Professional Documents
Culture Documents
ÜNİTE 8
Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri: Sağlık eğitimi, erken tanı ve tedavi, aşılama, aile planlaması, ilaçla koruma
ve beslenme olarak belirlenmiştir.
Çevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri: yeterli ve temiz içme suyu sağlama, kanalizasyon, besin hijyeni, konut
hijyeni, doğanın ve çevrenin korunması ile radyasyondan korunma olarak belirlenmiştir.
Tüm sağlık tesisleri, mal ve hizmetleri tıp etiğine saygılı ve kültürel açıdan uygun olmalıdır; yani bireylerin,
azınlıkların, halk ve toplulukların kültürlerine saygılı, toplumsal cinsiyete ve yaşam döngüsünün gerekliliklerine
duyarlı olmalı ve ayrıca mahremiyete saygı duyacak ve ilgili kişilerin sağlık durumunu iyileştirecek biçimde
düzenlenmelidir.”
***Mevcudiyet
“Genel sağlık ve sağlık bakım tesislerinin, sağlıkla ilgili mal ve hizmetlerin ve ayrıca programların işleyişinin, taraf
Devletin sınırları içerisinde mevcut olması gerekir. Bu tesis, mal ve hizmetlerin kesin niteliği taraf Devletlerin
kalkınma düzeyi de dâhil olmak üzere pek çok etmene bağlı olarak farklılıklar gösterecektir. Yalnız bunlar, güvenli ve
içilebilir su kaynaklarına erişimi ve yeterli sağlık koruma koşullarını, hastane, klinikler ve diğer sağlık yapılarını, ülke
koşullara göre rekabet edebilir maaş alan uzman sağlık personeli ve diğer profesyonel personelleri ve Dünya Sağlık
Örgütünün Temel İlaçlar Eylem Programında tanımlanan temel ilaçları içermektedir.”
Buna göre; Taraf Devlet’in bu sağlık ve sağlık bakım tesisleri, sağlıkla ilgili mal ve hizmetleri ve program işleyişlerinin
sınırları içerisinde bulunması gerekliliğine vurgu yapılmıştır.
Erişilebilirlik
Komite’ye göre; sağlığa ilişkin mal ve hizmetlerin mevcut olması ve buna ilişkin personel, ilaç benzeri bileşenlerin
temin edilmiş olması sağlık hakkının yerine getirilmesi bakımından yeterli olamaz. Komite, sağlık hizmetlerinin
erişilebilir olmasını da gerekli görmektedir. Komite, erişilebilirliği birbiriyle kesişen dört başlık halinde yorumlamıştır.
Bunlar; ayrımcılık olmaması, fiziksel erişim, ekonomik erişim ve bilgiye erişimdir.
herkesin erişimine açık olması gerekmektedir.” EKSKHK’ye göre; “sağlık tesisleri, mal ve hizmetleri yasaklanmış
alanların hiçbirine dayalı ayrımcılık olmadan herkesin erişimine, ve özellikle de genel nüfusun en savunmasız veya
dışına itilmiş kesimlerine hem hukuken hem fiilen açık olmalıdır.” Burada yasaklanmış alanlar; ırk, ren, din, dil,
cinsiyet gibi genel kabul gören ayrımcılık konularıdır.
Sağlık hizmetlerinden faydalanmak isteyen birey için; sağlığa ilişkin mal ve hizmetlerin mevcut olması, bunlara
erişimde ayrımcılık yapılmaması, fiziksel engellerin ortadan kaldırılması yeterli olmayacaktır. Bütün bunların bireyler
tarafından karşılanabilir, yani ekonomik erişime de açık olması gerekir. Ekonomik erişimin sağlandığından söz
edilebilmesi için “sağlık tesisleri, mal ve hizmetleri herkesin ekonomik olarak karşılayabileceği şekilde olmalıdır.”
S)ağlık bakım hizmetlerinin ve ayrıca sağlığın belirleyici etmenlerinin ücretlendirilmesi denklik ilkesine dayanmalı; (…)
kamu veya özel olsun bu hizmetlerin, toplumsal olarak dezavantajlı gruplar da dâhil herkes tarafından karşılanabilir
olması güvence altına alınmalıdır.”
Komite; erişilebilirlikle ilgili olarak ayrımcılık yasağı, fiziksel ve ekonomik erişimin sağlanması yanında, sağlıkla ilgili
konularda bilgiye erişim mekanizmalarının açık tutulmasını da öngörmektedir. Bilgiye erişim, mahremiyete ilişkin
olan kişisel sağlık verilerine sahip olma hakkı ihlal edilmeksizin, “sağlıkla ilgili konularda, bilgi ve fikir isteme, alma ve
verme haklarını” içerir. Mevcut ve erişilebilir sağlık hizmetlerinin aynı zamanda kabul edilebilir olması da
gerekmektedir.
Kabul edilebilirlik
Kalite
EKSHK, sağlık hizmetlerinin yukarıda yer verilen diğer özellikleri yanında kaliteli olması bakımından da Taraf
Devletlerin yükümlü olduğunu belirtmektedir. Kültürel olarak kabul edilebilir bir sağlık hizmeti sunumu ile kalite
arasında kurulacak denge burada belirleyicidir. Komite Taraf Devletten beklenecek sağlık hizmetlerinin kaliteli
sunumunu şu şekilde belirlemektedir
Özel sağlık kuruluşlarına başvuran hastalar bakımından çoğunlukla bir sözleşme ilişkisi kurulduğu kabul edilmektedir.
Bu sözleşmenin hasta yükümlülükleri kısmına giren kısmında hastanın kusuru zarardan kendisinin sorumlu tutulması
sonucunu doğurabilir. Acil poliklinikleri ve acil durumlar hariç olmak üzere, hasta olarak başvuran kişi sağlık
hizmetinden yararlanması için kendi sağlık sigortası haricinde ödemesi gereken ilave ücreti ödemeksizin tedavisinin
yapılmadığını ileri süremez.
Örneğin, özel sağlık kuruluşuna başvurmuş ve gerekli ilave ücreti ödemiş olan bir kişi rahatsızlığının ne olduğunu
söylemeyip “Sağlık çalışanı olan sizsiniz, ne derdim olduğunu da siz anlayın.” diyerek bilgi vermekten kaçınmışsa, o
sırada belirlenemeyen beyin tümörü nedeniyle daha sonra bazı yetilerini kaybetmişse sorumluluk kendi üzerinde
kalacaktır.
Örneğin; elinde gerçekleşen bir kesi yaralanması nedeniyle sağlık kuruluşuna başvuran, yara yerine gerekli pansuman
ve dikiş işlemi yapılan ve günlük pansuman önerisi ile gönderilen kişinin, bu pansumanları yaptırmaktan kaçınması ve
temizlik şartlarına da dikkat etmemesi nedeniyle ortaya çıkan iltihap dolayısıyla sağlık çalışanı ya da sağlık kurumunu
sorumlu tutması mümkün değildir.
Hastanın sağlık kurumu içerisinde gözetim altına alındığı durumlarda, damarına takılmış olan serum vb. tertibatını
bilinçli olarak sökmek suretiyle kanamaya ya da ilaçtan beklenen faydayı alamamasından, gözetim ile yükümlü olan
sağlık personeli ile birlikte sorumlu olduğu değerlendirilebilir.
***TÜİK verilerine göre toplam sağlık harcaması, 2014 yılında 94.750.000.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu rakamın
gayri safi yurt içi hasılaya oranı ise 5,4 olarak belirlenmiştir. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014’e göre,
2013 yılında OECD ülkeleri ortalamasında bu oran %8,9 iken Türkiye’de %5,4 olarak gerçekleşmiştir. Bu istatistikte
Türkiye en sonda yer almaktadır ve özel kesim harcamaları bakımından da en az harcamayı yapan ülke olarak
belirlenmektedir.
2013 yılında kişi başı cepten yapılan sağlık harcaması istatistiğine göre, 1999 yılında 23 TL olan kişi başı cepten
yapılan sağlık harcaması 2013 yılında 186 TL olarak belirlenmiştir.
SAĞLIK UYGULAMALARINDA SORUMLULUK DOĞURAN HÂLLER, SORUMLULAR
VE SORUMLUNUN TESPİTİ
Sağlık uygulamaları nedeniyle zarar gören, hasta ya da hasta yakınları olarak karşımıza çıkmaktadır. Hasta yakınları,
hastaya refakat eden kişi ya da hastanın zarar görmesi nedeniyle zarara uğrayan kişilerdir. Hasta ya da hastanın
görmüş olduğu zarar maddi ya da manevi zarar olabilir. Örneğin; infertilite teşhisi ile tedavi edilen bir kişinin,
uygulanan tedavi nedeniyle çocuğunun olmaması hem maddi hem de manevi bakımından bir zarar yaratır. Bu zararın
maddi ve manevi tazminat olarak karşılanması gerekir.
Sağlık uygulamalarında doğan zararlar genellikle tıbbi kötü uygulamadan ya da komplikasyondan kaynaklanır.
***1992 yılında Dünya Tabipler Birliğinin yayımlamış olduğu Tıpta Yanlış Uygulama konulu duyuruda, Madde 2/a
tıbbi yanlış uygulamayı şu şekilde tanımlamaktadır: “Tıbbı yanlış uygulama (malpractice); doktorun tedavi sırasında
standart uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan "zarardır." Bu durumda,
zarar doğuran bir tıbbi faaliyetin malpraktis olarak değerlendirilmesi için;
Doktorun tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması, yeni bir deney gerçekleştirmesi, standart uygulamadan
kaçınması ya da bitkisel önerilerle yönlendirerek standart uygulamanın dışına çıkması,
Doktorun beceri eksikliği, standart uygulamayı gerçekleştirirken bilgi ya da beceri eksikliğinden kaynaklı olarak
zarar vermesi,
Doktorun tedavi vermemesi, hastayı önemsememesi, ihmali, ayrımcılık nedeniyle standart uygulamayı yapmaktan
kaçınması durumu vb. olması gerekir.
Örneğin, Acil polikliniğine kalbindeki rahatsızlık nedeniyle başvuran kişinin tedavisinin doktorun izlemekte olduğu
futbol maçı bitmediği gerekçesiyle geciktirilmesi ve telafisi imkânsız zararların doğması nedeniyle malpraktisin varlığı
kabul edilir.
Örneğin; cerrahi hekiminin, batın ameliyatı sonucunda içeride yabancı madde bırakarak ameliyatı tamamlaması
malpraktis olarak değerlendirilir.
Komplikasyon
1992 yılında Dünya Tabipler Birliğinin yayımlamış olduğu Tıpta Yanlış Uygulama konulu duyuruda “Tıbbi uygulama
sırasında; öngörülemeyen bilgi ya da beceri noksanlığı sonucu oluşan; istenmeyen sonuçtur ve bunda hekimin
sorumluluğu yoktur.” belirlemesine yer verilmiştir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli
olarak cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi Yüksek Sağlık Şûrasının çalışma esaslarına ilişkin olarak yanlıştır?
a) On beş üyeden oluşur.
b) Şûra üyelerinin görev süreleri iki yıldır.
c) Şûra üyelerinin on üçü Bakan tarafından seçilir.
d) En az sekiz üyenin katılımıyla toplanır ve oy birliği ile karar alır.
e) Oylamalarda çekimser oy kullanılamaz.
2. Sağlık meslek mensuplarının mesleklerini icra ederken ortaya çıkan adli konularda mahkemelere görüş vermek,
idari soruşturmacılar ve uzlaşma komisyonları için bilirkişi listesi belirlemek aşağıdakilerden hangisinin görevidir?
a) Adli Tıp Kurumu
b) Sağlık Bakanlığı
c) Mahkemeler
d) Yüksek Sağlık Şûrası
e) İdare Mahkemesi
3. Sağlık personelinin; kasıt, kusur veya ihmal ile standart uygulamayı yapmaması, bilgi veya beceri eksikliği ile yanlış
veya eksik teşhiste bulunması, yanlış tedavi uygulaması veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan ve zarar meydana
getiren fiil ve durum aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
a) Zarar
b) Sorumluluk
c) Tıbbi kötü uygulama
d) Komplikasyon
e) Tıbbi hizmet
4. Sağlık Personelinin, kendisine başvuran hastanın doğum yerine bakarak, bu kişiye tıbbi hizmet vermekten
kaçınması aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
a) Zarar
b) Sorumluluk
c) Tıbbi kötü uygulama
d) Komplikasyon
e) Tıbbi Hizmet
Sağlık Hizmetinin Yürütülmesi Sırasında Oluşan Zarar ve Sağlık Hukukunda Sorumluluk Doğuran Hâller
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
5. Sağlık personeli, kendisine başvuran hastaya standart tıbbi uygulamayı yapmasına rağmen daha sonra
öngörülmeyen durumlar ortaya çıkmış ise bu aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
a) Zarar
b) Sorumluluk
c) Tıbbi kötü uygulama
d) Komplikasyon
e) Tıbbi Hizmet
6. Yüksek tansiyon ile hastaneye başvuran kişiye standart tıbbi uygulama yapılmış, ancak hastanın aniden solunumu
durmuştur. Bu durum aşağıdaki kavramların hangisi ile ifade edilir?
a) Zarar
b) Sorumluluk
c) Tıbbi kötü uygulama
d) Komplikasyon
e) Tıbbi Hizmet
7. Dünya Sağlık Örgütünün temel sağlık hizmetlerine ilişkin konferansı hangi şehirde toplanmıştır?
a) İstanbul
b) Moskova
c) Alma Ata
d) Moskova
e) Pekin
8. Aşağıdakilerden hangisi Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen çevreye yönelik koruyucu sağlık
hizmetlerinden biri değildir?
a) Aşılama
b) Kanalizasyon
c) Besin hijyeni
d) Konut hijyeni
e) Doğanın ve çevrenin korunması
9. Aşağıdakilerden hangisi tıbbi yanlış uygulamanın literatürde kullanılan bir diğer adıdır?
a) Malpraktis
b) Komplikasyon
c) Şûra
d) Hijyen
e) Sorumluluk
Sağlık Hizmetinin Yürütülmesi Sırasında Oluşan Zarar ve Sağlık Hukukunda Sorumluluk Doğuran Hâller
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
10. Aşağıdakilerden hangisi sağlık kurumunun yetersizliğinden kaynaklı olan zararların nedenleri arasında
değerlendirilemez?
a) Sağlık kurumunun bulunmaması
b) Hiç yatak olmaması
c) Sağlık hizmetlerinin özel kişilerce yürütülmesi
d) Tıbbi cihazların bulunmaması
e) Hijyenik bir ortam bulunmaması
Cevap Anahtarı:
1.D, 2.D, 3.C, 4.C, 5D, 6.D, 7.C, 8.A, 9.A, 10.C
ÜNİTE 9
***15/5/1987 tarihli ve 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa ve 11/10/2011 tarihli ve 663 Sayılı Sağlık
Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8’inci ve 40’ıncı
maddelerine dayanılarak hazırlanan Hasta Hakları Yönetmeliği 01.08.1998 tarih ve 23420 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmıştır.
Tıbbi araştırmalar
Rızası Dışında Tıbbi Araştırmalara Konu Edilmeme Hakkı
Diğer haklar
Güvenliğin Sağlanması Hakkı
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı
İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı
Refakatçi Bulundurma Hakkı
Sağlık Hizmetinden Sağlık Kurum ve Kuruluşu İçinde ya da Dışında Verilmesini İsteme Hakkı
Hasta hakları kurulunda bulunmak üzere birden fazla hasta hakları derneği veya tüketici derneği başvurmuş ise
hangi derneğin kurulda temsilci bulunduracağı il sağlık müdürlüğü tarafından kura çekmek yoluyla belirlenir.
Hasta Hakları Kurulunun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 42/C maddesi ile 2014
yılında yapılan değişiklikle yeniden düzenlenmiştir. Buna göre kurulun görevleri, çalışma usul ve esasları şu
şekildedir;
a) Kurul, sağlık kurum ve kuruluşu tarafından yerinde çözülemeyen yazılı ve/veya elektronik başvuruları
değerlendirir.
b) Hasta hakları uygulamalarına veya etik ilkelere aykırı davranış sebebiyle kurul tarafından verilen ihlal kararları,
ilgili sağlık kurum ve kuruluşuna ve ilgili personele yazılı olarak tebliğ edilir. Son altı ay içerisinde ikiden fazla hak
ihlali kararı verilen sağlık meslek mensubu hakkındaki dosya 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 23’üncü maddesinin yedinci fıkrasının (b) bendi hükmüne göre Sağlık
Meslekleri Kuruluna gönderilir.
c) Kurul, gerek görürse hasta hakları ihlaline sebep olabilecek uygulamaları inceler ve hasta haklarının geliştirilmesi
için öneri ve düzeltici işlem belirlenmesine karar verir. Sağlık kurum ve kuruluşu belirlenen süre içinde gerekli
önlemleri alır, girişimlerde bulunur ve yapılan işlem hakkında kurulu bilgilendirir.
ç) Kurul en geç on beş günde bir toplanır. Sekretarya hizmetleri il sağlık müdürlüğü hasta hakları koordinatörlüğünce
yürütülür.
d) Kurul, başvurunun kurula ulaştığı tarihten itibaren otuz gün içerisinde başvuru hakkında karar verir.
e) Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile karar alır.
Karara itirazı olan üyelerin karşı oy gerekçeleri, kararın altına özet olarak yazılır.
f) Kararlar, üyeler tarafından imzalanarak dosyalanır. Kararlar ilgili sağlık kurum ve kuruluşu ile başvurana bildirilir.
g) Hasta iletişim birimine yapılan başvurular ve kurulda görüşülen dosyalar gizlidir, hiçbir şekilde üçüncü kişilere bilgi
verilemez. Bilgi ve dosyalar resmÎ olarak talep edilmesi kaydıyla idari soruşturma yapan incelemeciye ya da adli
mercilere gizliliğe riayet edilerek verilir. Kurul üyeleri gizliliğe riayet etmekle yükümlüdür.
ğ) Kurul gerek gördüğünde ilgilileri kurula davet edebilir.
h) Sivil toplum temsilcisi ve sendika temsilcisi olan üyelerin görev süresi takvim yılıdır. Komisyon üyelerinin görev
süresi iki yıldır. Süresi dolan üyeler tekrar görevlendirilebilir. Kurul toplantılarına mazeretsiz olarak üst üste üç defa
katılmayan üyenin üyeliği sona erer ve bu kişiler üç yıl süreyle yeniden üye olarak seçilemez. Herhangi bir sebeple
boşalan üyelik için kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üye seçilir.
ı) Tıbbi hata iddialarına ilişkin başvurular kurul tarafından değerlendirilmez.
Uyarı: Müracaat hakkının sağlanmamasının da bir hasta hakları ihlali olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
İl koordinatörü
Hekim, sosyal hizmet uzmanı ya da psikolog öncelikli olmak üzere lisans mezunları arasından İl Sağlık Müdürünün
teklifi, Valiliğin uygun görüşü ve Bakanlığın onayı ile belirlenir. Görevine aynı usulle son verilir. Koordinatör, görevini
İl Sağlık Müdürüne bağlı olarak yürütür. Görüldüğü üzere, hasta hakları il koordinatörü görevine başladıktan sonra,
görevi süre ile sınırlı değildir.
İl Koordinatörünün Görevleri: Koordinatör, hasta hakları kurulunu kurar ve sekreterya hizmetlerini yürütmek üzere
yeterli sayıda personelin görevlendirilmesini sağlar. HBBS’nin işleyişini ve kurul kararlarının uygulanmasını takip
eder. HBBS’de hasta iletişim birim sorumlularının göreve başlayış ve ayrılışlarını takip ederek yetkilendirilmesini
sağlar. Kurulun toplanması, üye görevlendirilmesi ve üyeliğin sona ermesi gibi kurulun çalışmasına ilişkin işlemleri
yürütür. Birden fazla kurul oluşturulması hâlinde sağlık kuruluşlarının bağlı olacağı kurul ile değişiklik taleplerini
değerlendirir. Hasta hakları uygulamalarını il genelinde koordine eder ve bu konuda danışmanlık yapar. Gereği
hâlinde uygulamaları yerinde denetler ve hasta hakları ihlaline sebep olabilecek hususları yerinde inceler ve
inceletir. İhtiyaç hâlinde ilde hasta hakları ile ilgili seminer, toplantı ve eğitim düzenler. Kurul kararlarının özetini,
başvuru tarihi, başvuru konusu, karar tarihi ve sayısı ile sağlık tesisi ismi belirterek kişi isimlerine yer vermeden il
sağlık müdürlüğünün internet sayfasında duyurulmasını sağlar.
Hasta iletişim birimi sorumlusunun eğitimi; bu eğitimler il koordinatörlüğü tarafından planlanan 8 saat teorik ve 8
saat uygulamalı eğitimlerdir.
***Yerinde çözülemeyen başvurularda, edindiği bilgi ve belgeleri tarayıcı vasıtasıyla HBBS üzerinden hasta hakları
kuruluna intikal ettirir. HBBS’ye teknik olarak yüklenmeyen belge ve dokümanları, resmî yazı ekinde hasta hakları
kuruluna ulaştırır. HBBS’ye yüklü belgelerin asıllarını birimde arşivler.
Kurul kararının sonucunu ilgililere bildirir.
İl koordinatörüne, hasta iletişim biriminin iş ve işlemleri hakkında bilgi verir ve görüşlerini alır. Denetim istenilen
tüm bilgi ve dokümanları Koordinatörlüğe sunar.
Kurumundaki eğitim programlarını hazırlar, organize eder ve yürütür.
Görevi ile ilgili mevzuatı takip eder ve değişiklikleri duyurur.
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli
olarak cevaplayabilirsiniz.
1. Hasta Hakları Yönetmeliği hangi yıl Resmî Gazetede yayımlanmıştır?
a) 2000
b) 1998
c) 1997
d) 2011
e) 1987
2. Hasta Hakları Yönetmeliği’nin dayanak düzenlemeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
a) Özel Hastaneler Tüzüğü/Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun
b) Tıbbi Deontoloji Tüzüğü/663 sayılı KHK
c) 663 sayılı KHK/Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
d) Hasta Hakları Uygulama Genelgesi/Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
e) Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun/663 sayılı KHK
4. Hasta hakları kurulu yapılan başvuru ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini yapamaz?
a) Değerlendirme
b) Karara bağlama
c) Öneri sunma
d) Düzeltici işlemleri belirleme
e) Tazminata karar verme
5. İl genelinde, hasta hakları uygulamalarını organize etmek, denetlemek, kurulların ve başvuru sisteminin
çalışmasını sağlamak amacıyla hangi birim kurulur?
a) Hasta hakları kurulu
b) Hasta hakları birimi
c) Hasta iletişim birimi
d) Koordinatörlük
e) İl Sağlık Müdürlüğü
Sağlık Mevzuatına Göre Hastalara Karşı Sorumluluk
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
6. Hasta hakları ihlallerine ilişkin olarak yerinde ve en hızlı çözüm imkanı bulunan yapı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Hasta hakları kurulu
b) Hasta hakları birimi
c) Hasta iletişim birimi
d) Koordinatörlük
e) İl Sağlık Müdürlüğü
Cevaplar Anahtarı
1.B, 2.C, 3.B, 4.E, 5D, 6.C, 7.D, 8.B, 9.E, 10.D
***KURUMLARININ SORUMLULUĞU
663 sayılı KHK’nin Görevler başlıklı 2. maddesinde Sağlık Bakanlığının temel görevi, “herkesin bedenî, zihnî ve sosyal
bakımdan tam bir iyilik hâli içinde hayatını sürdürmesini sağlamak” olarak belirlenmiştir. Bakanlığın bu görevini
yerine getirmek için bu kapsamda;
a) Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi
b) Teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin yürütülmesi
c) Uluslararası önemi haiz halk sağlığı risklerinin ülkeye girmesinin önlenmesi
ç) Sağlık eğitimi ve araştırma faaliyetlerinin geliştirilmesi
d) Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde
kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbi cihazların güvenli ve kaliteli bir şekilde piyasada
bulunması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi
e) İnsan gücünde ve maddi kaynaklarda tasarruf sağlamak ve verimi artırmak, sağlık insan gücünün ülke sathında
dengeli dağılımını sağlamak ve bütün paydaşlar arasında iş birliğini gerçekleştirmek suretiyle yurt sathında eşit,
kaliteli ve verimli hizmet sunumunun sağlanması,
f) Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke sathında
planlanması ve yaygınlaştırılması
Sağlık Bakanlığı yukarıdaki konular ile ilgili olarak sağlık sistemini yönetir ve politikaları belirler.
Sağlık Bakanlığı herkesin bedenî, zihnî ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde hayatını sürdürmesini sağlamak
amacıyla;
a) Strateji ve hedefleri belirler, planlama, düzenleme ve koordinasyon yapar.
b) Uluslararası ve sektörler arası iş birliği yapar.
c) Rehberlik, izleme, değerlendirme, teşvik, yönlendirme ve denetleme yapar, müeyyide uygular.
ç) Acil durum ve afet hallerinde sağlık hizmetlerini planlar ve yürütür.
d) Bölgesel farklılıkları gidermeye ve herkesin sağlık hizmetine erişimini sağlamaya yönelik tedbirler alır.
e) İlgili kurum ve kuruluşların insan sağlığını doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen faktörler ve sosyal belirleyicilerle
ilgili uygulamalarına ve düzenlemelerine yön verir, bunu teminen gerekli bildirimleri yapar, görüş bildirir ve
müeyyide uygular.
f) Görevin ve hizmetin gerektirdiği her türlü tedbiri alır.
İlaç fiyatlarının belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir.
***Zarar ortaya çıktığı gerekçesiyle davaya dönüştürülen hususlar genellikle aşağıdaki başlıklarla ilgilidir.
Acil servis hizmetlerinden kaynaklanan zararlar
Hatalı enjeksiyondan kaynaklanan zararlar
Hatalı laboratuar tetkiklerinden kaynaklanan zararlar
Poliklinik ve sevk işlemlerinden kaynaklanan zararlar
Hastane idaresinin organizasyon eksikliği, yetersiz temizlik ya da tedbirsizliğinden kaynaklanan zararlar
Doğum ve sonrasında ortaya çıkan komplikasyonlardan kaynaklanan zararlar
Ameliyatlarda ve sonrasında ortaya çıkan komplikasyonlardan kaynaklanan zararlar
Yanlış tanı ve tedaviden kaynaklanan zararlar.
Sağlık hizmeti sunmakla görevli idare, sağlık hizmetini sunmuş; ancak bu hizmeti zamanında değil, daha geç bir
zamanda ya da gereken sürate uygun olmayan bir zamanda yapmıştır.
Örneğin; şiddetli karın ağrısı, ateş ve kan değerlerindeki değişim dikkate alınarak acil apandisit ameliyatına alınması
gereken kişinin gecikilerek ameliyata alınması sonucu ölümü.
Örneğin; kalbi durmuş olan bir kişiye derhal değil de 20 dakika sonra müdahale etmek, hizmetin geç işlemesi olarak
kabul edilir.
Ameliyat sonrası ortaya çıkan komplikasyonlara, mesai saatlerinin bitmesi, hafta sonu tatili gibi gerekçelerle
müdahale edilmemesi sonucu, hastanın sağlık durumunun kötüye gitmesi ve telafisi imkânsız zararların doğması
hizmetin geç işlemesine bağlı olarak ortaya çıkan hizmet kusurudur.
Yenidoğanlara Sağlık Bakanlığının belirlediği testlerin zamanında yapılmaması nedeniyle ortaya çıkabilecek zararlar,
hizmetin geç işlemesine bağlı olarak ortaya çıkan hizmet kusuruna göre tazmin edilir.
Anne adaylarına Sağlık Bakanlığının belirlediği ve yapılması zorunlu kontrol ve tetkiklerin zamanında yapılmaması
nedeniyle, hizmetin geç işlemesine bağlı olarak ortaya çıkan hizmet kusuruna göre tazmin edilir.
Doğum başladıktan sonra ortaya çıkan tabloya göre; acil sezaryen yapılması gerekirken, sezaryen ameliyatının
geciktirilerek anne ya da bebeğin kaybı ya da telafisi imkansız zararlar, hizmetin geç işlemesine bağlı olarak ortaya
çıkan hizmet kusuruna göre tazmin edilir. Ancak, acil sezaryen ameliyatı gerekirken bu ameliyatın hiç yapılmaması
durumunda hizmetin hiç işlememesine dayalı olarak sorumluluk belirlenir.
Sağlık hizmetlerinin gereği gibi işlememesi ya da kötü işlemesinde, zarara kaynaklık eden kusurun idareye
yöneltilebilecek nitelikte olması ve hizmetin yürütülmesi ile sıkı bir bağlantısının bulunması gerekir.
Örneğin; hastanede yatmakta olan hastaya yapılması gereken enjeksiyonun hatalı bir biçimde yapılarak, siyatik
sinirde yarattığı tahribat nedeniyle bacakta işlev kaybının ortaya çıkması, hizmetin kötü işlemesi nedeniyle ortaya
çıkan bir hizmet kusuru olarak kabul edilir.
Örneğin; yapılan hatalı enjeksiyon nedeniyle kolun kesilmek zorunda kalınması, hizmetin kötü işlemesi nedeniyle
ortaya çıkan bir hizmet kusuru olarak kabul edilir.
Örneğin, kalbi durmamış kişiye elektro-şok cihazı ile müdahale edilerek, kalbinin durmasına neden olunması hizmet
kusuru olarak kabul edilir.
Uyarı: Hizmet kusuru söz konusu olduğunda açılacak dava idareye yönelik olarak açılmalıdır. Bu dava idari yargıda
açılır.
Sağlık Personelinin Ağır Kusuru: Sağlık personelinin sağlık hizmetini yürütürken zarar verme kastıyla hareket
etmese de ağır kusuru nedeniyle zarar vermiş olmasıdır. Sağlık personelinin, eğitimini almadığı ve yapmaya yetkili
olmadığı uygulamaları yapması ağır kusur olarak değerlendirilir. Bunun yanında; sağlık personelinin görev sırasında
alkol veya uyuşturucu etkisi altındayken hastaya müdahale etmesi, sağlık personelinin görevin yürütülmesi sırasında
ağır kusuruna dayalı kişisel kusur olarak kabul edilir.
Sağlık Personelinin Suç Niteliği Taşıyan Fiillerinden Kaynaklanan Kusur: Sağlık personelinin, Türk Ceza Kanunu’nda
sayılan fiilleri işlemesi sonucu ortaya çıkan kişisel kusurdur. Örneğin; sağlık personelinin hastayı kabul edilen tedavi
metotları dışında yaralaması, sözlü ve fiili olarak saldırması, öldürmek için zehir vermesi ya da tedavisini engellemek
için vermesi gereken ilacı vermemesi suç niteliği taşıyan fiilden kaynaklanan kişisel kusurdur.
***Bağımsız Yargı: Anayasa’nın 9. maddesinde yargı yetkisi başlığı altında “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına
bağımsız mahkemelerce kullanılır.” hükmü bulunmaktadır. Sağlık hizmetlerinden doğan sorumluluğun tazmini ve
sorumluluk bakımından idarenin sorumluluğuna gidildiği durumlarda bile, idare, yürütme ve yasamanın bile
yargının bağımsızlığını etkilemesine olanak vermeyen bir teminatın bulunması oldukça önemlidir.
***Kanun Önünde Eşitlik: Anayasa’nın 10. maddesi “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din,
mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” hükmüne yer vermiştir. Bu nedenle,
idare hizmet sunarken ya da bir yargılama yapılırken idareden emir ve talimat almayan bağımsız yargı, Anayasal
teminat altındadır. Bunun yanında herkes yargı organları önünde eşit haklara sahiptir.
***Hak Arama Hürriyeti: Anayasa’nın 36. maddesinde “Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle
yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” hükmü yer
almaktadır. Sağlık hizmetleri dolayısıyla zarar gören kişilerin hak arama hürriyetleri de Anayasal teminat altındadır.
**Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması: Anayasa’nın 40. maddesinin 3. fıkrasında “Kişinin, resmî görevliler
tarafından vâki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan
ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır.” hükmü yer almaktadır.
Memurların Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuşturmasında Güvence: Anayasa’nın 129. maddesinin 5.
fıkrasında “Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat
davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare
aleyhine açılabilir.” hükmü yer almaktadır.
***Sağlık hizmetinde görevli memurun kusurunun kişisel kusuru nedeniyle açılacak davalar adli yargıda görülür.
Ancak, idare aleyhine açılacak davalar idari yargıda görülür.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi sağlık hizmetinin ülke düzeyinde planlanmasından sorumludur?
a) Özel Sağlık Kuruluşları
b) Valilik
c) İl Sağlık Müdürlüğü
d) Kamu Hastaneleri Birliği
e) Sağlık Bakanlığı
2. İdarenin bütün önlemleri almasına rağmen yaşanan sel felaketi nedeniyle hastanede bulunan hastaların zarar
görmesi aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?
a) Kusur
b) Hizmet kusuru
c) Mücbir sebep
d) Beklenmeyen hâl
e) Hizmetin hiç işlememesi
3. Sağlık hizmetinin sunulması sırasında meydana gelen ve bütün tedbirler alınmış olmasına rağmen önlenemeyen
durumlar için aşağıdaki kavramlardan hangisi kullanılır?
a) Kusur
b) Hizmet kusuru
c) Mücbir sebep
d) Beklenmeyen hal
e) Hizmetin hiç işlememesi
4. Sağlık Personelinin, kendisine başvuran hastanın doğum yerine bakarak, bu kişiye tıbbi hizmet vermekten kasıtlı
olarak kaçınması aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
a) Kişisel kusur
b) Hizmet kusuru
c) Mücbir sebep
d) Beklenmeyen hâl
e) Hizmetin geç işlememesi
5. Alerji yapma olasılığı bulunan bir ilacın enjekte edilmesinden önce yapılması gereken, alerji testi yapılmadan
enjeksiyonun yapılması durumunda ortaya çıkan zarar hangi sorumluluk kuralına göre tazmin edilir?
a) Kişisel kusur
b) Hizmetin gereği gibi işlememesi
c) Hizmetin hiç işlememesi
d) Beklenmeyen hâl
e) Hizmetin geç işlememesi
Sağlık Kurumlarının İdari Sorumluluğu
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
6. Hastane personelinin Hepatit B taşıyıcısı olan hastaya bütün prosedürleri uygulamak suretiyle yaptığı müdahale
sırasında eline iğne batarak virüsü alması sonucu uğradığı zarar, aşağıdaki kavramlardan hangisine dayanılarak
tazmin edilir?
a) Kişisel kusur
b) Mesleki risk
c) Mücbir sebep
d) Beklenmeyen hâl
e) Kamu külfetleri karşısında eşitlik
7. Sağlık hizmetinin, standart uygulamada gösterilen kalitede, özenli ve dikkatli yapılmaması aşağıdakilerden hangisi
ile ifade edilebilir?
a) Hizmetin hiç işlememesi
b) Hizmetin gereği gibi işlememesi
c) Kişisel kusur
d) Beklenmeyen hâl
e) Hizmetin geç işlememesi
8. Hastanenin kullanmış olduğu oksijen tüpünün bütün kontrolleri yapılmış olmasına rağmen patlaması sonucu
oluşan zarar hangi kavrama göre tazmin edilir?
a) Kişisel kusur
b) Hizmet kusuru
c) Mücbir sebep
d) Beklenmeyen hâl
e) Tehlikelilik
10. Özel sağlık kurumlarında tedavi görenlerin uğradıkları zararlar nedeniyle açabilecekleri davalar hangi yargı
kolunda çözüme bağlanır?
a) Adli yargı
b) İdari yargı
c) Uyuşmazlık yargısı
d) Anayasa yargısı
e) Seçim yargısı
Cevaplar Anahtarı
1.E, 2.C, 3.D, 4.A, 5C, 6.B, 7.B, 8.E, 9.B, 10.A
ÜNİTE 11
Hastane bakımı kapsamında yer alan edimlerin gerektiği gibi yerine getirilmemesine örnek olarak şunlar
gösterilebilir:
Gerekli testler yapılmadan hastalığın teşhisi yoluna gidilmesi
Gerekli röntgen filmlerinin çekilmemesi
Kan grubunun yanlış tespit edilmesi
Ameliyat odasının ameliyata elverişli hâle getirilmemesi
Ruh hastasının gözetiminin aksatılması neticesinde intiharı
Hemşirenin enjeksiyon uygulaması sırasında hastanın siyatik sinirini zedelemesi
Güvenlik zafiyetinden dolayı yeni doğanın hastaneden kaçırılması
Yangına karşı gerekli tedbirlerin alınmamış olması
Hastanın bilgilendirilmesinin kapsamı birtakım durumlarda genişlerken, bazı durumlarda daralır. Böylece şimdi
sayacağımız hâllerde aydınlatmanın kapsamı genişler:
Tıbbi müdahalenin aciliyeti azaldıkça
Tıbbi müdahalenin riski arttıkça
Tıbbi müdahalenin sadece tedaviye yönelik olmadığı hâllerde (bazı estetik müdahaleler gibi)
Hastanın açıkça kapsamlı aydınlatılma talebinde bulunduğu hâllerde
Buna karşın;
Tıbbi müdahalenin aciliyeti arttıkça,
Tıbbi müdahalenin riski azaldıkça,
Hasta daha önce aydınlatılmış ise,
Hasta aydınlatmadan feragat eder ise ve
Hastanın ruhsal durumu aydınlatma nedeniyle ağır bir zarara uğrayacak ise aydınlatmanın kapsamı
daraltılabileceği gibi aydınlatmadan tamamen vazgeçilmesi de mümkün olabilir.
***
Hastanede hizmet verecek olan hekim ve yardımcı sağlık personelini seçme ve denetleme
Personelin mesleki gelişiminin sağlanması için gerekli hizmet içi eğitimlerin tertip edilmesi
Değişen ve gelişen tıp tekniklerinin yakından takip edilebilmesi için hekimlere imkân sağlanması
Hastane ortamının, kullanılacak malzeme ve teknik cihazların standartlara uygun şekilde hazırlanması ve
bulundurulması
İşlevselliğini yitirmiş, eskimiş cihazların yenisiyle değiştirilmesi vb.
Dikkat ve özen gösterme borcuna aykırılık hastanın zarara uğraması sebep olur ve ayrıca hastane işleticisinin bu
minvaldeki fiili haksız fiilin tüm şartlarını ihtiva eder ise zarar niteliği uygun düştüğü ölçüde Borçlar Kanunu 116 ve
66. madde hükümleri çerçevesinde giderilecektir.
***Kayıt altına alma zorunluluğuna paralel olarak kayıtların saklanması da bir zorunluluktur. Hastaneye kabul
sözleşmesinin sona ermesinden sonra kayda geçirilen ve saklanan belgelerin akıbeti Özel Hastaneler Tüzüğü’nün 37.
maddesinde düzenlenmiştir. Bu durumda özel hastaneler, hastalarca istenirse aşağıdaki belgeleri ücretsiz olarak
vermek zorundadır:
Hastanede kullanılıp bedeli hastadan alınan ilaç ve pansuman malzemesinin tür ve miktarını gösterir liste
Hastanede ya da dışarıda yapılan, bedeli hastaca ödenen laboratuvar ve röntgen muayene raporları ile röntgen
filmleri ve şemaları (adli olaylara ait olanların asılları verilmez)
***Eğer dışarıdan çağırılan hekim, tedavinin sadece belirli bir bölümüne katılacak ise ifa yardımcısı sayılması ve
hastayı hukuka aykırı surette uğratacağı zarardan Borçlar Kanunu 116. madde gereğince hastane işleticisinin
sorumlu tutulması gerekecektir. Ancak tedavi faaliyeti bütünü ile dışarıdan çağırılan hekim tarafından yerine
getirilecek ise alt vekâlet veya ikame vekâlet ilişkisi gereğince sorumlu olunacaktır.
*** Alt vekâlet (vekilin vekili olma) kavramını özel hastane işleticisi-hekim-hasta ilişkisiyle somutlaştırarak
açıklayacak olursak, vekilin (hastane işleticisi) kendi adına yaptığı bir sözleşme ile (hasta ile arasında kurulan
hastaneye kabul sözleşmesi) üstlendiği ve şahsen yerine getirmesi önemli olan edimlerin (tıbbi müdahale gibi)
tamamı yahut bir kısmının bağımsız şekilde ifa edilmesi için vekil olarak tayin ettiği kimse (dışarıdan çağırılan hekim)
ile arasındaki hukuki ilişkiyi ifade eder. Zira vekilin işi şahsen ifa etmek zorunda olması, onun tek başına yapacağı
işler için yardımcı şahıs kullanmasına engel teşkil etmez. Alt vekâlet ilişkisinde vekil (hastane işleticisi) ile alt vekil
(çağırılan hekim) arasında vekâlet ilişkisi kurulur. Aynı zamanda ilk vekil (hastane işleticisi) ile hasta arasındaki
vekâlet akdi de devam eder. Ancak hasta ile dışarıdan çağırılan hekim (alt vekil - hastane işleticinin vekili) arasında
herhangi bir sözleşme ilişkisi kurulmaz. Böylece hasta, hastane işleticisine karşı sahip olduğu tüm hakları dışarıdan
çağırılan hekime karşı ileri sürebilir.
***Hastaneye kabul sözleşmesinin diğer bir türü olan bölünmüş hastaneye kabul sözleşmesinde ise tam hastaneye
kabul sözleşmesinden farklı olarak daha karmaşık birtakım ilişkiler söz konusu olabilir. Çünkü bölünmüş hastaneye
kabul sözleşmesinde hastane işleticisi tıbbi müdahale dışında kalan diğer tüm edimlerin (hastanın yatırılması,
bakımı, yedirip, içirilmesi, güvenliği ve benzeri) yerine getirilmesini üstlenmiştir. Tıbbi müdahale ise hasta ile
arasında ayrıca hekimlik sözleşmesi kurulan hekim tarafından üstlenilen bir edimdir. Böyle olunca hastane işleticisi
ile hasta arasında ve hekim ile hasta arasında iki ayrı sözleşme ilişkisi mevcuttur ki bu iki sözleşme ilişkisi, bölünmüş
hastaneye kabul sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Tıbbi faaliyeti gerçekleştirecek olan hekim hastanede çalışan
bir hekim olabileceği gibi dışarıdan çağırılan bir hekim de olabilir. Örneğin, hastane başhekiminin kendi özel
hastasını hastaneye yatırması durumunda birinci hâl gerçekleşmiş olur. Serbest faaliyet icra eden bir hekimin
hastasının tedavisini ayakta sürdürdüğü durumlarda, hastane işleticisi ile yaptığı sözleşme gereğince hastayı
hastaneye yatırması hâlinde ise ikinci durum gerçekleşmiş olur.
Acil müdahaleler; hastanın yaşam tehlikesi içinde bulunduğu hâllerdir. Böyle hâllerde tıbbi müdahalede bulunulmaz
ise hastanın ölüm veya benzeri bir ağır zarara uğrama ihtimali vardır. Hastanın bilincinin açık olduğu ve tıbbi
müdahaleye rıza gösterdiği acil durumlarda eğer hasta olumlu iradesini açık veya örtülü surette ya da irade yerine
geçen davranış şeklinde beyan eder de hastane işleticisi bu beyanı derhâl reddetmez ise hasta ile hastane işleticisi
arasında hastaneye kabul sözleşmesi kurulmuş olur. Bu durumda tıbbi müdahale nedeniyle hastanın bir zarara
uğraması söz konusu olur ise yukarıda izah edilen şekilde ve hastaneye kabul sözleşmesinin türü göz önünde
bulundurularak zararın hastane işleticisi tarafından giderilmesi gerekecektir.
Hastane işleticisi, hasta ile arasında sözleşme ilişkisi olmaksızın hareket ederken, sözleşme ilişkisiyle üstlendiği özen
borcundan daha az olmayan bir özenle hareket etmek mecburiyetindedir. Vekâleti olmaksızın hasta hesabına iş
gören hastane işleticisi, o işi hastanın menfaatine ve varsayılan rızasına uygun olarak görmekle yükümlüdür. Böylece
vekâletsiz iş gören hastane işleticisi her türlü ihmalinden dolayı sorumlu olacaktır. Ancak hastane işleticisi, hekim
veya yardımcı sağlık personeli vasıtasıyla gerçekleştirdiği tıbbi müdahale veya hastane bakımı faaliyetini hastanın
karşılaştığı zararı veya zarar tehlikesini gidermek üzere yapmış olduğundan tazminat sorumluluğu daha hafif olarak
takdir edilir.
Tedavinin genişletilmesi ise bir cerrahi müdahale esnasında hekimin derhâl müdahale edilmesi gereken farklı bir
bulguyla karşılaşması hâlinde söz konusu olabilir. Bir müdahalenin tedavinin genişletilmesi kapsamında
değerlendirilebilmesi için öncelikle hastanın rıza göstermiş olduğu önceki müdahalenin risklerinden daha büyük bir
risk taşımaması gerekir. Böyle bir müdahale yapılmaz ise hastanın ölmesi veya başkaca bir ağır zarara uğrama
ihtimali söz konusu olmalıdır. Aynı zamanda hasta rıza verdiği tıbbi müdahale esnasında fark edilen farklı bir bulgu
için hekim tarafından uygulanması zorunlu görülen yeni tıbbi müdahaleye rıza verecek durumda olmamalı, yani
bilinci bu esnada kapalı olmalıdır. Tıbbi müdahalenin genişletilmesi hâlinde dahi hastane işleticisi vekâletsiz iş
görme hükümleri gereğince hastanın uğrayacağı zararları gidermekle yükümlüdür.
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli
olarak cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi özel hastane işleticisi olamaz?
a) Gerçek kişi
b) Dernek
c) Vakıf
d) Anonim şirket
e) Belediye
2. Hastanın yatırılması, yedirilip, içirilmesi, güvenliğinin sağlanması ve tıbbi müdahalenin gerçekleşmesinden önce,
gerçekleşmesi esnasında ve gerçekleşmesinden sonra hastaya sunulması gereken özel hastane hizmetlerinin
tümüne ne ad verilir?
a) Hastane bakımı
b) Hastanın yatırılarak tedavi edilmesi
c) Hastanın aydınlatılması
d) Sır saklama
e) Sadakat ve özen gösterme
3. Aşağıdakilerden hangisi bölünmüş hastaneye kabul sözleşmesi ile hastane işleticisinin üstlendiği
yükümlülüklerden biri değildir?
a) Hastanın bakımını sağlama
b) Sadakat ve özen gösterme borcu
c) Arşivleme borcu
d) Sır saklama borcu
e) Hastanın tedavi edilmesi
4. Aşağıdakilerden hangisi özel hastanenin aydınlatma yükümlülüğü göz önünde bulundurulduğunda aydınlatma
kapsamının genişleyeceği durumlardan biridir?
a) Tıbbi müdahalenin aciliyetinin artması
b) Tıbbi müdahalenin riskinin artması
c) Hastanın daha önceden aydınlatılmış olması
d) Hastanın aydınlatmadan feragat etmesi
e) Hastanın ruhsal durumunun aydınlatma nedeniyle ağır bir zarara uğrayacak olması
Özel Sağlık Kurumlarının Hukuki Sorumluluğu
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
5. Hastane işleticisinin kendi adına hasta ile yaptığı bir sözleşme neticesinde üstlendiği ve şahsen yerine getirmesi
önemli olan edimlerin tamamı yahut bir kısmının bağımsız şekilde ifa edilmesi için vekil olarak tayin ettiği hekim ile
arasında kurulan hukuki ilişkiye ne ad verilir?
a) Tam hastaneye kabul sözleşmesi
c) Alt vekâlet
d) İkame vekâlet
II. Müdahale yapılmaz ise hastanın ölmesi veya başka bir ağır zarara uğrama ihtimali
b) I ve II
c) I, II ve III
d) I, III ve IV
e) II, III ve IV
7. Ortalama standartlarda bir özel hastanenin taşıması gereken nitelikler göz önünde bulundurulduğunda, hastane
işleticisinin en az bu standartlarda bir hastane organizasyonu oluşturması ve sağlık hizmetini bu şartlar altında
sunması olarak izah edilebilen yükümlülük aşağıdakilerden hangisidir?
a) Hastane bakımı
b) Sadakat borcu
9. Hastaların klinik ve laboratuvar bulguları, hastalığın tanısı, gidişatı, yapılan incelemeler ile tedavi ve sonucuna
ilişkin olarak tabipçe düzenlenerek hastaya verilen belgeye ne ad verilir?
a) Hekimlik sözleşmesi
b) Epikriz
d) Alt vekâlet
e) İkame vekâlet
10. Aşağıdakilerden hangisi özel hastane işleticisinin hastaneye kabul sözleşmesi ile üstlendiği yükümlülüklerden biri
değildir?
a) Sır saklama yükümlülüğü
Cevap Anahtarı
1.E, 2.A, 3.E, 4.B, 5.C, 6.C, 7.D, 8.A, 9.B, 10.E.
ÜNİTE 12
En geniş manada sorumluluk, bir kimsenin tavır ve davranışları ile hukuk kurallarına aykırı şekilde davranması
neticesinde katlanmak zorunda olduğu yükümlülüktür.
Sözleşmeden Doğan Sorumluluk
Taraflar sözleşme ilişkisinin kurulması ile birlikte sözleşme ile bağlı olup, bir takım1 yükümlülükler üstlenirler.
Sözleşmeden doğan bu yükümlülükleri gereği gibi yerine getirmek zorundadırlar. Sözleşme ile öngörülmüş olan
yükümlülüklere uymama, ifa etmeme, kusurlu ifa etme ve kötü ifa etme hukuki sorumluluk doğurur. Sözleşme
ilişkisi taraflardan en az biri için borç doğurduğundan, bu borcun yerine getirilmesi yükümlülüğü ihlal edildiğinde,
sorumluluk kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Sağlık çalışanlarının hastalar ile aralarındaki ilişkinin bu açıdan ayrıca
incelenmesi gerekmektedir. Zira sağlık çalışanının türüne göre, kimi zaman hastalar ile arasında sözleşme ilişkisi
kurulabilecek, bu ilişkiden doğan yükümlülüğe aykırı hareketler sağlık çalışanı için sözleşme sorumluluğunu
doğuracaktır.
***Hekimleri 2 özel hukuktan doğan beş tür sorumluluğu söz konusudur. Bunlar; culpa in contrahendo
sorumluluğu, sözleşmeden doğan sorumluluk, vekâletsiz iş görmeden doğan sorumluluk, haksız fiil sorumluluğu
ve kusursuz sorumluluktur. Şimdi bu sorumluluk türlerini inceleyelim.
**Hekimin culpa in contrahendo sorumluluğuna yol açacak hâllere örnek verecek olursak;
Uzmanlık alanına girmeyen hususlarda kendisine başvuran hastaya gerekli teşhis ya da tedaviyi yapabilecekmiş
izlenimi vermek
Hasta için gerekli olmayan bir dizi test ve benzeri uygulamalar için hastayı yönlendirmek
Hastayı gereksiz yere cerrahi müdahalede bulunmak için ikna etmeye çalışmak
Hastanın sağlık durumuyla alakalı yanıltıcı bilgi vermek (aydınlatma yükümlülüğünden doğan sorumluluk)
Hasta ile görüşmenin uygunsuz zamanda kesilmesi vb.
Culpa sorumluluğu, sözleşme ve haksız fiil arasında bir sınır bölgesi teşkil etmektedir. Bu sebeple ikisinden biri tercih
edilerek ister sözleşmeye aykırılık hükümlerine dayanarak isterse haksız fiil hükümlerine dayanılarak uğranılan
zararın tazmin edilmesi istenebilir. Culpa sorumluluğu, bir tazminat sorumluluğudur. Ancak culpa in contrahendoda
sorumluluk olgusunun sınırlandırılması gerektiği düşüncesi hâkim olup, kural olarak sadece uğranılan menfi zarar
tazmin edilebilir.
***Menfi zarar, gerçekleşmesi yönünde arzu ve inanç olan bir sözleşmenin kurulamaması nedeniyle uğranılan
zarardır.
Tarafların anlaşması
Sözleşmenin kurulmuş olması için tarafların anlaşması gerekmektedir.
Genel kaideler gereği sözleşme kurma iradesinin geçerli olabilmesi için iradenin hata, hile veya ikrah (korkutma) gibi
sebeplerle sakatlanmamış olması ve gabin ile fesada uğramamış bulunması gerekmektedir. Elbette bu sözleşmenin
geçerli olabilmesi için ayrıca hukuka uygunluk şartlarına (emredici hukuk kurallarına, kamu düzenine ve ahlak
kaidelerine uygun olmak) aykırı birtakım düzenlemeler de içermemesi gerekir.
Ücret
Hekimlik sözleşmesinin son unsuru olan ücret, kısmen mevzu hukuk ile düzenlenmiştir. Tıbbi Deontoloji
Nizamnamesi’nin 33. maddesi, hekimlerin verdikleri tıbbi hizmet karşılığında ücret alabileceklerini hükme
bağlamıştır. Hekimlik sözleşmesinde ücrete ilişkin açık bir düzenleme getirilen bu maddeye göre “Her çeşit cerrahi
müdahale, doğum, fizikoterapi, radyoterapi, diş hekimliği tedavileri ve hekimin sıkı nezaretini gerektiren sürekli
kürler için hastalardan maktu bir ücret istenebilir.” Ayrıca Nizamname’nin 34. maddesine göre; “Götürü ücret
alınmasının mümkün olduğu hallerde, tedavi tamamlanmadan herhangi bir sebeple bırakılırsa, hastaya bakan hekim
o zamana kadar sarf ettiği mesai ile masraflarına karşılık gelen ücreti alır ve peşin ücret almış ise artanı hastaya iade
eder.” denmektedir.
Tıbbi müdahale
Hekimlik sözleşmesinin bir diğer unsuru tıbbi müdahaledir. Fiziksel ya da psikolojik nitelikteki hastalıklar, ağrı ve
acılar, hastalık niteliği taşımayan fiziksel veya psikolojik bozukluklar ile hastalık niteliği taşımayan şikâyetleri
önlemek, teşhis ve/veya tedavi etmek ya da bunların etkisini azaltmak amacıyla insan vücudu üzerinde yapılan
girişimsel (invasiv= cerrahi müdahale) ve/veya girişimsel olmayan (non-invasiv= fiziksel tedavi, ilaçla yapılan tedavi,
diyet vs.) her türlü müdahale, tıbbi müdahale olarak tanımlanmaktadır. Aşağıdaki şemada görüleceği üzere tıbbi
müdahaleler ikiye ayrılır:
Vücut bütünlüğüne yönelen tıbbi müdahaleler ise aşağıdaki şemada görüldüğü üzere kendi içinde üçe ayrılır.
***Hukuka uygun bir tıbbi müdahaleden söz edebilmek için tıbbi müdahalenin birtakım unsurları ihtiva etmesi
gerekir. Tıbbi müdahalenin unsurları şunlardır:
Müdahalenin ehil ve yetkili kişi tarafından gerçekleştirilmesi
Müdahalenin kusursuz olması
Tedavi maksatlı olması
Hastanın rızasına dayanması
Hukuka uygun bir tıbbi müdahaleden bahsedebilmek için tıbbi müdahalede bulunan kişinin sadece ehil olması
yetmez, aynı zamanda yetkili kişi olması da gerekir. Bu
Tıbbi müdahale nedeniyle hekimin hukuki sorumluluğunun doğabilmesi için yapılan müdahalenin malpraktis; yani
tıbbi uygulama hatası sayılması gerekmektedir. Öğretide tıbbi malpraktis; hekimin mevcut şartlarda makul olan
hizmet ve bakımı başaramaması, meslekte tecrübeli bir hekimin aynı şartlar altında sergileyebileceği performansı
gösterememesi, normal uygulamanın gereklerinden sapması ve standartlarını düşürmesi ve bundan bir zararın
doğmuş olması şeklinde tanımlanmaktadır.
***Tıbbi uygulama hatasının mevcut olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılan kıstasları şu şekilde sıralamak
mümkündür:
Doğru tanı
Gerekli tetkiklerin yapılıp yapılmadığı
Tıbbi uygulamanın gerekliliği ve doğruluğu
Gerekli takibin yapılıp yapılmadığı
Tıbbi uygulama sonrası ortaya çıkan zararın beklenebilir bir komplikasyon olup olmadığı
Beklenebilir koplikasyon sonrasında komplikasyonun tanınması ve tedavisi
Gerekli özenin ve dikkatin gösterilip gösterilmediği
Müdahaleyi yapan hekimin uzmanlık alanı
***istenmeyen, ancak kaçınılamayan sonuçlar "izin verilen risk” (beklenebilir komplikasyon) olarak adlandırılır.
***Hekimin hastasına karşı sözleşmeye aykırılıktan dolayı sorumlu olabilmesi için aranan şartlar şunlardır:
Hekim ve hasta arasında hekimlik sözleşmesinin kurulmuş olması
Sözleşmenin geçerli olması
Sözleşmenin ihlal edilmesi (borca aykırılık)
Kusur
Borca aykırılık neticesinde bir zararın meydana gelmiş olması
Sözleşmenin ihlal edilmesi ile zarar arasında uygun illiyet bağının (nedensellik bağı) varlığı
Hekimin sözleşme ilişkisiyle üstlendiği asli edim yükümlerine örnek olarak; hastayı muayene etmesi, rahatsızlığı
hakkında teşhis koyması veya konulan teşhise uygun bir tedaviye başlaması yahut gerekli cerrahi müdahalede
bulunması gösterilebilir.
Hekimin sözleşmesi ile üstlendiği tali (yan) yükümlülüklere örnek olarak; sır saklama borcu, tıbbi bilgileri belgeleme
ve arşivleme, kayıt tutma borcu, tıbbi bilgi ve birikimini arttırma ve mesleki deneyimini geliştirme gibi hususlar
gösterilebilir.
Hekimin sözleşmeye aykırılıktan dolayı sorumlu tutulabilmesi için varlığı gerekli bir diğer şart, kusurdur.
Hekimin, hekimlik sözleşmesinden kaynaklanan edim yükümlerinden birini ihlal etmek suretiyle hastaya verdiği
zarar, sözleşme sorumluluğunun diğer şartıdır. Zararın varlığı, hekimin sözleşme sorumluluğu için belki de en önemli
şarttır. Çünkü zarar yoksa tazmin edilecek şey de yoktur.
Hekimlik sözleşmesinin hekim tarafından ihlali hâlinde hastanın uğraması muhtemel maddi zararları; tedavi
giderleri, iş gücü (çalışma gücü) kaybı, ekonomik geleceğin sarsılmasından kaynaklanan zararlar, destekten yoksun
kalma ve ölüm nedeniyle oluşan diğer zararları kapsamaktadır.
Hastanın uğrayabileceği manevi zararlar ise, hayat zevkinde ve sevincinde azalma olması sonucu uğradığı ruhi
zararlardır. Örneğin; bir ressamın ameliyat sırasında kolunun bir daha eski şekilde kullanılamayacak derecede
zedelenmesi sonucu sanatını icra edememesi, bazı sinir hasarları, yeni doğan çocukların karıştırılması, indüksiyon
sırasında hastanın bilinç dışı söylediği bazı sırları kamuoyuna aktarmak vb. manevi zarar kapsamında değerlendirilir.
Sözleşme sorumluluğunun oluşabilmesi için zarara sebep olan fiil ile zarar arasında illiyet bağının bulunması, yani
zararın bu fiil neticesinde meydana gelmiş olması gerekir. İlliyet bağı ilişkisine “sebep-sonuç ilişkisi” de denir. Kısaca
fiilin sonucu zarar, zararın sebebi de fiil olmalıdır.
ihlali, normal hayat tecrübesine göre zararı doğurmaya elverişli değilse, yani hekimin fiiliyle zarar doğuran sonuç
arasında illiyet bağı kesilmişse, hekim artık zararın giderilmesinden sorumlu tutulamaz. Böyle bir durumda uygun
olmayan illiyet bağından söz edilir. Örneğin; hekimin telefonla yaptığı görüşmede muayene saati verdiği hastanın
yolda otomobille gelirken geçirdiği bir trafik kazası neticesinde ölümü ile hekimin davranışı (telefon açması)
arasında uygun illiyet bağı yoktur. Fakat göz uzmanı hekimin, bir gözündeki tümör nedeniyle gözü enükleasyona tabi
tutulacak olan hastanın ameliyatına asistanını göndermesi ve asistanın da hasta dosyasını özensiz bir şekilde
inceledikten sonra ameliyata girmesi, akabinde hastanın sağlam gözünü almasıyla sonuçlanan olayda, hekimin
kusurlu davranışıyla hastanın uğradığı zarar arasında uygun illiyet bağı vardır.
Hastanın yaşam tehlikesi içinde bulunduğu hâller, acil durum olarak kabul edilmelidir. Yani bu gibi hâllerde, hekimin
tıbbi müdahalesi gerçekleşmezse, hastanın ölüm veya benzeri bir ağır zarara uğrama ihtimali vardır. Tedavinin
genişletilmesi ise bir cerrahi müdahale sırasında hekimin farklı müdahale gerektiren başka bir bulguyla karşılaşması
hadisesidir.
Hekimin sorumluluğu bakımından oluşabilecek zararlar maddi ve manevi olmak üzere iki türlüdür. Buna göre;
Maddi zarar: Yükümlülüklere uygun bir müdahale gerçekleşmesi durumunda hastanın kavuşacağı sağlık durumu
ile yapılan hatalı tedavinin gerçek sonuçları arasındaki parayla ölçülebilen farktır.
Manevi zarar: Hatalı bir tedavinin sonucu olarak hastanın duyduğu bedensel ve manevi acıyı veya hayat
zevklerinde meydana gelen azalmayı ifade eder.
Hekimin Kusursuz Sorumluluğu
Hekimin BK. 116 çerçevesinde kusursuz sorumluluğu, sözleşme sorumluluğu şartlarından sadece kusurun aranmadığı
ve diğer şartların aynen göz önünde bulundurulacağı bir sorumluluk türüdür.
***Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ise hemşirelik sürecini; bireylerin, ailelerin ve toplumların sağlıkları ile ilgili olarak
verilen, bireysel hemşirelik girişimleri olarak tanımlamıştır. Bu süreçte hemşire, diğer sağlık personeli ve hizmet
verilen birey ya da gruplarla iş birliği yaparak hedefleri ve öncelikleri belirler kişilere verilecek bakımı planlar ve
hemşirelik bakımını doğrudan veya dolaylı olarak sağlar. Hemşirelik süreci, bazı basamaklardan oluşur. Bu
basamaklara genel olarak hemşirelik bakım planı adı verilir.
Hemşirelik bakım planı beş basamaktan oluşur. Bunlar: ***
Veri toplama,
Tanılama,
Planlama,
Uygulama ve
Değerlendirmedir.
Tıbbi tanı, hastalığın patolojik sürecine odaklandığı hâlde hemşirelik tanısı, hastanın yaşadığı problemlere ve
bünyenin hastalığa verdiği tepkiye odaklanır.
Hemşire açısından görevine ilişkin hukuki (özel hukuktan doğan ) sorumluluk aşağıdaki şemada görüleceği üzere üç
şekilde ortaya çıkabilmektedir.
İfa Yardımcısı Olarak Hemşirelerin Hukuki Sorumluluğu
Hemşireler, hekimler gibi bağımsız şekilde mesleklerine sürdürebilen kişiler değildir. Zira hemşireler özel sağlık
kuruluşlarında sözleşme ilişkisi çerçevesinde çalışırken, kamu kesimindeki bir sağlık kuruluşunda atama suretiyle
göreve başlar ve kanunen öngörülmüş olan görevlerini yerine getirirler. Esasen hemşireler, hasta ile istisnai
durumlar dışında doğrudan bir ilişki kuramazlar. Sağlık hizmeti almak maksadıyla sağlık kurumlarına başvuran
hastanın hemşire ile münasebeti, dolaylı olarak kurulmaktadır.
Hemşirelerin Haksız Fiil Sorumluluğu
Hemşirenin gerçekleştirdiği fiil, aynı zamanda haksız fiil niteliği arz ediyor ise hasta haksız fiile ilişkin hükümlere
dayanarak doğrudan doğruya hemşireden zararın tazmin edilmesini isteyebilir. Hemşirenin davranışı, mevzuatla
öngörülen görev ve yükümlülüklere, standartlara ve hasta bakım kuralarına aykırı olduğu ölçüde haksız fiil
sayılabilir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli
olarak cevaplayabilirsiniz.
1. Henüz sözleşme kurulmadan önce ancak sözleşme görüşmeleri esnasında taraflar, dürüstlük kuralı gereğince,
karşı tarafın zarara uğramaması için özen yükümlülüğüne uymak zorundadırlar. Eğer taraflardan biri, kusur ile bu
yükümlülüğünü ihlal eder ise karşı tarafın uğramış olduğu zararları gidermekle yükümlüdür. Diş hekimleri için de söz
konusu olabilen bu sorumluluk türüne öğretide ne ad verilir?
a) Sözleşme sorumluluğu
b) Culpa in contrahendo sorumluluğu
c) Haksız fiil sorumluluğu
d) Vekâletsiz iş görmeden doğan sorumluluk
e) Kusursuz sorumluluk
2. Culpa ın contrahendo sorumluluğunda hasta hekimden, ancak yükümlülüğe aykırı davranış olmaksızın
yapmayacağı masrafların tazminini isteyebilecektir. Buna göre, Culpa ın contrahendo sorumluluğunda istenebilecek
zarar türüne ne ad verilir?
a) Menfi zarar
b) Müspet zarar
c) Maddi zarar
d) Manevi zarar
e) Fiili zarar
4. Fiziksel ya da psikolojik nitelikteki hastalıklar, ağrı ve acılar, hastalık niteliği taşımayan fiziksel veya psikolojik
bozukluklar ile hastalık niteliği taşımayan şikâyetleri önlemek, teşhis ve/veya tedavi etmek ya da bunların etkisini
azaltmak amacıyla insan vücudu üzerinde yapılan girişimsel ve/veya girişimsel olmayan her türlü müdahaleye
……………………………………… denir.
6. Hekimin mevcut şartlarda makul olan hizmet ve bakımı başaramaması, meslekte tecrübeli bir hekimin aynı şartlar
altında sergileyebileceği performansı gösterememesi, normal uygulamanın gereklerinden sapması ve standartlarını
düşürmesi ve bundan bir zararın doğmuş olması şeklinde açıklanabilen tıbbi ve hukuki kavram aşağıdaki şıkların
hangisinde yer almaktadır?
a) Tıbbi müdahale
b) Onam
c) Hasta özerkliği
d) Teşhis
e) Malpraktis
8. Bir cerrahi müdahale sırasında hekimin farklı müdahale gerektiren başka bir bulguyla karşılaşması hadisesine ne
ad verilir?
a) Acil durum
b) Tedavinin genişletilmesi
c) Teşhis
d) İlk yardım
e) Aydınlatılmış onam
9. Hekimler, hemşirelerin görev ve sorumluluk alanlarına giren hususlarda sözlü yahut yazılı istemde bulunurlar. Bu
isteme tıp dilinde ne ad verilir?
a) Tıbbi müdahale
b) Tanı
c) Teşhis
d) Order
e) Hasta kabul sözleşmesi
Sağlık Çalışanlarının Hukuki Sorumluluğu
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24
10. Ortak kusur ile hekim ve hemşirenin hastaya zarar vermesi halinde zararın tamamından her ikisinin de sorumlu
olacağı kanun ile düzenlenmiştir. Bu sorumluluk türü aşağıdaki şıklardan hangisinde verilmiştir?
a) Müteselsil sorumluluk
b) Kısmi sorumluluk
c) Kusursuz sorumluluk
d) Sözleşme sorumluluğu
e) Haksız fiil sorumluluğu
Cevap Anahtarı
1.B, 2.A, 3.C, 4.D, 5.D, 6.E, 7.C, 8.B, 9.D, 10.A
ÜNİTE 13
Özgü Suç
Bazı suçlar bakımından suçu gerçekleştiren fail olmak için belirli vasıflar aranabilir. Bu suçlara özgü suç adı verilir.
Örneğin; bazı suçları, yalnızca kamu görevlileri işleyebilirler.
Kast ve Taksir
Ceza kanunlarının suç saydığı bir fiilden dolayı, fiili gerçekleştiren (failin) bu suçu kasten işlemiş olması gerekir. Kast,
suçun manevi unsuru olarak değerlendirilir. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek
gerçekleştirilmesidir.
Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi hâlinde olası
kast vardır. Bu hâlde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet
hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur; diğer suçlarda ise
temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilir.” hükmüne yer vermiştir.
Bir fiilin suç sayılması kural olarak kasten işlenmesine bağlı olsa da kanunda açıkça ifade edildi ise taksirle de
işlenebilir. Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılıktan kaynaklı olarak, bir davranışın suçun kanuni tanımında
belirtilen sonucu öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 22. maddesi Taksir başlığını taşımaktadır. Madde; “Taksirle işlenen fiiller, kanunun
açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır.
Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi
öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi
halinde bilinçli taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. Taksirle işlenen
suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir. Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes
kendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir. Taksirli hareket sonucu
neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini
gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmez; bilinçli taksir halinde verilecek ceza yarıdan
altıda bire kadar indirilebilir.” hükümlerine yer vermektedir.
Hemen belirtmek gerekir ki alkol ve uyuşturucu madde etkisi altında bulunularak işlenen fiillerden kişi kendi iradesi
ile bu etki altına girmiş ise sorumluluktan kurtulamaz. Örneğin; alkol etkisi altındaki hekimin yapmış olduğu
müdahale sırasında, Türk Ceza Kanunu’nun suç saydığı fiillerin işlenmesi nedeniyle, hekim cezai sorumluluktan
kurtulamaz. Bunun yanında kendisine disiplin cezası da verilir.
Suça Teşebbüs
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun bazı suçların düzenlemesine göre, fiilin suç oluşturabilmesi için ayrıca bir sonucun
(neticenin) meydana gelmesi gerekmektedir. Yaralama suçunda aranacak netice, kişinin vücudunda bir
yaralanmanın gerçekleşmesidir. Kasten öldürme suçunda ölümün gerçekleşmesidir. Kanun’un bir netice aradığı
suçlarda, suçun icrasında başlanmış, ancak failin iradesine aykırı olarak suç fiili tamamlanmamış ya da netice ortaya
çıkmamış olabilir. Böyle hallerde suça teşebbüs söz konusudur.
Suça İştirak
İştirak; kelime anlamı olarak ortaklık, ortak olma, paydaşlık, katılma gibi anlamlara gelmektedir. Ceza kanunlarında
yer alan suçlar çoğunlukla tek bir kişi tarafından işlenebilir suçlardır. Ancak, olayın gerçekleşmesi sırasında suçu
birden fazla kişi işlemiş olması durumunda sorumluluğun belirlenmesi iştirak kavramı ile değerlendirilir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 37. maddesine göre, suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren
kişilerden her biri fail olarak sorumlu olur. Bununla birlikte suçun işlenmesinde bir başkasını araç olarak kullanan kişi
de fail olarak sorumlu tutulur. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 38. maddesi, başkasını suç işlemeye azmettiren
kişinin işlenen suçun cezası ile cezalandırılacağını düzenlemiştir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 39. maddesinde, suçun işlenmesine yardım eden kişinin de cezalandırılacağı
hükme bağlanmıştır. Ancak, yardım etme durumunda suça ilişkin ceza indirimli olarak uygulanır.
Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesi bu başlığı taşımaktadır. Kişinin işlemiş olduğu suç nedeniyle verilen
cezanın bir uzantısı olarak belli hakları kullanmaktan da yoksun bırakılması söz konusu olur. Maddede; “Kişi, kasten
işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;
a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi
üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca
verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,
b) Seçme ve seçilme ehliyetinden (…)
(2) c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,
d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,
e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı,
kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten, Yoksun bırakılır. (2) Kişi, işlemiş
bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz (…)
Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla
işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın
icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün
kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.” hükümlerine yer
verilmiştir. Bu husus belirli bir mesleğin icrası hakkına sahip ya da belirli bir mesleğin icrası ile görevlendirilecek
kişiler bakımından oldukça önemlidir. Sağlık personelinin bu hakları kullanmaktan yasaklanması nedeniyle,
mesleklerini sürdürmeleri olanaksız olacaktır.
Kasten Öldürme
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 81. maddesi kasten öldürme başlığını taşımaktadır. Madde hükmü şu şekildedir.
“Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” Kasten öldürme suçunun nitelikli halleri ise
82. maddede düzenlenmiştir. 82. maddeye göre
“a) Tasarlayarak,
b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek,
c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak
suretiyle,
d) Üst soy veya alt soydan birine ya da eş veya kardeşe karşı,
e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
f) Gebe olduğu bilinen kadına karşı,
g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla,
i) Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle,
j) Kan gütme saikiyle,
k) Töre saikiyle, İşlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu suç, fiilen doğmuş ve canlı bir insana karşı işlenebilir. Kasten öldürme suçu herkes tarafından işlenebilir. Bu suçun
manevi unsuru kasıttır. Yukarıda yer verilen hukuka uygunluk nedenleri dışında bu fiilin işlenmesi durumunda
yukarıdaki cezaya hükmolunur.
İntihara Yönlendirme
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesi intihara yönlendirme başlığını taşımaktadır. Madde metni şu
şekildedir:
“(1) Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına
herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(4) İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk
edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu
tutulurlar.” Örneğin; sağlık personelinin kanser teşhisi konulmuş ve o anda infial halinde bulunan hastaya, süreci
anlatarak intiharın daha anlamlı ve daha az acı verici olduğunu söyleyerek hastayı intihara yönlendirmesi bu suça
örnek olarak verilebilir.
Taksirle Öldürme
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 85. maddesi taksirle öldürme başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin
yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Kasten Yaralama
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 86. maddesi kasten yaralama başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi,
bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması
hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.
(3) Kasten yaralama suçunun;
a) Üst soya, alt soya, eşe veya kardeşe karşı,
b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Silahla, işlenmesi hâlinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
Taksirle Yaralama
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 89. maddesi taksirle yaralama başlığını taşımaktadır. Madde hükmü şu şekildedir:
“(1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi,
üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
(2) Taksirle yaralama fiili, mağdurun;
a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına,
b) Vücudunda kemik kırılmasına,
c) Konuşmasında sürekli zorluğa,
d) Yüzünde sabit ize,
e) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 91. maddesi organ ve doku ticareti başlığını taşımaktadır. Madde metni şu
şekildedir:
“ (1) Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse, beş yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır. Suçun konusunun doku olması hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Hukuka aykırı olarak, ölüden organ veya doku alan kimse, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, birinci fıkrada belirtilen cezalara
hükmolunur.
İşkence ve Eziyet
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 94. maddesi işkence başlığını taşımaktadır. Maddede “Bir kişiye karşı insan
onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin
etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan on iki yıla
kadar hapis cezasına hükmolunur.” düzenlemesi bulunmaktadır. Bu suç hakkında zaman aşımı işlemez. Fiil, cinsel
taciz şeklinde gerçekleşir ise veya kanunda öngörülen diğer biçimlerde işlenirse ceza artırılır. Bu suça iştirak edenler
de kamu görevlisi ile aynı cezayı alırlar. 95. maddeye göre, neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence nedeniyle cezalar
artırılır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 97. maddesi Terk başlığını taşımaktadır. Maddeye göre; “Yaşı veya hastalığı
dolayısıyla kendini idare edemeyecek durumda olan ve bu nedenle koruma ve gözetim yükümlülüğü altında
bulunan bir kimseyi kendi hâline terk eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Kısırlaştırma Suçu
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 101. maddesi kısırlaştırma başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Bir erkek veya kadını rızası olmaksızın kısırlaştıran kimse, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Fiil, kısırlaştırma işlemi yapma yetkisi olmayan bir kimse tarafından yapılırsa, ceza üçte bir oranında artırılır.
(2) Rızaya dayalı olsa bile, kısırlaştırma fiilinin yetkili olmayan bir kişi tarafından işlenmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla
kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Zimmet Suçu
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 247. maddesi zimmet başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı
kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(2) Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı
oranında artırılır.
(3) Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde, verilecek ceza
yarı oranına kadar indirilebilir.”
Bu suç kamu görevlileri tarafından işlenebilecek bir suçtur. Örneğin; hastanede kullanım için tahsis edilmiş olan
stentlerin özel kliniklere götürülerek ücret karşılığında hastalara takılması, zimmet suçunu oluşturur. Zimmet
bakımından 248. maddede etkin pişmanlık düzenlenmiştir. 249. maddede ise malın değeri az ise cezada indirime
gidileceği hükme bağlanmıştır.
İrtikâp Suçu
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 250. maddesi irtikâp başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu
yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır. Kamu görevlisinin haksız tutum ve davranışları karşısında, kişinin haklı bir işinin gereği gibi, hiç veya en
azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle, kendisini mecbur hissederek, kamu görevlisine veya yönlendireceği
kişiye menfaat temin etmiş olması hâlinde, icbarın varlığı kabul edilir.
(2) Görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya
başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi, üç yıldan
beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) İkinci fıkrada tanımlanan suçun kişinin hatasından yararlanarak işlenmiş olması hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar
hapis cezasına hükmolunur.
(4) İrtikâp edilen menfaatin değeri ve mağdurun ekonomik durumu göz önünde bulundurularak, yukarıdaki fıkralara
göre verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.”
Denetim Görevinin İhmali
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 251. maddesi denetim görevinin ihmali başlığını taşımaktadır. Madde metni şu
şekildedir:
“(1) Zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü kamu görevlisi, işlenen suçun
müşterek faili olarak sorumlu tutulur.
(2) Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikâp suçunun işlenmesine imkân sağlayan kamu görevlisi, üç
aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Rüşvet
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 252. maddesi rüşvet başlığını taşımaktadır. Madde metni şu şekildedir:
“(1) Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, bir kamu
görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişi, dört yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(2) Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya
göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kamu görevlisi de birinci fıkrada belirtilen ceza ile cezalandırılır.
(3) Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması hâlinde, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.
(4) Kamu görevlisinin rüşvet talebinde bulunması ve fakat bunun kişi tarafından kabul edilmemesi ya da kişinin
kamu görevlisine menfaat temini konusunda teklif veya vaatte bulunması ve fakat bunun kamu görevlisi tarafından
kabul edilmemesi hâllerinde fail hakkında, birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre verilecek ceza yarı oranında
indirilir.
(5) Rüşvet teklif veya talebinin karşı tarafa iletilmesi, rüşvet anlaşmasının sağlanması veya rüşvetin temini
hususlarında aracılık eden kişi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak
cezalandırılır.
(6) Rüşvet ilişkisinde dolaylı olarak kendisine menfaat sağlanan üçüncü kişi veya tüzel kişinin menfaati kabul eden
yetkilisi, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın, müşterek fail olarak cezalandırılır.
(7) Rüşvet alan veya talebinde bulunan ya da bu konuda anlaşmaya varan kişinin; yargı görevi yapan, hakem,
bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması hâlinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
(8) Bu madde hükümleri;
a) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
b) Kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş
şirketler,
c) Kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının bünyesinde faaliyet icra
eden vakıflar,
d) Kamu yararına çalışan dernekler,
e) Kooperatifler,
f) Halka açık anonim şirketler, adına hareket eden kişilere, kamu görevlisi sıfatını taşıyıp taşımadıklarına
bakılmaksızın, görevlerinin ifasıyla ilgili bir işin yapılması veya yapılmaması amacıyla doğrudan veya aracılar
vasıtasıyla, menfaat temin, teklif veya vaat edilmesi; bu kişiler tarafından talep veya kabul edilmesi; bunlara aracılık
edilmesi; bu ilişki dolayısıyla bir başkasına menfaat temin edilmesi halinde de uygulanır (…)”
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Kanunlar aşağıdakilerden hangisi tarafından çıkarılırlar?
a) Bakanlıklar
b) Türkiye Büyük Millet Meclisi
c) Cumhurbaşkanı
d) Başbakan
e) Mahkemeler
2. Aşağıdakilerden hangisi ceza hukuku anlamında suç ve ceza içeren kanunlardan biri değildir?
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
c) 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu
d) 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu
e) 1632 sayılı Askerî Ceza Kanunu
3. Hukukça korunan bir değeri, kasten ya da taksirle ihlal eden, kanunla bir ceza müeyyidesi öngörülmüş fiillere ne ad
verilir?
a) Kusur
b) Hizmet kusuru
c) Suç
d) Kabahat
e) Yaptırım
4. “Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.” ifadesi
hangi ilke ile ilişkilendirilebilir?
a) Laiklik ilkesi
b) Eşitlik ilkesi
c) Lehe olan kanunun uygulanması ilkesi
d) Suç ve cezaların geriye yürümezliği ilkesi
e) Kanunun bağlayıcılığı ilkesi
5. Bir suçu gerçekleştiren fail olmak için belirli vasıfların taşınması aranıyor ise bu suça ne ad verilir?
a) Özgü suç
b) Kasıtlı suç
c) Taksirli suç
d) Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç
e) İşlenemez suç
Sağlık Çalışanlarının Cezai sorumluluğu
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23
6. “Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz.” hükmü hangi ilke ilişkilendirilebilir?
a) Adalet ilkesi
b) Eşitlik ilkesi
c) Lehe olan kanunun uygulanması ilkesi
d) Suç ve cezaların geriye yürümezliği ilkesi
e) Kanunun bağlayıcılığı ilkesi
8. Bir suç işlemek kastıyla hareket eden kişinin, fiilinin kastedilenden daha ağır veya başka bir neticenin oluşumuna
sebep olmasına ne ad verilir?
a) Özgülük
b) Kast
c) Taksir
d) Neticesi sebebiyle ağırlaşma
e) Dikkat ve özen yükümü
9. Haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiiller
aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır?
a) Meşru savunma
b) Kast
c) Taksir
d) Neticesi sebebiyle ağırlaşma
e) Zorunluluk hali
10. Rüşvet suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun hangi maddesinde düzenlenmiştir?
a) 81
b) 99
c) 124
d) 156
e) 252
Cevap Anahtarı
1.B, 2.B, 3.C, 4.D, 5A, 6.E, 7.B, 8.D, 9.A, 10.E
ÜNİTE 14
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ DİSİPLİN VE ETİK
SORUMLULUĞU
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ DİSİPLİN SORUMLULUĞU
Hekimler, diş hekimleri ve eczacılar bu mesleklerini serbest icra edebilmek için bu meslek kuruluşlarına üye olmak
zorundadırlar.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre asli ve sürekli görevleri yerine getirmek için istihdam edilmiş sağlık
personeli bu kanun kapsamındaki disiplin hükümleri ile bağlıdır.
NOT: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, “Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler,
İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan
fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.”
Bu nedenle, kamuda işçi olarak istihdam edilenler bu kanun kapsamı dışındadır.
Ceza hukukunda kıyas yasağı varken, disiplin hukukunda kıyas yasağı bulunmamaktadır. Öğrenim durumları
nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son kademelerinde bulunan Devlet memurlarının, kademe ilerlemesinin
durdurulması cezasının verilmesini gerektiren hâllerde, brüt aylıklarının ¼’ü – ½’si kesilir ve tekerrüründe görevlerine
son verilir. Özel kanunların disiplin suçları ve cezalarına ilişkin hükümleri saklıdır. Özel kanunlar gereğince istihdam
edilmiş olanlar, örneğin hakim ve savcılar, üniversite personeli Devlet Memurları Kanunu’ndan farklı özel kanunlarla
istihdam edilirler; bunun sonucu olarak özel kanunlarında hüküm bulunuyor ise özel kanun hükümleri uygulanır. Özel
kanunda hüküm bulunmayan hallerde Devlet Memurları Kanunu uygulanır.
***Disiplin kovuşturmasının yapılmış olması, fiilin genel hükümler kapsamına girmesi hâlinde, sanık hakkında ayrıca
ceza kovuşturması açılmasına engel teşkil etmez. Ceza hukukunda bir suç için yalnızca bir ceza verilebilir. Bu kural
“non bis in idem” olarak adlandırılır. Ancak, disiplin soruşturması teknik anlamda ceza hukuku anlamında bir
yargılama içermez ve iç disipline ilişkindir.
Uyarma Cezası
***“Uyarma: Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
Uyarma cezasını gerektiren fiil ve âaller şunlardır:
a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve
esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında
kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,
b) Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terketmek,
c) Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek,
d) Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak,
e) Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,
f) Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,
g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak, h) Görevin iş birliği içinde yapılması ilkesine aykırı
davranışlarda bulunmak.”
***Kınama Cezası
Uyarma cezasında yalnızca görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması yazı ile bildirilirken kınama cezasında
memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
***Kınama cezasını gerektiren fiil ve hâller şunlardır:
a)Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve
esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında
kusurlu davranmak,
b) Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede
kurumuna bildirmemek,
c) Görev sırasında amire hâl ve hareketi ile saygısız davranmak,
d) Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
e) Devlete ait resmî araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak,
f) Devlete ait resmî belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek,
g) İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak,
h) İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak, ı) Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı
davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak,
j) Verilen emirlere itiraz etmek, k) Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak,
l) Kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak.
m) Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek”.
Aylıktan Kesme
***“Aylıktan kesme: Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.
Aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve hâller şunlardır:
a) Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul
ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor
kullanmak,
b) Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,
c) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,
d) Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,
***Devlet memurluğundan çıkarma: Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır.
Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve hâller şunlardır:
a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu
hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak
göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,
b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak,
çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,
c) Siyasi partiye girmek,
d) Özürsüz olarak (...) bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,
e) Savaş, olağanüstü hâl veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
f) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak, ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,
j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,
k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.”
NOT: Uygulanma olanağı kalmayan Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin
Yönetmeliği’nde uyarma, kınama, yönetim görevinden ayırma, aylıktan kesme, görevinden çekilmiş sayma, üniversite
öğretim mesleğinden veya kamu görevinden çıkarma cezaları yer almaktadır.
Sağlık Bakanlığı Disiplin Amirleri Yönetmeliği, Sağlık Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında 657 sayılı Devlet Memurları
Kanunu’na göre çalışan Devlet memurları hakkında uygulanır. Yönetmeliğin ekinde yer alan tabloda sıralı disiplin
amirleri gösterilmiştir. Örneğin; merkez teşkilatında müsteşarın disiplin amiri bakan, il sağlık müdürünün disiplin
amiri vali ve üst disiplin amiri müsteşar, ilçe sağlık müdürlüğünde şube müdürü ve ilçe sağlık müdürü dışında çalışan
sağlık personelinin disiplin amiri şube müdür ve üst disiplin amiri ilçe sağlık müdürüdür.
Sağlık personeli geçici olarak asli görev yeri dışında çalışmakta ise disiplin amirleri geçici olarak çalıştığı yerdeki
disiplin amirleridir.
Sözleşmeli sağlık personeline emsallerine uygulanan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine
verilecek cezalar farklı biçimde uygulama alanı bulabilir. Yönetmeliğe göre, Aylıktan kesme cezası, sözleşmeli sağlık
personelinin brüt ücretinin 1/30-1/8 arasında kesinti yapılması; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, sözleşmeli
personelin ücretinin belirlenmesinde esas alınan kıdem süresinde fiilin ağırlık derecesine göre 1-3 yıl arasında indirim
yapılması; Devlet memurluğundan çıkarma cezası ise sözleşmenin feshedilmesi suretiyle yerine getirilir.
Yönetmeliğin diğer hususlar başlığı altındaki 7. maddesinde ise usule ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Madde şu
şekildedir: “657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125’inci maddesinde sayılan fiiller hariç olmak üzere hizmet
sözleşmesi ile ekinde yer alan görev tanımları ve etik kurallarda belirtilen koşullara uyulmadığının sıralı disiplin
amirleri tarafından öğrenilmesi üzerine, ilgili amir 10 gün içerisinde soruşturma açar veya doğrudan savunma ister.
Savunma isteminde sözleşmeli personele uymadığı koşul açıklıkla belirtilir ve savunmasını yapmak için 7 günden az
olmamak üzere süre verilir.
Savunmanın uygun görülmemesi hâlinde 10 gün içerisinde ilgili sözleşmeli personel yazılı olarak ve gerekçesi ile ikaz
edilir.
Hizmet sözleşmesinin geçerli olduğu yıl içerisinde aynı konuda ihlalin tekerrürünün sıralı disiplin amirleri tarafından
öğrenilmesi hâlinde sözleşmelipersonelle ilgili tespit Valiliğe bildirilir. Valilik gerek görmesi hâlinde, yukarıdaki usule
göre, sözleşmeli personel hakkında soruşturma açar veya savunma ister.
Soruşturma sonucunda Vali, hizmet sözleşmesinde ve eklerinde belirtilen koşullara uymama hâlinin tekerrür ettiğine
karar vermesi hâlinde, soruşturma evrakı ile birlikte ilgili sözleşmeli personelin hizmet sözleşmesinin feshini Bakanlık
Yüksek Disiplin Kurulundan talep eder.
Yüksek Disiplin Kurulu, sözleşmenin feshini gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde kararını
vermediği takdirde, sözleşmeyi fesih yetkisi zaman aşımına uğrar.”
Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği, serbest olarak çalışan hekimlerin temel disiplin düzenlemesidir.
Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği’nde yer alan disiplin cezaları, uyarma, para cezası, geçici olarak meslekten
alıkoyma cezası ve oda bölgesinde çalışmanın yasaklanmasıdır.
Uyarma Cezası: Uyarma (yazılı ihtar) cezası, hekime ve bu Yönetmelik kapsamındaki kişilere mesleğini uygularken
ve/veya meslektaşları ile olan ilişkilerinde daha özenli tutum ve davranışlar içinde olması gerektiğinin yazı ile
bildirilmesidir. Uyarma cezası verilmesini gerektiren haller aşağıda gösterilmiştir:
a) Tabip odası veya Birlik organlarına seçilmiş olup da yasa ve yönetmeliklerin kendisine yüklediği görevleri
yapmamak,
b) Tabip odasına kayıtlı olup da mesleki faaliyetinde ortaya çıkan değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren 15 gün
içinde bildirmemek,
c) Meslektaşlarına ve diğer sağlık meslek mensuplarına karşı küçük düşürücü davranışlarda bulunmak veya
kötülemek,
d) Hasta üzerindeki mesleki etkisini tıbbi amaçlar dışında kullanmak,
e) Hasta haklarına saygı göstermemek,
f) Hasta kayıtlarını usulüne uygun olarak tutmamak,
g) Hekimlik mesleğine ilişkin hukuksal düzenlemelere aykırı olmakla birlikte aşağıda belirtilen diğer disiplin suçları
arasında sayılmış hâller dışında kalan, nitelik ve ağırlık itibariyle diğer disiplin suçları arasına dâhil edilemeyen bir
eylemde bulunmak.
Para Cezası: Para cezası, 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu’nun 39’uncu maddesinin (b) bendinde belirtilen
sınırlar dâhilindeki paranın odaya ödenmesine dair verilecek cezadır. Para cezasını gerektiren hâller şunlardır:
a) Resmî görevi dışında hekimlik faaliyetini yürüttüğü yerin bağlı bulunduğu odaya 30 gün içinde kayıt olmamak,
b) Tanıtım kurallarına aykırı davranmak,
c) Her türlü iletişim mecrasında reklam amacına yönelik yazılar yazmak, yazdırmak veya açıklamada bulunmak yahut
ortağı olduğu kuruluş veya şirket aracılığıyla bu anlamda reklam yapılmasını sağlamak,
d) Bireysel olarak veya yöneticisi oldukları dernekler ya da çalıştıkları kurumlar aracılığıyla ticari ürün veya hizmetin
tanıtımında yer almak veya reklamına aracılık etmek,
e) El ilanları, tabelalar, basın ve benzeri yollarla meslektaşlararası haksız, tıp dışı rekabete yol açacak duyurular
yapmak,
f) Meslek uygulaması sırasında veya tabip odası ile ilişkilerinde herhangi bir şekilde haksız kazanç teminine yönelik
davranışlarda bulunmak,
g) Tıpta Uzmanlık Tüzüğüne göre alınmış bir uzmanlık belgesi olmadan herhangi bir biçimde uzmanmış gibi tanıtım
yapmak,
h) Bilimsel araştırmalar ve eğitime yönelik şeffaf kurumsal ilişkiler dışında, endüstri kuruluşları ile çıkar ilişkileri
kurmak, Türk Tabipleri Birliği Hekim ve İlaç Tanıtım İlkeleri’ne aykırı davranmak,
i) Meslektaşlara maddi çıkar karşılığı muayene ve tedavi için hasta göndermek, kendisine hasta sağlaması için aracı
kullanmak veya herhangi bir kişiye bu nedenle çıkar sağlamak, hastaları zorunlu durumlar dışında kendisine, yakınına
veya ortağına ait özel sağlık kuruluşlarına yönlendirici tavır ve davranışlarda bulunmak,
j) Türk Tabipleri Birliği veya odalarca saptanmış tabela ile ilgili kurallara uymamak,
k) Türk Tabipleri Birliği veya odalarca saptanmış asgari ücret tarifeleri altında ücret almak,
l) Türk Tabipleri Birliği Kanununun 5’inci maddesine uygun izin almadan çalışmak,
m) Aidatını ve oda veya Birlik Genel Kurulu tarafından belirlenen ödentileri haklı gerekçe olmaksızın süresinde
ödememek,
n) Türk Tabipleri Birliği Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belirtilen görevi ilgili yılsonuna kadar yerine getirmemek,
o) Oda veya Birlik organlarına seçilmiş üyelerin görev yapmasını engelleyici davranışta bulunmak,
p) Hasta sevkleri, rapor, reçete vb. belgelerde usulsüz uygulamalar yapmak, sevk belgelerine el koymak,
r) Acil durumlar dışında özel bilgi ve beceri gerektiren girişimlerde bulunarak hastaya zarar vermek,
s) Hastanın aydınlatılmış onamını usulüne uygun almaksızın tıbbi girişimde bulunmak,
t) Sonuçta hastanın ölümüne, sakatlığına sebep olmayıp da sağlığının kısa süreli geçici bozulmasına yol açan tıbbi hata
ve ihmalde bulunmak,
u) Adli vakaların muayenesinde ve rapor tanziminde gerekli özeni göstermemek,
v) Sorumlusu olduğu sağlık kuruluşunda hekimleri ve diğer personelini sağlık alanı ile ilgili görev ve yetki alanı dışında
çalıştırmaktır.
Geçici Olarak Meslekten Alıkoyma Cezası: Geçici olarak meslekten alıkoyma cezası, meslek uygulamasından 15
günden 6 aya kadar süreyle alıkonulmadır. Meslekten geçici olarak alıkoyma cezası alanlar, bu süre dolmadan
Türkiye'nin hiçbir yerinde özel sağlık kuruluşu açamaz ve resmî veya özel herhangi bir yerde mesleğini uygulayamaz.
Geçici olarak meslekten alıkoyma cezasını gerektiren hâller şunlardır:
a) Meslektaşlara, diğer sağlık meslek mensuplarına veya hastalara fiili saldırıda bulunmak,
b) Meslektaşlara, diğer sağlık meslek mensuplarına veya hastalara cinsel tacizde bulunmak,
c) Mesleğin uygulanması sırasında ve meslek sebebiyle öğrenilen hastalara ait sırları yasal zorunluluk dışında
açıklamak,
d) Birden fazla yerde muayenehane açmak veya çalıştırmak,
e) Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’ne göre alınmış bir uzmanlık belgesi olmadan herhangi bir biçimde uzmanmış gibi
davranmak veya tanıtım yapmak suretiyle meslek uygulamasında bulunmak,
f) Kamu kurum ve kuruluşlarının dolandırılmasına yönelik eylemlerde bulunmak, bu amaca yönelik olarak sahte belge
veya reçete düzenlemek, reçete ve belgeler üzerinde tahrifat yapmak,
g) Gerçeğe uymayan rapor ve/veya belge vermek,
h) Hasta kayıtlarında tahrifat yapmak,
i) Bilimsel araştırma verilerini değerlendirirken ve yayına hazırlarken bilimsel gerçekleri yansıtmamak; çalışmaya fiilen
katılmamış kişilerin adlarına yayında yer vermek, kaynak göstermeden veya izin almadan başkalarına ait verileri,
olguları veya yazılı eserleri kullanmak ve benzeri suretle bilimsel yayınlarda yayın etiğine aykırı davranmak,
j) Muayene ve tedavi sırasında hastaların cinsiyet, ırk, milliyet, etnik köken, din ve mezhep, ahlaki ve siyasi düşünce,
kişilik, ekonomik ve sosyal durumuna göre ayrıcalıklı uygulama yapmak,
k) Kendisine başvuran veya çalıştığı kuruma gelen acil hastaların gerekli tıbbi tedavi veya girişimlerini başlatmamak,
yapmamak ya da ilgili kuruluşlara sevkini geciktirmek veya yapmamak,
l) Hastalıkların tanı ve tedavisinde bilimselliği henüz kanıtlanmamış ya da bilim dışı yöntemleri uygulamak veya
önermek,
m) Usulüne uygun olarak ruhsatlandırılmamış maddeleri ilaç olarak önermek,
n) İlgili hukuksal düzenlemelere aykırı olarak canlılar üzerinde deneyler yapmak, yapılmasına destek olmak,
o) İlgili hukuksal düzenlemelerdeki sınırlar haricinde gebeliği küretaj veya herhangi bir yöntem ile sonlandırmak veya
usule aykırı organ nakline katılmak,
p) Meslekte bilgi ve beceri yetersizliği, özen eksikliği, dikkatsizlik ve benzeri kusurlardan dolayı eksik ya da yanlış tanı
ve tedavide bulunarak hastaya kalıcı zarar vermek,
r) Savcılıklar ve mahkemeler dışında kalan kişi ve kurumlardan gelen cinsel ilişki muayene istemlerini yerine getirmek;
savcılık ya da mahkeme istemi olsa dahi ilgilinin, veli ya da vasisinin aydınlatılmış onamı olmaksızın cinsel ilişki
muayenesi yapmak,
s) Mesleksel bilgi ve becerilerini insan onuruna ters düşecek amaçlarla kullanmak, işkence yapmak, işkenceye
katılmak veya işkence olarak nitelendirilebilecek işlem ve davranışlarda bulunmak, işkence bulgularının tespitinde
gerçeğe aykırı rapor düzenlemek,
t) Belirlenmiş tıbbi etik değerler ile Türk Tabipleri Birliği ve/veya Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından benimsenen
uluslararası belgeler ve kurallar dışında davranışta bulunmaktır.
Oda Bölgesinde Çalışmanın Yasaklanması: Oda bölgesinde çalışmanın yasaklanması, bir oda bölgesinde üç defa
meslek uygulamasından alıkoyma cezası alanların, meslek uygulamasından oda bölgesinde sürekli olarak
alıkonulmasıdır.
Türk Diş Hekimleri Birliği ve Diş Hekimleri Odalarının Disiplin Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde
etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz.
1. Sağlık hizmeti nasıl bir hizmettir?
a) Kamu hizmeti
b) Özel hizmet
c) Zorunlu hizmet
d) Gönüllü hizmet
e) Vatan hizmeti
2. Devlet memuru olan sağlık personelinin disiplin sorumluluğu hangi kanun kapsamındadır?
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
c) 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu
d) 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
e) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
3. Kamuda çalışan sözleşmeli sağlık personelinin disiplin sorumluluğu hangi kanun kapsamındadır?
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
c) 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu
d) 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
e) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
4. Kamu görevlisi niteliğindeki sağlık çalışanına görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı
ile bildirilmesi şekilde uygulanan disiplin cezası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
a) Uyarma cezası
b) Kınama cezası
c) Aylıktan Kesme cezası
d) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası
e) Devlet memurluğundan çıkarma cezası
5. Sözleşmeli sağlık personelinin sözleşmesinin feshedilmesi bir disiplin cezası olarak uygulandı ise
emsal olarak aynı işi yapan devlet memuruna verilecek hangi cezanın karşılığı olarak bu ceza
verilmiştir?
a) Uyarma cezası
b) Kınama cezası
c) Aylıktan kesme cezası
d) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası
e) Devlet memurluğundan çıkarma cezası
6. Aşağıdakilerden hangisi Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği ile düzenlenmiş olan disiplin
cezalarından biri değildir?
a) Uyarma cezası
b) Kınama cezası
c) Para cezası
d) Geçici olarak meslekten alıkoyma cezası
e) Oda bölgesinde çalışmanın yasaklanması
7. Özürsüz ve izinsiz olarak göreve geç gelen, erken ayrılan ve görev mahallini terke den sağlık
personeline aşağıdaki cezalardan hangisi verilir?
a) Uyarma
b) Kınama
c) Aylıktan kesme
d) Kamu görevinden ayırma
e) Kademe ilerlemesini durdurma
9. Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranan memura hangi disiplin cezası verilir?
a) Uyarma
b) Kınama
c) Aylıktan kesme
d) Kamu görevinden ayırma
e) Kademe ilerlemesini durdurma
10. Aylıktan kesme cezası brüt aylıktan hangi oranlar arasında kesinti yapılmasıdır?
a) 1/10-1/3
b) 1/30-1/16
c) 1/30-1/10
d) 1/8-1/2
e) 1/30-1/8
Cevap Anahtarı
1.A, 2.B, 3.B, 4.B, 5E, 6.B, 7.A, 8.B, 9.B, 10.E