Gradezni Materijali I Konstrukcii II ALB PRINT WEB

MATERIALET DHE
KONSTRUKSIONET
NDRTIMORE
drejtimi
ndrtimtari-gjeodezi;
teknik i ndrtimtaris
Viti II
Ruzhica Josifovska
Shkup, 2013
Sonja Stefanovska
Autor:
Ruzhica Josifovska, inxhiniere e diplomuar e arkitekturs
Sonja Stefanovska, inxhiniere e diplomuar e ndrtimtaris
Recensent:
Prof. dr. Andrej Spasov, Fakulteti i Ndrtimtaris Shkup
Vesna Trpkovska, inxhiniere e diplomuar e ndrtimtaris
Snezhana Trajkovska, inxhiniere e diplomuar e arkitekturs
Prkthyes:
Enis Misini
Redaksia profesionale:
Doc. dr. Enis Jakupi
Lektura:
Arjeta ajlani
Prpunimi kompjuterik:
Autort
Rregullimi teknik:
Autort
Botuesi: Ministria e arsimit dhe shkencs e Republiks s Maqedonis

Shtypi: Graficki centar dooel, Shkup
Tirazhi: 25
Me vendim nr. 22-1379/1 nga 14.06.2012 t Komisionit kombtar pr libra, lejohet

prdorimi i ktij libri.
CIP-
. ,
II - :
/ ,
, 2012
251 . : . ; 26
ISBN 978-608-226-345-8
Materialet dhe konstruksionet ndrtimore
MATERIALET DHE
KONSTRUKSIONET NDRTIMORE
PRMBAJTJA
MATERIALET DHE KONSTRUKSIONET NDRTIMORE
1. MATERIALET NDRTIMORE
13
1.1. Rndsia e materialeve dhe konstruksioneve ndrtimore

1.2. Guri
13
6
1.2.1. Guri ndrtimor
19
1.2.2. Kontrollimi i gurit
20
1.2.3. Guri agregat
21
1.3. Tulla
24
1.3.1. Prodhimi i tullave
24
1.3.2. Ndarja e tullave
24
1.4. Tjegullat
28
1.5. Pllakat e qeramiks
29
1.6. Tubat e qeramiks
31
2. MJETET LIDHSE DHE LLAET
37
2.1. Glqerja
37
2.2. Gjipsi
38
2.3. imentoja
40
2.4. Llai
47
3. QELQI DHE DRURI
55
3.1 N prgjithsi pr qelqin
55
3.1.2. Llojet e qelqit
55
3.2. Druri
62
3.2.1. N prgjithsi pr drurin
62
3.2.2. Karakteristikat estetike
62
3.2.3. Karakteristikat kimike t drurit
63
3.2.4
Karakteristikat fizike t drurit
63
3.2.5
Karakteristikat mekanike t drurit
64
3.2.6
Prdorimi i drurit
64
4. MATERIALET IZOLUESE
73
4.1. Dedikimi i materieve izoluese
73
4.2. Materialet hidroizoluese
73
4.3. Prdorimi i materialeve hidroizoluese
74
4.4. Izolimi termik dhe akustik
77
5. METALET, LEGURAT DHE MATERIALET E TJERA
83
5.1. Metalet dhe legurat n ndrtimtari
83
5.2. Materialet e tjera n ndrtimtari
90
5.2.1. Masat termostabile sintetike
91
5.2.2. Masat termoplastike
91
5.2.3. Masat plastike akrile
91
5.2.4. Prodhimet nga masa plastike
92
5.2.5. Vernikt
94
6. ELEMENTET DHE SISTEMET KONSTRUKTIVE

BAZAT DHE PJEST
99
6.1. Elementet konstruktive
99
6.2. Sistemet konstruktive
99
6.2.1. Konstruksionet masive
99
6.2.2. Konstruksionet skeletore
100
6.2.3. Konstruksionet korniz
102
7. PUNIMET N TOK DHE THEMELET
109
7.1. Llojet e truallit
109
7.2. Verifikimi i qndrueshmris s truallit
111
7.3. Themelet
114
7.3.1 Thellsia e themeleve
114
7.3.2
115
Llojet e themeleve
7.4. Izolimi horizontal dhe vertikal nga lagshtia dhe uji nntoksor
8. ELEMENTET VERTIKALE KONSTRUKTIVE
121
129
8.1. Elementet vertikale konstruktive
129
8.2. Ndarja e mureve
129
8.2.1. Muret prej tullave
130
8.2.2. Muret prej betoni dhe beton-armes
130
8.3. Muret ndarse jobartse
138
8.3.1 Llojet e blloqeve t zbrazta t rifabrikuara

nga argjila (blloqet prej tjegullave)
138
8.3.2
Muret ndarse prej betoni
138
8.3.3
Gardhet prej pllakave me lesh t drurit
141
8.3.4
Muret prej pllakave t gjipsit
141
8.3.5
Muret prej qelqi
143
8.4 Muret prej gurit natyral
144
8.5 Muret prej shum shtresave muret sandvi
145
8.6 Elementet vertikale konstruktive - shtyllat
147
9. OXHAQET DHE KANALET PR VENTILIM
155
9.1. Roli i oxhakut
155
9.2. Pjest prbrse t oxhakut
156
9.3. Materiali pr ndrtimin e oxhaqeve
157
9.4. Kanalet e ventilimit
159
10. HAPJET NPR MURE
165
10.1. Funksioni i hapjeve
165
10.2. Llojet e hapjeve
166
10.3. Masat pr dritare dhe dyer
166
10.4. Materiali pr realizimin e primit
168
11. ELEMENTET HORIZONTALE KONSTRUKTIVE

11.1. Konstruksionet mes kateve
175
175
11.1.1. Ndarja e elementeve horizontale konstruktive mes kateve
176
11.1.2. Konstruksionet mes kateve me beton-arme
178
11.1.3. Pllakat me beton-arme
179
11.1.4. Konstruksionet mes kateve me beton-arme dhe brinjimt
183
11.2. Trart
193
11.3. Dyshemet
195
11.3.1. Dyshemet nga materiali natyral
12. SHKALLT
195
209
12.1. Llojet e shkallve
209
12.2. Elementet e shkallve
213
12.3. Dimensionimi i shkallve
215
12.4. Rregullat ndrtimore pr shkall
219
12.5. Konstruksioni i shkallve
220
13. KONSTRUKSIONET E ATIVE
231
13.1. Funksioni i atis
231
13.2. Pjest prbrse t atis
231
13.3. Llojet kryesore t ative
232
13.4. 13.4. Mbulesat e ative
245
Literatura e shfrytzuar
250
Parathnie
Libri Materialet dhe konstruksionet ndrtimore shqyrton material i cili trsisht
sht sipas programit msimor n lndn Materialet dhe konstruksionet ndrtimore
pr vitin II, profili arsimor teknik i ndrtimtaris, drejtimi ndrtimtari gjeodezi nga viti
2006.
Vllimi i materialit sht sipas numrit t parapar t orve msimore, i renditur sipas
trsive tematike.
Dedikimi i librit n lndn e materialeve dhe konstruksioneve ndrtimore sht
q nxnsi t njoftohet me llojet e ndryshme t materialeve ndrtimore, mnyrn
e prodhimtaris, prdorimin e materialeve dhe rndsin e tyre, me elementet dhe
sistemet konstruktive, ndarjen dhe prdorimin e tyre n ndrtimtari, ti identifikoj dhe
prdor materialet ndrtimore gjat projektimit, realizimit dhe mbrojtjes s objekteve n
ndrtimtari, ti prdor njohurit e fituara n lndt tjera profesionale, ti prdor rregullat
dhe standardet pr elementet konstruktive n objektet ndrtimore.
Duke i msuar kto prmbajtje nxnsi do t aftsohet ti prdor llojet e materialeve
dhe konstruksioneve t ndryshme ndrtimore gjat realizimit t objekteve ndrtimore
etj.
N libr prmenden nj sr shembujsh pr prdorimin e materialeve dhe
konstruksioneve ndrtimore gjat projektimit, realizimit dhe mbrojtjes s objekteve n
ndrtimtari.
Me kt libr shpresojm se do t kontribuohet q nxnsit t njihen me materialet
dhe prodhimet e reja n ndrtimtari dhe prdorimin e tyre.
Autort
10
Trsia tematike
N kt trsi tematike nxnsi mund t

njoftohet me:
Rndsin e materialeve dhe
konstruksioneve ndrtimoret;
Prdorimin e gurit n ndrtimtari dhe
karakteristikat e tij;
Prdorimin dhe karakteristikat e tulls;
Prdorimin dhe karakteristikat e tjegullave;
Prdorimin dhe karakteristikat e pllakave
qeramike;
Prdorimin e tubave qeramike.
11 11
TRSIA TEMATIKE
1. Materialet ndrtimore

1.2. Guri
1.3. Tulla
1.4. Tjegulla
1.5. Pllaka qeramike
1.6. Tubat qeramike
12
Nj ndr disiplinat m t vjetra n shkencat teknike sht disiplina shkencore e cila
merret me msimin e materialeve dhe konstruksioneve ndrtimore.
N fillim, n kohrat e hershme historike jan prdorur materiale natyrale, si druri,
guri, por me kalimin e kohs kan filluar t prdoren materiale tjera si betoni, eliku, llai,
materialet qeramike, asfalti e tjera. (Fig. 1; Fig. 2; Fig. 3; Fig. 4;).
Sot me ndihmn e shkalls s lart t prpunimit, jan krijuar mundsi t mdha n
kuptim t prmirsimit t karakteristikave t tyre. Gjithashtu krijohen edhe mundsi pr
krijimin e materialeve t reja ndrtimore.
Zhvillimi historik i materialeve ndrtimore karakterizohet me periudhn n t ciln
prdoren materialet ndrtimore si druri, guri, materialet qeramike, betoni, hekuri etj.
Fig. 1 Shtpi druri
Fig. 2 Akuadukti nga periudha romake
13
Fig. 3 Kshtjella e Kalas s Shkupit
Fig. 4 Ura e Gurit n Shkup
Bhet fjal pr vitin1850, kur edhe paraqitet eliku

konstruktiv. M tej vijon periudha n t ciln prdoren
eliku, betoni i armuar dhe i prqendruar si dhe materiale
t tjera ndrtimore.
(Fig. 5; Fig. 6; Fig. 7; Fig. 8)
Fig. 5 Qendra tregtare n Shkup
n ndrtim
e ndrtuar
Fig. 6 Salla e sportit Boris Trajkovski n Shkup
14
Fig. 7
Fig. 8 Salla e sportit n Shangai
N kohn m t re paraqiten materiale sintetike materialet plastike, t cilat

prdoren n m shum fusha t ndrtimtaris.
Sipas prdorimit t ndrtimeve materiale, ato mund t ndahen n dy grupe
edhe at:
- materiale konstruktive (material prej gurit natyral, material prej gurit artificial,
lla, beton, materiale qeramike, dru, metal etj.);
- materiale t posame (materiale termike dhe pr izolim t zrit, materiale
hidroizoluese, lyerje kundr korrozionit, ngjyra, llak etj.).
Materialet ndrtimore gjithashtu prdoren edhe si lnd t para pr t fituar
materiale dhe baza tjera ndrtimore, n t cilat formohen konstruksione dhe objekte
ndrtimore.
Karakteristikat elementare t materialeve ndrtimore jan:
- karakteristikat e prgjithshme specifike;
- karakteristikat fizike;
- karakteristikat fizike-kimike;
- karakteristikat kimike.
15
1.2 Guri
T gjith shkmbinjt, sipas mnyrs s formimit, ndahen n tri grupe elementare:
magmatik, sedimental dhe metamorfik.
Shkmbinjt magmatik
Shkmbinjt magmatik formohen me ftohjen apo forcimin e llavs
vullkanike apo nga magma n korren e Toks apo n siprfaqen e saj. Kta shkmbinj
karakterizohen me fortsi t madhe dhe kan prdorim t madh n ndrtimtari.
Graniti sht nj ndr shkmbinjt m t prhapur magmatik dhe plutonik (Fig.
9). Pr nga ngjyra mund t jen gri, ngjyr gri e elur, gri e mbyllur dhe e kuqe (Fig. 10). Ka
struktur n form t kokrrs, por me shum variacione t kokrrs.
Fig. 9 Granit
Fig. 10 Granit
Andeziti (ang. Andesite) sht shkmb vullkanik i prbr nga plagioklase t

natriumit dhe kalciumit dhe nga minerale t ngjyrosura. Kta shkmbinj kan ngjyr gri t
mbyllur, t gjelbr t mbyllur dhe ngjyr gri n t gjelbr.
Bazalti sht shkmb magmatik. Zakonisht sht kokrrimt pr shkak t ftohjes
m t gjat t llavs n siprfaqen e toks. Bazalti zakonisht sht i zi apo gri. (Fig. 11 dhe
12). Pjest e kristalta t pllakave oqeanike jan krijuar kryesisht nga bazalti.
Fig. 11. Bazalt
Fig. 12. Garbo
16
Shkmbinjt sedimental
Shkmbinjt sedimental formohen me sedimentim (me shtresim) t materialit t
imt npr dete, liqene, lumenj dhe tok.
Glqerja sht nj ndr shkmbinjt m t prhapur t karbonit.
Prbhet nga kalciti dhe przierjet kimike t hekurit, manganit, magnezit, argjils,
rrs, materieve organike e tjer (Fig. 13).
Fig. 13 Glqerja, lloj i shkmbit sedimental

akalli sht shkmb sedimental i cili prbhet nga kokrra me madhsi t caktuar.
N gjeologji, akalli sht cilido shkmb me kokrra t lakuara me madhsi prej 2 deri 75
mm (Fig. 14).
akalli sht materiali m i prhapur n ndrtimtari. Varsisht nga dedikimi, prdoret
akall me madhsi t caktuar t kokrrave. Ky lloj i akallit fitohet me separacion. N kt
mnyr akalli grupohet n fraksione t caktuara.
Te ne akalli zakonisht fitohet me grmimin e materialit nga shtrati i lumit (Fig. 15).
Fig. 14 akall
Fig. 15 Grmimi i akallit
Brea (ang Brecca) sht shkmb i prbr nga pjes jo t rrumbullakt me madhsi
m t mdha se 2 mm nga shkmbinj t njjt apo t ndryshm (Fig. 16). N Maqedoni, n
afrsi t fshatit Strmosh, Probishtip, gjendet miniera Strmosh1, e cila sht minier ku
gjendet brea.
1 Minier pr xehe guri
17
Rra sht material kokrrimt. Prbhet nga korra me diametr prej 0,05-2 mm.
Sipas mnyrs dhe vendit t krijimit, mund t jet: e lumit, e liqenit, e detit, e akullnajave,
e tjer. N ndrtimtari prdoret pr prpunimin e betonit, llait, pr filtrim, pr prodhimin
e qelqit e tjer (Fig. 17)
Fig. 16 Brea
Fig. 17 Rra
Argjila sht sediment nga plastika e cila fitohet nga fundrrina n ambient me
uj. Prve ktij lloji, ekziston edhe nj lloj tjetr e argjils e cila fitohet me shembjen e
materialit primar. Kjo sht argjila sedimentale.
Shkmbinjt metamofrik
Shkmbinjt metamofrik kan prbrje t ndryshueshme dhe kan
prejardhjen nga metamorfoza e karakteristikave fizike-kimike t fardo lloji tjetr
t shkmbit. Shkmbinj metamorfik jan: mermeri, gnajsi, rasa, kuarciti, amfiboliti, e tjer.
Mermeri sht shkmb metamorfik i cili fitohet me kristalizim t srishm t
glqeres dhe dolomitit. Nse pastrohet, ka ngjyr t bardh ndrsa varsisht nga shtesat
kan ngjyr t kuqe, t verdh, gri n t kaltr dhe ngjyr t zez. (Fig. 18). Mermeri n
ndrtimtari prdoret si gur pr zbukurim. N Maqedoni vend pr gjetjen e tij ka n Prilep
(Kombinati i mermerit, miniera Sivec).
Gnajsi sht shkmb metamorfik i prbr nga kokrra t mesme apo t mdha dhe
ka shkall t lart t metamorfozs. N Maqedoni gnajset jan mjaft t prhapur, duke
filluar nga rrethina e Prilepit e deri n Kajmakalan.
Rasa sht shkmb metamorfik kokrrmesm apo kokrrtrash me kristalitet t
mesm deri n t lart dhe me karakteristika t shquara t rass, nga e cila edhe e kan
marr emrin (Fig. 20).
18
Fig. 18 Mermeri
Fig. 19 Gnajsi
Fig. 20 Rasa
Kuarciti sht shkmb masiv metamorfik i cili fitohet me metamorfoz t kuarcitit.

1.2.2. Guri ndrtimor
Gur ndrtimor konsiderohet do gur q mund t prdoret n ndrtimtari
Guri fitohet me grimcim t shkmbinjve. Deri tek prpunimi natyral i gurit arrihet
prmes veprimit t erozionit, nn veprimin e: shiut, ers, akullit, trmetit, rrshqitjeve dhe
dukurive tjera meteorologjike.
Prpunimi artificial i gurit fitohet me prerje, me ndihmn e sharave mekanike,
grimcimit me ndihmn e eksplozivit, me ndihmn e imtsimit, me ndihmn e gozhdve
apo qyskis, e tjer. Ai sht nj ndr materialet m t vjetra ndrtimore pasi ka ekzistuar
n natyr qysh n periudhn m t hershme dhe njerzit kan mundur ta prdorin pr
nevoja t ndryshme (pr ndrtim t akuadukteve, urave, shtpive, fortesave, mureve dhe
objekteve tjera (Fig. 21, Fig. 22, Fig. 23)
Fig. 21 Kshtjella e Kalas
19
Fig. 22 Ura e Gurit
Fig. 23 Shtpia e Galinikut
Llojet e gurve
Llojet m t prdorur t gurit ndrtimor: graniti, mermeri, gnajsi, andeziti, brea,
dolomiti, peshari, glqerja e tjer.
Krahas gurit natyral, ai mund t prpunohet edhe artificialisht. Kt e bjn mjeshtr
t specializuar q bjn prpunimin e gurit artificial.
Format dhe prdorimi i gurit ndrtimor
Guri nxirret nga miniera e gurit t cilat mund t jen t prkohshme dhe t cilat
hapen pr shkak t sigurimit t materialit pr ndrtim n objekte ndrtimore (diga, rrug
dhe hekurudha e t tjer) pas ka sht e rndsishme q ato t dislokohen sa m afr
objektit.
Guri i thyer fitohet n minierat e gurit me ndihmn e eksplozivit apo me thyerje,
deprtim dhe prerje t shkmbinjve. Ai mund t ndahet n: gur i thyer pr ndrtim dhe
gur i thjesht i thyer.
Prdoret pr ndrtim t themeleve, mureve mbajtse, urave m t vogla e tjer.
Guri i thjesht i thyer prdoret pr prpunimin e kanaleve nga drenazhi dhe pr t
fituar gur t thyer.
1.2.3 Hulumtimi i gurit
Hulumtimi i disa karakteristikave t caktuara t gurit sht i rndsishm pr shkak
t przgjedhjes s materialit, siguris dhe jetgjatsis s objektit. Hulumtimet m t
rndsishme jan kto:
20
- plasaritjet, struktura e gurit ndrtimor, poroziteti, qndrueshmria e akullit,

fortsia e shtypjes dhe rezistenca e topitjes, zhdrvjelltsia e gurit, prpunimi e tjer.
Fig. 24 Akuaparku
Fig. 25 Mur prej guri
1.2.4 Agregat i gurit

Agregati i gurit sipas mnyrs s fitimit ndahet n agregat natyral dhe artificial. N
agregatin natyral bjn pjes akalli dhe rra.
akalli sht mas e palidhur prej pjesve m t holla ose m t trasha t nj
lloji t shkmbit. N t shumtn e rasteve gjendet npr shtretrit e lumenjve dhe npr
brigjet e liqeve dhe deteve. Kokrrat mund t jen m pak a shum t rrumbullakta. Sipas
vendit prej ku sht krijuar mund t jet: i lumit, i detit, i liqenit, e tjer.
Rra sht material kokrrimt. Sipas vendit t krijimit dallojn: rr lumi, liqeni,
deti, akullnaje dhe rr eolike. Sipas madhsis s kokrrave dallojm: kokrrtrash,
kokrrmesm dhe n form pluhuri. Cilsi m t mir ka rra e lumit, e cila sht e pastr,
nuk prmban argjil ndrsa formn e ka t rrumbullakt.
21
Mbani mend!
- T gjith shkmbinjt sipas mnyrs s formimit, ndahen n tri grupe themelore:
magmatik, sedimental dhe metamorfik.
- Shkmbinjt magmatik formohen nga ftohja apo forcimi i llavs vullkanike apo magms
n korrn e Toks apo n siprfaqen e saj.
- Si prfaqsues t shkmbinjve magmatik jan: graniti, andeziti, bazalti, e tjer.
- Shkmbinjt sedimental formohen me sedimentim (shtresim) t materialit t imt n
dete, liqene, lumenj dhe tok.
- Si prfaqsues t shkmbinjve sedimental jan: glqerja, akalli, brea, rra, argjila, e
tjer.
- Shkmbinjt metamofrik kan prbrje t ndryshueshme dhe rrjedhin nga metamorfoza
e karakteristikave fiziko- kimike t fardo lloji tjetr t shkmbinjve (magmatik,
sedimental).
- Si prfaqsues t shkmbinjve metamofrik jan: mermeri, gnajsi, rasa, kuarciti, amfiboliti
e tjer.
- Guri ndrtimor mund t fitohet me prpunim natyral apo artificial.
- Llojet m t shpesht t prdorimit t gurit ndrtimor jan: mermeri, gnajsi, andeziti,
brea, dolomiti, peshari, glqerja, e tjer.
- Gur i prpunuar mund t jet: guri gjysm i gdhendur, guri i gdhendur, kuti dhe prizma
dhe posarisht guri i gdhendur dhe i prpunuar.
- Havani fitohet me grimcimin e gurit t thyer me grimcues t posam.
- Gruri i bluar fitohet n vende t posame pr bluarje.
- Agregati i gurit sipas mnyrs s fitimit ndahet n natyral dhe artificial. N agregat hyn:
akalli dhe rra.
22
Test pr vlersim:
1. Si prfaqsues t shkmbinjve magmatik jan:
. rra
b. brea
c. graniti
1/
2. Si fitohen shkmbinjt metamorfik?

. me metamorfoz t shkmbinjve tjer
b. me grumbullimin e materialit t imt
c. me forcimin e llavs vullkanike
1/
3. Si bhet prpunimi i gurit?

. me gdhendje
b. me przierje
c. me saldim
1/
4. Si ndahen shkmbinjt sipas mbetjes?
3/
5. Prfaqsues t shkmbinjve sedimental jan:
3/
6. Cilat lloje t gurit ndrtimor prdoren m shpesh?
3/
7. Pr ka prdoret guri i bluar?
3/
8. Guri i agregatit ndahet n:
dhe
2/
9. far rre dallojm sipas madhsis s kokrrave?
3/
3/
Pikt
0-7
8 10
11 - 13
14 - 16
17 -20
Nota
Pamjaftueshm (1)
Mjaftueshm (2)
Mir (3)
Shum mir (4)
Shklqyeshm (5)
23
1.3 Tullat
Llojet e prodhimeve qeramike
Prodhimet qeramike jan materiale ndrtimore me zgjerim dhe prdorim t gjer.
N to bjn pjes: tullat, tjegullat, pllakat qeramike, tubat qeramike, e tjer.
1.3.1. Prodhimi i tullave
Materiali elementar pr prodhimin e tulls sht argjila. Ajo s pari grimcohet,
shtypet dhe i shtohet uji dhe shtesa kimike. M pas, argjila vendoset n pres dhe prej atje
del n form prizmatike. Pasi t merr form, ajo thahet dhe lihet t piqet. Furrat mund t
jen: n form rrethi, form unaze Hofman dhe n form tuneli.
1.3.2. Ndarja e tullave
Sipas forms, tullat mund t jen: t mbushura, poroze dhe t zbrazta. Sipas prbrjes
s przierjes s argjils ato mund t jen: tulla pr fasad, klinker, rezistues ndaj zjarrit, me
rezistenc kimike, e tjer.
Fig. 26 Koaliniti
Tulla e mbushura
Fitohet me pjekje, duke i dhn argjils form me makin apo me dor. Karakteristikat
elementare t tulls s mbushur jan:
- forma e rregullt, tehet e rregullta dhe ant e rrafshta. Dimensionet jan 250/120/65
mm. Siprfaqja mund t jet e zbrazt ndrsa ruajtja bhet n shtresa t renditura
sipas marks. Bhet drges me ambalazh apo pa t (Fig. 27).
24
Fig. 27 Magazinimi dhe paketimi i tullave

Tulla pr fasad
Tulla pr fasad prodhohet nga argjila e cila sht nj-rendore pr nga prbrja
dhe ngjyra. Markat e tulls jan: 10, 15, 20 [0.1 Mpa]. Mund t prdoren pr prpunimin e
mureve t jashtme dhe t brendshme, t cilat nuk suvatohen (Fig. 28 dhe 29).
Fig. 28 Tull fasade
Fig. 29 Mur me tull pr fasad
Tulla radiale
Tullat radiale jan tulla t plota ose tulla
me zbraztir vertikale t prpunuara nga
argjila e pjekur. Me to prpunohen oxhaqet e
rrumbullakta, bunkert, e tjer. Ato mund t ken
form t rrumbullakt apo t ngjashme ndrsa
siprfaqja e prgjithshme e zbraztirave nuk guxon
t jet m shum se 12% (Fig. 30).
Fig. 30 Tull radiale
25
Tulla poroze
Poroziteti i tulls arrihet duke ia shtuar przierjen nga argjila gjat prpunimit.
Kjo tull ka numr t madh t poreve t renditura dhe zbraztira t cilat i mundsojn
izolim t mir termik dhe t zrit. Pr shkak t strukturs posedon pesh dhe fortsi t
vogl t shtypjes. Leht e thith ujin dhe nuk sht rezistues ndaj akullit.
Mund t prdoret pr ndrtim t mureve t brendshme t ngarkuar dhe jo t
ngarkuar.
Tull e zbrazt dhe blloqe prej argjils
Tulla e zbrazt dhe blloqet prej argjils jan elemente nga argjila e pjekur me
zbrazti vertikale ose horizontale (Fig. 31). Me to mund t ndrtohen mure t jashtme
dhe t brendshme. Sipas renditjes s zbraztive, ato jan:
- tulla, blloqe me zbrazti vertikale;
- tulla dhe blloqe me zbrazti horizontale.
Fig. 31 Bllok i zbrazt qeramike
Fig. 32 Monta bllok
Fig. 33 Tull n form kndi
26
Fig. 34 Bllok qeramik mont pr konstruksion ndrmjet kateve
Fig. 35 Tulla pr fasad
Fig. 36 Blloqe qeramike me zbraztira me dimensione t ndryshme
27
1.4 Tjegullat
Tjegulla prodhohet nga argjila m cilsore e cila przihet me uj, thahet me
ajr t nxeht dhe piqet n furr n form tuneli. Ajo sht rezistuese ndaj rrezeve
ultraviolet (ndaj ngjyrs dhe drits). Gjithashtu sht rezistuese ndaj acideve dhe sht e
qndrueshme (ndaj bors, breshrit, etj.). Rezistuese sht edhe ndaj t nxehtit ndrsa nuk
digjet gjat ndryshimeve t temperaturs.
Tjegulla mund t jet: e thjesht, e trhequr dhe e that.
- tjegulla e thjesht dhe e rrafsht ka form drejtkndshi me tehe t mprehur. Pjesa
e poshtme e tjegulls ka form gjysmrrethi;
- tjegulla e trhequr prodhohet me ndihmn e press pr trheqje;
- tjegulla e that prodhohet n form dige, form brinje apo ndonj form tjetr.
Krahas tjegulls s plot (Fig. 37), prdoren edhe tjegullat pr ventilim, me dig
bore, tjegulla me hapje, gyp nga argjila pr avullim, etj.
Tek konstruksionet e ative t ftohta duhet t sigurohet prim i ajrit nn tjegullat.
Nn-atia ka detyr t rndsishme q t siguroj mbrojtje optimale nga klima e ngroht
dhe e ftoht. Gjat vers nnatia duhet t prodhoj freski, ndrsa gjat dimrit klim t
ngroht dhe t kndshme. Pr kt, nn mbrojtjen e jashtme nga shiu, e q sht tjegulla,
duhet t vendoset edhe nj foli moderne, e errt termoizoluese.
Fig. 37 Llojet e tjegullave
28
Fig. 3.8. Tjegulla prfundimtare

1.5 Pllaka qeramike
Pllakat e qeramiks bhen nga argjila n t ciln shtohet miell shamoti dhe
piqet n temperatur prej 1200 deri 1300 K. Sipas prpunimit mund t jen: me
prpunim prfundimtar t reliefit dhe me prpunim prfundimtar nga glazura (Fig. 39
dhe 40)
Sipas vendit ku vendosen ato mund t jen: pllaka qeramike pr dysheme dhe pr
mur.
Pllakat e qeramiks pr dysheme prodhohen nga argjila cilsore me ngjyr
natyrale, nuk thithin ujin apo vajrat, kan fortsi t madhe, jan rezistuese ndaj topitjes,
ndaj t ngrohtit dhe acideve.
Fig. 39 Vendosja e pllakave t qeramiks pr dysheme
29
Fig. 40 Pllaka qeramike pr dysheme
Pllakat e murit ndahen n: pllaka muri pr mure t brendshme dhe pllaka

muri pr mure t jashtme.
Pllakat e qeramiks
pr mure t brendshme
prodhohen
nga
glina,
kaolini, glqerja e bluar,
mermeri e tjer. Kan ngjyra
dhe forma t ndryshme.
Prdoren pr mbshtjelljen
e nyjave sanitare, kuzhinave,
puntorive, depove e tjer.
(Fig. 41 dhe 42 ). Pllakat pr
mure t jashtme prodhohen
nga glina natyrale e ngjyrosur.
Siprfaqja mund t jet me
apo pa glazur me ngjyra dhe
dimensione t ndryshme.
Fig. 41 Pllaka qeramike pr mur
30
Fig. 42 Pllaka qeramike pr mur
1.6 Tubat e qeramiks

Fitimi i tubave t qeramiks
Tubat e qeramiks prodhohen nga argjila..
Tubat e qeramiks pr oxhaqe prodhohen nga argjila e cila prodhohet pr prodhimin
e tullave, me shtesa t cilat mundsojn rezistenc ndaj temperaturs. Kta tuba mund
t antobohen. Tubat e qeramiks i kan kto dimensione: gjatsi prej 0,35 deri 1,00 m,
ndrprers prej 0,16 deri 0,22 m. Forma e tyre zakonisht sht form cilindri, ndrkaq nse
sht e nevojshme mund t prodhohen edhe n forma tjera.
Pr kanalet e oxhaqeve, krahas tubave, prodhohen edhe blloqe t cilat quhen
kanale-shunt.
Tubat e qeramiks pr kanalizim bhen nga argjila e cila przihet me felspad, rr
kuarci dhe miell shamoti, shtohet uji dhe bhet przierje homogjene. Przierja e till
qndron disa dit dhe m pas formsohen tubat dhe thahen n vende t posame pr
tharje. Pas tharjes atyre u vendoset glazur nga pjesa e jashtme, me ka mbrohen nga uji,
alkalet dhe acidet. Glazura bhet nga argjila dhe felspadi t cilat gjat pjekjes shkrihen dhe
e mbulojn tubin me mas qelqi. Pjekja bhet n temperatur prej 900 shkall. Prodhohen
si tuba t rrafsht, n form harku me m shum krah.
Tubat e qeramiks ndahen n: tuba qeramike pr oxhak, tuba qeramike pr kanalizim
dhe tuba qeramike pr drenazh (Fig. 43).
31
Fig. 43 Tubat e qeramiks
32
Mbani mend!
-
Materiali elementar pr prodhimin e tulls sht argjila.
- Furrat pr pjekjen e tullave mund t ken form t: rrumbullakt, form unaze Hofman
apo form tuneli.
-
Pr nga forma, tullat mund t jen: t mbushura, poroze dhe t zbrazta.
- Sipas prbrjes s przierjes nga argjila, mund t jen: pr fasad, klinker, rezistues
ndaj zjarrit, rezistues kimik, etj.
- Tjegulla prodhohet nga argjila m cilsore e cila przihet me uj, thahet n ajr t
ngroht dhe piqet n furr tuneli.
- sht rezistuese ndaj rrezatimit ultraviolet (rezistuese ndaj ngjyrs dhe drits), rezistues
ndaj acideve, bazave dhe sht shum e qndrueshme (ndaj bors, breshrit, etj.). Gjithashtu
sht rezistuese ndaj nxehtsis, nuk digjet gjat ndryshimeve t temperaturs.
- Pllakat e qeramiks bhen nga argjila n t ciln shtohet miell shamoti dhe piqet n
temperatur prej 1200 deri 1300 K.
- Pllakat e qeramiks pr dysheme prodhohen nga argjila cilsore, me ngjyr natyrale,
nuk thithin uj dhe vajra, kan fortsi t madhe, jan rezistuese ndaj topitjes, nxehtsis
dhe acideve.
-
Pllakat e murit ndahen n pllaka pr mure t brendshme dhe t jashtme.
Muret e brendshme prodhohen nga argjila, kaolini, glqerja e bluar, mermeri, etj.
Muret e jashtme prodhohen nga argjila e fort natyrale.
33
Test pr vetvlersim!
1. Si fitohet argjila n natyr?
. nga graniti
b. nga kaolini
c. nga glqerja
1/
2. Si mund t jen tullat, sipas prbrjes s przierjes nga glina?

. t mbushura
b. pr fasad
. t rrumbullakta
1/
3. Pllakat e qeramiks pr mur ndahen n:

. pllaka t brendshme pr mur
b. pllaka vertikale pr mur
c. pllaka t pjerrta pr mur
1/
4. Si mund t jen furrat pr pjekjen e tulls?

3/
5. N ka duhet t jet rezistuese tjegulla si material ndrtimor?
3/
6. Tjegulla e thjesht e rrafsht ka
tehe. Pjesa e poshtme e tjegulls ka
me
3/
form.
7. Sipas vendit t ndrtimit, si mund t jen pllakat e qeramiks?

2/
8. far tubash qeramike mund t ket?
3/
Pikt
0-5
68
9 - 11
12 - 14
15 -17
Nota
Pamjaftueshm (1)
Mjaftueshm (2)
Mir (3)
Shum mir (4)
Shklqyeshm (5)
34

Trsia tematike
2. MJETET LIDHSE DHE LLAI

njoftohet me:
Karakteristikat dhe prdorimin e glqeres;
Karakteristikat dhe prdorimin e gjipsit;
Karakteristikat dhe prdorimin e imentos;
Karakteristikat dhe prdorimin e llait;
35 35
TRSIA TEMATIKE
2. Mjetet lidhse dhe llai
2.1. Glqerja
2.2. Gjipsi
2.3. imentoja
2.4. Llai
36
2. MJETET LIDHSE DHE LLAI

2.1. Glqerja
Glqerja sht material ndrtimor lidhs. Ajo fitohet me pjekjen e gurve t
pastr t glqeres n temperatur nn zero dhe zakonisht prmban oksid kalciumi
(Ca).
Sipas mnyrs s prodhimit dhe prdorimit mund t jet:
- glqere e gjall,
- glqere e shuar (brum glqereje).
Prodhimtaria e glqeres dhe prdorimi n ndrtimtari n vendin ton sht i madh
sepse mund t gjenden lnd t para cilsore. N ndrtimtari prdoret n industrin pr
prodhimin e glqeres hidraulike, betonit t leht (siporeks), tullave silikate nga glqerja,
lla e tjer. Krahas ksaj, prdorim gjen edhe n industrin metalike, industrin e ushqimit,
gjat prodhimit t mbeturinave artificiale, pr pastrimin e fekaleve, pr pastrim kimik t
ujit e tjer.
Glqerja e gjall ()
Fitohet me pjekjen e glqeres dhe dolomitit, n temperatur nn zero (1000 deri 1200
grad) n furra cilindrike dhe furra t larta.
Pas pjekjes mund t jet n toptha apo t bluar n pluhur me ngjyr t bardh.
Emri kimik sht oksid kalcium (CaO).
Masa e vllimit e glqeres sht prej 800 deri 1300 kg/m3.
Glqerja e shuar
Fitohet me shuarjen e glqeres s gjall. Glqerja shuhet n at mnyr me ka
mbushet snduku pr shuarje me sasi t caktuar t glqeres s gjall dhe m pas i shtohet
uji. Glqerja derdhet dhe shuhet duke zhvilluar temperatur prej rreth 150 grad, ndrsa
gjithashtu duhet t przihet. Prdoret si material ndrtimor pr prgatitjen e llait.
Formula e saj kimike sht Ca(OH)2.
Gjen prdorim n vernikun e brendshm dhe t jashtm, n dezinfektimin e
themeleve minerale. E lshon avullin dhe ka fuqi t madhe mbuluese.
Konsumi sillet prej 0,3 0,4 kg/m2, ndrsa mund t renditet me ujin n raport 1:4 pr
przierje t rrall deri 1:2 pr przierje t dendur.
37
Glqerja e shuar hidratike

Q t fitohet glqere pluhur, shuarja kryhet n mnyr industriale, me pak uj,
por mjaftueshm q t gjitha grimcat t shuhen. Glqerja e hidratuar fitohet me pjekjen e
glqeres me shtesa nga argjila n temperatur nn zero (600-800 grad). Glqerja e hidratuar
ftohet dhe paketohet n thas me nga 50 kg.
Pas przierjes me uj dhe ekspozimit n ajr, glqerja mund t ngurtsohet edhe
nn uj.
2.2. Gjipsi
Gjipsi sht element kimik q prmban kalcium, sulfur, oksigjen dhe molekula
uji. N natyr kryesisht mund t gjenden guri i gjipsit dhe anhidriti. Prpunimi i gjipsit
prbhet nga marrja dhe shtimi i ujit. Guri i gjipsit piqet n temperatur prej rreth 120-180
grad me ka fitohen t ashtuquajturat, shtuk-gjipsi dhe gjysmhidratet. Gjysmhidrati
dhe anhidriti jan lndt elementare pr t gjitha prodhimet nga gjipsi (Foto, 44, 45, 46 dhe
47). Przierja e pluhurit t Gjipsit kryhet n mnyr automatike n fabrik (duke prodhuar
pllaka gjipsi) apo me dor n kantier ndrtimi (duke prodhuar lla gjipsi, ngjitse, przierje
pr fug dhe glet). Gjithsesi, prodhimi prfundimtar ka prbrjen e njjt si gjipsi n
natyr.
Sipas prbrjes dhe mnyrs s pjekjes ekzistojn disa lloje t gjipsit:
- shtuk-gjips;
- alabastr;
- gjips llai;
- estrih;
Fig. 44 Gjipsi
38
Gjipsi sht material natyral. Gjipsi si material ndrtimor sht prdorur para 5000
vjetsh, kshtu q krahas piramidave jan ndrtuar edhe vepra t tjera m t vogla.
Edhe sot gjipsi gjen prdorim t madh si material ndrtimor sepse sht material i
verifikuar, i cili gjithashtu gjen prdorim edhe n medicin.
Fig. 45 Gjips roz shkrettire
Fig. 46 Gjips i bluar
Gjipsi si material ndrtimor m shum prdoret pr mbushjen e vrimave npr

mure apo tavane, pr prpunimin e pllakave t gjipsit, pr prpunimin e zbukurimeve dhe
elementeve nga gjipsi e tjer.
Fig. 47 Listel gjipsi pr zbukurimin e tavanit
39
2.3. imentoja
imentoja sht mjet lidhs hidraulik e cila n bashkveprim me ujin krijon
przierje t lngt e cila me kalimin e kohs forcohet si gur. Ajo fitohet me bluarjen e
imentos portland klinker gur artificial i cili krijohet me pjekjen e glqeres dhe argjils, n
temperatur prej 1350 deri 1450 grad.
Krahas imentos portland klinker (przierje nga glqerja dhe argjila n raport 3:1),
n imento ka edhe Gjips deri 5% i cili shtohet pr rregullim gjat lidhjes s imentos.
Fig. 48 Paketimi dhe deponimi i imentos

Tek ne imentoja prodhohet, paketohet dhe transportohet n fabrikn e imentos
Titan SHA Shkup. (Fig. 48, 49, 50 dhe 51). Prve asaj q merret me prodhimin e imentos
dhe llojeve t ndryshme t saj, gjithashtu merret edhe me prodhimin e betonit t gatshm
dhe prodhimeve tjera.
40
Teknologjia e prodhimit t imentos n fabrik
Fig. 49 Transportimi dhe magazinimi i materialit pr prpunimin e imentos
Fig. 50 bluarja dhe pjekja e klinkerit t imentos
Fig. 51 Transportimi i imentos deri tek konsumatort
41
Fabrika pr imento ,,Usje n Shkup pr ti ulur ndikimet negative ndaj ambientit

jetsor sht duke prgatitur plan pr shirit t gjelbr rreth vendit t fabriks dhe t
ndrtoj fidanishte ku do t kultivohen fidan, q t ulet ndikimi i dmshm vizual dhe t
zrit ndaj rrethins m t afrt.
Ndarja e llojeve dhe klasave t imentos
Llojet e imentos paraqesin kategorit e imentos varsisht nga prbrja dhe
teknologjia e prodhimit ndrsa klasat e imentos shnojn karakteristikat e tyre mekanike.
Ndahen n dy grupe elementare: n imento me baz nga imentoja portland klinker
dhe llojet tjera t posame t imentos.
imento n baz t imentos portland klinker
- imento portland kjo imento nuk ka prbrs tjer prve atyre q hyn n
prbrjen e imentos portland klinker, prve shtess s gjipsit i cili nevojitet pr shkak t
kohs s lidhjes s imentos. Masa specifike e imentos portland sht t paktn 3000 kg/
m3, ndrsa siprfaqja specifike sht t paktn 2400 cm2/d;
- imento portland me shtes t zgjyrs kjo imento fitohet me bluarjen e
imentos portland klinker, gjipsit dhe 30% t zgjyrs me granula. Masa specifike sht
diku m pak se 3000 kg/m3, ndrsa siprfaqja specifike m e madhe se 2400 cm2/d;
- imentoja portland me shtes t pucolanit n kt imento krahas imentos s
bluar portland klinker dhe gjipsit, ka edhe shtes t pucolanit, jo m shum se 30%;
- imentoja portland me shtes t przier n prbrjen e ksaj imento krahas
imentos portland dhe gjipsit, ka edhe shtes t przier e cila prbhet nga zgjyra me
granul dhe pucolani natyral apo artificial;
- imentoja metalurgjike kjo imento sht imento portland me shtes t
zgjyrs e cila sht m shum se 30%, dhe jo m shum se 85%;
- imento poculani imento portland me prmbajtje t poculanit m shum se
30%, te i cili procesi i hidratimit sht m i ngadalshm si edhe prforcimi;
- imento metalurgjike me shtes t pucolanit n t ka m shum se 30% zgjyr
me granul ndrsa prmbajtje e pucolanit natyral apo artificial sillet prej 5 deri 40%;
42
- imento rezistuese ndaj sulfatit q t fitohet imento rezistues n sulfat

zvoglohet prmbajtja e Al3O3 ndrsa rritet ajo e Fe2O3.
Llojet e veanta t imentos jan: imentoja e aluminit, imentoja supersulfat dhe
imentot ekspansive.
Analiza e imentove
Pr prcaktimin e cilsis s imentove bhen hulumtime kimike, fizike dhe mekanike.
Analizat kimike:
- t mos prmbaj SO3 m shum se 3,5% (pr imento portland me zgjyr deri 4%);
- humbja gjat djegies t mos jet m shum se 5% pr furra rotacioni dhe 7,5% pr
furra vertikale
- t prmbaj m s shumti 5% MgO etj.
Analizat fizike:
- saktsi n bluarje prcaktohet me hedhjen e imentos prmes sits me hapje
katrori prej 0,09 mm. Pjesa tjetr e sits matet dhe duhet t jet m s shumti 15%
- siprfaqja specifike sht siprfaqe e zhvilluar e kokrrave prej nj grami dhe
prcaktohet sipas metods s Blenit, ndrsa shprehet n cm2/g;
- koha e lidhjes (fillimi dhe prfundimi i lidhjes) koha prej momentit t vendosjes
s ujit n imento deri n momentin kur arrihet shkalla e prforcimit n temperatur dhe
lagshti t caktuar (me ndihmn e aparatit Vikatov);
- qndrueshmria e vllimit prcaktohet me ndihmn e kulaeve provuese apo
me gishtat e Shatalierit;
- fortsia e shtypjes dhe lakimit prcaktohet me ndihmn e prizmave pr prov
t cilat ruhen n uj n kushte t caktuara dhe hulumtohen.
43
e

Fortsia
shtypjes dhe
lakimit n M
Klasa e
imentos
1 dit
3 dit
7 dit
28 dit
shtypje
lakim
shtypje lakim
shtypje lakim
shtypje
lakim
10
2,5
22
14
3,5
31
14
31
14
40
5,5
18
3,5
40
5,5
18
3,5
49
6,5
25
35
45
55
B imento me rritje m t shpejt se fortsia S

S - imento me rritje m t ngadalshme se fortsia
Tabela 1 Tabel pr fortsin e arritur t shtypjes dhe lakimit t imentos varsisht
nga koha
44
Mbani mend!
- Glqerja fitohet me pjekjen e gurve t pastr t glqeres n temperatur nn pikn e
sinterimit dhe zakonisht prmban oksid kalciumi (CaO).
- N ndrtimtari glqerja prdoren n industrin pr prodhimin e glqeres hidraulike,
betoneve t lehta (siporeks), tullave silikate-glqerore, llait e tjer.
- Gjipsi piqet n temperatur prej rreth 120-180 grad me ka fitohet i ashtuquajturi
shtuk-gjips apo polihidrat.
- Sipas prbrjes dhe mnyrs s pjekjes ekzistojn disa lloje t gjipsit: shtuk-gjips,
alabastr, gjips llai, estrih dhe gjips modelues.
- Gjipsi si material ndrtimor prdoret pr mbushjen e zbraztirave m t mdha
npr mure apo tavane, pr prpunimin e fugave t pllakave t gjipsit, pr prpunimin e
elementeve pr zbukurim e tjer.
- imentoja sht mjet hidraulik lidhs e cila n bashkveprim me ujin krijon mas t
lngt e cila me kalimin e kohs forcohet dhe bhet gur.
- Llojet e imentove paraqesin kategorit e imentos duke marr parasysh prbrjen
dhe teknologjin e prodhimtaris ndrsa klasat e imentos nnkuptojn karakteristikat e
tyre mekanike.
- imentot n baz t imentos portland klinker jan: imento portland, imento
portland me shtes t zgjyrs, imento portland me shtes t pucolanit, imento portland
me shtes t przier, imento metalurgjike, imento pucolani, imento metalurgjike me
shtes t pucolanit, imento rezistuese ndaj sulfatit e tjer.
-
Pr prcaktimin e cilsis s imentove bhen analiza kimike, fizike dhe mekanike.
45
Test pr vetvlersim!
1. Ku prdoret m shum glqerja?
. pr prodhimin e llait nga glqerja
b. pr prodhimin e betoneve t rnda
. pr prodhimin e orendive
1/
2. Hulumtimi i forcs s shtypjes dhe lakimit t imentos kryhet me ndihmn e:

. prizmave provuese
b. unazave t Shatelierit
. aparatit t Vikatit
1/
3. Si fitohet glqerja?
3/
4. Ekzistojn m shum llojet t gjipsit:
3/
5. far paraqet imentoja?
3/
,
6. Llojet e imentos paraqesin

ndrsa klasat e imentos jan
2/
7. Numro disa lloje t imentos n baz t imentos portland klinker!
3/
Pikt
0-5
67
7 - 10
11 - 13
14 -16
Nota
Pamjaftueshm (1)
Mjaftueshm (2)
Mir (3)
Shum mir (4)
Shklqyeshm (5)
46
2.4 Llai
Llai sht przierje homogjene e prbr prej mjeteve lidhse, rrs dhe ujit
n sasi t caktuar. Ato kan pr detyr ti lidhin dhe ti barazojn materialet ndrtimore n
nj trsi. Shrbejn pr murosjen e t gjitha llojeve t murit, pr suvatim, pr prpunimin
e bazave dhe shtresave, pr lidhje, pr prpunimin e fasadave, beton, etj. (Fig. 52)
Q t bhet nj lla cilsor ai prpunohet nga mjetet lidhse (glqere, imento,
gjips dhe bitumen), agregat t mir dhe sasi t konsiderueshme t ujit.
Fig. 52 Makin pr prgatitjen e llait

Proporcioni i mjetit lidhs ndaj rrs quhet proporcion i przierjes. Tek llai i
thjesht ai sht 1:T ndrsa tek i ndrlikuari sht 1:T:P.
Kshtu, pr shembull llai i cili ka proporcion 1:3, tregon se prmban nj pjes
vllimore t mjetit lidhs dhe tre pjes vllimore t rrs.
Llai i ka proporcion 1:3:9, pr shembull tek llai i vazhduar, tregon se prmban nj
pjes vllimore t llait, numri i dyt sasin e glqeres ndrsa numri i treti sasin e rrs.
Madhsia e kokrrs s rrs merret sipas dedikimit t llait. Pr shembull, m mir
sht q madhsia e rrs s llait pr vernik t jet 0,5 deri 2 mm ndrsa pr tek llai pr
suvatim prej 0,2 deri 0,5 mm. Rra m e mir pr prgatitjen e llait t pastr sht rra
kuarc e cila nuk ka prbrje nga argjila dhe tek e cila madhsia e kokrrs sht e przier n
proporcion 2/3 dhe 1/3 rr t holl.
47
Uji i cili prdoret pr prgatitjen e llait duhet t jet i pastr, pa prbrs

organik, pa kripra dhe acide. Prdoret uji nga rrjeti i ujsjellsit ndrsa uji i lumit apo
liqenit s pari analizohet ndrsa uji i moaleve dhe i detit nuk prdoren fare.
Llojet e llait
Sipas llojit t mjeteve lidhse llai ndahet n
- ajror dhe
- hidraulik.
Llai ajror sht ai i cili forcohet n ajr dhe n to hyn llai i cili si mjet lidhs
prdor argjil, deltin, glqere, gjips dhe shamot.
Llai hidraulik sht ai i cili forcohet n ajr, por edhe n uj dhe n to hyn
imentoja, llai i vazhduar etj.
Sipas llojit t mjetit lidhs llai emrohet si:
- lla i glqeres, q prbhet nga glqerja, rra dhe uji;
- llai i vazhduar q prbhet nga glqerja, imentoja, rra dhe uji;
- lla i imentos q prbhet nga imento, rra dhe uji.
Sipas konsistencs llai ndahet n:
- lla i lngt dhe
- lla plastik.
Llai glqeror prbhet nga glqerja, rra dhe uji.
Prdoret pr suvatim t mureve t jashtme dhe t brendshme. Llai duhet t
posedoj cilsit si jan: plasticitetin, homogjenitetin, rezistencn ndaj akullit, aftsin
pr mbajtjen e ujit, etj.
Llai ok prdoret si lla glqeror pr suvatim t shtress s par t tavaneve.
Prgatitet nga llai glqeror me proporcion t cilit i shtohet 4 deri 10 kg fije pr nj m3
lla. Llai glqeror fitohet me fikjen e glqeres s gjall, ksaj przierje i shtohet rra dhe
przihet shpejt pas ka fitohet lla i ngroht.
48
Llai n form qulli prgatitet n proporcion 1:1 deri 1:3 varsisht nga Dedikimi.
Ai prgatitet n vet kantierin e ndrtimit.
Llai nga glqerja e hidratuar prgatitet n dy mnyra. E para, n gjendje t
that przihen rra, glqerja pluhur dhe m pas i shtohet uji. E dyta, prgatitja sht me
przierjen e glqeres dhe ujit ndrsa pasi t shtrihet, przierjes nga glqerja i shtohet rra.
Llai glqeror prdoret pr murosje dhe suvatim. Prparsia e tyre qndron n faktin
se jan plastik dhe leht lakohen ndrsa ant negative jan: fortsia e vogl mekanike gjat
lakimit, forcohen ngadal, nuk jan vazhdimisht n uj dhe kan jetgjatsi t shkurt.
Llai i imentos sht przierje e imentos, rrs dhe ujit. S pari przihet
imentoja dhe rra n gjendje t that ndrsa m pas shtohet uji. Prdoren pr murosje
dhe suvatim, por mund t shrbejn pr shtresa dyshemeje pr prpunimin e elementeve
ndrtimore, elementeve artificiale dhe gurve artificial. Gjat prgatitjes s llait
proporcioni i imentos dhe rrs sht 1:3.
Llai i vazhduar prodhohet nga rra dhe uji. Kto dyja i plotsojn Karakteristikat
tek llai i rndomt. Pr shembull, nse llait t glqeres i shtohet m shum imento, ai
merr fortsi m t madhe mekanike apo nse llait t imentos i shtohet glqere, i shtohet
plasticiteti, por i humb karakteristikat mekanike.
Llai pr fasad fitohet nga llai i imentos dhe gur agregati i grimcuar n ngjyra
dhe granula t ndryshme. Ekzistojn lloje t veant t llait pr fasad si: teranova,
terabona, kromolit e tjer. Ato prbhen nga imentoja, glqerja, guri i grimcuar dhe
ngjyra minerale okside pluhur. Kto lloje t llait fitohet sipas udhzimit t prodhuesit dhe
me vendosjen e thjesht t ujit.
Llai i argjils shrben si lla rezistues ndaj zjarrit pr mbshtjelljen e vatrs s
furrave. Argjila duhet t jet sa m e pastr, pa shtesa. Para se t suvatohen, muret lyhen
me katran ndrsa me shtimin e glqeres dhe imentos fitohet lla i ri pr karakteristika m
t mira dhe fortsi m t lart.
Llai i gjipsit fitohet kryesisht nga gjipsi si mas e but e dendur t cils i shtohet
kokrra mermeri, rr, ngjyr, ngadalsues kimik, etj. Llai i gjipsit mund t prgatitet pa
agregat ndrsa sasia varet nga lloji i punve q duhet t realizohen. Nse llait t gjipsit i
shtohet glqere dhe rr fitohet lla i vazhduar i Gjipsit. Mund t jet n proporcionin 1:3:9
ndrsa numri i par sht sasia e gjipsit, i dyti sht sasia e glqeres ndrsa i treti i rrs.
49
Llai i shamotit fitohet nga mielli i shamotit, pluhurit t argjils dhe ujit.
Proporcioni i przierjes varet nga Dedikimi i llait dhe kohs s murosjes s murit. Ky lla
prdoret pr murosjen e furrave, pr prpunimin e lozhave, kanaleve t oxhaqeve e tjer.
Llai plastik sht llai i fasads. Ato prdoren pr prpunimin e fasadave dhe
jan rezistues ndaj ndikimeve atmosferike si akulli, drita, uji, etj.
Llai akril i mermerit sht lla pastoz shtresholl (prafrsisht 3 mm) nga mermeri
shumngjyrsh, i cili prdoret pr dekorim t siprfaqeve t fasads dhe pr mure t
brendshme t korridoreve, shkall e tjer.
Llai mineral dekorativ sht lla shtresholl i cili prdoret pr mbrojtje dekorative
pr fasada dhe siprfaqe t mureve t brendshme. Prbrsit elementar jan: imentoja e
bardh, glqerja e hidruar, shtesa organike.
Llai akril dekorativ sht llai i prgatitur pr pun, q prdoret pr mbrojtje
dekorative t siprfaqeve t fasadave, gjegjsisht tek sistemet e izolimeve pr ngrohje.
Llai silikat dekorativ sht llai i prgatitur pr pun, q prdoret pr mbrojtje
dekorative t siprfaqeve t fasadave, gjegjsisht tek sistemet e izolimeve pr ngrohje.
Qelq uji nga kaliumi, shtesa organike dhe mbushje minerale.
Llai dekorativ i silikonit sht lla i prgatitur pr pun, q prdoret pr mbrojtje
dekorative t siprfaqeve t fasadave, gjegjsisht tek sistemet termoizoluese. Lidhje
akrile, mbushje minerale, pigmente inorganike dhe shtesa t veanta.
Masat pr fugim jan przierje n form pluhuri, t prpunuara n baz t imentos
dhe shtesave t veanta dhe prdoren pr fugim t shtresave t murit dhe dyshemes nga
pllaka qeramike, klinker, mozaik nga qelqi, etj, pllaka guri.
50
Fig. 53 Suvatim i siprfaqeve t murit

Mbani mend!
Llai sht przierje homogjene e prbr prej mjeteve lidhse, rr dhe uj n sasi
t caktuara.
Proporcioni i mjeteve lidhse ndaj rrs quhet proporcion i przierjes. Tek llai i
rndomt ai sht 1:m ndrsa tek llai i komplikuar sht 1:m:p.
Sipas llojit t mjeteve lidhse, llai ndahet n: lla ajror dhe hidraulik.
Sipas sasis s mjeteve lidhse, llai ndahet n: lla glqeror (glqere, rr dhe uj),
lla i vazhduar (glqere, imento, rr dhe uj) dhe lla i imentos (imento, rr dhe uj).
Test pr vetvlersim!
1. Si ndahen llaet, sipas llojit t mjeteve lidhse?
) ajrore
b) t materialit
c) t imentos
) ujore?
2. far paraqet llai?
3. Si ndahet llai, sipas sasis s mjeteve lidhse?
51
52

Trsia tematike
3. QELQI DHE DRURI

njoftohet me:
karakteristikat dhe Dedikimin e qelqit;
elementet e qelqit;
prdorimin dhe karakteristikat e drurit;
prdorimin dhe mnyrat e mbrojtjes t
drurit;
53 53
TRSIATEMATIKA
3. Qelqi dhe druri
3.1. N prgjithsi pr qelqin

3.2. Druri
54
3. QELQI DHE DRURI

3.1. N prgjithsi pr qelqin
Prodhimtaria e qelqit daton q nga periudha m e hershme 3000 p.e.s. N
vendin ton ekziston tradit dhe prvoj shumvjeare si n prdorimin e prodhimit t
mekanizuar ashtu edhe n prpunimin artizanal.
Tek ne sot prodhohen lloje t ndryshme t ambalazhit t qelqit, qelq i rrafsht, qelq
laboratorik dhe lloje tjera teknike.
Qelqi gjen prdorim t gjer n ndrtimtari ndrsa me prdorimin racional rritet
cilsia e objektit, ulet mimi i kostos dhe prmirsohet eksploatimi.
Lndt
e
para
elementare pr prodhimin
e qelqit jan: rra e kuarcit,
glqerja, dolomiti, soda e
kalciumit, boraksi e t tjer
(Fig. 54). Qelqi prodhohet
n en pr shkrirje, furra
apo furra me en.
Fig. 54 Kuarci
Masa e shkrir gradualisht ftohet dhe n kt mnyr fitohet material i fort i
tejdukshm.
3.1.2 Llojet e qelqit
Sipas mnyrs s formsimit, dallojm: qelq t trhequr, t derdhur dhe flot.
Sipas mnyrs s prpunimit, dallojm: qelq t sigurt, t kalitur, t lustruar, t
ngjyrosur n siprfaqe, t metalizuar, etj.
Sipas pamjes s siprfaqes, dallojm: qelq t palustruar, t lustruar, ornament dhe
relief.
Sipas dedikimit t prdorimit, dallojm: qelq pr dritare, vitrazh, pr dekorim dhe
pr termoizolim.
Qelqi i rrafsht i trhequr prodhohet sipas metods s nxjerrjes vertikale dhe
horizontale dhe ka trashsi prej 2 deri 10 mm. Ka siprfaqe t rrafshta pa apo me pak
defekte optike.
55
Qelqi i derdhur prodhohet sipas metods s derdhjes s pandrprer ndrmjet

rulave dhe ka trashsi prej 3 deri 7 mm. Prodhohet me siprfaqe t rrafsht apo t reliefit
pa apo me armatur teli, si qelq i prforcuar dhe ornamentik.
Qelqi flot prodhohet me trheqjen e shiritit t qelqit prmes metaleve t shkrira
dhe pr nga pamja nuk dallon nga qelqi i rrafsht i prpunuar n mnyr mekanike.
Prpunimi i qelqit mund t jet me: shtypje, tharje, fryrje, nxjerrje, zgjatje apo
derdhje.
Fryrja mundson prpunimin e produkte qelqore, qelqit teknik, etj., me form,
madhsi dhe dedikim t ndryshm. Me fryrje t lir, masa qelqore merr form t fllusks
me madhsi dhe trashsi t ndryshme t mureve. Kur fryrja bhet n kallp, ather masa
qelqore e merr pamjen e brendis s tij. Produkti i fituar shkon prmes shiritit n fur pr
ftohje graduale.
Zgjatja prdoret pr prodhimin e qelqit t rrafsht, profileve qelqore, tubave, etj. Kjo
mund t jet me dor dhe me procedura mekanike. Te procedura me dor me ndihmn
e llulls qelqore merret mas e caktuar qelqi dhe formohet flluska qelqore. Te procedura
mekanike bhet nxjerrja horizontale dhe vertikale n shiritin me dimensione t caktuara.
Trheqja bhet ashtu q masa qelqore derdhet n siprfaqen e posame metalike
dhe me ndihmn e rulit trhiqet masa n pllaka qelqi me madhsi dhe trashsi t ndryshme.
Shtypja prdoret pr prodhimin e enve t sortuara, prizmave, blloqeve qelqore,
etj.
Derdhja prbhet n at se shiriti i qelqit t derdhur formsohet gjat rrugs s
shtypjes s mass qelqore ndrmjet dy rulave q ftohen n uj.
Qelqi dhe produktet e qelqit
N ndrtimtarin qelqi prdoret pr qelqzimin e hapjeve t dritareve, hapjeve t
dyerve, mbi drita, etj.
56
Qelqi i rrafsht
Qelqi i dritares sht qelq i tejdukshm i paprpunuar me trashsi prej 2 deri 6 mm
dhe prdoret pr qelqzimin e dritareve, dyerve, mbidritare, ndarje, etj. Ai prdoret pr
fitimin e qelqit mat, qelqit ornament dhe pasqyrave.
Qelqi ultravjollc ka aftsi q t lshoj rreze ultravjollc dhe prdoret n
institucionet mjeksore, ndrtesat shkollore, serra dhe objekte tjera.
Qelqi absorbues sht qelq i rrafsht q e zvoglon deprtimin e rrezeve infra t
kuqe dhe rrezatimit diellor. Qelqi absorbues dhe kontrast prdoren n objekte banesore,
industriale dhe shoqrore.
Qelqi mat prodhohet n baz t qelqit pr dritare i cili prpunohet. Mund t jet me
ngjyr ose pa ngjyr. Prdoret pr qelqzimin e dritareve, dyerve, ndarjeve, ashensorve,
etj. (Fig. 55)
Qelqi-akull prodhohet nga qelqi i rrafsht ose i ngjyrosur me ndihmn e prpunimit
me derdhjen e rrs. Qelqi-akull mbulohet me ngjitse zdrukthtari e cila, pas tharjes
ndahet nga siprfaqja dhe formon vizatim, i cili i ngjan qelqit t ngrir. (Fig. 55)
Qelqi-ornament fitohet nga qelqi i rrafsht n siprfaqen e t cilit vendoset vizatim
relievik. Mund t jet me ngjyr, pa ngjyr, i prforcuar dhe i pa prforcuar. Prdoret
pr qelqzimin e dritareve, dyerve, ndarjeve, rafteve t instaluara n objekte banesore,
shoqrore dhe industriale (Fig. 55)
Qelqi i vitrins fitohet nga qelqi i lustruar dhe i palustruar prpunuar, ndrsa mund
t jet i rrafsht dhe i lakuar. Prdoret pr qelqzimin e vitrinave, hapjeve n lokale afariste,
sallave pr ekspozita, stacioneve, aeroporteve, objekte mjeksore, etj. (Fig. 55)
Kur krkohen fortsi m t mdha mekanike ose stabilitete termike mund t prdoret
qelq i kalitur, i prpunuar, i vitrins.
Qelqi i prforcuar sht qelq i rrafsht i cili n brendi ka rrjet metalike q e
pengon thyerjen n copa. Prdoret pr qelqzimin mbi dritat, t ashensorve, shkallve,
ballkoneve, dritareve, dyerve, ndarjeve, etj. Gjat zjarrit, qelqi i prforcuar nuk shkatrrohet
dhe parandalon shprndarjen e tymit dhe zjarrit. Prodhohet me trashsi prej 6 deri 30 mm.
57
Qelqi i ngjyrosur sht qelq dekorativ me ngjyra t ndryshme dhe prdoret pr

qelqzimin e hapjeve, ndarjeve n halla, objekte tregtare, stacione hekurudhore, etj. (Fig. 55)
Qelqi pr pasqyra sht i rrafsht, me trashsi prej 5 deri 8 mm, dhe Qelqi pr pasqyr
sht i rrafsht me trashsi prej 5 deri 8 mm dhe prdoret pr prpunimin e pasqyrave,
dritareve n objekte publike, dollapve, etj.
Fig. 55 Qelq akulli, i vitrins, mat dhe qelq ornamenti

Qelqi i veant
Qelqi i siguris posedon fortsi t madhe mekanike dhe vazhdimisht sht n
temperatur. sht qelq me cilsi t lart, i lustruar ose i palustruar, i cili i nnshtrohet
prpunimit t veant termik. Prdoret pr qelqzimin e dritareve, dyerve, ashensorve,
gardheve npr ballkone, shkallve n objekte tregtare, administrative, shoqrore dhe
banesore.
Qelqi izolues pr dritare sht qelq i rrafsht i prbr prej dy pllakave paralele
t qelqore, me trashsi prej 4 mm, t vendosur n distanc prej 10 deri 12 mm. Hapsira
58
ndrmjet tyre sht e mbushur me ajr dhe ky lloj i qelqit sht izolues i mir termik dhe t
zrit. Prdoret n objekte banesore dhe shoqrore (Fig. 56, 57 dhe 58).
Fig. 56 Der prej qelqi
Fig. 57 Shtpi prej qelqi
Fig. 58 Qelq pr dritare

Qelqi i dallgzuar mund t jet i i prforcuar dhe i pa prforcuar, ndrsa prdoret
pr vendosjen e mbshtjellsve t ative, mbidritare, qelqzimin e hapjeve dhe ndarjeve,
rrethojave te shkallt dhe ballkonet, etj.
Mozaiku qelqor prdoret pr qelqzimin e objekteve pr qelqzimin e objekteve
administrative dhe kulturore, objekteve religjioze, stacioneve, metrove, sallave, etj. Ka dy
lloje t mozaikve qelqor. Njri prbhet prej copave t qelqit t padeprtueshm me
ngjyr t ndryshme. T dytin e prbjn copa t qelqit t padeprtueshm, t derdhur ose
59
t shtypur me ngjyra t ndryshme, t zgjedhura sipas vizatimeve. Prdoret pr prpunim t

brendshm dhe t jashtm t objekteve.
Produktet prej qelqi
Tek ne prdorim t madh gjejn produktet vijuese t qelqit:
- Tulla qelqore mund t jet me vrima ose e plot, me siprfaqe t rrafsht ose me
lugje. Prdoret pr vendosjen e mureve ndarse q lshojn dritn, por t cilat jan t
tejdukshme.
- Blloqet qelqore me vrima prbhen prej dy gjysmave t shtypura t salduara
mes vete. Dy ant e jashtme kan reliev me aftsi qndruese. Kan karakteristika t mira
t izolimit termik dhe t zrit dhe prdoren te hapjet e jashtme, atit, muret ndarse,
qelqzimi i shkallve, ashensorve, rrethojave, etj.;
- Pllakat qelqore pr mur jan me dimensione t ndryshme, t patejdukshme,
njngjyrshe, t lmuara dhe shklqyese. Prdoren pr mbshtjelljen e mureve n kuzhina,
hapsira sanitare, laboratore, etj.;
- Tjegulla qelqore ka form dhe dimensione t ngjashme me tjegulln e thjesht.
Ajo sht rezistente ndaj ndikimeve atmosferike dhe ndikimeve tjera dhe prdoret pr
ndriimin e siprfaqeve t ative. Mund t jet e rrafsht ose me siprfaqe lugore;
- Pllakat dhe prizmat pr thyerjen e drits shfrytzohen n hapsira jo mjaft t
ndriuara, shkall, korridore, etj. Ato prodhohen me form dhe dimension t ndryshm;
- Qelqi guror prdoret pr mbshtjelljen e dyshemeve, shkallve dhe mureve n
objekte t ndryshme. Prodhohet prej mbetjeve qelqore gjat prodhimit t qelqit;
- Fibra qelqore prodhohet nga masa e lngt qelqore e cila kalon prmes vrimave
t vogla dhe shndrrohet n fije t holla me gjatsi deri 3 m;
- Leshi i qelqit prodhohet nga masa e lngt qelqore e cila bie n pllakn e shamotit
dhe rrotullohet me shpejtsi t madhe. Prdoret si izolues termik n konstruksionet e
objekteve banesore, industriale dhe shoqrore;
- Qelqi i tretshm sht mas qelqore e cila tretet n uj. Ai prdoret pr prpunimin
e llaeve, mbshtjelljen e pishinave, murosje me tulla rezistuese ndaj zjarrit, shtypjen e
drunjve, letrave, plhurave, etj.
60
Mbani mend!
Lndt e para elementare pr prodhimin e qelqit jan: rra e kuarcit, guri glqeror, dolomiti,
soda e kalciumit, boraksi e tjer.
Qelqi prodhohet n vaska pr shkrirje, furra vaskore ose n furra me en.
Sipas mnyrs s formsimit dallojm: qelq t trhequr, t derdhur dhe qelq flot.
Sipas llojit t prpunimit dallojm: qelq sigurues, t kalitur, t lustruar, t ngjyrosur n
siprfaqe, t metalizuar e tjer.
Sipas pamjes s siprfaqes, dallojm: qelq t palustruar, t lustruar, mat, ornament dhe
qelq relievik.
Sipas Dedikimit dallojm: qelq pr dritare, pr vitrazh, dekorativ dhe qelq termoizolues.
Te ne prdorim t madh gjejn produktet vijuese t qelqit: tullat qelqore, blloqet qelqore
me vrima, pllakat qelqore pr mure, tjegullat qelqore, pllakat dhe prizmat pr thyerjen e
drits, qelqi guror, fibrat qelqore, leshi qelqor, qelqi trets.
Test pr vetvlersim:
1. Sipas dedikimit dallojm:
) qelq sigurues
b) qelq t lustruar
c) qelq pr dritare
2. Cilt jan lndt e para elementare pr prodhimin e qelqit?
3. Cilat produkte t qelqit prdoren m s shumti n ndrtimtarin?
61
3.2 Druri
3.2.1. N prgjithsi pr drurin
N aspektin botanik fjala dru shnon nj bim ose pem t gjall shumvjeare
n form druri q prbhet nga: rrnja, delli i holl, trungu dhe degt.
N kuptimin teknologjik me nocionin dru nnkuptohet trungu pa korre, lvore
dhe rrnj, kshtu q ktu bhet fjal pr drurin si material, materie e vdekur prej druri, pr
dallim nga druri organizm i gjall bimor.
Druri n natyr mund t gjendet n sasi t mdha dhe paraqet materialin m t
vjetr ndrtimor q prdoret edhe sot. Sipas karakteristikave botanike, drunjt i ndajm
n dy lloje: gjethernse dhe gjethembajtse.
Nga drunjt gjetherns n ndrtimtari prdoren: dushku, ahu, frashri, arra,
qershia, etj.
Nga drunjt gjethembajtse n ndrtimtari m s shumti prdoren: bredhi,
dllinja, pisha, arishi, etj.
Prve ktyre drunjve q rriten n vendin ton prdoren edhe drunj ekzotik si p.sh:
mahagoni, abonosi, polisanderi, etj.
Pr prdorim prkats t drurit duhet t njihen karakteristikat e tij m t rndsishme
t cilat jan: karakteristikat mekanike, estetike, fizike dhe kimike.
3.2.2. Karakteristikat estetike
Karakteristikat estetike t drurit jan: ngjyra, tekstura, era, shklqimi, etj.
Ngjyra e drurit prcaktohet n siprfaqen punuese sipas tonit t zemrs s drurit t
shndosh dhe t that. Ajo mund t jet e bardh, e verdh n t bardh, e kuqe, ngjyr
kafeje e deri n t zez.
Tekstura e drurit sht pamja e jashtme e ndrtimit anatomik dhe varet nga vendi i
prerjes dhe llojit t drurit.
Shklqimi i drurit vjen nga pjesa e tij anatomike e cila ka siprfaqe t lmuar. Mund
t fitohet me prpunim apo me vernik artificial me mjete t ndryshme.
62
Era e drurit vjen nga vajrat eterik tek drunjt gjethembajtse apo nga tanini i drunjve
gjethernse.
3.2.3 Karakteristikat kimike t drurit
Druri sht afatgjat n ajr apo nn uj, pasi t mbrohet nga parazitt dhe insektet.
3.2.4 Karakteristikat fizike t drurit
Karakteristikat m karakteristike fizike t drurit jan: poroziteti, lagshtia, primi i
ngrohjes dhe i zrit, etj.
Poroziteti i drurit fitohet me proporcionin e: diferencs s mass specifike dhe
vllimit ndaj mass specifike. Prqindja e porozitetit mund t jet edhe deri 75%. Poroziteti
i drurit ndikon ndaj peshs s tij, thithjen e ujit dhe shklqimin. Me zvoglimin e porozitetit
rriten karakteristikat mekanike.
Lagshtia e drurit sht e ndryshme. Druri prmban rreth 50% uj n proporcion me
peshn e tij, por pas prerjes e humb at. Druri gjysm i that prmban deri 30% lagshti,
druri i that deri 20%. Me mbushjen e poreve me llaqe, katran, ngjyra me vaj pengohet
thithja e ujit.
Masa e vllimit tek druri sillet prej 110 deri 1350kg/m3 dhe varet nga dendsia e
drurit, sasia e ujit dhe mineraleve, nga mosha e drurit, nga vendi ku sht rritur etj.
Ndryshimet e vllimit paraqiten tek drunjt si rezultat i thithjes s ujit, lagshtis,
ndryshimit t temperaturs, tharjes, etj.
Primi i nxehtsis tek druri varet nga lagshtia, masa e vllimit dhe drejtimit t
udhheqjes, sipas drejtimit t fijeve. Druri sht izolues i mir n gjendje t that.
Primi i zrit pr dallim nga drunjt gjethernse t cilat posedojn karakteristika
m t dobta t zrit, drunjt gjethembajtse kan karakteristika m t mira t zrit.
Primi elektrik rezistenca elektrike e drurit varet nga prmbajtja e lagshtis s
drurit. Druri i that sht prues i dobt i elektricitetit dhe shrben si izolues.
63
3.2.5 Karakteristikat mekanike t drurit

Karakteristikat mekanike vijn n shprehje kur ndaj drurit veprojn forca t jashtme
mekanike. Sipas mnyrs s veprimit t forcave t jashtme dallojm kto karakteristika
mekanike t drurit: fortsin, rezistencn ndaj topitjes, elasticitetin, qndrueshmrin, etj.
Fortsia e drurit rezistenca t ciln e bn druri gjat prpjekjes ndonj trup t
deprtoj n dru quhet fortsia e drurit. Kjo varet nga: lloji i drurit, ndrtimi, dendsia,
pjesa e trungut, drejtimi i fijeve dhe prmbajtja e lagshtis n dru.
Rezistenca ndaj topitjes kjo sht karakteristika me t ciln druri kundrshton
shkatrrimin e siprfaqes s saj. Druri m i fort dhe m i dendur ka rezistenc m t
madhe ndaj topitjes e cila varet nga: dendsia, fortsia, lloji i drurit, ndrtimi, prbrja
kimike, prmbajtja e lagshtis, etj.
Fortsia e drurit
Sipas drejtimit t veprimit t forcave t jashtme dallojm: fortsi t shtypjes,
prdredhjes, zhveshjes, lakimit, prvjeljes, etj.
Fortsia e presionit sht shtrngimi i brendshm q paraqitet kur ndaj trupit
vepron forc normale me shtresn dhe synon q t shtyp dhe grimcoj trupin.
Fortsia e tendosjes sht tendosje e madhe e brendshme q paraqitet kur n nj
trup veprojn dy forca me drejtime t kundrta t cilat synojn q ta trheqin ose kpusin.
Fortsia e zhveshjes sht shtrngimi i madh i brendshm q druri ia jep veprimit
t forcs s jashtme e cila insiston tia zhvesh pjest e tij nj nga nj.
Elasticiteti i drurit quhet kufiri deri tek i cili mund t veproj ndonj forc ndaj
drurit, e mos t ket deformime t prhershme. Kjo varet nga lloji i drurit, rregullshmria e
ndrtimit t brendshm, prmbajtja e lagshtis, temperatura, drejtimi i fijeve, etj. Elastik
jan: akacia, pisha, vidhi, ah, dushk, frashri, panja, ndrsa elasticitet t dobt kan: dushku
dhe plepi.
3.2.6 Prdorimi i drurit
Sipas karakteristikave, materiali i drurit ndahet n tri klasa: klasa e I material me
mbajtje t veant, klasa e II material me mbajtje t rndomt dhe klasa e III material
me mbajtje t vogl.
64
Lnd druri, (dru i paprpunuar teknik), fitohet me prerjen e trungut apo degve t
trasha. sht e gjat 4 deri 12 m ndrsa prdoret pr prpunimi e shtyllave, shkallve dhe
trarve pr muratori dhe pr tunele. M shum prdoren: dushk, ahu dhe akacia (Fig. 8.1).
Trart prdoren pr prfundimin e objekteve

ndrtimore. Kan trashsi 20 cm e m shum, ndrsa jan
t gjat 5 m e m shum.
Druri i xeheve prdoret n xehe, ka trashsi prej 12
deri 25 cm ndrsa gjatsi 1,5 deri 7 m.
Druri i tunelit ka trashsi prej 25 deri 34 cm dhe
gjatsi prej 6 deri 8 m.
Fig. 59 Prerje e drurit
Cungjet pr pragje prdoren pr hekurudhat dhe pragje pr ura me trashsi prej

23 cm e m shum dhe gjatsi prej 1,2 deri 4,4 m.
Druri i gdhendur paralelisht. Lnda e rrumbullakt e drurit prpunohet me
ndihmn e gdhendjes, prerjes s cungjeve n nj drejtim, coptim, (prpunim t cungjeve
me spata ose gozhd), krasitje, (ndarje t drurit n fleta t holla me ndihmn e thiks),
qrim, (heqje t fletve t holla me prerje spirale), gdhendje (prpunim t siprfaqes).
N drurin e prpunuar hyn: druri i prer dhe druri teknik.
Druri i prer fitohet me prerjen e cungjeve n nj rrafsh. Kto jan: listelat, drrasat,
trart, trart e vegjl. Druri i prer prodhohet n puntori pr prerje apo me makin.
N lnd normale t drurit bjn pjes: drrasat me gjatsi komerciale, drrasat pr
prpunimin e dyshemes s anijes, trart normal, listelat, etj. N lnd t posame t
drurit bjn pjes: trart e prer mbi 10 cm dhe listela deri 48 mm.
Druri teknik mund t jet i ar dhe i krasitur. arja e drurit bhet me spat apo
gozhd dhe prpunohen: trar t vegjl, trar, shtylla pr gardh, pragje n hekurudh, etj.
Prpunimet e drurit
Me prpunim mekanik t drurit prodhohen: pllaka pr rimeso, pllak pr marangoz,
pllaka me mbushje me fibra dhe bujashka dhe shum prodhime tjera t cilat prdoren n
ndrtimtari pr prpunimin e elementeve t ndryshme ndrtimore dhe konstruksioneve.
(Fig. 60).
65
Drrasat pr mbshtjelle prpunohen ma makina n fabrik dhe prdoren

n objekte shoqrore dhe banesore. Kan
trashsi prej 16 mm, gjersi prej 114 mm dhe
gjatsi prej 1 deri 6,5 m.
Dyshemeja e anijes prpunohet nga
drrasat e prera nga bredhi dhe dllinja,
ndrsa ndonjher edhe nga pisha dhe larshi.
Pjest ansore bhen me lug dhe gdhenden
nga njra apo nga t dyja ant. Kan trashsi
prej 16,22 dhe 26 mm, gjersi prej 6 deri 16
cm dhe gjatsi prej 3 deri 6 m.
Fig. 60 Makin pr prpunimin e drurit
Parketi prodhohet nga dushku, ahu, mshtekna, frashri, etj. Pjest ansore kan
lug ndrsa prodhohet si parket i rndomt dhe parket mozaiku.
Prodhimet prej druri dhe mbetjet prej druri
Pllaka prej druri mund t jen:
kompensatat dhe panel pllakat.
Kompensatat prpunohen n at
mnyr q bashkohen numri tek i shtresave
dhe do pllak ka t paktn nj shtres t
mesme dhe dy t jashtme. Prdoren pr
nevoja ndrtimore dhe pr marangoz.
Panel pllakat prpunohen n at
mnyr ku pr pjesn e mesme n vend t
fletve t rimesos prdoren drrasa t vogla, kshtu
q pllakat jan m t lehta dhe m t lira se tjerat.
Foto. 61 Shkall druri drurir
Mbetjet e drurit sot prdoren si lnd e par pr prodhimin e produkteve tjera

moderne.
Leshi i drurit fitohet me prpunimin e shiritave t holl nga druri i but me makina
t posame. Nga leshi i drurit fitohen lloje t ndryshme t pllakave t lehta, teralir, heraklit,
etj.
Mielli i drurit fitohet nga grimcat m t imta dhe prdoret pr prpunimin e
lineloumit, etj.
66
Ashklat e drurit prdoren pr prodhimin e tullave poroze, si mbushs i mureve t

zbrazta, elemente nga durisoli, ksiloliti, ndrsa me prpunim t veant prdoren pr
pllaka izoluese, lloje t betonit t leht, etj.
Pllakat nga fibrat e thara fitohet nga fibrat e ngjitura me rrshir t ndryshme
artificiale.
Pllakat e lesonitit fitohen me grshetim, ngjitje dhe tharje t fibrave t drurit nn
shtypje.
Pllakat ashk prodhohen prej mbetjeve t imtsuara t drurit, litarit prej liri,
me ngjitje dhe nn shtypje. Kan prdorim t madh n ndrtimtari pasi posedojn
karakteristika t mira termike dhe t zrit.
Mbrojtja e drurit
Jetgjatsin e drurit e ndihmon prbrja kimike e ujit. Kur druri i ekspozohet
ndikimeve atmosferike, ndryshime t mdha n temperatur e tjer ather i ekspozohet
dmtimit. N ato konstruksione t cilat jan t ekspozuara ndaj ndikimeve kimike prdoret
dru me jetgjatsi m t madhe. Materiali i drurit mbrohet nga kalbja kshtu q mbahet
n vend t that ndrsa materiali i cili i ekspozohet ndikimeve mbrohet me preparate t
ndryshme. Mbrojtja mund t jet me djegie, vernik dhe impregnim.
Djegia sht mnyr shum e vjetr e cila prdoret pr pjesn e varrosur t trungut
dhe kto trungje zgjatin m shum se tjert.
Lyerja kryhet siprfaqsisht me ngjyra me vaj tek profesioni i zdrukthtarit ndrsa
me katran, karbolineum apo bitumen tek konstruksionet e jashtme dhe t brendshme t
cilat kan kontakt me murin.
Impregnimi sht proces i futjes s drurit n materiale t cilat pengojn kalbjen:
antisekticide dhe antifunicide. Kshtu mbrohen: hekurudhat, shtyllat e telefonit, urat, etj
(Fig. 62)
Mbrojtja e drurit nga djegia arrihet me: mbshtjelljen me lla glqeror apo lla
gjipsi prmes rrjetit rabic, me pllaka gjipsi, llamarin hekuri, etj.
67
Fig. 62 Ur druri
Fig. 63 Shtpi druri
68
Mbani mend!
Karakteristikat m t rndsishme t drurit jan karakteristikat: mekanike, estetike,
fizike dhe kimike.
Karakteristikat estetike t drurit jan: ngjyra, tekstura, shklqimi, era, etj.
Druri sht relativisht i qndrueshm n ajr dhe nn uj, pasi t mbrohet nga
parazitt dhe insektet, sht rezistuese ndaj acideve dhe alkaleve dhe vazhdimisht ndaj
alkoolit.
Veorit m karakteristike fizike t drurit jan: poroziteti, lagshtia, prueshmria
termike dhe e zrit, etj.
Veorit m karakteristike mekanike t drurit jan: fortsia, rezistenca ndaj topitjes,
elasticiteti, qndrueshmria, etj.
Sipas karakteristikave, materiali ndahet n tre klasa: klasa e I material me mbajtje t
veant, klasa e II me mbajtje t rndomt dhe klasa e III material me mbajtje t vogl.
Druri prdoret si: lnd e rrumbullakt druri, (druri i paprpunuar teknik), trar, dru
xeheje, trungje pr pragje, dru i gdhendur paralelisht, etj.
Test pr vetvlersim:
1. Cilt jan karakteristikat m t rndsishme t drurit?
) era
b) ngjyra
c) fortsia
) elasticiteti
2. Si ndahet materiali i drurit, sipas karakteristikave?
3. Numro t paktn tre prpunime mekanike t drurit.
69
70
Trsia tematike
4. MATERIALE IZOLIMI

njoftohet me:
Dedikimin dhe karakteristikat e materialeve
hidroizoluese;
Dedikimin dhe prdorimin e materialeve
termoizoluese dhe t zrit;
Prdorimin e materialeve kundr korrozionit;
71 71
TRSIA TEMATIKE
4. Materialet izoluese
4.1 Dedikimi i materialeve izoluese

4.2 Materiale hidroizoluese
4.3 Prdorimi i materialeve hidroizoluese
4.4 Izolimi termik dhe t zrit
72
4. MATERIALET IZOLUESE
4.1 Dedikimi i materialeve izoluese
Materialet lidhse t karbohidrateve prdoren n ndrtimtarin si mjet izolues,
mbshtjells dhe prbrs mbrojts. Ato n mas t madhe prdoren pr izolim nga
lagshtia, n ndrtimin e rrugve, si material izolues n objekte tjera, etj. N materiale
lidhse hidrokarbure bjn pjes: katrani, bitumeni natyral dhe artificial, asfalti, etj.
4.2. Materialet hidroizoluese
Bitumeni sht przierje e karbohidrateve t ndryshm me oksigjen, sulfur dhe
azot. sht rrshir e lngt, plastike apo e fort me ngjyr t gjelbr t mbyllur apo t
zez.
Prodhimi i bitumenit kryhet me vakum distilim t pjess s ngelur t distilimit t
nafts. Bitumeni ndahet n dy grupe: bitumen pr ndrtimin e rrugve dhe bitumen
industrial. Ndarja bhet sipas karakteristikave t bitumenit: temperatura e zbutjes,
temperatura e shkatrrimit, sipas Fras, trheqja, indeksi i penetrimit, etj.
Ekzistojn m shum lloje t bitumenit si: 1 200, 1 130, 1 90, 1 60 1 45
dhe bitumen i fort 1 25, 1 15.
Bitumeni natyral shum rrall mund t gjendet i pastr dhe shpesh gjendet n rrasa
bitumeni: glqere dhe asfalt natyral. Bitumeni prdoret n ndrtimin e rrugve, prpunim
shtresor t asfaltit t lyer, asfalt-beton, lla, si bitumen i holluar dhe emulsion bitumeni.
Pr hidroizolim prdoret bitumeni industrial i cili fitohet n at mnyr q bitumenit i
shtohet vaj i leht mineral apo vaj katrani.
Bitumeni industrial prdoret edhe pr prpunimin e masave pr vernik dhe
mbyllje, llaqe dhe ngjyra katrani nga bitumeni.
Katrani sht mas e dendur me ngjyr t mbyllur t zez q fitohet si prodhim
i distilimit t that t drurit, thngjillit t gurit dhe t kaft. N ndrtimtarin prdoren
katrani i fituar nga guror. Sipas standardeve, tek katrani bhet analizimi i: viskozitetit,
mass specifike dhe aftsis pr przierje me bitumen.
Rrshira e katranit sht mbetje e distilimit t katranit t paprpunuar. Ekzistojn
tri lloje t rrshirs: e but, e mesme dhe e fort. Prdoren n kombinim me katranin dhe
bitumenin ose t tretura pr hidroizolim, pr impregnimin e drurit, ative dhe tarracave,
asfalt dhe katran dhe pr prpunimin e letr izoluese prej katrani. Nga rrshira e tretura t
bitumenit dhe katranit me shtes t imentos, glqeres, miellit t gurit fitohet nj numr i
madh i materialeve ndrtimore.
73
Katrani i ftoht prdoren pr rregullimin e rrugve, etj. Katranet prodhohen si

speciale, t distiluara dhe t preparuara dhe shrbejn pr hidroizolim.
Emulsionet nga katrani dhe bitumeni fitohen me przierjen e ujit dhe katranit
ose bitumenit. Sipas prbrjes ndahen n alkalike dhe t tharta. Ato alkalike prdoren pr
lidhje me agregat nga materialet sedimentale apo glqerore ndrsa t thartat pr lidhje
me kuarc, sienit, bazalt, etj. Ato prdoren pr vernik si shtres mbrojtse n siprfaqe t
forta dhe pr shtresa izoluese.
Asfalti paraqet przierje t bitumenit apo katranit me miell apo rr guri, akall
apo gur t grimcuar. Asfalti natyral n natyr mund t gjendet si przierje e agregateve
glqeror t gurit.
4.3. Prdorimi i materialeve hidroizoluese
Materiale m t prdorura hidroizoluese jan shiriti hidroizolues, pastat e bitumenit
dhe emulsionet e bitumenit.
Shiriti hidroizolues i mbshtjell nga t dyja ant me
mas bitumeni t cilsis s lart, i prodhuar nga bitumeni i
posam, i pasuruar me elastomere n baz t kauukut t
zgjedhur n mnyr t veant dhe mbushje cilsore minerale
prdoret pr realizimin e t gjith llojeve t hidroizolimeve
nntoksore dhe mbitoksore, izolimit t themeleve, ative,
tarracave, urave, tuneleve, pishinave etj. Me t mund t
realizohen fardo lloje t sistemeve pr hidroizolim n fardo
baze (beton, elik, dru, etj.)
Fig. 64 Shiriti pr hidroizolim
Gjithashtu, ekziston shirit hidroizolimi pr saldim
t bazs s bitumenit, polimerit, mbushje dhe shtresa.
Nga t dyja ant shiriti sht i mbshtjell me foli t
polietilenit, ndrsa mund t jete e sprkatur me material
t imt t tundur ose n kombinim.
Prdoret pr realizimin e sistemeve shumshtresore pr hidroizolim n ati apo nn tok, n dy
apo m shum shtresa, si i pavarur apo n kombinim
me shirita tjer pr hidroizolim. Prdoret n fardo
lloji t bazave (beton, elik, dru, etj.).
Fig. 65 Vendosja e
hidroizolimit
Shindra e bitumenit sht e prshtatshme pr mbulimin e siprfaqeve t

zakonshme t atis. Prodhohet n baz t mass s bitumenit, e armuar me vello
74
t qelqit. Nga ana e siprme shindra ka rras t grimcuar me ngjyra t ndryshme

ndrsa pjesa e poshtme sht e mbrojtur me rr kuarci. Shindra e bitumenit sht e
prshtatshme pr mbulimin e t gjitha llojeve t ative t pjerrta me pjerrtsi mes 10
dhe 85. sht e prshtatshme pr mbulimin e siprfaqeve t atis, zbraztirave apo
vrimave. Ajo mundson montim t leht t llamarins pr mbshtjelljen e fundeve t
ative, mbshtjelljen e oxhaqeve, tubave t ventilimit dhe ngjashm.
Fig. 66 Shindra e bitumenit pr mbulim t atis

Kartoni mbshtjells i bitumenizuar (ngjitse mbshtjellse) n fakt sht
karton i paprpunuar i impregnuar me bitumen, nga t dyja ant i mbshtjell me mas
bitumeni dhe i mbrojtur me material t prshtatshm mineral (rr). Shrben pr izolim
nga uji dhe lagshtia, si mbrojtje e prkohshme e objekteve, materialeve nga fundrrinat
atmosferike dhe mbrojtje e objekteve t prkohshme, depove t hapura, barakave,
mbrojtje termoizoluese (n veanti n ati, kur vendoset nn shindr bitumeni, tjegulla),
si nnshtres gjat realizimit t hidroizolimeve vertikale dhe horizontale, etj. sht e
pranishme n mjedise t ndotura dhe agresive industriale, leht lakohet dhe qepet leht,
posedon shkall t lart t rezistencs kundr zjarrit dhe sht m e leht 4 deri 8 her
se secili material pr ati.
Pastat dhe masat e bitumenit mund t jen materiale homogjene n form t
pasts, tretjes, polimerit apo mbushsit. Prdoret pr hidroizolim tek atit e drejta,
posarisht gjat rregullimit t detajeve t ndjeshme (kalime, atika, funde t atis),
hidroizolim t nyjave me lagshti (banj, lavash, izolim t mureve t jashtme, dysheme
n hapsira nntoksore, etj.), mbrojtje kundr korrozionit t siprfaqeve t reja prej
llamarine, t rezervuarve t gropuara, sanim t ative t vjetra prej llamarine, etj.
N ndrtimet e ulta gjat prpunimit t tuneleve, hidroizolimit t rezervuarve,
kaptazheve, etj., pr sanim dhe riparim t shpejt dhe t leht t izolimeve t vjetra t
shkatrruara, etj.
75
Emulsionet e bitumenit shrbejn pr modernizimin e rrugve ekzistuese dhe atyre

t reja. Mund t jen: emulsion bitumeni, emulsion jostabil bitumeni dhe emulsion
gjysm-stabil bitumeni.
Fig. 67 Modernizimi i rrugve
Fig. 68 Hidroizolimi i tunelit
Fig. 69 Hidroizolimi i atis s rrafsht
76
4.4. Izolimi termik dhe i zrit

Nj nga aspektet kryesore gjat realizimit dhe prdorimit t objekteve ndrtimore
banesore, shoqrore dhe industriale sht efikasiteti energjetik. Kjo nnkupton shpenzim
m t vogl dhe energjis me komoditet m t madh. Efikasiteti energjetik arrihet me
izolim t mirfillt termik dhe me przgjedhje t duhur t materialeve ndrtimore.
Duke marr parasysh madhsin e siprfaqeve, mbrojtja termike e fasads paraqet
nj ndr elementet m t rndsishme t mbrojtjes termike t objektit.
N prputhshmri me rregullat dhe normat pr prdorimin e materialeve ndrtimore
duhet t mbahet llogari pr prdorimin e izolimit termik, pr urat termike dhe instalimin e
dritareve me emetim t ult t mbushur me argon.
Ekzistojn materiale t ndryshme t cilat prdoren si izolues termik dhe i zrit: ajri,
polisteroli me dendsi t ndryshme, leshi mineral i qelqit (fitohet nga rra e kuarcit),
leshi mineral i gurit, fibra e drurit, celuloza, etj.
Materialet termike dhe t zrit m s shumti prdoren pr izolimin e dyshemeve,
ative dhe tavaneve n objekte banesore, objekte afariste, shoqrore, industriale, etj.
Fig. 70 Mbshtjellje e fasadave dhe dyshemeve me stirodur-c
77
Fig. 71 Izolim termik i mureve t jashtme
Fig. 72 () izolim termik n pllaka tavani,

(b) izolim termik n dysheme,
(c) izolim termik n ati t pjerrt,
() izolim termik n tavan t pakalueshm
78
Mbani mend!
Materialet lidhse t karbohidrateve prdoren n ndrtimtarin si mjet izolues,
mbshtjells dhe prbrs mbrojts.
Si materiale hidroizoluese prdoren: bitumeni, bitumeni natyral, bitumeni industrial,
katrani, rrshira e katranit, katrani i ftoht, emulsioni nga katrani dhe bitumeni, asfalti etj.
Materialet hidroizoluese q m s shumti prdoren jan:
- shiriti pr hidroizolim (shindr bitumeni, kartoni mbshtjells i bitumenizuar
ngjitse mbshtjellse),
- pasta e bitumenit (emulsion bitumeni, emulsion jostabil i bitumenit dhe emulsion
gjysm-stabil i bitumenit).
Ekzistojn materiale t ndryshme t cilat prdoren si izolues termik dhe i zrit: ajri,
polisteroli me dendsi t ndryshme, leshi mineral i qelqit (fitohet nga rra e kuarcit), leshi
mineral e gurit, fibra e drurit, celuloza, etj.
Materiet pr izolim termik dhe i zrit m shum prdoren pr dysheme, ati dhe
tavane t objekteve banesore, shoqrore, industriale dhe atyre afariste.
79
Test pr vetvlersim:
1. Cilat materiale prdoren si materiale ndrtimore pr hidroizolim?
. uji
b. eliku
. bitumeni
1/
2. far paraqet asfalti?

3/
3. Shiriti pr hidroizolim shrben pr izolimin e
3/
4. Sipas materialeve t paraqitura n ann e majt, plotsojeni vendin e zbrazt me
pohim prkats nga ana e djatht.
A
shindr bitumeni
izolim termik dhe i zrit
stirodur c
hidroizolim t themeleve
shirit hidroizolimi
izolim termik dhe i zrit
lesh mineral qelqi
mbulimi i ative t rrafshta
4/
5. Numro t paktn tre materiale ndrtimore t cilat prdoren pr izolim termik dhe i
zrit!
3/
Pikt
0-5
67
7 - 10
11 - 13
14 -16
Nota
Pamjaftueshm (1)
Mjaftueshm (2)
Mir (3)
Shum mir (4)
Shklqyeshm (5)
80
Trsia tematike
5. METALET, LEGURAT DHE

MATERIALET TJERA

njoftohet me:
rndsin e metaleve dhe legurave n

ndrtimtarin;
prdorimi i mbrojtjes s metaleve;
prdorimi dhe karakteristikat e masave

plastike, kauukut, goms, ngjitses,
ngjyrave dhe llaqeve n ndrtimtarin.
81 81
TRSIA TEMATIKE
5. Metalet, legurat dhe materialet tjera
5.1 Metalet dhe legurat n ndrtimtari

5.2 Materiale t tjera n ndrtimtari
82
5. METALET, LEGURAT DHE MATERIALET TJERA

Metalet dhe legurat paraqesin material t rndsishm n ndrtimtarin. Fitimi i
metaleve nga xehet e tyre oksiduese bhet n at mnyr q xehet nxehen me rast u
nxirret oksigjeni. Thuajse t gjitha hasen n gjendje t fort agregati, kan shklqim dhe
ngjyr metalike, jan prues t mir t nxehtsis dhe energjis elektrike dhe nuk lshojn
dritn. Jan t qndrueshme dhe afatgjate nse mbrohen. N ndrtimtarin m s shumti
prdoret eliku, alumini dhe legurat e tij, plumbi, zinku, kallaji, bakri, kromi, etj.
Metalet sipas peshs specifike ndahen n: t lehta dhe t rnda. N metalet e lehta
bjn pjes: alumini, magnezi dhe beriliumi.
Sipas piks s shkrirjes i ndajm n: metale me pik t ult, t mesme dhe t lart t
shkrirjes. N metalet q shkrihen leht bjn pjes kallaji, plumbi, zinku etj. N metale me
pik t mesme t shkrirjes bjn pjes bakri, platini, ari dhe argjendi. N metale me pik t
lart t shkrirjes bjn pjes: volframi, tantali, molibdeni, etj.
Sipas ngjyrs i ndajm n: metale t zeza dhe t ngjyrosura. N metalet e zeza bjn
pjes: hekuri dhe legurat e tij, metalet e forta. N metalet e ngjyrosura bjn pjes: t
gjitha metalet dhe legurat tjera.
Legurat fitohen me przierjen e dy apo m shum metaleve dhe dallojn nga
metalet me fortsi m t madhe, rezistenc m t madhe ndaj korrozionit, pamje m t
mir estetike, ngjyr, etj.
5.1. Metalet dhe legurat n ndrtimtari
Hekuri fitohet nga xehja e hekurit: magnetiti, hematiti, limoniti, sideriti, piriti, etj.
Fig. 73 Limonit
Fig. 74 Magnetit
83
Fig. 75 Hematit
Fig. 76 Pirit
Gjat prpunimit t xeheve t hekurit nevojitet q xehja t prgatitet mekanikisht

dhe teknikisht. Xehja e hekurit shkrihet n furra t larta t cilat prbhen prej tre pjesve:
nga postulati cilindrik dhe konusi i poshtm dhe i eprm. Furra nga lart mbushet me
xehe, karburant dhe shkrirs. Nga posht lshohet ajr dhe oksigjen dhe si rezultat vjen
deri tek reduktimi. Oksidit t hekurit i merret oksigjeni dhe lirohet hekur i cili mblidhet
nga fundi i furrs.
Pr fitimin e hekurit t paprpunuar prdoren edhe furra elektrike. Ato mbushen
me: xehe hekuri, glqere dhe qymyr druri.
Hekuri i paprpunuar mund t jet: i bardh dhe gri.
Hekuri i bardh i paprpunuar fitohet me ftohje t shpejt t hekurit t
paprpunuar dhe prdoret pr prodhimin e elikut.
Hekuri gri i paprpunuar fitohet me ftohje graduale t hekurit t paprpunuar.
Ky prdoret pr prpunimin e radiatorve, tubave, etj. dhe sht rezistues ndaj acidit t
azotit dhe sulfurit.
Hekuri i petzuar fitohet me shkrirje t srishme t hekurit t paprpunuar. Mund
t jet: hekuri i petzuar gri, hekur i petzuar i fort, hekur i farkuar dhe hekur i petzuar
me cilsi t lart.
Hekuri i petzuar gri fitohet nga hekuri i paprpunuar gri me shtesa nga
mbeturinat e llamarins gri, gdhendjeve t elikut, feromanganit dhe ferosiliciumit. Ka
karakteristika t dobta mekanike.
Hekuri i petzuar i fort fitohet me petzimin e hekurit t petzuar n kallpe
metali.
Llamarina e farkuar fitohet me prpunim t posam termik t hekurit t bardh
t petzuar me ka prmirsohet fortsia, prpunueshmria dhe mund t farkohet.
84
Hekuri i petzuar me cilsi t lart fitohet me rregullimin e prbrjes s hekurit

dhe me para-nxehje t kallpeve pr petzim. Kto mund t jen sharra, hekura, ka
ngjyr gri t mbyllur dhe prdoret pr petzimin e vaskave, pjesve t makinave, tubave
t kanalizimit, etj.
eliku sht legur e hekuri dhe mund t prmbaj silicium, fosfor, sulfur, mangan,
etj.
Sipas llojit t furrs ku fitohet, ai mund t ndahet n: elik i Besemerit, Tomasit,
Simens- Martinit, i przier, etj.
Sipas prbrsve eliku ndahet n: elik karboni dhe i legurs.
Sipas dedikimit ndahet n: konstruktiv, pr vegl dhe i veant.
Sipas mnyrs s formsimit ndahet n: elik i farkuar, i rrafshuar, i trhequr dhe i
petzuar.
Sipas prbrjes kimike ndahet n: elik karboni, elik i rndomt, elik legur dhe
elik i veant.
eliku legur prmban elemente si: kromi, nikeli, mangani, alumini me t cilat i rritet
fortsia, aftsia pr kalitje, rezistenca ndaj korrozionit, rezistenca ndaj temperaturave t
larta, etj.
Konvertort jan furra shtresa e jashtme e t cilave sht nga eliku ndrsa pjesa e
brendshme nga materiali rezistues ndaj zjarrit.
Procedura elektrike sot gjithnj e m shpesh prdoret aty ku fitohet eliku me
prbrje saktsisht t definuar kimike, ndrsa n sasi minimale fitohen sasi t sulfurit,
fosforit, oksigjenit, etj. eliku i fituar n kt mnyr petzohet n blloqe ingot, n
kallpe t posame nga hekuri i petzuar.
Prpunimi i elikut
Ai mund t prpunohet n mnyr: mekanike, termike dhe kimike.
Prpunimi mekanik mund t jet: me dor apo me makin.
Prpunohet me ndihmn e farkimit, drstilimit, petzimit, gdhendjes, tornimit,
prerjes, shpimit etj. Prpunimi termik mund t jet: djegie, djegie e rndomt dhe djegie
e lart.
Prpunimi kimik termik mund t jet: imentim, nitrim dhe karbonizim.
85
Zinku
Xehja e zinkut tek ne gjendet n xeheroren e Zletovs. sht metal shklqyes, me
ngjyr t kaltr ndrsa prdoret pr prpunimin e legurave t cilat prdoren pr mbrojtje
nga korrozioni.
Zinku i fituar rafinohet n furra me flak q t largohen pjest e plumbit, sulfurit,
hekurit, etj. Prpunohet mir dhe prdoret pr prpunimin e ative prej llamarine, ollukve,
etj.
Bakri fitohen nga xehet okside dhe sulfite t bakrit. Nga xehja ndahet me shkrirje
n furra t veanta. sht metal i rnd dhe prues i shklqyeshm i energjis elektrike.
Prdoret pr: tela, tuba, llamarin, shufr dhe pr fitimin e bronzit dhe mesingut.
Plumbi fitohet me shkrirjen e xeheve: ceruzit dhe galenit. Fitohet plumbi i
paprpunuar dhe me rafinim fitohet plumbi i pastr. Prdoret pr llamarina, tuba dhe
pllaka.
Kallaji fitohet me pjekjen e xehes oksiduese kasiterit dhe prdoret pr mbrojtjen e
metaleve tjera dhe pr kallajisje.
Legurat
N ndrtimtari prdorim t madh kan: mesingu, bronzi, duraluminumi, etj.
Mesingu paraqet legur t bakrit dhe zinkut dhe ka ngjyr t kuqe, t verdh, t
verdh-gri, e bardh-gri, etj. Mund t prpunohet me farkim, drstilim, trheqje dhe
rafinim. Nga mesingu prpunohen: shufra, profile, pllaka, lamela, shirita, etj.
Bronzi sht legur nga bakri dhe kallaji dhe i shtohet alumini, plumbi etj. Bronzi
prdoret pr zbukurime t ndryshme.
Legura prej alumini mund t jen legurat pr petzim dhe legura pr shtypje. Nga
kto legura prodhohen: pllaka, shirita, tuba, profile t ndryshme, shufra, tela, kabllo, etj.
Prdorimi i metaleve dhe legurave n ndrtimtari
eliku pr konstruksionet mbajtse n t shumtn e rasteve sht i profileve dhe
gjatsive t ndryshme. Kan form: katrore, ovale, drejtkndore, gjashtkndshe, thupra
eliku dhe mbajtse me prerje t ndryshme.
eliku pr llamarina
N kt grup hyn llamarinat e elikut t cilat ndahen n: t holla (deri 3 mm
trashsi), t mesme (deri 4,75 mm) dhe t trasha (mbi 4,75 cm). Prdoren edhe llamarina t
galvanizuara prej eliku me mbrojtje kundr korrozionit, me trashsi prej 0,45 deri 4 mm.
Prdoren pr mbshtjellje, mbulim t siprfaqeve t ative dhe punime zejtare.
86
Llamarina e brazuar fitohet me petzimin ndrmjet rulave me gropsira apo pjes

konvekse. Prdoren pr shkall, hapje n dysheme, rrug pr kmbsor, etj.
Llamarinat e dallgzuara fitohen me petzimin me rula t veant apo me shtypjen
e llamarinave t rrafshta. Prdoren si mbulues n ati, pr mbshtjelljen e mureve,
dyshemeve, dyerve, urave, etj.
Fig. 77 Ur eliku
Tubat e elikta mund t jen dy lloje: tuba me tegel dhe pa tegel. Produkti i par
fitohet me lakimin e llamarins s rrafsht, me form drejtkndshe n gjendje t ngroht.
Tubat pa tegel fitohen me procedur t veant.
Elementet e elikut
Telat e elikut jan me diametr deri 14 mm dhe fitohen me drstilim apo trheqje
t telit t nxeht t petzuar. Prdoren pr prpunimin e: gozhdve, zinxhirve, sitave,
litarve t elikut, etj.
Litart e elikut prpunohen me lakimin e brthams s litarit me nj numr m t
madh t telave. Fitohen me procedur t veant t telave me diametr prej 2 deri 4 mm
dhe thuren me dy, tre apo shtat tela.
eliku i betonit prdoret pr armim t elementeve t betonit dhe konstruksioneve.
Mund t jet: armatur e lmuar, brinjore, rrjeta armature, armatur B1, etj.
Armatura e lmuar fitohet me procedurn e petzimit t nxeht me diametr prej
5, 6, 8,10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 25, 28, 32 dhe 36 mm.
Armatura brinjore prdoret n konstruksione me ngarkime statike. N kohn e
tashme prdoret pr armim t konstruksioneve dhe elementeve t betonit prdoren edhe
rrjeta t salduara prej eliku.
87
elik pr beton t prforcuar paraqet lloj t veant t elikut ndrtimor. Mund t

jet n form t telit, shufrs apo litarit.
Teli pr beton t prforcuar paraqet prodhim me prerje rrethore jo m t madhe se
12 mm. Siprfaqja mund t jet e lmuar apo e profiluar.
Shufrat kan diametr m t madh se 12 mm.
Alumini dhe legurat e tij kan prdorim t gjer n ndrtimtarin. Prej tyre prodhohen
konstruksione mbajtse, ura, ndrtesa, elemente fasade, ati, dritare, dyer, mure ndarse, etj.
Pluhuri i aluminit prdoret pr saldim termik dhe pr prpunimin e betonit t leht.
Alumini n kombinim me shtesa bitumeni mund t prdoret pr hidroizolim.
Mbrojtja e konstruksioneve metalike
Si shkaktar t ndikimeve dmtuese ndaj metalit mund t paraqiten: papastrtia
mekanike (pluhuri i grumbulluar, balta, etj.), korrozioni, uji (i shiut apo i kondensuar), vernik
t vjetr, etj.
Mbrojtje e konstruksioneve metalike mund t jet: mnjanimi i vernikut, pastrimi
mekanik, pastrimi kimik dhe metoda tjera t veanta.
Shlyerja sht mnjanimi i t gjitha yndyrave dhe papastrtive t lehta mekanike,
vernikve t vjetr dhe shtresave t korrozionit. Shlyerja mund t kryhet me dor, me vegla
t posame apo n mnyr industriale.
Pastrimi mekanik paraqet largimin e t gjitha papastrtive, si korrozioni i trash,
vernik t vjetr, etj. Pastrimi me dor bhet me letr- brus, gdhends t ndryshm,
brusha eliku, etj. Pastrimi me makin kryhet me vegl elektrike si: brushat prej eliku
me rotacion, disqe pr gdhendje, gdhends elektrik apo me vibracion, ekan me vibracion,
etj. Pastrimi reaktiv i veglave abrazive bhet me ndihmn e rrs s kuarcit, sams t
elikut, etj.
Pastrimi kimik bhet n kto mnyra:
Fosfatimi sht pastrimi me acid fosforik dhe m pas metali shprlahet dhe thahet.
Prdorim gjen n lyerjen industriale me llak.
Pastrimi me acide kryhet n acide t tretura klorhidrike apo sulfurike dhe m pas
shprlahet, neutralizohet dhe pasivizohet.
Pastrimi me ndihmn e flaks bhet me prdorimin e flaks, pas ka vijon gdhendje
me dor t shtresave.
Sistemet pr mbrojtjen e siprfaqeve t elikut prdoren tek objektet ndrtimore me
pajisje industriale, largpruesit, urat, etj. Siprfaqja e elikut mund t prgatitet me dor
88
me ndihmn e brushs t elikut, gdhendsve, etj., mund t jet mekanik me ndihmn e

brushave me vibracion ndrsa n pjesn m problematike mund t prdoret edhe prpunimi
me flak. Pasi t bhet gati siprfaqja, vendoset ngjyr elementare kundr korrozionit, m
pas vijon shtresa mbrojtse me vernik alkal, etj. N fund vendoset vernik mbshtjells me
efekte dekorative.
Mbani mend!
Hekuri fitohet nga xehja e hekurit: magnetiti, hematiti, limoniti, sideriti, piriti etj.
eliku sht legur e hekurit dhe karbonit dhe mund t prmbaj silicium, fosfor, sulfur,
mangan, etj.
Prpunimi i elikut mund t jet: me dor apo me makin (prpunohet me ndihmn e
farktimit, tharjes, shtypjes, petzimit, gdhendjes, prerjes, shpimit, etj.)
Zinku sht metal shklqyes me ngjyr t kaltr dhe prdoret pr prpunimin e legurave t
cilat prdoren pr mbrojtje nga korrozioni.
Bakri fitohet me xehet okside dhe sulfide t bakrit.
Plumbi fitohet me shkrirjen e xeheve: ceruzit dhe galenit.
Kallaji fitohet me prerjen e xehes oksiduese kasiterit dhe prdoret pr mbrojtjen e metaleve
tjera - kallajisje.
Legurat t cilat m s shumti prdoren n ndrtimtari jan: mesingu, bronzi, duraluminiumi,
etj.
eliku pr konstruksionet bartse n t shumtn e rasteve sht me profile dhe gjatsi t
ndryshme. Ekzistojn: katrore, ovale, drejtkndore, gjashtkndshe, shufra eliku, elik
betoni, litar dhe mbajts me prerje t ndryshme trthore.
Test pr vetvlersim:
1. Prej cilave xehe fitohet hekuri?
) sideriti
b) galeniti
c) kasiteriti
) siliciumi
2. far paraqet eliku?
3. Numro t paktn tre prodhime prej eliku t cilat prdoren n ndrtimtarin!
89
5.2 Materialet e tjera n ndrtimtari

Me kalimin e kohs, njeriu krkon q disa nga materialet natyrale organike ti
ndrroj me ato artificiale dhe t krijoj materiale t reja. N kt grup t materialeve t
reja organike artificiale bjn pjes polimeret dhe masat plastike. Plastika gjen prdorim
n ambalazhin e plastiks dhe ndrtimtarin.
Polimeret dhe masat e plastike sot gjejn prdorim t madh n ndrtimtarin. Me
fjal tjera, prej tyre prodhohen materiale q mund ti zvendsojn materialet si drurin,
materialet qeramike, qelqin, metalet, etj. N ndrtimtari polimeret prdoren si ngjyra,
llaqe, ngjitse, foli pr hidroizolim, izolim termik dhe i zrit, pllaka mbshtjellse, aditiv,
gjeosintetik, etj.
Si karakteristika t mira t cilat i posedojn polimeret jan pesha e vogl e vllimit,
prueshmria e vogl e nxehtsis, qndrueshmria e mir kimike, mundsia q t
prodhohen n ngjyra t ndryshme, formsohen leht, etj.
Krahas karakteristikave t mira, polimeret kan disa mangsi edhe at: rezistenc t
vogl ndaj temperaturs, koeficient t lart t deformimit linear, vjetrsohen nn ndikimin
e nxehtsis, drits, lirojn prbrs kimik t dmshm pr shndetin e njeriut, ndryshojn
fortsin me kalimin e kohs, etj.
Substancat e komplikuara organike, t cilat fitohen me sintez kimike t prbrsve
t rndomt, njihen me emrin monomere.
Ndahen n prbrs natyral, gjysmsintetik dhe prbrs krejtsisht sintetik.
Struktura e polimereve, lineare apo n form rrjeti, ndikon ndaj sjelljes s tyre gjat
nxehjes. Kshtu, sipas sjelljes gjat nxehjes, polimeret ndahen n: polimere termoplastike
dhe polimere termostabile apo t a.q. polimere termoaktive.
Polimeret termostabile quhen edhe rrshira termoaktive ndrsa n to bn pjes
fenoplasti dhe aminoplasti. Polimeret termostabile, durolastet kan fortsi m t madhe,
qndrueshmri ngrohse, etj.
Polimeret termoplastike me nxehje bhen plastike dhe mund t lakohen. N to
bjn pjes: polivinil kloridi, polistirol poliamidi, etj.
Masat plastike fitohen nga thngjilli, nafta, glqerja, metani, kripa e detit, druri,
etj. Pr prmirsimin e karakteristikave u shtohen edhe shtesa si agregati, pigmentet,
katalizatort, vajrat, etj.
Prodhimet nga masa plastike dhe prdorimi i tyre.
90
Masat termostabile-sintetike
Poliesteret prdoren pr prodhimin e llaqeve ndrsa nse armohen me lesh qelqi,
mund t prdoren edhe pr ndrtimin e anijeve, aeroplanve, etj.
Rrshirat epokside prdoren pr prpunimin e panel pllakave, si mbshtjells
pr mur, zdrukthtari ndrtimore, pllaka t dallgzuara pr ati, etj.
Fenoplastet fitohen duke i shtuar rrshirs s fenolitit lnd ndihmse.
Monoplastet prdoren pr pasta t ndryshme pr llaqe, ngjitse dhe impregnim.
Masat plastike melanine prdoren pr prpunimin e pllakave rezistuese ndaj
temperaturave t larta si ultraplast, melaform, etj.
Masat termoplatike
Polivinil kloridi (PVC) mund t prodhohet si material i fort apo i but.
Nga materiali i fort fitohen blloqe, profile t ndryshme, shkopinj, pllaka, shirita, foli
etj. Pllakat dhe folit prdoren pr zdrukthtari ndrsa tubat pr instalim, pr mbrojtje t
kabllove elektrike, etj. Mund t shrbej edhe si izolues termik.
Polivinil acetati prdoret pr prpunimin e dyshemeve dhe vernikimin e mureve,
etj.
Polietileni dhe rrshirat e polietilenit n ndrtimtari prdoren pr prpunimin
e: shiritave mbrojtse, materialeve hidroizoluese, tubave t ujit, prodhimeve sanitareteknike, etj.
Polistireni sht material i leht i fort dhe n ndrtimtari prdoret pr mbshtjelljen
e mureve, si izolues termik dhe i zrit nn emrin polisterol.
Masat akrile plastike
Ato mund t jet t buta apo t forta dhe shrbejn pr prpunimin e pleksiqelqit.
N ndrtimtari prdoret pr prpunimin e pllakave, ative, rrethojave, etj.
Masat sintetike
Poliamidet si lnd t para prdoren pr prpunimin e tubave, armaturs, pllakave
dhe folive, shiritave elastike, etj.
Masat gjysmsintetike
Celuloidi fitohet me prpunimin e drurit, kashts dhe pambukut dhe me tharje
fitohen blloqe, shufra, fleta, etj.
91
Llaqet e celulozs prdoren pr impregnim, vernikim me llak t objekteve nga

druri dhe eliku.
5.2.3 Prodhime nga masat plastike
Ato prdoren si materiale pr tavan, mure, panele mbuluese, dysheme, materiale
izoluese, si material pr dritare, dyer, tuba, olluk, etj.
N t shumtn e rasteve prdoren kto materiale dhe produkte:
Materialet me shkum fitohen nga rrshirat sintetike dhe prdoren si izolim termik
dhe i zrit.
Polisteroli prdoret n ndrtimtari si izolues termik dhe i zrit, pr mbshtjelljen e
konstruksioneve t tavanit, konstruksioneve t dyshemes, elementeve t murit, etj.
Fig. 78 Pllak nga polisteroli- tarolit
Fig. 79 Prodhimi i polisterolit
Pleksiqelqi prdoret gjat prpunimit t konstruksioneve t ative n kupola,

tarraca, etj.
Pllakat e poliesterit prdoren si elemente t konstruksionit.
Pllakat e dallgzuara prdoren npr kioske, rrethoja ballkoni, etj.
Folit e plastiks prdoren si material pr hidroizolim dhe mund t ngjiten n
pllaka t ndryshme.
Tubat mund t jen pr uj dhe pr kanalizim dhe prodhohen nga polivinil klorid,
polietileni, etj.
Kanalet e ventilimit prodhohen nga poliesteri dhe jan rezistues ndaj ndikimeve
kimike dhe atmosferike.
92
Fig. 80 Tuba plastike
Profilet pr ndrtimtari n t shumtn e rasteve prodhohen si profile pr shkall,

rrethoja, roletne, etj.
.81
Fig. 81 Profilet e plastiks
Roletat e plastiks posedojn karakteristika t mira pr izolim t zrit dhe termik.

Dyert dhe dritaret e plastiks prodhohen nga profilet e forta PVC me brthama t
elikut si elemente bartse. Jan roleta rezistuese dhe t drurit PVC dritare.
Pllakat dekorative shrbejn pr mbshtjelljen e mureve dhe tavaneve.
Ollukt plastik jan zvendsim pr ollukt metalik dhe kan karakteristika t mira
kimike-fizike.
93
Tapetet plastike pr mur prdoren pr mbshtjelljen e mureve, shtyllave, tavaneve,

etj.
Dyshemet prodhohen n baz t rrshirave sintetike dhe kan karakteristika t
mira kimike, mekanike dhe hidroizoluese.
Podoliti prodhohet n form t pllaks apo shiritit dhe prdoret pr mbshtjelljen
e dyshemeve.
PVC dyshemeja sht mbshtjells i nxeht i dyshemes dhe prodhohet n dy
shtresa n form t tubs.
Mbshtjellsit tekstil pr dysheme prodhohen n form shiriti apo pllake ndrsa
njihen si sintelon, tepihol, koson, etj.
Vernikt prdoren si vernik siprfaqsore dhe i rrisin karakteristikat fizike dhe
kimike t siprfaqeve.
Verniku elementar vendoset mbi bazn dhe sht shtres lidhse e bazs me
vernikun. Mund t jen n baz t rrshirave nga silikoni (n baz t fasads, llait
glqeror, lla glqeror-imento, betonit, kartonit t gjipsit, para ngjyrosjes me ngjyra
silikoni), emulsioneve akrile, qelqit ujor nga kaliumi (me baza minerale para lyerjes me
bojra silikate) etj.
Masat pr rrafshim prdoren pr rrafshim dhe siprfaqeve t brendshme t nurit
dhe t tavanit (lla mineral, beton, siporeks, pllaka Gjips kartoni, pllaka me qime imentoje
etj.), pr mbushjen e vrimave m t vogla, arjeve, vizave etj.
Bojrat e brendshme pr mur q s pari veohen me cilsi t lart dhe numr
t madh t nuancave, lshim t mir t avullit dhe mbulim. Kan ngjyr ekologjike pr
mur ngase nuk jan t dmshme pr shndetin e njeriut dhe mjedisin. Prbhen nga:
dispersioni ujor i lidhjeve polimere, mbushsve, pigmenteve, etj.
Bojrat glqerore jan ngjyra ekologjike. I kan t gjitha karakteristikat e
rndsishme t bojrave klasike glqerore, posarisht veprimi dezinfektues dhe bakterial,
jan rezistuese ndaj fshirjes s that, n krahasim me bojrat glqerore klasike. Bojrat
jan t shklqyeshm pr mbrojtjen e prmendoreve kulturore dhe siprfaqeve banesore,
posarisht jan t shklqyeshm pr mbrojtje dekorative t siprfaqeve t murit
dhe tavanit n hapsira ku ajri vazhdimisht sht i lagsht. N esenc prdoren si mjet
dezinfektues pr siprfaqet e murit t jashtm apo t brendshm n depo, bodrum, etj.
Bojrat akrile pr fasad jan ekologjike dhe nuk jan t dmshme pr shndetin.
Jan rezistuese ndaj veprimit t tymit dhe gazrave t liruar, t rrezeve UV dhe dukurive
tjera atmosferike. N prbrjen e ktyre ngjyrave hyn dispersioni ujor i lidhjeve akrile,
mbushsit, pigmenti dhe shtesat e veanta.
94
Bojrat e silikonit pr fasad jan t pastra n aspektin ekologjik dhe nuk jan t
dmshme pr shndetin. Przihet me uj, jan alkale, posedojn rezistenc t lart ndaj
ujit dhe kushteve tjera klimatike. Jan rezistuese ndaj tymit dhe gazrave, ndaj rrezeve UV
dhe dukurive tjera atmosferike. N prbrjen e ktyre bojrave hyn dispersioni ujor dhe
lidhjet akrile, mbushsit, pigmentet inorganike dhe shtesat e veanta.
Bojrat silikate pr fasad pr shkak t mnyr specifike t lidhjes kimike me
shtes minerale, ngjyrat silikate jan t shklqyeshm pr rinovim t siprfaqeve t fasads
te objektet me trashgimi arkitektonike (kishat, kshtjellat, etj.). N prbrjen e tyre hyn:
qelqi ujor i kaliumit, dispersioni ujor i lidhjes akrile, mbushsit, pigmentet inorganike dhe
shtesat e veanta.
Mbani mend!
Materialet sintetike jan materiale artificiale t cilat gjejn prdorim n fusha t ndryshme
t industris dhe ndrtimtaris.
Masat sintetike jan: poliesteri, rrshirat epokside, fenoplasti, monoplasti, masat plastike
t melaminit.
Masat termoplastike jan: polivinil kloridi, polivinil acetati, polietileni, polisteroli, etj.
Masa plastike akrile jan: poliamidi, celuloidi, llaqet e celulozs etj.
Masat plastike prdoren si materiale pr tavan, mure, panele mbuluese, mbshtjellje t
dyshemeve, materiale izoluese, si material pr dritare, dyer, tuba, olluk, etj.
Test pr vetvlersim:
1. Masa sintetike jan:
) polivinil kloridi
b) poliesteri
c) celuloidi
2. Kanalet e ventilimit prpunohen nga

dhe jan rezistues ndaj
. Ku prdoret pleksiqelqi e ku pllakat e poliesterit?
95
96
Trsia tematike
6. ELEMENTET DHE SISTEMET
KONSTRUKTIVE - BAZAT DHE
PRERJET

njoftohetme:
Elementet konstruktive n ndrtimtarin;
Rndsia e elementeve konstruktive n
ndrtimtarin;
Paraqitja grafike e sistemeve konstruktive.
97 97
TRSIA TEMATIKE
6. Elementet dhe sistemet konstruktive - bazat dhe prerjet

98
6. ELEMENTET DHE SISTEMET KONSTRUKTIVE - BAZAT DHE PRERJET

6.1 ELEMENTET KONSTRUKTIVE
do ndrtim apo sistem konstruktiv sht i ndrtuar prej pjesve t ndryshme prej
t cilave m t rndsishme jan ato q mbajn ngarkesa (pesha t rnda) dhe q e lidhin
ndrtimin n sistem, kshtu q i japin forc dhe qndrueshmri. Kto pjes quhen pjes
konstruktive t ndrtimit.
Nga ana tjetr, kto pjes t mbledhura n nj trsi e prbjn lidhjen konstruktive
t objektit. N ndrtimet e larta, pjes konstruktive jan: muret, themelet, konstruksionet
mes kateve, konstruksionet e ative, shkallt, shtyllat, kanavacat bartse, etj.
N ndrtimet e ulta, pjes konstruktive jan: rendi i siprm dhe i poshtm i rrugve,
trart, lshimet e ndryshme, etj.
Tek urat pjes t tilla jan: shtyllat-kraht e brigjeve, shtyllat lumore, korsia me
konstruksionin, etj.
Pjes konstruktive tek tunelet jan: llojet e ndryshme t qemerve.
Pjes konstruktive tek objektet q rregullojn ujrat jan: muret e ndryshme t
brigjeve pr rregullimin e rrjedhs s ujit, digat, etj.
N ndrtimet e larta sistemet konstruktive mund t ndahen sipas llojit t
konstruksioneve t zgjedhura, n: masive, skeletore, korniz.
6.2. SISTEMET KONSTRUKTIVE
6.2.1 KONSTRUKSIONET MASIVE
Konstruksionet masive kryesisht prbhen prej mureve t plota bartse si elemente
q i pranojn t gjitha peshat e gravitacionit, sizmologjis, ern, born, ndryshimet e
temperaturave, etj. Muret bartse mund t jen t brendshme dhe t jashtme, ndrsa ato
pranojn mbipesh nga muret dhe konstruksionet q gjenden mbi to, kshtu q muret
bartse n mnyr t barabart e bartin peshn e trsishme prmes themeleve n
truallin barts. Q t arrihet kjo, materialet pr muret bartse duhet t jen t afta pr
t pranuar fuqi, sidomos ato t presionit. Gjat konstruksioneve masive, muret e jashtme
kan njkohsisht funksion t bartjes dhe funksion t zrit dhe termik. Lidhja horizontale
e mureve bartse arrihet me realizimin e konstruksioneve ndrkate (soletave).
Konstruksionet masive mund t jen t realizuara si monolite (prej tullave dhe
betonit t armuar) dhe konstruksione montuese (shembull, sistemi i ndrtesave ruse n
Shkup).
99
Objekt n konstruksion masiv
Objekt n konstruksion skeletor
3. ATIA
OXHAKU
ATIA
KONSTRUKSIONI I ATIS
2. PRDHESJA DHE KATI
KONSTRUKSIONI I TAVANIT
MIRI I JASHTM I KATIT

MIRI I BRENDSHM I KATIT
MURI NDARS
KONSTRUKSIONI MIDIS KATIT
SHTYLLA
KONSTRUK SIONI
NDRMJET KATEVE
MIRI I JASHTM PRDHES
1. BODRUMI
MIRI I BRENDSHM PRDHES

MURI I PODRUMIT
THEMELI
a/ aksonometria
PLLAKA E THEMELIT
SHTYLLA
NDARJE NDRIMOR E
MURI QARKOR
MIRI I BRENDSHM BARTS

MIRI I JASHTM BARTS
MURI
NDARS
baza
b/ baza
. 83
Fig.
83 Sistemi
skeletor konstruktiv
.82

Fig. 82
Sistemi masiv
nga tulla
6.2.2 KONSTRUKSIONET SKELETORE

Pr shkak t peshs s madhe, shpenzimit t materialit, adaptimit t keq dhe
kufizimit t realizimit t objekteve n lartsi t mdha, konstruksionet e murosura n
objektet moderne zvendsohen me konstruksione skeletore.
Sistemi skeletor sht sistem konstruktiv modern i aft t prballoj lloje t ndryshme
t peshave, si forcat e presioneve, forca q shkaktojn lakime, forcat q shkaktojn shtypje
dhe forcat horizontale t intensitetit t madh prej ers dhe ndikimeve sizmike.
100
Sistemi skeletor m s shpeshti projektohet dhe ndrtohet nga betoni i armuar,

eliku, alumini dhe druri.
Sipas teknologjis s ndrtimit, sistemi skeletor mund t jet:
- monolit;
- gjysm i montuar dhe
- i montuar.
Sistemin skeletor e prbjn dy elemente kryesore, shtyllat dhe trart.
N konstruksionet skeletore pjes kryesore bartse jan trart q vihen n skem n
t dyja drejtimet ortogonale n X dhe Y, si elemente konstruktive horizontale dhe shtylla
si elemente vertikale bartse. Ato n t gjitha katet renditen sipas skems s njjt duke u
munduar t respektohet vrazhdsia-ashprsia simetrike horizontale.
Sistemi skeletor sht sistem konstruktiv hapsinor.
Peshat n konstruksionet skeletore barten prmes konstruksioneve t ndrkateve,
trarve dhe bazave t shtyllave dhe prmes themeleve n tok.
Pr shkak t gjith asaj q u tha m sipr, konstruksionet skeletore gjejn prdorim
t gjer n t gjitha llojet e objekteve, si ato banesore, shoqrore, industriale, etj.
N rast se, muret e jashtme realizohen sipas mnyrs s ndrtimit masiv me tulla
apo me ndonj material tjetr, ndrsa konstruksionet e ndrkateve t mbshteten n trar
dhe shtylla, fitohet sistem i kombinuar i konstruksioneve masive dhe skeletore.
Fig. 84 Objekti n sistemin skeletor t konstruksionit
101
6.2.3 KONSTRUKSIONET KORNIZ

Konstruksionet korniz jan sisteme konstruktive ku pr shkaqe t ndryshme
arkitektonike, eksploatuese dhe statike, si sistem barts prdoret korniza. Secili nga bartsit
kryesor gjendet n rrafshina t ndryshme vertikale n....dhe..... me kto konstruksione
fitohen hapsira t mdha t mbuluara pa shtylla n mes. Bartsi kryesor (korniza) sht i
ndrtuar nga shtyllat dhe trart t cilt pr dallim nga konstruksionet skeletore mes vete
jan t lidhur n mnyr t fort dhe veprojn si konstruksion i trsishm statik.
Lidhja e trarit dhe shtylls bhet n nyj q quhet nyj e vrazhd. Ndikimi nga trari
bartet n shtylln dhe anasjelltas nga shtylla n trarin. Konstruksionet korniz prdoren n
objekte me gjersi dhe lartsi t mdha, si jan objektet industriale, objektet shoqrore
(kinemat, teatrot, sallat e koncerteve), objektet sportive, objektet e komunikacionit, etj.
Fig. 85 Korniz e armuar betoni
102
Fig. 86 Korniz e armuar betoni

6.3 PJEST PRBRSE T NDRTESAVE
Ndrtesat n ndrtimtarin e lart n t shumtn e rasteve mund t ndahen n tre
pjes kryesore.
Pjesa e par sht bodrumi me themelet, pjesa m e madhe e t cilit sht n tok.
Pjesa e dyt, q sht m e madhe prbhet nga prdheja dhe katet q e prbjn
konstruksionin kryesor mbi tok.
Pjesa e tret sht atia me tavanin q sht fundi i ndrtess.
Formsimi i brendshm dhe i jashtm i ndrtess bhet me mbushjen e mureve
q kan t njjtin rol si n konstruksionet skeletore. Secila nga kto pjes kryesore t
ndrtess prbhet nga shum pjes dhe elemente konstruktive, t lidhura mes vete sipas
rregullave t caktuara, q ndrtess i japin forc dhe qndrueshmri-stabilitet. Kryesisht
do ti numrojm kto n vijim:
- themelet;
- muret dhe shtyllat;
- konstruksionet e ndrkateve;
- konstruksionet e ative;
- shkallt;
- konstruksionet prfundimtare dhe pajisjet.
103
Elemente t objektit

KONSTRUKSIONI
I ATIS
KONSTRUKSIONI
NDRMJET KATEVE
SHKALLT
MURI I BRENDSHM I KATIT

MURRI RRETHOR
MIRI I JASHTM I KATIT
MURI PARAPET
MURI I POSHTM
MURI I JASHTM PRDHES

MURI RRETHOR
MBUSHJA
MURI I PODRUMIT
SHTYLLA
104
MURI MBSHTETS
Mbani mend!
Elemente konstruktive jan ato q i mbajn peshat dhe u japin forc dhe
qndrueshmri objekteve ndrtimore.
N ndrtimet e larta, elemente konstruktive jan: muret, shtyllat, trart,
konstruksionet ndrkate, shkallt, etj.
N ndrtimet e ulta, elemente konstruktive jan: pjesa e lart dhe e poshtme e
rrugve, shtyllat bartse, lshime t ndryshme, etj.
Tek urat pjes t tilla jan: shtyllat ansore-kraht, shtyllat n lum, korsia me
konstruksionin e saj, etj.
Pjes konstruktive tek tunelet jan: llojet e ndryshme t (kubeve, harqeve).
Pjes konstruktive tek objektet q rregullojn ujrat jan: muret e ndryshme n
brigje pr rregullimin e rrjedhs s ujit, digat, etj.
Sisteme konstruktive. Pr ndrtimin e objekteve ndrtimore prdoren: sistemet
konstruktive masive, skeletore dhe korniza.
N konstruksionet skeletore pjes kryesore bartse sht skeleti q prbhet nga
shtylla vertikale, pjesa horizontale bartse, trari, dhe konstruksionet ndrkate.
Konstruksionet masive, kryesisht prbhen nga muret e plota mbajtse si elemente
q mbajn pesha.
Sistemi konstruktiv korniz, tek t cilt bartsi kryesor (korniza), prbhet prej
shtyllave dhe trarve q ndrmjet vete jan t lidhura fort dhe funksionojn si nj trsi
konstruktive statike.
105
Test pr vetvlersim!
7
8-9
10-12
13-14
pik mjaftueshm 2,
mir 3,
shum mir 4
shklqyeshm 5
1. Cili sht roli i elementeve konstruktive n objektet ndrtimore?
2. Sipas elementeve t dhna konstruktive nga ana e majt, plotso vendin e zbrazur me
termin e prshtatshm n ann e djatht.
Shtyllat
Sistem konstruktiv masiv
Muri mbajts
Sistem konstruktiv skeletor
Konstruksioni
ndrkatesh
Sistem konstruktiv korniz
Korniza
Sistem konstruktiv masiv dhe skeletor
3. Sistemi konstruktiv skeletor prbhet prej elementeve konstruktive vertikale

, dhe elementeve konstruktive horizontale
dhe
.
4. Sistemi konstruktiv masiv sht i ndrtuar prej elemente konstruktive vertikale
dhe
horizontale.
5. Prej far materiali mund t ndrtohet muri mbajts?
) blloqeve t zbrazta prej qeramike;
b) betonit t armuar;
c) tulls s plot;
) betonit.
6. Prej cilit material mund t realizohen shtyllat?
7. Cilat jan elementet konstruktive?
) themel;
b) dritare;
c) konstruksion i atis;
) dysheme;
d) shtyll;
dh) konstruksion ndrkatesh.
106
Trsia tematike
7. PUNIMET N TOK DHE THEMELE

njoftohet me:
Llojet e ndryshme t toks dhe
qndrueshmrin e saj;
Ndarjen e themeleve;
Funksionin e themeleve;
Rndsin e izolimit vertikal dhe
horizontal
107
107
TRSIA TEMATIKE
7. Punimet n tok dhe themele
7.1. Llojet e truallit

7.2. Analizimi i qndrueshmris s truallit
7.3 . Themelet
7.4 . Izolimi horizontal dhe vertikal nga lagshtia dhe ujrat nntoksor
108
7. Punimet n tok dhe themele

7.1 Llojet e truallit
Sipas rregullave teknike, materialet e truallit kategorizohen n disa grupe, por
kryesisht ato ndahen n dy grupe, edhe at: truall t mir (t prshtatshm) dhe truall
jo t mir (t paprshtatshm). Gjithashtu mund t ndahen n truall natyror dhe truall i
mbushur.
Truaj t mir quhen ato n t cilat drejtprdrejt mund t vendoset themeli i
ndrtess. N kta truaj bjn pjes:
1. shkmbi i shndosh dhe kompakt n shtresa prafrsisht horizontale me
trashsi t shtress prej 3,00-4,00 metra;
2. zhavorri i pastr, pa przierje n shtres kompakte dhe t forta me trashsi prej
3,00-4,00 metra;
3. rra e pastr ose e przier me zhavorr n shtres kompakte dhe t fort me
trashsi 3-4 metra, por sht rrezik nse paraqitet uj nntoksor;
4. argjila pa uj, me trashsi prej 3,00-4,00 metra (koalin, argjil poarie, argjil dhe
deltin);
5. lesa n shtres me trashsi 3,00-4,00 metra konsiderohet si truall i mir, prbehet
prej copave t mdha prej argjile dhe pluhuri t przier me copa t mdha prej kuarci (ka
ngjyr si t verdh) shtresa duhet t jet e that, pa uj.
Truaj t kqij quhen ata truaj n t cilt mund t vihet themel vetm pasi t bhet
aftsimi paraprak, gjegjsisht prmirsimit t t njjtave. N to bjn pjes:
1. shkmbinj t prishur ose t ekspozuar ndaj prishjes. Kto duhet t pastrohen
dhe mbrohen nga prishja e mtejshme;
2. shkmbinj me arje t mdha; kto ose duhet t pastrohen ose arjet duhet t
mbushen me beton;
3. shkmbinj me shtresa t trthorta: n to nuk mund t vihet themel nse ekziston
mundsia e deprtimit t ujit, pr shkak se mund t shkaktohet rrshqitje;
4. shkmbinj me trashsi t vogl, e nn t cilat gjenden truaj t but t
paprshtatshm pr themel. N to asnjher nuk guxon t vihet themel;
5. humus, torf dhe truall i mbushur; pr shkak t prezencs s acideve t
ndryshme t dmshme dhe materieve organike nuk guxon t vihen themele nga betoni
dhe beton-armeje dhe n truall t till nuk mundet t vendoset fundamenti.
109
KLASIFIKIMI NDRTIMOR I MATERIALEVE TOKSORE

Sipas rregullave pr punimin e toks pr vendosjen e fondamenteve t thjeshta, pr
themele tek ne sht br klasifikim ndrtimor i materialeve t toks edhe at n mnyrn
vijuese:
- truaj natyror;
- truaj t mbushur.
T gjitha punimet toksore ndahen n shtat kategori t truallit, edhe at:
Kategoria e par tok e pasur, tok e but, gjegjsisht rr e pastr, zhavorr i
lidhur, humus, les e tundur;
Kategoria e dyt tok pjellore, tok e but e shndosh, argjil ranore-rr argjilore,
rr e ngjeshur dhe zhavorr i imt, gjegjsisht tok me lidhje t dobt t brendshme;
Kategoria e tret tok e fort dhe elastike, zhavorr gjysm i lidhur, argjil natyrore
e lagur me prqindje t vogl t rrs;
Kategoria e katrt shkmbinj me form kalimtare t prishjes, argjil imentoje,
rras, gur t but dhe t prishur glqeror, rra t buta dhe rrasa kuarci;
Kategoria e pest shkmbinj t but (fortsi t mesme), gjegjsisht rr e fort,
konglomerat, gur glqeror, gur i fort vullkanik, rrasa t kristalta;
Kategoria e gjasht shkmbinj t fort;
Kategoria e shtat shkmbinj shum t fort dhe elastik, gjegjsisht, shkmbinj
eruptiv si graniti, bazalti, kuarciti, etj.
Truaj t mbushur
Te trualli i mbushur i dallojm kategorit vijuese:
Kategoria e par: truall homogjen t mbushur prej materialit t lidhur toksor.
Kategoria e dyt: truall johomogjen e mbushur prej materialit t lidhur ose t
przier. Ky truall trajtohet si i dyshimt, qndrueshmria e t cilit duhet t vrtetohet me
analiza laboratorike dhe ngarkesa provuese.
110
7.2 Analizimi i qndrueshmris s truallit

Trualli siprfaqsor nuk sht e aft ti mbaj ngarkesat e objekteve ndrtimore,
prandaj gjithmon grmohet q t arrihet deri tek trualli q sht i aft ti mbaj peshat.
Lidhjen e objekteve ndrtimore me truallin e prbjn themelet. Ato jan elemente
konstruktive q gjith peshn e bartin n tok. Ngarkesat duhet t barten n siprfaqe m
t mdha q shtrirja n t gjitha pjest t jet n kufijt e lejuar.
M s shpeshti trualli siprfaqsor hiqet n trashsi t piks s ngrirjes s toks. Pastaj
konstatohet se cils kategori i takon trualli dhe m pas fillohet me vnien e themeleve.
Pr vnien e themeleve t objektit nevojitet t analizohet dhe prcaktohet lloji i
truallit, materiali dhe karakteristikat e saj, trashsia dhe pjerrtsia e shtresave, gjegjsisht
ngarkesat e lejuara t toks.
Pr objekte m t vogla, trualli ndrtimor nuk ka nevoj t analizohet n mnyr t
veant, por mund t shfrytzohen t dhnat e objekteve q jan ndrtuar n afrsi. Nse
ndrtohen objekte me dimensione dhe rndsi t mdha, ather patjetr duhet br
t gjitha prllogaritjet e nevojshme pr qndrueshmrin e toks, t fillohet me analiza
t terrenit dhe/apo analizs laboratorike t s njjts me ngarkesa provuese, shpime
sondazhe, etj. me qllim q t vrtetohet qndrueshmria e sakt e truallit.
) Analiza e qndrueshmris s truallit me ngarkesa provuese
Kjo analiz, sipas rregullave, bhet n pllaka t ashpra katrore q t paktn kan
siprfaqe prej 1000 cm2, 2500 cm2, 5000 m2 ose 10000 m2. Rekomandohet gjat
kontrollit t merren pllaka (siprfaqe) t ndryshme, q nga t gjitha rezultatet t gjendet
karakteristika mesatare e shtrirjes. Rezultatet e analizs me ngarkes provuese nuk e
caktojn shtrirjen e sakt t objektit t projektuar, por megjithat n baz t gjitha ktyre
analizave mund t arrihet prfundimi pr shtrirjen e mundshme t toks. Pllakat provuese
ngarkohen n mnyr qendrore me shtyll nga materiali i ndryshm pesha e s cils sht
e ditur.
Ngarkesa (pesha) mund t bhet edhe me pres hidraulike q me njrin cep
mbshtetet n trup prizmatik ndrsa me tjetrin n rrz. Meq rrza ngarkohet me
ngarkes q nuk mund ta ngrej krani hidraulik, n instrumente lexohen me far presioni
vepron ajo mbi bllokun.
111
Forma t ndryshme t sondave
Presa hidraulike
Volfholc-Simens
aparat
pr
rregullim
ngarkes
ngarkes
gyp 350 mm
gyp 290 mm
pllak
kazan pr
ajr
qark me
ngarkes
Ngarkesa e drejtprdrejt e provuese e truallit
b) Analiza e qndrueshmris s truallit me sondim

Sondimi bhet atje ku nuk ka t dhna t mjaftueshme pr qndrueshmrin e
truallit, si dhe pr objekte me rndsi t veant, me pesha t mdha t themeleve, tek
objektet industriale, etj. Sondimi i ktill mundson projektim t drejt t themeleve edhe
sht i domosdoshm pr prdorim.
Sondimi mund t bhet me grmim sondues dhe shpim sondues. Numri i sondave
varet nga madhsia dhe rndsia e objektit, nga homogjeniteti dhe johomogjeniteti i
toks, nga cilsia e toks, dhe nga ngarkesat e parashikuara t toks. Zakonisht shpimet
sonduese bhen n t gjitha vendet karakteristike t ndrtess q fundohet. Gjithashtu
112
duhet t mbikqyren t gjitha objektet prreth q tashm jan ndrtuar. Thellsia e caktuar
e sondimit, sipas rregulls, llogaritet nga fundi i themeleve e teposht.
Vet sonda nuk duhet t ndikoj dmshm tek objekti. Pas nxjerrjes s saj, vendi
mbushet mir me material t shndosh dhe mbulohet. Sonda, gjegjsisht ekzemplari i
toks drgohet n laboratori t specializuara gjeomekanike ku prcaktohet qndrueshmria
e toks. Nxjerrja e dheut bhet me aparate dhe mjete t specializuara. Shpimet sonduese
mundsojn q n do pik t objektit t fitohet pozita e sakt e shtresave t toks. Mostrat
e marra nga dheu duhet t mbrohen nga do dmtim i mundshm, tharja apo lagshtia.
Pr tu arritur kjo, mostrat e marra paketohen n mnyr t prshtatshme dhe drgohen
n laboratori gjeomekanike. Sonda e mir i jep kto t dhna:
- shtresat e toks dhe pikn e pllaks s shndosh (tok e shndosh)
- trashsin e shtresave
- pjerrtsia e shtress q nuk lejon deprtimin e ujit
- pika e nivelit dhe thellsis s ujit nntoksor
- nse me grmimin e pusetave krijohet mundsia pr lvizjen (rrshqitjen) e
shtresave t siprme
- a mund t mbizotrohet uji gjat vendosjes s themeleve.
Lopatat
e thjeshta
pr rr
Kazmat
me maj
bel
Shpuesit
grmuesi
thyesi
i thjesht
me dy prers
113
kryqzor
kuror
ekani pneumatik
Fig. 87. Makina pr grmimin e toks
7.3. Themelet
Prgjithsisht pr themelet
Themelet jan konstruksione q e pranojn ngarkesn e trsishme t objektit dhe
e bartin at n tok.
Madhsia e themelit varet nga ngarkesa q e merr mbi vete dhe llojit, gjegjsisht
qndrueshmris s toks.
7.3.1 Thellsia e themeleve
N far thellsie bhen themelet varet nga:
- prbrja e shtresave nn themele;
- pesha q e pranon themeli;
- thellsia e ngrirjes;
- lvizja e ujrave nntoksor dhe niveli i tyre;
- rrshqitja e shtresave;
- mnyra e ndrtimit.
Me rndsi t veant sht thellsia e ngrirjes duke marr parasysh deprtimin e
ujrave siprfaqsor nn themele, kshtu q nse ai deprton nn themele, ngrin dhe m
pas shkrihet dhe dheu nn themele bymehet dhe n fund bie. Ciklet e rnies shum her
prsriten gjat jets s objektit.
114
Nse uji nntoksor sht nn nivelin e ngrirjes (min. 3,0 metra nn siprfaqen e
terrenit), thellsia m e vogl n fundin e themelit n kushtet tona klimatike, duhet t jet
nga 70 deri n 100 cm nn siprfaqen e terrenit prreth n ndrtesa q nuk kan bodrum
t realizuar.
Pr ndrtesat pr t cilat bhen bodrum, themeli vendoset nn thellsin e mureve
t bodrumit.
7.3.2 Llojet e themeleve
Themelet sipas materialit prej t cilit jan ndrtuar, mund t jen:
- themele nga guri;
- themele nga tulla;
- themele nga betoni i ngjeshur;
- themele nga betoni i armuar;
- themele nga druri dhe eliku.
N ndrtesat masive t murosura ku muret i marrin peshat n tr gjatsin e tyre,
duke i bartur n themele, ato mund t bhen n form shiriti edhe at:
- themele pa zgjerim;
- themele me zgjerim;
- themele t shkallzuara;
- themele me form trapezoidi.
N konstruksionet skeletore dhe korniz t ndrtesave, ku ngarkesat barten n
pika t koncentruara t shtyllave, nn to ndrtohen themele q n kushte sizmologjike
gjithmon jan t lidhura me trar.
115
mure t themeleve
nga guri i
prpunuar nga t
dyja ant
themele t
beton-armes
shtres
rre
themel betoni
themel guri
themel i beton-armes
Fqinji
Themele pa zgjerim
Themele me zgjerim
Themele me zgjerim
Fig. 88
e themeleve
.
88 Llojet
.89
89Themel
Fig.
n form
shiriti
116
Fig. 90 .
Themel
n form shiriti
90
Fig. 91 Themel n form shiriti
117
Fig. 92 Themel beton-arme n form shiriti

Nse lidhen t gjitha bazat e themeleve nn shtyllat, fitohet themele beton-arme si
zgar.
Po ashtu nn tr siprfaqen e ndrtess mund t realizohet: pllak beton-arme e
themelit
Objekteve me fundim t thell u vihen themele ose mbshteten n:
- kunja ose shtylla t drunjta;
- kunja betoni apo beton-armeje;
- kunja eliku.
Sipas mnyrs s mbshtetjes s truallit, themelet mund t jen:
- themele t mbshtetura drejtprdrejt (t funduara cekt);
- themele n tok t prforcuar;
- themele t mbshtetura ndrmjetsuese (t funduara thell).
far materiali, forme apo mbshtetje do t zgjidhet, varet nga pozita dhe
qndrueshmria e truallit, thellsia e ujrave nntoksor, lloji i objektit dhe ngarkesave,
koha e nevojshme pr realizimin e themeleve, faktori ekonomik, etj.
118
.9393
i vetm
Fig.
Themel
. Fig.
94

94 Themel i vetm beton-arme
. 95 Fig.
me
95 Fundim
tegel
119
Fig. 96 Pllak themeli

. 96
Fig. 97 Fundimi i shipave

. 97
120
7.4. IZOLIMI HORIZONTAL DHE VERTIKAL NGA

LAGSHTIA DHE UJI NNTOKSOR
Konstruksionet q jan n tok, themele, dysheme t bodrumit dhe prdheses
i ekspozohen lagshtis. Themelet jan t ndrtuar nga materiali t cilin nuk e dmton
lagshtia, por mbrohen konstruksionet t cilat jan mbi to dhe afr themeleve. Kjo sht
izolim kundr lagshtis ose hidroizolim. Si materiale izoluese mund t prdoren vernik
nga bitumeni, asfalti, emulsionet me tretje t lngt t bitumenit dhe katranit, shirita pr
izolim, foli alumini, etj., q ishin objekt studimi n librin n pjesn Materiale ndrtimore.
Izolimi vendoset horizontalisht dhe vertikalisht. Izolimi horizontal vendoset nn
bazat e dyshemes. Siprfaqja n t ciln vendoset izolimi duhet t jet e rrafsht, e lmuar
dhe krejtsisht e that.
Izolimi vertikal i mureve laget nga toka nga ana e jashtme. Pr kt vendoset izolim
vertikal i cili ngjitet me at horizontal nn muret e bodrumit. Izolimi horizontal dhe vertikal
jan t pandrprer.
lagshtia
hidroizolimi
argjila ose
toka argjilore
shtresa e imentos
PVC folia
drenazha nga guri
niveli m i lart
i ujit
nntoksor
uji kapilar
lagshtia
Fig. 98 Hidroizolim horizontal dhe vertikal i dyshemes n bodrum
121
Betoni i armuar
Hidroizolimi
Shtres betoni
Bazamenti
.Fig.
99 99
n

Pozita e
materialit
hidroizolues n
objekt t ekspozuar
lagshti dhe
uj
1 1
lla
2
2 mur mbajts
3
3 4
termo pllak
4 5
hapsir
ajrore

5 6
Mur 1/2
tull
7
6 lla pr fasad
7 hapje pr ventilim
8
8 9
hidroizolim
9 10termo
pllak

10
pllak pr izolim t zrit
11
pllak
11 termo
12
12 shtroje imentoje
13
13
shirit pr dilatacion
1414hidroizolim
1515pllak
termoizoluese
16
plhur filtri
16
17 shtroje
imentoje
17
Fig. 100 Hidroizolim, termoizolim dhe izolim t zrit

n objekte ndrtimore
100
122
Fig. 101 Hidroizolimi vertikal i murit me shirita bitumeni
123
Mbani mend!
Themelet jan konstruksionet t cilat e pranojn ngarkesn e trsishme t objektit
dhe e bartin n tok t qndrueshme.
Toka t mira jan ato n t cilat mund t vendoset ndrtesa.
Tok t kqija jan ato ku nuk mund t vendosen (themele) edhe pas prmirsimit
t tyre.
Sipas rregullave teknike pr vendosjen e thjesht t themelit dhe fundimit t shufrave
te ne sht kryer klasifikim ndrtimor i materialeve t truallit, edhe at n mnyrn vijuese:
truaj natyror; truaj t mbushur.
Themelet sipas materialit mund t jen:
- themele nga guri, nga tulla, nga betoni, nga beton-armeja dhe themele nga druri
dhe eliku.
N objektet me sisteme masive konstruktive, ku muret i mbajn ngarkesat me tr
gjatsin e vet, duke i bartur tek themelet, ato mund t vendosen si shirita (themele
shirita).
Tek skeletet e konstruksioneve t ndrtesave, ku ngarkesat barten tek pikat e
koncentruara t shtyllave, nn to vendosen themele (t vetmuara).
Nse t gjitha bazat e themelit lidhen nn shtyllat, fitohen themelet beton-arme si
zgar.
Gjithashtu, nn tr siprfaqen e objektit mund t vendoset themel: pllak themeli
me beton-arme.
Objektet me fundim t thell ndahen n:
- kunja t drurit, kunja t betoni dhe kunja eliku.
Sipas mnyrs s mbshtetjes s toks themelet mund t jen: themele drejtprdrejt
(direkt) t mbshtetura (t funduara cekt); themele n tok t fort; themele trthorazi
(indirekt) t mbshtetura (t funduara thell).
- Izolim kundr lagshtis apo hidroizolim. Si materiale izoluese mund t prdoren
vernik bitumeni, asfalti, emulsione me tretje t lngt t bitumenit dhe katranit, shirita
izolues, foli alumini, etj.
Izolimi vendoset horizontalisht dhe vertikalisht. Izolimi horizontal vendoset nn
bazat e dyshemes. Siprfaqja n t ciln vendoset izolimi duhet t jet e rrafsht, e lmuar
dhe krejtsisht e that.
124
Test pr vetvlersim:
7 pik
8-9
10-12
13-14
mjaftueshm
mir
shum mir
shklqyeshm
2
3
4
5
1. Cili sht funksioni i themeleve n objektet ndrtimore?
2. Sipas situatave t dhna nga ana e majt, plotso vendin e zbrazt me themelin
prkats nga ana e djatht.
Shtylla
Themel me form shiriti
Mur mbajts
Themel i vetmuar
Objekt nndhes
Pllak themeli
Nn tr siprfaqen
e objektit.
Themel me prerje knddrejt pa zgjerim
3. Me cilat metoda mund t analizohet trualli?
4. Nn shtyllat vendosen themelet

5. Cili mund t jet material hidroizolues?
) ngjitsja nga bitumeni;
b) katrani;
c) tervolli;
) folia nga alumini;
d) pllakat e gjipsit
6. Si prcaktohen dimensionet dhe armatura tek themelet me beton-arme?
7. Cila sht thellsia m e madhe e fundit t themelit n objekte pa bodrum?

) 2000 cm.;
b) 70-100 cm.;
c) 200 cm.
125
126
Trsia tematike
8. ELEMENTE VERTIKALE
KONSTRUKTIVE

njoftohet me:
ndarjen e mureve;
funksionin e shtyllave me beton-arme dhe
mureve n objekt;
rregullat e murosjes s mureve;
shtyllat dhe kallpet pr mure dhe shtylla
127
127
TRSIA TEMATIKE
8. Elementet vertikale konstruktive
8.1. Elementet vertikale konstruktive

8.2. Ndarja e mureve
8.3 Mure jo-bartse ndarse
8.4 Mure nga guri natyral
128
8 ELEMENTET VERTIKALE KONSTRUKTIVE

8.1. Elementet vertikale konstruktive n objekte jan muret dhe shtyllat
Muret jan konstruksione vertikale t cilat e mbyllin hapsirn, qoft nga jasht
apo bjn ndarjen mes vete t hapsirave. Muret ndajn ndrtesn pr nga gjatsia dhe
gjersia. Muret mbrojn hapsirn nga ndikimet e jashtme (shi, er, bor, ndryshime n
temperatur, zjarr, zhurm etj.), marrin ngarkesa t ndryshme edhe nga konstruksionet
tjera.
Muri sht element konstruktiv ku t dyja dimensionet (gjatsia dhe gjersia) jan
dukshm m t mdha n raport me trashsin. Nse, nga ana tjetr, gjatsia dhe trashsia
jan t njjta apo prafrsisht t njjta, ndrsa lartsia shum m e madhe, ather ky
konstruksion quhet shtyll.
8.2 Ndarja e mureve
Pr shkak se muret kan funksione t ndryshme, t njjtat mund t ndahen sipas:
- dedikimit dhe pozits s llojit t ndrtess,
- ngarkesat q i marrin prsipr,
- mnyrs s vendosjes,
- materialit nga i cili bhen,
- forms.
Llojet e murit sipas dedikimit mund t jen pr bodrum, prdhese, pr kat, t
jashtme, pr shkall, ndarse, kundr zjarrit, mure pr gardh, pr tavan, mure t jashtme,
mure mbshtetse, etj.
Sipas ngarkess mund t jen: mure mbajtse apo jombajtse. Mure mbajtse
jan ato mure t cilat prve peshs s tyre mbajn apo marrin edhe ngarkesa tjera. N
kto ngarkesa bjn pjes: ngarkesa nga konstruksionet mes-katshe, konstruksione
atie, shkalle, trari, shtylle, etj. Kto mure jan pjest m t rndsishme konstruktive t
ndrtesave sepse e bjn ndrtesn t fort dhe t qndrueshme.
129
Trashsia e mureve mbajtse caktohet sipas ngarkess me llogari statike.

Muret jo-bartse jan ato mure t cilat prve peshs s tyre nuk mbajn ngarkesa
tjera. Kto n t shumtn e rasteve prdoren pr ndarjen e hapsirave njra prej tjetrs
dhe quhen mure ndarse. Trashsia e tyre varet nga izolimi i nevojshm termik dhe zri
q duhet t arrihet ndrmjet hapsirave.
Muret sipas mnyrs s vendosjes mund t jen:
- t murosura,
- monolite, dhe
- montuese.
Muret e murosura bhen nga pjes t imta, t cilat mese vete lidhen me renditje,
ndrsa pr mjet lidhs n t shumtn e rasteve prdoret material tjetr (lla). Kto mure
mund t jen nga tulla, guri apo blloqe t ndryshme nga betoni, argjila, etj. Kto mure
bhen nga betoni i ngjeshur apo i armuar. Muret montuese bhen nga elemente fabrike t
prpunuar n mnyr serike t cilat mes vete lidhen n mnyr t ndryshme duke ofruar
plhura t gatshme pr mur. Kjo lidhje mund t bhet me lla dhe lidhje tjera t ndryshme,
si vidha, etj. Nse muri pjesrisht punohet n vet objektin ather fitojm mur gjysmmontues.
Llojet e mureve, sipas materialit. Kto kryesisht ndahen n:
- mure prej materiale natyrale: mur prej guri, druri, argjila, etj.
- mure prej materiale artificiale: kto mure bhen prej materialeve t cilat m hert
jan prodhuar n fabrik. N to hyn muret prej tullave, prej elementeve t betonit dhe
beton-armes, mure prej qelqi, mure prej hekuri, mure prej masave plastike, etj.
Llojet e murit sipas forms. Kur flitet pr mure, thuajse doher mendohet pr
konstruksione vertikale, t cilat shkojn prej posht lart. Por, n kushte t caktuara ant e
mureve mund t vendosen n drejtim t pjerrt (p. sh tek muret mbshtetse). Gjithashtu
mund t ket form t pjerrt apo t lakuar, varsisht nga zgjidhja arkitektonike. Mure t
tilla jan: oxhaqet e fabriks, gardhet e ndryshme, muret e pjerrta.
130
8.2.1 Muret prej tullave

Tullat q prdoren pr murosje kan form katrore me kto dimensione: gjatsi
25 cm, gjersi 12 cm, lartsi 6,5 cm. Forma e till e tullave mundson q t bhen radh
t drejta gjat murosjes, me lidhse t drejt ndrsa me kt fitohen mure me madhsi
konstruktive, mbajtje dhe trsi homogjene. Pr murosje t mirfillt krahas tulls n trsi
prdoren edhe pjes t tulls t cilat fitohen me thyerje me ekan. Kt e bn muratori, i
cili thyen aq tulla sa i duhen pr lidhje t drejt. Me kt rast duhet t dihet se nj pjes e
tulls bie, rrnohet gjat thyerjes. Kjo pjes m pas mbushet me lla. Pjesa e thyer e tulls
vendoset n pjesn e brendshme t murit, ndrsa nga fytyra e murit vendoset siprfaqja e
cila nuk sht e thyer. Pjest e tulls quhen pjes t normuara t tulls edhe at 3/4 tull,
1/2 tull, 1/4 tull dhe rrip.
Tulla e plot
3/4 tull
1/4 tull
1/2 tull
Rripi
Pjest e normuara t tulls
Pozita e tulls n mur

Muret prej tullave ndrtohen prej tullave t drejta q ndrmjet vete lidhen me lla.
Pr bartje m t mir t ngarkesave, tulla lidhet horizontalisht me gjersin e saj. Por, pozita
e saj n raport me trashsin e murit gjithashtu mund t jet e ndryshme. Duke pasur
parasysh pozitn e tulls s murit paraqiten disa pjes prbrse (pjes zgjatse, pjes
lidhse, fug vertikale, fug horizontale, shtres n mur, fytyra e murit, fund shkallor, fund
i rrafsht.
131
Maja e murit
Tulla e zgjatur
Tulla lidhse
Balli i murit
Fundi dhmbzor
Fuga vertikale
Fundi
shkallor
Fuga horizontale
Baza e murit
Zgjatjet
Shtresa e lidhjeve
Pozita e tulls n mur
Rregullat e lidhjes s tullave

Muret jan elemente konstruktive t ndrtesave t cilat vendosen nga disa shtresa
t tullave t renditura njra afr tjetrs dhe q mes vete lidhen me lla. Mnyra e renditjes
s tullave quhet lidhje e tullave. N lidhjen e tullave prdoren kto rregulla:
1. N muret t prdoren sa m shum tulla.
2. Lidhjet e murit t jen horizontale.
3. Fugat vertikale t dy shtresave t cilat qndrojn afr njra tjetrs nuk guxojn t
prputhen n pjesn e brendshme apo n fytyrn e murit. doher duhet t tejkalohen
pr , 1/4 ose 3/4 tull.
4. N brendin e mureve t trash duhet t prdoren m shum lidhs.
132
Pamja
Shtresa e par
Shtresa e dyt
Fig. 102 Lidhja e murit nga tulla e plot /riter/ d = 25 cm

Trashsia e mureve me tulla
Muret mund t jen me trashsi t ndryshme t tulls prej 1, 2, 3 tullave.
Sipas centimetrave dhe numrit t tullave, sipas pjesve t normuara t tulls,
ekzistojn kto trashsi t mureve:
1. Mur prej 6,5 cm sht i barabart 1/4 tulln t a.q. tull nakante.
2. Mur prej 12 cm, sht i barabart me 1/2 tull.
3. Mur prej 25 cm sht i barabart me 1 tull.
4. Mur prej 38 cm sht i barabart me 1 1/2 tull.
5. Mur prej 51 cm sht i barabart me 2 tull.
6. Mur prej 64 cm sht i barabart me 2 1/2 tull.
133
Aksonometrtia
Prerja
Sht y
ll e
b e to
n-arm
es
Baza
gropa
Fig. 103 Mur ndars prej 6,5 cm prej tulls s plot vakante
134
Fig. 104 Mure nga tullat boshe me trashsi t ndryshme
135
8.2.2 Mure betoni dhe beton-armeje

Trashsia e mureve t betonit
Sipas rregullave tona, trashsia e mureve t betonit prcaktohet n baz t llogaris
statike, izolimit termik, t zrit, etj. Gjithashtu, sipas ktyre rregullave, muret e poshtme
nuk guxojn t jen m t holl se ato lart, pa marr parasysh se sa sht pesha e katit t
eprm.
Vendosja e mureve t betonit
Muret e betonit dhe beton-armes formohen n kallpe apo shabllone. Kto
kryesisht jan pjes lvizsve t cilat kan pr detyr konstruksionit t ardhshm t betonit
ti japin form dhe madhsi projektuese. Pasi przierja e betonit t forcohet, ato nxirren.
Betonimi me kallp njansh

Kallpi njansh prdoret pr mure mbshtetse apo mure t jashtme t bodrumit
tek ndrtesat. Muret mund t jen me lartsi dhe prerje t ndryshme: mure t ulta, mure
me lartsi normale dhe mure mbshtetse.
Betonimi me kallp dyansh
N kallpe dyanshe betonohen muret t cilat jan t lira n t dyja ant. Kto
kryesisht jan mure bartse t mesme n bodrume, mure t jashtme betoni dhe betonarmeje bartse, mure t pavarura, gardhe t ndryshme, etj. Kallpi pr murin prbhet prej
dy kallpeve njanshe, t cilat lidhen dhe mbshteten mes vete, ashtu q hapsira mes
tyre jep trashsin e sakt t murit.
136
Muret me beton-arme mund t realizohen si mure t plota bartse, mure ndarse dhe
mbshtetse. Muret e plota bartse me beton-arme realizohen kur prej tyre krkohet bartje
e madhe, fortsi, rezistenc ndaj zjarrit apo rezistenc n rast t motit t paqndrueshm.
Armatura mund t vendoset n mnyra t ndryshme, varsisht nga trashsia dhe dedikimi
i murit. Muret me beton-arme mund t realizohen prej 6, 12 dhe 14 cm, sipas llogaris
statike. Muret e pavarura me beton-arme nuk jan t ngarkuara prej lart, por prej anash
(er), ndrsa kto jan lloje t ndryshme t gardheve dhe parapeteve.
Fig. 105 Mure nga tulla t zbrazta me trashsi t ndryshme
Pamja
Prerja
Fig. 106 Mur me beton-arme me kallpe njanshe
137
Sipas rregullave tona, trashsia e mureve t betonit prcaktohet me llogari statike.

Muret e betonit t cilat prdoren si mure pr hapsira banesore duhet t mbshtillen me
termoizolues, q t arrihet izolim termik.
Kallpi mund t jet njansh tek muret mbshtetse apo t bodrumit n ndrtes.
Tek kallpi dyansh betonohen muret t cilat n t shumtn e rasteve jan bartse,
mure t mesme n bodrum, mure t ndryshme t jashtme dhe t brendshme bartse t
betonit dhe beton-armes, mure t pavarura, gardhe t ndryshme, etj.
Muret me beton-arme mund t realizohen si mure t plota masive (mure bartse),
ndarse dhe mbshtetse. Muret e plota bartse me beton-arme realizohen kur prej tyre
krkohet fortsi dhe bartje e madhe. Armatura vendoset si armatur njshtresore apo
dyshtresore varsisht nga trashsia dhe dedikimi i murit.
8.3 MURET NDARSE JOBARTSE

Llojet e mureve ndarse dhe dedikimi i tyre
8.3.1. Llojet e blloqeve t zbrazta t rifabrikuara nga argjila/blloqe qeramike
Pr mure ndarse jobartse prdoren blloqet e zbrazta prej qeramike. Prparsia e
ktyre tullave t zbrazta sht n at se para se gjithash kan dimensione m t mdha,
kan zbrazti rrethore apo knddrejt t cilat i bjn m t leht, mundsojn izolim
termik dhe t zrit dhe nuk e ngarkojn konstruksionin. Me kt, ndrtimi sht m i lir
ndrsa koha e realizimit shkurtohet. Prodhohen me lloje t ndryshme t zbraztirave dhe
dimensioneve.
8.3.2 Muret ndarse prej betoni

Muret ndarse t betonit mund t petzohen aty pr aty me kallpe njanshe dhe
dyanshe, me panele t rifabrikuara, blloqe, etj. Kto mure pr shkak t karakteristikave
t tyre t dobta izoluese prdoren m rrall n hapsira banesore, ndrsa m shpesh n
bodrume, shkall, banj, etj.
138
Muret prej blloqeve t betonit

Pr realizimin e ktyre mureve prdoren blloqe t zbrazta apo poroze t rifabrikuara
me madhsi t ndryshme. Si agregat pr brjen e ktyre blloqeve shrbejn materialet
poroze: gur lundrues natyral, termik apo i sintetizuar, zgjyr e grimcuar vullkanike, argjil
apo rras e ekspanduar, etj.
Prodhohen me trashsi t ndryshme prej 7 deri 39 cm. Mund t jen me lug apo
pa t.
Fig. 107 Mur nga blloqe betoni
139
pllaka JURKO
pllaka me boshe n
lartsi dhe gjersi
pllaka me boshe n gjatsi
Mure gardhi prej pllakave t lehta gardhesh
pllaka me katr nyje

mure nga pllaka nga materiet organike
Gozhda
pr pllaka
n lla gjipsi t
zinkuar
lidhse n
gjatsi 1 cm
pika takuese 1 cm
Mure prej pllakave t lehta betoni prej materies organike
ndrmjet kateve
ndrmjet kateve
e pirunit
gozhda
kthyesi
vrima e murit
Mure prej pllakave nga materie organike Heraklit
140
8.3.3 Gardhe prej pllakave me lesh druri

Kto pllaka prodhohen nga leshi i drurit me mjet lidhs si jan: imentoja, magneziti
apo gjipsi. N tregti paraqiten me emra t ndryshm si: tarolit, shumolit, heraklit, izolit, etj.
N t shumtn e rasteve jan me madhsi 200/50, ndrsa trashsia e tyre sillet prej 2,5- 8
cm.
Muret nga kto pllaka jan t leht dhe jan termoizolues t mir.
Dobsia e tyre sht n faktin se pas nj kohe t caktuar mund t paraqiten plasaritje
tek lidhset, posarisht tek pllakat m t holla.
8.3.4 Mure prej pllakave t gjipsit

Pllakat e gjipsit pr mure ndarse bhen nga gjipsi. Mund t paraqiten si t gatshme
nga fabrika. Trashsia e mureve sillet prej 7,5; 10; 12,5; 15; 17,5; 21,5; 25,5 cm. Bhen nga
karton-pllakat e gjipsit n konstruksion nga profilet e metalta.
Nse bhen nga pllakat e fituara n fabrik mund t realizohen sipas parimit t
murosjes. Pllakat kan dimensione t ndryshme ndrsa mund t gjenden si pllaka t
rndomta prej gjipsit. N t shumtn e rasteve kan gjatsi prej 200 cm dhe gjersi prej 5
cm.
Pllakat e gjips-kartonit tek ne prodhohen n fabrikn Knauf n Dibr. Pllakat
kan karakteristika t ndryshme, si pllaka kundr zjarrit, kundr lagshtis, pr gjendje t
veanta me rezistenc m t lart, pr eliminimin e gazrave t dmshme, pllaka pr lakim
pr mure t rrumbullakt dhe pllaka pr mbrojtje nga rrezet elektromagnetike (fusha
elektrike, antena t televizionit, celular, etj.), pllaka gjipsi pr elemente t fasadave, etj.
141
Fig.108
108
Mure ndarse
Knauf
T dhnat teknike
Sistemi
Masat
Masa
Gjersia
Mbshtjellja
e murit (zbraztira
e murit) Trashsia lloji
Rezultate nga hulumtimi, n faqen 3.
W11 Muri ndars
Nnkonstruksioni i vetm mbshtjellja e vetme
pllakat knauf
Distanca e CW
profileve
pllakat knauf
Piano
Piano F
pllaka pr mbrojtje
t zrit
142
Muret ndarse prej taps

Muret ndarse prej taps bhen prej mbeturinave t taps t cilat przihen me
bitumen apo rrshira katrani. Bhen si kallp n dimensione t ndryshme nn shtypje
shum t lart. Kan trashsi prej 5-8 cm.
8.3.5 Muret prej qelqi
lla imentoje
armatura elik me
prerje rrethore
vertikalisht
horizontalisht
Mur ndars nga prizmat e qelqit

Krahas ndriimit normal t hapsirave prmes dritareve, n raste t veanta
hapsirat mund t ndriohen prmes mureve n raste ku hapsira krkon shum ndriim.
Kshtu, muret qelqore mund t prdoren n ndrtesa industriale, zyra, atelie pr piktur
apo skulptur, kopshte dimrore, salla kirurgjike, etj.
Fig. 109 Mur nga prizmi i qelqit
143
Muret bhen prej elementeve t zbrazta t qelqit t prpunuara n mnyr t

veant, t ngjashme me tulln. Zbraztirat mund t jen t mbyllura apo t hapura vetm
n nj an. Pr kt arsye, mund t jen izolues i mir termik dhe t zrit. Siprfaqet e
jashtme jan t rrafshta, ndrsa t brendshmet mund t jen t vrazhda. Murosja kryhet
n lla t vazhduar, t imentos ose kit. Tek lidhset, q llai t mund t pranohet m leht,
siprfaqja sht e profiluar apo e rrudhur. Nuk renditen njra afr tjetrs, q t mos vije
deri tek plasaritja gjat ngrohjes.
Kto mure, prve peshs s tyre personale, nuk mbajn ngarkesa tjera, por
megjithat n do rend t tret apo t katrt nevojitet t vendoset profil metali pr
stabilizimin e murit. Muret mund t realizohen vetm prej tullave qelqore apo t jen n
korniz t posame nga eliku apo beton-armeja.
Hapjet t cilat realizohen nga tullat apo pllakat qelqore duhet t vendosen me
dimensionet saktsisht sipas llojit dhe madhsis s pllaks, duke mbajtur llogari pr pikat
bashkuese t lidhjes.
8.4. Muret prej gurit natyral
Guri pr realizimin e mureve m s shumti prdoret n vende ku ka mjaft gurr
(vende malore) apo, nga ana tjetr, n raste t posame pr prpunim dekorativ t mureve
apo dyshemeve. Meq ky lloj i prodhimit sht mjaft i shtrenjt pr arsye ekonomike, e si
tham edhe pr arsye t konstruksionit, guri ka prdorim t kufizuar.
Forma, madhsia dhe llojet e gurit pr murosje
N ndrtimtarin, guri prdoret me forma dhe madhsi t ndryshme, edhe at si gur
i thyer n mnyr t parregullt, e deri te guri i prpunuar trsisht i veshur. Nse gurin e
prdorim pr murosje, ndrsa forma sht me dimensione t ndryshme nuk do t mund t
fitojm mur me shtresa t rrafshta, si sht rasti me tulln. Pr shkak se muret prej gurit,
si dhe ato prej tullave, prbhen prej m shum pjesve q ndrmjet vete lidhen me lla,
pr shkak t shtresimit t dobt dhe bartjes s ngarkesave, muret prej guri doemos duhet
t jen m t trash se ato prej tulls.
Guri ka forma m t ndryshme pr murosje, gj q varet nga niveli i prpunimit. Pr
shkak se ai nuk prdoret si mund ta gjejm n natyr, dallojm: gur i vetmuar, gur i thyer,
gur n form pllake dhe gur i prpunuar n mnyr t vrazhd.
144
.110

Fig. 110
Muret nga
guri
8.5 Muret shumshtresor mure sandvi

N ndrtimtarin bashkkohore muret duhet t mundsojn izolim t mir termik
dhe t zrit, si dhe mbrojtje nga lagshtia dhe avulli i ujit. Me kt ulen humbjet nga
nxehtsia dhe rriten kushtet higjienike dhe komoditeti. Q t arrihen kto kushte bhen
mure prej m shum materialeve (shumshtresore). Termoizolimi prdoret te muret e
jashtme dhe t brendshme te konstruksionet shumkatshe mbi hapsir t pa ngrohur,
te konstruksioni i fundit ndrmjet kateve.
Llojet e mureve shumshtresore
Muret bhen prej m shum materiale prej t cilave njri patjetr duhet t jet izolues
i mir (tervoll, lesh mineral, lesh qelqi, tap) etj. Termoizolimi mund t vendoset nga ana
e jashtme e murit, nga ana e brendshme dhe n mes t murit. Te muret shumshtresore
ekziston rrezik i kondensimit t lagshtis tek materiali termoizolues, i cili duhet t qndroj
i that dhe i pa degraduar. Pr kt arsye, para shtress pr izolim vendoset PVC foli apo
material tjetr si dig. Izolimi i zrit bhet pr t pamundsuar apo penguar deprtimin e
zrit. Materialet termoizoluese pr mure mundsojn edhe izolim t zrit.
145
1. 1.
Lla i vazhduar
2. 2.
Tull poroze
3. 3.
Pllak termoizoluese
4. 4.
Tull e plot
pr
fasad
Fig. 111 Mur shumshtresor (sandvi)

. 111 ()
1. Bllok qeramike
1.
2. Ngjitse
2.
3.
3. Termo
pllak
4.
4. Ngjitse
5.
5. Rrjet
6.
6. Ngjitse
7.
7. Lla fasade
8.
8. Pllaka
nga
gjips- kartoni
9.

9. Thumba
muri dhe rozeta
Fig. 112 Fasad Demit
146
8.5 Elementet konstruktive vertikale shtyllat

Shtyllat jan elemente konstruktive ku njri dimension (lartsia) sht dukshm
m e madhe se dy tjerat (gjersia dhe gjatsia). Shtyllat jan elemente karakteristike n
bazn e konstruksionit t skeletit. Ato n t gjitha katet renditen sipas skemave t njjta
ortogonale sistematike. Shtyllat e kateve t eprme duhet t shtrihen mbi shtyllat e kateve
t poshtme. Ngarkesat n skeletin e konstruksioneve barten prmes konstruksioneve
ndrmjet kateve dhe trarve t trarve, ndrsa prmes themeleve (t cilat n t shumtn e
rasteve jan t vetm) n tokn.
Fig. 113 Prerje t shtyllave me armatur

Dimensionet prerja e shtylls prcaktohet sipas nevojave arkitektonike dhe
konstruktive dhe mund t jet n form t katrorit, drejtkndshit, rrethit, etj. Shtyllat
mund t jen prej druri, eliku dhe betoni t armuar. Tek shtyllat me beton-arme numri
i shufrave pr armim, si dhe dimensionet e shtylls prcaktohen me prllogaritje statike
dhe respektim t rregullores dhe standardeve tjera.
Armimi bhet me shufra vertikale si armatur kryesore dhe yzengji.
147
Fig. 114 Shtylla me beton-arme

148
Fig. 115 Realizimi

i shtylls me beton-arme
blloqe t rifabrikuara
. 115

me
n
vend
t
kallpit
klasik

149
Mbani mend!
Nse gjatsia e elementit konstruktiv n raport me trashsin dhe lartsin sht
dukshm m e madhe, ather ky konstruksion quhet mur. Nse, nga ana tjetr, gjatsit
dhe trashsia jan t ngjashme apo prafrsisht t ngjashme ndrsa lartsia shum m e
madhe, ather ky konstruksion quhet shtyll.
Meq muret kan funksione t ndryshme, mund t ndahen sipas: dedikimit dhe
pozits s llojit t ndrtess, ngarkesat q i marrin prsipr, mnyrn e realizimit, materialit
prej t cilit jan realizuar dhe forms.
Sipas ngarkess, ato mund t jen: bartse dhe jobartse. Muret bartse jan ato
mure t cilat prve peshs s tyre mbajn apo marrin prsipr edhe ngarkesa tjera. Muret
jobartse/ndarse e pranojn vetm ngarkesat e veta.
Muret, sipas mnyrs s realizimit, mund t jen: t murosura, monolite dhe
montuese.
Sipas materialit, muret kryesisht ndahen n:
- mure prej materialeve natyrale: mur prej guri, druri, mur prej argjile, etj.
- mure prej materialeve artificiale: kto mure bhen prej materialeve q paraprakisht
prpunohen n fabrik. Ktu hyjn muret prej tulls, blloqet e betonit dhe beton-armes,
muret qelqore, muret prej hekuri, muret prej masave plastike, etj.
Llojet e mureve, sipas forms muri n t shumtn e rasteve sht vertikal, por
mund t ket form t rrumbullakt dhe t pjerrt. Mure t tilla jan oxhaqet e fabriks,
gardhet e ndryshme, muret e pjerrta (nse kt e krkon zgjidhja arkitektonike).
Muret prej tulls ndrtohen prej tullave t vendosura n mnyr t rregullt, q mes
vete jan t lidhura me lla.
Shtyllat jan elemente kryesore karakteristike n bazn e skeletit t konstruksionit.
Ato n do kat renditen sipas skems s rregullt. Shtyllat e kateve t eprme duhet t
shtrihen mbi ato t kateve t poshtme. Shtyllat e beton-armes armohen ma armatur dhe
yzengji.
150
Test pr vetvlersim:
7 pik
8-9
10-12
13-14
mjaftueshm
mir
shum mir
shklqyeshm
2
3
4
5
1. Cili sht funksioni i murit n objektet ndrtimore?
2. Sipas mureve t paraqitura nga ana e majt, plotso vendin e zbrazt me kushtin
prkats nga ana e djatht.
A
Mur prej tullave t

plota 25 cm
Izolim termik dhe t zrit
Mur prek pllakave

knauf
Mur barts prej tullave
Mur prej tullave

qelqore
Qllime dekorative, gardh n oborr
Mur prej guri
Ndriim t hapsirs
3. Prej cilave materiale mund t realizohen muret bartse?
4. Cilat materiale mund t prdoren pr realizimin e shtyllave?
5. Cilat jan muret/ndarse/jobartse?

) mur prej bllokut t zbrazt qeramik;
b) pllakave ,,knauf;
c) beton-arme d = 20 cm
) tulla e plot d = 38 cm.
d) tulla e qelqt
6. Si prcaktohen dimensionet dhe armatura te shtyllat me beton-arme?
7. Si ndahen muret sipas mnyrs s realizimit?

)
b)
c)
151
152
Trsia tematike
9. OXHAQET DHE KANALET
E VENTILIMIT

njoftohet me:
llojet e oxhaqeve;
pozitn e oxhaqeve;
funksionin e kanaleve t ventilimit.
153153
NJSIA TEMATIKE
9. Oxhaqet dhe kanalet e ventilimit
9.1. Roli i oxhakut

9.2. Pjest prbrse t oxhakut
9.3 Materiali pr ndrtimin e oxhaqeve
9.4 Kanalet e ventilimit
154
9. OXHAQET DHE KANALET E VENTILIMIT

9.1 Roli i oxhakut
N ndrtimet e larta banesore, objektet shoqrore, industriale dhe komerciale t
cilat nxehen me lnd djegse t ngurta dhe t lngta sht e nevojshme q t ndrtohen
oxhaqe. Temperaturat n hapsirat q ngrohen gjat periudhs s dimrit duhet t jen
nga 18-22 .
Meq lndt djegse t ngurta dhe t lngta gjat djegies prodhojn mbeturina
gazore q jan t nxehta, ndrsa mund t prmbajn edhe materie t dmshme dhe t
rrezikshme pr jetn dhe shndetin e njerzve, t njjtat dalin jasht ndrtess n kanale
t specializuara q quhen oxhaqe. Oxhaqet kryesisht ndrtohen n murr.
Oxhaqet jan kanale vertikale n mur, ose jasht tyre t ndrtuara prej
materialeve q nuk digjen. Roli i oxhaqeve sht gazrat q krijohen gjat djegies
n nj ose m shum vatra, ti nxjerr jasht ndrtess. Ato, njkohsisht mundsojn
rrymimin e ajrit nga pjesa e poshtme, e cila sht e nevojshme pr procesin e djegies.
Puna e oxhakut bazohet n peshat e ndryshme prej gazrave t nxehta n oxhak dhe
ajrit t ftoht t jashtm.
Sipas drejtimit t rrymimit t gazrave, n oxhak krijohen tri gjendje t ndryshme:
shkuj, ngecje dhe kundrshkuj.
Shkuj ajri ka ather kur rrjedhja e gazit n oxhak sht vertikale prpjet. Fuqia e
rryms s ajrit varet nga dallimi i temperaturave t gazrave n oxhak dhe ajrit t jashtm,
nga lartsia e oxhakut, nga rezistenca e cila krijohet pr shkak t frkimit t gazave nga
ant e oxhakut, si dhe nga dallimi i shtypjes atmosferike n hyrjen dhe daljen e oxhakut.
Ngecja n oxhak sht gjendje e pushimit, ndrsa krijohet kur nuk ka dallim n
peshn e gazrave n oxhak dhe ajrit t jashtm, ose kur shtypja direkte nga era n grykn
e oxhakut sht aq e fort, saq fuqia ngritse e gazrave nuk mund ta mposht.
Kundrshkuja n oxhak krijohet pr shkak t shtypjes s madhe t ers n grykn e
oxhakut, krijohet shtypje e pavolitshme e ajrit, ose dallime t pavolitshme t temperaturs,
me rast ajri i jashtm hyn n oxhak dhe i shtyp gazrat n vatrn e hapsirs.
155
9.2 Pjest kryesore prbrse t oxhakut

Oxhaqet n t shumtn e rasteve realizohen s bashku me muret. Material m
i mir pr oxhakun sht tulla e pjekur me lla t vazhdueshm, por n ndrtimtarin
bashkkohore shfrytzohen elemente qeramike t parafabrikuara. Tullat e paplota nuk
prdoren pr murosjen e oxhaqeve. Guri dhe betoni nuk rekomandohen pr shkak t
karakteristikave t tyre t kqija termike. Nse prdoren, oxhaku duhet t mbrohet nga
ftohja e teprt.
Pjest kryesore prbrse t oxhakut jan:
- koka, paraqet pjesn m t lart t oxhakut. Gjendet jasht atis dhe duhet t
jet e prpunuar dhe murosur nga jasht, prej materialit rezistues;
- gryka e oxhakut sht e hapur n pjesn m t lart (n kok);
- fundi gjendet n pjesn e poshtme t oxhakut ose ai sht mbarimi i tij;
- lartsia e oxhakut sht distanca vertikale prej fundit e deri te gryka;
- lartsia e dobishme sht distanca vertikale e vatrs nga gryka e oxhakut;
- hapjet pr pastrim shrbejn pr pastrimin e oxhakut. Jan t mbyllura me der
prej materialit q nuk digjet, prej metali ose betoni. Ato doemos duhet t bhen n fundin
e oxhakut, ndrsa sipas nevojs, realizohen edhe n pjesn e eprme t oxhakut (zakonisht
n tavan);
- kandelat jan lidhs t vatrs me kanalin e oxhakut. Ato te furrat e lvizshme,
zakonisht bhen prej llamarins s thjesht F 13-24 cm.
- muret rreth kanalit t oxhakut doemos duhet t ken trashsi m s paku sa nj
gjysm tull pr oxhaqe t thjeshta, ndrsa nj tull pr oxhaqe m t mdha.
Kanalet e oxhaqeve vertikale n muret duhet t ken nj prerje t barabart prgjat
gjith gjatsis edhe at t rrumbullakt, katrore ose drejtkndshe. Ajo prerje merret pr
vatrat e thjeshta F 14 cm, ose 14/14 cm, ndrsa pr m t mdhat 14/20 cm ose 14/25 cm.
Vizatim dhe shnim t oxhakut
156
Lartsia e
oxhakut
Koka e
oxhakut
Vrima pr
pastrim
Kati I
Lartsia e
Lidhsja
Gryka
e oxhakut
shfrytzuar e oxhakut
Tavani
Kati prdhes
Bodrumi
Vrima pr
Fundi i
oxhakut
pastrim
Pjest prbrse t oxhakut
9.3 Materialet pr ndrtimin e oxhaqeve

Materiali pr ndrtimin e oxhakut duhet ti prmbush kushtet vijuese:
) t jet rezistent ndaj zjarrit, q t mos digjet gjat temperaturave t larta q
krijohen gjat ndezjes s furrave dhe t mos vjen deri te shprthimi i zjarrit n ndrtesn;
157
b) t jet i padeprtueshm pr gazrat dhe avullimet q paraqiten n oxhak pr

shkak t djegies;
c) rezistent ndaj veprimeve kimike t gazrave;
) mjaft i qndrueshm ndaj forcave t shtypjes dhe forcave dinamike;
d) izolues i mir termik, q gazrat ti mbroj nga humbja e nxehtsis nga ajri i
jashtm i ftoht.
Pr ndrtimin e oxhakut prdoret tull mir e pjekur n lla t glqeres ose t
imentos. Tulla e paplot dhe e leht nuk prdoren pr murosjen e oxhaqeve. Betoni, po
ashtu, nuk sht i prshtatshm pr shkak t karakteristikave t tij t kqija termike. N
qoft se prdoret, do t duhej q oxhaku t mbrohet nga aspekti termik prej ftohjes s
teprt t gazrave. Shpesh her prdoren tubat e shamotit me gjersi prej 50-70 cm, t cilat
jan t bashkuara mes veti. Ata duhet t murosen rreth tyre. Tubat murosen pr shkak t
mbrojtjes termike. N t kundrtn, mund t vjen deri te kondensimi i gazrave, me rast
kondensimi kullohet n vendin m t poshtm t oxhakut dhe shpeshher del brenda n
hapsirn, n vende q nuk jan t mbyllura mir.
Lidhja e kanalit t oxhakut
harku i
llamarins
mbshtjellse
llamarine
gyp llamarine
keq
pozita e lartsis
s lidhjes
pozita e lartsis
s lidhjes
dysheme e
tavanit
mbshtjellse
llamarine
suvatimi i
ashpr
Vrimat pr pastrim t
oxhakut n tavan
lidhse betoni
158
Forma dhe madhsia e oxhakut

Prerja me e volitshme nga format e oxhakut sht rrethi, meq n rast t till
vllimi sht m i vogl, ndrsa edhe hapsira pr ftohje sht m e vogl. Prerja me e
volitshme, prve rrethit, sht katrori, ndrsa mund t prdoret dhe prerja drejtkndshe.
Prerja e oxhakut duhet t kaloj me madhsi t njjt prgjat gjith lartsis s ndrtess.
Madhsia e kanalit t oxhakut varet nga numri i vatrave, sasia e karburantit,
lartsia e oxhakut dhe rezistenca e oxhakut. N vatrat e shtpis prerja nuk matet, por
merret 14/14 cm, 14/20 cm ose 14/25 cm. Ndrsa te ngrohtoret prerja e vatrs prcaktohet
me prllogaritje dhe mund t arrij 40/60 cm.
Lartsia dhe realizimi
Lartsia e oxhakut sht e prcaktuar me lartsin e ndrtess, por q t fitohet
shkuj e mir n oxhakun, nevojitet q lartsi e dobishme t jet 5,0-7,0 m.
Oxhaku duhet t bhet aq lart mbi atin, ashtu q atia t mos i pengoj gjat
funksionimit t drejt. Kjo lartsi duhet t arrij s paku 1,0 m mbi siprfaqen e pjerrt t
atis, matur normalisht n atin, ndrsa nse trari kryesor i atis gjendet n afrsi, t
njjtin oxhaku duhet ta kaloj pr 30-50 cm, ashtu q gryka e oxhakut t jet e lir nga t
gjitha ant.
9.4 Kanalet e ventilimit
Hapsirat e mbyllura duhet t ajrosen, gjegjsisht n to t sillet ajr i pastr, ndrsa
t nxirret ajr i papastr. Kjo ajrosje mund t jet natyrore, prmes dritareve dhe dyerve,
si dhe artificiale me kanale ventilimi. N hapsirat, shpeshher, krahas ventilimit natyror,
doemos do t duhej t parashihen edhe kanale t ventilimit, t cilat i prcjellin gazrat e
papastra, si jan avulli i ujit, ajri tepr i nxeht i ndotur, etj.
Kanalet e ventilimit jan vrima vertikale ose horizontale n muret ose konstruksionet
ndrmjet kateve q shrbejn pr sjelljen e ajrit t pastr dhe nxjerrjen e ajrit t papastr.
Kanalet e ventilimit mund t bhen n mure prej tullave ose me elemente qeramike,
tuba metalike dhe plastike. Prerja e kanalit mund t jet katrore m s paku 14/14 cm ose
rrethore me diametr 15 cm.
Pr do hapsir bhet nj kanal i veant. Kanal t njjt nuk mund t shfrytzojn
m shum kate. Pr ajrosje t drejt duhet br kanal pr hyrje dhe kanal pr dalje. Ajrosja
sht m efikase nse dallimi i temperaturs ndrmjet ajrit n kanal dhe ajrit t jashtm
sht m i madh. Vrima pr hyrje vendoset 15-30 cm nga dyshemeja, ndrsa pr dalje 1520 cm nn tavanin. Vrimat nga ana e jashtme mbrohen me rrjete dhe grila.
159
Fig. 116 Sistem i

ventilimit natyror
i hapur
Fig. 117 Kanal ventilimi prej

elementeve t parafabrikuara
i mbyllur
Fig. 118 Elementet pr rregullimin e vrims pr hyrje t ajrit t pastr
160
Mbani mend!
Oxhaqet jan kanale vertikale n mur. Roli i oxhakut sht q gazrat q krijohen
me djegien, n nj ose m shum vatra, ti nxjerr jasht ndrtess.
Puna e oxhakut mbshtetet n shum pesha t ndryshme nga ajri i ftoht dhe
gazrat e nxehta, q si m t lehta lvizin prpjet prmes kanalit t oxhakut.
Pjest kryesore prbrse t oxhakut jan: koka, gryka, fundi, lartsia, lartsia
e dobishme, hapjet pr pastrim, kyjet.
Prerja me e volitshme nga forma e oxhakut sht rrethi. Prve rrethit prdoret
edhe prerja katrore dhe drejtkndshe.
Madhsia e kanalit t oxhakut varet nga numri i vatrave, sasia e karburantit,
lartsia e oxhakut dhe rezistenca n oxhakun. N vatrat e shtpive prerja nuk prllogaritet,
por merren 14/14 cm, 14/20 cm ose 14/25 cm, derisa te vatrat m t mdha prerja
prllogaritet.
Lartsia e oxhakut sht prcaktuar me lartsin e ndrtess, por pr t pasur
shkuj n oxhakun, nevojitet q lartsia e dobishme e oxhakut t jet 5,0-7,0 m.
Hapsirat t cilat nuk kan hapje pr dritare, p.sh. banjat, dushkabinat, e
ngjashm ventilohen prmes kanaleve t ventilimit.
Kanalet e ventilimit jan vrima vertikale ose horizontale n muret ose
konstruksionet ndrmjet kateve q shrbejn pr sjelljen e ajrit t pastr dhe nxjerrjen
e ajrit t papastr.
161
Test pr vetvlersim:
1. Cili sht roli i kanaleve t oxhaqeve?
2. Sipas elementeve t dhna t oxhakut t paraqitura n ann e majt, plotsoje vendin

e zbrazt me termin prkats nga ana e djatht.
lartsia e oxhakut
pjes e oxhakut jasht atis
gryka e oxhakut
distanca vertikale prej fundit deri n gryk
koka e oxhakut
lidhje e vatrs me kanalin e oxhakut
kyje
hapja n pjesn m t lart
3. Kanali i oxhakut mund t jet me

prerje.
4. Vrimat pr kanale ventilimi vendosen pr kanal hyrs

dyshemeja dhe pr kanal dals
cm nga tavani.
dhe
cm nga
5. Cilat kushte duhet ti plotsoj nj material pr realizimin e kanaleve t oxhaqeve?

) rezistent ndaj zjarrit;
b) rezistent ndaj veprimeve kimike t gazrave;
c) izolues i keq termik;
) poroz;
d) izolues i mir termik.
6. Prej far materiali mund t realizohen kanalet e oxhaqeve?
7. Cila sht prerja m e mir e kanalit t oxhakut?

) rrethi;
b) drejtkndshi;
c) katrori.
8. N nj kanal t oxhakut me prerje 14/14 mund t kyen:
) m s shumti dy vatra n nj kat;
b) t gjitha vatrat prej m shum kateve.
162
Njsia tematike
10. HAPJET N MUR
N kt njsi tematike nxnsit mund t

njoftohen me:
Funksionin e hapjeve;
Hapjet sipas dedikimit dhe llojit;
163 163
153
NJSIA TEMATIKE
10. Hapjet n mur

164
10. HAPJET N MUR

Hapjet n mure n form t dyerve dhe dritareve kan pr detyr q ti lidhin
hapsirat ndrmjet vete dhe me pjesn e jashtme, veanrisht t sjellin drit dhe ajr n
hapsirat. Forma dhe madhsia e hapjeve varet nga dedikimi i hapjeve, prej materialit nga
i cili sht realizuar hapja dhe nga krkesat arkitektonike dhe estetike.
N pjesn e poshtme hapja zakonisht mbaron n mnyr horizontale edhe at te
dritaret n form t bankut, ndrsa te dyert n form t pragut. Pjesa ndrmjet dyshemes
dhe bankut te dritaret quhet parmak i cili lviz prej 80 deri 90 cm.
Ant vertikale t hapjes jan mbshtets pr qemerin e realizuar dhe quhen shpalta.
Ata shrbejn pr pranimin e peshs nga qemeri.
N pjesn e eprme hapja mund t mbaroj ndryshe. Nse sht e rrafsht quhet
qemer, ndrsa nse sht n form kubi quhet hark.
Fig. 119 Hapje pr der me qemer harkor
165
Fig. 120 Hapje pr dritare me qemer

Sipas llojit t hapjes n t ciln gjendet qemeri, dallojm qemer mbi dritare, mbi
dyer dhe nnshtruese.
Dritaret dhe dyert kan qemer t montuar pr dritare dhe dyer pr mbajtjen e
anve.
Dyert dhe dritaret n projektet kan shenjn e tyre edhe at n mur t pa suvatuar.
N rast se te dyert ka prag t realizuar, hapja vizatohet me vij t plot. Nse dera sht e
jashtme, n rast t till sht mir q shpalta n mur t realizohet me dhmb, q forcimi i
ders t mund t jet m i sigurt, e po ashtu dhmbi bn edhe mbrojtjen prej ndikimeve
t jashtme, si jan shiu dhe era.
Dritaret m s shpeshti bhen me shpalta n t cilat ka dhmb t realizuar, n veanti
nse dritarja sht e drurit. Qemert kan pr detyr q t gjitha ngarkesat mbi hapjen n
mur ti projn mbi mbshtetsit dhe duhet t lidhen me konstruksionin e objektit ose
identifikohen me shtresat libazhe.
Shtylla mbi der
Shtylla mbi dritare
Shpaleta
Korniz montimi
Shpaleta
Korniz montimi
Bankina
Pamja
Prerja
Pamja
Baza
Vrima pr dritare
Vrima pr der
166
Baza
Pjest e nnshtruara, nga ana tjetr, marrin prsipr ngarkesa t ndryshme prej
mureve, konstruksionet ndrmjet kateve dhe atyre t atis, m s shpeshti mbi hapjet
e mdha. Mundsisht realizohen n mnyr t padukshme t futura n konstruksionet
ndrmjet kateve. Banku i dritares mund t realizohet prej materialeve t ndryshme, edhe
at: gur, gur artificial, llamarin, etj.
Qemert e dritares kan dhmb t realizuar dhe vertikal q shrben pr vendosjen
e roletave dhe perdeve t ndryshme.
Qemert e dyerve dhe pjest e nnshtruara m s shpeshti realizohen me prerje
drejtkndshe, ndrsa mund t mbshteten n dy ose m shum mbshtets.
TRAT T PRPUNUARA MBI DRITARE ME BETON-ARME

Pamja
Prerja
Qarkorja me beton-arme
Trari me beton-arme (mbi dritare)
Qarkorja me beton-arme
Trari me beton-arme
Pr rolet plhure
Fig. 121 Tra mbi dritare me beton-arme
167
10.4. Materialet pr realizimin e qemerve

Qemert mund t realizohen prej materialit t ndryshm n t shumtn e rasteve
prej beton-armes, tulls, drurit dhe elikut. Sipas teknologjis s realizimit mund t jen
monolite, t vendosura n vendin e ngjarjes ose montuese.
Sipas materialit, trart mbi dritare dhe mbi dyer mund t jen t realizuar prej: - druri
(trar prej druri),
- eliku (barts-travers t elikt),
- prej tulls dhe hurit (n form t harqeve q mund t jen me forma t ndryshme),
- prej trarve t vendosur prej beton-armes,
- prej trarve t montuar prej beton-armes,
- elementeve qeramike n kombinim me beton-arme.
Elementet e drurit n t shumtn e rasteve realizohen prej drurit cilsor, prej nj, dy
ose m shum trarve t cilt jan t bashkuar me shtrngues t elikt.
Bartsit e elikt mund t jen prej profileve t ndryshme.
Qemert e dyerve dhe dritareve prej tullave dhe gurve n t shumtn e rasteve
realizohen n form t harkut. Qemert e dyerve dhe dritareve prej beton-armes
realizohen me derdhjen e mass s betonit n kallpet paraprakisht t ndrtuara n t
cilat vendoset armatur. Armatura prbhet prej shufrave horizontale t cilat prshkojn
gjatsin e trarit n zonn e siprme dhe poshtme, t ndrlidhura ndrmjet vete me
yzengji.
Paraqitje aksonometrike t llojeve t ndryshme t elementeve montuese argjilore

pr qemer
168
Pr ndrtim m t shpejt sot prdoren qemer montues pr dritare dhe dyer prej
beton-armes q prodhohen prmes rrugs industriale. Montimi i ktyre trarve bhet
menjher pasi t murosen muret deri n lartsin e prdorur t dritares ose ders.
Prparsia e tyre sht n at se menjher i bartin ngarkesat dhe montohen shum
shpejt.
Fig. 122 Prfundime harkore t hapsirave
169
Mbani mend!
N pjesn e poshtme, hapja n t shumtn e rasteve mbaron n pozit horizontale
edhe at te dritaret n form t bankut, ndrsa te dyert n form t pragut.
Pjesa ndrmjet dyshemes dhe bankut te dritaret quhet parmak i cili lviz prej 80
deri n 90 cm.
Pjest vertikale t hapjeve jan mbshtetsit pr realizimin e qemerit dhe quhen
shpalta. Ato shrbejn pr pranimin e peshs nga qemeri.
Qemert mund t realizohen prej materialit t ndryshm n t shumtn e rasteve
prej beton-armes, tulls, drurit dhe elikut. Po ashtu, ato mund t jen t vendosura n
vendin e ngjarjes ose t jen montuese.
Sipas materialeve trart e dritareve dhe dyerve mund t realizohen prej: drurit (trar
druri), elikut (bartse traversa prej eliku), tulls dhe gurit (n form t hareve q mund
t jen n forma t ndryshme).
Pr ndrtim m t shpejt sot prdoren qemer montues pr dritare dhe dyer prej
beton-armes q prodhohen prmes rrugs industriale. Montimi i ktyre trarve bhet
menjher pasi t murosen muret deri n lartsin e prdorur t dritares ose ders.
Prparsia e tyre sht n at se menjher i bartin ngarkesat dhe montohen shum shpejt.
Masa pr dritare dhe dyer

Dyert dhe dritaret n projektet kan shenjn e tyre edhe at n mur t pa suvatuar.
N rast se te dyert ka prag t realizuar, hapja vizatohet me vij t plot. Nse dera sht e
jashtme, n rast t till sht mir q shpalta n mur t realizohet me dhmb, q forcimi i
ders t mund t jet m i sigurt, e po ashtu dhmbi bn edhe mbrojtjen prej ndikimeve
t jashtme, si jan shiu dhe era.
170
Test pr vetvlersim:
1. Cili sht funksioni i murit n objektet ndrtimore?
2. Sipas mureve t paraqitura n ann e majt, plotsoje vendin e zbrazt me kushtin

prkats n ann e djatht.
A
mur me tull t
plot 25 cm
izolim termik dhe t zrit
mur prej pllaks

knauf,
mur mbajts prej tulls
mur prej tullave

qelqore
qllime dekorative, rrethoj oborri
mur prej guri
ndriim i hapsirs
3. Prej cilave materiale mund t realizohen muret mbajtse?
4. Cilat materiale mund t shfrytzohen pr realizimin e shtyllave?
5. Cilat jan muret ndarse/jombajtse?

) mur prej bllokut qeramik me vrima;
b) pllaka knauf;
c) beton-arme d = 20 cm
) tull e plot d = 38 cm.
d) tulla qelqore
6. Si prcaktohen dimensionet dhe armaturat e shtyllave beton-arme?
7. Si sht ndarja e mureve sipas mnyrs s realizimit?

)
b)
c)
171
172
Trsia tematike
11. ELEMENTE KONSTRUKTIVE
HORIZONTALE

njoftohet me:
ndarjen e elementeve konstruktive

horizontale;
funksionimin e trarve dhe qarkoreve

beton-arme;
konstruksionet ndrmjet kateve dhe

dyshemeve
173153
173
TRSIA TEMATIKE
11. Elementet konstruktive horizontale

174
11. ELEMENTET KONSTRUKTIVE HORIZONTALE

11.1 Konstruksionet ndrmjet kateve
Konstruksionet ndrmjet kateve jan konstruksione horizontale q ndajn
ndrtesn sipas vertikales (sipas lartsis) n kate. N disa raste, konstruksionet ndrmjet
kateve mund t jen t pjerrta dhe me qemer. Konstruksionet ndrmjet kateve jan
pjes bartse t objektit meq detyre e tyre e par sht t pranojn dhe t bartin ngarkesa
t vazhdueshme dhe lvizse.
Dimensionet e konstruksioneve ndrmjet kateve prcaktohen sipas prllogaritjes
statike, n baz t tendosjeve t lejuara t materialit, si dhe ngarkesave t caktuara
personale dhe t favorshme, e n prputhshmri me rregullat teknike pr ngarkimin e
objektit.
do konstruksion ndrmjet kateve duhet tu prshtatet kushteve dhe krkesave
t caktuara t cilat objektit do ti garantojn siguri dhe stabilitet t plot. Sipas ksaj,
konstruksioni ndrmjet kateve duhet t jet:
- i fort, q t mund ti mbaj ngarkesat e parashikuara pa u lakuar, deformuar apo
vibruar n mnyr t palejuar;
- izolues i mir termik dhe i zrit, t mos lshoj goditje dhe zhurm, etj.;
- e prhershme;
- t mos digjet (rezistuese ndaj zjarrit)
- me lartsi ekonomike, t mos jet shum e rnd q mos ti ngarkoj muret dhe
shtyllat mbajtse;
- realizimi t jet i thjesht dhe i shpejt.
T gjitha kto karakteristika dhe krkesa nuk parashtrohen pr secilin konstruksion
ndrmjet kateve. Kjo varet nga dedikimi i objektit dhe pozicioni i konstruksionit ndrmjet
kateve n strukturn e tij.
Prmes prodhimit industrial dhe tipizimit t konstruksionit mes kateve ulet shpenzimi
dhe konsumi i materialit, ndrsa gjithashtu prmirsohen karakteristikat eksploatuese t
konstruksioneve ndrmjet kateve.
175
11.1.1 Ndarja e elementeve t konstruktive horizontale ndrmjet kateve

Konstruksioni ndrmjet kateve n nj objekt prbhet nga kto elemente:
- pjesa mbajtse e konstruksionit;
- shtresa izoluese pr hidroizolim, izolim termik dhe t zrit;
- dyshemeja npr t ciln shkelet ose shtres e eprme e konstruksionit ndrmjet
kateve;
- tavani sht siprfaqja m e poshtme e prpunuar e konstruksionit ndrmjet
kateve.
Konstruksioni mbajts pranon t gjitha ngarkesat. Ktu hyjn pesha personale,
ngarkesa e prhershme dhe lvizse (mobile, njerz), pesha nga dyshemeja dhe tavani,
ndrsa i bart tek muret mbajtse, mbajts dhe shtylla. Me kt rast, duhet pasur kujdes
nse konstruksioni ndrmjet kateve mund ti bart ngarkesat n t dy apo katr mbshtetsit
(mure, qarkore, mbajts, etj.). Tendosjet e konstruksionit mbajts, e paralelisht me kt
edhe dimensionet e tij, rriten me rritjen e hapsirave dhe ngarkesave.
Sipas materialit t prdorur pr pjesn mbajtse, konstruksionet ndrmjet kateve
ndahen n:
- beton-arme;
- t drurit;
- metalike;
- t kombinuara.
Sipas rezistencs ndaj zjarrit, pjesa mbajtse e konstruksioneve ndrmjet kateve
mund t jet: e djegshme dhe e padjegshme.
Przgjedhja e llojit t materialit pr pjesn mbajtse t konstruksionit ndrmjet
kateve varet prej shum kushteve. Konstruksionet ndrmjet kateve q i ekspozohen
lagshtis apo zjarrit, si dhe ato q kan ngarkesa t rnda, m racionale sht q t
realizohen si konstruksione beton-armeje ndrmjet kateve.
Kushtet lokale, si dhe krkesat e caktuara arkitektonike, gjithashtu mund t ndikojn
n przgjedhjen e materialit pr konstruksionin ndrmjet kateve.
Shtresa izoluese sht e dedikuar pr konstruksionin ndrmjet kateve q ta siguroj
me izolim t mir termik dhe t zrit. N hapsira ku punohet me shum uj dhe avull,
apo n katin e fundit tek atit e rrafshta, prve shtress termo- akustike, nevojitet t
vendoset shtres hidroizoluese, e cila nuk lshon avull dhe uj.
Shtresa pr izolim n lidhje me pjesn mbajtse t konstruksionit ndrmjet kateve,
varsisht nga dedikimi mund t vendoset:
176
- nn dysheme;
- n prbrje t pjess bartse; dhe
- n prbrje t tavanit.
N realizimin e shtress s izolimit duhet t prdoren materiale t lehta ndrtimore
q nuk e ngarkojn konstruksion mbajts ndrmjet kateve. Njhersh, kto materiale
duhet t jan me trashsi m t vogla q t ulet lartsia e prgjithshme e konstruksionit
ndrmjet kateve.
Pr arritjen e karakteristikave termo- akustike sot prdoren nj numr i madh i
materialeve termoizoluese.
Shtresa hidroizoluese realizohet prej materialeve q nuk lshojn uj dhe lagshti.
Kto materiale hidroizoluese pr hidroizolim jan t prpunuara n baz t bitumenit apo
si foli prej metaleve t ndryshme.
Pr mbrojtje nga zjarri t konstruksioneve ndrmjet kateve gjithashtu mund t
prdorim materiale t ndryshme. Mbrojtja varet nga dedikimi, numri i kateve dhe prej
kushteve tjera. Materialet q ofrojn kt mbrojtje jan:
- llai;
- betoni;
- produktet qeramike dhe prej tullave;
- pllakat e gjipsit;
- sprkatsit e ndryshm, etj.
Dyshemet jan siprfaqe n hapsir npr t cilat ecim. Gjithashtu dyshemeja
paraqet shtres t eprme prfundimtar t konstruksionit ndrmjet kateve. Varsisht nga
pozita e dyshemes n raport me nivelin e ndrtess dhe kushteve t jetess dhe puns
n hapsirat, dyshemeja mund t jet prej materiale, konstruksionit, mnyrs s ndryshme
t realizimit.
Tavani sht an e poshtme e dukshme e konstruksionit ndrmjet kateve. Ai
mund t jet i prpunuar n mnyr shtes, i suvatuar, ose, nga ana tjetr, konstruksioni
mbajts ndrmjet kateve mbetet i dukshm. Varsisht nga lloji i hapsirs, si dhe lloji i
konstruksionit ndrmjet kateve, tavani si siprfaqe e eprme e hapsirs sht i prpunuar
dhe i formsuar, ndrsa shrben edhe si element arkitektonik dekorativ n formsimin e
enterierit.
Krahas rolit dekorativ, konstruksioni i tavanit shpeshher ka edhe funksion tjetr, pr
shembull, akustik, mbrojtje termike nga zjarri, e gjithashtu mund t shrbej q t fshihen
instalime t ndryshme q gjenden nn konstruksionin ndrmjet kateve. Pr prpunimin e
konstruksionit t tavanit prdoren thuajse t gjitha materialet ndrtimore, si sht druri,
betoni, llae t ndryshme, przierje plastike, qelqi, metale, pllaka t lehta ndrtimore, etj.
177
Konstruksioni i tavanit mund t realizohet n disa mnyra, edhe at:

- n vet konstruksionin mbajts;
- ndaras nga konstruksioni;
- konstruksion i varur i tavanit
11.1.2. Konstruksione beton-armeje ndrmjet kateve
N ndrtimtarin bashkkohore konstruksionet me beton-arme kan prdorim
t madh. Betoni dhe armatura krijojn trsi konstruktive dhe statike, q mundsojn
lidhjen e t gjitha konstruksioneve n objektin. Konstruksionet me beton-arme jan t
forta, rezistuese, afatgjate, me lartsi t vogla konstruktive dhe lidhen mir me pjest tjera
t ndrtess.
Mungesa e konstruksioneve me beton-arme sht pesha e madhe, si dhe izolimi
i tyre i dobt termik dhe t zrit. Kto mangsi mund t prmirsohen duke prdorur
materiale t ndryshme izoluese.
Ekzistojn lloje t ndryshme t konstruksioneve beton-arme ndrmjet kateve:
- pllaka beton-arme
) e thjesht, e vazhdueshme dhe konzole;
b) pllak e armuar n form kryqi;
c) pllak e armuar n form krpudhe;
- konstruksione beton-arme ndrmjet kateve n form t brinjve t imt
) monolite, t petzuar n kllf dhe trupa t zbrazt;
b) gjysmmontuese;
c) konstruksione ndrmjet kateve monta;
) konstruksioneve montuese ndrmjet kateve prej elementeve t rifabrikuara.
- konstruksione ndrmjet kateve prej betonit t tendosur.
Sipas mnyrs s realizimit, konstruksionet me beton-arme mund ti ndajm n:
- t petzuar n vendin e ngjarjes (monolite);
- gjysmmontuese;
- montuese.
Konstruksionet monolite ndrmjet kateve realizohen nse n kallpin ose kllfin
e br m hert vendoset armatur, derdhet przierje betoni n to aty pr aty (n objekt).
Pas lidhjes s betonit, sipas rregullave, kallpi hiqet.
Sistemi gjysmmontues prbhet prej pjesve t petzuar aty pr aty dhe pjesve
t derdhura jasht objektit (n kantier ndrtimor, puntori apo fabrik), ndrsa montohen
n mnyr plotsuese. Kshtu, pr shembull, tek konstruksionet me brinj t imt, brinja
sht montuese, ndrsa pllaka petzohet, aty pr aty. Ky sistem sht i qlluar sepse kursen
kohn e realizimit dhe materialin pr kallp.
178
Konstruksionet montuese ndrmjet kateve prbhen prej pjesve t cilat

paraprakisht jan br n fabrika dhe puntori, apo n vet kantierin ndrtimor, ndrsa n
objekt bhet montimi i tyre. Ky sistem sht i qlluar meq kursen kohn e realizimit dhe
nuk ndrlidhet me kushtet kohore.
11.1.3. Pllakat me beton-arme
Pllakat me beton-arme jan konstruksione monolite ndrmjet kateve t cilat
realizohen me trashsi prej 8 deri 16 e m shum centimetra (te sistemet pa trar), e
varsisht nga hapsira dhe ngarkesa. Pllaka mbshtetet n mure, mbajts t ndryshm
apo trar. Ajo lirisht mund t shtrihet n muret ose t mbrthehet n to. Me kt rast
shtrirja e pllaks trajtohet n mnyr t ndryshme gjat prllogaritjes.
Sipas numrit t mbshtetjeve dhe mnyrs s armimit, pllakat i ndajm n:
- pllaka t thjeshta q shtrihen n dy mbshtets (t lira apo t mbrthyera) sipas
apo ;
- pllakat t vazhdueshme sipas 1 apo 1 kan m shum se dy mbshtets;
- pllakat konzole t cilat mbrthehen n nj mbshtets;
- pllaka n form kryqi q kan elemente mbajtse nga t katr ant, ndrsa armatura
mbajtse sht n t dyja drejtimet sipas dhe .
- pllaka n form krpudhe t cilat armohen si pllakat me form kryqi pa mbajts
(mbshtets) direkt n shtyllat tek sistemet pa trar.
Pllaka e thjesht prdoret pr konstruksione me hapsir t vogl prej 2,5 deri
4,0 m. Gjat hapsirave m t mdha, pllaka e thjesht e kalon kufirin racional, kshtu
q prdoren lloje tjera t konstruksioneve. Pllaka ka dy shtretr t lir ose t mbrthyer.
Bhet me trashsi prej 8 deri 15 cm ndrsa armohet me armatur kryesore, e cila shkon n
drejtim t hapsirs statike 6-12 mm dhe armatur ndarse 5-6 e cila shkon n mnyr
normale n kryesoren.
Armatura kryesore dhe ajo ndarse fitohen me prllogaritje statike, varsisht nga
hapsirat dhe ngarkesat. Gjat llogaritjes hapsira e pastr mes mbshtetsve rriten pr
5% ose: lt = 1,05l0 (hapsir statike).
Pllaka e vazhdueshme paraqitet kur pllaka shtrihet mbi m shum mbshtetse.
Ajo dimensionohet me prllogaritje statike, ndrsa sipas momentit absolut m t madh
maksimal (pozitiv) dhe minimal (negativ).
Kur hapsirat e pllaks jan m t mdha se 3,0 m, fitohen dimensione shum
m t mdha t pllaks, pas ka ajo bhet joekonomike. N kt rast, vendosen trar
sekondar t cilat dimensionohen si prerje T n bashkveprim me pllakn, mirpo pllaka
dimensionohet vemas. Trashsia e pllaks duhet t jet t paktn 8 cm ndrsa trari sht
179
armatura ndarse
5-6
armatura
kryesore
6-12
armatura
ndarse
armatura
kryesore
AKSONOMETRIA
Fig. 123 Pllak e thjesht
realizuar n mnyr monolite me pllakn. N kt rast, ato mbshteten n pllak n t dyja

ant. Kta mbajts (trar) sekondar vendosen n distanc prej 1,5 -3,0m.
Pr uljen e armaturs mbi mbshtetset, pllaka mund t forcohet me vute mbi
shtretrit, pjerrsia e t cilve sht deri 1:3.
Brinjt armohen me armatur dhe yzengji si pr trart me beton-arme.
Tavani, gjegjsisht ana e poshtme e konstruksionit ndrmjet kateve sht me trar t
dukshm, kshtu q kjo prdoret n hapsira ku kjo nuk u pengon krkesave arkitektonike
dhe krkesave tjera. Mirpo, trart mund t fshihen nse realizohet tavani lshuar me
konstruksion t posam i cili varet n pllak.
180
_
+
momente negative
_
+
momente pozitive
Fig. 124 Pllak e vazhduar
Pllaka konzole
Pllaka konzole paraqitet kur pllaka sht e kapur vetm pr nj mbshtets t
mbajtsit t trarit dhe ngjashm n mur apo pa mur ndrsa fundi tjetr sht i lir. Si
konstruksione, pllakat konzole prdoren pr ballkon, kurora, ati, etj. Sipas funksionit t saj
statik, konzola ka vetm momente negative, prandaj armatura n t vendoset n zonn e
eprme ndrsa ajo duhet t jet mir e mbrthyer n murin mbajts apo trarin. Armatura
ndarse vendoset normalisht n armaturn kryesore edhe at pas saj.
N t shumtn e rasteve pllakat konzole kombinohen me sisteme tjera statike me
qllim q t fitohen konstruksione m racionale (m ekonomike) si sht pllaka me nj
apo dy lshime n prputhje me projektin pr arkitektur. N kushte sizmike t pllaks
konzole vendoset m pak armatur n zonn e eprme, n raport me armaturn n zonn
e poshtme.
181
pllaka qeramike 1 cm
shtresa betonime 3 cm
hidroizolimi 0,1 cm
pllaka A.B.
lla i vazhduar 2 cm
Fig.125
Pllak konzole
.125
. 126
Fig. 126 Armim i pllaks konzole
Pllak e armuar n form kryqi (lirshm e mbshtetur)

Fitohet ather kur pllaka me tr vllimin e saj (nga t katr ant) shtrihet n
mure mbajtse, qarkore ose mbajtse dhe armatura mbajtse (kryesore) vendoset n dy
drejtime. Meq, sipas prllogaritjes statike, fitohen momente m t mdha n mesin e
pllaks, armatura vendoset n mnyr m t dendur prgjat midisit sesa n fundet, sipas
rregullave t armimit. Kto pllaka realizohen n baza katrore apo drejtkndshe, nse
proporcioni i anve sht m i vogl se 1:2.
182
mnyra pr armirim t pllaks

prerja
Konstruksioni n form krpudhe ndrmjet kateve
Pllaka n form krpudhe sht pllak e armuar me form kryqi e cila shtrihet pa
nnshtresa direkt n shtyllat me beton-arme me kapitele t zgjeruara n form krpudhe,
ndrsa me to lidhet n mnyr monolite. Pllakat armohen pjerrtas, paralelisht me drejtimet
n t cilat qndrojn radht e shtyllave apo pjerrtas npr diagonalet e ktyre fushave.
Pjesa e eprme e zgjeruar e shtylls armohet vemas.
11.1.4. Konstruksione beton-arme ndrmjet kateve
n form t brinjve t imt
Konstruksionet ndrmjet kateve n form t brinjve t imt prbhen prej brinjve
t holl, n distanc t vogl ndrmjet vete dhe pllak t holl e cila realizohet prmes
brinjve.
Pjes mbajtse t konstruksionit paraqesin brinjt dhe pllakat Prerje T, t cilat n
pikpamje statike llogariten si trar i thjesht. Brinjt vendosen n distanc prej 30-70 cm,
ndrsa si distanc e zakont merret 30-50 cm, pas ka nuk nevojitet dimensionim i pllaks.
Brinjt kan gjersi t vogl (0 = 5-7 dhe 12 m), ndrsa lartsia sht dukshm m e
madhe, e cila fitohet sipas prllogaritjes statike.
183
Tek brinjt vendoset armatura kryesore e cila n t shumtn e rasteve prbhet prej
dy shufrave, prej t cilave njra lakohet afr mbshtetsit nn knd prej 45. Armatura
kryesore nga brinjt lidhet me armaturn n pllakn me yzengji.
Pr ngarkime normale n ndrtesa kto konstruksione ndrmjet kateve bhen
prej 3,0-6,0 m. Mund t bhen edhe me hapsira m t mdha (deri 10, 0 m), por ather
lartsia e brinjve dhe pllaks do t jet dukshm m e madhe.
Dimensionimi prputhet me si vijon:
- pllaka patjetr duhet t jet e trash , nga distanca ndrmjet brinjve, por jo m
pak se 4-5 m.
- nse distanca ndrmjet brinjve kalon 50 cm, ather pllaka n mnyr statike
prllogaritet ndaras nga brinja;
- lartsia statike e brinjs duhet t jet
nga hapsira;
- shufrat e armaturs n pllak duhet t jen n distanc prej 25 cm.

Te konstruksionet me brinj t imt krahas brinjve mbajtse realizojm brinj pr
prforcim t cilat shkojn n mnyr normale n to me prerje t njjt, sikurse brinjt tjera.
Me kt rast vlejn rregullat:
- pr hapsira prej 3,0-6,0m realizohet nj brinj;
- pr hapsir prej 6,0-9,0m realizohen dy brinj;
- pr hapsir mbi 9,0 m realizohen tri brinj.
Armatura pr kto brinj n t shumtn e rasteve merret gjysma e asaj te brinjt
kryesore.
Sipas mnyrs s realizimit konstruksionet ndrmjet kateve me brinj t imt i
ndajm n:
- monolite (t petzuara aty pr aty)
- gjysmmontuese dhe
- montuese.
Konstruksione monolite ndrmjet kateve me brinj t imt
Kto konstruksione ndrmjet kateve n trsi betonohen n kantierin ndrtimor,
gjegjsisht n objektin. Me qllim q kallpi pas ngurtsimit t betonit t nxirret m leht,
brinjt kan form trapezi. Forma e konstruksionit fitohet me ndihmn e shabllonve prej
drurit apo metalit dhe mbajtsit t cilt pas shtat ditve nxirren nse kushtet klimatike
jan t volitshme, e m pas prdoren n vende tjera.
Brinjt betonohen n kallp druri apo metali ndrsa nga pjesa e poshtme lshohet
tel zinku 2-3 mm n do 30-40 cm, pr t cilin m von lidhet trari m i gjat (drras) n
t ciln farkohen trart ndars t tavanit.
184
Parket 2,2
Rr 8,0
Pllak 5,0 cm
Gril 25 cm
Nndyshemeja
hatull
kallam
1,8/24 cm 1 cm
lla
1,5 cm
AKSONOMETRIA
Konstruksione monolite ndrmjet kateve me

brinj t imt t derdhur n trupa t zbrazt
Kto konstruksione ndrmjet kateve realizohen nga brinjt monolite, ndrsa
zbraztirat ndrmjet tyre mbushen me blloqe t ndryshme q njhersh shrbejn si
kallpe pr realizimin e brinjs dhe pllaks. N t shumtn e rasteve kto blloqe qndrojn
n konstruksionin ndrmjet kateve, kshtu q njhersh formojn tavan t rrafsht,
t gatshm pr suvatim. Kto konstruksione ndrmjet kateve gjithashtu jan izolues t
mir termik dhe t zrit. Si mangsi e tyre mund t merret pesha e tyre e rritur. N kushte
bashkkohore blloqet mund t jen edhe polistirol poroz i presuar i ngurt.
Sistemi Hiko. Ky konstruksion ndrmjet kateve me brinj t imt realizohet nga
blloqet e betonit Hiko q shrbejn si kallp dhe mes t cilave betonohet brinja me
armatur.
185
Bhet pr hapsira deri 5,0 m ndrsa n aspektin statik, blloqet marrin pjes n
marrjen prsipr t shtypjes. Konstruksioni ndrmjet kateve ka lartsi t vogl (25 cm) dhe
sht izolues i mir termik. Pllaka mund t realizohet pr ngarkesa m t mdha, ndrsa
pr hapsira dhe ngarkesa m t vogla mund t anashkalohet.
Sistemi Akerman. Ky konstruksion ndrmjet kateve, sikurse ajo paraprake,
betonohet aty pr aty me ndihmn e tullave t zbrazta poroze me prerje trapeze, q
shrbejn si kallp pr formimin e brinjs bartse, n t ciln vendoset armatura kryesore.
Tullat prodhohen n fabrik prej argjils s pjekur, nga jasht jan t brazduara pr
pranimin sa m t mir t betonit.
Dimensionet pr gjersi dhe gjatsi jan vazhdimisht 30/25 cm, ndrsa lartsia sht
e ndryshueshme prej 10, 13, 16, 19, 22 deri 26m. Mbi tullat petzohet pllak me trashsi
prej 5 cm n t ciln vendoset armatur q sht normale me at n brinjt me distanc
prej 25 cm.
Sistemi Durisol. Ky konstruksion ndrmjet kateve me brinj t imt sht i
ngjashm me ato paraprake pr nga mnyra e realizimit dhe formimit t brinjs, vetm se
ktu tullat e zbrazta jan zvendsuar me blloqe durisol. Ky konstruksion sht izolues
i mir termik dhe t zrit, sht i leht dhe rezistues ndaj zjarrit. Blloqet durisol bhen n
dimensione t ndryshme q mundsojn lartsi t ndryshme t konstruksioneve ndrmjet
kateve, ndrsa me formn e saj gjersi t ndryshme t brinjve.
Konstruksionet ndrmjet kateve realizohen n kallpe prej drrasave, q patjetr
duhet t vendosen nn do brinj dhe t mbshteten mir. N brinjn vendoset armatura
kryesore, e m pas betonohet s bashku me pllakn e cila nuk guxon t jet m e holl se
4 cm.
Konstruksione gjysmmontuese ndrmjet kateve me brinj t imt

Kto konstruksione ndrmjet kateve realizohen nga brinjt e rifabrikuara dhe
pllaks q petzohet n objektin. Brinjt kan prerje dhe form t ndryshme. Zakonisht
prpunohen nga beton-armeja. Ekzistojn sisteme t ndryshme t konstruksioneve
gjysmmontuese ndrmjet kateve, prdorimi i t cilave kushtohet prej faktorve t
ndryshm si: vendi i ndrtimit, ri fabrikimi i elementeve, llojet e ngarkess, hapsirat, etj.
Pjest e gatshme sillen n kantierin ndrtimor apo bhen n vet kantierin ndrtimor
dhe vendosen n objektin. Me kt nuk pengohet rrjedha tjetr t realizimit t punimeve.
Konstruksionet ndrmjet kateve menjher mund t ngarkohen dhe prdoren ndrsa
kallpet bhen vetm pr pllakn. Shpejtsia e realizimit sht shum m e madhe, q
nuk sht rast me konstruksionet ndrmjet kateve t cilat petzohen aty pr aty.
186
Brinjt prpunohen n hapsira mir t mbyllura dhe t mbrojtura. Kur jan gati ato
duhet t mbrohen nga dielli dhe era prderisa piqen ndrsa betoni lidhet (hidratizohet
rreth 24 or). Betoni duhet t sprkatet me uj.
Kto konstruksione ndrmjet kateve bhen pr hapsira deri 6,0 m meq gjat
transportit, ngritjes, brinjt e gjata mund t plcasin apo thyhen leht, pr shkak t prerjes
s vogl ndarse. Prandaj, gjersia e brinjve nuk guxon t jet m e vogl se 6 cm.
Thellsia e mosshtrirjes s brinjs varet nga sistemi i mbshtetjes, por nuk do t
duhej t jet m e vogl se 5-7 cm. N vet shtratin duhet t ket t realizuar qarkore ose
mbajts.
BRIRI
BETONI
PLLAKA
MONTA FERT
BRIRI FERT
Fig. 127 Konstruksion ndrmjet kateve Fert

Sistemi Avramenko. Konstruksioni ndrmjet kateve Avramenko sht
gjysmmontuese dhe prbhet prej brinjve t rifabrikuara me beton-arme dhe pllaks
q petzohet aty pr aty.
187
Brinjt bhen pr hapsira t ndryshme, por m s shumti deri 6,0 m. Kan form
trapezi me gjersi t poshtme prej 7 cm dhe t eprme prej 4 cm. Lartsia e brinjs
prcaktohet sipas hapsirs dhe ngarkesave dhe sht 25 cm. Armatura n brinj
prcaktohet me prllogaritje statike dhe prbhet prej dy shufrave prej t cilave njra
sht e drejt ndrsa tjetra e lakuar. Brinjt vendosen n distanc prej 40 cm. N qarkore
shtrihen prej 5-15 cm, me at q armatura ka shtrat m t madh. Pllaka realizohet me
trashsi prej 5 cm.
Sistemi Herbst. Ky konstruksion ndrmjet kateve prbhet prej brinjve t
rifabrikuara dhe pllaks s petzuar aty pr aty.
Brinjt bhen me gjatsi prej 4,0-6,0 m, gjersi 6 cm, lartsi 25 cm ndrsa vendosen
n distanc prej 33 cm, distanc elementare prej njrs tek tjetra brinj. Mbi brinjt
petzohet pllak e holl prej 4-5 cm.
Konstruksione kasetore ndrmjet kateve me brinj t imt

N praktik n objektet shumkatshe q kan sistem skeletor, nse proporcioni
i anve n t dy drejtimet nuk sht m i madh se 1:2, mund t realizohen konstruksione
kasetore ndrmjet kateve me brinj t imt.
Mnyra e realizimit t ktyre konstruksioneve mund t jet monolite apo
gjysmmontuese.
Konstruksione monolite ndrmjet kateve realizohen si t gjitha konstruksionet tjera
me kallp paraprakisht t prgatitur (shtrat plastike pr prdorim shumkatsh).
Pr shpejtsi m t mdha t realizimit dhe kursim n koh dhe material, kto
konstruksione mund t realizohen si gjysmmontuese.
Konstruksion ndrmjet kateve Monta. Konstruksioni me brinj t imt sipas
sistemit monta bhet prej trar t prpunuar prej tullave monta t cilat montohen t
gatshme me distanc prej 40 cm. Trart n t shumtn e rasteve jan t gjer 20 cm, ndrsa
lartsia varet nga hapsira dhe ngarkesa.
188
A / BAZA / KOFRAZHI /
briri
B / DETAL I BRIRIT
Shembull i konstruksionit t kasetuar ndrmjet kateve
Armatura tek trart mbajts vendoset n lugje n siprfaqen e poshtme t tulls

monta n lla t imentos. Q kjo t realizohet, tullat monta renditen n kantier ndrtimor
n shtres t rrafsht n pozit t kundrt.
Pasi t vendoset numri i nevojshm i tullave prgjat trarve, montohet armatura
kryesore dhe petzohet me lla t imentos. Trart renditen njri mbi tjetrin, ndrsa mbi
to vendoset rr. Duhet t sprkaten me uj prderisa vazhdon forcimi i imentos dhe t
mbrohen nga dielli dhe era. Kur betoni do t forcohet, s paku 7 dit, trari montohet n
vendin e vendosjes sipas distancs s prcaktuar.
189
N pjest ansore ka lugje n t cilat sht vendosur armatura montuese 5. Nse

ka armatur mbajtse shtes, sipas prllogaritjes statike, ajo vendoset n brinjt mes
trarve mbajts monta.
Shtrirja e trarve mjafton t jet 4-6 cm, nse ajo me armaturn betonohet n qarkore
ose nnshtres. Ndrmjet trarve t montuar mbajts vendosen trar pr mbushje nga
tullat monta t cilat n siprfaqen e poshtme nuk kan lugje pr armatur. Hapsira mes
trarve monta dhe trarve pr mbushje mbushet me beton.
Gjithashtu, mbi trart bhet pllak e eprme, trashsia e s cils varet nga lloji i
konstruksionit dhe ngarkesave.
Ekzistojn lloje t ndryshme t konstruksioneve monta ndrmjet kateve q bhen
sipas ngarkesave dhe hapsirave.
Industria e qeramiks Kiro uuk nga Velesi prodhonte tulla t posame monta
pr konstruksioneve ndrmjet kateve. Kjo fabrik bn edhe sistem t trarve t rifabrikuar
fert me lartsi t vogla konstruktive, me izolim t mir termik dhe t zrit.
Konstruksione montuese ndrmjet kateve me brinj t imt
Me qllim q t ulet koha e realizimit t konstruksioneve klasike ndrmjet kateve
pr shkak t kohs s gjat t forcimit t betonit, q t evitohet prdorimi i kallpit pr
formsim t konstruksionit ndrmjet kateve i cili e shtrenjton ndrtimin e objektit, pjesa
mbajtse e konstruksionit ndrmjet kateve mund t realizohet si e montuar.
Konstruksionet montuese ndrmjet kateve pas montimit menjher jan mbajtse
dhe i pranojn ngarkesat e parapara. Prparsi e madhe e ktyre konstruksioneve sht
edhe fakti se prodhimtaria nuk varet nga kushtet kohore, meq prodhohen n fabrik,
puntori apo hapsira tjera.
Si elemente montuese mund t jen brinjt mbajtse, trart mbajts, pllakat
mbajtse, etj. Prerja e konstruksionit mund t jet e ndryshme dhe mund t realizohet si
pllak e rrafsht nga nj element mbajts apo nga brinja mbajtse dhe pllaka, t realizuara
s bashku, gjegjsisht element i veuar t jet brinja dhe pllaka e veuar.
Sipas llojit dhe prbrjes s elementit mbajts, konstruksionet montuese ndrmjet
kateve mund t jen:
- konstruksionet ndrmjet kateve te t cilat elementet mbajtse renditen n distanc
t caktuar e cila mund t mbushet me elemente t gatshme montuese t betonit, argjils
s pjekur, etj. apo nga pllaka mbajtse montuese;
190
- konstruksionet ndrmjet kateve t realizuara prej elementeve q renditen pran

njra-tjetrs;
- konstruksionet ndrmjet kateve prej pllakave trsisht mbajtse (panele)
Te ne prdoren shum lloje t konstruksioneve montuese ndrmjet kateve.
Sistemi Kat20 sht konstruksion ndrmjet kateve q prbhet prej brinjve t
rifabrikuar dhe blloqeve t betonit si mbushje. Brinjt vendosen n distanc prej 50 cm,
ndrsa ndrmjet tyre blloqet 20/44/25m.
Sistemi Sigvart dhe Tirk. Sistemi prbhet prej sndukve t zbrazt me form
trapezi. Sistemi Tirk sht i prpunuar prej mbajtsve me prerje T dhe t renditura pran
njra-tjetrs formojn konstruksionin final.
Sistemi Rapid. Ky konstruksion ndrmjet kateve prbhet prej trarve t gatshm
me prerje T t dyfisht, me lugje prgjat trarve. Brinjt renditet pran njra-tjetrs,
pa kallp prej drrasave, kshtu q konstruksioni ndrmjet kateve menjher mund t
prdoret pr ngarkes dhe lvizje. Dyshemet mund t realizohen n mnyra t ndryshme,
ndrsa tavani suvatohet direkt prmes mbajtsve.
Sistemi Standard. Ky konstruksion ndrmjet kateve prbhet prej brinjve t
rifabrikuara dhe pllaks. Meq t dyja elementet jan montuese, konstruksioni sht
menjher mbajts, ndrsa montimi i tij i shpejt. Brinja sht e gjat 22 cm, ndrsa e
trash 7 cm. Vendoset n distanc t boshtit prej 50 cm. Ndrmjet brinjve vendoset pllak
montuese, e cila mbshtetet n brinjt prmes engeleve t lshuara nga pllaka. Lidhja e
pllaks me brinjt bhet me mbushjen e lugut ndrmjet pllakave me beton plastik. Brinjt
bhen me gjatsi prej 6,0 m.
prerja
DETALI
lla imentoje
briri
Konstruksioni i imt brinor ndrmjet kateve t sistemit Standard
191
pllaka montuese
Konstruksionet ndrmjet kateve prej betonit t prforcuar

Betoni i prforcuar ka prdorim t gjer edhe tek konstruksionet ndrmjet kateve.
Prbhet prej pllakave t betonit me prforcim n drejtim t hapsirs. Jan t armuara me
tela eliku 2,5 mm, paraprakisht t forcuara pr shtrngim. Kto pllaka jan t prpunuara
prej betonit dhe tulls s grimcuar, ndrsa siprfaqja e poshtme dhe e eprme prej betonit
t rnd. Bhen me lartsi t ndryshme, sipas siprfaqes dhe ngarkess me 8, 12 dhe 16
cm. Pllakat renditen pran njra-tjetrs ndrsa n pikat e bashkimit petzohen me lla
t imentos. Dyshemeja realizohet n mnyr t ndryshme, ndrsa tavani suvatohet n
siprfaqen e rrafsht t pllaks.
192
11.2. Trart
N prgjithsi pr trart me beton-arme
Shtyllat me beton-arme paraqesin mbajts n form vije. Ato mund t gjenden n
t gjitha llojet e konstruksioneve me beton-arme edhe at si elemente t pavarura apo si
pjes e ndonj konstruksioni m kompleks. Mbajtsit e pavarur t trarve, sipas sistemit
statik, mund t jen t mbshtetur lirshm, t mbrthyer njanshm dhe dyanshm,
konzole, trar me lshime dhe trar t vazhduar.
Lartsia e mbajtsve t trarve:
trar t thjesht
trar t vazhduar
Gjersia e mbajtsve t trarve:
Hapsirat:
Nse:
Nse:
(distanc e boshteve)
Shembull pr prerje - T
193
Mbajtsit e trarve mund t jen pjes e kornizave njkatshe, dykatshe apo

shumkatshe.
Varsisht nga shkaqet konstruktive dhe funksionale, mbajtsit e trarve me pllak
mbi to mund t ken form trthore t prerjes, drejtkndore, prerje T, prerje , prerje
n form snduku, ndrsa n raste t jashtzakonshme, sipas krkesave arkitektonike,
projektohen si trekndsh, n form trapezi apo si prerje t formsuara lirshm.
Gjatsia dhe gjersia e prerjeve t trthorta t trarve n t shumtn e rasteve jan
konstante, sipas gjatsis s hapsirs, por pr hapsira m t mdha mund t jen t
ndryshueshme edhe at m shpesh lartsia sesa gjersia (vuta vertikale dhe horizontale).
Varsisht nga sistemi statik, madhsia e ngarkess, forma e prerjes s trthort, etj.,
lartsia e mbajtsve t trarve sillet n kufij mjaft t gjer d = (1/8 - 1/12) I pr trar t
mbshtetur lirshm deri d = (1/8 - 1/12) I pr trar me lshime, trar t mbrthyer dhe t
vazhduar.
Gjersia e mbajtsve t trarve sillet n kufijt b = (1/2 - 1/3)d ose b = d, ndrsa
zakonisht edhe lartsia dhe gjersia rrumbullakohen me 0 ose 5 cm.
Madhsit statike prllogariten pr veprimin e ngarkesave t prhershme dhe
t ndryshueshme (g, p) pas ka ngarkesa e ndryshueshme mund t marr pozit m t
ndryshme pr nga gjatsia e elementeve. M i madh sht ndikimi nga momentet e lakimit
dhe forcave transversale, ndrsa ndikimi i forcave aksiale dhe momentet e prdredhjes
anashkalohen.
Armimi i mbajtsve t trarve kryhet me armatur kryesore, armatur montazhi dhe
yzengji. Mund t prdoret armatur e brinjzuar, armatur BI. Me kt rast, shufrat nga
armatura e brinjzuar prfundojn me engele nn knd prej 90 apo pa engel.
Armatura kryesore shrben pr pranimin e forcave t tendosjes, vendoset prgjat
trarit dhe quhet armatur kryesore gjatsore. Nj pjes e saj (1/3-1/2) prllogaritet si
armatur shtes mbi mbshtetset, ndrsa shrben pr mbulimin e momenteve negative
mbi mbshtetset.
S paku dy shufra nga armatura e tendosur poshtme duhet t vazhdohen prmes
mbshtetsve t lir.
Sipas PBAB 87 n vendet ku jan momentet m t mdha (te fushat dhe
mbshtetset), prerja e armaturs kryesore gjatsore duhet t jet s paku 0,20% nga
siprfaqja e prerjes drejtkndore t trarit pa armatur t brinjzuar.
194
Armatura montuese vendoset n zonn e shtypur t trarit, paralelisht me armaturn

kryesore t zgjatur, ndrsa shrben q n to t lidhen yzengjit. Prerja e armaturs montuese
prdoret n mnyr konstruktive dhe arrin minimum 10% t prerjes s armaturs kryesore
t zgjatur, ndrsa prdoren t paktn dy shufra. Nse lartsia e trarit sht m e madhe
se 50 cm (d > 50 cm) n pjest ansore t saj duhet t vendoset armatur konstruktive e
zgjatur n distanc jo m shum se 30 cm, ndrsa me diametr minimal 8 mm.
Yzengjit paraqesin armatur vertikale, meq n t shumtn e rasteve vendosen
vertikalisht n trarin, ndrsa vetm n raste t jashtzakonshme mund t vendosen nn
ndonj knd. Varsisht nga roli q e kan n prerjen trthore, yzengjit mund t jen
konstruktive dhe statike (me dy dhe m shum prerje). N zona aktive n aspektin sizmik,
n afrsi t nyjave dhe n gjatsi 0,20 I, duhet t vendosen yzengji t mbyllura me kapak
n distanc dyfish m e vogl se distanca e nevojshme maksimale.
11.3. Dyshemet
11.3.1. Dyshemet prej materialeve natyrale
Dysheme prej dheut t ngjeshur
Kto dysheme sot prdoren vetm te objektet ekonomike n bodrume, vende pr
ruajtjen e drunjve, etj. Bhen nga argjila me trashsi prej 20-30 cm, e ngjeshur n shtresa
nga 8-10 cm me shtes t kashts s grimcuar.
Stabilizimi i dheut arrihet duke przier argjil, rr dhe glqere n raport t caktuar,
vendoset n shtresa me ndihmn e rulave.
Dysheme prej druri
Dysheme prej drrasave
Dyshemeja m e thjesht e drurit sht nga drrasat. Drrasat jan t prera dhe
t renditura pran njra-tjetrs preken mes vete. Gozhdohet me gozhda n dyshemen.
Dyshemeja e thjesht prpunohet nga druri i but, si sht: pisha, bredhi apo frashri me
gjersi 8-16 cm, trashsi 2,2 cm deri 2,6 cm dhe gjatsi 3-6 m.
Dysheme anijeje
Kjo dysheme realizohet nga drrasat e planifikuara t thata dhe t shndosha
prej bredhit, pishs ose frashrit me lug, prgjat drrass. Secila drras e dyshemes
gozhdohet n trarin nn dysheme n dy vende pjerrtas me gozhda n lugun. Pas vendosjes
195
s dyshemes deri tek muret vendosen edhe listelet e profiluara q mbulojn lidhjen e
murit dhe dyshemes.
Dyshemet nga parketi

Parketi bhet prej drrasave q n t shumtn e rasteve jan nga druri i shndosh
i ahut, dushkut apo frashrit. Drrasat jan t prera n mnyr t rrafsht dhe t lmuara,
ndrsa n t dyja ant fqinje ka pend, ndrsa dy t tjerat dy lugje. Parketi mund t
prodhohet me dimensione t ndryshme. Mnyra e vendosjes s parketit bhet n mnyra
t ndryshme.
Fig. 128 Dysheme nga parketi
196
Dyshemet prej pllakave artificiale prej gurit

Kto dysheme bhen prej przierjeve t imentos, rrs, gurit t bluar me shtes
t ngjyrs nn presion t madh vendosen n kallpe me madhsi t ndryshme. Pllakat
duhet t jen me struktur t rregullt, me siprfaqe t rrafsht, me siprfaqe t dukshme
t rrafshta, me tehe t ashpra, mund t bhen prej dy shtresave. N t shumtn e rasteve,
n praktik jan t njohura pllakat e betonit dhe ato tarraca.
Pllakat prej betoni

Pllakat bhen nga rra e pastr dhe imentoja e pastr me madhsi dhe forma t
ndryshme.
Fig. 129 Pllaka betoni pr dysheme - bekaton

Vendosen n shtresa prej llait t imentos apo rrs tek shtresa e betonit. Fugat
nuk duhet t jen m t mdha se 2-3mm, ndrsa mbi to derdhet qumsht imentoje.
Siprfaqja e eprme mund t ngel e rrudhur q m leht t shkelet mbi to. M shpesh
prdoren pr siprfaqe t jashtme si: trotuare, rrugica, tarraca, etj.
Pllaka tarrace
Bhen ashtu q n shtresn e eprme ose siprfaqen q shkelet sht prpunuar
prej grimcave t prziera t mermerit n lla t imentos q mund t ket edhe ngjyr.
Pllaka sht e lmuar, e lustruar deri n shklqim.
197
Pllaka qeramike
T gjitha pllakat bhen prej argjils cilsore me feldspat, kuarc dhe oksid t hekurit,
me shtesa eventuale t ngjyrave okside. Ato vihen n kallp nn shtypje t lart (200-300
a*t), thahen dhe piqen n 1200-14000 . (kufiri i shkrirjes s argjils).
Pllakat jan t forta, me struktur t ngjeshur, jan rezistues ndaj topitjes (frkimit),
nuk lshojn uj, jan rezistues ndaj akullit dhe acideve t ndryshme. Prodhohen me
ngjyra dhe forma t ndryshme.
Pllakat e qeramiks pr dysheme duhet t bhen prej siprfaqes s eprme e cila do
t mundsoj shkelje t leht pa rrezik pr rrshqitje. Siprfaqja mund t jet e lmuar, e
grimcuar, e rrudhur dhe relievike dekorative.
Dyshemet prej pllakave t qeramiks, duke marr parasysh madhsin dhe mnyrn
e vendosjes mund t vendosen me pllaka t rndomta t qeramiks me dimensione t
ndryshme dhe pllaka mozaik prej qeramike.

lla
Dysheme
prej pllakave
t
1.
qeramiks
2.
1. pllak qeramike
bitumen
2. 3.
lla
imentoje
3. 4.
hidroizolim
.
4. pllak me beton-arme
Dyshemet prej pllakave t thjeshta t qeramiks bhen me madhsi dhe forma

t ndryshme. Pllakat n t shumtn e rasteve jan n form katrore, por mund t ken
edhe forma tjera. Prodhohen me dimensione t ndryshme: 30 30 1,5 cm; 15 15
1,5 cm; 10 10 0,7 m; 5 5 0,5 m; 33,3 33, 3 1,5 m. Pllakat renditen n shtres
betoni, prmes shtress s imentos, llait t vazhduar ose glqeror. Fugat duhet t jen
deri 1,0 mm, ndrsa vendosen me imento t bardh apo masa pr fugim me ngjyr t
przgjedhur.
198
Pllakat renditen n terren ose prtej konstruksionit masiv ndrmjet kateve. Nse
renditen n terren ather s pari duhet t realizohet shtresa e betonit prej 10-15 cm.
Renditja e pllakave bhet me kompozicion t prcaktuar prej m par, kshtu q ato mund
t kombinohen si pr nga ngjyra, ashtu edhe pr nga madhsia.
Pllakat e qeramiks prdoren pr t gjitha vendet ku krkohet q dyshemeja t jet
rezistuese nda ujit, lagshtis, bymimit, acideve dhe t prmbushen kushte t caktuara
estetike.
Fig. 130 Vendosja e pllakave t dyshemes
Dysheme prej betoni

Dyshemeja e pastr prej betoni rrall gjen prdorim n objektet, por zakonisht
betoni shrben si shtres e dyshemeve tjera.
Dyshemet prej betonit realizohen n: depo, lavazhe, garazhe, tarraca, rrug,
trotuare, oborr, magazina, puntori, salla, etj.
199
. 131
1.
Fig. 131 Dysheme betoni
2.
1. beton
2. ngjitse
3.
hidroizoluese
4. 3.
beton i dobt
4. akall
Dyshemet prej tarrace

Kto dysheme kan prdorim t gjer, ndrsa realizohen n shtres t gatshme prej
betoni. Llai bhet me przierje t mermerit t bluar apo ndonj guri tjetr dhe imentosportland n proporcion prej 1:1,5 deri 1:3. Guri mund t jet me madhsi t ndryshme t
grimcs, sipas pamjes s krkuar t dyshemes.
Tarrace veneciane
Kjo tarrace bhet me futjen e mermerve shumngjyrshe dhe pllakave tjera prej
guri t thyera apo t prera q vendosen n shtres t llait t imentos. Pllakat mund t
jen me madhsi t ndryshme.
Fig. 132 Tarrac veneciane
200
Dysheme prej gjipsi

N t shumtn e rasteve prdoren si shtres pr dysheme tjera edhe at pr
nnshtresa prej linoleumi.
Dysheme prej asfalti

Dyshemet prej asfaltit realizohen si t petzuar aty pr aty dhe prej pllakave t
gatshme t asfaltit. Me asfaltin e petzuar fitohen dysheme rezistues ndaj ujit, elastike dhe
t qndrueshme, por q nuk kan pamje t mir, ndrsa prdoren kryesisht n objekte
industriale ose si shtres pr dysheme tjera.
Nnshtresat
Dyshemet q realizohen si nnshtresa n t shumtn e rasteve prbhen prej
shtress s rifabrikuar pr shkelje dhe shtres t gatshme t rrafsht mbajtse. Nnshtresat
i pranojn t gjitha ngarkesat, prandaj duhet t jen t forta, elastike dhe t buta, si dhe
rezistuese ndaj goditjeve dhe shtypjes.
N dyshemet prej nnshtresave bjn pjes dyshemet prej:
- linoleumit,
- goms,
- tekstilit.
Linoleumi
Ky material n tregti gjendet n tubza me gjersi prej 2,0 m dhe gjatsi prej 25,030,0 m. Bhet nga mielli i taps, ngjyrave dhe vajit t derdhur oksidues. Przierja bluhet,
e m pas nn shtypje t lart t makins ngjitet n plhur t fort dhe t fuqishme nga
thesi (juta). M pas, kalon npr rule n temperatur prej 140-1500 . Kjo dysheme sht
elastike, e nxeht, amortizon zrin dhe goditjet, pastrohet leht dhe n t nuk mund t
ket baktere.
201
Dysheme prej goms

Prdoren npr shkolla, salla t kinemas, spitale n elektroterapi, n elektroindustri
dhe vende tjera, por jan mjaft t shtrenjta.
Dysheme prej tekstilit
Dyshemet prej tekstili prdoren n ndrtesa banesore, vila, hotele, spitale, etj. N
tregti njihen si itison, tepison, etj.
Dysheme prej masave plastike
Kto dysheme kan prdorim t gjer. Prodhohen prej przierjeve sintetike t
polivinilklorit (PVC) dhe polivinil acetatit (PVA). N ndrtimtari vijn n tuba, pllaka plastike
apo vernik plastik.
202
Fig. 133 Dysheme nga laminati
203
Mbani mend!
Konstruksionet ndrmjet kateve jan konstruksione horizontale q ndajn
ndrtesn vertikalisht (pr nga lartsia).
Konstruksioni ndrmjet kateve n nj objekt prbhet prej elementeve vijuese:
- pjess mbajtse t konstruksionit; shtress izoluese, dyshemes dhe tavanit
Ekzistojn disa lloje t konstruksioneve me beton-arme ndrmjet kateve:
- pllaka me beton-arme
) e thjesht, e vazhduar dhe konzole;
b) pllak n form kryqi dhe
c) pllak e armuar n form krpudhe.
- konstruksione beton-arme ndrmjet kateve n form brinje
) monolite, t petzuara n kallp dhe trupa t zbrazt;
b) gjysmmontuese;
c) konstruksionet ndrmjet kateve mont;
) konstruksione montuese ndrmjet kateve prej elementeve t rifabrikuara.
- konstruksione ndrmjet kateve nga betoni i tendosur.
Pllaka e thjesht sht ekonomike pr konstruksione me hapsira t vogla prej 2,5
deri 3,0 m. Pllaka ka dy shtretr t lir apo t mbrthyer. Bhet me trashsi prej 8 deri 15 cm
ndrsa armohet me armaturn kryesore, e cila shkon n drejtim t hapsirs statike 6-12
mm, dhe armaturn ndarse 5-6, e cila normalisht shkon drejt kryesores.
Armatura kryesore dhe ajo ndarse fitohen me prllogaritje statike, varsisht nga
hapsira dhe ngarkesat. Gjat prllogaritjes hapsira e pastr ndrmjet mbshtetsve
rriten pr 5% ose: It(= 1,05lo (hapsir statike).
Pllaka konzole paraqitet kur pllaka sht e kapur vetm pr njrin mbshtets.
Armatura kryesore n t vendoset n zonn e siprme, ndrsa ajo duhet t jet mir e
mbrthyer n murin mbajts apo trarin. Armatura ndarse vendoset normalisht n
armaturn kryesoren dhe at pas saj.
Trart me beton-arme paraqesin sisteme vizore pr mbajts, kryesisht t ekspozuara
ndaj lakimit. Ato gjejn prdorim tek t gjitha konstruksionet me beton-arme. Mbajtsit e
pavarur t trarve, sipas sistemit statik, mund t jen t mbshtetur lirshm, t mbrthyera
njanshm dhe dyanshm, konzole, trar me lshime dhe trar t vazhduar. Armimi i
mbajtsve t trarve bhet me armatur kryesore, armatur montuese dhe yzengji.
204
Test pr vetvlersim:
7 pik
8-9
10-12
13-14
mjaftueshm
mir
shum mir
shklqyeshm
2
3
4
5
1. far e prbn konstruksionin ndrmjet kateve?

/
b/
c/
/
2. Prdore konstruksionin prkats beton-arme t propozuar nga ana e majt sipas
kushteve t dhna nga ana e djatht
A
pllak e thjesht
dy mbshtets hapsir l = 2,5-3.0m
pllak konzole
pr hapsir me gjersi dhe gjatsi

prafrsisht t njjt
pllak e vazhduar
nj mbshtets
pllak e armuar n
form kryqi
m shum mbshtets
3. Si ndahen konstruksionet ndrmjet kateve, sipas mnyrs s realizimit?
4. Me far armature armohet pllaka e rndomt?

dhe
5. N far hapsira mund t prdoren dyshemet nga pllakat e qeramiks?
6. Numro dyshemet prej drurit?
7. Me far armature armohet trari?
205
206
Trsia tematike
12. SHKALLT

njoftohet me:
rndsin, ndarjen, funksionin dhe
elementet e shkallve;
rregullat e dimensionimit t shkallve.
207
207
TRSIA TEMATIKE
12. Shkallt
12.1. Llojet e shkallve

12.2. Elementet e shkallve
12.3 Dimensionimi i shkallve
12.4 Rregullat ndrtimore pr shkallt
12.5 Konstruksioni i shkallve
208
12. SHKALLT
N prgjithsi pr shkallt
Shkallt n ndrtesat shrbejn pr qarkullim vertikal ndrmjet kateve q shtrihen
n lartsi t ndryshme. Sipas ksaj, shkallt jan element i rndsishm arkitektonik dhe
konstruktiv te ndrtesat.
Si qarkullime vertikale krahas shkallve ekzistojn edhe mjete tjera mekanike pr
ndrlidhjen e nivele t ndryshme t kateve, e kto jan mjetet digjitale (ashensort),
eskalatort (Rolletreppe)) apo shkall lvizse.
Gjithashtu, pr qarkullim vertikal shrbejn rampat dhe shkallt-lestelet lvizsve.
12.1 Llojet e shkallve

Te ndrtesat shkallt dallojn pr nga funksionimi i tyre dhe zgjidhja konstruktive
arkitektonike. Ekzistojn llojet vijuese:
1. Sipas pozits ndaj ndrtess, mund t jen:
- shkall t jashtme q shrbejn pr lidhjen e ndrtess me oborrin dhe rrugn, te
objektet industriale, shoqrore, etj., bjn lidhjen e kateve, ndrsa n t shumtn e
rasteve gjenden jasht objektit;
- shkall t brendshme q i lidhin ndrmjet vete t gjitha katet prej bodrumit deri te
tavani, ndrsa gjenden n kuadr t gabaritit t objektit.
2. Sipas rndsis dhe prdorimit, mund t jen:

- shkall kryesor q shrbejn pr qarkullimin kryesor n ndrtesn;
- shkall ndihmse q shrbejn pr qarkullim nse shkallt kryesore jan shum
larg (distanca ndrmjet shkallve nuk guxon t kaloj 30m), te objektet shum t
gjata, n rast t shprthimit t zjarrit, etj.;
- shkall t brendshme q shrbejn pr prdorim ndrmjet kateve (ndrtesa
administrative, biblioteka, etj.) pr t punsuarit nga ajo ndrtes.
209
shkallt ndihmse
shkallt e jashtme
shkallt e
brendshme
kryesore
shkallt ndihmse
shkallt ndihmse
shkallt e
brendshme
kryesore
shkallt ndihmse
shkallt e brendshme
kryesore
Llojet e shkallve sipas pozits n ndrtes
3. Sipas kateve, mund t jen:

- shkall bodrumi q lidhin bodrumin me katin prdhes;
- shkall kati q lidhin katet ndrmjet vete;
- shkall tavani q lidhin katin e fundit me tavanin.
4. Sipas numrit t krahve t shkallve q jan t ndara me vendpushime (me
dysheme):
- njkrahshe, ku krahu prbhet prej vargut t pandrprer t shkallve;
210
- dykrahshe (shkall me dy krah) ku kraht jan kthyer pr 90 apo 180 shkall;

- trekrahshe (prbhen prej tre krahve) ku kraht jan kthyer dy her pr 90 shkall
n form t shkronjs T, etj.;
- katrkrahshe (prbhen prej katr krahve) dhe
- shumkrahshe.
a/ shkallt njkrahshe
b/ shkallt dykrahshe
c/ shkallt trekrahshe
/ shkallt katrkrahshe
Llojet e shkallve sipas numrit t krahve
5. Sipas drejtimit t hipjes t krahve, shkallt mund t jen:

- shkall t majta, kraht e t cilave kan kthim t majt pr hipje (me dorn e majt
mbahet pr mbajtsen)
- shkall t djathta, kraht e t cilave shkojn n drejtim t djatht (me dorn e
djatht mbahet pr mbajtsen)
211
6. Sipas drejtimit t krahut n baz dhe raportit t tyre reciprok shkallt mund
t jen:
- shkall t drejta, ku nuk ndryshohet drejtimi i krahut dhe vija e ecjes;
- shkall t thyera, me krah q ndryshojn drejtimin n knd t drejt, t lakuar apo
t ashpr,
- shkall q n shkalloren hyrse dhe dalse kan form kunjore;
- shkall me pjes n form spiraleje, n shkalloren hyrse apo dalse;
- shkall me kthesa (t kthyeshme) me form t rrumbullakt, elipsoide apo form
tjetr t krahut.
Ktu m shum shkallore kan form kunjore
- shkall spirale, ku secila shkallore ka form kunjore.
7. Sipas konstruksionit t shkallve, dallohen:
- shkall q shtrihen n fundet e mureve, trarve, traversave, tetivave dhe harqeve,
etj;
- shkall konzole, q n njrin fund jan t murosura, ndrsa tjetri sht i lir;
- shkall q me tr siprfaqen shtrihen n pllak me beton-arme.
8. Sipas pjerrsis s hipjes, dallojm:
- rampa deri 20 shkall;
- shkall t jashtme deri 24 shkall.
212
a/ shkallt me krah nn knd t drejt

a/ shkallt me krah nn
knd t gjer
a/ shkallt e majta njkahshe
a/ shkallt me krah nn
knd t ngusht
shkallt e majta dykrahshe
b/ shkallt e djathta njkahshe
b/ shkallt pykore t hipjes
b/ shkallt pykore t zbritjes
shkallt e djathta njkahshe
Llojet e shkallve sipas drejtimit

t hipjes
b/ shkallt e drejta
Llojet e shkallve sipas drejtimit

t krahut n baz
12.2 Elementet e shkallve

Secila pjes e shkallve ka emr n vete q ato n dokumentacionin teknik t mund
t dallohen. Ato jan:
1. Hapsira shkallore sht vendi ku jan vendosur shkallt. Kjo hapsir mund
t jet e ndar nga hapsirat pr ndrtesat shumkatshe apo t jet n prputhje me
hapsirat (paradhom, korridor hyrs apo dhom e ndejs) n ndrtesa individuale
familjare. Nse hapsira shkallore sht e ndar, muret dhe konstruksionet ndrmjet
kateve, sipas rregullave teknike, duhet t jen t prodhuara prej materialit t padjegshm,
ndrsa hapsira shkallore mund t lidhet me dalje n oborr, trotuar apo rrug (siprfaqe
e hapur).
2. Krahu shkallor sht varg i pandrprer i shkallareve q nga shkallorja hyrse
deri tek ajo dalse, ose ndrmjet nj ose m shum vendpushimeve.
213
. Vendpushimi (me dysheme) sht siprfaqe m e madhe horizontale (e

rrafsht) ndrmjet dy krahve shkallore. Dyshemeja ndrpret vargun e shkallve pr 1516 shkallarve. Gjatsia e dysheme n t shumtn e rasteve sht e barabart me numrin
jo-ift t hapave, ndrsa gjersia sht e barabart me krahun shkallor. Ka dallim mes
dyshemes ndrmjet katit dhe asaj t katit. Dyshemeja e katit n t shumtn e rasteve
sht pjes e korridorit apo salls.
4. Hapsira ndrmjet krahve shkallore n t shumtn e rasteve sht 10-30 cm.
Gjersia e saj varet nga konstruksioni i shkallve, llojit t gardhit, a jan vendosur vina
(ashensor), etj.
5. Faqet e shkallve jan siprfaqet finale ansore dhe ato drejt murit.
6. Gjersia e fundit shkallor konsiderohet distanca prej murit shkallor deri tek faqja
e lir e shkallve.
7. Vija e ecjes sht vij e paramenduar npr t ciln, kryesisht, ecim npr shkall.
Ajo shrben pr shnimin e drejtimit t hipjes ndrsa n t shumtn e rasteve vizatohet
n mesin e krahut shkallor. Tek kraht kthyese n vijn e kthess vizatohen gjersit e
parashikuara t vendit ku shkelet. Te kraht e gjer shkallor vija e ecjes vizatohet n 45-50
cm nga muri, gjegjsisht nga faqja e lir.
8. Shkallare hyrse e nisjes sht shkallarja e par n t ciln shkelet gjat hipjes.
9. Shkallare dalse e ardhjes sht shkallarja e fundit q shtrihet n pjesn e rrafsht
t dyshemes deri te e cila ngjitemi.
10. Pjesa shkelse sht siprfaqja e shkallares ku vendoset kmba. Gjersia e
pjess shkelse sht distanca horizontale ndrmjet dy balleve t shkallares.
11. Lartsia e shkallares (balli) sht dallimi n lartsi i dy pjesve shkelse njra
pas tjetrs.
12. Profili i shkallores sht prerja e saj e trthort. Ai mund t jet i ndryshm
duke marr parasysh konstruksionin dhe materialin me t cilin jan realizuar shkallt.
13. Gjersi e dobishme e krahut shkallor konsiderohet dallimi prej murit deri tek
rrethoja.
14. Rrethoja shrben si mbrojtja t ans s lir t krahut shkallor, e po ashtu
q mund t kapemi gjat ngjitjes, gjegjsisht zbritjes. Rrethoja realizohet si e plot ose
e perforuar prej materialeve t ndryshme. Nse sht e perforuar, distanca e shufrave
vertikale nuk guxon t jet m e madhe se 15 cm. Lartsia e rrethojs, sipas rregullave
teknike, sht 90-100 cm.
214
KU
A
QJ
FA
SH
PA
RM
AK
U
GJERSIA E
RRAFSHIT
KR
AH
UI
E
BR
ND
SH
ME
LARTSIA E KATIT
DYSHEME
NDRMJET
KATIT
MA
LARTSIA
E PARMAKUT
R
PA
LARTSIA /BALLI/
I SHKALLS
SH
KA
LL
KONSTRUKSIONI
NDRMJET KATIT
PUSHIMORE
KATI
PRDHESJA
PRERJA A-A
MURI I SHKALLS
KRAHU I SHKALLS
ARRITJA
SHFAQJA E JASHTME
SHFAQJA E BRENDSHME
PARMAKU
NISJA
GJERSIA
SHFRYTZUESE
PUSHIMORJA
/DYSHEMEJA/
VIJA E ECJES
BAZA
12.3 Dimensionimi i shkallve

Shkallt prbhen nga shkallareve t barabarta t cilat kan lartsi t njjta dhe
gjersi t njjta shkelse.
Lartsia e shkallares dhe gjersia e vendit t shkeljes duhet t vendosen n proporcion
t drejt t ndrsjell q ngjitja t jet m komode. Ky raport prcaktohet sipas asaj, se
te nj njeri i moshuar gjatsia e hapit arrin 61-63 cm, ndrsa ngjitja konsiderohet dyfish
m e vshtir nga lvizja horizontale (n rrafsh). Nga kjo rezulton se pr ngjitje komode
npr shkall nevojitet q lartsia e dyfisht e shkallareve s bashku me gjersin e pjess
215
shkelse t jet 61-63 cm. Nse me h e shnojm lartsin e ballit, ndrsa me v gjersin
e pjess shkelse, sipas ksaj fitohet:
2h + v = 61 - 63 cm apo gjat prllogaritjes marrim: 2h + v = 63 m.
Formula 2h + v = 63 cm merret pr prllogaritjen e shkallareve me lartsi h = 14 - 19
m.
Pr lartsin e shkallareve deri 14 cm t mos fitohet pjes shkelse m gjersi t
mdha, gjat prllogaritjes merret formula:
h + v = 47 - 48 cm. (shkall t but)
Pr lartsi t shkallareve q jan m t mdha se 19 cm, prllogaritja pr
dimensionimin bhet me formuln:
h v = 500 cm2 (shkall t pjerrta)
Nse merret parasysh se pa mundim mund t arrihet lartsia deri 31,5 cm, ather
grafikisht mund t gjendet prmasa e ngjitjes.
Pr zgjedhjen e lartsis s ngjitjes dhe gjersis prkatse t vendit t shkeljes,
merret parasysh dedikimi i ndrtess, si dhe detyra funksionale e shkallve, vendit dhe
kateve q ndrlidhen, etj.
Sipas pjerrsis s ngjitjes, si pam m hert, shkallt mund t jen t
prshtatshme pr ngjitje nse przgjedhim lartsin dhe gjersin e duhur. Sipas ksaj,
dallojm:
- rampa 10 - 15o
- rampa shkallore deri 20o
- shkall t jashtme deri 24o
- shkall m t prshtatshme deri 30o (pr ndrtesa banesore),
- shkall m t pjerrta deri 40o
- shkall bodrumi dhe tavani deri 45o
- lestele (n salla t makinave) deri 75o
- ashensor (vina) 90o ose
- shkallt me pjerrsi nn 30o jan t buta dhe
shkallt me pjerrsi mbi 30o jan t pjerrta.
216
Q shkallt t mund ti prgjigjen funksionit t vet, nevojitet t analizohet dhe

saktsisht t dimensionohen sipas lartsis s ngjitjes (ballit) dhe pjess shkelse: gjersia
e krahut, madhsia e dyshemes, etj.
Prcaktimi i gjersis s krahut shkallor. Gjersia e krahut shkallor varet nga intensiteti
i qarkullimit dhe dedikimi i ndrtess.
Gjersia m e vogl e krahut shkallor konsiderohet 0,75-0,90 m edhe at pr hapsira
t bodrumeve.
Pr ndrtesa t vogla familjare konsiderohet 0,90- 1,10 m
Pr ndrtesa + 1 1,10
+ 2 1,20
+ 3 1,50
Fig. 134 Gjersia e krahut t shkalls
217
Shembulli 1:
T dimensionohen shkallt pr ndrtesa banesore duhet t jen dykrahshe dhe t
gjendet madhsia e hapsirs shkallore. Ndrtesa ka P + 4 kate, ndrsa lartsia e katit prej
dyshemes deri n dysheme sht H = 3,00m, prllogarisim:
Pr ndrtesa banesore, si pam m hert, lartsia m e prshtatshme e ballit h sht
15-17 cm.
Miratojm h = 17 cm ather numri i ngjitjeve n = H/h = 300/17 = 17,64; meq shkallt
krkohen dykrahshe, miratojm n = 18 (lartsi); lartsia e sakt e ngjitjes do t jet:
h = /n = 300/18 = 16,66 cm,
h = 16,66 cm.
Gjersia e pjess shkelse sipas formuls::

2 h + v = 63 cm
2 16,66 + v = 63 cm
V = 63-33,32 = 29,68 cm, marrim 29,70 cm.
Gjersia e krahut shkallor pr shkall dykrahshe sht:
L = v (n/2 - 1) = 29,70 (18/2-1) =
L = 29,70 h 8 = 237,6 cm.
Gjersin e dyshemes e marrim njjt si gjersin e krahut shkallor
L = = 130 cm.
Shembulli 2:
Ndrtesa shoqrore P+4 me lartsi t katit H = 3,20 m, shkall dykrahsh njkahshe:
Pr ndrtesat shoqrore lartsin e ngjitjes do ta marrim h = 16 cm. Ather sht:
n = H/h = 320/16 = 20 ngjitje (lartsi).
Lartsia e sakt do t jet:
h = H/h = 320/20 = 16 cm.
Gjersia e pjess shkelse sipas formuls sht:
2 h + v = 63 cm.
218
2 16 - v = 63 cm.
v = 63 - 32 = 31 cm,
v = 31 cm.
Gjersia e krahut shkallor pr shkall dykrahshe sht:

L1,2 = v (p/2 - 1) = 31 (20/2-1) = 1,9 = 279 cm.
Gjatsin e dyshemes e fitojm:
Lp = 2 h 63 + v = 126 + 31 = 157 cm.
Gjersia e krahut shkallor = 130 cm
Gjat projektimit t shkallve duhet t mbahet llogari edhe pr kt:
1. Pr shkak t siguris gjat ecjes gjegjsisht ngjitjes, duhet t evitohet vendosja e nj apo
dy shkallareve, sepse mund t mos shihen. Prjashtim bjn vetm shkallt hyrse.
2. Kraht shkallore duhet t prmbajn t paktn pes shkallare, e m s shumti 15. Nga 1015 shkalloreve duhet t parashihet dysheme (vendpushim), pr ndrtesat shumkatshe.
3. Hapsira e zgjedhur e ngjitjes, lartsia e ballit dhe gjersia e pjess shkelse, sipas
mundsis, duhet t ruhen n t gjitha katet.
4. Gjersia e krahve shkallore t parashihet e mjaftueshme pr bartjen e mobileve npr
hapsirat.
5. Lartsia e kalimit nn shkall, gjegjsisht krahve shkallore duhet t jet t paktn 2,002,10 m.
12.4 Rregullat ndrtimore pr shkall

Rregullat tona, mes tjerash, parashikojn:
1. Ndrtes prej nj apo m shum kateve ku banojn njerz, patjetr duhet t ket
hapsir t ndar shkallore t realizuar me material t padjegshm.
2. Shkallorja duhet t jet e ndriuar, mundsisht n mnyr natyrale, ndrsa n at
t hyhet n mnyr t drejtprdrejt.
3. Muret e shkallve duhet t jen masive, ndrsa ajo e tavanit me beton-arme ose
material tjetr t padjegshm.
4. Secila hapsir e ndrtess mund t jet larg shkallve m t afrta, m s shumti
pr 30 m.
219
5. Gjersia e dobishme e krahve shkallore tek ndrtesat banesore duhet t jet:

- me prdhese dhe 1 kat - 1,10 m,
- me prdhese dhe 2 kate - 1,20 m,
- me prdhese dhe m shum se 2 kate - 1,30 m.
6. Shkallt kryesore doemos ndrmjet kateve duhet t ken nj vendpushim (me
dysheme) aq sa sht gjersia e krahut.
7. Lartsi e pastr e kalimit n shkallt, nn shkallaret dhe dyshemen, patjetr
duhet t jet s paku 2.10 m.
8. Lartsia e rrethojs duhet t jet 0,90 m.
9. Shkallt e jashtme hyrse nuk duhet t ken m shum se 10 shkallare.
10. Lartsia e shkallares dhe gjersia e pjess shkelse prcaktohet n baz t
formuls 2h + v = 63 cm.
Pr shkallt kryesore si proporcion m i madh i ngjitjes merret 17/29 cm, ndrsa te
shkallt dytsore 19/26 cm.
12.5 Konstruktimi i shkallve

Shkallt pr lidhje vertikale t siprfaqeve me lartsi t ndryshme, si e pam, mund
t realizohen prej materialeve t ndryshme. Por, sot prdorim m t madh gjejn shkallt
e realizuara prej materialit masiv, meq ato i prmbushin thuajse t gjitha kushtet e
dispozitave teknike. Ktu bjn pjes shkallt prej tulls, gurit, betonit dhe beton-armes.
Beton-armeja, si material masiv, ka prdorim m t gjer n realizimin e shkallve.
Sipas zgjidhjes konstruktive, shkallt dallohen:
1. Shkall q shtrihen n dy shtretr:
- t dy fundet shtrihen n mure-nnmurosura,
- t dy fundet e shkallares jan murosura-mbrthyera,
- shkallaret q me njrin fund jan t kapur murosura ose mbrthyera, ndrsa me
tjetrin shtrihen n trarin e murit, travers eliku, etj.
220
- shkallare q me dy fundet shtrihen n trar beton-arme, traversa eliku, etj.

2. Shkall konzole. Kto jan shkallare q n njrn an murosen apo mbrthehen,
ndrsa fundi tjetr u sht i lir.
3. Shkallare q shtrihen n pllaka t pjerrta me beton-arme n tr siprfaqen e
tyre.
Fig. 136 Shkallare t mbshtetura n

trar t pjerrt metalik
Fig. 135 Shkall spirale n shtyll

t mesme
221
Shkallt me beton-arme
Pjest mbajtse konstruktive te kto shkall realizohen prej beton-armes. Vet
shkallaret, pjest shkelse dhe ballt, nga ana tjetr, mund t realizohen prej materialeve
tjera t ndryshme.
Sipas mnyrs s realizimit, shkallt me beton-arme mund t jen:
1. Monolite t petzuar aty pr aty n kallp.
2. Gjysmmontuese, nse shkallaret jan montuese, ndrsa elementet tjera
mbajtse t petzuara aty pr aty dhe anasjelltas.
3. Shkall montuese, me rast t gjitha pjest montohen prej elementeve t
rifabrikuara.
Shkallare n pllaka me beton-arme ndrmjet trarve t dyshemes

Ky konstruksion n t shumtn e rasteve realizohet pr shkall dykrahshe, kshtu
q pllakat e krahve shtrihen n trart e dyshemes. Shkallaret, nga ana tjetr, shtrihen
n pllak ndrsa zakonisht realizohen prej betonit t rndomt. Pllaka n t ciln shtrihen
shkallt n mnyr statike prllogaritet sipas ngarkesave dhe hapsirs, ndrsa sillet me
trashsi prej 12 deri 14 cm.
222
Prerja A-A
MERMER
LLA IMENTOJE
BETON I LEHT
PLLAK BETON-ARME
LLA
Detal i shkallarit
Baza
MERMER
LLA IMENTOJE
PLLAK BETON-ARME
Detali A
MERMER
LLA IMENTOJE
PLLAK
BETON-ARME
Detali B
Fig. 137 Shkallt n pllakat me beton-arme midis trarve akorduese
223
Shkallare n pllaka me beton-arme pa trar

N konstruksionet e mparshme n hapsirn shkallore ka trar t dukshm t cilt
nuk i prmbushin kushtet estetike t hapsirs. Prandaj, gjithnj e m shpesh realizohen
pllaka beton-armeje n form gjuri q prllogariten n mnyr statike, e q zakonisht kan
trashsi prej 16-18 cm dhe shtrihen n pllakat e dyshemes me trashsi 18-20, n t cilat
pjesshm jan t mbrthyera. Pllakat e vendpushimit me tr gjersin e tyre i pranojn
ngarkesat nga pllakat e pjerrta. Te shkallt trekrahshe dhe katrkrahshe, kraht dhe
vendpushimet formohen prej pllakave n form gjuri. Ato shtrihen pran mureve shkallore
ku mbshteten n t tria ant.
Prerja 1-1
Baza
Detali A
mermer
lla imentoje
pllak beton-arme
lla
Detali B
Fig. 138 Shkallare n pllak me beton-arme n form gjuri
224
Shkallare konzole
Shkallt konzole zakonisht prdoren n ndrtesa me qarkullim m t leht vertikal.
Tani shkallorja nuk mbshtetet n pllak, por vet sht mbajts, ndrsa n t shumtn e
rasteve sht i murosur (mbrthyer) n murin shkallor.
Krahu shkallor mbshtetet n nj mbshtetse si konzol. Konzola mund t jet e
mbrthyer n qarkore apo secila shkallare t jet e realizuar si konzole. Q t mposhten
fuqit plotsuese shkallaret mbrthehen min. 20-25 cm.
Shkall montuese me beton-arme
Pr ndrtim m t shpejt dhe ekonomik realizohen shkall prej elementeve
montuese. Kto elemente prodhohen n fabrik apo n kantier ndrtimi, ndrsa n objekt
vetm montohen.
225
Mbani mend!
- Shkallt n ndrtesat shrbejn pr qarkullim vertikal ndrmjet kateve q shtrihen
n lartsi t ndryshme. Sipas ksaj, shkallt jan element i rndsishm arkitektonik dhe
konstruktiv te ndrtesat.
- Te ndrtesat shkallt dallohen pr nga funksionimi i tyre dhe zgjidhja konstruktive
arkitektonike. Ekzistojn kto lloje: sipas pozits, sipas rndsis, sipas kateve, sipas numrit
t krahve shkallor, sipas drejtimit t ngjitjes, sipas konstruksionit, sipas pjerrtsis s
ngjitjes.
do pjes e shkallve ka emrin e vet q ato t mund t dallohen n dokumentacionin teknik. Ato jan: hapsira shkallore, krahu shkallor, vendpushimi (me dysheme),
hapsira ndrmjet krahve shkallore, faqet e shkallve, gjersia e krahut shkallor, vija e
ecjes, hyrs-dals, shkallare dalse- ardhse, pjesa shkelse, lartsia e shkallares (balli).
Profili i shkallares sht prerja e tij e trthort. Ai mund t jet i ndryshm duke marr
parasysh konstruksionin e materialit nga i cili jan realizuar shkallt. Gjersia e dobishme e
krahut shkallor konsiderohet distanca prej murit deri te rrethoja. Lartsia e rrethojs, sipas
rregullave teknike, konsiderohet 90-100 cm.
Dimensionimi i shkallve. Lartsia e shkallares dhe gjersia e pjess shkelse duhet
t mundsojn ngjitje t prshtatshme. Ky raport prcaktohet sipas asaj se te njerzit e
moshuar gjatsia e hapit arrin 61-63 cm.
Sipas mnyrs s realizimit, shkallt beton-arme mund t jen:
Shkall monolite, gjysmmontuese dhe montuese
Rregullat ndrtimore pr shkallt. Ndrtesa prej nj apo m shum kateve n
t ciln jetojn njerz, patjetr duhet t ket hapsir t ndar shkallore, me shkallare t
realizuara prej materialit t padjegshm.
Shkallorja duhet t jet e ndriuar, sipas mundsis, n mnyr natyrore, kurse n
at t hyhet n mnyr t drejtprdrejt.
Muret e shkallve duhet t jen masive, ndrsa ato t tavanit duhet t jen prej
beton-armes ose ndonj materiali tjetr t padjegshm.
do hapsir e ndrtess mund t jet e largt nga shkallt m t afrt m s shumti
pr 30 m.
Gjersia e dobishme e krahve shkallor te ndrtesat banesore duhet t jet:
- me prdhese dhe 1 kat - 1,10 m, me prdhese dhe 2 kate - 1,20 m, me prdhese dhe
m shum se 2 kate - 1,30 m. Lartsia e rrethojs duhet t jet 0,90 m.
226
Test pr vetvlersim! Secila prgjigje e sakt sjell 2 pik

Vlersim
7 pik
8-9
10-12
13-14
mjaftueshm
mir
shum mir
shklqyeshm
2
3
4
5
1. Sipas numrit t krahve shkallor t ndara me vendpushim, shkallt mund t jen:
2. Sipas pjesve t shkallve nga ana e majt, plotso vendin e zbrazt me termin prkats
nga ana e djatht.
A
krah shkallor
vij e imagjinuar npr t ciln lvizim
vija e ecjes
varg i pandrprer i shkallarve nga dyshemeja (vendpushimi) deri n dysheme
pjes e shkeljes
siprfaqe e rrafsht ndrmjet dy krahve
vendpushim
(me dysheme)
siprfaqja e shkallares n t ciln shkelet
3. Prllogarit se sa sht gjersia e pjess s shkeljes nse lartsia e miratuar sht 18 cm.
4. Lartsia e rrethojs pr shkall, sipas rregullave ndrtimore, duhet t jet ______ cm.
5. Si mund t jen shkallt me beton-arme, sipas mnyrs s realizimit?
)
b)
c)
6. Prej far materiali mund t jet konstruksioni i shkallve?
7. ka prej ksaj q sht propozuara sht n prputhje me rregullat ndrtimore?

(nnvizoje at q sht e sakt)
) Gjersia e dobishme e krahve shkallor pr ndrtes banesore P+1 sht 1.10m
b) Lartsia e dobishme e kalimit nn shkall sht min. 2.10 m.
c) Shkallt m t afrta nga do hapsir n ndrtes sht m s shumti 40m.
) Lartsia e rrethojs duhet t jet 120 cm.
d) Materialet n hapsirn shkallore mund t jen t tilla q digjen leht.
227
228
Njsia tematike
13. ATIT
N kt njsi tematike nxnsi mund t

njoftohet me:
Funksioni i lumit;
Elementet e konstruksionit t atis;
Mbulimet e atis.
229
229
NJSIA TEMATIKE
13. atia

13.2. Pjest prbrse t atis
13.3 Llojet kryesore t ative
13.4 Mbulimet e atis
230
13. Konstruksionet e atis

atia sht trsi konstruktive me t cilin mbaron ndrtesa. Dedikimi i saj sht
t mbuloj dhe mbroj hapsirat nga ndikimet e jashtme (shiut, bors, ers, diellit,
temperaturave t larta, temperaturave t ulta, zjarrit, etj.). Meq nga jasht sht i
dukshm, sht e rndsishme formsimi arkitektonik dhe estetik i atis.
13.2 Pjes prbrse t atis

atia e do ndrtese prbhet prej dy pjesve kryesore:
- konstruksioni i atis
- mbulesa e atis
Konstruksioni i atis
Konstruksioni i atis sht pjesa mbajtse e atis, e mban mbulesn n nj pjerrsi
t caktuar. Krahas peshs s saj i pranon t gjitha ngarkesat tjera, si jan: pesha e mbulimit,
pesha e bors, fuqia e ers dhe ngarkesa tjera t rastsishme (pesha e njeriut, goditja me
sendet t ndryshme, etj.). Mbajtsja e konstruksionit t atis mund t realizohet prej:
drurit, elikut, betonit t prforcuar, betonit t tendosur dhe materialeve tjera.
Konstruksioni mbajts i atis i bart ngarkesat te muret mbajtse, trart mbajts ose
shtyllat, ndrsa kto te themelet dhe toka.
231
Mbulesa e atis
Lloji i mbuless dhe pjerrsia prcaktohen sipas kushteve klimatike, sipas llojit dhe
dedikimit t objektit, kushteve estetike arkitektonike, etj. Kur e dim mbulesn, ather
prcaktohet edhe konstruksioni mbajts n t cilin shtrihet mbulesa. Mbulesa e atis
realizohet n at mnyr q i gjith uji mblidhet n vende t caktuara n ulluqe horizontale
dhe vertikale dhe drgohet n kanalizimin atmosferik. Pr do mbules t atis realizohet
shtres e ndrlidhur me konstruksionin e atis.
Pjerrsit. Pr rrjedhn e mir t ujit atmosferik nga atia do siprfaqe e atis
duhet t jet e prkulur drejt atis ose drejt ullukut. Madhsia e pjerrsis varet nga
kushtet klimatike dhe lloji i mbuless. Materiali pr mbulim varet nga madhsia e pjerrsis.
Kshtu q kemi:
- pr pjerrsit e mdha prdoren lloje t ndryshme t tjegullave, t rrafshta dhe t
dallgzuara, tjegull me lug, tjegull segmenti, pullazin, kasht dhe ardz guri.
- pr pjerrsit e buta prdoren pllaka t ndryshme prej prodhimeve artificiale, si
jan llamarina e metalit, pjest ngjitse t atis, etj.
- pr pjerrsit e rrafshta si mbules vendoset pjesa ngjitse t atis, pullazina,
katran ose vernik asfalti, llamarina metalike, etj.
1. Llojet kryesore t ative
Sipas llojit dhe madhsis s ndrtess, forma e saj n bazn dhe vendin e ndrtimit, e
duke marr parasysh nevojat praktike dhe krkesat estetike, prpunohen lloje t ndryshme
t ative. Ato m s shumti dallohen pr nga numri i ative (hapsira q shkojn n pjerrsi
t njjt) gjegjsisht prfundimet m t ulta horizontale t rrafshinave t ative dhe sipas
formave speciale q i prbjn hapsirat e ative. Sipas ksaj, kemi:
- ati njanshe;
- ati dyanshe;
- ati treanshe;
- ati katranshe
- ati t prbra;
- ati t tendave;
- ati piramidale;
- ati konike;
- ati papafingo;
- ati t mprehta (shed), etj.
232
a/ njanshe
d/ t tendave
b/ dyanshe
c/ katranshe
/ t prbra
e/ piramide f/ konusoide g/ mansandre h/ t mpreht shed
Llojet e ative sipas konstruksionit mbajts

Sipas llojit t konstruksionit t zgjedhur mbajts, atit mund ti ndajm n:
ati t thjeshta t zbrazta pa nnkorne pr distanc deri 6,0m;
ati me nnkorne,
- karrige atie q mbulohen me dru ose me konstruksion beton-arme ndrmjet
kateve me mur mbajts t mesm ose mbajts;
- varse atie q ngarkesat nga atia i projn n muret e skajshme mbajtse dhe
atit me grila q prdoren pr pjerrsi m t buta, ndrsa pr t gjitha llojet e
distancave.
Lloji i sistemit t przgjedhur konstruktiv sht mbajts atie, ndrsa n ati ka m
shum ose m pak mbajts t till q arrijn distanc t ndrsjell prej 3,5 deri 4,5m, duke
prjashtuar atin e thjesht.
N mbajtsin e atis mund t prfshihen elementet vijuese: trari lidhs, shtyllat,
nnkornet, kurorat, brirt, pjerrsit, harqe, dara, duar, shpin, lugje, trar t pjerrt, etj. Kto
pjes kan funksionin e caktuar t tyre n trsin e atis. Rrall ndodh q t gjitha
elementet t gjejn prdorim n t gjitha atit.
233
Elementet e atis
atia prbhet prej disa elementeve q ndrmjet vete prbjn nj trsi
konstruktive dhe statike. T gjitha pjest prej t cilave prbhet atia, nuk paraqiten n
do konstruksion t atis, por kjo varet nga forma e ndrtess, sistemi i zgjedhur i atis
dhe kushtet e tjera. atia i prmban elementet vijuese:
- hapsirn ndrmjet rrafshit t pjerrt t atis dhe konstruksionit t fundit ndrmjet
kateve sht hapsir ati ose tavan;
- muret vertikale te atit njanshe ose dyanshe quhen muret kalkane;
- streha sht prerja e pjess s poshtme t rrafshit t pjerrt t atis me murin e
jashtm vertikal. Rrafshi i atis n t shumtn e rasteve del jasht mureve;
- vija n t ciln prehen dy rrafshe t pjerrta t atis t prkulura n mnyr t
kundrt, quhet tra i atis. Njhersh, trari ka pikn m t lart t atis;
- vija n t ciln prehen dy rrafshe t pjerrta t atis, q ndrmjet vete mbyllin nj
knd m t vogl se 180 shkall quhet shpin;
- vija n t ciln prehen dy rrafshe t pjerrta t atis, q ndrmjet vete mbyllin nj
knd m t madh se 180 shkall quhet lug.
trari
kalkani
muri i
kalkanit
streha
streha
a/ atia njanshe
b/ atia dyanshe
lugu
trari
trari
shpina
shpina
streha
streha
c/ atia katranshe
/ atia e prbr
234
atit dyanshe
atit me nnkorne
Pr atit e drurit prdoret dru i but e pishe (bredhi ose dllinj). N t shumtn e
rasteve, druri sht i gdhendur, ndrsa n raste t rralla mund t jet gjysm i gdhendur.
Materiali pr atin furnizohet menjher me fillimin e ndrtimit. Mund t porositet
sipas dimensioneve t projektit n puntorin, atje t prgatitet dhe elemente t gatshme
ose e tr atia t sillet n objekt. Po ashtu, mund t modelohet n vet objektin, prmes
platforms s drurit ose ndonj platforme tjetr, sipas projektit t parashikuar t atis. Pas
modelimit dhe prerjes, pjest individuale ose e gjith atia ngrihet n tavan dhe montohet.
Gjat montimit t strukturs s atis prpunohet edhe streha dhe kurora.
atit e thjeshta
atit e thjeshta prbhen prej vargut t brirve dhe trarve t tavanit. do tra i
tavani sht i shtypur mbi muret mbajtse n nj pal brir. N maje brirt jan t lidhura
me lidhse druri. N kt mnyr secila pal e brirve me nj tra formon mbajtsin e atis,
q shkon n distanc prej 70 deri 90 cm. Pr prforcim n drejtimin vertikal nga ana e
poshtme e brirve gozhdohen bashkues kundr ers prej drrasave dhe lesteleve.
Meq te kto ati hapsira ndrmjet brirve sht e zbrazt, i quajm edhe ati
boshe. Prdoren pr distanca deri 6.0 m dhe pjerrsi prej 40 deri 600. Gjatsia e bririt nuk
sht m e madhe se 4.50 m. Meq briri me fuqi horizontale vepron mbi trarin e tavanit, kjo
duhet t zbres t paktn 15 cm. Q me kt rast t mund t vendoset mbulesa, shtohen
copa t lesteleve, q prafrsisht barazojn dyshemen.
ati me harqe (pajante)
Kur gjatsia e lir e bririt do t kaloj 4,5 m, medoemos secila pal e brirve t forcohet
me nj tra horizontal q shkurton gjatsin e bririt. M ekonomike sht kur pajanti do t
vendoset n mesin e bririt, por duhet marr parasysh q nn at t ket lartsi kaluese s
paku 1,80-2,20 m. Kto ati prdoren pr distanca deri 9,0 m dhe pjerrsi 40- 600, gjatsia e
bririt mund t jet edhe deri 8,0 m. Por prej trarit lidhs deri te hapsira deri 4,5 m, ndrsa
nga hapsira deri te trari deri 3,5 mm. Gjatsia e hapsirs varet nga distanca, por nuk do t
duhej t jet m e madhe se 4,0 m. Detajet e lidhjeve te nyjet jan t ngjashme si te atit
e thjeshta boshe, me plotsimin e lidhjes ndrmjet bririt dhe hapsirs.
235
SI
A
E E
BR P
IR R G
IT J
I
TH
SH
LB
G
JA
T
BRIRI
TRARI I LIDHUR (I TAVANIT)
PRERJA TRTHORE
BAZA E BRIRIT

VIJA E LUGUT
236
atit me nnkorne
Meq atit boshe dhe ato me pajanti jan t prshtatshme vetm pr pjerrsi t
mdha, distanca relativisht t vogla dhe dalje t vogl t strehve, pr pjerrsit e buta
dhe distancat e mdha prdoren ati me struktur tjetr t mbajtsit t atis. Pr ati t
tilla sot m s shpeshti prdoren struktura me nnkorne n form t karriges ose varseve.
Te atit n nnkorne, brirt shtrihen n trar t vendosura n mnyr horizontale
n atin, q mbshteten n shtyllat vertikale ose t vendosura n mnyr t pjerrt. Kta
trar i quajm nnkorne. Ato n ati marrin vende t ndryshme: kshtu q sipas pozits
s tyre marrin emra t ndryshm: kuror, nnkorne dhe direk. Kurora zakonisht shtrihet
n trart e tavanit mbi murin e jashtm ose mbi mur. Direku sht drras horizontale n
trarin. Nnkorneja sht drras horizontale e cila gjendet n hapsirn ndrmjet kurors
dhe trarit. do ati ka kuror, prvese n atit boshe. Mirpo, nse nj ati do t ket
nnkorne ose vetm direk, ose nnkorne, direk dhe kuror, varet nga distancat e brirve. Te
atit sht miratuar q distanca e brirve dhe trarve t tjer, t mos jen m t mdha se
4,5 deri maksimum 5,0 m. Sipas ksaj, pr distanc t bririt deri 4,5 m atia do t ket kuror
dhe direk, pr distanc t bririt prej 4,5 deri 7,0 m atia do t ket kuror dhe nnkorne,
ndrsa pr distanca prej 7,0 deri 9,0 m gjatsi t bririt, atia do t ket kuror, nnkorne
dhe direk. Distancat e mbajtsve t atis duhet t jen prej 3,5-4,5 m.
Dimensioni i drrasave
Dimensioni i drrasave q prdoren n atit e drurit duhet t jet i prcaktuar, sipas
prllogaritjes statike, n t ciln jan marr parasysh ngarkesat, lloji i mbuless, distancat
dhe elementet tjera. Mirpo, n kushte normale mund ti marrim dimensionet vijuese:
- nnkorne 16/18 cm
- brir 12/16 cm
- shtyllat 16/16 16/18 cm
- pjesa e pjerrt 16/18 cm
- harqe 16/18 cm
- dor nn kndin 450 10/12 me gjatsi 1,2-1,5 m,
- grshr 28/12 (8/16) cm
- pjesa mbi mur 8/12 - 12/12 cm
237
Sisteme t atis me karrige

Sistemet e atis me karrige prdoren kur ndrmjet elementeve t fundit
mbajtse ka edhe konstruksione tjera q mund ti pranojm ngarkesat prej atis. Kto
jan mure, trar, konstruksione me beton-arme ndrmjet kateve n t cilat drejtprdrejt
mund t mbshtetet karrigia. Me kt rast, vlen rregulla se distanca prej murit ose prej
trarit deri te shtylla e karriges, nuk duhet t jet m e madhe se 1.0 m. Nse konstruksioni
ndrmjet kateve sht nga betoni i prforcuar, ather mbshtetja bhet prmes nj ulse
prej druri apo kpuce eliku.
Karrige e vetme
N qoft se ndrmjet mureve t fundit mbajtse ka edhe nj mur, mund t bjm
konstruksionin e atis, e cila te trarin ka nnkorne, e cila, nga ana tjetr, shtrihet n murrin
mbajts. Me kt rast, shtylla e drurit duhet t shtrihet drejtprdrejt n murin apo, nga
ana tjetr, distanca e boshtit ndrmjet shtylls dhe murit t mos kaloj 1,0 m. Distanca e
mureve t jashtme sht 7.0 m. Nnkorna mbshtetet n shtyllat q shkojn n distanc
prej 3,50-4,50 m, ndrsa shtylla mbshtetet n trart lidhs. T gjitha elementet jan t
ndrlidhura me lidhza drurit. Po ashtu, q t zvoglohet distanca e nnkorns, vendosen
nj pal duarsh te shtylla dhe nj pal dar.
Konstruksion ndrmjet kateve i tavanit mund t realizohet n mnyra t ndryshme.
Trari lidhs mund t jet si nj nga trart e tavanit ose t jet plotsisht e ndar prej
konstruksionit ndrmjet kateve.
Nse pjerrsia e atis sht m e madhe se 250, shtylla te karrigia mbshtetet me
dy pjes t pjerrta. N shembullin e dhn, trart e tavanit shkojn n lartsi t njjt, si
edhe trari lidhs i mbajtsit t atis.
Shpeshher, konstruksioni ndrmjet kateve sht me beton-arme, q sht rast i
volitshm q atia t mbshtetet n t. Por, nnkuptohet se shtyllat dhe pjest e pjerrta
do t duhej t shtrihen n qarkoret dhe trart me beton-arme.
238
LB
=G
T
JA
SI
EP
J
RG
IT
M
SH
R
EB
IR
IT
MURI I MESM MBAJTS
Fig.139
139
Karrige e vetme
.
LB
=G
S
T
JA
IA
R
P
GJ
IT
H
HS
ME
R
EB
IRI
Fig. 140 Karrige e dyfisht

239
Karrige e vetme me shtes

Nse krkohet q hapsira e tavanit t zmadhohet, apo pr shkak t pamjes s
jashtme t ndrtess, shpeshher muret e jashtme ngriten mbi dyshemen e tavanit,
ather kurorat ngriten n shtylla t shkurtra me prerje 16/16 cm, ndrsa me mbajtsin e
plot ndrlidhen me paln e darve 2x8/12 cm n mbshtetset e pjerrta. Dart e kapin
kurorn me brirt, shtyllat dhe mbshtetset e pjerrta prforcohen me vidha.
Sistemet e atis me varse
Nse n hapsirn e atis nuk ka mure mbajtse ose konstruksione tjera, q
do t marrim mbi vete nj pjes t ngarkesave t atis, ather duhet t bhet ndonj
lloj i till i konstruksionit t atis, q ngarkesat do ti bart vetm te muret e jashtme
mbajtse. Pr kt qllim bhen konstruksione nga druri q quhen varse t atis.
Varsja sht konstruksion klasik me sistem qartazi t prkufizuar statik. Pr dallim
nga karriget e atis, te varset shtyllat nuk i bartin ngarkesat te trari lidhse, por ky sht
ashtu i prforcuar pr shtylln sikur qndron i varur n t, prej ku edhe e ka marr emrin.
N trarin lidhs paraqiten forca t tendosjes, ashtu q at do ta quajm shtrngues. atit
me varse prdoren mbi konstruksione t drurit ndrmjet kateve gjat distancs s trarve
t tavanit m t madhe se 6,0 m, gjegjsisht 12,0 -14,0 m. Me kt rast, trart e tavanit jan
shtrngim i prshtatshm i konstruksionit dhe varen pr mbajtsit e atis.
Varsja e atis mund t realizohet edhe mbi konstruksionin beton-arme ndrmjet
kateve.
BOSHTI I BRIRIT
240
LB
J
=G
AT
I
S
R
P
GJ
IT
H
HS
R
EB
IR
IT
PJESA E VAZHDUAR LUGU 16/18
BRIRI
PJERRTSIA
DORA
SHTYLLA
SHTYLLA
LIDHSE
PJESA E VAZHDUAR
OKAGAA
Sistemet e ative me grila

atit me sisteme me grila jan zhvilluar n fillim t shekullit XX, me studimin
dhe analizimin e forcave q veprojn n disa konstruksione t caktuara. Grilat si sisteme
n fillim jan prdorur n konstruksionet e elikut, ndrsa me prsosjen e tyre fillojn
t prdorim edhe n konstruksionet e drurit. N kt ndihmon zhvillimi i shkencs pr
analizimin e materialeve ndrtimore. N kt mnyr, tani saktsisht dihet me ngarkimin e
konstruksioneve t caktuara far tendosjesh paraqiten n pjest e tyre.
atit prej grilave dimensionohen sipas prllogaritjeve statike, ndrsa sipas
dispozitave teknike. Me prllogaritjen e ktill, prej prpara dshmohet nse sistemi i
konstruksionit sht zgjedhur n mnyr t drejt, qndrueshmria e tij, si dhe dimensionimi
i sakt i pjesve t caktuara duke prdorur sasin m t vogl t materialit.
Sistemet klasike t ative me karrige dhe varse krkojn sasi t madhe t materiali.
Gjithashtu, kto ati krkojn mbshtetse m t mdha t atis, ndrsa kpujat jan t
kufizuara me nevojn e realizimit t mureve t mesme mbajtse te t cilat do t mbshtetet
atia.
Sistemet e ative me grila prdoren pr hapsira m t mdha dhe pjerrsi t vogla
t atis.
241
Fig. 141 Grila trekndshe

Elementet prbrse t grils s atis
do mbajts i atis n form grile prbhet prej: rripit t eprm, rripit t poshtm
dhe mbushsit.
Rripi i eprm sht varg i pandrprer i shkopinjve, q kryesisht jan horizontal,
gjegjsisht me ngritje t caktuar n midisin e hapsirs.
Mbushsi prbhet prej shkopinjve vertikal q lidhin rripin e eprm dhe t poshtm
dhe n mnyr diagonale ndrlidhin dy shkopinjt fqinj vertikal. N disa raste, grila
mund t ket mbushs vetm prej shkopinjve diagonal. Vendet ku lidhen vertikalet dhe
diagonalet me rripin e eprm apo t poshtm quhen nyje. Sipas zgjidhjes statike, boshtet
e t gjitha shkopinjve q takohet n nyjn, duhet t priten n nj pik, me devijime t
vogla vetm n raste t caktuara. Shkopinjt n nyjn doemos duhet t jen t lidhura dhe
prforcuar n mnyr t drejt.
Grila sht sistem i till statik q krkon ngarkesat t veprojn vetm mbi nyjat, q n
shkopinjt t paraqiten vetm forca aksiale, gjegjsisht n to t paraqiten vetm tendosjet
e presionit dhe tendosjes. N t shumtn e rasteve n rripin e eprm paraqiten tendosje
t shtypjes, n rripin e poshtm tendosje t zgjatjes, ose tendosje t shtypjes. Sipas ksaj,
asnj shkop nuk sht i tendosur n lakim, q sht prparsi e madhe dhe karakteristik
ekonomike e ktyre konstruksioneve.
atit me grila mund t jen njkahshe dhe dykahshe, varsisht nga lloji i
ndrtess. Sot kan prdorim t gjer n t gjith llojet e objekteve: industriale, ekonomike,
shoqrore, banesore, etj, kshtu q gjithnj e shum i nxjerrin nga prdorimi atit klasike
prej druri.
242
Format e grilave
Grilat e drurit mund t jen me forma t ndryshme. Si tham, mund t jen
njkahshe apo dykahshe. Prerja e mbajtsit mund t ket form trekndshi,
peskndshi ose mansarde. Te forma trekndshe kujdes t veant duhet t kushtohet
q lartsia e atis t mos jet m e vogl se 1/6 e hapsirs me qllim q n mnyr t
drejt t realizohet nyja e mbshtetsit.
Shkopinjt vertikal vendosen n distanc t ndrsjell prej 1,5 deri 3,5 m. Shkopinjt
e pjerrt mund t shkojn ndryshm sipas ngarkesave dhe hapsirs s mbajtsit.
Lidhja e nyjave
Pr dallim nga konstruksionet klasike t ative, te grilat nyjat lidhen me mjete
t ndryshme lidhse, n t cilat dimensionet dhe qndrueshmria dshmohen sipas
prllogaritjes statike, e jo me lidhje zdrukthtare. Kto lidhje dhe konstruksione do ti
quajm inxhinierike.
Lidhja m e thjesht e nyjave sht me vida dhe nyje ndrlidhse. Kjo mnyr
prdoret nse materiali sht masiv dhe m i trash se 6 cm.
Mnyra e dyt e lidhjes s nyjave sht me gozhda apo me gozhda dhe ngjitje. Me
gozhda mund t ndrlidhen dy pjes, gjegjsisht sisteme grilash prej drrasave. Numri
dhe vendi i gozhdve prcaktohet me prllogaritje statike.
Shembuj t grilave prej drrasave
ati njkahshe me forme t grilave
Pr hapsir prej 6,0 m dhe distanc t ndrsjell t grilave prej 1,0 m pr ati
njkahshe bhet mbajts me form trekndshi, me drrasa dyshe n rripin e eprm dhe
t poshtm, ndrsa me drrasa njshe n shkopinjt vertikal dhe t pjerrt nga mbushsi
q jan t ngarkuar me shtypje mund t prforcohen nga t dyja ant me drrasa me
qllim q t evitohet lakimi.
243
Rripi i siprm
Grila 10/14
Mbulesa e atis
Shkopi vertikal
Drrasa diagonale
pr ngurosje
25/12
Rripi i poshtm
A.B. qarkorja
Fig. 142 Grila njkahshe
ati dykahshe me form t grilave

Pr atit dykahshe lidhja e nyjave sht e ngjashme sikurse te ato njkahshe, me
at q tani paraqitet nyje e re te direku.
Grila 10/14
Rripi i siprm
Mur kalkani n pamje
Mbulesa e atis
Shkopi vertikal
Drrasa diagonale
pr ngurosje
25/12
Rripi i
poshtm
Realizimi i grilave
Pr realizimin e ative prej mbajtsve n form t grilave, duhet t bhet platforma
prej drrasave n kantierin e ndrtimit ose puntori pr vizatimin e shabllonve, sipas t
cilave, do t bhet prerja e mbajtsve. Me kt rast, duhet ti kushtohet vmendje e madhe
lidhjeve t nyjave, ndrsa gjithashtu numri dhe pozita e gozhdve, q jan vendosur sipas
projektit.
244
13.4 Mbulesat e atis

Shembuj t mbulesave t atis prej tjegullave
DETAJ I STREHS
- llamarin
- shabllon
- hatull e kundrt 5 cm
- foli mbuluese
- shabllon
- tra i pjerrt
kanali ventilimi
sjellje e ajrit
KA
- me ulluk q
shtrihet
NA
E
LI V
NT
ILI
MI
dalje e ajrit
parmaku mbrojts
pr drrasa
dalje
e ajrit me
ulluk q
shtrihet
tjegull
hatull 30-36 cm
hatull e kundrt 5 cm
foli mbuluese
shabllon
tra i pjerrt
- me ulluk q
shtrihet
KA
dalje e ajrit
min 5 mm
parmaku mbrojts
pr drrasa
dalje e ajrit
245
NA
LI V
T
EN
ILI
MI
lak element ventilimi
element
ventilimi
lak element ventilimi
dalje
e ajrit
dalje
e ajrit
Fig. 143 Prerje dhe pamje e mbuless s atis prej tjegullave
246
Fig. 144 Mbules atie prej llamarine

. 144
Fig. 145 Mbules atie me tjegull t petzuar
247
Mbani mend!
atia e do ndrtes prbhet prej dy pjesve kryesore: konstruksionit t atis dhe
mbuless s atis.
Pjerrsit. Pjerrsit e mdha 30o - prdoren lloje t ndryshme, tjegull e rrafsht
dhe e petzuar, shindra, direk, tjegulla, ardz guri.
Pjerrsi t buta 5-30o prdoren pllaka t ndryshme t prodhimit artificial, si jan
llamarina e metalit, ngjitset e atis, etj.
Pjerrsi t rrafshta deri 5o - si mbules kan ngjitse atie, pullazin bitumeni,
katrani ose asfalti, llamarin metalike, etj.
Elementet e atis hapsira kulmore, muret kalkane, streha, direku, shpina, lugu.
Sistemet e ative me karrige prdoren kur ndrmjet mureve t skajshme mbajtse
ka edhe konstruksione tjera q mund ta pranojn ngarkesa nga atia.
Nse n hapsirn e atis nuk ka mure mbajtse ose konstruksione tjera q do
t marrin prsipr nj pjes t ngarkess s atis, ather duhet t bhet lloj i till
i konstruksionit, q ngarkesat do ti bart vetm te muret e jashtme mbajtse. Pr kt
qllim bhen konstruksione speciale prej druri q quhen varse atie.
Te sistemi i atis me karrige dhe varse, elementet e atis prej druri lidhen me
lidhza t drurit ose me mjete lidhse prej metali.
GRILAT E ATIS prdoren pr objekte bashkkohore me hapsira m t mdha
dhe pjerrsi t vogl t atis, jan t prshtatshme pr shkak t mbrojtjes s materialit t
drurit dhe realizimit t shpejt. do rrip i atis me form t grilave prbhet prej rripit t
eprm, rripit t poshtm dhe mbushjes.
Nyjat te grilat lidhen me nyja ndrlidhse ose gozhda t renditura sipas skems s
caktuar.
248
Test pr vetvlersim !
7 pikat
8-9
10-12
13-14
mjaftueshm
mir
shum mir
shklqyeshm
2
3
4
5
1. Cili sht roli i atis n ndrtesat?
2. Prdor konstruksionin prkats t atis t propozuar n ann e majt, sipas kushteve

t dhna n ann e djatht.
A
gril kulmi
mur i mesm mbajts n midis t hapsirs me distanc l=7.00m
karrige njshe
pa konstruksion mbajts distanc deri

7.00m
kulm i thjesht
prej druri
mbulim i but,distanca 12.00m
varse njshe
distanc deri 6.00m
. Cilat jan elementet e atis?
4. N far distance vendoset brirt te atit me nnkorne?
5. Prej cilit material mund t jet mbulesa e atis?

) qeramik;
b) pullazin;
c) pllaka gjipsi.
) llamarin e dallgzuar
6. Prej far materiali mund t realizohen grilat e ative?
7. Grilat e atis prbhen prej?

)
b)
c)
249
Literatura e shfrytzuar:
1. - 1,
1980 ;
2. - 2,
1980 ;
3. , , , ,
- , 1991 ;
4. - e II ;
5. . , . -
1, 2005, .
- ;
6. . -,;
7.
:
1. www.gf.edu.mk
2.www.knauf.com.mk
3.www.schidel.com
4.www.google.com
250

Gradezni Materijali I Konstrukcii II ALB PRINT WEB

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gradezni Materijali I Konstrukcii II ALB PRINT WEB

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MATERIALET DHE

Botuesi: Ministria e arsimit dhe shkencs e Republiks s Maqedonis

Me vendim nr. 22-1379/1 nga 14.06.2012 t Komisionit kombtar pr libra, lejohet

Materialet dhe konstruksionet ndrtimore

Materialet dhe konstruksionet ndrtimore

MATERIALET DHE KONSTRUKSIONET NDRTIMORE

1.1. Rndsia e materialeve dhe konstruksioneve ndrtimore

1.2.1. Guri ndrtimor

1.2.2. Kontrollimi i gurit

1.2.3. Guri agregat

1.3.1. Prodhimi i tullave

1.3.2. Ndarja e tullave

1.5. Pllakat e qeramiks

1.6. Tubat e qeramiks

2. MJETET LIDHSE DHE LLAET

3. QELQI DHE DRURI

3.1 N prgjithsi pr qelqin

Materialet dhe konstruksionet ndrtimore

3.1.2. Llojet e qelqit

3.2.1. N prgjithsi pr drurin

3.2.2. Karakteristikat estetike

3.2.3. Karakteristikat kimike t drurit

Karakteristikat fizike t drurit

Karakteristikat mekanike t drurit

4.1. Dedikimi i materieve izoluese

4.2. Materialet hidroizoluese

4.3. Prdorimi i materialeve hidroizoluese

4.4. Izolimi termik dhe akustik

5. METALET, LEGURAT DHE MATERIALET E TJERA

5.1. Metalet dhe legurat n ndrtimtari

5.2. Materialet e tjera n ndrtimtari

5.2.1. Masat termostabile sintetike

5.2.2. Masat termoplastike

5.2.3. Masat plastike akrile

5.2.4. Prodhimet nga masa plastike

6. ELEMENTET DHE SISTEMET KONSTRUKTIVE

6.1. Elementet konstruktive

6.2. Sistemet konstruktive

6.2.1. Konstruksionet masive

Materialet dhe konstruksionet ndrtimore

6.2.2. Konstruksionet skeletore

6.2.3. Konstruksionet korniz

7. PUNIMET N TOK DHE THEMELET

7.1. Llojet e truallit

7.2. Verifikimi i qndrueshmris s truallit

7.3.1 Thellsia e themeleve

8. ELEMENTET VERTIKALE KONSTRUKTIVE

8.1. Elementet vertikale konstruktive

8.2. Ndarja e mureve

8.2.1. Muret prej tullave

8.2.2. Muret prej betoni dhe beton-armes

8.3. Muret ndarse jobartse

8.3.1 Llojet e blloqeve t zbrazta t rifabrikuara

Muret ndarse prej betoni

Gardhet prej pllakave me lesh t drurit

Muret prej pllakave t gjipsit

Muret prej qelqi

8.4 Muret prej gurit natyral

8.5 Muret prej shum shtresave muret sandvi

8.6 Elementet vertikale konstruktive - shtyllat

9. OXHAQET DHE KANALET PR VENTILIM

9.1. Roli i oxhakut

Materialet dhe konstruksionet ndrtimore