ความชอบธรรมคคืออะไร

มมีขขาวสถาบบันออุดมศศึกษาแหข งหนศึนึ่ งทดสอบความเขข้าใจของนบักศศึกษาเรรนึ่ องความชอบธรรมโดย

ตบัตง คคา ถามและเฉลยคคา ตอบคาดเคลรนึ่ อ นมากไปจนอาจมองวขา มมี สข ว นเปป็ นออุ ป สรรคขวาง
พบัฒนาการประชาธธิปไตย และบบันนึ่ ทอนคอุณคขาของความเปป็ นสถาบบันการศศึกษาหรร อไมข

ทมีนึ่ จ รธิ ง นข า จะมองวข า ความชอบธรรมเปป็ นเรรนึ่ อ งหลบัก การกวข้า งๆและกวข้า งกวข า ตบัว บทของ
กฎหมาย โดยตบัวบทของกฎหมายตข้องอยยขในกรอบของหลบักการนมีต เพราะ “ความชอบธรรม
ครอความถยกตข้องหรร อความเปป็ นไปตามนธิ ตธิธรรมหรร อหลบักของกฎหมายหรร อเหตอุผลสากลทาง
กฎหมาย” ซศึนึ่ งมมีนยบั ของหลบักความเปป็ นธรรมทางสบังคมเปป็ นพรตนฐานดข้วย ลอยอยยตข ามลคาพบังไมข
ไดข้ ความชอบธรรมจศึงเปป็ นเรรนึ่ องทมีนึ่ผคย ข้ นปรกตธิทวบันึ่ ไป
มมีสามบัญสคานศึ กตรงกบันไดข้ในเรรนึ่ องการทคาถยกผธิด ชบัวนึ่
ดมี ความสมเหตอุ ส มผล ความเปป็ นธรรมไมข เ ปป็ น
ธรรม

สข วนความชอบดข้วยกฎหมายนบัตน ตข้องดยตวบั บทของ

กฎหมายและวบัต ถอุ ป ระสงคค์ ข องกฎหมายดข้ ว ย
เพราะ “ความชอบดข้วยกฎหมาย คร อการปฏธิ บตบั ธิ
ตามบทบบัญญบัตธิของกฎหมายและวบัตถอุประสงคค์ของ
กฎหมาย” เปป็ นรายละเอมียดยขอยลงไปเปป็ นเรรนึ่ องๆ
ทมีนึ่ตอข้ งเรมี ยนรย ข้ใหข้เขข้าใจ จะใชข้แตขสามบัญสคานศึกไมขไดข้

แตขอยขางไรกป็ตาม ตบัวบทของกฎหมายตข้องอยยใข นกรอบนธิตธิธรรม ไมขใชขคธิดจะเขมียนตบัวบทอะไร

กป็เขมี ยนกบันไดข้ตามอคา เภอใจ การทคา นธิ ตธิบญ บั ญบัตธิจศึงไมข ใชข เรรนึ่ องงข าย บางเรรนึ่ องบางประเทศตข้อง
ลงทอุนทคาวธิจยบั เปป็ นแรมปมี จศึงสรอุ ปผลวขาจคาเปป็ นตข้องมมีกฎหมายเรรนึ่ องนบัตนหรร อไมข หากผลวธิจยบั ชมีต ชดบั
วขาไมขจาค เปป็ นตข้องมมีกฎหมายในเรรนึ่ องนบัตน เชขน การปข้ องกบันและควบคอุมโรคเอดสค์ ผลวธิจยบั ชมีตวาข ไมข
จคาเปป็ นตข้องใชข้กฎหมาย กป็ตอข้ งคข้นหาแนวทางอรนึ่น เชขน คข้นควข้าหาตบัวยา เปป็ นตข้น แตขถาข้ ผลวธิจยบั
ชมีตวาข สมควรมมีกฎหมาย จศึงเรธินึ่ มสยข กระบวนการนธิตธิบญบั ญบัตธิตขอไป(กระบวนการทางรบัฐสภาทมีนึ่มมีผย ข้

1
แทนของประชาชนเขข้าไปทคา หนข้าทมีนึ่ ) ดข้วยเหตอุนต มี ความชอบดข้วยกฎหมายจศึ งเปป็ นความชอบ
ธรรมไปในตบัว

สข วนการเขข้าสยข อาค นาจทางการเมรองการปกครองดข้วยการทคารบัฐประหารแลข้วตบัตงรบัฐบาลบรธิ หาร

ประเทศ แมข้มมีศาลสย งสอุ ดพธิพากษารบับรองการทคารบัฐประหารสคาเรป็ จ ถรอวขาผยทข้ าค เปป็ นรบัฏฐาธธิ ปบัตยค์
ใครเปป็ นรบั ฏฐาธธิ ปบัตยค์ผยนข้ ต บันมมี ทต งบั อคา นาจนธิ ตธิบญ
บั ญบัตธิ อคา นาจบรธิ หาร และอคา นาจตอุลาการ(ตาม
แนวคธิดทางกฎหมายของประเทศนบักลขาอาณานธิ คมใชข้กบบั ผยคข้ นชาวอาณานธิ คมของตน)กป็ตาม
แตขหากไมขมมีกฎหมายใดยอมรบับหรร อใหข้ศาลใชข้วธินธิจฉบัยคดมี โดยเฉพาะอยขางยธิงนึ่ ประเทศทมีนึ่ระบอุ
ใหข้ศาลพธิจารณาพธิพากษาคดมี ตามตบัวบทกฎหมาย แตขไมขมมีตวบั บทกฎหมายวขาดข้วยความเปป็ น
รบัฏฐาธธิ ปบัตยค์ใหข้ศาลใชข้พธิจารณาคดมี กฎหมายใกลข้เคมี ยงทมีนึ่สอุดและขนบธรรมเนมี ยมประเพณมี ทมีนึ่
ระบอุชดบั พอจะเทมียบเคมียงไดข้กไป็ มขมมี คงมมีแตขกฎหมายอาญาระบอุความผธิดฐานลข้มลข้างรบัฐบาล แตข
ศาลไมขนาค ไปใชข้พธิจารณาคดมี จศึงมมีขอข้ สบังเกตวขา คคาพธิพากษาในลบักษณะดบังกลขาว ชอบดข้วยตบัว
บทกฎหมายไดข้อยขางไร และมมีผลใหข้การทคารบัฐประหารชอบธรรมหรร อชอบดข้วยกฎหมายไดข้
อยขางไร

ในขณะเดมียวกบันจะนคาแนวคธิดการนธินึ่งเฉย หรร อไมขโตข้แยข้ง ถรอวขายอมรบับมาใชข้ไมขไดข้ เพราะการ

ใชข้อาค นาจอาวอุธเปป็ นการกระทคาตามความประสงคค์ของตบัวบอุคคล ประชาชนกลบัวอคานาจอาวอุธ
ฝบังหบัวตขอเนรนึ่ องมานานตามแบบสบังคมการเมรองยอุคโบราณ จศึงโตข้แยข้งไมขไดข้ นธินึ่ งเฉยเพรนึ่อความ
ปลอดภบัยดมีกวขา ซศึนึ่ งตขางกบับโตข้แยข้งไดข้ แตขไมขโตข้แยข้ง การนธินึ่งเฉยเชขนนมีตจศึงอาจมองวขายอมรบับกป็ไดข้

ครบัต นมาถศึ ง สบั งคมการเมร อ งยอุค ใหมข ใชข้เ หตอุ ผ ลสากลทางกฎหมายหรร อ นธิ ตธิ ธ รรมเปป็ นหลบัก
ปกครองประเทศ แตขนกบั กฎหมายหลายประเทศยบังเผลอนคาแนวคธิดทางการเมรองการปกครอง
ของประเทศนบักลข าอาณานธิ คมมาปรบั บใชข้(การใชข้อาค นาจอาวอุธขข ม ขยขหรร อขบับไลข รบัฐบาลของ
ประเทศใดแลข้วเขข้าปกครองทบัตงหมดหรร อบางสข วนในฐานะอาณานธิ คม ยขอมขาดความชอบ
ธรรมมาแตขตนข้ การใชข้แนวคธิดความเปป็ นรบั ฏฐาธธิ ปบัตยค์ดงบั กลขาวมาแลข้ว เพรนึ่อใหข้ตนใชข้อาค นาจ
นธิ ตธิบญบั ญบัตธิบรธิ หารและตอุลาการปกครองอาณานธิ คมและดยดมี ดมี กวขาถยกมองวขาเปป็ นโจรเขข้าไป
ปลข้นบข้านเมร องเขากธิ น นบันนึ่ เอง) กรณมี จศึงเจร อสมกบันสนบับสนอุ นการทคารบั ฐประหารเปป็ นวธิธมีการ
พธิเศษสคาหรบับแกข้ปบัญหาการเมรองการปกครองของประเทศ ซศึนึ่ งโดยหลบักนธิรโทษกรรมแลข้ว ทคา
ไมขไดข้ เพราะผยกข้ ระทคา ยบังมมี ทางเลร อกอรนึ่น ครอใชข้วธิธมีการทางการเมร องการปกครองตามปรกตธิ
เนรนึ่ องจากการดคารงตคาแหนข งทางการเมร องมมีวาระแนข นอน ถศึงเวลากป็ใหข้ประชาชนตรวจสอบ

2
ดข้วยการเลรอกตบัตงทบัวนึ่ ไป และหากบอุคคลใดในคณะรบัฐบาลทคาผธิดกฎหมายไมขวขาในขณะดคารง
ตคาแหนขงหรร อหมดวาระไปแลข้ว ยขอมสามารถนคาตบัวเขข้าสยข กระบวนการยอุตธิธรรมไดข้ ไมขจาค เปป็ น
ตข้องใชข้อาค นาจอาวอุธขบับไลข เพราะหากไลขไมขไป แตขตขอสย ข้ดวข้ ยกคาลบัง ความเดรอดรข้อนยขอมตกแกข
ประชาชน

อยขางไรกป็ตาม แมข้การทคารบัฐประหารไมขมมีเหตอุผลทางกฎหมายเพมียงพอแกขการไดข้รบับนธิ รโทษ

กรรม แตขเพรนึ่อความสงบทางการเมร อง จศึ งควรนคา เหตอุ ผลทางการเมร องมาใชข้อภบัยโทษผยทข้ าค
รบั ฐ ประหารโดยใหข้ ดาค รงสธิ ท ธธิ ตข า งๆตามกฎหมายเหมร อ นผย ข้ค นทบันึ่ว ไป มองวข า นข า จะมมี
ผล(1)ใหข้ก ารทคา รบั ฐ ประหารลดลงบข้า งหรร อ อาจหมดไป (2)รบั ก ษาระบบนธิ ตธิ ธ รรมของ
ประเทศไวข้ไดข้ แตขการอภบัยโทษเปป็ นพระราชอคานาจ

อนศึนึ่ ง มองวขา ความชอบธรรมมมี ลกบั ษณะเดมี ยวเทขานบัตนตามทมีนึ่กลขาวขข้างตข้น จศึงไมขอาจมองทาง

บวกเตป็มรข้ อยแกข รบัฐบาลทมีนึ่ คณะรบั ฐ ประหารตบัตงขศึต นมาบรธิ ห ารประเทศ เพราะเกมีนึ่ ย วเนรนึ่ อ งกบัน
รบัฐบาลทมีนึ่มาดข้วยวธิธมีพธิเศษมมีความชอบธรรมตามกฎหมายตามคคาเฉลยจศึ งเปป็ นเพมียงวาทกรรม
ไมขใชขหลบักการสากล เพราะไมขไดข้เขข้าไปเปป็ นรบัฐบาลตามเหตอุผลสากลทางกฎหมายนบันนึ่ เอง

อนศึนึ่ ง มมีขอข้ นขาสบังเกตวขา สบังคมการเมรองยอุคใหมขทมีนึ่อาค นาจเหตอุผลเขข้ามาแทนทมีนึ่อาค นาจอาวอุธแลข้ว

โดยหลบัก การเขข้า มาเปป็ นรบั ฐบาลดข้ว ยวธิธมี พธิเ ศษดบัง กลข าวยขอ มไมข ชอบธรรมและไมข ช อบดข้วย
กฎหมาย แมข้ทางปฏธิ บตบั ธิจะเปป็ นอมี กเรรนึ่ องหนศึนึ่ ง เพราะการเขข้าสยข อาค นาจทางการเมร องในสบังคม
การเมรองทมีนึ่ยงบั หลงยอุค มมีเรรนึ่ องทมีนึ่ผดธิ แตขมองเปป็ นถยกและเออออเฮฮาหาประโยชนค์สขวนตบัวกบันไปมมี
มาก ลข้วนบบันนึ่ ทอนพบัฒนาการทางการเมรองของประเทศ แตขจะคขอยๆลดลงจนหมดไปไดข้หรร อ
ไมข ขศึตนอยยขกบบั จคานวนผยคข้ นทมีนึ่เขข้าใจถยกตข้องมมีเพธินึ่มขศึตนทอุกๆปมี ซศึนึ่ งมองวขาสถาบบันการศศึกษาแบบ
ทางการนขาจะมมีบทบาทสคาคบัญมากในลคาดบับตข้นๆ

เพมียงแตขบอุคลากรหลบักในสถาบบันการศศึกษาตข้องไมขคลข้อยตามทางปฏธิบตบั ธิทมีนึ่ไมขถยกตข้องของผยคข้ น
ในสบังคม เพราะจะทคาใหข้ผเย ข้ รมี ยนเขข้าใจผธิดคธิดวขาถยกตข้อง หรร อสคาคบัญผธิดคธิดวขาเปป็ นหลบักการอบัน
ควรยศึดถรอ ซศึนึ่ งเทขากบับปธิ ดประตยการศศึกษาและพบัฒนาการสยข ปฏธิบตบั ธิการสรข้างเสรธิ มใหข้ประเทศมมี
ประชาธธิ ปไตยตขอไปในอนาคต แมข้เปป็ นงานทมีนึ่ ตอข้ งใชข้เวลายาวนาน ตข้องใชข้งานวธิจยบั ทมีนึ่ ตรง
ประเดป็นอมีกนบับไมขถวข้ น เปป็ นงานยาก แตขลวข้ นเปป็ นงานชมีต นาค ทางทมีนึ่ถยกตข้องใหข้แกขสบังคม มองวขา
สถาบบันการศศึกษาจะปฏธิเสธบทบาทหนข้าทมีนึ่และคอุณคขาของตนในเรรนึ่ องดบังกลขาวไดข้หรร อครบับ

3
รศ.พรชชัย รชั ศมมีแพทยย ......ผยเข้ ขมียน