MGA TIPS ARON MALIKAYAN ANG MGA

KOMPLIKASYON UG MGA LAWASNONG

KAKULIAN TUNGOD SA DIABETES

A1C (blood sugar level sulod sa 2-3

Kontrol ang Ka bulan) ≤ 6.5%
ABC’s Blood pressure: < 130/80 mmHg Ang kakulangan sa lawas o mga
Cholesterol: LDL < 2.5 mmol/L
lawasnong kakulian dili gapasabot
Mukaon ug saktong sukod sa calories nga nga mao nay katapusan.
Balanseng haum sa kadakuon sa lawas ug sa trabaho
pagkaon kada-adlaw. Likayan ang mga tam-is, taba
ug parat nga pagkaon. Likayan ang soft-
Aduna pay mabuhat aron
drinks ug alak.
mapa-
mapa-usbaw ang imong katakus ug
Kontrol ang
Kung ikaw sobra sa timbang, magpagamay ang kalidad sa imong kinabuhi.
DIABETES &
aron makab-ot ang saktong timbang. Ug
timbang ikaw kulang sa timbang, magpabug-at
hangtod makab-ot ang hustong timbang.

Regular nga Mag-exercise 30 minutos kada adlaw lima
ka beses sa usa ka semana.
exercise
Likayan ang panigarilyo o ang aso sa
sigarilyo. Ang pagkadaut sa lawas tungod
Undang ug sa diabetes mamahimong kaduhaon,
sigarilyo
hinungdan sa pagkagahi sa mga ugat nga
moresulta sa high blood pressure, sakit sa
kasing-kasing ug stroke.
DISABILITIES
Ang Diabetes Q&A kabahin sa kampanyang impormasyon
edukasyon sa Diabetes Project. Ang Diabetes Project
nagatinguha nga pakusgan ang katakus sa katawhan sa Davao
MGA PAMAAGI ARON MALIKAYAN
aron malikayan, makontrol ug madumala ang komplikasyon ANG KOMPLIKASYON UG ANG
hilambigit sa diabetes.
Ang implementasyon sa Diabetes Project ginapangulohan sa MGA LAWASNONG KAKULIAN
Handicap International (HI), inubanan sa Davao City Health
Office (CHO), Davao Jubilee Foundation for the Rehabilitation TUNGOD SA DIABETES
of the Disabled, Inc. (DJFRD), Davao Medical Center (DMC), ug
Davao Sugar Multipurpose Cooperative (DASUMULCORE).

Ang tawong dunay diabetes kinahanglang
Saktong inom muinom ug tambal o magtusok ug insulin.
sa tambal Sundon ang mga giya o instructions sa
pagtumar o pag-inject sa tambal.
Kanunayong Ang regular nga check-up makatabang aron
mabantayan ang imong kondisyon. Sayo
bisita sa mailhan ug malikayan ang pag-grabe niini.
doktor
Sa dugang impormasyon mahitungod sa Diabetes Project,
palihug ug duol o tawag sa:
Handicap International—Philippines Program
8 Agno River, Rivera Village, Bajada, Davao City
Telefax: (+63 82) 221-7857
Tel. No.: (+63 82) 221-7894
Email: diabetes@handicapinternational.ph
 Diabetes mellitus o ginatawag nga diabetes
DIABETES ug PAGKAPUTOL SA TIIL 85% SA MGA PAGKAPUTOL
ang sakit nga mudangat sa pagtaas sa asukal MAMAHIMONGMALIKAYAN!
Ang kasagarang
D sa dugo tungod sa mga sumusunod nga
kahimtang:
pagkaputol magsugod sa
samad sa tiil (foot sore). Mga OOTF C
ARE IPS nga T
I • Ang pancreas o lapay dili mugaman ug makatabang sa paglikay sa pagkaputol:
Ang tawo nga adunay diabetes adunay peligro sa
A insulin;
pagkadaut sa nerves (neuropathy) ug adunay 1. Kontrol ang blood 9. Dili maglakaw nga
• Ang lawas dili mudawat sa insulin; o problema sa pagdagan sa dugo didto sa mga tiil sugar. walay tsinelas o
B • Ang duha.
(ischemia). Ang duha muresulta sa pagkasamad o 2. Tan-awon ug susihon sapatos.
hinay’ng pag-ayo sa mga samad sa tiil. ang mga tiil kada 10. Mugamit ug cotton
E Ang tawo nga adunay pagdaut sa nerves mubati ug
adlaw para sa mga nga medias, ug
samad. rubber o leather nga
T Ang insulin mao ang ginatawag nga hormone
pagbinhod, o sakit sa mga paa, ug kasagaran dili
makabati ug gamay nga pagkagaras, pagkasunog o
3. Hugasan ang mga tiil sapatos.
nga ginagaman sa pancreas. Kini mutabang sa saktong init nga 11. Mupalit ug bag-ong
E aron magpabilin nga sakto ang level sa asukal
pagkasamad. tubig ug mild soap ug sapatos sa hapon.
Kining mga garas, sunog o samad mamahimong paugahon paghuman. Ang tiil kasagarang
S sa dugo ug gikinahanglan kini aron makasulod
ang asukar sa atong mga unod, taba ug atay maimpeksyon ug muresulta sa pagkaputol. 4. Pahiran ug lotion. mudako aning mga
5. Putlon ang kuko panahona.
aron magamit. pa-straight, sakto ug 12. Tagduha ka oras
dili gamay. lamang ang pagsuot
6. Likayan ang paggamit sa bag-ong sapatos
sa mga chemical para aron dili ka masamad.
KADA 30 SEGUNDO, USA sa mga kubal. 13. Susihon ang mga
KA TIIL ANG MAWALA... 7. Likayan magkalot sa medias o sapatos basi
Ang disability mao ang limitasyon sa
D katakus sa usa ka tawo tungod sa
mga pinaakan. adunay mga hait nga
mga butang.
8. Likayan ma-expose sa
I pagkawala sa bisan unsang normal nga
lihok o bahin sa lawas o mga organo.
sobraing init o 14. Regular nga mubisita
sa doctor o sa
bugnaw nga lugar o
S Ang diabetes mao ang usa sa kasagarang
TUNGOD SA DIABETES. material. diabetes clinic.

A hinungdan sa “disability” sa tawong edad

DIABETES ug ang DIABETES ug STROKE
45 anyos pataas.
B Ang mga kasagarang lawasnong PAGKADAUT SA MATA Ang tawo nga adunay diabetes mas dako ang peligro
I “disabilities” tungod sa diabetes mao ang
mga musunod:
Kasagaran sa diabetes ang komplikasyon sa mata. Kon nga magka-heart attack ug stroke kaysa mga walay
diabetes. Kini nga sakit maoy isa sa mga hinungdan sa
dili matambalan, hinayhinay’ng mawala ang panan-aw
L • Amputations (pagkaputol sa bisang hangtud mabuta. pagkamatay tungod sa diabetes.
unsang parte sa lawas sama sa kamot,
I braso o paa);
Ang diabetic retinopathy o pagkadaut sa retina tungod
sa diabetes kasagaran mahitabo sa 74% sa tawong
Ang tawo nga makalingkawas kasagarang
mamahimong paralyzed, magkahinay ang kusog sa
T • Pagkabuta; ug adunay diabetes sa 10 ka tuig pataas. Kini tungod sa
pagkadaut sa mga never cells sa mga mata.
unod, maglisod pag-istorya, magkadeperensya sa
Stroke. pandungog ug madaut ang utok.
Y •
Gawas sa pagkontrol sa blood sugar, ang ubang peligro
SIGURADUHONG MAGPASUSI SA MATA
sama sa high blood ug taas nga kolesterol
KADA TUIG SA SAKTONG ESPESYALISTA! kinahanglan usab nga i-control.