞~°}=Ú ã¨OÉèíqO
K«∞#∞. P~°= ~ÚO\˜, Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑ`¨ ∞« Å∞ Ѩi=~°#Î =Ú K≥Ok#KÀ `˘O^Œ~Q° Í
HÀÖÁ¯#∞@ [~°∞ QÆ∞#∞. =∂ ã‘fiÜ«∞ Ѩ~î°#=ÚÅ P^è•~°=ÚQÍ Wq QÆ=∞xOK«@"≥∞ÿ#k.
JO^Œ∞=Å# "å\˜x ѨÓiÎ ™êkèHÍ~°Hõ"≥∞ÿ#qQÍ áê~î°‰õΩ_»∞ „QÆÇ≤ÏOK« #=ã¨~°=ÚÖË^Œ∞.
ÅQÆfl¿ã÷ ~°O„^èŒÑ¨`Ò ÅQÆfl= â◊t<À q<åâı"å I
ÅQÍflkè¿Ñ K« ã¨∂ˆ~º `«#‡~°}O ~Ày}À 㨿ÑÎâ◊ =Ú^èŒtÅq^•~¸II 49
㨿ÑÎâı +¨+¨ª¿ãú `«#‡~°}O ~Ày}À "åK«º"£∞ I
~°O„^èÕâı# q#¿+ì <åã¨Îq∞`Õ <åÑ≤ ˆHO„^Œ¿ãú II
ňQflâ◊ K« =Ú^èŒtÖË =∞$`«∞ºó ™êº„^ÀQÆ Ñ¨$KåÛùÜ«∂"£∞ I
J^èŒ"å `«Ü≥∂â◊Û ˆHO„^Õ =Ú^èŒtÅ`«ó „‰õÄ~°Ñ‘_ç`Õ =∞~°}"£∞II
â’¡HõO 49 #∞O_ç 51 : D „H˜Ok ã¨"Õ∞‡à◊#Å Ü«∞O^Œ∞ ~Ày =∞~°}˜OK«∞#∞.1.
50
51
Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜JkèÑu¨ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_»∞@ 2. ÅQÍflkÑè u¨ QÍh, Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨuQÍh K«O„^Œ∞x #∞O_ç Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜Ö’ #∞O_»∞@ 3. ~°qÅQÍflkèѨu
JQÆ∞K«∞O_»QÍ P~°= ~ÚO\˜Ö’#∞#fl U_»=~ÚO\˜ JkèѨu`À K«O„^Œ∞_»∞ W^èŒëêÅ#∞
HõeæÜ«ÚO_»∞@ 4. Jã¨ÎOQÆ`«fi=ÚK≥OkQÍh, =„H˜Oz Ü«Ú#flQÍh „QÆǨÏ=Ú`À ˆHO„^Œ
=ÚÖ’QÆÅ ÅQÍflkèѨuH˜ QÍh ÖË^• Zxq∞^Œ= WO\˜ JkèѨuH˜QÍh W^èŒëêÅ HõeæÜ«ÚO
_»∞@ 5. ÅQÍflkÑè u¨ H˜ Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ H˜ W^èëŒ êÅ HõÅ∞æK∞« O_»QÍ "åi~°∞=Ù~°‰Äõ
áêѨ ã¨O|O^èŒ=Ú QÆÅ ˆHO„^Œ=ÚÅ Ü«ÚO^Œ∞O_»∞@.
q=~°} : ÃÑ·#`≥eÊ# =¸_»= ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú „Ѩâ◊flÅQÆfl=Ú ã≤OÇ¨Ï ~åt L^Œ~ÚOK«∞
K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞=Ú J~Ú#ѨÙ_»∞ =∂„`«"Õ∞ =iÎÅ∞¡#∞.
<åÅæ= ã¨"Õ∞‡Å#=Ú „ѨHÍ~°=Ú Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÖËHõ ÅQÍflkèѨu
ˆHO„^Œ=ÚÖ’ #∞O_»QÍ =„H˜Oz ÖËHõ Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥Ok# „QÆǨÏ=Ú`À W^èŒëêÅ#∞
HõeæÜ«ÚO_»=Öˇ#∞.
ã¨∂~°º ^•fi^Œâ◊ ÉèÏQÆO „Ѩq¿+ì ňQflâ◊fiˆ~º-¿Ñº="£∞ I
ňQflK«ˆ~ K« ~ÀQÀ Hõ∆}Ë ™êº^Œ~°∞H± ã¨~°∞H± KåÑ≤ II 52
â’¡HOõ 52 : ÅQÍflkÑè u¨ ~°qÜ≥ÚHõ¯ ^•fi^ŒâßOâ◊ Ü«∞O^Œ∞#flKÀ ~Ày =∞~°}O˜ K«∞#∞.
ÅQÆfl=ÚK«~~° åt Ü«∞O^Œ∞#flKÀ ~Ày HÀÅ∞H˘#∞#@∞¡ HõxÊOK«∞#∞QÍh ѨÙ#ó „ѨHÀÑ≤OK«∞#∞.
q=~°} : "åºkè H˘O`«HÍÅ=Ú J^Œ∞ѨÙÖ’xH˜=zÛ uiy L^è$Œ `«=∞QÆ∞ @‰õΩ ÅQÆfl=Ú
K«~°~åt Ü«∞O^Œ∞O_»QÍ ÅQÍflkèѨu ~°q Ü≥ÚHõ¯ ^•fi^ŒâßOâ◊ Ü«∞O^Œ∞O_»=Öˇ#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
38 „Ѩâ◊fl `«O„`«
kfiâ◊sˆ~ Ѩ~°~ÀQÆó ã≤úˆ~ QÆ^Œ 㨺= ~ÀQÆ`«fi"£∞ I
â◊t<À =„Hõ =Ú^èŒtÖË ã≤ú~° ~ÀQÀ =∞O^Œ =Ú^èŒtÖË Ñ¨Ó~°fi"£∞II 53
â’¡HOõ 53 :ÅQÆfl=Ú kfiãfi¨ ÉÏè = ~åtH˜ K≥Ok#^≥#· KÀ J#∞=∂xOz# "åºkèH͉õΩO_®
=∞iÜ≥ÚHõ "åºkèJQÆ∞#∞. ÅQÆfl=Ú ã≤÷~°~åtH˜ K≥Ok#^≥·`Õ J#∞=∂xOz# ~ÀQÆ"Õ∞
HõeæÜ«ÚO_»∞#∞. =„H˜Oz# „QÆǨÏ=Ú`À K«O„^Œ∞_»∞ =Ú^èŒ+≤Å Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeæÜ«Ú#flKÀ
Jk n~°… "åºkèx ã¨∂zOK«∞#∞.
q=~°} : ~Ày J#∞=∂xOz# "åºkè`À<Õ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞<åfl_® ÖË^• J#∞q+¨Ü«∞
=Ú#∞, "åºkè n~°…"åºkè J=Ù<åHÍ^• J#∞q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ x~°‚~ÚOK«∞@‰õΩ D â’¡Hõ=Ú
^ÀǨÏ^ŒHÍi JQÆ∞#∞.
J#∞=∂xOz# "åºkè H͉õΩO_® =∞iÜ≥ÚHõ "åºkè JQÆ∞@‰õΩ L^Œ~Ú ã¨∞Î#fl ~åt
kfiã¨fiÉèÏ=~åt J==Öˇ#∞. ÅQÆfl=Ú ã≤ú~°~åtH˜ K≥Ok#^≥·`Õ "≥Ú^Œ@ x~åú~°} KÕã≤#
"åºkèÜ∞Õ HõeÜ æ Ú« #fl"åºkè JQÆ∞#∞. K«O„^Œ∞_»∞ XHõ=„H˜Oz# „QÆÇϨ =Ú`À W^èëŒ êÅ Hõe#æ KÀ
Jk n~°… "åºkè JQÆ∞#∞.
=¸„`« x~À^è•„^ÀQÀ`«ÊuÎ ˆ~˚Ü«∂ Hõ$`« „Ѩâıfl I
J^èŒ Ñ¨$KåÛùÜ«∂ó Ѩӈ~fiã¨áêÎǨx K« qÖ’Hõº K«`«fiiII 54
MOHANPUBLICATIONS.COM
Ü«∞k `Õ+¨µ â◊t Hõg â◊√ÉèíÜ«Ú`« ^Œ$ëœì`«^• â◊ã¨Î"£∞ I
=∞O^À-Ü«∞=∞^èŒ #"Õu „Ѩâıfl ňQflâ◊fi~°~À-^èŒ K«O„^Œ"å II 55
+¨¿+ªâ◊ =Ú^èŒtÖ’ ™êº^Œã¨Îq∞`À "å `«^• =∞O^ŒóII 55 1/2
â’¡HõO 54-55 1/2 : K«O„^Œ∞x =Ú^èŒtÅ XHõ=∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú`À [iy#KÀ
=¸„`« =∂~°æ=Ú J_»∞¤Ñ¨_»∞@KÕ L^ŒƒùqOz# "åºkè JQÆ∞#∞. „Ѩâ◊fl‰õΩ<åÅ∞QÆ∞ ÖËHõ U_»∞
k#=ÚÅ =ÚO^Œ∞ ~°qK«O„^Œ∞Å∞ â◊√Éèí∞Å „ѨÉèÏ==Ú#‰õΩ QÆ∞iJ~Ú#KÀ ~Ày HÀÅ∞
H˘#∞#∞. ÅQÍflkèѨuQÍx ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍx Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥Ok<å ÖËHõ P~°= ~ÚO\˜
JkèѨu`À W^èŒëêÅ HõeæÜ«ÚO_ç<å "åºkè H˘#™êQÆ∞#∞.
q=~°} : q∞ye# Jxfl „QÆǨÏ=ÚÅ HõO>ˇ K«O„^Œ∞_»∞ Juj„Ѷ¨∞ „QÆǨÏ=Ú. HÍ=Ù#
54= â’¡Hõ=∞O^Œe =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú J#∞#k â◊xx =∂„`«"Õ∞ ã¨∂zOK«∞#∞. J~Ú`Õ
H˘O`«=∞Ok "åºMϺ`«Å∞ J\˜ì„QÆǨÏ=Ú ‰õΩ[,QÆ∞~°∞,â◊xÅÖ’ U^ÕxJ==K«∞Û#x ÉèÏqO
Kå~°∞.
=¸„`« |O^èŒ#‰õΩ K≥O^Œ∞ J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒùÅ Ü«∞O^Œ∞, „áÈ¿ãì@∞ „QÆOkè "åº^èŒ∞Å
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’#∂ â◊x„QÆÇϨ =Ú Ü≥ÚHõ¯ ǨÏã¨=Î Ú J=QÆ`O« J=Ù `«∞Ok. HÍ|\˜ì ''K«O„^Œ∞xH˜
W^èŒëêÅ â◊x`À HõÅ∞æ@—— P~°= ~ÚO\˜ „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú "åºkè =¸ÅO =¸„`«|O^èŒ#O
J#@O ¿ÇÏ`«∞|^ŒúO J=Ù `«∞Ok.
54= â’¡HõO JO^Œe Ô~O_»=ÉèÏQÆO : „Ѩâ◊fl `ÕkH˜ <åÅæ= ÖËHõ U_»= =ÚO^Œ∞
k#=Ú ~°q K«O„^Œ∞ʼnõΩ â◊√Éèí ^Œ$+¨µìÅ∞ J#∞#k ѨÓiÎQÍ J=QÆ`«O JQÆ∞@ÖË^Œ∞. HÍh
<å‰õΩ JxÑ≤ã¨∞Î#flk „Ѩâ◊fl `ÕnH˜ QÆÅ =ÚO^Œ∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÆÅ „QÆǨÅ H˘xfl xˆ~Ìt`«
^Œ$+¨µìÅ∞ J<å~ÀQƺO HõeyOK«@O HÍh L^Œ$`«O K≥Ü«∞º@O HÍx Hõeæ =ÙO\Ï~Ú.
*’ºu+¨ q^•º~°∞úÅO^Œ~°∂ D ã≤^•úO`«OÃÑ· „Ѩ=ÚYOQÍ ^Œ$+≤ì ™êiOK«=Åã≤ =ÙOk.
<å J#∞Éè=í O P^è•~°OQÍ <Õ#∞ H˘xfl ™ê^è•~°} Hõ#∞Q˘#∞@ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ K≥Ñʨ \ÏxH˜
~Ú+¨Ñì _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. J<å~ÀQƺ=Ú, "åºkè "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# Jxfl „Ѩâfl◊ Å∞
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 39
=ÚYºOQÍ P~°=~ÚO\˜ ^•fi~å `≥eÜ«∞KÕÜ∞« |_»`å~Ú. J~Ú`Õ H˘O`«=~°‰Ωõ Zxq∞^Œ=
~ÚÅ∞¡ ‰õÄ_® ѨiQÆ}˜OѨ|_» =Åã≤ =ÙO@∞Ok.
45= â’¡Hõ=Ú Ñ¨^Œ= ~ÚÅ∞¡ ~Àyx ã¨∂zOK«∞#x K≥|∞`«∞#flk. ÅQÆfl=Ú, ^•x
JkèѨu, K«O„^Œ∞_»∞ g\˜x |ÅÇ‘Ï#Ѩ~°K«∞ „QÆǨÅ∞ (`å[Hõ ã¨∂„`«=ÚÅ „ѨHÍ~°=Ú
|ÅÇ‘Ï#Ѩ~∞° K«∞@) ~Àyx ã¨∂zOK«∞ „Ѩ=ÚY"≥∞#ÿ qQÍ <Õ#∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞. (~ÀQÆ=Ú#‰õΩ)
QÆ∞i KÕÜ«∞|_ç# â◊s~° JOQÆ=Ú 1. ÅQÍflkèѨu L#fl~åt ã¨∂zOK«∞ â◊s~° JOQÆ=Ú,
ÖËHõ 2. K«O„^Œ∞_»∞ =Ù#fl ~åt ã¨∂zOK«∞ â◊s~° JOQÆ=Ú ÖËHõ 3. Ѩ^Œ=~ÚO\˜ JkèѨu
=Ù#fl ~åt ã¨∂zOK«∞ â◊s~° JOQÆ=Ú HÍx J=Ù`«∞Ok.
P~°=~ÚO\˜Ö’QÆÅ â◊√Éèí∞Å∞ `«fii`«QÆux HÀÅ∞H˘#∞@ ã¨∂zO K«∞#∞. P~°=
~ÚÅ∞¡QÍh ^•x JkèѨuQÍh 8/12 WO_»¡`ÀQÍh "å\˜ JkèѨ`«∞Å`ÀQÍh Uq^èŒ"≥∞ÿ#
Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeæÜ«ÚO_ç<å zÔH·¯# "åºkèQÍ QÆ∞iÎOK«=Åã≤ =ÙOk.
ÅQÆfl=Ú |Å=ÚQÍ =ÙO>Ë "åºkè `å`å¯eHõ"≥∞ÿ#k. ÅQÍflkèѨuH˜, J+¨ì=∂kèѨuH˜
=∞^茺QÆÅ „Ѩu‰õÄÅ"≥∞ÿ# ^Œ$+¨µìÅ∞ =∞~°}=Ú#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. n~°…HÍÅѨ٠"åº^èŒ∞ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ ÅQÍflkèѨu P~°=~ÚO\˜#O^Œ∞, P~°= ~ÚO\˜
JkèѨu ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ =ÙO_»∞@ QÆ∞iÎOѨ|_ç#k. ÅQÍflkèѨu P~°= ~ÚO\˜ JkèѨu`À
~åÉ’=Ù (Éèíq+¨º) ~Ú^èŒëêÅ Hõeæ=ÙO>Ë "åºkè ~Ú^èŒëêÅ Ü≥∂QÆ=Ú `˘ÅyOѨ|_»∞ ã¨=∞
Ü«∞=Ú =~°‰õΩ Ñ‘_çOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu, P~°=~ÚO\˜ JkèѨu Ѩ~°ã¨Ê~° gHõ∆}=ÚÅ∞
HõeÜæ Ú« O_ç<å ÖËHõ HõeÜ æ Ú« O_ç<å ÖËHõ HõÅã≤=Ù<åfl "åºkè #Ü«∞=Ú KÕÜ∞« |_»^∞Œ . ÅQÍflkÑè u¨
‰õΩAx`À HõÅã≤ Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜Ö’ =ÙO_ç<å ÖËHõ ÅQÍflkèѨu Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨ`«∞Å =∞^茺 Ѩ~°ã¨Ê~° gHõ∆#=Ú`À ‰õΩA_»∞ ''ÔQ·~°HõO|∂Å—— (nx<Õ Q“i HõOÉÏÅ
Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞) Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ =ÙO>Ë "åºkè =∞~°}=Ú`À JO`«=Ú HÍ=K«∞Û#∞.
~ÀyH˜ `«# P~ÀQƺ=Ú ZO`« W|ƒOk Hõ~°=ÚQÍ #∞#fl^À `≥Å∞ã¨∞#∞ HÍ=Ù#
J`«x P~ÀQƺ=Ú f„="≥∞#ÿ ^• HÍ^• J#∞ q+¨Ü∞« OÖ’#∞, J`«#∞ ZѨC_»∞ HÀÅ∞‰õΩO\Ï_»∞
J#∞ q+¨Ü«∞=Ú#∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú@ J`«xH˜ ¿ã= K≥Ü«∞º@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
qq^èŒ ~Úà◊√§ qq^èŒ JOQÆ=ÚÅ#∞, JHõ¯_» HõÅQÆÉ’=Ù "åº^èŒ∞Å#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú.
q=~°=ÚÅÔH· =∂ ѨÙãÎ̈Hõ=Ú ''Ç≤ÏO^Œ∂ „Ñ≤_çHì̃"£ Z„™êìÅr—— #O^Œe ''"≥∞_çHõÖò Z„™êìÅr——
J#∞ J^蕺ܫ∞=Ú#∞ J#fiÜ«∞=Ú KÕã∞¨ H˘# =K«∞Û#∞. `«H} ∆õ J#fi~ÚOѨ٠H˘~°‰Ωõ WO_»∞,¡
HÍ~°Hõ`«fi=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞ q=~°=ÚÅ∞ D kQÆ∞= hÜ«∞|_ç#q.
1=~ÚÅ∞¡ `«Å, "≥∞^Œ_∞» , #~°=ÚÅ Hˆ O„^Œ=ÚÅ∞† ~Ô O_»= ~ÚÅ∞¡, =ÚY=Ú, Q˘O`«∞,
"≥∞_», J#fl"åÇ≤ÏHõ† =¸_»= ~ÚÅ∞¡ Éè∞í [=ÚÅ∞, "≥∂KÕ`∞« Å∞, =Hõã∆ Å÷¨ =Ú, TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞,
#~°=ÚÅ∞† <åÅæ= ~ÚÅ∞¡-=Hõ∆=ÚÅ∞, L^Œ~°=Ú, J~Ú^Œ= ~ÚÅ∞¡† "≥#∞HõÉèÏQÆ=Ú,
QÆ∞O_≥, HÍÖËÜ∞« =Ú, ~°H=Îõ Ú, P~°=~ÚÅ∞¡, „¿ÑQÆ∞Å∞, #_»=Ú (Hõ\„˜ Ѩ^âÕ =◊ Ú), JO„`«=ÚÅ∞,
HÍÖËÜ«∞=Ú† U_»= ~ÚÅ∞¡ =¸„`«Ñ≤O_»=ÚÅ∞† Zxq∞^Œ= ~ÚÅ∞¡ QÆ∞^Œ=Ú† =∞~å‡OQÆ
=ÚÅ∞, "≥#∞flÑÓ¨ ã¨, qã¨~H˚° Í=Ü«∞==ÚÅ∞, =¸„`åâ◊Ü∞« =Ú† `˘q∞‡^Œ= ~ÚÅ∞¡ ^è=Œ ∞#∞Å∞,
ã≤~Å° ∞ HõÅ ~°H„Îõ Ѩã~¨ #° qÉèÏQÆ=Ú, `˘_»Å∞, Ñ≤éÅ] ∞, Ѩ^=Œ ~ÚÅ∞¡† "≥∂HÍà◊√§, Z=ÚHõÅ∞,
HõO_»~=° ÚÅ∞† Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚÅ∞¡, pÅ=∞O_»Å=Ú, TÑ≤i† Ѩ<fl≥ O_»= ~ÚÅ∞¡, áê^Œ=ÚÅ∞,
â’+¨ "åÇ≤ÏHõ, Hõà◊√§.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
40 „Ѩâ◊fl `«O„`«
â◊s~° J=Ü«∞==ÚÅ qÉèÏQÆ=ÚÖ’ qq^èŒ ~°K«~Ú`«Å =∞^茺 H˘OK«=Ú `Õ_®Å∞
QÆÅ=Ù. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ "Õ∞=Ú HõO_»‰¡ Ωõ ~Ô O_»= ~ÚÅ∞¡ Ѩ<fl≥ O_»= Wà◊§‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOz<å=Ú.
„Ѩã≤kú K≥Ok# „áêp# „QÆO^èŒ=Ú „H˜+‘‚Ü«∞=Ú s`åº P~°= ~ÚÅ∞¡ =∞iÜ«Ú
Zxq∞^Œ= ~ÚO_»¡ Ü«∞O^Œ∞ áêѨÙÅ∞=Ù<åfl ÖËHõ áêѨÙÅ∞ "å\˜x gH˜∆Oz<å ~Ày `«#
~ÀQÆ=Ú #∞O_ç q=Ú‰õΩ_Î ∞» HÍ*ÏÅ_»∞. áêѨÙÅ∞ â◊√Éè∞í Å∞ ‰õÄ_® D WO_»‰¡ Ωõ ã¨O|O^è=Œ Ú
HõeyÜ«ÚO>Ë HÀÅ∞H˘#∞@ =∞O^ŒHÀ_çQÍ#∂, PÅ㨺=ÚQÍ#∂ [~°∞QÆ∞#∞. ÅQÍflkèѨu
HÀ}=Ú #O^Œ∞O_»QÍ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜x â◊√Éè∞í _»∞ gH˜O∆ z#KÀ zH˜`û« J#O`« ~°=Ú~Ày
HÀÅ∞H˘#∞#∞. `˘q∞‡^Œ= WO\˜#O^Œ∞ áêÑ≤ =Ù#flKÀ HÀÅ∞H˘#∞@ [~°∞QÆ^Œ∞. P~°∞,
Zxq∞k WO_»¡Ö’ â◊√Éèí∞Å∞ =ÙO_ç<å ÖËHõ P ~ÚO_»¡#∞ â◊√Éèí∞Å∞ K«∂z<å Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜
"åºkè LO_»^Œ∞.
â◊√„Hõ |∞^èŒ ''~Ày HÀÅ∞H˘#∞<å ?—— J#flk „Ѩâfl◊ . ÅQÍflkÑè u¨
23 16 Ѩ<fl≥ O_»= ~ÚO\˜Ö’ "åºkèx ã¨∂zOK«∞ P~°= ~ÚO\˜
`Õ.21-7-1961 ~°q JkèѨu =∂~°‰õΩ_≥·# U_»= ~ÚO\˜ JkèѨuÜ«∞QÆ∞
L^ŒÜ«∞O 8-23 6 â◊x`À#∂ =∞iÜ«Ú =∞~°}=Ú ã¨∂zOK«∞ Zxq∞^Œ=
xIIʼnõΩ I.S.T.
QÆ∞~°∞10 ɡOQÆ∞à◊¥~°∞Ö’ ÅQÆflO10 ~ÚO\˜ Jkè Ñ ¨ u Ü« ∞ QÆ ∞ QÆ ∞ ~° ∞ x`À#∞, ''D㨠~ ° Ñ ¶ ¨
MOHANPUBLICATIONS.COM
â◊x4-30 ‰õΩ[21 Ü≥∂QÆ=Ú—— (nx<Õ ¿ÇÏã¨~åѶ¨ ÖËHõ =¸ã¨iÑ¶ó¨ —— Ü≥∂QÆ=Ú
K«O„^Œ Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.) D áêѨ`«fi=Ú P~°= ~ÚO\˜
8 #O^Œ∞ Hõeæ#k. HÍÖËÜ«∞=Ú f„==ÚQÍ QÆ∞iKÕÜ«∞
|_ç#k. ~Ày =¸„`«=∂~°æ=Ú |OkèOѨ|_ç #k. J`«_»∞ (~Ày) „|`«Hõ*ÏÅ_»∞ Jx
*’㨺=Ú K≥ѨÊ|_ç#k. ~ÀyH˜ â◊G zH˜`«û [iy#k. P `«Hõ∆}"Õ∞ J`«#∞ =∞~°}˜OK«∞@
[iyOk.
Ü«∞[=∂x - L^ÀºQÆ∞Å ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞
Dâß-<Àº =∞=∞ Éèíq`å #"Õu ňQflâ◊fiÜ«∞k ˆHO„^Õ II 56
<À Éèí=u =Ú^èŒtÅO +¨ëêìO`«º ѨuÉèϺO `«^•<å#ºóI
=„H© "å <Õº# ã¨=∞O ÅQÆflѨuó ã¨Ç¨Ï[ #= =∞#O¿ãú#II 57
‰õΩ~°∞`Õ Ü«∞n`åúâßÅO `«^•º#<å-^èÀ Éèí"Õ„`«Ê+¨µìóI
ÅQÆfl Ѩ`Ò ˆHO„^Œ¿ãú iѨ٠^Œ$ëêì º ‰õÄ~° gHõ∆`Õ Ñ¨Ù}˺ II 58
~°q~°t‡QÆ`Õ-^èŒ Éèí"Õ^•º= r˚=O K« <å#ºÑ¨uóII 58 1/2
â’¡HõO 56 #∞O_ç 58 1/2 : ''<Õ#∞ ~ÚOH˘Hõ Ü«∞[=∂xH˜ ¿ã= KÕÜ«Ú^Œ∞<å ?''
J#fl „Ѩâ◊fl D q^èŒ=ÚQÍ ã¨=∂^è•#=Ú Hõeæ =ÙO@∞Ok. ÅQÍflkèѨu ˆHO„^Œ=Ú
#O^Œ∞O_»QÍ P~°∞ Ѩ<fl≥ O_»∞ JkèÑ`¨ ∞« Å`À =Ú^è+Œ Å≤ ÖˉΩõ O_® Ü«Ú#flKÀ L^ÀºQÆ =∂~°∞Ê
=ÙO_»^Œ∞. ÅQÍflkèѨu =„H˜Oz Ü«ÚO_»QÍ =¸_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞QÍh, `˘q∞‡^Œ=
~ÚO\˜ #O^Œ∞QÍh=Ù#fl „QÆÇϨ =Ú`À W^èëŒ êÅ#∞ Hõeæ =Ù#flKÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ H˘`«Î Ü«∞[=∂x
=^ŒÌ‰õΩ =∂~°∞#∞. ÅQÍflkèѨu XHõ ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»QÍ áêÑ≤KÕ „Ѩu‰õÄÅ=ÚQÍ
gH˜O∆ Ѩ|_ç Ü«ÚO_ç ѨÙ}º™êǨÏO Jã¨OÎ QÆ`fi« =Ú K≥OkÜ«Ú#flKÀ Ѩ$K«Û‰õΩx rq`åO`«=Ú
=~°‰õΩ#∞ Ü«∞[=∂x =∂~°∞Ê =ÙO_»É’^Œ∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 41
q=~°} : ÃÑ· â’¡H=õ ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ Ü«∞[=∂x =∂~°∞Ê^ŒÅ QÆ∞iOz *’㨺=Ú K≥ÑC¨ @‰õΩ
ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞ DÜ«∞|_ç#q. Ü«∞[=∂x¿ã=‰õΩ_»∞ ã¨O|O^è=Œ ÚÅ∞ DP^è∞Œ xHõ HÍÅ=Ú
#‰õΩ ÉÏQÆ∞QÍ =iÎÅ¡=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë ~ÚѨC_»∞ ¿ã=‰õΩ_»∞ `«# ǨωõΩ¯Å∞ ã≤÷~°=ÚQÍ K≥Ñ≤Ê
x~°O‰õΩâ◊ q^è•#=ÚÅ∞QÍ J=∞Å∞ Ѩ~°∞K«QÆÅ∞æ`«∞<åfl_»∞. ''L^ÀºQÆ=∂~°∞Ê =ÙO_»∞<å?——
=O\˜ „Ѩâ◊fl#∞ ÃÑ·# `≥eÊ# â’¡Hõ=ÚÅ „áêuѨkHõQÍ ["å|∞ K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
D „H˜Ok `≥eÜ«∞KÕÜ«∞|_ç# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ =Å# =ºH˜Î `«# L^ÀºQÆ =∂~°∞Êá⁄O
^Œ∞@. J#QÍ H˘`«Î Ü«∞[=∂x ÖËHõ ã¨Oã¨ú Ü«∞O^Œ∞ L^ÀºQÆ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@ HõeÜ æ Ú« O_»∞#∞.
1.ÅQÍflkèѨu 1,4,7,10 ~ÚO_»¡ Ü«∞O^Œ∞O_»QÍ 6/12 JkèѨ`«∞Å`À W^èŒëêÅ#∞ Hõeæ
Ü«ÚO_»=Öˇ#∞.
2. ÅQÍflkÑè u¨ 1,4,7,10 ~ÚO_»¡ Ü«∞O^Œ∞O_»QÍ „Ѩu‰õÄÅ=ÚQÍ áêÑ≤KÕ gH˜O∆ Ѩ|_ç
(90 _ç„wÅ∞ ÖËHõ 180 _ç„wÅ ^Œ∂~°=ÚÖ’ #∞O_»∞@) Ü«ÚO_»QÍ Ñ¨Ù}º™êǨÏ=Ú
Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥O^Œ∞@.
ÅQÍflkèѨu =„H˜Oz Ü«ÚO_ç 3/9 JkèѨu`À W^èŒëêÅ Hõeæ=Ù#flKÀ L^ÀºQÆ=Ú
#O^Œ∞ =∂~°∞Ê *’㨺=Ú K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
`å[Hõ ~°K~« Ú`«Å (Jaè„áêÜ«∞=Ú) „ѨHÍ~°=Ú =¸_»∞, `˘q∞‡k WO_»∞¡ =∂~°∞Ê#∞
JO>Ë =Ù^ÀºQÆ=ÚÖ’ =∂~°∞Ê, ã¨úÅ=∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅQÆ∞ =∂~°∞ÊÅ#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
JÜ«∞g∞â’ Éèí„^ÀÜÕ∞ Ѩ$KåÛùÜ«∂O ÅQÆflѨ㨺 HõO|∂ÖË II 59
™êfig∞ 㨠U= Éèí"Àº ^Œ∂º<Õâ◊ K« â◊√Éè’ <Õºâ◊óI
QÆ$Ç¨Ï Éèí∂q∞ ™êú<å <åO ÅQÆflѨâıfl ѨÙ~ÀHõÎ U= qkèó I
ã¨=∞yfiKå~°º "åK«ºO â◊√Éèí=∞â◊√ÉèíO Ѩ$K«Ûù`«ó ã¨fikèÜ«∂II 601/2
â’¡HõO 59 #∞O_ç 60 1/2 : ''„Ѩã¨∞Î`« Ü«∞[=∂x „H˜O^Œ <åã¨fi„ѨÜ≥∂[#=Ú#‰õΩ
Éèí„^Œ`« HõÅ∞æ<å?'' J#∞„Ѩâ◊fl‰õΩ Dq^èŒ=ÚQÍ ã¨=∂^è•#=Ú =ÙO_»∞#∞. ÅQÍflkèѨuH˜
K«O„^Œ∞x`À HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõe#æ KÀ JѨC_»∞ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ `«# ã¨fi„ѨÜ∂≥ [#=ÚÅ#∞
„Ѩã∞¨ `Î « Ü«∞[=∂x ^ŒQ~æÆ ° Éè„í ^Œ``« À HõeÜ
æ Ú« O_»_∞» #∞. U_»=~ÚO\˜ JkèÑu¨ H˜, K«O„^Œ∞xH˜
=∞^茺 HõO|∂ÅÜ≥∂QÆ=Ú Hõeæ#KÀ H˘`«ÎÜ«∞[=∂xx ¿ãqOK«∞@ „âıÜ«∞㨯~° =∞QÆ∞#∞.
W^Õq^è•#=ÚÖ’ Éè∂í =ÚʼnõΩ,WO_»‰¡ Ωõ ,ÉÏ_»∞QÆ∞ʼnõΩ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜H㘠O¨ |OkèOK«∞ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ
J#∞‰õÄÅ, „Ѩu‰õÄŠѨiã≤÷`«∞Å#∞ JOK«<å "Õã¨∞‰õΩO@∂ ã¨=∂^è•#=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
Éèí$`«º K«`«∞ëêÊ^Œ ÖÏÉèí „Ñ¨âıfl ňQflâ◊ j`« QÆ∂+¨¿+ª I
+¨¿+ªâ◊ =Ú^èŒt`Ò"å ňQfl +¨¿+ªâ◊fi~À-^èŒ`«ÖÏ¡ÉèíóII 61
â’¡HOõ 61: ''¿ã=‰õΩÅ#∞QÍh QÀ=ÙÅ#∞ QÍh =ºH˜Î HõeÜ æ Ú« O_»∞<å—— =O\˜ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ
ã¨=∂^è•#=Ú D q^è=Œ ÚQÍ =ÙO_»∞#∞. ÅQÍflkÑè u¨ =∞iÜ«Ú K«O„^Œ∞_»∞ P~°= ~ÚO\˜Ö’
=ÙO_ç<å, ÖËHõ ÅQÍflkèѨu P~°= ~ÚO\˜ JkèѨu W^èŒëêÅ#∞ HõeæÜ«ÚO_ç<å ÖËHõ P~°=
WO\˜ JkèÑu¨ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç<å Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ ¿ã=‰õΩÅ#∞, QÀ=ÙÅ#∞ HõeÜ æ Ú« O_»∞#∞.
U_»= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
„ã‘ÎÖÏÉèí㨺 „Ѩâıfl 㨇~åkè¿Ñ ÅQÆfl¿Ñ# â◊t<å "å II 62
Hõ$`« =Ú^èŒtÖË Ü«Ú=`åº JÜ«∂z`ÒÜ«∂ Éèí"ÕÖÏ¡ÉèíóI
Ü«∞k ňQfláÈ q^èŒ∞~åfi^Œ∂º<Õ `«^•ºz`åO „ã≤ÎÜ«∞O ÅÉèí`ÕII 63
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
42 „Ѩâ◊fl `«O„`«
â’¡HõO 62, 63 : q"åǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz „Ѩâ◊fl q+¨Ü«∞OÖ’ U_»= ~ÚO\˜
JkèѨu ÅQÍflkèѨu`ÀQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞x`À QÍh W^èŒëêÅ#∞ HõeæÜ«Ú#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞
`å#∞ "≥^ŒHõ‰õΩO_®<Õ =^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^Œ∞#∞. ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh U_»=
WO\˜Ö’ =Ù#flKÀ „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕã≤# J#O`«~°=Ú =^èŒ∞=Ù ÅaèOK«∞#∞.
ňQflâß#∂‡ã¨i¿Ñ¶ K«„^Œº ã¨ÎѨ =Ú^èŒtÖË ã¨fiÜ«∞OÖÏÉèíóI
ÜÕ∞# ã¨=∞O`«∞ =∞^èŒ∞tÅã¨Î„`« q#¿+ì K« áêѨܫÚ`« ^Œ$¿+ìII 64
xHõ\ © Éèí∂Ü«∞ `«^• H˜Å q#â◊ºu „ã‘ÎQÆ`«O HÍ~°º"£∞ I
áêáȺ- „`« ~°O„^èŒ<å^èÕ „ã‘Î*Ï`Õ ˆ~= qѶ¨∞@`Õ HÍ~°º"£∞ II 65
ã¨Ç¨Ï[Ѩ`Ò „ÉèÏ`«$Éèíº ã¨∞Έ~ºâ’ Ñ≤`«$`« U= <å<ÕºÉèíºóI
™œ=∞º Hõ$`«Ü«Úu ^Œ$Q̓ùºO ѨÓ~ÀfiHõÎ ™ê÷#`«ó â◊√ÉèíO"åK«º"£∞II66
â’¡HõO 64,65 : ÅQÍflkèѨu K«O„^Œ∞x`À =¸ã¨iѶ¨ó HõeæÜ«ÚO_ç<å ÖËHõ U_»=
~ÚO\˜ JkèÑu¨ `À W^èëŒ êÅ#∞ HõeÜ æ Ú« O_ç<å Z\˜„ì ѨÜ∞« `«fl=Ú ÖËH<õ Õ Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ _»∞ =^è∞Œ =Ù#∞
á⁄O^Œ∞#∞. W^èŒëêÅHõeæ# „QÆǨÏ=Ú Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥Ok<å ÖËHõ áêѨ ã¨O|O^èŒ=ÚKÕ
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç<å Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^Œ∞@Ö’ Hõ$`å~°∞ú_»∞ HÍ*ÏÅ_»∞. Zxq∞^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨu áêÑ≤ J~Ú`Õ =^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^Œ∞@ J#∞^èպܫ∞=Ú <≥~°"Õ~°^Œ∞. 3 ÖËHõ
MOHANPUBLICATIONS.COM
4~ÚO_»¡ JkèѨu áêÑ≤J~Ú`Õ J\˜ì JѨ[Ü«∞=Ú (=^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^ŒÖËHõ áÈ=Ù@)
„Hõ=∞=ÚQÍ J#fl^=Œ ڇŠ=Å#, `«O„_ç=Å# HõÅ∞æ#∞. K«„Hõ=Ú #O^Œ∞ J\˜ì ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞
â◊√Éèí∞Å =Å# Hõeæ`Õ „Hõ=∞=ÚQÍ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# "åi =Å¡<Õ ^èպܫ∞O <≥~°"Õ~°∞`«∞Ok.
q=~°} : ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# J~Ú^Œ∞ â’¡Hõ=ÚÅÖ’ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^Œ∞@Ö’
HõÅ∞æ [Ü«∂Ѩ[Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞ Ѩ~°K«|_çÜ«Ú#flq.
ÅQÍflkÑè u¨ QÍx K«O„^Œ∞_»∞QÍx U_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ `À W^èëŒ êÅ#∞ HõeyÜ«Ú<åfl,
ÖËHõ ÅQÍflkèѨu K«O„^Œ∞x`À =¸ã¨iѶ¨ó HõeyÜ«Ú<åfl Ѩ$K«Ûù ‰õΩ_»∞ `«# „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞q∞
Ü«Ú#∞ ÖˉõΩO_»QÆ<Õ =^èŒ∞=Ù#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
ÅQÍflkÑè u¨ QÍh K«O„^Œ∞_»∞QÍh K«O„^Œ∞_»∞QÍh U_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞#flKÀ =^è∞Œ =Ù#∞
á⁄O^Œ∞@‰õΩ J`«#∞ KÕÜ«Ú „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ Ѷ¨eO K«∞#∞. ÅQÍflkèѨu U_» =~ÚO\˜
JkèѨu`À W^èŒëêÅ HõeæÜ«ÚO_»QÍ U_»=~ÚO\˜ JkèѨu Jã¨ÎOQÆ`«fi K≥OkQÍh ÖËHõ
áêѨÙÅ`À ‰õÄ_ç Ü«ÚO_ç<å Ѩ$K«Û‰õΩ#‰õΩ JѨ[Ü«∞=Ú Z^Œ∞~°QÆ∞#∞. Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨu áêÑ≤ J~Ú<å ‰õÄ_® W^Õ q^èŒ=ÚQÍ JѨ[Ü«∞=Ú HõÅ∞æ#∞. J\˜ì JѨ[Ü«∞=Ú
=¸_»= WO\˜ JkèѨu áêÑ≤ J~Ú#KÀ J#fl^Œ=ڇŠ=Å# <åÅæ=~ÚO\˜ JkèѨu
áêÑ≤ J~Ú#KÀ `«O„_ç =Å# HõÅ∞æ#∞. J^Õ JkèѨu áêÑ≤ H͉õΩO_® â◊√Éèí∞_≥·#KÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =^èŒ∞=Ù#∞ QÆ∞iÎOK«∞@Ö’ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«∞_»QÆ∞#∞.
=¸ã¨iѶ¨, W^èŒëêÅ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ <å ѨÙã¨ÎHõ=Ú ''"å~°¬ =Öò—— #O^Œ∞
ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ q=iOK«|_ç#q. D ѨÙã¨ÎHõ=Ú z=i J^蕺 Ü«∞=ÚÖ’ ‰õÄ_®
ã¨OH˜Ñ∆ =Ψ ÚQÍ q=iOK«|_ç#q. 66= â’¡H=õ Ús`åº <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ `«O„_çx ã¨∂zã¨∞#Î flk.
HÍh =∂ Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°=Ú `˘q∞‡^Œ= ~ÚÅ∞¡ (`«O„_çH˜) ѨiQÆ}˜OѨ=Åã≤ =ÙOk.
„Ñ‘u ™êú# „Ѩâıfl 㨇~°Ñ¨u ňQflâ◊ =Ú^èŒtÖË ¿ãflǨÏóI
~°≠Hõ@Hõ ^Œ$âß ~°≠Hõ@Hõó â◊t HõO|∂ÖË `«∞™ê Ñ≤â◊√ÉèÏII 67
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 43
â’¡HõO 67 : „¿Ñ=∞ =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊fl q+¨Ü«∞OÖ’ ÅQÍflkèѨu
U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^èŒtÅ#∞ Hõeæ=ÙO>Ë ¿ãflǨÏ=Ú =∞iÜ«Ú „¿Ñ=∞ HõÅ∞QÆ∞#x
K≥Ñʨ =Öˇ#∞. D ~Ú^Œ~Ì ∞° JkèÑ`¨ ∞« Å∞ Ѩ~㰠ʨ ~° „Ѩu‰õÄÅ ^Œ$+¨µÅì ∞ Hõey=ÙO>Ë ^ŒOѨ`∞« Å∞
ZѨC_»∂ `«Q=Æ ÙÖÏ_»∞ H˘#∞ K«∞O^Œ∞~°∞. ÃÑ#· `≥eÊ# U XHõ¯ JkèÑu¨ J~Ú<å K«O„^Œ∞x`À
HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ=Ù#flKÀ =^èŒ∞=٠㨄`«Ê=~°Î#=Ú HõÅk JQÆ∞#∞.
Ü«∞k =∞O^À ňQflâ◊ó ˆHO„^Õ K« ™êº`«Î^• |b Ѩ$ëêì I
J¿ãÎâ◊fiˆ~ K« =∞O^Õ ˆHO„^Õ „Ѩu"åk <À-ã≤Î |Å"£∞ II 68
â’¡HõO 68 : â◊x ˆHO„^Œ=ÚÖ’ #∞O_»QÍ ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ U_»= ~ÚO\˜
JkèѨuQÍh J~Ú#KÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ QÍh ÖËHõ =^èŒ∞=ÙQÍh ÃÑ· K≥~Úº HõeæÜ«ÚO_»∞#∞.
LÉèíÜ≥∂ ˆ~Hõ ã≤÷`« Ü≥∂~å˚`«"åº~°≠Hõ@OHõ `«Ü≥∂ó „Ñ‘uóI
ã¨∂ˆ~º # â◊√ÉèíO q|ÖË #~°ã¨º â◊√„ˆH „ã≤ÎÜ≥∂ ^ŒfiÜ≥∂iÌfi`«Ü«∞øII 69
â’¡HOõ 69 : ~Ô O_»∞ „QÆÇϨ =ÚÅ∂ XˆH~åtÖ’ =Ù#flKÀ ^ŒOѨ`∞« Å∞ `«Q=Æ ÙÖÏ_»∞‰õΩ<åfl
ã¨~°∞̉õΩáÈ=Ù^Œ∞~°x ÉèÏqOK«=Öˇ#∞.~°qQÍh ÖËHõ â◊√„‰õΩ_»∞ QÍh ÖËHõ ~°q â◊√„‰õΩÅ∞ W^ŒÌ~°∂
QÍh |ÅÇ‘Ï#∞Öˇ#· KÀ =^è∞Œ =ÙQÍh ÖËHõ =~°∞_»∞ QÍx ÖËHõ ^ŒOѨ`∞« e^Œ~Ì ‰° Äõ QÍh ã¨O`À+¨O
=ÙO_»_»∞.
q=~°} : 67 #∞O_ç 69 =~°‰õΩ QÆÅ â’¡Hõ=ÚÅÖ’ DÜ«∞|_ç# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞
q~À^è=Œ Ú#‰õΩ, HõÅã≤=ÙO_»∞@‰õΩ, ¿ãflÇϨ =Ú#‰õΩ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜H˜ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ
ã¨=∂^è•# q∞K«∞Û@‰õΩ ÉÏQÆ∞QÍ LѨ Ü≥∂yOѨ=K«∞Û#∞. "åkx, Ѷ~≤ åºk ÖËHõ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _çx
ÅQÆfl=Ú ã¨∂zOK«∞ K«∞O_»QÍ U_»= ~ÚÅ∞¡ „Ѩu"åkx ÖËHõ ÉèÏQÆ™êfiq∞x ÖËHõ q~Àkèx
ã¨∂zOK«∞#∞.
67= â’¡Hõ=Ú Ñ¨~°ã¨Ê~° â◊`«$`«fi=Ú#∞ ã¨iѨÙK«∞Û@QÍh ÖËHõ H˘#™êyO K«∞@
QÍh *’㨺=Ú K≥ѨC@‰õΩ qxÜ≥∂yOK« =K«∞Û#∞. 68= â’¡Hõ=Ú "åk „Ѩu"å^Œ∞ÅÖ’
Z=ik ÃÑ· KÕ~Ú JQÆ∞<À *’㨺=Ú K≥ѨC@‰õΩ LѨÜ≥∂yOѨ=K«∞Û#∞.
Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ XHõ "å[º=Ú QÔ Å∞= =Öˇ##flKÀ U_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ `«# ~ÚO\˜Ö’
|ÅÇ‘Ï#=ÚQÍ #∞O_»=Öˇ#∞. =∞iÜ«Ú ÅQÍflkèѨu â◊√Éèí„Ѩ^Œ "≥∞ÿ# ã≤÷ux á⁄Ok |Å=Ú
HõeæÜ«ÚO_»=Öˇ#∞.
=∞=∞ QÆ$Ç≤Ï}© ~°∞ëêìѨو~+¨ºu <À"å-^èŒ Éèí∂=∞^茺ó ã¨÷~°"Ò I
Éèí∂ѨiQÆ`Õ K« â◊„ˆH <≥·u ѨÙ#~°fi„H˜`Õ M˺u II 70
ã¨∂~åºxfl~°æ`« â◊√„ˆH =„ˆH-Ñ≤ ã¨ÜÕ∞u Kå#º^è•~°∞ëêì I
H©∆}ËO^Ò |Ǩïk=Ãã·ó ѨÓ~°‚q^èÒ K«^Œ„`«=ÚÃÑ·u II 71
â’¡HõO 70-71 : ''HÀѨ=ÚQÍ#∞#fl <å ÉèÏ~°º ~ÚO\˜H˜ uiy =K«∞Û<å?—— J#∞
„Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_ç`Õ ã¨=∂^è•#=Ú Dq^è=Œ ÚQÍ #∞O_» =Öˇ#∞. ~°q 1-2-3Å Ü«∞O^Œ∞O_»QÍ
â◊√„‰õΩ_»∞ 5,6,7,ÅÖ’ #∞#flKÀ P"≥∞ uiy~å^Œ∞ Jx K≥ѨÊ=Öˇ#∞. â◊√„‰õΩ_»∞ =„H˜Oz
Ü«Ú#fl#∂, ÖËHõ Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥Ok##∂ ÉèÏ~°º uiy =K«∞Û#∞. â◊√„‰õΩ_»∞ Ü«ÚO_»Hõ
áÈ~Ú##∂, ÖËHõ Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥O^ŒHõ áÈ~Ú##∂ ÉèÏ~°º uiy~å^Œ∞. K«O„^Œ∞_»∞
H©∆#^Œâ◊Ö’ #∞#fl P"≥∞ H˘O`« PÅ㨺=ÚQÍ =K«∞Û#∞. =$kú K«O„^Œ∞_≥·#KÀ P"≥∞ `«fi~°QÍ
=K«∞Û#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
44 „Ѩâ◊fl `«O„`«
q=~°} : ^ŒOѨ`«∞Å∞ HõÅǨÏ=∂_»QÍ ÉèÏ~°º Éèí~°Î#∞ q_çz "≥o§áÈ=Ù#∞. Éèí~°Î
(Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞) P"≥∞ uiy =K«∞Û<À ÖË^À `≥Å∞ã¨∞HÀQÀ~°∞#∞. ~°q <åÅæ= ~ÚO\˜Hõ<åfl
=ÚO^Œ∞ ~ÚO_»¡Ö’ #∞O_»QÍ â◊√„‰õΩ_»∞ 5-6-7 ~ÚO_»¡Ö’ #∞O_»∞@, ÖËHõ â◊√„‰õΩ_»∞
=„H˜Oz<å ÖËHõ Jã¨OÎ QÆ`fi« =Ú K≥Ok<å P"≥∞ uiy =K«∞Û#∞. K«O„^Œ∞_»∞ H©} ∆ O˜ K«∞K«∞#flKÀ
H˘O`«HÍÅ=Ú `«~åfi`« uiy=K«∞Û#∞. ÖË^• K«O„^Œ∞_»∞ =$kú K«O„^Œ∞_≥·#KÀ P"≥∞ `«fi~°QÍ
uiy =K«∞Û#∞.
<å J#∞Éèí=OÖ’ QÆ=∞xOz# D „H˜Ok q+¨Ü«∂Å∞ áê~î°‰õΩʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ
=∞QÆ∞\H˘~°‰õΩ Wã¨∞Î<åfl#∞. „Ѩâ◊fl "Õã≤#k Éèí~°Î J~Ú# ÖËHõ ÉèÏ~°º J~Ú<å 1= ~ÚÅ∞¡
Ѩ$K«Ûù‰õΩx („Ѩâ◊fl"Õã≤# "åix), U_»= ~ÚÅ∞¡ ÉèÏQÆ™êfiq∞x ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu
U_»=~ÚO\˜ JkèÑ`¨ ∞« Å∞ Ѩ~㰠ʨ ~°=Ú J#∞‰õÄÅ ^Œ$+¨µÅì ∞ Hõe=æ ÙO_ç<å, ÃÑO_ç¡ KÕã∞¨ ‰õΩx
„Ѩâ◊fl ã¨=∞Ü«∞=Ú #‰õΩ q_çq_çQÍ „|`«∞‰õΩ`«∞#fl ^ŒOѨ`«∞Å∞ uiy HõÅã≤ rq™êÎ~°x
=∞#O ã¨∞ÅÉèíOQÍ *’㨺O K≥ѨÊ=K«∞Û#∞. ÅQÍflkèѨu, U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu W^ŒÌ~°∂
=„H˜Oz Ü«Ú#flKÀ ѨÙ#Oó HõÅ~ÚHõ ã¨∂zOK«=Ù. ^•xH˜ |^Œ∞Å∞ XHõ „QÆǨÏ=Ú =„H˜Oz
Ü«Ú#flKÀ J\˜ì „QÆǨÏ=Ú ã¨∂zOK«∞=ºH˜Î ѨÙ#ó HõÅ~ÚHõ‰õΩ x~åHõiOK«∞#∞. J~Ú`Õ
„QÆǨÏ=ÚÅ =∞^茺 J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#^Œ$+≤ì =Ù#fl@¡~Ú`Õ "åi^ŒÌ~°∂ ^ŒQÆæ~°QÍ =™êÎ~°∞.
MOHANPUBLICATIONS.COM
ÃÑ·# `≥eÊ# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ`À ''q_®‰õΩÅ∞——‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ ‰õÄ_®
ã¨=∂^è•#=Ú K≥Ñʨ =K«∞Û#∞. ÅQÍflkÑè u¨ U_»= ~ÚO\˜ JkèÑ`¨ ∞« Å =∞^躌 ™ê#∞‰õÄÅ=Ú
HÍx K≥_»∞ ^Œ$+≤ì=ÙO_ç "å~°∞ ~åǨï ÖËHõ ‰õΩ[Å∞KÕ ÉÏkèOѨ|_ç#KÀ Jk [~°QÆÉ’=Ù
q_®‰õΩÅ#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. P Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú =ºuiHõÎ ^Œ$+≤ì Hõeæ=Ù<åfl
QÆ∞~°∞_»∞ ÖËHõ â◊√„‰õΩx`À HõÅã≤=ÙO>Ë q_çáÈ"åÅ#∞‰õΩ#flHÀiHõ =∞~°Å ~årѨ_»∞@#∞
HÀiHõQÍ =∂~°∞`«∞Ok. ÅQÍflkèѨu ‰õΩAxKÕ QÍh ~åǨï=ÙKÕ QÍh ÉÏkèOѨ|_ç`Õ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ q_®‰õΩÅ∞ HÀ~°∞H˘#∞#∞. J^Õ ã¨Ñ¨Î=∂kèѨu (áêѨÙÅKÕ) ÉÏkèOѨ |_ç`Õ
rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞ q_®‰õΩÅÔH· „Ѩܫ∞uflOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu =„H˜Oz Ü«ÚO_ç<å QÆ∞~°∞
â◊√„‰õΩÅÖ’ Z=iKÕ<#·≥ gH˜O∆ Ѩ|_ç`Õ K«@|ì ^Œ"Ì ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞ #_»∞ã¨∞<Î åfl ^ŒOѨ`∞« Å∞ q_®‰õΩÅ
Jaè„áêÜ«∞=Ú q~°q∞OK«∞ ‰õΩO\Ï~°∞.
Uëê ‰õΩ=∂iHÍ H˜Å x~ÀÌëê H˜#fl"Õu Ѩ$KåÛùÜ«∂"£∞ I
ňQfl ã≤÷ˆ~ ã≤÷~°ˆ~Hõ∆ ÅQÆfl Ѩ â◊t<Àâ◊Û x~ÀÌëê II 72
â’¡HõO 72 : ''=^èŒ∞=Ù `«# jÅ=Ú ã¨fiK«Ûù`« Hõey=ÙO^•?——J#∞ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞|_ç`Õ
ÅQÆfl=Ú ã≤÷~°~åt JQÆ∞K«∂ ÅQÍflkèѨu, K«O„^Œ∞_»∞Ö’ W~°∞=Ù~°∞ ‰õÄ_® ã≤÷~°~åâ◊√ÅO^Õ
=Ù#flKÀ P"≥∞ jÅ=Ú ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#^Œx K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
K«~°~åtQÆ`≥· ˆ~`≥·iÜ«∞O ‰õΩ=∂~°ºÑ≤K« *Ï`«^Àëê™êº`ü I
kfiâ◊s~°¿ãú K«O„^Õ K«~°ÅˆQfl ã¨fiÅÊ^Àëê™êº`ü II 73
â’¡HõO 73 : ÅQÆfl=Ú, ÅQÍflkèѨu, K«O„^Œ∞_»∞ K«~°~åâ◊√ÅO^Œ∞#flKÀ J\˜ì „ã‘Î
jÅ=Ú ã¨fiKÛ« "ù ∞≥ #ÿ k HÍ<Õ~^° ∞Œ . K«O„^Œ∞_»∞ kfiãfi¨ ÉÏè = ~åtÖ’ #∞O_»QÍ ÅQÆfl=Ú K«~~° åtÖ’
#∞#flKÀ J\˜ì „ã‘Î jÅ=Ú J#∞=∂#ã¨Ê^Œ=Ú JQÆ∞#∞.
q=~°} : XHõ„ã‘Ü Î Ú≥ Hõ¯ jÅ=Ú ã¨fiKÛ« "ù ∞≥ #ÿ ^•? HÍ^•? =O\˜„Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#=Ú
WK«∞Û ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ Q˘Ñ¨Ê *Ï„QÆ`«Î fã¨∞HÀ=Åã≤ =ÙOk. =ÚYºOQÍ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
ã¨ÇϨ "å㨠¿ãfiK«Û,ù |∞kúQÅÆ H˘O^Œ~∞° „ã‘ÅÎ J~°∞ѨÙÅ∞ `«ÑÊ≤ Oz q∞ye# Jxfl q+¨Ü∞« =ÚÅ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 45
HõO>Ë J=∂‡~Ú Hõ<åº`«fi"Õ∞ J`«ºO`« „Ѩ^•è #"≥∞#ÿ kQÍ ÉèÏqOѨ|_»∞`«∞#flk. xa_ôH$õ `«"∞≥ ÿ
Ü«Ú#fl Jxfl *’ºu+¨ q+¨Ü«∂ÅÜ≥ÚHõ¯ Jã¨OѨÓ~°‚ ѨiQÆ}#ÃÑ· `«~°K«∞ P^è•~°Ñ¨_»∞ Ju
z#fl *’ºu+¨Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨∂K«# J~Ú<å㨈~ J=∂‡~Ú Ü≥ÚHõ¯, P"≥∞ ‰õΩ@∞O|=Ú Ü≥ÚHõ¯
Éèíq+¨º`«∞Î g∞^Œ Ju f„="≥∞ÿ# „ѨÉèÏ "åxfl `«~°∞K«∞ Hõey =ÙO@∞Ok. L^Œ~Úã¨∞Î#fl~åt,
ÅQÍflkèѨu =Ù#fl~åt, K«O„^Œ∞_»∞ =Ù#fl ~åâ◊√Å∞ Ü≥ÚHõ¯ K«~° ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ=`« J#∞
q+¨Ü«∞OÃÑ· =∂„`«O P^è•~°Ñ¨_ç# ÃÑ·# `≥eÊ# Ô~O_»∞ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨iÜ≥ÿ∞#
f~°∞Ê W=fi\ÏxH˜ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# q=~åÅ∞ HÍ<Õ~°=Ù.
<Õ#∞ x~°fiÇ≤ÏOz# KåÖÏ „Ѩâ◊flÅÖ’ ‰õΩ[â◊√„‰õΩÅ∞ U_»= ~ÚO\˜`À QÍh ÖËHõ
ÅQÍflkèѨu`ÀQÍx áêѨ^Œ$+≤ì`À #∞O_»∞@ QÆ=∞xOzuq∞. ‰õΩA xH˜ |^Œ∞Å∞ â◊√„‰õΩx`À
~åǨï=Ù HõÅã≤#KÀ =^èŒ∞=Ù K≥_»∞ѨxH˜ „¿Ñˆ~Ñ≤OK« |_ç =ÙO_Õ^ŒkHÍh P"≥∞ JѨq„`«`«
K≥Ok =ÙO_ÕkHÍ^Œ∞. Uk U"≥∞<ÿ å „ã‘ÜÎ Ú≥ Hõ¯ jÅ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#O`«=~°‰Ωõ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ
*’㨺O K≥ѨÊ@O JO`« "åOKè«hÜ«∞OHÍ^Œ∞. QÆ∞~°∞^Œ$+≤ì Jxfl"Õà◊ÖÏ JѨq„`«#∞ (K≥_»∞#∞)
á⁄Q˘@∞ì`«∞Ok.
â◊tÉè∫=∂ "ÕHõˆ~Hõ∆ ã≤÷~°=ˆ~˚ `«`«Êˆ~} QÆ∞ѨÎq∞Ü«∞"£∞ I
~°q∞`å â◊x K«O„^Œ =∞™È~°¡QÆfl QÆÜ≥∂ó „ѨHõ@=ÚѨ Éèí∞HÍÎII 74
â’¡HõO 74 : K«O„^Œ, ‰õΩAÅ∞ K«~°ÖËHõ kfi ã¨fiÉèÏ= ~åtÖ’ #∞#flKÀ J=∂‡~Ú
~°Ç¨Ï㨺OQÍ =ºaèK«iOzÜ«ÚO_»∞#∞. K«O„^Œ â◊xÅ∞ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞#flKÀ P"≥∞
=ºaèKå~°=Ú ã¨~°∞fiʼnõΩ `≥eã≤#k JQÆ∞#∞.
Ü«∞k Éè∫=∞ â◊h ˆHO„^Õ q^èŒ∞ ^Œ$ëÈì =$tÛˆH- ^èŒ â◊√„HõO ™êº`ü I
`«„^ÕÌHͯ}˺-^èŒ `«^• x„~åƒùO`«O *Ï`«^ÀÃ+· ëê II 75
â’¡HõO 75 : ‰õΩ[ â◊#∞Å∞ ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»QÍ K«O„^Œ∞xKÕ gH˜∆OѨ |_»∞K«∞O_ç
K«O„^Œ∞xÜ≥ÚHõ¯ „^ÕHͯ}=ÚÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ =ÙO_ç#KÀ J=∂‡~Ú =ºaèKå~° <Õ~°ã¨∞÷~åÅ∞
J=Ù`«∞Ok.
q=~°} : D â’¡Hõ=ÚÅ∞ Uq^èŒ"≥∞ÿ# q=~°} J=ã¨~°=ÚÖËx ã¨∞ÅÉèí suÖ’
QÆÅ=Ù. 72,73 â’¡H=õ ÚʼnõΩ K≥O^Œ∞ q=~°}Ö’ "Õ∞=Ú K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ =^è∞Œ =Ù Ü≥ÚHõ¯QÍh
=~°∞xÜ≥ÚHõ¯QÍh jÅ=Ú QÆ∞iOz ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ f~°∞Ê~Ú=fi~å^Œ∞. áêâßÛ`«º^ÕâßÅÖ’ ÃÑO_çH¡ ˜
=ÚO^Œ∞ jÖÏxH˜ J#∞ã¨OkèOK«∞ Ѩq„`«`« `«fi~°QÍ Hõ#∞=∞~°∞QÆ=Ù`«∞#flѨC_»∞ =^èŒ∞=ÙQÍh
ÖËHõ =~°∞_≥·<å 㨈~ ÃÑ^ŒÌQÍ `˘O^Œ~°Ñ¨_»∞@ ÖË^Œ∞ (Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ=@OÖË^Œ∞) HÍh áêâßÛ`«º
^ÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® WOHÍ H˘xfl ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ JÖÏO\˜ q+¨Ü∂« ÅÖ’ ™êO„Ѩ^•Ü«∞ |^Œ"ú ∞≥ #ÿ
PÖ’K«#Å#∞ WOHÍ J#∞ã¨iã¨∂Î Hõ<åº`«fi=Ú QÆÅ =^èŒ∞=ÙňH „áê^è•#º`« ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
UëêH˜Å „Ѩã¨∂`å ã≤`Õ Ñ¶¨∞>Ë*˽ǨÏÔ~· K«<À ã¨∞`å I
J#Ü≥∂ ~°q =$+¨ QÆ`«Ü≥∂ó ã¨∂`å <ås Ѩi*˽ܫ∂II 76
â’¡HõO 76 : â◊√„‰õΩ_»∞ ‰õΩOÉèí=Ú#O^Œ∞, |∞^èŒ∞_»∞ ã≤OǨÏ=Ú#O^Œ∞ =Ù#flKÀ P „ã‘Î
~ÚOHÍ „Ѩã¨qOz =ÙO_»^Œ∞. |∞^èŒ â◊√„‰õΩÅ∞ =$tÛHõ=Ú #O^Œ∞ =∞iÜ«Ú =$+¨Éèí=Ú
#O^Œ∞ =Ù#flKÀ „Ѩã¨==Ú [iyáÈ~Ú =ÙO_»∞#∞.
q=~°} : |∞^èŒ∞_»∞ =∞iÜ«Ú â◊√„‰õΩ_»∞ XHõiH˜ XHõ~°∞ U_»= ~ÚO\˜Ö’ (180
_ç„wÅ ã¨∞=∂~°∞ ^Œ∂~°OÖ’) ÃÑ· ã¨"Õ∞‡à◊#ʼnõΩ =ÙO_»=Åã≤ =K«∞Û#∞. Wk J™ê^茺"≥∞ÿ#k.
JO^Œ∞=Å# ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# <åÅ∞QÆ∞ ~åâ◊√ÅÖ’ |∞^èŒ, â◊√„‰õΩe^ŒÌ~°∂ HõÅã≤ =ÙO_»∞@#∞
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
46 „Ѩâ◊fl `«O„`«
ѨiQÆ}˜OK«=Åã≤ =ÙOk.
Éè’=∞ |∞^èŒ â◊√„Hõ K«O„^• kfiâ◊sˆ~ KåѨ =i˚`Õ KÕ`«∞˚ºóI
J„ˆQ- ã≤Î `«„`«Êã¨∂u âßÛ¿Ñ <儈Q= Ѩ$+¨ì`«ó ã¨∞`åII 77
â’¡HOõ 77 : ‰õΩ[, |∞^è,Œ â◊√„Hõ K«O„^Œ∞Å∞ kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√ÅÖ’ (^è#Œ ã¨∞û H͉õΩO_®)
=Ù#flKÀ P „ã‘Î `«fi~°QÍ „Ѩã¨qOK«∞#∞.
„‰õÄ~°âıÛ K«Û~° ~åâ∫ Ѩ~°`«∞ó ã¨∂`å ã≤úˆ~ `«∞ x[Ѩ`«∞ºóI
q∞„âı`«∞ q∞„â◊=¸Ç¨ÏºO *Ï`«Hõ ã¨O^ÕÇ¨Ï =$KåÛùÜ«∂OII 78
â’¡HõO 78 : K«~° ~åâ◊√ÅÖ’ áêѨÙÅ∞ =Ù#flKÀ QÆ~°ƒù=Ú `«O„_ç HÍx =∞iÜ≥ÚHõ
=ºH˜Î =Å# HõÅ∞æ#∞. áêѨÙÅ∞ ã≤÷~°~å=ÙÅÖ’ =Ù#flKÀ a_»¤(`«#) `«O„_ç HõÅ∞æ#∞. q∞„â◊=∞
„ѨÉèÏ==Ú =Ù#flKÀ `«O„_ç (Z=~°∞ J#flk) q+¨Ü«∞=Ú „Ѩâßfl~°÷Hõ =∞QÆ∞#∞.
q=~°} : ''QÆ~°ƒù=Ú ^èŒ~°‡|^Œú=ÚQÍ Hõeæ#^• ÖËHõ J^èŒ~°‡|^Œú"≥∞ÿ#^•? J#QÍ Éèí~°Î
=Å#<Õ HõeyO^• ÖËHõ „¿Ñq∞‰õΩx =Å#QÍh ÖËHõ ÃÑ· =ºH˜Î =Å# QÍh HõeyO^•?——
J#∞ „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_çOk. JѨC_»∞ =∞#O ÃÑ#· ~Ú=fi|_ç# =¸_»∞ â’¡H=õ ÚÅ P^è•~°=ÚQÍ
^èŒ~°‡|^Œú"≥∂ HÍ^À *’㨺=Ú K≥áêÊe. WHõ¯_» ‰õÄ_® ^ŒOѨ`«∞Å ("≥·"åǨÏHõ)rq`«O ÃÑ·
=ºuiHõÎ"≥∞ÿ# „ѨuѶ¨∂`«=Ú HõeˆQ@@∞¡QÍ Uq^èŒ"≥∞ÿ# (*’㨺=Ú) f~°∞Ê K≥ѨʉõΩO_®
MOHANPUBLICATIONS.COM
=ÙO_»∞@‰õΩ áê~î°‰õΩÅ∞ ÃÇÏK«ÛiHõKÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl#∞.
ÅQÍflkèѨuQÍh (ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh) Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu`À J#∞‰õÄÅ
^Œ$+≤ìHõey=ÙO>Ë QÆ~°ƒù=Ú #O^Œ∞ =Ù#fl tâ◊√=Ù ^èŒ~°‡|^Œú"≥∞ÿ#k JQÆ∞#∞. Jk „Ѩu‰õÄÅѨÙ
^Œ$+≤ì J~Ú ÃÑ·QÍ â◊x=Å#QÍh ‰õΩAx =Å# QÍh WOHÍ ÉÏkèOѨ_ç`Õ a_»¤ J^èŒ~°‡
|^Œ"ú ∞≥ #ÿ k JQÆ∞#∞. J~Ú^Œ=~ÚO\˜ JkèÑu¨ H˜ K≥O^Œ∞ ^Œ$+¨µÅì ∞ ‰õÄ_® H˜@∞‰õΩ K≥ÑÙ¨ `åÜ«∞x
K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
ÅQÆflO
D „QÆO^èŒHõ~°Î‰õΩ QÆ~°ƒù=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡|^Œú uH˜
~°q ã¨O|OkèOz "ÕÜ«∞|_ç# „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨O|O kèOz#
â◊√„Hõ K«„Hõ=Ú ÃÑ·# DÜ«∞|_çOk. ÅQÍflkè Ѩu Ѩ^ŒH˘O_»=
~ÚO\˜ JkèѨ`«∞ÅQÆ∞ â◊√„‰õΩ_»∞ =∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞_»∞
Ѩ~°ã¨Ê~° HÀ}=Ú ÅÖ’ áêѨÙÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»‰õΩO_®
QÆÅ~°∞. Wk ^èŒ~°‡|^Œú"≥∞ÿ#^Œx (f~°∞Ê) K≥ѨÊ|_ç#k.
â◊x QÆ∞~°∞
QÆ∞ifi}˺ëê Ѩ`«∞ºó Ѩ~°Ñ¨Ù~°∞ëê^ÕÌu ÅQÆflã¨∞`« áȺóI
â◊√ÉèíÜ«Úu ^Œ$Q̓ùºO ã¨fiѨ`Õó â◊x Éè∫=∞ ^Œ$âß-#º`À QÆ∞sfiII 79
â’¡HõO 79 : ''D „ã‘Î Ü≥ÚHõ¯ QÆ~°ƒù=Ú P"≥∞ Éèí~°Î=Å# Hõey#^• ÖËHõ =∞iÜ≥ÚHõ
=ºH˜Î=Å# Hõey#^•?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ D q^èŒ=ÚQÍ ã¨=∂ ^è•#=Ú DÜ«∞=Öˇ#∞.
ÅQÍflkÑè u¨ , J~Ú^Œ=~ÚO\˜ JkèÑu¨ â◊√Éè∞í Å`ÀHõÅã≤QÍh ÖË^• gH˜O∆ Ѩ|_çQÍx Ü«Ú#flKÀ
QÆ~°ƒù=Ú P"≥∞Éèí~°Î=Å# Hõey#k. â◊x,‰õΩAÅKÕ gH˜∆OѨ|_ç#KÀ =∞iÜ≥ÚHõ =ºH˜Î =Å#
Hõey# ^Œx K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
‰õΩÅ\Ï ã¨fÜ«∞ =∞^èŒ"å ÅQÆflѨuâ◊ÛO„^Œ=∂â◊ÛÉ∫ÜÕ∞# I
UHÍOâı =Ú^èŒtÅ Hõ$`«÷^≥·= Éèí=<Õ Éèí[`«º#º"£∞ II 80
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 47
â’¡HõO 80 : ''D „ã‘Î ™ênèfi=∞}Ï? ÖËHõ ‰õΩÅ\Ï?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#=Ú.
ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh ‰õΩAx`À XHõ¯ ÉèÏQÆ ^Œ∂~°=Ú`À Ü«Úu K≥Ok#KÀ
P"≥∞ `«# ã¨fiO`« ~ÚO\˜#O^Õ =ºaèK«iOz# ^Œx K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
Ü«∞kq[ QÆ$ǨÏQÀ É∫=∞ã¨Î^•- #º^Õâ◊O „HõÜ«∂u *Ï~°Hõ$`Õ I
~°q}Ëu =Ú^äŒtÖË ã¨`«∞ºÑ¨ Éèí∞HÍÎ ™ê`«∞ ~å[ѨÙ~°∞¿+} II 81
â’¡HõO 81 : ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=∞O^Œ∞#flKÀ P"≥∞ "Õ~˘Hõi ~ÚO\˜ #O^Œ∞
=ºaèKi« Oz#^Œx K≥Ñʨ =Öˇ#∞. ~°q ‰õΩAx`À =Ú^è+Œ Å≤ Hõeæ Ü«Ú#flKÀ P"≥∞ ™êOQÆ`º« =Ú
L#fl`« =ºH˜Î`À #∞O_»∞#∞.
™œ"Õ∞º# ÖËYHõ=}˜H± x[ÉèË â◊√„ˆH} Ü≥∂+¨ÜÕ∞= „ã‘Î I
U`≥·~ÀºÔQ·~°ã¨f qѨs`Õ ã¨∞K«i`Õu q*˽ܫ∞"£∞ II 82
â’¡HOõ 82 : ‰õΩA_»∞ |∞^è∞Œ x`À =Ú^è+Œ Å≤ HõeÜæ Ú« #flKÀ P"≥∞ q@∞_»∞ XHõ"åºáêi
ÖËHõ ~°K«~Ú`« JQÆ∞#∞. ‰õΩA_»∞ â◊√„‰õΩx`À =Ú^èŒ+≤Å HõeæÜ«Ú#flKÀ P"≥∞ ã¨fieOQÆ
ã¨OѨ~¯° <Õ~=° Ú KÕÜÚ« #∞. =ºuˆ~Hõ ã¨"∞Õ ‡à◊# =ÚÅ∞ Ü«Ú#flKÀ P"≥∞ jÅ=Ú ã¨fiK«Û"≥∞#ÿ k
JQÆ∞#∞.
ÅQÆflѨu <å ^èŒ â◊t<å =Úã¨i¿Ñ¶ Éèí∂ã¨∞`Õ Éèí"Õ*Ï˚~°óI
Ü«ÚHõÎó ѨÙ~°∞æ~°∞ ^Œ$âß Ñ¨Ù„`«ÉèíÜ«∂ „^Œq ^Œ$âßK« ~å[ÉèíÜ«∂`üII 83
ã≤`« ^Œ$ëêì º Ѩ~°<ås ÉèíÜ«∂uû`« *ˇ·˚Hõ~åtQÆ`« ^Œ$ëêì º I
*Ï~°ã¨º ã¨÷q~°`åfiÅ¡l˝`å`«Êu E~°O ™ê II 84
â’¡HõO 83-84 : ÃÑ·# `≥eÊ# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅÖ’ ‰õΩA_»∞ ÅQÍflkèѨu`À QÍh ÖËHõ
K«O„^Œ∞x`ÀQÍh =¸ã¨iѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú HõeæÜ«Ú#flKÀ P"≥∞ „Ñ≤Ü«Ú_»∞ P"≥∞ W+¨ì`«‰õΩ
`«y#@∞ìQÍ #∞O_»∞#∞. ‰õΩA_»∞ QÆ∞~°∞xKÕ QÍh, ~°qKÕQÍh ÖËHõ â◊√„‰õΩxKÕQÍh
gH˜∆OѨ|_ç#KÀ P"≥∞ „Hõ=∞=ÚQÍ `«# ‰õΩ=∂~°∞x ÉèíÜ«∞=Ú =Å#QÍh ÖËHõ K«@ì=Ú
ÉèíÜ«∞=Ú =Å#QÍh ÖËHõ W`«~° „ã‘Î ÉèíÜ«∞=ÚQÍh J^Œ∞ѨÙÖ’ #∞OK«|_»∞#∞. ‰õΩAx L^èŒ
â◊√„‰õΩe^ŒÌ~°∂ Hõeã≤ gH˜∆Oz#KÀ P"≥∞ „Ñ≤Ü«Ú_»∞ =Úã¨e"å_»∞ J#∞ JѨ"å^Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞
Ѩ_»∞#∞.
q=~°} : ÖˇO· yHõ Ѩ~"° ∞≥ #ÿ hu xÜ«∞=∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#O`« =~°‰Ωõ ™ê^è•~°}OQÍ
‰õΩ[„QÆǨÏ=Ú ã¨O|O^èŒ=Ú Hõey =ÙO@∞Ok. jÅOH˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊flʼnõΩ
xâ◊ÛÜ«∞"≥∞ÿ#@∞¡QÍ (~°∂_èçQÍ) ã¨=∂^è•#=Ú K≥ѨÊ~å^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ#∞
JOK«<å "ÕÜ«∞@OÖ’ U z#fl á⁄~°áê@∞ [iy<å „Ñ¨=∂^Œ Éèíi`«"≥∞ÿ# „ѨuѶ¨∂`«=Ú
HõÅ∞æ@ [~°∞QÆ =K«∞Û#∞.
80 #∞O_ç 84 â’¡Hõ=ÚÅ∞ „ã‘Î jÅ=uÜ«¸ ÖËHõ Ѩ~°Ñ¨Ù~°∞+¨ ã¨O|O^è•Å∞
HõeyÜ«Ú#fl^• J#∞#k JOK«<å "ÕÜÚ« @‰õΩ L^ÕtÌ OѨ|_ç #q. 79= â’¡HOõ QÆ~ƒ° ^ù •è ~°}
<åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ#^• ÖËHõ Ѩ~°Ñ¨Ù~°∞+¨ ™êOQÆ `«º=Ú =Å# Hõey#^• J#∞q+¨Ü«∞=Ú#∞
JOK«<å"ÕÜ«Ú@‰õΩ ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú xã¨∞ÎOk.
D „H˜O^Œ q=iOѨ|_ç# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞#flKÀ „ã‘Î =ºaèK«iOK«∞#∞.
1. ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh ‰õΩAx`À 1ÉèÏQÆ ^Œ∂~°=ÚÖ’ Ü«Úux
HõeæÜ«ÚO_»∞@.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
48 „Ѩâ◊fl `«O„`«
2. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=Ú#O^Œ∞ |∞^èŒ∞x`À =Ú^èŒ+≤Å HõeæÜ«ÚO_»∞@. „Ñ≤Ü«Ú_»∞,
~°K«~Ú`«, Ѩ„uHÍ "åºã¨OQÆ=Ú HõÅ"å_»∞, #=ÖÏ ~°K«~Ú`«, "åºáê~°ã¨∞÷_»∞ JQÆ∞#∞.
3. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=Ú #O^Œ∞ ~°q`À =Ú^èŒ+≤Å HõeæÜ«ÚO_»∞@ „Ñ≤Ü«Ú_»∞
L#fl`«„âı}˜ (~å[H©Ü«∞) =ºH˜Î JQÆ∞#∞.
4. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=Ú #O^Œ∞ â◊√„‰õΩx`À =Ú^èŒ+≤Å HõeæÜ«ÚO_»∞@ ã¨fieOQÆ
ã¨OѨ~°¯=Ú#‰õΩ J#fi~ÚOѨ|_»∞#∞.
5. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=ÚÖ’ K«O„^Œ∞x`ÀQÍh ÅQÍflkèѨu`ÀQÍh =Úã¨iѨ
HõeæÜ«ÚO_»∞@, P"≥∞‰õΩ #zÛ# =ºH˜Î „Ñ≤Ü«Ú_»∞ JQÆ∞#∞.
6. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=∞O^Œ∞ ~°qKÕ gH˜∆OѨ|_»∞@, P"≥∞ „¿Ñ=∞ HõÖÏѨ
™êǨÏã¨Hõ$`«º=ÚÅ∞ P"≥∞ ‰õΩ=∂~°∞x ÉèíÜ«∞=Ú =Å# xÜ«∞O„uOѨ |_»`å~Ú.
7. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=∞O^Œ∞ QÆ∞~°∞xKÕ gH˜∆OѨ|_»∞@ P"≥∞ =ºaèKå~°=Ú#‰õΩ
ÖÏQÆ|_»∞@ P"≥∞ K«@ì=Ú#‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞Ok.
8. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=∞O^Œ∞ â◊√„‰õΩxKÕ gH˜∆OѨ|_»∞@, W`«~° „ã‘ÎÅ∞ "ÕÜ«Ú
JѨxO^ŒÅ‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞Ok.
9. ‰õΩA_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=Ú #O^Œ∞O_»QÍ ã¨fiˆH∆„`«=ÚÖ’QÆÅ |∞^èŒ â◊√„‰õΩ_»∞
MOHANPUBLICATIONS.COM
gH˜∆OѨ|_»∞@, P"≥∞ q@∞_»∞ =Úã¨e =ºH˜Î Jx P"≥∞ QÆ∞@∞ì ~°@∞ì J=Ù`«∞Ok.
qq^èŒ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ ã¨iQÍæ JOK«<å "ÕÜ«∞|_ç XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ =KÕÛ=ÚO^Œ∞
ã¨=∞`«∂HõO "≥Ü∂« ºe. ÖˇO· yHõ Jqhu áêâßÛ`«º ^ÕâßÅ Ü≥ÚHõ¯ q+¨ÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ „Ѩ=$uÎQÍ
ÉèÏq¿ãÎ D q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨<å`«# qÅ∞= Å#∞ =^ŒÅ∞HÀ=_»"∞Õ H͉õΩO_® ã¨OѶ∞¨ ã¨O㨯~°ÅÎ
Jaèx"ÕâßxH˜ U =∂„`«=¸ „áê=ÚYº`« DÜ«∞|_»ÖË^Œ∞. ã‘`«, ™êq„u ÖÏO\˜ Ѩu„=`å
„ã‘ÎÅ#∞ P^Œ~°≈=O`«=ÚQÍ fã¨∞‰õΩ<Õ ÉèÏ~°`« (ÃÇ·ÏO^Œ=) „ã‘ÎÅ#∞ KåÖÏ=~°‰õΩ YzÛ`«"≥∞ÿ#
jÅ=O`«∞Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OKåe.
Zxq∞^Œ= WO\˜ (ÉèÏ=) „Ѩâ◊flÅ∞
#$Ѩ ã¨O„QÍ=∞ „Ѩâıfl qÅQÆfl ňQflâ◊ ã¨Oã≤÷`å `Õö\Ï`ü I
â◊t =¸ã¨iá¶ê`ü „Ѩëêì º ™êÎã¨ÎѨ ã¨O¿ãúO^Œ∞ =Ú^èŒtÖÏK«Ûù`«$óII 85
â’¡HOõ 85 : Ü«Ú^Œ=ú Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâfl◊ ‰Ωõ Dq^è=Œ ÚQÍ ["å|∞ ~Ú"åfie.
ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞#fl „QÆǨÏ=ÚHÍh, ÖËHõ ÅQÍflkèѨu =Ù#fl ~åt #O^Œ∞O_≥_»∞ „QÆǨÏ=Ú
HÍh K«O„^Œ∞x`À =¸ã¨iѶ¨ Hõeæ=Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_≥·# ~åA [~ÚOK«∞#∞. K«O„_»∞_»∞
U_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_≥_ç „QÆǨÏ=Ú`À QÍx ÖËHõ U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu =Ù#fl~åt
#O^Œ∞_≥_»∞ „QÆǨÏ=Ú`À QÍx =Ú^èŒ+≤Å Hõeæ Ü«Ú#flKÀ â◊„`«∞=Ù (~åA) [~ÚOK«∞#∞.
J^èŒ"å â◊x ‰õΩ[ r"åó j„¿Ñ¶∞É’º |ÅÜ«Ú`å LѨiK«~åóI
|∞^èŒã≤`« K«O„^•¿ãÎÉèϺâ◊Û ^Œ∞~°ƒÖÏ^èŒâ◊Û~åâ◊Û ã¨OzO`åºóII 86
â’¡HõO 86 : L#fl`«„âı}˜ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ |Å=ÚQÍ =ÙO_ç JÅÊ„âı}˜ „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ
=ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’ =ÙO_ç<å† ÖËHõ JÅÊ„âı}˜ „QÆÇϨ =ÚÅ∞ |ÅÇ‘Ï#=ÚQÍ =ÙO_ç L#fl`„« âı}˜
„QÆǨÏ=ÚÅ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆ=ÚÖ’ =ÙO_ç<å Ѩ$K«Ûù‰õΩxH˜ q[Ü«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
q=~°} : L#fl`«„âı}˜ (|Ç≤Ï„~°æǨÏ=ÚÅ∞, ã¨∞Ñ‘iÜ«∞Öò „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ÖËHõ
=∞O^Œ„QÆǨÏ=ÚÅ∞) „QÆǨÏ=ÚÅ∞QÍ ‰õΩ[, QÆ∞~°∞, â◊x „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Ѩi QÆ}˜OѨ|_»`å~Ú.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 49
JÅÊ„âı}˜ (JO`«„~°æǨÏ=ÚÅ∞, W<£Ñ¶‘iÜ«∞~ü „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ÖËHõ j„Ѷ¨∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞QÍ |∞^èŒ,
â◊√„Hõ „QÆÇϨ =ÚÖË K«ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞<åfl *’ºu+¨ ã¨O|O^èsŒ `åº K«O„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® JÅÊ„âı}˜
„QÆǨÏ"Õ∞ JQÆ∞#∞. 86= â’¡Hõ=Ú#‰õΩ 1. |Å"≥∞ÿ# ‰õΩ[, QÆ∞~°∞, â◊x „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ZÖÏ
=ÙOK«|_®ÅO>Ë Jq K«O„^Œ, |∞^è,Œ â◊√„‰õΩʼnõΩ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’ HõÅ ~åâ◊√ÅÖ’ =ÙO_®e.
2. |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# K«O„^Œ |∞^èŒ, â◊√„‰õΩÅ∞ L#fl`«„âı}˜ „QÆǨʼnõΩ "≥#HõÉèÏQÆOÖ’ =ÙO_®e.
ÅQÆfl Ѩ`å=ã¨Î Ѩ`Õó +¨\ò „u ^ŒâßÜ«∞ =Ú^èŒtÖË ^ŒfiÜ≥∂ó ¿ãflǨÏóI
=~°æ ^ŒfiÜ«∂ =∞^èÕº-#^èŒó Ѩu`«ó ™È-<Õº# =^茺ó ™êº`ü II 87
â’¡HOõ 87 : ÅQÍflkÑè u¨ U_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ `À 3/6/10/11 WO_»Ö¡ ’ =Ú^è+Œ Å≤
Hõey Ü«Ú#flKÀ Ü«Ú^Œú=Ú KÕÜ«ÚK«∞#fl ~åAÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê ~°=Ú ~årѨ_ç Ü«Ú^Œú=Ú
q~°q∞OK≥^Œ~°∞. ÅQÍflkèѨu ÅQÆfl=Ú#‰õΩ, ã¨Ñ¨Î=∞ =Ú#‰õΩ =∞^茺=Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_≥·#
~åA Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ =∞~°}˜OK«∞@.
=~°æ^ŒfiÜ«∂kè áê<åO =¸ã¨i¿Ñ-¶ ã¨ÎOQÆ`Õ# ~°#^≥·~°~°…ºO I
ÅQÆfl™êfiq∞x =∞O^Õ HõO|∂ÖË LѨiˆQ [Ü«∞ó„Ѩ+¨ìóII 88
â’¡HõO 88 : ÅQÍflkèѨu, U_»=~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å∞ "≥∞ÿѨiѶ¨ Hõeæ Ü«ÚO_»QÍ
"åiÖ’ XHõ~∞° Jã¨OÎ QÆ`fi« =Ú K≥Ok =Ù#flKÀ Ü«Ú^Œ=ú Ú KåÖÏ HÍÅ=Ú =~°‰Ωõ H˘#™êQÆ∞#∞.
ÅQÍflkÑè u¨ =∞O^Œ „QÆÇϨ =Ú(â◊x) JQÆ∞K«∂† K«O„^Œ∞x`À HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú HõeÜ æ Ú« O_ç
XHõ j„Ѷ∞¨ „QÆÇϨ =Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆ=ÚÖ’ =Ù#flKÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ q[Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
q=~° } : â’¡ H õ = Ú #O^Œ e Ô ~ O_» = Éè Ï QÆ = Ú#∞ Dq^è Œ = ÚQÍ ‰õ Ä _®
J#∞=kOK«=K«∞Û#∞. ''ÅQÍflkèѨu â◊x`À HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ Ü«Ú#flKÀ——
U=O QÆ∞}Ë`«∞ `«ã≤‡xfi „Ѩq#¿ã- ì ã¨ÎѨu h K«¿ãú I
ˆHO„^Õ- ¿ãÎ"å ã¨ÎѨ`Ò „Ѩã¨∞Î~å›xó „Ѩ=HõÎ"åºII 89
â’¡HõO 89 : ÅQÍflkèѨu (88= â’¡Hõ=Ú #O^Œ∞ =∂kiQÍ) Jã¨ÎOQÆ`«fi =Ú#∞
K≥OkÜ«ÚO_ç, ÖËHõ U_»= ~ÚO\˜ JkèѨuÜ≥ÚHõ¯ hK«~åt Ü«∞O^Œ∞O_ç ÖËHõ U_»=
~ÚO\˜ JkèÑu¨ H˜ Hˆ O„^Œ™ê÷#=ÚÅÖ’ =ÙO_ç, ÖËHõ U_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞#flKÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ #‰õΩ
(„Ѩâ◊fl "Õã≤# ~åA#‰õΩ) „Ѩ=∂ ^Œ=Ú HÍh =∞~°}=Ú QÍh HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : =¸ã¨iѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú HõÅ∞QÆ*Ëã≤# ÅQÍflkèѨu Jã¨ÎOQÆ`«fiO K≥Ok U_»=
~ÚO\˜ JkèѨuH˜ K≥O^Œ∞ hK«~åt #O^Œ∞O_ç<å ÖËHõ U_»= WO\˜ JkèѨuH˜ ˆHO„^Œ=Ú
#O^Œ∞O_ç<å „Ñ¨â◊fl"Õã≤# (Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞) ~åA JѨ[Ü«∞=Ú áêÅQÆ∞#∞. Jã¨Å∞ â’¡Hõ=Ú
„ѨHÍ~°=Ú ''U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu hK«Ö’ #∞O_»=Öˇ#∞.—— Jx Ü«ÚO_»QÍ "åºMϺ`«
â’¡Hõ=Ú #O^Œe D ÉèÏQÆ=Ú#∞ ''U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu hK«K≥O^Œ∞~åt Ü«∞O^Œ∞
ÅQÍflkèѨu Ü«ÚO_»QÍ—— Jx J#∞=kOK≥#∞. Ѩ$K«Ûù‰õΩ#‰õΩ JѨ[Ü«∞=Ú, â◊`«$~åA‰õΩ
q[Ü«∞=Ú J#flk Ѷ¨e`«=Ú HÍ|\˜ì U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu |Å=Ú Hõeæ Ü«ÚO_»QÍ
ÅQÍflkèѨu |ÅÇ‘Ï#∞_»∞ HÍ=Öˇ#∞.
ÅQÍfl^ŒÑ¶¨∞ó â◊√ÉèË ã¨u LѨiK« =∞O^Õ â◊√Éèíó ã¨Ç¨Ü«∞ó™êº`ü I
ÅQÆflѨ`Ò ~°∞„^Œ¿ã÷ ~°O„^èŒÑ¨u =Ú^èŒtÖË =∞$uó „Ѩ+¨µìóII 90
â’¡HõO 90 : ÅQÆfl=Ú#‰õΩ "≥#∞HõÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =ÙO_»QÍ, ÅQÆfl=Ú#‰õΩ
=ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆ=ÚÖ’ =∞O^Œ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ =ÙO_ç#KÀ „Ѩâ◊fl "Õã≤# ~åA =Ù#fl`« „âı}˜H˜
K≥Ok#=ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. ÅQÍflkèѨu Zxq∞^Œ= WO\˜ #O^Œ∞O_»QÍ
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
50 „Ѩâ◊fl `«O„`«
Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^èŒ+≤Å Ü≥∂QÆ=ÚHõeæ Ü«Ú#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞
Ü«Ú^ŒÌÉèí∂q∞Ö’ =∞~°}˜O K«∞#∞.
㨿ÑÎâı ^èŒ# ã¨O¿ãú ^èŒ<Õâ◊ Hõ$`« =Ú^èŒtÖË iáÈ~åflâ◊óI
ňQflâ◊ ^Œâ◊=∞ Ѩ`Àº ~°∞‡^èŒtÅ`«ó Ѩ$K«ÛùHõ㨺 [Ü«∞gˆ~º II 91
â’¡HõO 91 : U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu Ô~O_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_»QÍ Ô~O_»= ~ÚO\˜
JkèÑu¨ `À =Ú^è+Œ Å≤ Ü≥∂QÆ=Ú HõeÜ
æ Ú« #flKÀ â◊`$« ~åA `«∞_çz"ÕÜ∞« |_»∞#∞ (F_çáÈ=Ù#∞)
ÅQÍflkèѨu Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^èŒ+≤Å Hõeæ=Ù#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ#‰õΩ q[Ü«∞=Ú
HõÅ∞æ#∞.
`«∞~åºã¨ÎѨ Ü≥∂ˆ~=O â◊„`À~ÀºˆQ [Ü≥∂*˽ܫ∞óI
LÉèíÜ«∞ =ˆ~æ-Ñ≤ ˆHO„^Õ `«`«ÊuHõ$`« =Ú^èŒtÖË |ÅO*˽ܫ∞"£∞II 92
â’¡HõO 92 : <åÅæ= ~ÚO\˜ JkèѨu, U_»= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å HõÅ~ÚHõ
â◊`«$~åA#‰õΩ q[Ü«∞=Ú ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu, U_»= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å∞
ˆHO„^Œ=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ =ÙO_»QÍ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú W^èŒëêÅ#∞ Hõey Ü«Ú#flKÀ PÔ~O_»∞
JkèѨ`«∞ÅÖ’ |Å"≥∞ÿ# „QÆǨÏ=Ú ã¨∂zOK«∞ =ºH˜ÎH˜ q[Ü«∞=Ú#∞ *’㨺=Ú K≥ѨÊ=Öˇ#∞.
K«~°~åâ∫ ã¨|Å`«fiO l`åfi „áêO`Õ q<åâ◊ã¨∞Î I
MOHANPUBLICATIONS.COM
ÅQÆflѨ`å ^ŒO`«º¿ãú „Ѩëêì #â◊ºu Ѩ~À-ã¨Î¿Ñ +¨¿+ª II 93
â’¡ H õ O 93 : 92= â’¡ H õ = Ú#O^Œ ∞ 㨠∂ zOѨ | _ç # |Å"≥ ∞ ÿ # Jkè Ñ ¨ u
K«~~° åtÜ«∞O^Œ∞#flKÀ J\˜ì JkèÑu¨ ã¨∂zOK«∞ =ºH˜HÎ ˜ "≥Ú^Œ\’¡ [Ü«∞=Ú á⁄Ok z=~°‰Ωõ
Ѷ∞¨ ’~°Ñ~¨ å[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. ÅQÍflkÑè u¨ 12= ~ÚO\˜ #O^Œ∞#flKÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ x Ãã#· º=Ú
#+¨=ì ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞. U_»= WO\˜ JkèÑu¨ P~°= ~ÚO\˜ #O^Œ∞#flKÀ â◊`$« ~åAÜ≥ÚHõ¯
Ãã·#º=Ú #+¨ì=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
ã¨fiѨ`ÒňQfl „Ѩ+¨µìã¨∞Έ~-âı¿ãÎ iáÈó =∞ǨÜ«∞ |Å"£∞ I
Ü«∞#∞‡^èŒtÖ∫ ~°gO^Œ∂ `«ã¨º |ÅO =Úã¨i¿Ñ¶ ǨxóII 94
â’¡HõO 94 : Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞O_ç##∂, ÖËHõ <åÅæ= ~ÚO\˜
JkèѨu U_»= ~ÚO\˜ #O^Œ∞#fl#∂ Ѩ$K«Ûù‰õΩxÜ≥ÚHõ¯QÍh ÖËHõ â◊`«$~åAÜ≥ÚHõ¯QÍh
Ãã·#º=ÚÅ∞ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. ~°q`ÀQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞x`ÀQÍx =∞^äŒ+≤Å K≥O^Œ∞
„QÆÇϨ =Ú##∞ã¨iOz (ã¨∂zOK«∞) KÕÜ∞« |_ç# ã¨Ç¨ Ü«∞=Ú =ÙO_»∞#∞. D ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’
=¸ã¨iѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ#KÀ Ǩx =∂„`«"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
q=~°} : Uq^èŒ"≥∞ÿ# q=~°} J=ã¨~°=Ú ÖË#O`« ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ â’¡Hõ áê^Œ=ÚÅ∞
=Ù<åfl~Ú. W^ŒÌ~°∞ JkèѨ`«∞ÅÖ’ (ÅQÆfl, U_»= WO\˜ Jkè Ѩ`«∞Å∞) |Å=ÚQÍ =Ù#fl
„QÆǨÏ=Ú ã¨∂zOK«∞ ~åA#‰õΩ q[Ü«∞=Ú HõÅ∞æ#∞. ÅQÍflkèѨu Ѩ$K«Ûù‰õΩx ã¨∂zOѨQÍ
U_»= ~ÚO\˜ JkèѨu â◊`«$ ~åA#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
U_»= ~ÚÅ∞¡ ''=ºuiHõÎ`«——#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. HÍ=Ù# Jk Ü«Ú^Œú=Ú, W^ŒÌiH˜
K≥O^Œ∞ q"å^Œ=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ [Ü«∂Ѩ[Ü«∞=ÚÅ#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. hÅHõO~î°∞_»∞ D
ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜H˜ ZO^Œ∞‰õΩ =iÎOѨ *ËÃã<À ã¨Ê+¨Ñì _¨ ∞» @ÖË^∞Œ . Zxq∞^Œ=
~ÚÅ∞¡ q^èŒfiOã¨`«#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. HÍ|\˜ì |Ǩïâß P Ü«Ú^Œú q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q
Zxq∞^Œ= ~ÚO\˜H˜ J#fi~ÚOK«@O Z‰õΩ¯= ã¨||∞QÍ =ÙO@∞O^Œx J`«_»∞ ÉèÏqOz
=ÙO_» =K«∞Û#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 51
`˘q∞‡^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
=∞=∞ QÆ=∞#O Éèíq`å H˜O #ˆHu ňQflâ◊fis # "å ˆHO„^Õ I
#="Õ∞â◊ =Ú^èŒtÖË ã¨u #="Õ∞âı "å Éèí"Õ^Œæ=∞#"£∞ II 95
â’¡HõO 95 : ''<Õ#∞ „Ѩܫ∂}O KÕ|_»`å<å?—— J#∞ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞|_ç`Õ ã¨=∂^è•#O
Dq^èŒOQÍ DÜ«∞=Öˇ#∞. ÅQÍflkèѨu XHõ ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O _»QÍ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨu`À =Ú^äŒ+≤Å#∞ HõeæÜ«ÚO_ç<å ÖËHõ `˘q∞‡^Œ= WO\˜ JkèѨu XHõ ˆHO„^Œ=Ú
#O^Œ∞O_»QÍ ÅQÍflkÑè u¨ `À =Ú^ä+Œ Å≤ HõeyÜ«ÚO_ç<å Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ „ѨÜ∂« }=Ú KÕÑ@¨ ∞ì#∞.
q=~°} : D „H˜O^Œ `≥eÜ«∞*ËÜ∞« |_ç# ~Ô O_»∞ ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅÖ’ U XHõ¯\˜ =Ù#fl#∂
PtOz# „Ѩܫ∂}=Ú KÕѨ@ì|_»∞#∞.
1. ÅQÍflkèѨu ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»QÍ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^äŒ+≤Å#∞
HõeæÜ«ÚO_»∞@.
2. `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»QÍ ÅQÍflkèѨu`À =Ú^äŒ+≤Å#∞
HõeæÜ«ÚO_»∞@.
`˘q∞‡^Œ= ~ÚÅ∞¡ ™ê^è•~°}OQÍ ^Œ∂~° „áêO`«=Ú#‰õΩ K≥O^Œ∞ „Ѩܫ∂} =ÚÅ#∞,
f~°Ü÷ ∂« „`«Å#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÆfl=Ú `˘q∞‡^Œ= ~ÚO_»¡ JkèÑ`¨ ∞« ŠѨ~㰠ʨ ~° ™ê#∞‰õÄÅ
ã≤÷u g\˜x ã¨∂zOK«∞#∞.
ÅQÆfl¿ã÷ #==∞Ѩ`Ò ÅQÍflkèѨ =Ú^äŒtÖË K« ã¨OKå~å`ü I
~°Ç≤Ï`À Ü«∂u ѨÙ#~åfl#==∞ ^Œ$âß =i˚`Õ Ü≥∂ˆQ II 96
â’Hõ¡O 96 : `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç, ÅQÍflkè Ѩu`À
=Ú^äŒ+≤Å#∞ Hõey=ÙO>Ë „Ѩܫ∂}=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞. ÃÑ·# ã¨"Õ∞‡à◊# =ÚÖ’ HÀ}QÆ`« ^Œ$+≤ì
ÖËxKÀ „Ѩܫ∂}=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞.
q=~°} : ZѨÙÊ_≥`· Õ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ ÅQÆfl=ÚÖ’ #∞O_»QÍ ÅQÍflkÑè u¨ `À
=Ú^ä+Œ Å≤ Hõey Ü«ÚO_»∞<À JѨÙÊ_»∞ „ѨÜ∂« }=Ú HõÅ∞QÆ^∞Œ . HÀ}QÆ`"« ∞≥ #ÿ ^Œ$+≤ì =Ù#flKÀ
Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ „ѨÜ∂« }=Ú KÕÑ@¨ ∞ì@ [~°∞QÆ∞#∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ÅQÆfl=Ú ^è#Œ ã¨∞û JQÆ∞K«∞O_»QÍ
`˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu JQÆ∞ ~°q ÅQÆfl=ÚÖ’ 2 _ç„wÅ (ÉèÏQÆÅ)Ö’ =ÙO_»QÍ,
ÅQÍflkÑè u¨ Ü≥∞ÿ # QÆ∞~°∞_»∞ ã≤OǨÏ=ÚÖ’ 9 _ç„wÅÖ’ =Ù<åfl_#» ∞H˘O^•O. JѨÙÊ_»∞ =Ú^ä+Œ Å≤
=Ù#flk, HÀ}QÆ`« ^Œ$+≤ì‰õÄ_® =ÙO@∞Ok. Ѷ¨e`«OQÍ XHõ „Ѩܫ∂}O KÕѨ@ì@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÅQÆflѨ`Ò ˆHO„^Œ¿ã÷ ã¨Ç¨Ï[ „QÆÇ¨Ï =Ú^äŒtÖËK« q„‰õĈ~ I
QÆ=∞#O ™êº^Œã≤‡<åfi ˆHO„^Õ „‰õĈ~K« <åã≤Î QÆ`«óII 97
â’¡HõO 97 : ÅQÍflkèѨu XHõ ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»QÍ =¸_»= ~ÚO\˜Ö’ =Ù#fl
„QÆÇϨ =Ú`À =Ú^ä+Œ Å≤ #∞ HõeyÜ«ÚO_ç áêѨÙÅÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+¨µÅì ∞ÖËxKÀ „ѨÜ∂« }=Ú HõÅ∞æ#∞.
ˆHO„^Œ=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ áêѨÙÅ∞#flKÀ „Ѩܫ∂}=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞.
J¿ãÎ „‰õĈ~Ñ≤K« Ü«∞`Ò¯ˆ~º x~åºu H˜Ñ¶¨∞fl =∞`« ÜÕ∞= I
PHÍâß¿ã÷ áê¿Ñ ~å[‰õΩÖÏ *Ë˚ º+¨ì`À x*Ï^•fiHõ-Ñ≤ II 98
â’¡HõO 98 : U_»= ~ÚO\˜Ö’ áêѨÙÅ∞ =ÙO_»∞@ „Ѩܫ∂}=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩx
(^èպܫ∞=Ú) <≥~°"Õ~°HõáÈ=Ù@ ã¨∂zOK«∞#∞. Ѩ^Œ= ~ÚO\˜#O^Œ∞ áêѨÙÅ∞O_»∞@
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
52 „Ѩâ◊fl `«O„`«
„ѨÉèí∞`«fi=ÚKÕQÍh ÃÑ^ŒÌÅKÕQÍh „Ѩܫ∂} ^èպܫ∞=Ú <≥~°"Õ~°Hõ áÈ=Ù@ ã¨∂zOK«∞#∞.
#="Õ∞âı =Ú^äŒtňQ ÅQÍflnèâı# áêѨiѨ٠^Œ$¿+ì I
QÆ=∞<Õ-= ™êfi`«ó ™êfi„`«Ê+¨µìO Hõ+¨ìO Hõ∆Ü≥∂-~°Ì㨺 II 99
â’¡HõO 99 : ÅQÍflkèѨuH˜, `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨuH˜ =∞^茺 =Ú^äŒ+≤Å
HõÅ∞æK«∞O_»QÍ áêѨÙÅKÕ ("å~°∞) K«∂K«|_ç#KÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ#‰õΩ âßs~°Ñ¨Ù W|ƒO^Œ∞Å∞,
^èŒ##+¨ì=Ú „Ѩܫ∂}=Ú #O^Œ∞ HõÅ∞æ#∞.
ňQflâı #="Õ∞âı =Ú^äŒtÅ Hõ$u ~°O„^èŒ ã¨Ñ¨Î"Õ∞ Hõ+¨ì"£∞ I
L^ŒÜÕ∞ Ü«∞ã≤‡ <åºÜ«∂kfixó ã¨$uó ™êº`«∞‡ YHõ~°ó ѨO^ä•óII 100
â’¡HõO 100 : ÅQÍflkèѨuH˜, `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨuH˜ =∞^茺 Hõeæ# =Ú^äŒ+≤Å
Ü≥∂QÆ=Ú U_»∞ =∞iÜ«Ú Zxq∞k ~ÚO_»¡‰õΩ ã¨O|OkèOz#^≥·#KÀ „Ѩܫ∂}=∞O^Œ∞
"åºkè=K«∞Û#∞. W\˜ì Ü≥∂QÆ=Ú ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ [iy#KÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ #‰õΩ ã¨^∞Œ áêÜ«∞Hõ~=° ∞QÆ∞
„Ѩܫ∂}=Ú HõÅ∞æ#∞.
ÅQÍfl<å‡~åæ#∞Éèí"À "Àº=∞fló H͈~ºã¨‡~åæu ™ê÷#"£∞ I
Éèí∂"Õ∞ó HÍ~°ºO Ѩi}u ˆ~=O ňQfl â◊s~° =ÚY"£∞ II 101
â’¡HõO 101 : „Ѩܫ∂}=Ú ã¨^Œ∞áêÜ«∞Hõ~°=ÚQÍ #∞O_»∞QÍ ÖË^• J#∞ q+¨Ü«∞=Ú
MOHANPUBLICATIONS.COM
ÅQÆfl=Ú#∞|\˜ì, ^èպܫ∞=Ú#∞ Ѩ^Œ= ~ÚO\˜x |\˜ì, ^Œi≈OK«É’=Ù ã¨÷ÅѨÙsux U_»=
~ÚO\˜##∞ã¨iOz, „ѨÜ∂« }=Ú =Å# HõÅ∞QÆÉ’=٠ѶŨ =Ú#∞ <åÅæ= ~ÚO\˜##∞ã¨iOz
*’㨺=Ú K≥Ñʨ =Öˇ#∞. ÅQÆfl=Ú ##∞ã¨iOz â◊s~° ™œYº=Ú#∞ ‰õÄ_® „QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û#∞.
q=~°} : XHõ@= ~ÚÅ∞¡, J~Ú^Œ= ~ÚO_»¡ JkèѨ`«∞Å =∞^茺 =Ú^äŒ+≤Å
ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞ Hõeæ<å ‰õÄ_® „Ѩܫ∂}=Ú ™œYº=O`«=ÚQÍ [~°∞QÆ∞#x, Ѩ^Œ=
~ÚO\˜#O^Œ~Ú`Õ ^èպܫ∞=Ú <≥~°"Õ~°∞#x, U_»= ~ÚO\˜ #O^Œ~Ú`Õ QÆ=∞º=Ú ˆH∆=∞OQÍ
KÕ~°∞#x <åÅæ= ~ÚO\˜Ö’#~Ú`Õ „Ѩܫ∂ }=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èպܫ∞=Ú <≥~°"Õ~°∞#x ‰õÄ_®
XHõ q=~°} L#flk.
HÍh "åºMϺ`« 101= â’¡Hõ=Ú #O^Œ∞^ŒÇ¨ÏiOz# WO_»¡ #∞O_ç "å\˜H˜
J#fi~ÚOѨ|_ç# ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ ѨijeOK«=Öˇ#x =∂„`«"∞Õ K≥ÑÙ¨ ÊK«∞<åfl_∞» . (ÅQÆfl~åt
=ã¨`ü =∂~Àæ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ#∞ Éèí"Õ zO`«º"£∞)
^Œâ◊"Õ∞ â◊√ÉèËK« ã≤kúó HÍ~°º™êº¿ãÎ „Ѩܫ∂uÜ«Ú`ü ™ê÷<Õ I
`«„`« â◊√ÉèíOK« K«`«∞ˆ~ú Ѩi}Ï=∞ó ã¨∞O^Œ~°ó H͈~º II 102
â’¡HOõ 102 : Ѩ^=Œ ~ÚO\˜#O^Œ∞ â◊√Éè∞í Å∞ =ÙO>Ë [Ü«∞=Ú, U_»= ~ÚO\˜#O^Œ∞
J~Ú`Õ ^Œi≈OK«É’=Ù ã¨÷Å=ÚÖ’ HõÅ∞æ =∞Oz, <åÅæ= ~ÚO\˜Ö’ (â◊√Éèí∞Å∞ =ÙO_ç#KÀ)
™êѶ¨Åº`« =Å# HõÅ∞æ ѨÓiÎ ã¨O`«$Ñ≤Î ã¨∂zOѨ|_»∞#∞.
ňQflâ◊O â◊t=∞O "åÜ«∞ó „‰õÄ~°ã¨∞Î^Œu `«„`« =∞#∞[ˆ~I
=∞#∞[„u ~åtˆH "å `«^• ÉèíÜ«∞O kfiѨ^Œ`À QÆO`«∞óII 103
[Å~åâ∫ "åiÉèíÜ«∞O K«`«∞+¨Ê^Œˆ~¬ `«^ä• âßfi^ÕóI
Ѷ¨∞@ Kå¿Ñ ^Œ$=∞ HõO@Hõ ÉèíÜ«∞O ǨÏ~“ "庄Ѷ¨∞ ã≤OǨÏ^ÕóII 104
â’¡HõO 103, 104 : ~åt K«„Hõ=ÚÖ’ ÅQÍflkèѨu ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞ #~°~åâ◊√ÅO^Œ∞
QÍh, ÖËHõ K«`∞« ëêÊ^Œ ~åâ◊√ÅO^Œ∞QÍh, ÖËHõ [Å~åâ◊√ÅO^Œ∞ QÍh(áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç
#KÀ „Ѩܫ∂}=Ú#O^Œ∞ ~Ú|ƒOk „Hõ=∞=ÚQÍ #~°∞ÅKÕ`«, <åÅ∞QÆ∞ áê^Œ=ÚÅ∞QÆÅ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 53
[O`«∞=ÙÅKÕ`,« [Å"åã¨=Ú KÕÜÚ« [O`«∞=ÙÅKÕ`« HõÅ∞æ#∞. J\˜kì ^è#Œ ∞~åt, ‰õΩOÉè~í åâ◊√Å
Ü«∞O^Œ∞O_ç#KÀ "≥ÚHõ¯Å∞, K≥@=¡ Å# ã≤OǨÏ~åt#O^≥#· ã≤OÇ¨Ï *ÏuH˜ K≥O^Œ∞ =∞$QÆ∞=ÚÅ
KÕ`« HõÅ∞æ#∞.
q=~°} : „Ѩܫ∂}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èպܫ∞=Ú <≥~°"Õ~°∞@‰õΩ 102= â’¡Hõ=Ú#O^Œ∞
ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞ DÜ«∞|_ç#q.
„Ѩܫ∂}©‰õΩÅ∞ (ѨÓ~°fiO~ÀAÖ’¡) ^˘OQÆÅ=Å#, |OkáÈ@∞Å =Å#, Hõ^ŒeHõÖËx
h\˜ =∞_»∞QÆ∞Å =Å#, „‰õÄ~° [O`«∞=ÙÅ =Å#, "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "åxKÕ „Ѩ=∂^ŒÑÙ¨ QÆO_»=ÚÅ#∞
Z^Œ∞~˘¯<Õ"å~°∞. D ~°Hõ"≥∞ÿ# ~Ú|ƒO^Œ∞Å „Ѩ=$uÎx 103= â’¡Hõ=Ú q=iã¨∞ÎOk.
ÅQÍflkèѨuQÍh, ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh (áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»=Öˇ#∞. P
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞@ =∞#∞[ ÖËHõ kfiáê^Œ ~åâ◊√ÅÜ«∞O^Œ∞ [iy`Õ „Ѩܫ∂}© ‰õΩÅ∞,
|OkáÈ@∞Å∞ ÖËHõ ã¨OѶ¨∞ =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅ ^•_»∞Å #∞O_ç ~Ú|ƒO ^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~˘¯#∞#∞.
q∞^èŒ∞#=Ú, Hõ#º, `«∞ÖÏ~åâ◊√Å∞ kfiáê^Œ ~åâ◊√Å∞. W\˜ì ~åâ◊√Å∞QÍh, [Å~åâ◊√Öˇ·#KÀ
J#QÍ Hõ~å¯@Hõ=Ú, =$tÛHõ=Ú, g∞# ~åâ◊√Öˇ·`Õ ÃÑ^ŒÌ KÕѨÅ∞, `åÉËà◊√§, "≥Úã¨à◊√§
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜=Å# ÖËHõ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù ^˘OQÆÅ=Å# ~Ú|ƒO^Œ∞Å∞HõÅ∞æ#∞. K«`«∞ëêÊ^Œ
~åâ◊√Öˇ#· "Õ∞+¨=Ú, =$+¨É=íè ÚÅO^Œ~Ú`Õ Ñ¨â√◊ =ÙÅ∞, QÆ∞é]=ÚÅ∞, Q˘éˇÅ] ∞ =O\˜ <åÅ∞QÆ∞
HÍà◊§ [O`«∞=ÙÅ =Å# ‰õΩOÉèí, ^èŒ#∂~åâ◊√Å =Å# J~Ú`Õ "≥ÚHõ¯Å∞ ÖËHõ K≥@¡=Å#,
ã≤OǨÏ~åt#O^≥·# „‰õÄ~°[O`«∞=ÙÅ =Å# HõÅ∞æ#∞.
D<å_»∞ ‰õÄ_® „Ѩ=∂^Œ=ÚÅ∞, |OkáÈ@∞ `«#=ÚÅ∞=O\˜ "å\˜ =Å# „ѨÜ∂« }O
ÃÇÏK«∞ÛQÍ<Õ „Ѩ=∂^ŒÉèíi`«OQÍ LO@∞#flk. JO^Œ∞=Å# D ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ#∞ D HÍÅ
Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# "å\˜QÍ J#fi ~ÚOK«∞HÀ"åe. q^èÕÜ«∞`« QÆÅ =∂
J#∞Éè=í s`åº "Õ∞O ã¨∂zOѨ^ÅŒ z#k Uq∞@O>Ë ~åâ◊√ʼnõΩQÆÅ [Å Jyfl, Éè∂í "≥Ú^ŒÅQÆ∞
`«`fi« =ÚÅ#∞ D ã¨∂„`«=ÚÅ#∞ =iÎOѨ KÕ¿ã@ѨÙÊ_»∞ ѨiQÆ}O˜ Kåe. P q^èOŒ QÍ q∞^è∞Œ #
~åtÖ’ ‰õΩAx`ÀQÆÅ ÅQÍflkèѨu q=∂# „Ѩܫ∂}OÖ’ HõÅ∞QÆÉ’=Ù „Ѩ=∂^Œ=Ú#∞
ã¨∂zOK«∞#∞. ÅQÍflkèѨu=Ù#fl ~åt "Õ∞+¨~åt J=Ù`«∂ JHõ¯_» ‰õΩA_»∞ =Ù#fl@¡~Ú`Õ
"åǨÏ<åxH˜ xѨÙÊ JO@∞‰õΩ<Õ „Ѩ=∂^ŒO HõÅ∞æ@ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q. D „Ѩâfl◊ âßG qÉèÏQÆ=ÚÖ’
#∂`«<åOâ◊=ÚÅ#∞ Hõ#∞Q˘#∞@‰õΩ (sÃã~üÛ KÕÜ«Ú@‰õΩ) ZO`À J=HÍâ◊O =ÙOk.
#QÆ~° „Ѩ"Õâ◊`À-™ê‡`ü Ѷ¨Å =∞ã≤Î # "å „Ñ¨"Õâ◊ÅQÆfl q∞Ç¨Ï I
`«ã≤‡<£ ^èŒ#¿Ñ =„ˆH<À ǨÏ~°}O HÍ~°º ã≤kú ~åfi II 105
â’¡HõO 105 : ''#QÆ~åxH˜ QÍh ÖË^• (U^≥·<å) ã¨÷ÅOH˜ QÍh <Õ#∞ KÕÜ«∞É’=Ù
„ѨÜ∂« }O ÖÏÉè^í •Ü«∞Hõ=ÚQÍ =ÙO_»∞<å?—— J#fl „Ѩâfl◊ "ÕÜ∞« |_ç`Õ ã¨=∂^è•#O ~Ô O_»=
~ÚO\˜ JkèѨu =„H˜Oz ÅQÆfl=ÚÖ’ =ÙO>Ë Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞ #QÆ~° Ѩ~°º@#Ö’ PtOz#
Ѷ¨e`«=Ú <≥~°"Õ~°^Œ∞.
JuK«i`Õ |Ǩïk=ã¨O ǨÏ~°}O<À HÍ~°ºã≤kú s+¨ ^ŒÑ≤ I
#==∞ `«$fÜ«∞ QÆ`-
Õ ã≤‡<£ HÍ~°º Hõ$`Òfi--â◊√ x[ѨÙ~°O Ü«∂uII 106
â’¡HõO 106 : Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨuHõ j„Ѷ¨∞QÆ=∞#=Ú Hõeæ`Õ J`«#∞
ÃÇÏK«∞ÛHÍÅ=Ú x"åã¨=Ú LO_»_»∞. ÃÑ·QÍ Z‰õΩ¯= Ѷ¨Å=O`«=Ú ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. Ô~O_»=
~ÚO\˜ JkèÑu¨ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜#O^Œ∞QÍh ÖËHõ =¸_»= ~ÚO\˜#O^Œ∞QÍh =ÙO_ç#KÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ `«# Ѩxx `«fi~°QÍ =ÚyOK«∞H˘x `«# ã¨fiã¨÷ÖÏxH˜ "≥à◊√§#∞.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
54 „Ѩâ◊fl `«O„`«
ňQfl Hõ~°‡}ºÜÕ∞ ^èŒ#ѨܫÚ`Õ â’Éèí#O *˽ܫ∞"£∞ I
㨄‰õÄ~° ã¨Ñ¨Î=∞¿ã÷ Ѩiî q^èŒ∂<åO ~°≠Hõ@HõO K«`«∞~°÷¿ã÷II 107
â’¡HõO 107 : Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu 7/10/11 ~ÚO_»¡Ö’#∞#flKÀ Ѩ~°º@#
^èպܫ∞=Ú ã¨∞xfl`«=ÚQÍ <≥~°"Õ~°∞@ ã¨∂zOK«∞#∞. Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu U_»=
~ÚO\˜#O^Œ∞QÍh ÖËHõ <åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞QÍh (áêѨÙÅKÕ ã¨O|O^èŒ=ÚKÕ) |ÅÇ‘Ï#∞
_≥·#KÀ „Ѩܫ∂}=Ú ™ê#∞‰õÄÅ`« HÍHõáÈ=Ù@‰õΩ HÍ~°}=Ú =∂~°æ=∞^茺=ÚÖ’ J<ÕHõ
z‰õΩ¯Å∞, `«QÆ=ÙÅ∞ HõÅ∞æ@ JQÆ∞#∞.
q=~°} : [#Ѩ^Œ ã¨÷Å=ÚÅÔH· L^ÕÌtOѨ|_ç# „Ѩܫ∂}=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ ™êѶ¨Åº`«QÍh
qѶ¨Å`«QÍh `≥eã≤H˘#∞@‰õΩ L^ÕÌtOѨ|_ç# „Ѩ=ÚY"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú Ô~O_»= ~ÚO\˜
PkèѨ`«º=Ú. Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨuÜ≥ÚHõ¯ ã≤÷u „Ѩܫ∂}=Ú Ü≥ÚHõ¯ [Ü«∂Ѩ[Ü«∞
=ÚÅ#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
qq^èŒ ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ#∞ "Õ∞à◊qOK«QÍ =∞#=Ú D q^èŒ=ÚQÍ K≥Ñ¨Ê =K«∞Û#∞.
~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞#flKÀ ™ê^è•~°}=ÚQÍ „ѨÜ∂« } L^ÕâÌ º◊ =ÚÜ≥ÚHõ¯
™êѶ¨Åº`« ã¨∂zOK«∞#∞. Ѩ^Œ=~ÚO\˜Ü«∞O^Œ∞ #flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ „Ѩܫ∂}=Ú#O^Œ∞
[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. U_»=~ÚO\˜ #O^Œ∞ XHõ â◊√Éèí∞_»∞=Ù#flKÀ J`«_»∞ QÆ=∞º=Ú #O^Œ∞
MOHANPUBLICATIONS.COM
q[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. <åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞#flKÀ WO\˜H˜ uiy =zÛ# `«~åfi`« J`«_»∞
q[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞. D Jxfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’#∞ ÅQÍflkèѨu =∞iÜ«Ú Ô~O_»= ~ÚO\˜
JkèѨu (áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»~å^Œ∞.
`˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ K«~~° åtÖ’ #∞O_»∞@ j„Ѷ∞¨ "≥∞#ÿ „ѨÜ∂« }=Ú =∞iÜ«Ú
WO\˜H˜ uiy=K«∞Û@ ã¨∂zOK«∞#∞. ã≤÷~°Ö’ =ÙO_»∞@ ÃÇÏK«∞ÛHÍÅ „Ѩܫ∂}=Ú#∞
ã¨∂zOK«∞#∞. kfiã¨fiÉèÏ=~åtÖ’ =ÙO_»∞@ =∂~°æ=Ú#O^Œ∞ =∂~°∞Ê^ŒÅ, W`«~° ã¨÷Å=ÚÅ
ã¨O^Œ~°≈# "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã¨∂zOK«∞#∞. P~°∞, Zxq∞^Œ= ~ÚO_»¡ JkèѨ`«∞ÅÜ≥ÚHõ¯
áêѨ`fi« =ÚKÕ ~Ô O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ H˜ =zÛ# |ÅÇ‘Ï#`« QÆ∞iÎOK«∞@ ^•fi~å Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞
J<å~ÀQƺ=Ú áêÅQÆ∞<å? ÖËHõ „Ѩ=∂^Œ=ÚʼnõΩ Ö’#QÆ∞<å J#flk ‰õÄ_® =∞#=Ú
TÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞. <åÅæ= ~ÚO\˜ ã≤÷ux|\˜ì `«∞k Ѷ¨e`«=Ú P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO_»∞#∞.
Ѩ^Œ= WO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
~å[ºÑ≤Î „Ѩâ◊flňQfl ňQflâı â◊tx "å #Éèíó Ѩu <å I
Hõ$`« =Ú^äŒtÖËO- |^Œ$âß ~å[ºO ~°∂Ѩ„Hõ=∂^Œƒù=u II 108
â’¡HõO 108 : ÅQÍflkèѨuQÍh ÖËHõ K«O„^Œ∞_»∞QÍh ÖËHõ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç Ѩ^Œ=
~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^äŒ+≤Å HõeæÜ«ÚO_ç, Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ J#∞‰õÄÅ ^Œ$+¨µìÅ∞ Hõeæ=Ù#flKÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ `å#∞ "å~°ã¨∞_≥·# ~å[º=Ú#∞ "å~°ã¨`«fiOQÍ<Õ á⁄O^Œ∞#∞.
q=~°} : D â’¡Hõ=ÚÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ`«ºHõ∆ `å`«Ê~°º=Ú ~å[º "å~°ã¨`«fi=Ú #‰õΩ K≥O^Œ∞
„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#=∞x `≥eã≤#ѨÊ\˜H©,D ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú =$uÎ, L^ÀºQÆ=Ú "åºáê~°=Ú
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ Jxfl q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ#∂fl J#fi~ÚOѨ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ÅQÍflkèѨuQÍh, ÖËHõ
K«O„^Œ∞_»∞QÍh `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ÅQÆfl=Ú #O^Œ∞O_ç Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu`À =Ú^äŒ+≤Å
Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeæÜ«ÚO_»QÍ Ñ¨^Œ= ~ÚO\˜H˜ â◊√Éèíx gHõ∆}=Ú HõÅ∞QÆ=Öˇ#∞. Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞
L^ÀºQÆ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. Pã≤Îx "å~°ã¨`«fi=ÚQÍ á⁄O^Œ∞#∞, a~°∞^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ∞#∞ ÖËHõ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 55
=$uÎÖ’ ÉÏQÆ∞QÍ ~å}˜OK«∞#∞.
J<Àº#º Éèí=# QÆ=∞<å`ü „‰õÄ~å ÉèÏ"Õ-^äŒ zOu`« „áêÑ≤ÎóI
ÅQÆfl¿ã÷ "å-<Õº# K« ™œ"Õ∞º <åO|~°ã¨º =Ú^äŒtÖË- ¿Ñº="£∞ II
áêѨiú`Õ `«∞ =∞O^Õ xHõ\ © Éèí∂Ü≥∂`«Î~° `«º^èÀ ~å[º"£∞ II 109
â’¡HõO 109 : ÅQÍflkèѨu, Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å∞, áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú
HõÅ∞QƉõΩO_® Ü«ÚO_»QÍ, Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú Ñ¨i=~°Î#=Ú K≥Ok#KÀ Uq^èŒ"≥∞ÿ# „â◊=∞ÖˉõΩO_®
(~å[º) ÅaÌá⁄O^Œ∞#∞. Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl=Ú#O^Œ∞O_ç XHõ â◊√Éèí∞x`À
=∞^äŒ+≤Å#∞ HõeæÜ«Ú#flKÀ ‰õÄ_® ~Ú@∞ =O\˜ Ѷ¨e`«"Õ∞ (~å[ºÅaÌ) HõÅ∞QÆæ#∞. ÃÑ·
ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú`À =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú (áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç#KÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩ#‰õΩ q[Ü«∞=Ú
ÅaèOK«∞ J=HÍâ◊=Ú ÖË^Œ∞.
q=~°} : 109= â’¡Hõ=Ú „ѨHÍ~°=Ú L^ÀºQÆ „áêÑ≤ÎQÍh, L^ÀºQÆ Jaè=$kúQÍh
D „H˜O^Œ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_ç# ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ HõÅ∞æ#∞.
1. ÅQÍflkèѨu Ѩ^Œ= ~ÚO\˜Ö’ #∞O_»QÍ Ñ¨^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆfl=Ú
#O^Œ∞O_»=Öˇ#∞. W~°∞=Ù~°∂ (áêѨÙÅKÕ) |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»~å^Œ∞.
2. Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu XHõ â◊√Éèí∞x`À =Ú^äŒ+≤Å HõeæÜ«ÚO_» =Öˇ#∞. Ô~O_»=
ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÖ’ áêѨÙÅ ^Œ$+≤Qì Íh áêѨÙÅ HõÅ~ÚHõQÍh =∞O^Œ „QÆÇϨ =Ú#‰õΩ HõÅ∞æK∞« O_»QÍ
J\˜ì „QÆǨÏ=Ú`À =Ú^äŒ+≤Å Hõeæ#KÀ Ѷ¨e`«=Ú J#∞‰õÄÅ=Ú HÍxk JQÆ∞#∞.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ‰õΩA_»∞ Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨu J=ÙK«∞O_»QÍ |∞^èŒ∞x`À =Ú^äŒ+≤Å
HõeæÜ«ÚO_»∞@ [iy#^Œ#∞H˘O^•=Ú. WO^Œ∞Ö’ ‰õΩA_»∞ =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú. ~°q, â◊x,
~åǨï=ÙÅ (ÅÖ’ Z=i`À<≥·<å)`À Hõeã≤Ü«Ú#flKÀ Ü≥∂QÆ=Ú=Å# HõÅ∞QÆ∞ â◊√ÉèíѶ¨Å=Ú
x~°~Hú° "õ ∞≥ ÿ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ #‰õΩ Jaè=$kúQÍh, L^ÀºQÆ á⁄_çyOѨÙQÍh, Uq^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨Oáê^Œ#QÍh
HõÅ∞QÆ^Œ∞.
Éèí∂q¿ã÷ „‰õÄ~° ^Œ$âß`«fiѨ "å^Œó â◊√Éèí ^Œ$âß H©iÎóI
=∞O^Œ„QÆ¿ÇÏ |Å=u „‰õÄ~° qÜ«ÚOˆHÎ Ü«∞^•â◊j q|ÅóII 110
=∞O^Õ |ÖË# „Éèí=∞}Ï`ü ~å[º„áêÑ≤Î ~°ƒù"Õ`ü „Ѩ+¨µªóI
ÅQÍflkèѨ`Ò ã¨fiQÆ$¿ÇÏ ÖÏÉèË ~å[ºã¨º `«∞OQƈQ Éè∫"Õ∞ II 111
â’¡HõO 110-111 : =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú <åÅæ= ~ÚO\˜Ö’ |Å=`«Î~° =ÚQÍ #∞O_»QÍ
J#∞‰õÄÅ=ÚHÍx =Ú^äŒ+≤Å (90_ç„wÅ^Œ$+≤ì) HõeæÜ«Ú#flKÀ Ѩ$K«Ûù‰õΩx Ѩ~°∞=Ù#‰õΩ
JáêÜ«∞=Ú (K≥_¿¤» Ñ~°∞) HõÅ∞QÆ∞#∞. J^Õ J#∞‰õÄÅ "≥∞#ÿ =Ú^ä+Œ Å≤ (120_ç„wÅ∞) áêѨÙÅ
ã¨O|O^èŒ=Ú ÖˉõΩO_® Hõeæ#KÀ J`«xH˜ H©iÎ HõÅ∞QÆ∞#∞. K«O„^Œ∞_»∞ |ÅÇ‘Ï#=ÚQÍ
#∞O_»QÍ =∞O^Œ„QÆÇϨ =Ú |Å=Ú HÀÖ’Ê=‰õΩO_® =Ù#flKÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ J<ÕHõ ã¨Å÷ =ÚÅ#∞
ã¨O^Œi≈O z# J#O`«~°=Ú ~å[º=Ú á⁄O^Œ∞#∞. ÅQÍflkèѨu ÅQÆfl=ÚÖ’ =ÙO_»QÍ
‰õΩA_»∞ LK«ÛùÖ’ =Ù#flKÀ Pã≤÷ á⁄O^ŒQÆÅ∞æ#∞.
q=~°} : XHõ ѨO_ç`«∞x=^ŒÌ <Õ#∞ ã¨OáêkOz# „"å`«„ѨuÖ’ q=~°} ‰õÄ_®
=ÙOk. <åÅæ= ~ÚÅ∞¡ áêѨÙÅKÕ K«∂_»|_ç`Õ Jk H©iÎ „Ѩu+¨ìʼnõΩ ÉèíOQÆ=Ú HõeæOK«∞#∞.
â◊√Éè∞í ÅKÕ K«∂_»|_ç`Õ Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ #‰õΩ ¿Ñ~°∞ (H©i)Î =K«∞Û#∞. HÍh `å[Hõ ã≤^•úO`« "åºMϺ`«Å∞
Dq^èŒ"≥∞ÿ# q=~°}#∞ ã¨=∞‡uOK«ÖË^Œ∞. =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú |Å=ÚQÍ <åÅæ= ~ÚO\˜
#O^Œ∞O_»QÍ =∞iÜ≥ÚHõ „QÆǨÏ=Ú 1-7-10ÅÖ’ =ÙO_»QÍ J\˜ì Ô~O_»= „QÆǨÏ=Ú`À
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
56 „Ѩâ◊fl `«O„`«
=∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú =Ú^äŒ+≤Å HõeæÜ«Ú#flKÀ „Ѩu‰õÄŠѶ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞. J@∞=O\˜
<åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞#fl „QÆǨÏ=Ú 8,11 ~ÚO_»¡Ü«∞O^Œ∞#fl „QÆǨÏ=Ú`À =Ú^äŒ+‘Å Hõeæ
Ü«Ú#flKÀ J#∞‰õÄŠѶ¨Å=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
ÅQÍflO|~åkèᜠܫ∞k HõO|∂Ö∫ ˆHO„^Œ ˆQO^Œ∞ =Ú^äŒtÅ`«óI
L`«Î=∞ ~å*Ϻ "åºÑ≤Îó ã¨~°∆¿ã÷ KÕO^Œ∞`À ifiѨÙÖÏ II 112
â’¡HõO112 : ÅQÍflkèѨu, Ѩ^Œ= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞ÅKÕ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
HõÅ∞æK∞« O_»QÍ, Ѩ^=Œ ~ÚÅ∞¡ =Ú^ä+Œ Å≤ #∞ XHõ Hˆ O„^Œ=Ú#O^Œ∞ QÆÅ K«O„^Œ∞x`À HõeÜ æ Ú« #flKÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =∞Oz~å[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. K«O„^Œ∞_»∞ `«# ã¨fiˆH∆„`«=Ú #O^Œ∞#flKÀ Ѩ$K«Ûù
‰õΩ_»∞ ÃÑ^ŒÌJ~Ú# (qã¨ÎiOѨ |_çÜ«Ú#fl) ~å[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
q=~°} : ÅQÍflkèѨu ZѨÙÊ_≥·`Õ HÍ~°‰õΩx`À (WHõ¯_» HÍ~°‰õΩ_»∞ Ѩ^Œ= ~ÚO\˜
JkèѨu JQÆ∞K«∞<åfl_»∞) =Ú^äŒ+≤Å#∞ HõeæÜ«ÚO_»QÍ UHõHÍÅOÖ’ K«O„^Œ∞_»∞ÃÑ· W^ŒÌi
JkèѨ`«∞ÅÖ’ XHõx`À =Ú^äŒ+≤Å#∞ HõeæÜ«ÚO_ç#KÀ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú HõÅ∞æ#∞.
K«O„^Œ ÅQÆflO WHõ¯_» ~Ú=fi|_ç# „Ѩâfl◊ K«„Hõ=Ú#O^Œ∞ |∞^è∞Œ _»∞
12 ÅQÍflkèѨu JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. HÍ~°‰õΩ_»∞ (Ѩ^Œ= ~ÚO\˜
|∞^èŒ JkèѨu) QÆ∞~°∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. |∞^èŒ, QÆ∞~°∞Å∞
MOHANPUBLICATIONS.COM
10 =Ú^ä+ Œ Å≤ (60_ç„wÅ∞) Hõeæ Ü«Ú<åfl~∞° . ÅQÆfl=Ú #∞O_ç
K«O„^Œ∞_»∞ Hˆ O„^Œ =ÚÖ’ #∞O_»QÍ ~Ú^Œ~Ì ∞° JkèÑ`¨ ∞« Å`À
=Ú^ä+Œ Å≤ #∞ HõeÜ æ Ú« O_»QÍ "åiH˜ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
QÆ∞~°∞ HõÅ∞æK«∞#flk. Ѩ$K«Ûù ‰õΩ_»∞ (ÃÑ· „Ѩâ◊fl K«„Hõ=Ú ##∞ã¨
14 iOz) `«Ñ¨Êx ã¨iQÍ (hÅHõO~î°∞x ã≤^•úO`«s`åº)
~å[º=Ú á⁄O^Œ∞#∞. P^è∞Œ xHõ HÍÅs`åº Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ _»∞ L^ÀºQÆ=Ú, L^ÀºQÍaè=$kú "≥Ú^ŒÅQÆ∞
HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú HÍ~°}OQÍ á⁄O^ŒQÆÅ∞æ#∞.
Jaè„áêÜ«∞=Ú (L^ÕÌâ◊º=Ú) <≥~°"Õ~°∞@
Ü«∂„`«ˆ~¬ ňQflâ◊ã¨Î`«Êu ~°â◊√ÉèË QÆ$¿ÇÏ `«^• HÍ~°º"£∞ I
㨙êº^Œ¿ãÎ Hõëêì^ŒÌâ◊ =∞^Œ$âß Hõ@Hõ`å H͈~º II 113
â’¡HõO 113 : ÅQÍflkèѨu =Ù#fl ~åâߺkèѨu J#∞‰õÄÅ=ÚHÍx WO_»¡Ö’ =Ù#flKÀ
q[Ü«∞=ÚQÍh, Jaè„áêÜ«∞=Ú (L^ÕÌâ◊º=Ú) <≥~°"Õ~°∞@ QÍh [~°∞QÆ^Œ∞. ÅQÍflkèѨu
Jã¨ÎOQÆ`«fi=Ú K≥OkÜ«Ú#flKÀ JO`«∞ÖËx Hõ+¨ì=ÚÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#=Åã≤ =K«∞Û#∞. 90
_ç„wÅ ^Œ$+≤ì HõeæÜ«Ú#flKÀ `«QÆ=ÙÅ∞, áÈ~å@=ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞#∞.
q=~°} : HÍ~°ºã≤kú ÖËHõ [Ü«∞=Ú#∞ D â’¡Hõ=Ú q=iOK«∞#∞. ™ê^è•~°}OQÍ
[Ü«∂Ѩ[Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ ["å|∞ ~ÚK«∞Û @‰õΩ D â’¡Hõ=Ú
J#fi~ÚOѨ*ËÜ«∞=K«∞Û#∞.
P~°∞, Zxq∞k, Ѩ<≥flO_»∞ WO_»∞¡ J#∞‰õÄÅ=Ú HÍx ~ÚO_»∞¡ (^Œ∞™ê÷# =ÚÅ∞)QÍ
ѨiQÆ}˜OѨ|_»∞K«∞#flq. ã¨O|Okè`« „QÆǨÏ=Ú (J#QÍ ÅQÍflkè Ѩu =Ù#fl ~åâߺkèѨu)
6,8,12ÅÖ’ =ÙO_»QÍ WOH˘Hõ „QÆǨÏ=Ú`À ˆHO„^Œ ^Œ$+≤ì (90 _ç„wÅ^Œ$+≤ì) D
ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ „QÆÇϨ =Ú 6/8/12 WO_»#¡ ∞O_ç Ѩ^=Œ ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_»=Öˇ#∞. [Ü«∞=Ú
HõÅ∞QÆ^Œ∞. nxH˜ |^Œ∞Å∞QÍ Jáê~°÷=ÚÅ∞, `«QÆ=ÙÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 57
„ѨH¯õ # ~Ú=fi_#ç „Ñ¨âfl◊ K«„Hõ=Ú#O^Œ∞ ÅQÍflkÑè u¨ ~åǨï11 K«O„^Œ
g∞#=Ú#O^Œ∞ QÆÅ^Œ∞. g∞#~åt JkèÑu¨ Ü«∞QÆ∞ QÆ∞~°∞_»∞ â◊x28
â◊√„Hõ7 29-53
ÅQÆfl=Ú #∞O_ç Ѩ<fl≥ O_»= WO\˜ #O^Œ∞ QÆÅ_»∞. QÆ∞~°∞_»∞ `Õ.31-1-1969
#∞O_ç K«O„^Œ∞_»∞ Ѩ^=Œ ~ÚO\˜#O^Œ∞O_»∞@KÕ 90 _ç„wÅ QÆO 1150xIIʼnõΩ
^Œ$+≤ì HõÅ∞QÆ*Ü Ë Ú« K«∞<åfl_∞» . Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ =∞Oz L^ÀºQÆ L^ŒÜ«∞O I.S.T.
|∞^èŒ14 ɡOQÆ∞à◊¥~°∞Ö’
J<Õfi+¨ }ÔH· "≥O@<Õ KÕÜ«Ú@ÔH· "≥à◊§É’=Ù XHõ ÉèË\ © ~°q 20
(WO@~°∂fi º) Ü≥ÚHõ¯ [Ü«∂Ѩ [Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèO
z# „Ѩâ◊fl ~Úk. ã¨=∂^è•#=Ú ''JѨ[Ü«∞=Ú——QÍ ÅQÆflO11 QÆ∞~°∞14
‰õΩ[26 ˆH`«∞ 11
K≥ѨÊ|_ç#k. P q^èŒ=ÚQÍ<Õ P =ºH˜Î L^ÀºQÆ=Ú#∞
á⁄O^ŒÖËHõáÈ=Ù@ [iy#k.
~å[º„áêáœÎ ã¨`åºO Ü«∞k KÕK«Ûùu HÀ-Ñ≤ Ѩi}uOK« `«^• I
ÅQÆflO â◊s~° HÍ~°º"£∞ QÆ$Ç¨Ï Hõ~å‡ã¨ÎO #Éèíâ◊Û ~å*Ϻ~°÷"£∞ II 114
ÖÏÉè’ q∞„`« ™êºˆ~÷ K«`«∞~°÷HõO Hõ~°‡}À-=ã≤`« "Õ∞K« I
„^Œ=ºO ^èŒ<åÜ«∞ ã¨Ç¨Ï[O Éèí$`ÕºÉè’º iѨ٠Hõ$`Õâ◊Û"≥·iÉèíºóII 115
U`≥·ó â◊√Éè∫ó â◊√ÉèíO ™êº^Œâ◊√ÉèË "å=∞O K« ã¨~°fiHÍ~åº}Ï"£∞ I
q`«Î ™êfiq∞x Éè∫"Õ∞ hK«¿ã÷ áê~° ^•iˆH =ºÜ«∞Hõ$`ü II 116
â’¡HõO 114-116 : ''<Õ#∞ ~å[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞ J=HÍâ◊=Ú Uq^èŒ =ÚQÍ<≥·<å
=Ù#fl^•?—— J#∞#k „Ѩâ◊fl. ÅQÆfl=Ú âßs~°Hõ „â◊=∞ (Hõ$+≤)x ã¨∂zOK«∞#∞. U_»= ~ÚÅ∞¡
~ÚO\˜=^ŒÌ KÕÜ«Ú „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ ã¨∂zO K«∞#∞. Ѩ^Œ= ~ÚÅ∞¡ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å #∞O_ç
HõÅ∞æ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. Ô~O_»= ~ÚÅ∞¡ ^èŒ#s`åº ã¨Ç¨Ü«∞=Ú, =¸_»=
~ÚÅ∞¡ ¿ã=‰õΩÅ =Å# HõÅ∞QÆ∞ ™êÜ«∞=Ú#∞, P~°= ~ÚÅ∞¡ â◊`«$=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞
(PÖ’K«#)Å#∞ ã¨∂zOK«∞#∞. ÃÑ·# `≥eÊ# ~ÚO_»¡Ü«∞O^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞ =ÙO_»∞@QÍh ÖË^•
â◊√Éè∞í Å∞ P ~ÚO_»#¡ ∞ K«∂K«∞@QÍh [iy#KÀ PÜ«∂ ~ÚO_»∞¡ ã¨∂zOK«∞ HÍ~°H`õ fi« =ÚÅ
=Å# â◊√ÉèíѶ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞. PÜ«∂ ÉèÏ==ÚʼnõΩ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ#KÀ
=ºuˆ~Hõ Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞. Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu ‰õΩA_»∞ JQÆ∞K«∞O_»QÍ J\˜ì
‰õΩA_»∞ hK« Ü«∞O^Œ∞#flKÀ W`«~°∞Å Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ~°ºÅ xq∞`«Î=Ú _»|∞ƒ Y~°∞ÛÃÑ@ì|_»∞#∞.
q=~°} : ѨÓ~°fiHÍÅOÖ’ ~å[ºO á⁄O^Œ@O JO>Ë J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú,
=ºuiHõ`Î « á⁄O^Œ@O, J#QÍ `«=∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ KÕã∞¨ H˘#∞ U~åÊ@∞¡, ~å[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@
H˘~°‰õΩ HõÅ∞æ ÖÏÉèí#+¨ì=ÚÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å ã¨Ç¨Ü«∞=Ú, PiúHõ=ÚQÍ Åaú, `«#=^ŒÌ
L^ÀºQÆ=ÚKÕÜ«Ú"åi =Å# HõÅ∞æ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú, Ѩ$K«Ûù‰õΩx HÀiHõ#∞ ÉèíOQÆѨ~°K«∞@ÔH·
â◊`«$=Ù KÕÜ«Ú „Ѩܫ∞`«fl =ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. PÜ«∂ ÉèÏ==ÚÅO^Œ∞ â◊√Éèí∞Å∞#flKÀ
(gHõ∆}Hõeæ ##∂) PÜ«∂ ÉèÏ==ÚÅ â◊√ÉèíѶ¨Å=ÚÅ∞ HõÅ∞æ@, áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#KÀ
PÜ«∂ ÉèÏ==ÚÅ Jâ◊√ÉèíѶ¨Å=ÚÅ∞ HõÅ∞æ#∞.
=ÚYº"≥∞ÿ# L^ÀºQÆ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞@, L^ÀºQÍaè=$kú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOK«∞ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#O ~ÚK«∞Û@ HÀã¨O ‰õÄ_® ÃÑ#· `≥eÊ# ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ∞#∞
LѨÜ∂≥ yOK«∞H˘#=K«∞Û#∞. JѨÙÊ_»∞ Hõ$+≤ qq^èŒ Ñ¨^`úŒ ∞« Å^•fi~å KÕÜ∞« =Åã≤ =ÙO@∞Ok.
116= â’¡Hõ=ÚÖ’ Ô~O_»= áê^Œ=ÚÖ’ Ô~O_»= JkèѨuÜ≥ÿ∞# ‰õΩA_»∞ hK«Ö’ =Ù#flKÀ
W`«~∞° Å ÉèÏ~°ºÅÔH· "≥zÛOK«∞ ^è#Œ =Ú#∞ QÆ∞iOz K≥Ñʨ |_çOk. |Ǩïâß ~Úk Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
58 „Ѩâ◊fl `«O„`«
`å#∞ ~å[º=Ú ã¨OáêkOK«∞@H˘~°‰õΩ KÕÜ«Ú „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÖ’ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú KÕÜ«Ú@ÔH·
W`«~°∞Å ÉèÏ~°ºÅ‰õΩ ÅOK«=Ú ~ÚK«∞Û@ HÍ=K«∞Û#∞.
r"Õ ^èŒ~å‡Ü«∞ iᜠQÆ∞~°∞ ѨÓ*ÏÜ≥ÿ∞ ã≤`Õ qÖÏ™êÜ«∞ I
"å}˜*Ϻܫ∞ *Ë˝ ѨÙ#iO^Ò =Ú^äŒtÅx Kå#º^è•-<åº~°÷"£∞II 117
â’¡HõO 117 : Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu QÆ∞~°∞_»QÆ∞K«∂ `˘q∞‡^Œ= ~ÚO\˜Ö’
=Ù#flKÀ QÆ∞~°=ÙʼnõΩ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ ^èŒ#=Ú qxÜ≥∂ yOѨ|_»∞#∞. Ô~O_»=
~ÚO\˜ JkèѨu â◊√„‰õΩ_»∞ JQÆ∞K«∂ Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜Ö’ =Ù#flKÀ HÍ=∞ ã¨O|O^èŒ
ã¨∞Y=ÚÅÔH· ^èŒ#=Ú "≥zÛOѨ|_»∞#∞. Ô~O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu |∞^èŒ∞_»∞ JQÆ∞K«∂ P~°=
~ÚO\˜#O^Œ∞#flKÀ "åºáê~°=Ú H˘~°‰Ωõ ^è#Œ =Ú Y~°∞Û KÕÜ∞« |_»∞#∞. K«O„^Œ∞#‰õΩ W^äëŒ êÅ
Hõeæ#KÀ B^•~°º=Ú`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl Y~°∞Û JQÆ∞#∞.
ÅQÆflѨ`Ò Ñ¨u`«¿ã÷ q|ÖË ~å[º`«ºÜ«∞ã¨∞Î HõO|∂ÖË I
H“ JÑ≤ QÆ∞}ó ™êº`ü áêáê„HÍO`≥·~° â◊√ÉèíO K«∞º `ÒÉèí=uII 118
â’¡HõO 118 : ÅQÍflkèѨuH˜ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=ÚHõeæ |ÅÇ‘Ï#=ÚQÍ #∞#flKÀ
~å[º=Ú q^èŒfiOã¨=∞QÆ∞#∞. HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=ÚHõeæ, Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeyOK«∞K«∞#fl
„QÆÇϨ =Ú#‰õΩ áêѨÙÅ ã¨O|O^è=Œ Ú Hõe#æ KÀ Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ JkèHÍ~°=Ú #∞O_ç Ѩ_áç È=Ù#∞.
MOHANPUBLICATIONS.COM
(Ѩ`«#=∞QÆ∞#∞)
#~°Ñ¨u ã¨z= ¿ãflǨτѨâıfl HõO|∂Å ÅQÆfl ã¨Ñ¨Î=∞Ü≥∂óI
=Ú^äŒtÅ Ü≥∂ó â◊√Éèí^Œ$ëêì º â◊√Éèí`Õ ~å*˺q∞^äŒó ¿ãflǨÏóII 119
â’¡HõO 119 : ÅQÆfl=Ú#‰õΩ, U_»= ~ÚO\˜H˜ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ Ô~O_»∞
~ÚO_»Ö¡ ’ â◊√Éè∞í Å∞ W^äëŒ êÅ HõeÜ
æ Ú« #flKÀ ~åA#‰õΩ, =∞O„uH˜ =∞^躌 ã¨Yº`« (¿ãflÇϨ =Ú)
<≥ÅH˘x =ÙO_»∞#∞.
q=~°} : D â’¡Hõ=Ú „ѨHÍ~°=Ú ÅQÆfl=Ú „ѨÉèí∞=Ù#∞, ~åA, „ÃÑã≤_≥O@∞ ÖËHõ
~å„ëêìkèѨu, ã¨∂zOK«∞#∞. U_»= ~ÚÅ∞¡ =∞O„ux ã¨∂zO K«∞#∞. ~åAQÍi¯, =∞O„uH˜
=∞^茺 Ѩ~°ã¨Ê~° J=QÍǨÏ#, ã¨Yº`« =ÙO@∞O^• J<Õ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞|_ç`Õ ã¨=∂^è•#=Ú
ÅQÆfl=Ú, U_»= ~ÚÅ∞¡#‰õΩ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ, D ~ÚO_»¡Ö’ â◊√Éèí∞Å∞ =Ú^äŒ+≤Å
HõeæÜ«Ú#flKÀ "åi^ŒÌ~°‰õÄ ã¨Yº`« Hõeæ =ÙO_»∞#x K≥ѨÊ=Öˇ#∞. <å L^ÕÌâ◊ºOÖ’ ÃÑ·#
`≥eÊ# HõO|∂Å =Ú^äŒ+≤Å Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ WO_»¡‰õΩ H͉õΩO_® P ~ÚO_»¡ JkèѨ`«∞ʼnõΩ
HõÅ∞QÆ =Öˇ#∞. ÅQÆfl=ÚÖ’ ZѨÙÊ_≥·<å XHõ„QÆǨÏ=Ú =Ú^äŒ+≤Å Hõeæ=ÙO>Ë JѨÙÊ_»∞ U_»=
~ÚO\˜`À ‰õÄ_® `«Ñ¨Ê‰õΩO_® J^Õ „QÆǨÏ=Ú =Ú^äŒ+≤Å#∞ Hõey =ÙO_»=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
‰õΩ[ L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „ѨHõ¯K«„Hõ=Ú#∞ fã¨∞ H˘O^•O.
22 ÅQÆflO(~åA) `«∞Å JQÆ∞K«∞O_»QÍ ÅQÍflkèѨu Ü«∞QÆ∞
K«O„^Œ â◊√„‰õΩ_»∞ `«∞ÅÖ’ 18 ÉèÏQÆ ÅÖ’ HõÅ_»∞. U_»=~ÚO\˜
21 JkèѨu (=∞O„u) JQÆ∞ ‰õΩA_»∞ U_»= ~ÚÅ∞¡
JQÆ∞"Õ∞+¨=Ú #O^Œ∞ 22 ÉèÏQÆÅÖ’ HõÅ_»∞. K«O„^Œ∞_»∞
‰õΩOÉè~í åtÖ’ 21 ÉèÏQÆÅÖ’ QÆÅ_»∞. ÅQÍflkÑè u¨ , U_»=
ÅQÆflO ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å =∞^茺 W^äŒëêÅ QÆÅ^Œ∞. K«O„^Œ∞_»∞
â◊√„Hõ18 ~Ú^ŒÌ~°∞ JkèѨ`«∞Å`À W^äŒëêÅ HõeæÜ«ÚO_»∞@KÕ
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 59
HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ#k. HÍ|\˜ì ã¨=∂^è•#=Ú ''~åA, =∞O„`«∞Å #_»∞=∞ ã¨Yº`«
LO_»∞#∞—— JQÆ∞#∞.
~å[ºO K«~°O "å ÅQÆfl ѨQÆ QÆ<Õ â◊Ü≥∂ó ã¨Ç¨ÏÜ≥∂óI
Ü«∞^ÕºHÀ =∞O^Œó ™êº`Õ¯O„^Õ `«`ü ã≤÷`« =∞`À #º^è•"åK«º"£∞ II 120
Ü«∞k"å㨠"å=∞ =∂ˆ~æ Éèí∂"£∞ "å „Ñ¨K«∞ºu ~°ƒù"Õ`ü ѨÓ~°fi"£∞ I
HõO|∂ÖË ã¨u ÅÉèí`Õ j„Ѷ¨∞O `«fi^äŒ =Úã¨i¿Ñ¶# ѨÙ#óII 121
â’¡HõO 120-121 : ''~å[º=Ú#∞ âßâ◊fi`«=ÚQÍ ~åA Hõey =ÙO_»∞<å?—— J#∞
„Ѩâfl◊ ‰Ωõ ã¨=∂^è•#=Ú.ÅQÍflkÑè u¨ , Ѩ^=Œ ~ÚO\˜ JkèÑ`¨ ∞« ÅÖ’ =∞O^Œ „QÆÇϨ =Ú Hˆ O„^Œ=Ú
#O^Œ∞#flKÀ âßâ◊fi`«=ÚQÆ áêeOK«∞#∞. ÖËHõáÈ~Ú#KÀ JkèHÍ~°=Ú `å`å¯ eHõ=∞QÆ∞#∞.
=∞O^Œ„QÆÇϨ =Ú =„H˜Oz <åÅæ= ~ÚO\˜#O^Œ∞O_»QÍ, HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú Hõe#æ KÀ
~åA Jnè#=Ú #∞O_ç ~å[º=Ú H˘O`« HÍÅ=Ú ™êfinè#`« `«Ñ≤ÊáÈQÍ uiy `«fi~°QÍ
~åA ^•xx á⁄O^Œ∞#∞. =¸ã¨iѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú Hõeæ#KÀ ~å[º=Ú uiy á⁄O^Œ∞@
Jã¨OÉèí==Ú JQÆ∞#∞.
q=~°} : ~åA âßâ◊fi`«=ÚQÍ ~å*ϺkèѨ`«º=ÚHõeæ =ÙO_»=Öˇ##fl 120= â’¡Hõ=Ú
„ѨHÍ~°=Ú ÅQÍflkèѨ`«∞ÅÖ’ =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú ˆHO„^Œ=Ú #O^Œ∞O_»=Öˇ#∞. D â’¡Hõ=ÚÖ’
K≥Ñ≤Ê# =∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú =„H˜Oz <åÅ∞QÆ= ~ÚO\˜ #O^Œ∞O_»QÍ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
Hõeæ#KÀ 121 â’¡Hõ=Ú „ѨHÍ~°=Ú ~åAKÕu#∞O_ç ~å[º=Ú ã¨fiÅÊHÍÅ=Ú `«Ñ≤ÊáÈ~Ú
(J<åºnè#"≥∞)ÿ uiy `«fi~°Ö’<Õ ~åA ~å[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. JHõ¯_» =¸ã¨iѶ¨ Ü≥∂QÆ=Ú
Hõeæ =ÙO>Ë ~åA ~å[º=Ú#∞ âßâ◊fi`«=ÚQÍ HÀÖ’Ê=Ù#∞.
Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
#$Ѩ`Õ Q“~°= ÖÏÉèÏâßk =∞=∞ ™êº#fl "ÕuK« „Ѩâıfl I
PÜÕ∞â◊ ÅQÆflѨ`Àºó ¿ãflÇ¨Ï ^Œ$âß =Ú^äŒtÖË ^Œ$`«O Éèí=uII 122
â’¡HõO 122 : ''##∞fl~åAã¨<å‡xOK«∞<å?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂ ^è•#=Ú. ÅQÍflkè
Ѩu, Ѩ^ŒH˘O_»= WO\˜ JkèѨu W~°∞=Ù~°∂ ¿ãflǨÏѨ~°"≥∞ÿ# =Ú^äŒ+≤Å#∞ HõeæÜ«Ú#flKÀ
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ ã¨<å‡xOѨ|_»∞#∞.
iѨ٠^Œ$ëêì º |Ǩïk=Ãã·ó ˆHO„^Õ KåÜÕ∞â◊ K«O„^Œ HõO|∂ÖË I
"åKåº Ñ¨Ó~À‚"åâß K«~°ã≤÷~° kfiã¨fiÉèÏ=ˆQ ã¨fi<å=∞ Ѷ¨Å"£∞ II 123
â’¡HõO 123 : ^Œ$+≤ì ¿ãflǨÏѨ~°"≥∞ÿ#k HÍxKÀ ã¨<å‡#=Ú PÅ㨺 =∞QÆ∞#∞. Ѩ^ŒH˘O
_»= ~ÚO\˜ JkèѨu K«O„^Œ∞x`À ˆHO„^Œ=Ú#O^Œ∞ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú#∞ HõeæÜ«Ú#flKÀ
ã¨<å‡#=Ú `«fi~°QÍ [~°∞QÆ∞#∞. ~åt Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=$uÎ##∞ã¨iOz Ѷ¨e`«=Ú =ÙO_»∞#∞.
K«~°ã≤÷~° kfiã¨fiÉèÏ==ÚÅÖ’ ^ÕxH˜ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú K≥O^Œ∞##fl ^•xÃÑ· Ѷ¨e`«=Ú
P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO_»∞#∞.
q=~°} : 122,123 â’¡H=õ ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ x*ÏxH˜ ~å[ã¨<å‡#O QÆ∞iOz K≥Ñʨ |_ç<å
''PtOz# QÆ=∞ºO JO^Œ∞‰õΩO\Ï"å?—— W`«~°∞Å ¿ãflǨÏO á⁄O^Œ@O "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ
*’㨺=Ú K≥ѨÊ\ÏxH˜ ‰õÄ_® D â’¡Hõ=ÚÅ#∞ LѨÜ≥∂yOK«=K«∞Û#∞.
Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú Ü«∞u, 120 ÉèÏQÆÅ ^Œ∂~°=Ú, 180 ÉèÏQÆÅ
^Œ∂~°=Ú, 60 ÉèÏQÆÅ ^Œ∂~°=Ú, 90 ÉèÏQÆÅ ^Œ∂~°OÖ’#∞#flѨÙÊ_»∞ W^äŒëêÅ, =Ú^äŒ+≤Å
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
60 „Ѩâ◊fl `«O„`«
Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. (<åÅæ= J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ q=~°} DÜ«∞|_çOk)
180 ÉèÏQÆÅ∞, 90 ÉèÏQÆÅ∞, Ü«Úu (ã¨∞<åflÉèÏQÆÅ∞) ^Œ∂~°=ÚÖ’ =ºuˆ~Hõ ^Œ$+¨µìÅ∞QÍ#∞
120 ÉèÏQÆÅ (60 ÉèÏQÆÅ∞‰õÄ_®) ^Œ$+≤ì J#∞‰õÄÅ ^Œ$+≤ìQÍ#∂ ѨiQÆxOѨ|_»∞#∞. =∞O^Œ
„QÆǨÏ=Ú "≥#∞HõÉèÏQÆ=ÚÖ’ j„Ѷ¨∞„QÆǨÏ=Ú =ÙO_»∞@ J#∞ ^•xx ã¨O|O^èŒ=Ú HõeæOK«∞
^Œ$+≤ì (ZÃÑ¡Â~ÚOQ∑ ZãπÃÑH±ì) JO^Œ∞~°∞. J@∞=O\˜ ^Œ$+≤ì Hõeæ#ѨÙ_»∞ „Ѩ=$uÎ##∞ã¨iOz
Ѷ¨e`«=Ú Éèíq+¨º`«∞Î J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ =ÙO_»∞<À, =ÙO_»^À `≥eÜ«Ú#∞. 122= â’¡Hõ=Ú
„ѨHÍ~°=Ú Ñ¨$K«Û‰ù Ωõ _»∞ ~åAKÕ ã¨<å‡#=Ú á⁄O^Œ=Öˇ##flKÀ Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ ,
ÅQÍflkè Ѩu Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú HÀ}QÆ`« ^Œ$+≤ì (120 ÉèÏQÆÅ ^Œ∂~°=Ú) HõeæÜ«ÚO_»=Öˇ#∞.
^Œ$+≤ì J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#k HÍxKÀ ã¨<å‡#=Ú *ÏѨº=∞QÆ∞#∞.
Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu ˆHO„^Œ=ÚÖ’ QÆÅ K«O„^Œ∞x`À HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
HõeÜæ Ú« #flKÀ ã¨<å‡#=Ú [~°∞QÆ∞#∞ ÖË^• PtOz# ^èºÕ Ü«∞=Ú <≥~"° ~Õ ∞° #∞. ÖË^• PtOz#
¿ãflǨÏ=Ú á⁄O^ŒQÆÅ∞æ#∞. ÖË^• HÀi# =ã¨∞Î=Ù ^˘~°∞‰õΩ#∞. J\˜ìk K«~°~åt J~Ú`Õ
[iy# ã¨<å‡#=Ú á⁄Ok# ¿ãflǨÏ=Ú `å`å¯eHõ=∞QÆ∞#∞. J\˜ìk ã≤÷~°~åt J~Ú#KÀ
Ѷ¨e`«=Ú ã¨O`À+¨Hõ~°"≥∞ÿ#k ã≤÷~°"≥∞ÿ#kJQÆ∞#∞. kfiã¨fiÉèÏ=~åt J~Ú#KÀ ã¨<å‡#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Ü«∞=Ú QÍh „Ѩ=$uÎQÍh ã¨OkQÆú"≥∞ÿ#k JQÆ∞#∞.
MOHANPUBLICATIONS.COM
â◊x
14
WzÛ# L^•Ç¨Ï~°}Ö’ ÅQÍflkèѨu Ü≥ÿ∞# â◊x
=$+¨É~íè åtÖ’ 14 ÉèÏQÆÅÜ«∞O^Œ∞ QÆÅ_»∞. Ѩ^HŒ ˘O_»=
K«O„^Œ ~ÚO\˜ JkèѨuÜ«∞QÆ∞ ‰õΩA_»∞ Hõ<åº~åtÖ’ 12
8 ÉèÏQÆÅÖ’ HõÅ_»∞. gi^ŒÌi #_»∞=∞ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
ÅQÆflO =Ú^äŒ+≤Å =iÎe¡#k. HÍh K«O„^Œ∞_»∞ Ѩ^ŒH˘O_»=
15 ~ÚO\˜ JkèѨu Ü«∞QÆ∞ ‰õΩAx`À W^äŒëêÅ Hõeæ
‰õΩ[ Ü«Ú<åfl_∞» . K«O„^Œ∞_»∞ K«~~ ° åt#O^Œ∞ QÆÅ_»∞. JO^Œ∞
12
=Å# á⁄Ok# ã¨<å‡#=Ú ã≤÷~°"≥∞ÿ#k HÍ<Õ~°^Œ∞.
H˘O`«=∞Ok "åºMϺ`«Å L^ÕÌâ◊º=Ú „ѨHÍ~°=Ú K«O„^Œ∞xH˜ H͉õΩO_® Ѩ^ŒH˘O_»=
WO\˜ JkèѨuˆH K«~°, ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√Å∞ =iÎÅ∞¡`å~Ú.
nx „ѨHÍ~°O Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨuÜ«∞QÆ∞ ‰õΩA_»∞ ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°}Ö’
kfiã¨fiÉèÏ= ~åtÜ«∞QÆ∞ Hõ<åº~åt Ü«∞O^Œ∞QÆÅ_»∞. Ѷ¨e`«=Ú ã¨OkQÆú`«#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
Ô~O_»= Ѩ~åºÜ«∞=Ú K≥Ñ≤Ê# q=~°} ÃÇÏK«∞ÛQÍ #HÍ~°}"≥∞ÿ#^Œx =∂ Jaè„áêÜ«∞=Ú.
ÃÑ·# `≥eÊ# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ#∞ "Õ∞=Ú Dq^èŒOQÍ qÉèílOKåÅx Ptã¨∞Î<åfl=Ú.
1. K«O„^Œ∞xH˜, Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨuH˜ =∞^茺 HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
=ÙO_»=Öˇ#∞.
2. <åÅæ= ~ÚO\˜ JkèѨu ˆHO„^Œ=ÚÖ’ #∞O_»=Öˇ#∞.
3. ~åtÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ=$uÎ (K«~° / ã≤÷~° / kfiã¨fiÉèÏ=) ѨijeOK«=Öˇ#∞.
D „H˜Ok L^•Ç¨Ï~°}ÃÑ·# `≥eÊ# =¸_»∞ JOâ◊=ÚÅ#∞ ã¨Ê+¨ì Ѩ~°K«∞#∞.
1. Ѩ^ŒH˘O_»= WO\˜ JkèѨu J~Ú# QÆ∞~°∞x`À K«O„^Œ∞xH˜ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú
HõÅ^Œ∞.
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 61
2. ~°q ˆHO„^Œ=ÚÖ’ QÆÅ_»∞. ÅQÆflO K«O„^Œ
3. QÆ∞~°∞_»∞ ã≤÷~° ~åtÖ’ QÆÅ_»∞. HÍ=Ù# D 6 5
~åtÜ≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}=ÚÅ ##∞ã¨iOz Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ ~°q
=ÙO_»∞#∞. 9
ÅQÍflkèѨuH˜, HÍ~°‰õΩxH˜ =∞^茺 W^äŒëêÅ HõÅ∞æ QÆ∞~°∞
K«∞O_»QÍ D W^ŒÌiÖ’ XHõx`À K«O„^Œ∞xH˜ W^äŒëêÅ 12
Hõeæ#ѨÙÊ_»∞ =∂„`«"Õ∞ HõO|∂Å Ü≥∂QÆ=Ú HõÅ∞æ@ â◊√„Hõ
QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞. 14
=∞O^Õ „‰õÄ~°Ñ¨ ǨÏ`Õ Éèí∂`åfi-- âß--â◊√ „Ѩ}Ïâ◊ =ÚѨܫ∂u I
„‰õÄ~åÜ«ÚˆHÎ K« â◊√ÉèíÜ«∞[ºkè HÍ~°=âı# ÅÉÏ̺âßII 124
â’¡HõO 124 : =∞O^Œ „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú Hõeæ`Õ Ñ¨$K«Ûù‰õΩx Pâ◊
`«fi~°QÍ <≥~°"Õ~°∞#∞ HÍx x*ÏxH˜ J`«#∞ x~åâ◊ K≥O^Œ∞#∞. J@∞=O\˜ „QÆǨÏ=Ú
(=∞O^Œ„QÆǨÏ=Ú) #‰õΩ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú HõÅ∞QÆ xKÀ Q“~°==Ú#∞ á⁄O^Œ∞@ J#∞
Pâ◊ ~°∂_èç KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
q=~°} : ÅQÍflkèѨu, HÍ~°‰õΩ_»∞ J#∞ Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅÖ’ `«‰õΩ¯= "ÕQÆ=Ú Hõeæ#
„QÆÇϨ =Ú#∞ 124 â’¡H=õ Ú#O^Œe ã¨"∞Õ ‡à◊#=Ú#∞ =iÎOѨ *ËÜÚ« @‰õΩ ѨiQÆ}O˜ K«=Öˇ#∞.
q∞„`Õ} ã¨Ç¨Ï „Ñ‘u~°ƒùq`å ňQflâ◊fi~åÜ«∞ Ѩ`Àºâ◊Û I
„Ñ≤Ü«∞ ^Œ$ëêì º =Ú^äŒtÅ`«ó „Ñ‘`å~åfi <Àº-#º QÆ$ǨÏÜ«∂<å`ü II125
â’¡HõO 125 : ÅQÍflkèѨu, Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨ`«∞Å∞ Ѩ~°ã¨Ê ~°=Ú
¿ãflǨÏѨ~°=∞QÆ∞ =Ú^äŒ+≤Å#∞ Hõey=ÙO>Ë Ñ¨$K«Ûù‰õΩ#‰õΩ J`«xH˜ =∞^茺 x["≥∞ÿ# ¿ãflǨÏ=Ú
=ÙO_»∞#∞.
ˆHO„^Õ ã≤÷`«Ü≥∂ ~°ã¨Ü≥∂Ô~·‡„f H˜Å ѨÓ~°fi *Ï`≥·= I
Ѷ¨} Ѷ¨~°QÆ`Ò Ñ¨Ù~°™êÎ^•áÈ H˜¡=∞`À =∞Ǩ„Ñ‘uóII 126
â’¡HõO 126 : ÅQÍflkèѨu, Ѩ^ŒH˘O_»= WO\˜ JkèѨu Ѩ~°ã¨Ê~°=Ú ˆHO„^Œ=ÚÅÖ’
=ÙO>Ë ¿ãflǨÏ=Ú HõÅ∞æ`«∞Ok. Ѩ}Ѩ~°=ÚÅÖ’ =ÙO>Ë J<Àº #º`« HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
PáÈH©¡=∞=ÚÖÖ’=ÙO>Ë QÍ_軿ãflǨÏO U~°Ê_»∞`«∞Ok.
q=~°} : ÅQÆfl=Ú „Ѩâ◊flÜ«Ú"åxx, Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å#∞
ã¨∂zOK«∞#∞. ''„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨O|OkèOK«∞ Ѷ¨ÖÏ<å =ºH˜Î <å`À ¿ãflǨÏOQÍ =ÙO\Ï_®?—— J<Õ
Ѩ$K«Û‰ù Ωõ x „Ѩâfl◊ ‰Ωõ ã¨=∂^è•#O ÅQÍflkÑè u¨ , Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ
=Ú^äŒ+≤Å#∞ Hõey=ÙO>Ë, J#QÍ XHõi #∞Oz XHõ~°∞ 3/5/8/11 ÅÖ’ =ÙO>Ë J\˜ì
=ºH˜Î „Ѩâ◊fl"ÕÜ«Ú "åx`À ã¨xflÇ≤Ï`« "≥∞ÿ„uHõey =ÙO\Ï_»h, Ѩ$K«Ûù‰õΩx ~ÚO\˜H˜ =ã¨∂Î
=ÙO\Ï_»x K≥ѨÊ=Öˇ#∞. L^•Ç¨Ï~°}H˜ D ~Ú^ŒÌ~°∞ JkèѨ`«∞ÅÖ’ XHõ~°∞ (K«O„^Œ∞_»∞)
Hõ~å¯@Hõ=Ú Ñ¨k ÉèÏQÆÅÜ«∞O^Œ∞O_»QÍ, ~Ô O_»= „QÆÇϨ =Ú (â◊√„‰õΩ_»∞) =$+¨ÉOíè 15 ÉèÏQÆÅÖ’
=Ù#flѨÙÊ_»∞ ¿ãflǨÏѨ~°"≥∞ÿ# =Ú^äŒ+≤Å Hõeæ "åi^ŒÌ~°∂ XHõi ~ÚO\˜H˜ XHõ~°∞ =ã¨∂Î
áÈ`«∂ ÉÏQÍ ¿ãflÇϨ OQÍ =ÙO_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J\˜ì JkèÑ`¨ ∞« Å∞ Ѩ~㰠ʨ ~°O Hˆ O„^•ÅÖ’
=Ù<åfl WÖÏO\˜ Ѷ¨e`åÖË HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. PáÈH©¡=∞=ÚÅÖ’ =ÙO>Ë WOHÍ QÍ_è»"≥∞ÿ#
¿ãflǨÏO =ÙO@∞Ok.
 P^蕺u‡Hõ *’ºu+¨, "åã¨∞Î, "≥·^Œº, =∞O„`«âß„™êÎk „QÆO^äŒ=ÚÅH˘~°‰õΩ....
62 „Ѩâ◊fl `«O„`«
D ѨÙã¨ÎHõO ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°úO J=@O HÀã¨O áê~î°‰õΩÅ∞ <Õ#∞ „"åã≤# ''"å~°¬Ñ¶¨Öò——
ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ q=iOK«|_ç# W^äëŒ êÅ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ J#∞ J^蕺ܫ∞=Ú *Ï„QÆ`QΫ Í K«^=Œ @O
=∞Ozk.
QÆ∞ѨÎO HÍ~°ºq∞^ŒO "Õ∞ ã≤^Œúºu ňQflâ◊fiˆ~- ^äŒ K«O„^Œ=∞ã≤ I
â◊√Éèí=Ú^äŒtÅ ˆQ ˆHO„^Õ `«xflHõ>Ë "åº-^äŒ ã≤kúó ™êº`ü II 127
â’¡HOõ 127 : ÅQÍflkÑè u¨ , K«O„^Œ∞_»∞ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ =Ú^ä+Œ Å≤ Hˆ O„^Œ=Ú#O^Œ∞QÍh
ÖËHõ Ѩ}Ѷ¨~°=Ú #O^Œ∞QÍh Hõey=ÙO>Ë „Ѩâ◊fl "Õã≤# "åx L^ÕÌâ◊ºO <≥~°"Õ~°∞`«∞Ok.
q=~°} : „Ѩâ◊fl "Õ¿ã"åx =∞#ã¨∞ûÖ’ ~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ# L^ÕÌâ◊ºOQÍh, XHõ Ѩ^äŒHõOQÍh
=ÙO_ç „Ñ¨â◊fl ''<å Ѩ^äŒHõOÖ’ <Õ#∞ q[Ü«∞O á⁄O^Œ∞`å<å ÖË^• Jx"Õ¿ãÎ ã¨=∂^è•#O
127 â’¡HOõ J#∞ã¨iOz K≥Ñʨ =Åã≤ =ÙOk. =Ú^ä+Œ Å≤ , PáÈH©=¡ ∞=Ú (3,9,12 ~ÚO_»∞)¡
#‰õΩ ã¨O|OkèOz`Õ P PÖ’K«# QÍh Ѩ^äŒHõOQÍh Ѷ¨Å=O`«O J=^Œ∞.
"Õ∞O ~Úk=~°‰Ωõ K≥ÑÊ≤ #>Ë¡ 122 #∞O_ç 127 â’¡H=õ ÚÅÖ’ =Ù#fl ã¨"∞Õ ‡à◊#=ÚÅ#∞
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ uiy á⁄O^Œ∞@† PtOz# QÆ∞iÎOѨ٠ÖËHõ Q“~°==Ú#∞QÍh ¿ãflǨÏ=Ú#∞QÍh
á⁄O^Œ∞@ =O\˜ "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#=Ú K≥ÑÙ¨ Ê@‰õΩ LѨÜ∂≥ yOK«
=K«∞Û#∞.
„Ѩâ◊fl `«O„`« 63
JkèѨu |Å=ÚQÍ =ÙO>Ë „Ѩâ◊fl Z=i QÆ∞iOz "ÕÜ«∞|_çO^À P =ºH˜Î |Å=O`«∞_»x
ÉèÏqOKåe.
q=~°} : „Ѩâ◊fl âßGOÖ’ P~°= ~ÚÅ∞¡x ~°Ç¨Ï㨺 â◊„`«∞=ÙÅ∞QÍ ÉèÏqOKåe.
U_»= ~ÚÅ∞¡x ÉÏǨϺ=ÚQÍ HõxÊOKÕ â◊`«$=ÙÅ∞QÍ ÉèÏqOKåe. ZxflHõÅÖ’ „Ѩ`«º~°∞úÅ∞†
ѨÙ~°[#∞Å ã¨O|O^èŒ "åº[º=ÚÅÖ’ "åk ÖËHõ „Ѩu"åkQÍ#∂, <Õ~° ã¨O|O^èŒ "åº[º=Ú
ÅÖ’ Ѷ≤~åºk "≥Ú^ŒÖˇ·#q. ÅQÆflO ZѨÙÊ_»∂ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_çx ã¨∂zã¨∞ÎOk. U_»= ~ÚO\˜
JkèѨuH˜ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒO Hõey`Õ Jk „Ѩ`«ºi÷ÃÑ· K≥_»∞ „ѨÉèÏ=O ã¨∂zã¨∞ÎOk.
P~°=~ÚO\˜ JkèѨuH˜ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒO Hõey`Õ ~°Ç¨Ï㨺 â◊„`«∞=Ù (=ÚYºOQÍ |O^èŒ∞
=ÙÅ∞) ÉÏ^èŒÑ¨_»_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÅQÍflkèѨu =∞Oz ™ê÷#OÖ’ |ÅOQÍ =ÙO>Ë „Ѩâ◊fl
"Õã≤#"å_»∞ (Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞) q[Ü«∞O á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
â◊√ÉèíÜ«Ú`« ^Œ$¿+ì ã¨^ŒfiÜ«∞ =∞â◊√ÉèË Hõ∆}Ü≥∂QÆ`À =ºÜ«∞=∞#~åú`üI
U=O ÉèÏ"Õ ã¨fidÖË Ñ¶¨¸Ç¨Ïº ã¨^Œ ã¨`«ÊùÅO ã¨∞kèÜ«∂II 130
â’¡HõO 130 : Ѩ<≥flO_»= ~ÚÅ∞¡ â◊√Éèí∞Å`À ‰õÄ_»∞H˘x (â◊√Éèí∞ÅKÕ) gH˜∆OѨ|_ç`Õ
„Ѩâ◊fl"ÕÜ«Ú =ºH˜Î `«QÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅÔH· ^èŒ#=Ú Y~°∞ÛKÕÜ«Ú#∞. ÖËxKÀ ^Œ∞~°fi ºÜ«∞=Ú
[~°∞QÆ∞#∞. D q^èŒOQÍ „ѨuÉèÏ=O ѨijeOKåe.

MOHANPUBLICATIONS.COM
=∂ J#∞Éè=í =ÚÖ’ ÅQÍflkÑè u¨ Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚO\˜Ö’ =ÙO_»@O, ÖË^• Ѩ^HŒ ˘O_»=
~ÚO\˜ JkèѨu ÅQÆflOÖ’ =ÙO_»@O, Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu K«O„^Œ∞ʼnõΩ
J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ Ѩ~㰠ʨ ~° ^Œ$+¨µÅì ∞ HõÅ@
æ O, Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ XHõ Hˆ O„^Œ=ÚÖ’
=ÙO_»@O ÖË^• Ѩ}Ѩ~° =ÚÖ’ HõO|∂ÅÜ≥∂QÆ=Ú Hõeæ=ÙO_»@O =O\˜q Jhfl [Ü«∞O
ã¨∂z™êÎ~Ú. ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# q^èŒOQÍ Ñ¨^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu K«~°~åtÖ’ J#∞‰õÄÅ
q=~°} : z=i =∞kOѨÙQÍ UÉèÏ=O P ÉèÏ"åkèѨu |ÅOQÍ =ÙO_ç, â◊√Éèí∞Å`À
Hõeã≤QÍh, K«∂_»|_çQÍh =ÙO_»∞<À P ÉèÏ=OÜ≥ÚHõ¯ â◊√Éèí Ѷe¨ `åÅ∞ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`å~Ú.
ÉèÏ+¨O, P ÉèÏ"åkèѨ`«∞ʼnõΩ áêѨÙÅ ã¨O|O^èŒO Hõeæ`Õ P ÉèÏ=O ã¨∂zOK«∞ Ѷ¨e`åÅ∞
ÉÏkèOѨ|_»`å~Ú.
"≥∞ÿ# ã≤÷u K≥Ok=ÙO>Ë PtOK«_»O, PâßÉèíOQÆO K≥O^Œ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ã≤÷~°~åtÖ’
J~Ú`Õ Ñ¨ÓiÎQÍ q[Ü«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. kfiã¨fiÉèÏ= ~åt J~Ú`Õ JO`« Z‰õΩ¯=QÍ
(=∞Oz) PtOK«~å^Œ∞.
ÅQÍflkÑè u¨ , Ѩ^HŒ ˘O_»= ~ÚO\˜ JkèÑu¨ Ѩ~㰠ʨ ~°O J#∞‰õÄÅ ^Œ$+¨µÅì ∞ Hõey=ÙO>Ë
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ =∞OzQÍ_è» ¿ãflǨÏO Hõey =ÙO\Ï_»∞. Ѩ<≥flO_»= ~ÚO\˜ JkèѨu 11=
~ÚO\˜Ö’ =ÙO_»@O [iy<å ÖËHõ Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÚO\˜ JkèѨu`À J#∞‰õÄÅ=Ú HÍx
^Œ$+≤ì Hõey=ÙO>Ë ¿ãflÇ≤Ï`«∞x ~°∂ѨOÖ’ XHõ ~°Ç¨Ï㨺 â◊`«$=Ùx ã¨∂zã¨∞ÎOk.
Ѩ<≥flO_»= ~ÚÅ∞¡ (ÉèÏ=O) „Ѩâ◊flÅ∞
iѨ٠q„QÆÇ¨Ï Ñ¨$KåÛùÜ«∂O |Å=u +¨¿+ì iѨÙó ã¨|ÅóI
^•fi^Œâ◊ ¿Ñ â◊√Éèí^Œ$¿+ì |Å=u "åK«ºO |ÅO „Ѩ+¨µªóII 128
â’¡HõO128 : q~À^èŒ∞Å`À Q˘_»=Å∞ =KÕÛ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ P~°= ~ÚO\˜ JkèѨu
|ÅOQÍ =ÙO>Ë â◊`«$=Ù |Å"≥∞ÿ#"å_çQÍ ÉèÏqOKåe. Ѩ<≥flO_»= ~ÚO\˜ JkèѨu
|Å=O`«∞_≥·`Õ Ñ¨$K«Ûù‰õΩ_»∞ |Å"≥∞ÿ#"å_»∞QÍ ÉèÏqOKåe.
iѨ٠q„QÆÇ¨Ï Ñ¨$KåÛùÜ«∂O <å"≥∂KåÛˆ~ iáÈ~°ƒe #º¿ãÎ I
QÆ∞¿ÑÎ K« ^•fi^Œâ◊¿Ñ |Å=u "åK«ºO |ÅO „Ѩ+¨µì II 129
â’¡HõO 129 : â◊`«$=Ù`À Ü«Ú^Œú=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl J~Ú`Õ U_»=
~ÚO\˜ JkèѨu |Å=ÚQÍ =ÙO>Ë â◊„`«∞=Ù â◊H˜Î=∞O`«∞_»x K≥áêÊe. Ѩ<≥flO_»= ~ÚO\˜

"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç –1.

=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO=∂=^Œ
^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÌÏ<£Åaè
Ѩa¡ˆH+¨O
<£û,K«
HÀ@QÆ
∞ ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç
„QÆO^äŒ=–ÚÅ∞ 533 101.A.P.India 1
1. „=`«Hõ^äŒÅ∞ – ѨÓ[Å∞ <åˆQO„^Œ ™êfiq∞ ѨÓ[ 9
N q<åÜ«∞Hõ „=`«O "≥Å ~°∂.5 ã¨∞„|Ǩχ}º x`«ºÑ¨Ó[ 9
N q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°Ñ¨Ó*ϖѨÙ}ϺǨÏ"åK«#O 20 ~å=∞^Õ=Ùx Hõ^äŒ 9
N q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°Ñ¨Ó[ (HÍ}˜áêHõˆH∆„`«=∂Ǩ`«‡ºO`À) 9 t=^Õ=Ùx Hõ^äŒ 9
ÅH©;QÆ}Ѩu ѨÓ*ÏHõÅÊO ... q+¨µ‚ѨÓ[ (q+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«ã¨Ç≤Ï`«O) 9
=~°ÅH©; „=`«O 5 NHõ$+¨‚ ѨÓ[, QÀѨÓ[ 9
ˆH^•ˆ~â◊fi~° „=`«O 5 ÅH©;#~°ã≤OǨÏѨÓ[ 9
„u<å^èŒ „=`«O(HõÅ~ü) 5 ~åѶ¨∞"ÕO„^ŒÑ¨Ó[ 9
„u<å^茄=`«O(™ê^•) 3 qâ◊fiHõ~°‡Ñ¨Ó[ 9
H©∆~åaú „=`«O 5 â◊<≥·â◊Û~°Ñ¨Ó[ 9
=∞OQÆà◊ Q“s„=`«O 9 "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°Ñ¨Ó[ 9
"≥·Éèí=ÅH©; „=`«O á¶È\’ Ü«∞O„`«O`À 15 „|ǨχOQÍi x`«ºÑ¨Ó[ 9
NÅH©; ‰õΩÉË~° „=`«O (á¶È\’ Ü«∞O„`«O`À) 15 ã¨∂~°º x`«ºÑ¨Ó[ 9
Hõ#Hõ=∞ǨÅH©; „=`«O (HÍ"Õ∞â◊fisáê@`À) 15 #=„QÆÇ¨Ï x`«ºÑ¨Ó[ 9
ã¨O`À+‘=∂`å „=`«O 15 ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~° â◊`«<å=∂=mѨÓ[ 9
U_»∞ â◊x"å~åÅ „=`«O 15 ѨOKåÜ«∞`«# ѨÓ[ 45
ã¨`«º<å~åÜ«∞}„=`«O 15 ~°∞H˜‡}© HõÖϺ}O 15
N ã¨∞=~°ÛÖÏǨÏ#∞=∞nÌHõ∆ 15 J+¨ì<åQÆѨÓ[ 30
t=nHõ∆ 9 U ^Õ=ÙxH˜ UѨÙëêÊÅ`À ѨÓlOKåe? 30
=∂~°æt~° ÅH©;"å~åÅ„=`«O ... U ^Õ=ÙxH˜ U„Ѩ™ê^ŒO <≥·"Õ^ŒºO ÃÑ\Ïìe? 30
N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° (nHõ∆) QÀqO^Œ=∂Å ... U^Õ=ÙxH˜ Uq^èŒ=ÚQÍnáê~å^èŒ#K≥Ü«∂ºe? 30
HÍ`åºÜ«∞h „=`«O 15 U^Õ=ÙxH˜ Zxfl „Ѩ^ŒH˜∆}Å∞KÕÜ«∂e ? 30
™œÉèÏQƺ Q“s„=`«O 15 ã¨OHõ+¨ìǨÏ~°K«`«∞i÷ N=∞ǨQÆ}Ѩu „=`«O 20
u~°∞áêÊ"≥· (^èŒ#∞~å‡ã¨„=`«O) 30 ѨOK«=ÚY PO[<ÕÜ«∞x`«ºÑ¨Ó[ 15
„ã‘ÎÅ „=`«Hõ^äŒÅ∞ 25 ǨÏ#∞=∞^£ „=`«O 30
„ãÅΑ „=`«H^õ ÅŒä ∞ã¨∂Ö÷ ÏHõi∆ (<Õ^∞Œ #∂iQÆOQÍ^è~Œ ~° å=ÙQÍi)45 28 „=`«=ÚÅ∞ 99
„ã‘ÎÅáê@Å∞ (HÍ"Õ∞â◊fisáê@`À) 27 ѨÓ[Å∞ ZO^Œ∞‰õΩKÕÜ«∂e ? 30
ã¨~°fi^Õ=`å ѨÓ*Ïq^è•#O 15 HõÅâ◊ѨÓ[Å∞ (9XˆH™êi) 150
P~°∞„=`åÅ∞ 25 HõÅâ◊ѨÓ[Å∞ (q_çq_çQÍ) 150
^èŒ#fiO`«s „=`«HõÅÊO 9 L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~° „=`«O 30
~åǨïHÍÅOÖ’^Œ∞~åæ^ÕgѨÓ*Ï 9 2. ™È΄`åÅ∞–ã¨∞„ѨÉèÏ`«=ÚÅ∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞
áê~°fif x`«ºÑ¨Ó[ 9 N Åe`å q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`åÅ∞ 31
`«∞Åã≤ x`«ºÑ¨Ó[, `«∞Åã‘LѨÜ≥∂QÍÅ∞ 9 ã¨~°fi^Õ=`å ™È΄`«=∞O[i 99
N K«„HõѨÓ[ 9 ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=oó (63) 20
N K«„Hõ ~°Ç¨Ï㨺 q*Ï˝#"£∞ 30 q+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«"£∞ („H“<£) 20
NK«„Hõ ѨÓ*Ïq^è•#O(ÃÑ^ŒÌk) 30 Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞ ™È΄`«"£∞(„H“<£) 30
ÅH©; – Q“s x`«ºÑ¨Ó[ 9 Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
NÅe`å x`«ºÑ¨Ó[(Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«O`À) 9 ÅH©; ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
N QÍÜ«∞„f x`«ºÑ¨Ó[ 9 ^Œ∞~åæ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
J#flѨÓ~°‚ x`«ºÑ¨Ó[ 9 PO[<ÕÜ«∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
N ÉÏÖÏ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs x`«ºÑ¨Ó[ 9 t= ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
N ã¨~°ã¨fif x`«ºÑ¨Ó[ 9 q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~° =∞~°÷hѨÓ[ 9 QÆ}Ѩu ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
~å[~å*Ëâ◊fis x`«ºÑ¨Ó[ 9 ã¨∞„|Ǩχ}º ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
N ^Œ∞~åæx`«ºÑ¨Ó[ 9 QÍÜ«∞„u ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
HÍÅÉèˇ·~°= x`«ºÑ¨Ó[ 9 Åe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`åÅ∞ 18
t=ѨÓ[ 9 N~å=∂ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
g~°Éèí„^Œ ѨÓ[ 9 ÅH©;#$ã≤OǨÏã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
PO[<ÕÜ«∞ x`«ºÑ¨Ó[ 9 ã¨~°ã¨fiu ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 2
ÅH©;QÆ}Ѩu ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18 ǨÏÜ«∞„w= ™È΄`«=∂Å 9
ã¨∂~°ºã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ Pk`«ºÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O 18 ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ ™È΄`«=∂Å 9
N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅ∞ 18 ѨOK«=ÚYPO[<ÕÜ«∞™È΄`«"£∞ 9
=∞}˜nfiѨ=~°‚# (ÃÑ^ŒÌk) 18 ^ŒO_»Hõ ~°`åflÅ∞ 9
ã¨O^•º=O^Œ#O 18 ^•fi^Œâ◊ *’ºui¡OQÍÅ∞–ѨOKå~å=∂Å`À 9
=∞O„`«Ñ¨Ù+¨Ê"£∞ 18 Nã¨∂HõÎO ѨÙ~°∞+¨ ã¨∂HõÎO 9
ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê 7 ѨOK« J^èŒ~°fi} j~°¬=ÚÅ∞ 9
(áêÔH\ò) =∞}˜nfiѨ=~°‚# 7 „áê~°÷<å â’¡Hõ=ÚÅ∞ 9
P~°∞ Kåb™êÅ∞ 9 QÆ}Ѩu ™È΄`«=∂Å 9
t"å~å^èŒ# (t=™È΄`åÅ∞) 7 N QÆ∞~°∞w`« 9
"ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ã¨∞„ѨÉèÏ`«O (áêÔH\ò) 7 ã¨~°fi^Õ=`å Hõ=K«=ÚÅ∞ 9
P~°∞^ŒO_»HÍÅ∞ 5 ã¨~°fi^Õ=`å J+¨ìHõ=ÚÅ∞ 9
"ÕOHõ>Ëâ◊fi~° QÀqO^Œ<å=∞=ÚÅ∞ 5 Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨O㨯 $uã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å∞ 9
J+¨ìÅH©; ™È΄`«"£∞ Hõ#Hõ^è•~å™È΄`«"£∞ 7 q+¨µ‚ ™È΄`«=∂Å 9
^ÕgY_»æ =∂ÖÏ™È΄`«"£∞(=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞~°Ìh ™È΄`«O`À)7 ^Õg ™È΄`«=∂Å 9
#=∞t≈"åÜ«∞ ˆQÜ«∂=∞$`«O 5 t=™È΄`«=∂Å 9
ÉÏÖÏ„uѨÙ~° ã¨∞O^Œs ™È΄`«Hõ^ŒO|O 81 q+¨µ‚ ™È΄`«=ÚÅ∞ 9
ã¨∞O^Œ~°HÍO_» (áêÔH\ò) 9 Éèí~°Î $ÅǨÏi ã¨∞ÉèÏ+≤`åÅ∞ 9
ÉèíQÆ=næ`« =¸ÅO 18 #=q^èŒ ÉèíH˜Î=∂~åæÅ∞ 9
~å=∞~°H∆Í™È΄`«"£∞ 18 #=^Œ∞~°æÅ∞ 9
™È΄`« ~°`åfl=o 30 ^Œâ◊=∞Ǩq^ŒºÅ∞ 9
ѨÙ~å}ѨO_»Åe`å–q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«"£∞ (q∞h) 8 u~°∞Ѩu "≥à◊^•O 9
ѨÙ~å}ѨO_» Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«"£∞ (q∞h) 8 #=„QÆǨϙÈ΄`«=∂Å 30
ѨÙ~å}ѨO_» q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«"£∞ 8 =∞Ǩ<åºã¨"£∞ 30
ѨÙ~å}ѨO_» Pk`«º ǨÏ$^ŒÜ«∞O 8 ã¨∞O^Œ~°HÍO_» QÍ<å=∞$`«O 30
=∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO (q∞h) 8 ã¨O^蕺 =O^Œ#O (ÃÑ^ŒÌk) 30
t"å#O^ŒÅǨÏi–™œO^Œ~°ºÅǨÏi 30 ѨÙ~å}ѨO_» ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍi ã¨OHõÅ#O
‰õΩ[^À+¨O 9 Åe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«=ÚÅ∞ (Ç≤ÏOn) ,, 36
HÍÅã¨~°Ê ^À+¨O 9 Åe`åq+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«=ÚÅ∞ (WOw¡+¨µ) ,, 36
g∞ JѨCÅ∞ f~åÖÏ? 9 ã¨∂÷ÖÏHõ∆iÅe`åq+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`«=ÚÅ∞(Ѩ„uHõÃã·*ò)81
^Œ$+≤ì^ÀëêÅ∞ x"å~°} 9 =¸HõѨOK«â◊f 81
ã¨~°fi^Õ=`å ^蕺#â’¡Hõ=ÚÅ∞ 9 ѨÙ~å}ѨO_»"åi ™œO^Œ~°ºÅǨÏi
ѨOK«ã¨∂HõÎ=ÚÅ∞ 9 (â’¡Hõ`å`«Ê~°ºã¨Ç≤Ï`« qѨÙÅ"åºYº`À) 108
ã¨O^蕺=O^Œ#O 9 QÀ=∂`«Ñ¨Ó*Ïq^è•#=Ú 7
N~å=∞^Œ∂`«Ot~°™ê#=∂q∞(`å`«Ê~°ºO`À) 9 P#O^Œã≤kú – N^Õg ™È΄`«=∂Å 108
~°∞„^Œ#=∞Hõ"£∞–K«=∞Hõ"£∞ 9 3. N ™ê~Ú ^Œ`«Î „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
=∞#∞ºã¨∂HõΖ=∞O„`«áê~åÜ«∞}O 9 N ™ê~ÚÉÏÉÏ ã¨K«Ûùi„`« 99
QÍÜ«∞„f=∞O„`åÅ∞ 9 ã¨OѨÓ~°‚ N QÆ∞~°∞ K«i„`« 99
ѨOK«~°`«fl ™È΄`åÅ∞ 9 ÉÁ=∞‡Å QÆ∞~°∞K«i„`« ...
Hõ~å=ÅO| ™È΄`åÅ∞ 9 ÉÁ=∞‡Å ™ê~ÚK«i„`« ...
^Œâß=`å~° ™È΄`åÅ∞ 9 ÉÏÅÅÉÏÉÏ N ™ê~ÚK«i`«O 9
JëÈì`«Î~° â◊`«<å=∞™È΄`åÅ∞ 9 N ™ê~ÚP~å^èŒ#–+≤i¤"≥·Éèí=O 99
Éèí∞[OQÆ ™È΄`åÅ∞ 9 N™ê~¸ã¨xflkè^•fi~°HÍ=∂~ÚbÅÅ∞ ....
„áê`«ó㨇~°}ÏÅ∞ 9 N ™ê~ÚÉÏÉÏ rq`« K«i„`« („H“<£) 50
[Ѩ=∞O„`åÅ∞ 9 N QÆ∞~°∞K«i„`« („H“<£) 50
ã¨~°fi^Õ=`å ã¨∞„ѨÉèÏ`«=ÚÅ∞ 9 ^•ã¨QÆ}Hõ$`« N™ê~Ú K«i„`« 30
^•fi^Œâ◊ <å=∞™È΄`åÅ∞ 9 #=<å^èŒ K«i„`« 90
‰õΩ=∂~°™êfiq∞ ™È΄`«=∂Å 9 N ™ê~ÚK«i„`«(ɡ·O_»∞)„Ѩܫ∂}ѨÙáê~åÜ«∞}„QÆO^äŒO 50
ã¨∞^Œ~°≈# ™È΄`«=∂Å 9 N QÆ∞~°∞K«i„`« (ɡ·O_»∞) „Ѩܫ∂}ѨÙáê~åÜ«∞}„QÆO^äŒO50
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 3
ã¨`«º^Œ`«Î„=`«O ^Œ`å΄`ÕÜ«∞ 4. *’ºuëêÅ∞
ѨÓ*ÏHõÅÊO,ã¨Ç¨Ï„ã¨O`À 15 'â◊√Éèíã¨=∞Ü«∞— QÆO@ŠѨOKåOQÆO 30
J#Ѷ¨∂^Õg „=`«O 15 ã¨<å`«# "≥·kHõ „ÉÏǨχ} ѨOKåOQÆO
N ™ê~Úã¨K«Ûi„`« QÍ<å=∞$`«O 15 (=OyѨÙ~°Ñ¨Ù"åi Ѩ„uHõÃã·*òѨOKåOQÆO) 69
N QÆ∞~°∞K«i„`« QÍ<å=∞$`«O 45 'HÍÅK«„HõO— QÆO@ÅѨOKåOQÆO (Q͈~æÜ«∞) 50
Éèí‰õΩÎÅ „Ѩâ◊flʼnõΩ ÉÏÉÏ ["å|∞Å∞ 25 z„`åÅQÆ∞~°∞=¸iÎQÆ∞áêÎѨOKåOQÆ=Ú 50
=∞#ã¨∞Ö’x„Ѩâ◊fl‰õΩN™ê~ÚÉÏÉÏ["å|∞Å∞ 25 „QÆǨÏÉèí∂q∞ ѨOKåOQÆ=Ú (Q͈~æÜ«∞) 116
JHõ∆~°„Hõ=∞=ÚÖ’ N™ê~Úã¨∂‰õΩÎÅ∞ 25 NK«„Hõ ѨOKåOQÆ=Ú(~åR`˘e=∞Ç≤Ïà◊ѨOKåOQÆHõ~°Î) 30
N™ê~Ú JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=m=∂Ǩ`«‡ºO 25 "ÕOHõ„\Ï=∂ HÀ ã≤^•úO`«∞Å
N ™ê~ÚѨÓ*ÏHõÅÊO (ã¨Ç¨Ï„ã¨O`À) 15 ˆ~ÅOy`«Oy~åÅ"åi QÆO@ÅѨOKåOQÆ=Ú 30
N ™ê~ÚÉèí[#=∂Å 15 `«Oy~åÅ ÃÑ^ŒÌѨOKåOQÆO 39
N ™ê~Ú Éèí[<£û 15 HÍÅK«„HõO *’ºu+¨ HͺÅO_»~ü 20
N ™ê~ÚÉèíH˜Î w`åÅ∞ 15 „QÆǨÏ|ÅO HͺÅO_»~ü(Nx"åã¨Q͈~æÜ«∞–ÉèíH˜Î\ ˜q)20
ti_çǨ~°`«∞Å∞ (ÉèÏ=O`À) 15 â◊√ÉèíÅQÆflO (`«Oy~åÅ) HͺÅO_»~ü 20
„ѨuQÆ∞~°∞"å~°O™ê~Úx`«ºÑ¨Ó[ 8 â◊√Éèí=∞ã¨∞Î (Ñ≤_»Ñ¨iÎ) HͺÅO_»~ü 20
''N™ê~Ú——HÀ\˜ 15 ™ê^• HͺÅO_»~ü 5
''N™ê~Ú~å"£∞——HÀ\˜ 12 áêÔH\ò HͺÅO_»~ü 10
^•fi~°HÍ=∂~Ú ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 9 `å[HõhÅHõOsîÜ«∞"£∞ 100
N ™ê~ÚÉÏÉÏ ÉèíH˜Î=∂Å 9 40 ~ÀAÖ’¡ *’ºu+¨O<Õ~°∞ÛH˘#O_ç 207
NÅH©; ™ê~ÚÉèíH˜Î=∂Å 9 40 ~ÀAÖ’¡ ™ê=Ú„kHõO<Õ~°∞ÛH˘#O_ç 150
ˆH~°à◊ *’ºu+¨ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150
N ^•fi~°HÍ=∂~ÚÉèíH˜Î=∂Å 9 *’ºu+¨ „|Ǩχ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150
N ts¤ÉèíH˜Î=∂Å 9 =∂#¨™êQÆi *Ï`«HõѨ^Œ÷u 150
N ™ê~ÚÉÏÉÏ ÉèíH˜Î=∂Å 9 =~åǨÏq∞Ç≤Ï~° *Ï`«HõѨ^Œ÷u 150
N ™ê~Ú<å^äŒ ™È΄`«=∞O[i 9 =^èŒ∂=~° q"åǨÏ"≥∞ÿ„u^•fi^Œâ◊‰õÄ@=ÚÅ∞ 81
N ™ê~Ú"Õ~Ú<å=∂Å∞ 4 ã≤OѨÙÖò Ô~q∞_ôãπ ....
N ™ê~Ú ã¨Ç¨Ï„㨠<å=∂=o 9 Ǩϟ~å™ê~° .....
N ™ê~Ú Kåb™ê–ã¨∞„ѨÉèÏ`«O 9 â◊OÉèí∞ Ǩϟ~°„ѨHÍtHõ .....
N ™ê~Ú<å^èŒ Kåb™ê 9 ѨÓ~°fi Ѩ~åâ◊i 100
N ™ê~Ú Ç¨~°`«∞Å∞ (áêÔH\ò) 9 Ѩ~åâ◊~° *’ºu+¨q*Ï˝# ã¨~°fiã¨fiO 200
N ™ê~Ú x`«ºÑ¨Ó[ (áêÔH\ò) 9 1940–60=~°‰õΩ áê`«Ñ¨OKåOQÆ=ÚÅ∞ 225
N ^Œ`å΄`ÕÜ«∞ x`«ºÑ¨Ó[ F 9 „Ѩâ◊fl ã≤O^èŒ∞ 90
N ™ê~Ú ã¨∂‰õΩÎÅ∞ 9 #Hõ∆„`« qâı+¨ Ѷ¨e`åÅ∞ 36
N ™ê~Ú ã¨Î=#=∞O[i 9 ã¨~åfi~°÷ Ѷ¨ÅK«O„kHõ 90
N™ê~Ú #Hõ∆„`«=∂eHõ 9 ã¨∂~°ºã≤^•úO`« ѨOKåOQÆQÆ}˜`«OKÕÜ«∞_»OZÖÏ?150
Ç≤ÏOn N ™ê~Ú Ç¨~°`«∞Å∞ 10 ^Œ$H˜û^•úO`« ѨOKåOQÆQÆ}˜`«O KÕÜ«∞_»OZÖÏ?150
Éèí‰õΩÎÅ ã¨O^ÕǨʼnõΩÉÏÉÏ ã¨=∂^è•<åÅ∞ 45 PÜ«Ú~åÌÜ«∞ x~°‚Ü«∞O 36
â◊x ã≤OQÆ}ÏѨÓ~ü ˆH∆„`«=∂Ǩ`«‡ºO 45 ѨOK«„áêp# *’ºuëêÅ∞ 36
N +≤s¤™ê~Ú bÖÏ=∞$`«O (VG) 25 *Ï`«Hõ QÆ}˜`« „Ѩ"ÕtHõ 30
WOw¡+¨µ N ™ê~ÚǨ~°`«∞Å∞ 10 Éèí$QÆ∞ ã¨∂„`åÅ∞ 36
+≤i_ç ^Œ~°≈#O–N™ê~Ú "≥·Éèí=O 90 *’ºu+¨=∞~°‡É’kèx 45
™ê~ÚѨÓ*Ïqkè 30 *’ºu+¨ „Ѩâ’fl`«Î~°=∂Å 45
™ê~Ú=∞Ç≤Ï=∞ .... =ÚǨ˙~°ÎO x~°‚~ÚOK«_»OZÖÏ? 45
™ê~Úã¨`«º„=`«O 15 *Ï`«Hõ =∞Hõ~°O^ŒO 30
™ê~Ú J#∞„QÆǨÏ"£∞ 116 *’ºu+¨ ã¨~°ã¨fiu 30
#=QÆ∞~°∞"å~åÅ „=`«HõÅÊ=Ú 12 g∞[##HÍÅ qâıëêÅ∞ 30
N^Œ`«ÎbÖÏ=∞$`«=Ú 72 =ÚǨ˙~°Î q*Ï˝# ÉèÏ㨯~°O 30
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ™ê~Ú 12 *’ºu+¨ ã¨fiÜ«∞OÉ’kèx 30
N+≤i_ô™ê~Ú bÖÏ=∞$`«O(Nã¨K«Ûùi„`«) 81 â◊√Éèí=ÚǨ˙~°Î t~À=∞}˜ 30
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 4
#Hõ∆„`« Ѷ¨Å=∞O[i 30 *Ï`«Hõ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 250
ѨOKåOQÆO K«∂¿ã q^è•#O 30 *Ï`«Hõ=∂~åÎO_»O (H˘O_»Ñ¨e¡) 250
ã¨~åfi~°÷ *’ºu+¨O 30 *’ºu+¨q^•º„ѨHÍtHõ (H˘O_»Ñ¨e¡) 250
„áê^äŒq∞Hõ *’ºu+¨O 30 QÆ∞~°∞â◊√„Hõ „ѨÉèÏ==Ú K«O„^ŒHõàÏ<å_ô 90
#=~°`«fl=ÚÅ∞ â◊√ÉèíÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ 30 â◊x„QÆǨÏÔ~q∞_ôãπ 90
*’ºu+¨ÉèÏ=Ѷ¨ÅK«O„kHõ–1 ... *Ï`«Hõã¨∞^è•™ê~°=Ú–*Ï`«Hõ"≥∂Hõ∆„Ѩ^•~Úx 90
â◊√Éèíâ◊‰õΩ<åÅ∞ 20 <å_ô*’ºu+¨O 45
ǨÏã¨Îˆ~MÏѶ¨e`åÅ∞ 30 q"åǨÏ*’ºu+¨=∞O[i 45
ã¨OYºÖ’¡ Éèíq+¨º`ü 30 Q͈~æÜ«∞O g∞ „QÆǨÏ|ÅO Ô~q∞_ôãπ ....
=ÚǨ˙~°Î nÑ≤Hõ 81 g∞ ѨÙ\˜ì#`Õnx|\˜ì g∞ rq`«~°Ç¨Ï™êºÅ∞
ѨÙ@∞ì=∞K«ÛÅ∞ Ѷ¨e`åÅ∞ 20 (#∂º=∞~åÅr Öˇ·Ñ¶πÔQ·_£) 81
HõÅÅ∞ Ѷ¨e`åÅ∞ 20 #Hõ∆„`«áêi*Ï`«O (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 45
x`«ºrq`«OÖ’ J^Œ$+¨ì ã¨OYºÅ∞ 9 ÅQÆfláêi*Ï`«O (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 45
x`«ºrq`«OÖ’ #Hõ∆„`åÅ∞ 9 Q“`«=∞ã¨OÇ≤Ï`« 45
*Ï`«Hõ K«„HõO "ÕÜ«∞_»O ZÖÏ? 30 Ǩϟ~°~°`«fl=∂Å 45
=∂#™êQÆi(„áêp#*’ºu+¨„QÆO^äŒO) a.q.~å=∞<£ QÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
–ѨÙKåÛNx"åã¨~å=Ù 250 *’ºu+¨ q^•º~°OÉèíO 50
*’ºu+¨âßG z\ϯÅ∞ 90 „QÆǨÏÉèÏ= |Å=ÚÅ∞ 50
QÆ∞áêÎ â◊`åaú ѨOKåOQÆO(1940–2050) 900 HÍÅK«„Hõ^Œâ◊ 50
„Ѩâ◊flK«O_Õâ◊fi~°"£∞ 45 J#∞Éèí= „Ѩâßfl*’ºu+¨O 50
*Ï`«HÍÅOHÍ~°O 36 *’ºu+¨âßGOÖ’ "å`å=~°} Éèí∂HõOáêÅ∞ 50
*’ºu+¨ "≥·^Œº ~°`åfl=o 36 ѨÙ~ÀQÍq∞ *Ï`«HõO 50
^•fi^Œâ◊ÉèÏ= Ѷ¨ÅK«O„kHõ 250 ÉèÏ"å~°ú~°`åflHõ~°O 75
*Ï`«HõK«„HõO g∞ˆ~ "Õã¨∞HÀ=K«∞Û 30 ÉèÏ~°fÜ«∞*’ºu+¨ ã¨~°fiã¨fiO 75
*’ºu+¨ â◊`«Ü≥∂QÆ~°`åfl=o J+¨ìHõ=~°æ Ѩ^Œúuó 75
(#∂~°∞Ü≥∂QÍÅѶ¨e`åÅ∞) 90 *’ºu+¨âßGOÖ’ ã¨O^ÕǨÅ∞,ã¨=∂^è•<åÅ∞ 75
JOQÆ™ê=Ú„kHõO 30 „Ѩâ◊fl`«O„`« 75
ǨÏã¨Î ™ê=Ú„kHõO 40 =ÚǨ˙~°ÎO 75
=^èŒ∂=~° QÆ∞} ã¨"Õ∞‡à◊#O .... qt+¨ì *Ï`«Hõ=ÚÅ∞ 125
ÖÏÖò H˜`åÉò 81 ÉèÏ~°fÜ«∞Ѷ¨e`«*’ºu+¨O 125
*Ï`«Hõ~å[=Ú 36 300 =ÚYº"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ 125
â◊‰õΩ#âßGO 36 *Ï`«HõOѨijeOK«_»OZÖÏ ? 250
P^èŒ∞xHõ„Ѩâ◊flâßGO 100 ~åRѨu J"å~°∞¤„QÆÇ‘Ï`«, =∞Ǩ=∞Ǩϟáê^蕺ܫ∞, "åK«ã¨Êu
Ѩ~åâ◊~°*’ºu+¨ „Ѩâ◊fl*’ºu+¨O 150 N =∞^èŒ∞~°Hõ$+¨‚=¸iÎQÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
J+¨ìHõ=~°∞æ 45 |$ǨÏ`üѨ~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–1 ~°∂.200
|$ǨÏ`ü*Ï`«HõO(„áêp#„ѨuH˜Ñ¨Ù#~°∞‡„^Œ}) 200 |$ǨÏ`üѨ~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–2 200
ÅQÆfl~°`åflHõ~°O 36 |$ǨÏ`üѨ~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–3 200
+¨@ÊOKåtHõ 120 |$ǨÏ`üѨ~åâ◊~°Ç¨ÏŸ~åâßG=Ú–4 200
40 ~ÀAÖ’¡ ã¨OMϺâßGO 150 ÉèÏ"å~°÷~°`åflHõ~°=Ú 75
40 ~ÀAÖ’¡ #Hõ∆„`« (<å_ô) Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ 207 =ÚǨ˙~°Î zO`å=∞}˜ 150
ÔH.Ñ≤.*’ºu+¨O (ѨiK«Ü«∞O) 45 ã¨fiѨfl âßG=Ú 30
=ÚǨ˙~°ÎzO`å=∞}˜ 81 â◊`«Ü≥∂QÆ=∞O[i 75
ã¨∂~°ºK«O„^Œ „QÆǨÏ}=ÚÅ∞ 45 „=`«x~°‚Ü«∞HõÅÊ=e¡ 250
„Ѩã≤^Œú=º‰õΩÎÅ *Ï`«HÍÅ∞ ("Õˆ~H˘O_»Ñ¨Ê) 150 "åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–1 150
J^Œ$+¨ìÔ~"≥∞_ôãπ 99 "åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–2 150
=ÚÅ∞QÆ∞"åi~åtѶ¨e`åÅ∞(12~åâ◊√Å∞"åiH˜) 36 "åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–3 150
=ÚÅ∞QÆ∞"åi~åtѶ¨e`åÅ∞ q_çq_çQÍXH˘¯Hõ¯\˜ 10 "åã¨∞ÎâßGq"ÕHõ=Ú–4 150
„QÆǨÏã¨OKå~° Ѷ¨Åx~°‚Ü«∞nÑ≤Hõ 36 J#∞Éèí=ã¨∞ÅÉèí"åã¨∞Î – 1 75
*’ºu+¨ Ô~q∞_ôãπ 300 J#∞Éèí=ã¨∞ÅÉèí"åã¨∞Î – 2 125
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 5
5. "åã¨∞ÎÅ∞ ã¨~°fi^Õ=`å =∞O„`«Hõ=K«=ÚÅ∞ 45
40 ~ÀAÖ’¡ ''"åã¨∞Îq^Œº—— <Õ~°∞ÛH˘#O_ç 180 =∞O„`åHõ∆~åÅ~°Ç¨Ï㨺O(c*ÏHõ∆~°xѶ¨∞O@∞=Ù) 45
"åã¨∞ÎâßG ~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ∞ (ɡ·O_»∞) 108 ã¨~°fi^Õ=`å =∞O„`«~°`åfl=o 45
"åã¨∞Î#∞|\˜ì g∞ WÅ∞¡ 30 ^Œ`å΄`ÕÜ«∞ =¸eHÍ`«O„`«"£∞ 45
g∞~°∂ g∞ "åã¨∞Î 30 ã¨^•Kå~° nÑ≤Hõ 45
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î z\ϯÅ∞ 30 QÍÜ«∞„f `«O„`«"£∞ 108
"åã¨∞ΠѨÓ[ 30 QÆ∞ѨΠ™ê^èŒ# `«O„`«O 45
"åã¨∞Î ã¨∂„`«=ÚÅ∞ 30 Ü«∞O„`«ã≤kú 333
"åã¨∞ÎâßG ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 30 =∞O„`«â◊H˜Î 45
"åã¨∞Î ã¨∂‰õΩÎÅ∞ 10 ^Œ`å΄`ÕÜ«∞ `«O„`«q^Œº 45
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î =~°∞æÅ∞ 90 =∞O„`«âßGO („QÆO^äŒ=Ú) 250
_ÀÅ#q^Œº LѨÜ≥∂QÍÅ∞ (_ÒlOQ∑) 36 `åO„uHõ ѨOKåOQÆO 45
qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞Î âßGs`åº g∞ WO\˜ áê¡#∞Å∞ 45 ǨÏ=# `«O„`«O 250
qâ◊fiHõ~°‡ "åã¨∞Î âßGs`åº g∞ WO_»¡ PÜ«∞=ÚÅ∞81 ѨOK«^Œâ◊ =∞ǨY_»æ `«O„`«O 90
qâ◊fiHõ~°‡ "åã¨∞Î âßGO(z„`åÅ) .... =∞Ǩâ◊H˜Î =∞O„`« `«O„`« ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 150
„áêp# "åã¨∞ÎâßG=ÚÅ∞ 36 „Ѩ`«ºOy~åHõ$`åº`«O„`«O 360
P^èŒ∞xHõ QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î 81 ëÈ_»â◊x`«º`«O„`«O 250
â◊√Éèí"åã¨∞Î 207 â߈HÎÜ«∞`«O„`«O 250
â◊√Éèí"åã¨∞Î ã¨ÅǨÅ∞ 36 Ü≥∂yh–"å=∞ˆHâ◊fi~°`«O„`«O 45
"åã¨∞ÎÜ«∞O„`« ~°`åfl=o 90 ~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊`«O„`«O 250
"åã¨∞ÎâßGO 45 „ѨѨOK«™ê~°`«O„`«O 45
ǨÏ∫ãπ áê¡#∞¡ 30 |^ŒxHõ `«O„`«"£∞ 45
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Ιê~°O 30 LzÛù+¨ì QÆ}Ѩu `«O„`«"£∞ 45
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î K«O„kHõ 30 ~°∞„^•ëêª^蕺ܫ∞ó 90
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î ^Œ~°Ê}O 30 Ѩ~°â◊√~å=∞`«O„`«"£∞ 108
*’ºu+¨ – QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î K«O„kHõ .... ÅH©;„Ѩ`«ºOy~å `«O„`«"£∞ 250
"åã¨∞Î~°`åflHõ~°O (H˘O_»Ñ¨e¡) ... QÆO^èŒ~°fi `«O„`«"£∞ 45
"åã¨∞Î t~À=∞}˜ ,, ... Ç≤Ï~°}ºâ◊¥eh `«O„`«"£∞ 250
NHõ$+¨‚"åã¨∞Î ,, .... =∂Ü«∂„Ѩ`«ºOy~å `«O„`«"£∞ 250
ѨOK«"åã¨∞Î áêi*Ï`«O ,, 90 N qâ◊fi~°∂Ѩ „Ѩ`«ºOy~å `«O„`«"£∞ 250
"åã¨∞Î_çO_ç=∞"£∞ ,, 45 HÍ=∞^èÕ#∞=Ù `«O„`«O 360
"åã¨∞Î^Œ∞Okaè ,, 90 â◊¥eh^Œ∞~åæ`«O„`«O 360
qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞ÎâßG=Ú ,, ... ™œO^Œ~°ºÅǨÏi (=∞O„`«Ü«∞O„`«~°`åfl=o) 45
Hõ$+¨‚"åã¨∞ÎâßG=Ú 45 =∞Ǩ=∞O„`«âßGã¨O„QÆǨÏó 150
â◊ź"åã¨∞Î,[Å"åã¨∞(Î ^ŒO`«∂iѨO_»s<å^ä£) 81 Ü«∞O„`« =∞O„`« `«O„`« 45
=∞Ü«∞"åã¨∞Î (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 120 â◊¥eh^Œ∞~åæ`«O„`«O (z#flk) 100
6. =∞O„`«âß„™êÎÅ∞ 7. „QÆO^ä•Å∞ – P~å^èŒ#Å∞
N ÅH©; `«O„`«"£∞ 360 ÉèíQÆ=næ`« â’¡Hõ `å`«Ê~°º ã¨Ç≤Ï`«O 45
N QÆ∞~°∞ `«O„`«O 108 QÆ}Ëâ◊ P~å^èŒ# 1 90
ã¨~°Ê (<åQÆ)`«O„`«O 250 QÆ}Ëâ’áêã¨# 2 90
=∞O„`«=∞Ǩϟ^Œkè („ã‘Î^Õ=`åóHõÅÊ"£∞) 360 #=„QÆǨ~å^èŒ# 144
=∞O„`«=∞Ǩϟ^Œkè (ѨÙ~°∞+¨^Õ=`åóHõÅÊ"£∞) 360 #=„QÆǨÏ"≥·Éèí=O 90
N ^Œ∞~°æ `«O„`«"£∞ 200 #=„QÆÇ¨Ï Ô~"≥∞_ôãπ 90
=∞O„`«ã≤kú 90 #=„QÆÇ¨Ï "Õ^ŒO 90
=∞O„`«™ê^èŒ# 45 â◊x„QÆǨ~å^èŒ# 90
`«O„`«*ÏÅO 45 Pk`åº~å^èŒ# 90
Ü«∞H˜∆}© `«O„`«O 45 ã¨∞„|Ǩ‡}Ϻ~å^èŒ# 90
áêâ◊√Ѩ`« `«O„`«O 90 N t= P~å^èŒ# 90
=∞O„`å#∞ëêª# K«O„kHõ 45 ÅH©; P~å^èŒ# 90
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 6
ǨÏ#∞=∞^•~å^èŒ# 90 K«`«∞ˆ~fi^Œ=ÚÅ∞ 108
Åe`å~å^èŒ# 90 ã¨Ç¨Ï„ã¨eOQÍ~°Û# 120
N K«„HÍ~å^èŒ# ... |$ǨÏ`ü t= ™È΄`« ~°`åflHõ~°=Ú 200
QÍÜ«∞„f P~å^èŒ# 90 |$ǨÏ`ü ^Õg ™È΄`«~°`åflHõ~°=Ú 200
g~°Éèí„^•~å^èŒ# 90 |$ǨÏ`ü q+¨µ‚ ™È΄`«~°`åflHõ~°=Ú 200
HÍÅã¨~°Ê Ü≥∂QÆO 90 ˆH^•~°<å^è£ |^Œs<å^è£ Ü«∂„`åÔQ·_»∞ 36
x`«º rq`«=ÚÖ’ ~°∞„^•Hõ∆Å∞ 90 ѨOK«=∞"Õ^ŒO =∞ǨÉèÏ~°`«O 81
x`«º rq`«=ÚÖ’ #=~°`åflÅ∞ 90 ^Õ=Ùà◊√§ _®\ò HÍ"£∞ 81
ã¨∞O^Œ~°HÍO_» =K«#O 90 `åà◊Ѩ„`« ã¨=∂Ǩ~° QÀѨÙ~°O 144
"Õ^Œã¨∂HõÎ=ÚÅ∞ 90 N ǨÏÜ«∞„w= P~å^èŒ# 90
Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}=ÚÅ∞ ... NÅH©;#~°ã≤OÇ¨Ï P~å^èŒ# 90
"Õ=∞# Ѩ^Œº™ê~å=∞$`«O 90 ^≥·"å~å^èŒ# 90
ѨO_»QÆÅ∞ Ѩ~°fik<åÅ∞ 90 (ã¨∂i) "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}O 90
‰õΩ[„QÆǨ~å^èŒ# 90 QÆ}ѨuÉèÏ+¨ºO 90
Éèˇ·~°"å~å^èŒ# 90 ^ŒH˜∆}Ï=$`« â◊OY=ÚÅ∞ 45
ã¨∂H˜Î~°`åflÅ∞ 90 108 k=º^ÕâßÅ q+¨µ‚ˆH∆„`«^Œ~°≈x 30
=∞#∞^èŒ~°‡ âßGO (=K«#OÖ’...) 144 ^èŒ~°‡ã≤O^èŒ∞=Ù(ˆHãπɡ·O_çOQ∑) 240
ѨÙ~å}ѨO_» ~å=∂Ü«∞}O 90 w`å~å^èŒ# 90
ѨÙ~å}ѨO_» ÉèÏ~°`«O 90 Ü«∞Aˆ~fi^Œ LѨ#Ü«∞#q"åǨτѨÜ≥∂QÆ=∞O[i 90
ѨÙ~å}ѨO_» ÉèÏQÆ=`«O 90 N t=w`« 108
N ÅH©;ã¨xflkè 90 ÉèÏ~°fÜ«∞ â‹·=ˆH∆„`«Ü«∂„`å^Œi≈x 100
ã¨~°fi^Õ=`å ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ "Õ≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞_»∞ 90 zÅ∞‰õÄi ÉÏÖÏrK«i„`« 30
ǨÏ#∞=∞K«Ûùi„`« 90 #=Ü≥∂QÆ∞Å∞ 90
ѨOK«=ÚY ǨÏ#∞=∞`ü "≥·Éèí=O 45 PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x^Œi≈OK«=Åã≤# „Ѩ=ÚY^Œ~åæÅ∞ 90
N ^Õg ã¨Ñ¨Îâ◊u 90 ã¨HõÅ^Õ=`å JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=o(ÃÑ^ŒÌk)
=∂#=^èŒ~å‡Å∞ ..... –(108 JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∂=à◊√Å`À) 90
QÆ~°∞_»Ñ¨Ù~å}O 36 ÉèíQÆ=`üã¨∞Îu 90
=∂Ѷ¨∞ѨÙ~å}O 30 ã¨∂~Àºáêã¨# 30
t=ѨÙ~å}O 30 8. "≥·^Œº „QÆO^ä•Å∞
"≥·âßYѨÙ~å}O 30 PǨ~°O P~ÀQƺO 30
ã¨∂÷ÖÏHõ∆i =∂Ѷ¨∞ѨÙ~å}O 45 =¸eHÍ"≥·^Œº z\ϯÅ∞ 30
ã¨∂÷ÖÏHõ∆i t=ѨÙ~å}O 45 PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^Œº z\ϯÅ∞ 20
ã¨∂÷ÖÏHõ∆i "≥·âßYѨÙ~å}O 45 PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^ŒºO 30
HÍsÎHõ ѨÙ~å}O 25 QÆ$ǨÏ"≥·^Œº ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 30
ã¨~°fiHÍ~°ºã≤kúH˜ ~å=∂Ü«∞}áê~åÜ«∞} 45 PÜ«Úˆ~fi^Œ "≥·^ŒºzO`å=∞}˜ – Ãã\ò ...
=∞Ǩ=∞$`«∞ºO[Ü«∞J=∞$`«áêâ◊√Ѩ`«"£∞ 150 QÆ$ǨÏ"≥·^Œº™ê~°O 30
ÃÑ^ŒÌÉÏÅtHõ∆ 36 Ǩϟq∞Ü≥∂"≥·^ŒºO (^•fi^Œâ◊Å=}zH˜`«û) 45
QÍÜ«∞„f =∞Ç≤Ï=∞ 30 „ѨHõ$u"≥·^ŒºO 30
=∞`«ûº Ü«∞O„`« =∞Ç≤Ï=∞ 45 PǨ~°O–"≥·^ŒºO 81
ѨÙ~å}<å=∞ K«O„kHõ ...... ã¨OѨÓ~°‚ PÜ«Úˆ~fi^Œ–z\ϯ "≥·^ŒºO 81
"Õ^Œ=∞O„`« ã¨OÇ≤Ï`« 108 PÜ«Úˆ~fi^Œ"£∞ 30
=$Hõ∆^Õ=`«Å∞ 36 J#∞áê#`«~°Oy}˜ ....
ǨÏ#∞=∞kfi[Ü«∞O 30 PÜ«Úˆ~fi^Œ =¸eHÍ"≥·^ŒºnÑ≤Hõ 90
ǨÏ#∞=∞^≥· fiÉèí="£∞ 30 ^Œ∞OѨ‰õÄ~°Å∞, P‰õΩ‰õÄ~°Å∞, HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞
Ü«∂A+¨ ™ê‡~°Î ã¨O™ê¯~° K«O„kHõ 150 "åHõ_»O – LѨÜ≥∂QÍÅ∞ 90
ã¨<å`«#"≥·kHõ „ÉÏǨχ}™ê‡~åÎQÆ=∞HõÅÊ"£∞ 150 P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ ...
#=„QÆÇ¨Ï ^Œ~°≈#"£∞ 90 =#=¸eHÍ"≥·^ŒºO 300
x`«ºrq`«OÖ’ #=„QÆǨÅ∞ 90 UHõ=¸eHÍ"≥·^ŒºO 90
™êÅ„QÍ=∞=ÚÅ∞ 90 JëêìOQÆ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O(4ÉèÏQÍÅ∞) 1200
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 7
~°Ç¨Ï㨺ã≤^ŒúÜ≥∂QÆ"≥·^Œº™ê~°"£∞ 90 ѨO_»∞QÆÅ∞–ѨÙ}ºˆH∆„`åÅ∞ ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 30
„áê^äŒq∞Hõ Ǩϟq∞Ü≥∂"≥·^ŒºO 90 Q˘aƒà◊§áê@Å∞,ÖÏeáê@Å∞,HÀÖÏ@áê@Å∞ 30
Xɡã≤\ ˜ 90 QÍ#q^•ºÉ’kèx 90
ÃÇÏÖòÎÔQ·_£ 90 J#fl=∞Ü«∞º ã¨OH©~°Î#Å∞ 90
PÜ«Úˆ~fi^ŒO–r=#"Õ^ŒO 90 ÃÑo§áê@Å∞–„ã‘ÎÅáê@Å∞ 30
Ѷ¨Ù_£^ä≥~°Ñ≤ 90 ÉèíHÍÎ#O^Œ Éèí[#H©~°Î#Å∞(FÖò¤ã≤hÃãìÂÖò) 30
<åºK«∞~°Öò^ä≥~°Ñ≤ 90 ã¨~°fi^Õ=`åÉèíH˜Î=∞}˜=∂Å 30
ã¨OѨÓ~°‚P~ÀQͺxH˜ 20xII 90 |`«∞Hõ=∞‡ LÜ«∂ºÅ áê@Å∞(*Ï#Ѩ^Œw`åÅ∞) 30
H©à◊§<˘Ñ¨CÅ∞ g∞ ã¨=∞ã¨ºÖˇ·`Õ... 90 11. Ç≤Ï\òû ™êOQ∑û
Ü≥∂QÍ=∞O„`« 90 Ѷ¨∞O@™êÅ ÉèíQÆ=næ`« 15
Ü≥∂QÍ ã¨O_Õ @∞ =∞O_Õ 90 Ѷ¨∞O@™êÅ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90
ÃÇÏ~°ƒÖò "≥∞_çã≤<£–ÃÇÏÖòÎ@∞_Õ 90 Ñ≤. ã¨∞jÅ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90
ÃÇÏÖòÎÃѶ·Öò 108 Zãπ.Ñ≤. ÉÏÅ∞ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90
9. JÜ«∞ºÑ¨Ê – Éèí"åh ~°HÍÅ∞ Zãπ.*Ï#H˜ ã¨∞=∞^èŒ∞~°w`åÅ∞ 90
N JÜ«∞ºÑ¨Ê bÖÏ=∞$`«O 25 "Õ@∂i ã¨∞O^Œ~°~å=∞=¸iÎÇ≤Ï\òû 90
N JÜ«∞ºÑ¨Ê P~å^èŒ# 45 ã≤i"≥<≥flÅ ã‘`å~å=∞âß„ã≤Î Ç≤Ï\òû ....
N JÜ«∞ºÑ¨Ê Ü«∂„`å qt+¨ì`« 45 ã≤hÉèíH˜Îw`åÅ∞ 90
N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[#áê@Å∞ 45 12. „ã‘ÎʼnõΩ LѨܫÚHõΠѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ∞
N JÜ«∞ºÑ¨Ê ѨÓ*ÏHõÅÊO 15 NHÍO`å=∞}˜ =O@Å∞ ("≥*ò) 45
N JÜ«∞ºÑ¨Ê ÉèíH˜Î w`åÅ∞ 15 âßHÍǨ~° =O@Å∞ 20
N JÜ«∞ºÑ¨Ê nHõ∆ F 9 =∂O™êǨ~°=O@Å∞ 20
N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[#=∂Å F 9 z\˜ìz\ϯÅ∞ 20
N JÜ«∞ºÑ¨Ê x`«ºÑ¨Ó[ P 9 JO^•xH˜ z\ϯÅ∞ 20
N JÜ«∞ºÑ¨Ê x`«ºxÜ«∞=∂=o P 6 Ñ≤Å¡Å ¿Ñ~°∞¡ (ÃÑ^ŒÌk) 20
N Éèí"åh bÖÏ=∞$`«O(^Œ∞~åæÉèí"åhnHõ∆) 25 Ñ≤Å¡Å ¿Ñ~°∞¡ (z#flk) 9
^ÕgbÖÏ=∞$`«O 81 ÖË>ˇãπì ZO„ÉÏ~Ú_»s âßsÉ’~°¤~üû 30
N ^Õg ѨÓ*ÏHõÅÊO 15 ÖË>ˇãπì ZO„ÉÏ~Ú_»s _ç*ˇ·<£û 30
^Õg ÉèíH˜Îw`åÅ∞ 15 z<åfl~°∞ʼnõΩ z~°∞uà◊√§ 20
*ˇ· Éèí"åhnHõ∆ F 9 Ѩã¨O^≥·# á¶êãπìѶ¨Ù_£ =O@Å∞ 20
Éèí"åhnHõ∆ P 6 ѨÖÏ"£Å∞, „ÃѶ·_£ Ô~·ãπÅ∞, "≥Ô~·\ ©Ô~·ãπÅ∞ 20
^Õg ÉèíH˜Î=∂Å 9 "ÕѨÙà◊√§–WQÆ∞~°∞¡ 20
N JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí[<å=o 99 NHÍO`å=∞}˜ =O@Å∞ (<å<£"≥*ò) 45
JÜ«∞ºÑ¨ÊѨÓ*Ïqkè (*Ëã¨∞^•ã¨∞™êOQ∑û`À) 15 WOw¡+¨µÖ’P_»Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ 36
10. Éèí[#Å∞ – H©~°Î#Å∞ WOw¡+¨µÖ’ =∞QÆÑ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ 36
J#fl=∞Ü«∞º H©~°Î#Å∞ (aQ∑) 15 „ÉËH±á¶êãπì =O@Å∞ 20
J#fl=∞Ü«∞º H©~°Î#Å∞ (z#flq) 9 ѨO_»∞QÆÅÖ’ KÕã¨∞H˘<Õ Ñ≤O_ç=O@Å∞ 20
N~å=∞^•ã¨∞ H©~°Î#Å∞ (aQ∑) 15 "≥∞ÿ„HÀ"À"≥<£ =O@Å∞ 81
N~å=∞^•ã¨∞ H©~°Î#Å∞(z#flq) 9 ã¨~°fi^Õ=`åÉèíH˜Î=∂Å 30
`åºQÆÜ«∞º H©~°Î#Å∞ 9 Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ (ÉÏ|∞) 30
ã¨~°fi^Õ=`å =∞OQÆà◊Ǩ~°`«∞Å∞ 20 Ñ≤Å¡Å¿Ñ~°∞¡ (áêѨ) 30
=ã¨∞O^èŒ~° =∞OQÆà◊ Ǩ~°`«∞Å∞ 20 "≥∂„_»<£ "≥∞ǨÏOk (QÀiO\ωõΩ _ç*ˇ·<£û) 30
ã¨~°fi^Õ=`å Éèí[#Å∞ 30 qq^èŒ ~°HÍÅ∞
*Ï#Ѩ^Œw`åÅ∞ 20 ZO^Œ~À=∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ 150
z\˜ì á⁄\˜ì áê@Å∞ 9 Ü≥∂QÍã¨<åÅ∞ 30
*ÏfÜ«∞ w`åÅ∞ 9 ã¨∂~°º#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞ 30
t=ÉèíH˜Î =∂Å 9 á⁄_»∞ѨÙHõ^äŒÅ∞ (ÃÑ^ŒÌk) 20
q+¨µ‚ ÉèíH˜Î=∂Å 9 á⁄_»∞Ѩ٠Hõ^äŒÅ∞ (z#flq) 5
^Õâ◊ÉèíH˜Î w`åÅ∞ 30 HÍÅ*Ï˝# `«`åÎfiÅ∞ 20
™œÉèÏQƺ ^Õ=`å =∞OQÆà◊Ǩ~°`«∞Å∞ 30 Ç≤ÏOn–`≥Å∞QÆ∞–ã¨fiÉ’kèx 15
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.
=∂=^ŒÌ ÅaèOK«∞ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞..."≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û, HÀ@QÆ∞=∞‡O,~å[=∞O„_ç–533 101.A.P.India 8
WOw¡+¨µ–`≥Å∞QÆ∞–ã¨fiÉ’kèx 15 HÍà◊ǨÏã≤Î ^ÕgÉèÏQÆ=`«O 90
[#~°Öò <åÖˇ_£˚ 15 ‰õΩÖÏ~°‚= `«O„`«"£∞ 150
#∂~°∞ ZHͯÅ∞ 7 PKå~°º ã≤^Œú <åQÍ~°∞˚#`«O„`«O(Xi[#Öò) 250
1–100 >Ë|∞Öò |∞H± 7 Ü≥∂QÍã¨<åÅ∞ (VG/TNL) 30
N~å=∞HÀ\˜ 25 ~å=∞~åÜ«∞ "åã¨∞ÎâßGO (=Ú„^ŒQÆ_» ~å=∂~å=Ù)90
Nt=HÀ\˜ 25 ZO.Zãπ.P~ü.ǨÏ#∞=∂<£Kåb™ê 9
"Õ∞lH± 20 ZO.Zãπ.P~ü.ã¨∞O^Œ~°HÍO_» 70
JOÔHÅ`À QÍ~°_ô 20 J+¨ì=ÚY QÆO_»ÉèË~°∞O_»`«O„`«O 75
„¿Ñ=∞Hõ^äŒÅ∞ 20 „|ǨχOQÍirq`«K«i„`« ([=OQÆ∞Å) 75
Ü«Ú=`«~°OQÍÅ∞ (Ü«Ú=`«~°OHÀã¨O) 20 `«iQ˘O_»"O≥ QÆ=∂O|qiz`«–N"ÕOHõ\ÏK«Å=∂Ǩ`«‡ºO150
„¿Ñ=∂ h‰õΩ *’Ǩ~°∞¡ (Å"£_çHõ∆#s) 20 N Pkâ◊OHõ~åKå~°º k=ºK«i`å=∞$`«O 36
ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨ÊO^Œ# (Hõq`«Å∞) 20 w`åO[e (~°gO„^Œ<å^ä£~îåQÆ∂~ü) 45
"å`«ûºÜ«∞# HÍ=∞ã¨∂„`åÅ∞ 30 HÍj~å"Õ∞â◊fi~° =∞lb Hõ^äŒÅ∞ 75
Z.Ñ≤.@∂iãπì ÔQ·_»∞ 30 NÅe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=Ú(ÉèÏ㨯~°ÉèÏ+¨ºO) 500
WO„^Œ*ÏÅ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 25 N^ÕgÉèÏQÆ=`«O ɡ·O_»∞ 261
=∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 25 Nt=ѨÙ~å}O ɡ·O_»∞ 260
q[Ü«∞O g∞^Õ 30 „ѨHõ$uã≤^•úO`«=ÚÅ∞–"Õ^Œq*Ï˝#=Ú
Hõeã≤ rq^•ÌO 30 –Ѷ¨e`«*Ï`«Hõ ã¨∂„`«=ÚÅ∞ 595
<å^Œ„|Ǩϟ‡áêã¨# (^蕺#O{ã¨Ow`«O"Õ∞Å∞ HõÅ~ÚHõ) 90 qâ◊fiHõ~°‡ „ѨHÍâ◊=Ú 106
â◊s~°ÉèÏ+¨ (ÉÏ_ô ÖÏOˆQfi*ò) 90 „áêp#"åã¨∞Îâß„™êÎÅ∞–P^èŒ∞xHõ"åã¨∞ÎѨijÅ#250
„H˜Ü«∂Ü≥∂QÆO 30 QÆ∞ѨÎ"åã¨∞Î "åã¨∞Îq*Ï˝#*’ºu 150
P#O^ŒOQÍ rq^•ÌO 81 <å~°^Œ ã¨OÇ≤Ï`« 150
ǨÏiâ◊ÛO„^Œ <å@HõO 45 ~åǨïˆH`«∞=ÙÅ∞ ã¨=∞ã¨Î „ѨÉèÏ==ÚÅ∞ 100
=∂ºlH±ÔQ·_£–„\˜‰õΩ¯Å∞,`«=∂ëêÅ∞–HõѨ\ ˜„ѨѨOK«O 90 JOQÍ~°‰õΩ_»∞ (‰õΩA_»∞) 45
K«^Œ~°OQÆO 90 ѨÙ~ÀÇ≤Ï`« ^Œ~°≈x (QÀ~°ã¨g~°Éèí„^•Kå~°º) 150
"å`åûÜ«∞#HÍ=∞ã¨∂„`åÅ∞ 90 qâ◊fiHõ~°‡"åã¨∞Îq^•º~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ∞ ,, 225
ѨOK«™êÜ«∞HõO 90 "åã¨∞Î q*Ï˝# K«O„kHõ ,,100
~°u~°Ç¨Ï™êºÅ∞ 90 =∞Ǩ^Œâß áêi*Ï`«O ,,100
J#OQÆ~°OQÆO (HõOÉèíOáê\˜ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍ+π) 90 25ã¨OII ѨOKåOQÆO (2000–2025) ,,250
â◊$OQÍ~°ˆHo (HõOÉèíOáê\˜ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍ+π) 90 Latitude - Longitude (English) ,, 50
=∂~°¬ÖòP~üì û (Hõ~å>Ë,‰õΩOQ∑Ѷ¨Ó<Õ~°∞ÛHÀO_ç) 90 *Ï`«Hõ <å~åÜ«∞}©Ü«∞O("å„_Õ=Ù"åiq) ~°∂.150
=∞O„`«âßG=∞Ǩϟ^Œkè 90 "åã¨∞Î <å~åÜ«∞}©Ü«∞O ,, 120
Jã¨`À=∞Ü«∞ ã¨^Œæ=∞Ü«∞ 36 Ü≥∂QÍ=mYO_»O ,, 120
QÍÜ«∞„fq*Ï˝<£ 90 =ÚǨ˙~°Î ã≤O^èŒ∞=Ù ,, 150
zO`å=∞}˜ (<å@HõO) 50 [Ü«∞ÉèÏ~°u (ѨÙ~å}ѨO_»Nx"åãπ) 21
áêO_»= L^ÀºQÆO (<å@HõO) 45 [Ü«∞¿ÇÏ...[Ü«∞¿ÇÏ... ,, 27
ÉÏÅ<åQÆ=∞‡ (<å@HõO) 50 [Ü«∞`«∞...[Ü«∞`«∞... ,, 27
HÍà◊ǨÏã≤Î „ã‘ÎÅ „=`«Hõ^äŒÅ∞ 30 ™ê~Ú... ,, 45
HÍà◊ǨÏã≤Î ~å=∂O[<ÕÜ«∞ Ü«Ú^ŒúO(|kÔ~_ç¤) 45 N=∂eHõ ,, 20
HÍà◊ǨÏã≤Î QÀqO^Œ <å=∂Å ÉèíQÆ=næ`« 25 P~°u™ê~ÚÉÏÉÏ ,, 25
HÍà◊ǨÏã≤Î QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î zO`å=∞}˜ 90 JOQÍ~°‰õΩ_»∞ 45
HÍà◊ǨÏã≤Î QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î =∞~å‡Å∞ (ɡ·O_»∞) 45 â◊√„‰õΩ_»∞ 45
HÍà◊ǨÏã≤Î t=ѨÙ~å}O 90 ~åǨïˆH`«∞=ÙÅ ã¨=∞ã¨Î „ѨÉèÏ"åÅ∞ 100
`«=∞‰õΩ U |∞H±û HÍ=Åã≤#, =∞xÜ«∂~°¤~üx, _ç._ç.QÍx „H˜Ok J„_»ãπ‰õΩ ѨOѨQÆÅ~°∞.
á¶È<£ : 2462565 (0883)
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û,
ã¨Ç¨Ï„™êkèHõ `≥Å∞QÆ∞ „Ѷ‘ W–„QÆO^äŒ=ÚÅÔH· gH˜∆OK«O_ç.... J[O`å Ǩϟ@Öò Z^Œ∞@,
WWW.MOHANPUBLICATIONS.COM HÀ@QÆ∞=∞‡O, ~å[=∞O„_ç.
D ^èŒ~°Å∞ xHõ~°=ÚHÍ^Œ∞, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞K«∞O_»=K«∞Û#∞.