Kolegji ESLG

Juridik dhe Menaxhim i Patundshmërive dhe Infrastrukturës

Niveli Master

Punim Seminarik

TEKNIKAT KUANTITATIVE TË INVESTIMEVE

Studenti: Edin Murati Mentori: Prof.Dr. Sabri Sadiku

Prishtinë, 2018
Tabela e përmbajtjes

1. Hyrje ........................................................................................................................................................ 3
2. Rasti studimor ....................................................................................................................................... 3
3. Shpërndarja e frekuencave ................................................................................................................. 3
3.1. Poligoni ............................................................................................................................................ 4
3.2. Histogrami ...................................................................................................................................... 5
4. Mesatarja aritmetike e thjeshtë ......................................................................................................... 5
5. Mesatarja aritmetike e ponderuar .................................................................................................... 5
6. Mesatarja gjeometrike ......................................................................................................................... 6
7. Mesatarja harmonike ........................................................................................................................... 6
8. Moda ........................................................................................................................................................ 6
9. Mediana .................................................................................................................................................. 7
10. Rangu .................................................................................................................................................... 7
11. Devijimi dhe Variacioni ..................................................................................................................... 7
12. Devijimi standard ............................................................................................................................... 9
Përfundimi................................................................................................................................................ 10
 1. Hyrje

Fjala statistikë mendohet se është përdorur qysh në shekullin 18 dhe më kalimin e kohës
ajo ka pësuar ndryshime të ndryshme në interpretimin e saj.
Në ditët e sotme, fjala statistikë mund të përshkruhet si: “shkenca që studion marrjen,
organizimin, analizimin dhe interpretimin e ndryshimeve sasiore në zhvillimin e shoqërisë,
të ekonomisë, të kulturës, etj., duke mbledhur të dhëna numërore për to, të cilat grupohen e
përpunohen me metoda të veçanta” dhe “tërësia e të dhënave numërore të mbledhura nga
një fushë e jetës, e ekonomisë ose për një dukuri dhe të renditura sipas një kriteri të
caktuar”.

Përë këtë punim seminarik kam përzgjedhur një shembull imagjinar, të cilën do ta zgjidh
përmes disa matësve të ndryshëm dhe do të paraqes gjithë procedurën hap pas hapi.

2. Rasti studimor

Një peshkatar ishte nisur me barkën e tij rreth 7 km larg bregdetit për të vendosur rrjetat
që të zinte peshqit për restaurantin e tij.
Këtë rutinë e vazhdoi për 30 ditë. Peshkatari i mblidhte rrjetat në mbrëmje dhe numëronte
peshqit që kishtë zënë. Nga numërimi për 30 ditë, ai nxorri këto të dhëna:

63, 50, 42, 69, 63, 50, 81, 30, 54, 50, 63, 80, 69, 50, 42, 30, 30, 58, 72, 81, 81, 30, 42, 63, 81,
54, 49, 56, 50, 50.

Nga këto të dhëna, do të kalkulojmë frekuencën absolute, relative dhe atë komulative, si
dhe do të paraqesim poligonet në grafe. Pas kësaj, do të vazhdojmë me gjetjen e devijimit
standard dhe matësit e tendëncës qendrore.

3. Shpërndarja e frekuencave

x 30 42 49 50 54 56 58 63 69 72 80 81
fi 4 3 1 6 2 1 1 4 2 1 1 4 ∑ 30
fri 0.13 0.10 0.03 0.20 0.07 0.03 0.03 0.13 0.07 0.03 0.03 0.13
fri % 13.33 10.00 3.33 20.00 6.67 3.33 3.33 13.33 6.67 3.33 3.33 13.33
Fk 4 7 8 14 16 17 18 22 24 25 26 30
3.1. Poligoni

Poligoni i shperndarjes se frekuencave absolute

7 6
6
Frekuencat absolute

5 4 4 4
4 3
3 2 2
2 1 1 1 1 1 1
1
0
30 42 49 50 54 56 58 63 69 72 80 81
Variablat (Peshqit)

Poligoni i shperndarjes se frekuencave relative

0.25 0.20
Frekuencat relative

0.20
0.13 0.13 0.13
0.15 0.10
0.10 0.07 0.07
0.03 0.03 0.03 0.03 0.03
0.05
0.00
30 42 49 50 54 56 58 63 69 72 80 81
Variablat (Peshqit)

Poligoni i shperndarjes se frekuencave komulative

35

30 30

25 26
25
Frekuencat komulative

24
22
20
18
17
15 16
14
10
8
7
5
4
0
30 42 49 50 54 56 58 63 69 72 80 81
Variablat (Peshqit)
3.2. Histogrami

4. Mesatarja aritmetike e thjeshtë

x1  x2    xn
X (Formula)
n

𝑋̅ =
63+50+42+69+63+50+81+30+54+50+63+80+69+50+42+30+30+58+72+81+82+30+42+63+81+54+49+56+50+50
=
30
1687
= 56.23 (Vlera mesatare e thjeshtë)
30

5. Mesatarja aritmetike e ponderuar

x1  f1  x2  f 2    xn  f n
Xp (Formula për mesataren e ponderuar)
n

30∙4+42∙3+49∙1+50∙6+54∙2+56∙1+58∙1+63∙4+69∙2+72∙1+80∙1+81∙4 1683
̅𝑋̅̅𝑝̅ = = = 56.1
30 30
(Vlera mesatare e ponderuar)
6. Mesatarja gjeometrike

Gn X 1 X 2  X 3
... X n (Formula)

30
𝐺 = √63 ∙ 50 ∙ 42 ∙ 69 ∙ 63 ∙ 50 ∙ 81 ∙ 30 ∙ 54 ∙ 50 ∙ 63 ∙ 80 ∙ 69 ∙ 50 ∙ 42 ∙ 30 ∙ 30 ∙ 58 ∙ 72 ∙ 81 ∙ 82 ∙ 30 ∙ 42 ∙ 63 ∙ 81 ∙ 54 ∙ 49 ∙ 56 ∙ 50 ∙ 50

30
= √8.19227096𝑒 + 51 = 53.75 (𝑀𝑒𝑠𝑎𝑡𝑎𝑟𝑗𝑎 𝑔𝑗𝑒𝑜𝑚𝑒𝑡𝑟𝑖𝑘𝑒 𝑒 𝑡ℎ𝑗𝑒𝑠ℎ𝑡ë)

7. Mesatarja harmonike

n
H
1 1 1 1
  .  .. 
x x x1 2 3 x n (Formula)

𝐻
30
=
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
63 50 42 69 63 50 81 30 54 50 42 30 30 58 72 81 82 30 42 63 81 54
1 1
1 1 1 1 = 23 = 1.913
+ + +
49 56 50 50 44

8. Moda

Moda në statistikë, paraqet numrin që përsëritet më së shumti brenda një vargu numrash.
Nga gjithë numrat e marrë që korrespodnojnë me peshqit e nxënë, kemi arritur tek këto vlera:

63, 50, 42, 69, 63, 50, 81, 30, 54, 50, 63, 80, 69, 50, 42, 30, 30, 58, 72, 81, 81, 30, 42, 63, 81,
54, 49, 56, 50, 50

Dhe nga këta numra, mund të kuptojmë se Moda është numri 50 sepse përëritet 6 herë.

M0 = (x1) = 50
9. Mediana

Mediana në satistikë shquhet si vlerë karakteristikë që gjindet në një varg numrash. Kjo
karakteristikë paraqitet si numri që qëndron në mes të vargut.
Nga numrat ekzistues,

63, 50, 42, 69, 63, 50, 81, 30, 54, 50, 63, 80, 69, 50, 42, 30, 30, 58, 72, 81, 81, 30, 42, 63, 81,
54, 49, 56, 50, 50

Mediana është mesi aritmetik i numrave 42 dhe 30.

Me = 42+30/2 = 36

10. Rangu

Rangu paraqet diferencën mes numrit më të madh dhe atij të vogël në një varg numrash ose
mat intervalin e shtrirjes së të gjitha dhënave. Në rastin tonë numri më i madh është 81 dhe
ai më i vogël është 30.

Rangu në këtë rast është 81-30 = 51.

11. Devijimi dhe Variacioni

Në matematikë dhe statistika, devijimi është një masë e dallimit në mes të vlerës së vrojtuar
të një variabli dhe disa vlera të tjera, shpesh kjo vlerë e ndryshueshme. Shenja e devijimit
(pozitive ose negative), raporton drejtimin e atij ndryshimi (devijimi është pozitiv kur vlera
e vëzhguar e tejkalon vlerën e referencës). Madhësia e vlerës tregon madhësinë e ndryshimit.

Për vlerat: 63, 50, 42, 69, 63, 50, 81, 30, 54, 50, 63, 80, 69, 50, 42, 30, 30, 58, 72, 81, 81, 30,
42, 63, 81, 54, 49, 56, 50, 50; kemi mesataren aritmetike të thjeshtë, 𝑋̅ = 56.23
 X Xi - X (Xi - , X ̅ )2
63 6.77 45.83
50 -6.23 38.81
42 -14.23 202.49
69 12.77 163.07
63 6.77 45.83
50 -6.23 38.81
81 24.77 613.55
30 -26.23 688.01
54 -2.23 4.97
50 -6.23 38.81
63 6.77 45.83
80 23.77 565.01
69 12.77 163.07
50 -6.23 38.81
42 -14.23 202.49
30 -26.23 688.01
30 -26.23 688.01
58 1.77 3.13
72 15.77 248.69
81 24.77 613.55
82 25.77 664.09
30 -26.23 688.01
42 -14.23 202.49
63 6.77 45.83
81 24.77 613.55
54 -2.23 4.97
49 -7.23 52.27
56 -0.23 0.05
50 -6.23 38.81
50 -6.23 38.81

Vlera absolute e devijimit:

____ ____ ____

X1 X  X 2  X  ...  Xn X

 (Formula)
n

𝟑𝟗𝟎. 𝟗𝟐
𝜽= = 𝟏𝟑. 𝟎𝟑
𝟑𝟎
Ndërsa, nëse përfshijmë edhe frekuencat e vlerave, atëherë kemi formulën;

____ ____ ____

f  X1 X  f  X 2  X  ...  f  Xn X

1 2 n

n
Dhe rezultati është si në vijim:

𝟑𝟗𝟎. 𝟗𝟐
𝜽= = 𝟏𝟑. 𝟎𝟑
𝟑𝟎

Variacioni në statistikë përdoret për të treguar shmangjen e modaliteteve nga mesatarja

aritmetike e tyre përmes vlerave numerike dhe shprehet me formulën:

___ ___ ___

 ... ( x 
2 2 2
(x X )   (x  X) X)
 
2 1 2 n

𝟕𝟒𝟖𝟓.𝟕𝟓
𝝈= = 𝟐𝟒𝟗. 𝟓𝟐 (E njejta vlerë fitohet edhe nëse përfshihen frekuencat)
𝟑𝟎

12. Devijimi standard

Në teorinë e probabilitetit dhe statistikës, devijimi standard është masa e variacionit ose
shpërhapjes së të dhënave, apo shpërndarjes së probabilitetit. Devijimi standart i ulët do të
thotë se pikat e të dhënave janë të grupuara shumë afër të njëjtës vlerë (mesatare), ndërsa
devijimi standard i lartë nënkupton se të dhënat janë të vendosura në një grup më të madh
vlerash.
Devijimi standard shprehet ndryshe si rrënja katrore e variacionit.

𝝈 = √𝟐𝟒𝟗. 𝟓𝟐 = 𝟏𝟓. 𝟕𝟗

Nga kjo kuptojmë që devijimi standard (15.79) ka një shmangie të madhe në krahasim me
mesataren aritmetike (56.23).
Devijimi standard i thjeshtë:

N 2
1 __
s 
N  1 i 1 ( x i  X )

𝟏 𝟏
𝒔= √ ∙ 𝟕𝟒𝟖𝟓. 𝟕𝟓 = √ ∙ 𝟕𝟒𝟖𝟓. 𝟕𝟓 = 𝟏𝟔. 𝟎𝟔𝟔
𝟑𝟎 − 𝟏 𝟐𝟗

Koeficienti i variacionit paraqet shmangjen e të dhënave nga mesatarja aritmetike dhe

llogaritet me formulën

𝝈 𝟏𝟓. 𝟕𝟗
𝒌. 𝒗. = = = 𝟎. 𝟐𝟖
𝑿 𝟓𝟔. 𝟐𝟑

Nga kjo kuptojmë që të dhënat janë shmangur nga mesatarja aritmetike për 0.28%.

Përfundimi

Nga i gjithë ky rast studimor që kemi trajtuar në këtë punim seminarik, kemi arritur në disa
rezultate që shpjegojnë gjithë procesin e zgjidhjes.

Nga detyra kemi kuptuar se si peshkatari ka zënë peshqit brenda 30 ditëve dhe me vlerat
që kemi fituar, kemi gjetur frekuencat e shpërndarjes dhe kemi vizatuar grafikun e
poligonit dhe histogramin.
Nga këto 30 ditë, mesatarja e të zënit peshk ka qenë 56,23 peshk për një ditë. Gjithmonë
mesatarja aritmetike e ponderuar është më e saktë dhe reale andaj kemi fituar vlerën më të
vogël 56,1.
Mesatarja gjeometrike ka dalë 53,75 dhe ajo harmonike 1,91.

Sa i përket modës, vlera ka dalë 50 si vlera më e përsëritur gjatë 30 ditëve të peshkimit.

Mediana ka dalë 36 si pasojë e mesatares së dy vlerave të gjetura në mes të vargut numerik,
respektivisht 42 dhe 30.
Ndërsa rangu ka dalë 51 si pasojë e diferencës së vlerës më të madhe 81 dhe asaj të vogël
30.
Brenda 30 ditëve, peshkatari ka zënë peshk në vlera të ndryshme dhe nga kjo kemi
llogaritur edhe devijimi standard që është 15.79 dhe tregon se ka shmangie të madhe në
krahasim me vlerën e mesatares aritmetike e cila në rastin tonë ka vlerë 56,23.
Dhe rezultati i fituar nga gjeta e koeficientit të variacionit ka paraqitur se të dhënat e
gjetura nga mesatarja aritmetike është 0.28%. Pra kemi shmangie në këtë vlerë.

Rangu në këtë detyrë ka shërbyer si udhërrëfyes i mirë që tregon se brenda 30 ditëve,

peshkatari ka zënë më shumë peshq çdo të 6’tën ditë dhe se gjatë ditëve të fundit ka pasur
ulje drastike në krahasim me fazën e mëhershme.