Professional Documents
Culture Documents
Fusha kurrikulare: Jeta dhe Puna / Lënda: Materiale Ndërtimore Shkalla e kurrikulës: V
Klasa:X - Arkitekturë
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
06.09.2017 ora 1 dhe 2
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Një ndër disiplinat më të vjetra në fushën e shkencave teknike është diciplina shkencore e cila merret
me mësimin e materialeve ndërtimore.
Ndërtimi gjithmon ka qenë një ndër aktivitetet më të rëndësishme të njeriut. Nevoja për ndërtim
paraqiten që nga vetë fillimi i zhvillimit të njerzimit dhe është i lidhur ngushtë me njohjen e
materialeve ndërtimore.
Për të qenë objekti stabil, i qëndrushëm, i bukur, i lirë dhe t’i përgjigjët dedikimit të vet, pjesëmarrsit
në ndërtimin e tij duhet t’i njohin mirë materialet tradicionale dhe bashkohore ndërtimore. Veçenarisht
është e rëndësishme t’i njohin karakteristikat e tyre mekanike, fizike dhe kimike, si dhe mënyrën se si
fitohen. Vetëm ashtu do të mund të bëjmë përdorje dhe vendosje të mirë të materialeve ndërtimore, e
me këtë arrihët shfrytëzim i mirë i materialeve dhe ndërtim ekonomik.
Në fillimin e qytetrimit njerzor, në periudhat e hershme historike janë shfrytëzuar materialet natyrore,
si : dru, gurë etj, por me kalimin e kohës kanë fillu të zbatohen edhe materialet artificiale si: beton,
çelik, llaç, material qeramike, asfalt etj. ( fig – 1, 2, 3, 4 ).
Sot me ndihmën e nivelit të lartë të përpunimit, janë krijuar mundësi të mëdha në kuptim të
përmirsimit të karakteristikave të tyre. Po ashtu, krijohen edhe mundësi për krijimin e materialeve të
reja ndërtimore.
Zhvillimi historik i materialeve ndërtimore karakterizohet me periudhë në të cilën përdoren materialet
ndërtimore si: dru, gurë, material qeramike, beton, hekur i papërpunuar etj.
Kjo është periudha deri në vitin 1855, kur paraqitet çeliku konstruktiv, gjegjësisht për herë të parë
zbatohen procedura për fitimin e çelikut në të ashtuqujturit “ konvertorë “.
Në kohën më të re, paraqiten material sintetike – material plastike, të cilat përdoren në më shumë sfera
në ndërtimtarinë.
Sipas përdorimit të materialeve ndërtimore, ato mund të ndahen në dy grupe edhe atë:
- material konstruktive (material natyrore prej guri, material artificial prej guri, llaçe, beton,
material qeramike ndërtimore, dru, metale etj. );
- Material special ( material për izolim termik dhe zanor ( akustik), material hidroizolues, ngjyra
antikorrozive, ngjyra (bojëra), llaqe etj. ).
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
2. Vetit kryesore të materialeve ndërtimore
Një ndër disiplinat më të vjetra në fushën e shkencave teknike është diciplina shkencore e cila merret
me mësimin e materialeve ndërtimore.
Ndërtimi gjithmon ka qenë një ndër aktivitetet më të rëndësishme të njeriut. Nevoja për ndërtim
paraqiten që nga vetë fillimi i zhvillimit të njerzimit dhe është i lidhur ngushtë me njohjen e
materialeve ndërtimore.
Për të qenë objekti stabil, i qëndrushëm, i bukur, i lirë dhe t’i përgjigjët dedikimit të vet, pjesëmarrsit
në ndërtimin e tij duhet t’i njohin mirë materialet tradicionale dhe bashkohore ndërtimore. Veçenarisht
është e rëndësishme t’i njohin karakteristikat e tyre mekanike, fizike dhe kimike, si dhe mënyrën se si
fitohen. Vetëm ashtu do të mund të bëjmë përdorje dhe vendosje të mirë të materialeve ndërtimore, e
me këtë arrihët shfrytëzim i mirë i materialeve dhe ndërtim ekonomik.
Në fillimin e qytetrimit njerzor, në periudhat e hershme historike janë shfrytëzuar materialet natyrore,
si : dru, gurë etj, por me kalimin e kohës kanë fillu të zbatohen edhe materialet artificiale si: beton,
çelik, llaç, material qeramike, asfalt etj. ( fig – 1, 2, 3, 4 ).
Sot me ndihmën e nivelit të lartë të përpunimit, janë krijuar mundësi të mëdha në kuptim të
përmirsimit të karakteristikave të tyre. Po ashtu, krijohen edhe mundësi për krijimin e materialeve të
reja ndërtimore.
Zhvillimi historik i materialeve ndërtimore karakterizohet me periudhë në të cilën përdoren materialet
ndërtimore si: dru, gurë, material qeramike, beton, hekur i papërpunuar etj.
Kjo është periudha deri në vitin 1855, kur paraqitet çeliku konstruktiv, gjegjësisht për herë të parë
zbatohen procedura për fitimin e çelikut në të ashtuqujturit “ konvertorë “.
Në kohën më të re, paraqiten material sintetike – material plastike, të cilat përdoren në më shumë sfera
në ndërtimtarinë.
Sipas përdorimit të materialeve ndërtimore, ato mund të ndahen në dy grupe edhe atë:
- material konstruktive (material natyrore prej guri, material artificial prej guri, llaçe, beton,
material qeramike ndërtimore, dru, metale etj. );
Material special ( material për izolim termik dhe zanor ( akustik), material hidroizolues, ngjyra
antikorrozive, ngjyra (bojëra), llaqe etj. ).
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Karakteristikat fizike të materialeve ndërtimore
Karakteristikat fi zike janë me rëndësi të madhe për ndërtimtarinë dhe e karakterizojnë
pamjen e produktit. Disa nga vetitë fizike mund të përcaktohen edhe me sy të thjeshtë,
ndërsa kryesisht ato kanë të bëjnë me ngjyrën e produktit, hidroskopitetin, absorbimin kapilar
të ujit, përshkueshmërinë e ujit, tkurrjen dhe bymimin, zgjerimin termik të materialit,
rezistencë ndaj zjarrit etj.. Karakteristikat fizike të materialeve ndërtimore ndahen në:
- karakteristika hidrofizike;
- karakteristika termoteknike;
- karakteristika tjera fizike.
Karakteristika hidrofizike
Hidroskopiteti, do të thotë aftësi e materialeve të brishta kapilare që nga ajri i lagët të
ndikojnë në avullin e ujit dhe materialet e tilla kanë përdorim të vogël për shkak se me
hidroskopitetin ndryshon konsistenca e tij.
Depërtueshmëria e ujit është karakteristikë e materialeve krahas karakteristikës së
depërtueshmërisë të lëshojnë përmes vetes ujë nën presion dhe karakterizohet me koefi
cient të filtrimit „Kg ”.
Jodepërtueshmëria e ujit është karakteristikë e materialit nën presion paraprakisht të defi
nuar të mos depërtojë ujë.
Tkurrja dhe bymimi e materialit janë deformime vëllimore të cilat paraqiten me ndryshimin e
lagështisë së materialit poroz rezulton me tkurrje dhe bymim të pandërprerë, që mund të
rezultojë me paraqitjen e të çarave në materialin.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Tema / njësia mësimore: I. Vtiti kryesore të materialeve ndërtimore / Vetit Fizike ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,shkumsi, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Rezistencë ndaj veprimit të zjarrit
Kjo rezistencë paraqet aftësi të materialit që t’i kundërvihet veprimit afatshkurtër të
temperaturave të larta në kushte zjarri.
Si materiale të djegshme konsiderohen ato që digjen me flakë të hapur dhe mbrohen me
mjete kundër flakës. Materialet konstruktive pas veprimit ndaj zjarrit doemos duhet t’i ruajnë
karakteristikat e veta mekanike.
Si materiale të padjegshme konsiderohen: betoni, çeliku, materialet prej qeramike, etj.
(fi g.12). Po ashtu, kjo do të thotë se këto materiale janë më të qëndrueshme ndaj zjarrit nga
materialet tjera ndërtimore, dhe se gjatë ekspozimit ndaj temperaturave të larta në një
periudhë të gjatë konstruksionet e realizuara nga këto materiale do të krisen.
1.3.2.3. Rezistenca ndaj ngrirjes është rezistencë e materialeve ndaj veprimit eroziv të
akullit, gjegjësisht korrozion fizik nga akulli. Konsiderohet se materiali është rezistues ndaj
akullit nëse pas përfundimit të ciklit, ngrirje-shkrirje, fortësia e tij zvogëlohet për 25% dhe nuk
vjen deri te humbja e masës më shumë se 5%.
1.3.2.4. Viskoziteti dhe duktiliteti janë një nga karakteristikat më të rëndësishme të
lëngjeve. Me nocionin Viskozitet nënkuptohet fërkimi i brendshëm në lëngjet që e
karakterizon një fuqi e cila nevojitet për të bërë zhvendosje të njërës shtresë të lëngut në
raport me shtresën tjetër. Duktilitet është veti e materialeve që nën ndikimin e tendosjes së
jashtme plastike deformohet para se të paraqitet përplasje e materialit.
1.3.2.5. Fuqia e absorbimit të lëngjeve është karakteristikë e materialeve më pak ose më
shumë të thithin lëng gjatë kushte të caktuara. Absorbimi i lëngjeve shprehet si peshë e rritur
e materialeve, gjegjësisht si dallim i masës së mostrës me lëng të thither dhe mostër të thatë
dhe shprehet në %.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
03.10.2018 ora 9
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë , shkumsi, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
1.3.2. Karakteristikat termoteknike
1.3.2.1. Përçueshmëria termike shihet në lëshimin e tij të qarkullimit të stacionuar termik
gjatë dallimit të temperaturave ∆T=T 1 - Т2 të dy sipërfaqeve kufi tare. Kjo karakteristikë e
materialeve karakterizohet me koeficientin e përçueshmërisë termike „λ”. Ai e shënon sasinë
e ngrohtësisë që në njësi të kohës e lëshon shtresa e materialit me njësinë e trashësisë,
normale me sipërfaqen e tij, gjatë dallimit të temperaturës ndërmjet sipërfaqeve kufitare të
materialit prej 1° С. Koeficienti termik i zgjerimit linear të materialit „at ” (1°С), paraqet
përhapje të shkopit (mm/mm) të përpunuar nga ndonjë material, gjatë ndryshimit të
temperaturës për ∆Т=1° С. Për shembull: Nëse për çelikun është aprovuar koeficienti i
zgjerimit linear at =12-10-6 , lehtë mund të përllogaritet ndryshimi i gjatësisë ∆l, të mbajtësit
prej çelikut me gjatësi L=50m, gjatë ndryshimit të temperaturë Т për vlerën ∆Т=20° С, edhe
atë:
∆l = 50 - 103 - 20 - 12 - 10-6 =12mm
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
03.10.2018 ora 10
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X / 4 –të Arkitekturë
prof. PhD. Cand. Naser Morina IDN
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Karakteristikat termoteknike
Përçueshmëria termike shihet në lëshimin e tij të qarkullimit të stacionuar termik gjatë
dallimit të temperaturave ∆T=T1 - Т2 të dy sipërfaqeve kufi tare. Kjo karakteristikë e
materialeve karakterizohet me koeficientin e përçueshmërisë termike „λ”. Ai e shënon sasinë
e ngrohtësisë që në njësi të kohës e lëshon shtresa e materialit me njësinë e trashësisë,
normale me sipërfaqen e tij, gjatë dallimit të temperaturës ndërmjet sipërfaqeve kufitare të
materialit prej 1° С. Koeficienti termik i zgjerimit linear të materialit „at ” (1°С), paraqet
përhapje të shkopit (mm/mm) të përpunuar nga ndonjë material, gjatë ndryshimit të
temperaturës për ∆Т=1° С. Për shembull: Nëse për çelikun është aprovuar koeficienti i
zgjerimit linear at =12-10-6 , lehtë mund të përllogaritet ndryshimi i gjatësisë ∆l, të mbajtësit
prej çelikut me gjatësi L=50m, gjatë ndryshimit të temperaturë Т për vlerën ∆Т=20° С, edhe
atë:
∆l = 50 - 103 - 20 - 12 - 10-6 =12mm
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
03.10.2018 ora 10
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X / 4 –të Arkitekturë
prof. PhD. Cand. Naser Morina IDN
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Karakteristikat fizike të materialeve ndërtimore
Karakteristikat fi zike janë me rëndësi të madhe për ndërtimtarinë dhe e karakterizojnë
pamjen e produktit. Disa nga vetitë fizike mund të përcaktohen edhe me sy të thjeshtë,
ndërsa kryesisht ato kanë të bëjnë me ngjyrën e produktit, hidroskopitetin, absorbimin kapilar
të ujit, përshkueshmërinë e ujit, tkurrjen dhe bymimin, zgjerimin termik të materialit,
rezistencë ndaj zjarrit etj.. Karakteristikat fizike të materialeve ndërtimore ndahen në:
- karakteristika hidrofizike;
- karakteristika termoteknike;
- karakteristika tjera fizike.
Karakteristika hidrofizike
Hidroskopiteti, do të thotë aftësi e materialeve të brishta kapilare që nga ajri i lagët të
ndikojnë në avullin e ujit dhe materialet e tilla kanë përdorim të vogël për shkak se me
hidroskopitetin ndryshon konsistenca e tij.
Depërtueshmëria e ujit është karakteristikë e materialeve krahas karakteristikës së
depërtueshmërisë të lëshojnë përmes vetes ujë nën presion dhe karakterizohet me koefi
cient të filtrimit „Kg ”.
Jodepërtueshmëria e ujit është karakteristikë e materialit nën presion paraprakisht të defi
nuar të mos depërtojë ujë.
Tkurrja dhe bymimi e materialit janë deformime vëllimore të cilat paraqiten me ndryshimin e
lagështisë së materialit poroz rezulton me tkurrje dhe bymim të pandërprerë, që mund të
rezultojë me paraqitjen e të çarave në materialin.
Karakteristikat termoteknike
Përçueshmëria termike shihet në lëshimin e tij të qarkullimit të stacionuar termik gjatë
dallimit të temperaturave ∆T=T1 - Т2 të dy sipërfaqeve kufi tare. Kjo karakteristikë e
materialeve karakterizohet me koeficientin e përçueshmërisë termike „λ”. Ai e shënon sasinë
e ngrohtësisë që në njësi të kohës e lëshon shtresa e materialit me njësinë e trashësisë,
normale me sipërfaqen e tij, gjatë dallimit të temperaturës ndërmjet sipërfaqeve kufitare të
materialit prej 1° С. Koeficienti termik i zgjerimit linear të materialit „at ” (1°С), paraqet
përhapje të shkopit (mm/mm) të përpunuar nga ndonjë material, gjatë ndryshimit të
temperaturës për ∆Т=1° С. Për shembull: Nëse për çelikun është aprovuar koeficienti i
zgjerimit linear at =12-10-6 , lehtë mund të përllogaritet ndryshimi i gjatësisë ∆l, të mbajtësit
prej çelikut me gjatësi L=50m, gjatë ndryshimit të temperaturë Т për vlerën ∆Т=20° С, edhe
atë:
∆l = 50 - 103 - 20 - 12 - 10-6 =12mm
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
10.10.2018 ora 11 dhe 12
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
17.10.2018 ora 13
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Fortësia dhe Rezistenca e materialeve të ndërtimit
Fortësia e materialeve është karakteristikë e materialeve që paraqitet si rezistencë
ndaj forcave të jashtme të cilat synojnë të depërtojnë në të. Analizat e fortësisë së
materialeve dallojnë për materiale të caktuara.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
17.10.2018 ora 14
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i vetive mekanike të materialeve të ndërtimit.
Pjesa kryesore:
Vetit mekanike të materialeve të ndërtimit
Karakteristikat mekanike
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
24.10.2018 ora 15
Tema / njësia mësimore: I. Vtiti kryesore të materialeve ndërtimore / Fortësia dhe Rezistenca e
materialeve të ndërtimit ( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Fortësia dhe Rezistenca e materialeve të ndërtimit
Fortësia e materialeve është karakteristikë e materialeve që paraqitet si rezistencë
ndaj forcave të jashtme të cilat synojnë të depërtojnë në të. Analizat e fortësisë së
materialeve dallojnë për materiale të caktuara.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
24.10.2018 ora 16
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Materialet shkëmbformuese
2. MATERIALI PREJ GURI – SHKËMBINJVE
Pjesa e jashtme e tokës përbëhet prej dy shtresave: jashtme, e cila quhet litosferë dhe e
përfshinë korren dhe pjesën e sipërme të ngurtë të mbështjellësit, derisa nën litosferën
gjendet astenosfera. Ndonëse është në gjendje të ngurtë, astenosfera ka viskozitet
relativisht të ulët, ndaj për këtë arsye në shkallë kohore gjeologjike mund të sillet edhe si
lëng. Nën astenosferën gjendet mbështjellësi më i ngurtë i poshtëm, gjendja e fazës e së
cilës nuk është pasojë e temperaturave të ulëta, por e presionit të lartë.
Litosfera është e ndarë në të ashtuquajturat pllaka të litosferës (pllaka tektonike). Në
planetin Tokë ekzistojnë shtatë pllaka kryesore dhe disa më të vogla. Pllakat e litosferës
lundrojnë në astenosferën. Tërmete, aktivitet vullkanik, ngritje të zinxhirëve malor dhe
formimi i shkëmbinjve oqeanik janë dukuri që vërehen përgjatë kufi jve të pllakave (fi g.13).
Zhvendosja anësore e pllakave në të shumtën e rasteve zhvillohet me shpejtësi prej 0,66
deri 8,50 centimetra në vit. Zonat e kontaktit ndërmjet pllakave i quajmë çarje.
Ndermjet molekulave ne lengjet reale ekzistojne forca terheqese te cilat paraqesin forcen e
ferkimit te brendshem te lengjeve qe quhet viskozitet.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
31.10.2018 ora 17
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Mineralet shkëmbformuse
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Klasifi kimi i shkëmbinjve sipas origjinës
1. Shkëmbinjtë magmatikë
Andezit (ang. Andesite,) është shkëmb vullkanik i cili përbëhet nga plagioklasat të natrium-
kalciumit dhe minerale të ngjyrosura. Këta shkëmbinj janë me ngjyrë gri të mbylltë, të gjelbër
të mbylltë ose ngjyrë gri të gjelbër ( fig-16 ).
Fig – 16 Fig – 17 Fig – 18
Bazalti është shkëmb sipërfaqësor magmatikë dhe ka fuqi më të madhe të presionit. Bazalti
është rezistues ndaj ndikimeve atmosferike, në ndërtimtarinë përdoret në të shumtën e
rasteve te objektet e ndërtimit të ultë (rrugë).
Gabroja paraqet shkëmb rrënjësor bazike. Ka fuqi të madhe të presionit dhe prandaj
vështirë përpunohet, ndërsa lehtë lëmohet dhe ka pamje të bukur. Ngjyra e Gabros
është e gjelbër-gri, e gjelbër e mbylltë, gri e mbylltë deri në të zezë.
Në ndërtimtarinë përdoret për përmendore varri, për skulptura, për mbështjellje të mureve
dhe dyshemeve, për përpunimin e katroreve, skajeve, shkallëve etj ( fig – 17 ).
2. Shkëmbinjtë sedimentarë
Shkëmbinjtë sedimentarë krijohen me sedimentimin (palosje ose grumbullim) e materialit të
imtë në detet, liqenet, lumenjtë dhe tokë. Këta shkëmbinj në të shumtën e rasteve janë të
palosura në pozitë horizontale dhe përbëhen prej shtresave me trashësi të ndryshme. Në të
mund të takohen mbetje fosile nga bimët dhe kafshët. Sipas prejardhjes dhe llojit të
materialit që paloset, dallohen shkëmbinj me:
- prejardhje mekanike, krijohen me palosje të materialit të imtësuar ose ngjeshur
mekanik në ujërat ose në tokë. Shkëmbinj të këtij lloji janë: konglomeratet,
shkëmbinj prej argjile, lesot, etj.;
- prejardhje kimike, krijohen me grumbullimin e materialit i cili ka prejardhje nga
tretjet e mineraleve në ujin.
- prejardhje organogjene, krijohen me sedimentimin e mbetjes e organizmave
fosile, edhe atë në të shumtën e rasteve planktonike. Shkëmbinj organogjenë
janë: shkumësi etj.
Guri gëlqeror është një prej shkëmbinjve më të përhapur karbonantë. Përbëhet prej kalcitit
dhe shtesave kimike të hekurit, manganit, magnezit, argjilës, rërës, materialeve organike, etj
( fig. 19 ).
Mund të paraqitet në më shumë mënyra:
- si sedimente kimike;
- si sedimente organogjene;
- si rezultat e shkatërrimit mekanik dhe grumbullimit të gurëve gëlqerorë të
krijuar më parë.
Fig. 19
Fig. 20 Zhavorr
Fig. 21 Gërmim i zhavorrit
Breça (ang. Breccia,) është shkëmb i cili përbëhet prej pjesëve më të mëdha ta
parrumbullakuara prej 2mm prej shkëmbinj të njëjtë ose të të ndryshëm dhe i takojnë grupit
të shkëmbinj klasikë, ndërsa fitohen me ndihmën e lidhjes ose çimentimin e copave me
ndonjë mjet lidhës natyror (karbonate, siliciume etj.). (fig.22)
Rëra është material i palidhur me kokrra të imta. E përbëjnë kokrra me diametër prej 0,05
deri 2 mm. Sipas mënyrës dhe vendit të krijimit ai mund të jetë: lumor, liqenor, detar, i
akullnajës etj. Sipas madhësisë së kokrrave mund të jetë: me kokrra të mëdha, me kokrra të
mesme dhe në formë pluhuri. Në ndërtimtari përdoret për përpunimin e betonit, llaçit,
digave, filtrim, për fitimin e qelqit etj.(fi g. 23)
Argjila është sediment gjysmë i lidhur plastik i cili fitohet me lidhjen e llumit dhe
grumbullimin mjedis ujor. Përveç argjilës e cila fitohet me transportin dhe grumbullimin e
llumit, ekziston edhe ajo që fitohet me shkatërrimin e materialit primar. Ato janë argjila
sedimentare.
Sipas përbërjes së mineralit, dallojmë disa lloje të argjilës:
- kaolina os e argjila rezistente nadj zjarrit, e cila kryessisht është ndërtuar nga kaolina:
- argjila porcelanike;
- deltina etj
3. Shkëmbinjtë metamorfikë
Shkëmbinj metamorfikë janë: mermeri, gnajsi, argjilor, kuarciti, etj.
Mermeri është shkëmb metamorfikë i cili fitohet me kristalizim të sërishëm të gurit
gëlqeror dhe dolomitit. Nëse janë të pastra, ato kanë ngjyrë të bardhë, ndërsa
varësisht nga shtesat kanë ngjyrë të kuqe, të verdhë, kaltër-gri, të zezë (fig. 24).
Mermeri përpunohet mirë dhe përdoret për skulptura. Mund të pritet në tabela me
trashësi, gjerësi dhe gjatësi të ndryshme. Përdoret për mbështjellje të mureve të
brendshme dhe të jashtme, shtyllave, dyshemeve, shkallëve po madje edhe fasadave.
Mermeri në ndërtimtarinë përdoret si gurë dekorativ, ndërsa përdoret edhe në skulpturë.
Fig - 24
Gnajsi është shkëmb metamorfik përbëhet prej kokrra të vrazhda me përmasa prej të
mesme deri më të mëdha. Gnajset janë ndërtuar nga kuarci, feldspate dhe liskune. Gnajsi
në ndërtimtarinë përdoret si gurë i thyer për murosje (fi g.26)..
Kuarciti është shkëmb masiv metamorfik i pastër zakonisht është i bardhë deri gri i çeltë,
por mund të paraqitet edhe në nuanca të ndryshme të ngjyrës rozë dhe të kuqe, të cilat
rrjedhin nga oksidi i hekurit. Ngjyrat tjera (e verdhë, e portokalltë) mund të paraqiten,
nëse janë të pranishme edhe elemente tjera. Kuarciti vështirë përpunohet, ndërsa në
ndërtimtarinë përdoret për shtrimin e rrugëve si gurë i thyer.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
TESTI ME SHKRIM
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Mineralet shkëmbformuse
( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 4.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Klasifi kimi i shkëmbinjve sipas origjinës
1. Shkëmbinjtë magmatikë
Andezit (ang. Andesite,) është shkëmb vullkanik i cili përbëhet nga plagioklasat të natrium-
kalciumit dhe minerale të ngjyrosura. Këta shkëmbinj janë me ngjyrë gri të mbylltë, të gjelbër
të mbylltë ose ngjyrë gri të gjelbër ( fig-16 ).
Fig – 16 Fig – 17 Fig – 18
Bazalti është shkëmb sipërfaqësor magmatikë dhe ka fuqi më të madhe të presionit. Bazalti
është rezistues ndaj ndikimeve atmosferike, në ndërtimtarinë përdoret në të shumtën e
rasteve te objektet e ndërtimit të ultë (rrugë).
Gabroja paraqet shkëmb rrënjësor bazike. Ka fuqi të madhe të presionit dhe prandaj
vështirë përpunohet, ndërsa lehtë lëmohet dhe ka pamje të bukur. Ngjyra e Gabros
është e gjelbër-gri, e gjelbër e mbylltë, gri e mbylltë deri në të zezë.
Në ndërtimtarinë përdoret për përmendore varri, për skulptura, për mbështjellje të mureve
dhe dyshemeve, për përpunimin e katroreve, skajeve, shkallëve etj ( fig – 17 ).
2. Shkëmbinjtë sedimentarë
Shkëmbinjtë sedimentarë krijohen me sedimentimin (palosje ose grumbullim) e materialit të
imtë në detet, liqenet, lumenjtë dhe tokë. Këta shkëmbinj në të shumtën e rasteve janë të
palosura në pozitë horizontale dhe përbëhen prej shtresave me trashësi të ndryshme. Në të
mund të takohen mbetje fosile nga bimët dhe kafshët. Sipas prejardhjes dhe llojit të
materialit që paloset, dallohen shkëmbinj me:
- prejardhje mekanike, krijohen me palosje të materialit të imtësuar ose ngjeshur
mekanik në ujërat ose në tokë. Shkëmbinj të këtij lloji janë: konglomeratet,
shkëmbinj prej argjile, lesot, etj.;
- prejardhje kimike, krijohen me grumbullimin e materialit i cili ka prejardhje nga
tretjet e mineraleve në ujin.
- prejardhje organogjene, krijohen me sedimentimin e mbetjes e organizmave
fosile, edhe atë në të shumtën e rasteve planktonike. Shkëmbinj organogjenë
janë: shkumësi etj.
Guri gëlqeror është një prej shkëmbinjve më të përhapur karbonantë. Përbëhet prej kalcitit
dhe shtesave kimike të hekurit, manganit, magnezit, argjilës, rërës, materialeve organike, etj
( fig. 19 ).
Mund të paraqitet në më shumë mënyra:
- si sedimente kimike;
- si sedimente organogjene;
- si rezultat e shkatërrimit mekanik dhe grumbullimit të gurëve gëlqerorë të
krijuar më parë.
Fig. 19
Fig. 20 Zhavorr
Fig. 21 Gërmim i zhavorrit
Breça (ang. Breccia,) është shkëmb i cili përbëhet prej pjesëve më të mëdha ta
parrumbullakuara prej 2mm prej shkëmbinj të njëjtë ose të të ndryshëm dhe i takojnë grupit
të shkëmbinj klasikë, ndërsa fitohen me ndihmën e lidhjes ose çimentimin e copave me
ndonjë mjet lidhës natyror (karbonate, siliciume etj.). (fig.22)
Rëra është material i palidhur me kokrra të imta. E përbëjnë kokrra me diametër prej 0,05
deri 2 mm. Sipas mënyrës dhe vendit të krijimit ai mund të jetë: lumor, liqenor, detar, i
akullnajës etj. Sipas madhësisë së kokrrave mund të jetë: me kokrra të mëdha, me kokrra të
mesme dhe në formë pluhuri. Në ndërtimtari përdoret për përpunimin e betonit, llaçit,
digave, filtrim, për fitimin e qelqit etj.(fi g. 23)
Argjila është sediment gjysmë i lidhur plastik i cili fitohet me lidhjen e llumit dhe
grumbullimin mjedis ujor. Përveç argjilës e cila fitohet me transportin dhe grumbullimin e
llumit, ekziston edhe ajo që fitohet me shkatërrimin e materialit primar. Ato janë argjila
sedimentare.
Sipas përbërjes së mineralit, dallojmë disa lloje të argjilës:
- kaolina os e argjila rezistente nadj zjarrit, e cila kryessisht është ndërtuar nga kaolina:
- argjila porcelanike;
- deltina etj
3. Shkëmbinjtë metamorfikë
Shkëmbinj metamorfikë janë: mermeri, gnajsi, argjilor, kuarciti, etj.
Mermeri është shkëmb metamorfikë i cili fitohet me kristalizim të sërishëm të gurit
gëlqeror dhe dolomitit. Nëse janë të pastra, ato kanë ngjyrë të bardhë, ndërsa
varësisht nga shtesat kanë ngjyrë të kuqe, të verdhë, kaltër-gri, të zezë (fig. 24).
Mermeri përpunohet mirë dhe përdoret për skulptura. Mund të pritet në tabela me
trashësi, gjerësi dhe gjatësi të ndryshme. Përdoret për mbështjellje të mureve të
brendshme dhe të jashtme, shtyllave, dyshemeve, shkallëve po madje edhe fasadave.
Mermeri në ndërtimtarinë përdoret si gurë dekorativ, ndërsa përdoret edhe në skulpturë.
Fig - 24
Gnajsi është shkëmb metamorfik përbëhet prej kokrra të vrazhda me përmasa prej të
mesme deri më të mëdha. Gnajset janë ndërtuar nga kuarci, feldspate dhe liskune. Gnajsi
në ndërtimtarinë përdoret si gurë i thyer për murosje (fi g.26)..
Kuarciti është shkëmb masiv metamorfik i pastër zakonisht është i bardhë deri gri i çeltë,
por mund të paraqitet edhe në nuanca të ndryshme të ngjyrës rozë dhe të kuqe, të cilat
rrjedhin nga oksidi i hekurit. Ngjyrat tjera (e verdhë, e portokalltë) mund të paraqiten,
nëse janë të pranishme edhe elemente tjera. Kuarciti vështirë përpunohet, ndërsa në
ndërtimtarinë përdoret për shtrimin e rrugëve si gurë i thyer.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Përpunimi i materialeve prej gurit
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Gurët dhe pllakat për veshje
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,shkumsi, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Pjesa kryesore:
Përdorimi i mbetjeve të gurëve
Mbetjet nga gurët që i kemi përdor më herët gjatë muratimit shfrytëzohen nëse ka mundësi
të shfrytëzohen, por nëse nuk munden mu shfrytëzu ma tutje për elementet e caktume ato
thehen dhe grimcohen për tu përdor për mbushje të rrugëve ose agregat për prodhimin e
betonit nëse kemi të bëjm me sasira të vogla. Nëse kemi të bëjm me sasira më të mëdha,
atëherë ky material dërgohet në punishte ( gurëthyes ) ku përpunohet në fraksione të
caktuara dhe pastai ai përdorët për betonim, për fasada të ndryshme apo dekorime.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,shkumsi, projektori dhe
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i disa elementeve.
Pjesa kryesore:
Mbrojtja e materialeve nga shkatrrimi
Mbrojtja e materialeve ndërtimore është shumë rëndësishme, por masat për mbrojtje mirren
në veçanti se për cilat materiale bëhet fjala edhe ata mund ti ndaim në dy grupe :
- Në materialet mund të dëmtohen nga lagështia dhe
- Në materialet e qëndrushme nga lagështia
Materialet që duhet mbrojtur nga lagështia janë: çimentoja, gëlqerja hidraulike, gëlqerja e
pashuar, ngjitëst e ndryshme, materialet prej druri dhe çelikut. Këto materiale në punishte
vendosën në magazinat të cilat janë të murosura dhe të mbuluara për ti mbrojtur këto
materiale nga era, shiu, dëbora dhe breshëri.
Materialet që janë të qëndrushme ndaj të reshurave atmosferike janë kryesisht materialet
gurore si që janë : Rëra dhe zhavori.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Përpunimi i materialeve prej gurit
( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Përpunimi i materialeve prej gurit natyror
Guri ndërtimor
Gur ndërtimor konsiderohet secili gur që mund të përdoret në ndërtimtari.
Guri fitohet me dërrmimin ( bluarjen ) e shkëmbinjve. Deri te fitimi natyror i gurit arrihet nën veprimin e
erozionit, nën veprimin e: shiut, erës, akullit, tërmeteve, vërshimeve dhe dukurive tjera meteorologjike.
Përmes rrugës artificiale guri fitohet me prerjen me ndihmën e sharrave mekanike, imtësimin me
ndihmën e eksplozivit, me ndihmën e dërrmimit ose bluarjes etj.
Guri është material i rëndësishëm dhe thuajse i pazëvendësueshëm në ndërtimtarinë, si në ndërtimet e
ulëta, ashtu edhe në ndërtimet e larta. Ai është një prej materialeve më të vjetra ndërtimore, meqë ka
qenë i mjaftueshëm në natyrë që nga periudha më e hershme dhe njerëzit kanë mundur ta shfrytëzojnë
për nevoja të ndryshme ( ndërtim të rrugëve, urave, shtëpive, kështjellave, mureve dhe objekteve tjera,
fig.28; fig.29; fig.30; fig.31).
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
19.12.2018 ora 29
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X / 4 –të Arkitekturë
prof. PhD. Cand. Naser Morina IDN
Tema / njësia mësimore: II. Materialet prej gurit natyror / Përdorimi i materialeve prej gurit
( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Përpunimi i materialeve prej gurit natyror
Guri ndërtimor
Gur ndërtimor konsiderohet secili gur që mund të përdoret në ndërtimtari.
Guri fitohet me dërrmimin ( bluarjen ) e shkëmbinjve. Deri te fitimi natyror i gurit arrihet nën
veprimin e erozionit, nën veprimin e: shiut, erës, akullit, tërmeteve, vërshimeve dhe dukurive
tjera meteorologjike.
Përmes rrugës artificiale guri fitohet me prerjen me ndihmën e sharrave mekanike, imtësimin
me ndihmën e eksplozivit, me ndihmën e dërrmimit ose bluarjes, me ndihmën e pykës ose
qyski, etj.
Guri është material i rëndësishëm dhe thuajse i pazëvendësueshëm në ndërtimtarinë, si në
ndërtimet e ulëta, ashtu edhe në ndërtimet e larta. Ai është një prej materialeve më të vjetra
ndërtimore, meqë ka qenë i mjaftueshëm në natyrë që nga periudha më e hershme dhe
njerëzit kanë mundur ta shfrytëzojnë për nevoja të ndryshme ( ndërtim të rrugëve, urave,
shtëpive, kështjellave, mureve dhe objekteve tjera, fig.28; fig.29; fig.30; fig.31).
19.12.2017 ora e 30
Tema / njësia mësimore: III. Materialet prej qeramike / Klasifikimeve prej qeramike (
Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Lënda e parë
Lëndë të para themelore për fitimin e qeramikës janë kaolina (e bardhë dhe toka e butë),
deltina dhe argjila si elemente plastike dhe shamot, gëlqere si elemente joplastike.
Fjala qeramikë vjen nga fjala greke keramikos, keramues dhe keramos që në përgjithësi është
emër për produkte prej argjile dhe deltine të cilat formohen në mënyrë plastike, thahen dhe
piqen në furra të posaçme.
Në natyrë argjila fitohet nga kaolina e cila është mineral me ngjyrë të bardhë ( fIg.38 ). Mund
të jetë në tri gjendje:
Fig. 38 Kaolina
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
06.02.2019 ora e 33
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Vetit e lëndëve të para
argjilore ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Vetit e lëndëve të para argjilore
Lëndë të para themelore për fitimin e qeramikës janë kaolina ( e bardhë dhe toka e butë ),
deltina dhe argjila si elemente plastike dhe shamot, gëlqere si elemente joplastike.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
06.02.2019 ora e 34
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Teknologjia e prodhimit
prej qeramike ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
13.02.2019 ora e 35
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të Arkitekturë
prof.phD.cand. Naser Morina
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Vetit e lëndëve të para
argjilore ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
13.02.2019 ora e 36
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Materialet qeramike për
ndërtim muri dhe mbulim çatie ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
19.02.2019 ora e 37
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Vetit e lëndëve të para
argjilore ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Tullat e plota, lehtësuar
dhe me vrima ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Tullat e plota, lehtësuara dhe me vrima
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
27.02.2019 ora e 39
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
27.02.2019 ora e 40
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Tullat e plota, lehtësuar
dhe me vrima ( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Pjesa kryesore:
06.03.2019 ora e 41
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Llojët e tjegullave dhe
blloqet ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
06.03.2019 ora e 42
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Qeramika si mas
kompakte - Porcelani ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Porcelani
Shpikja e qeramikës, është simbol i rëndësishëm i fillimit të
qytetërimit njerëzor në epokën neolitike, ndërsa prodhimi i objekteve
prej qeramike, është një arritje e madhe njerëzimit, pas zotërimit të
përdorimit të zjarrit.
Me argjilën që përpunohet në forma të ndryshme, bëhen objekte të
forta pas pjekjes.
Objektet prej qeramike në Kinë kanë pasur një proces disa hapash, si për shembull format nga të thjeshta
deri në të ndërlikuara, nga një ngjyrëshe deri në shumëngjyrëshe, nga sipërfaqja e ashpër deri në të
lëmuar. Ndër të parat arritje kineze në këtë fushë, janë kukullat prej qeramike në formën e ushtarëve dhe
të kuajve, mjaft të njohura në botë.
Përveç qeramikës, Kina konsiderohet edhe si vatra e porcelanit. Në gjuhën angleze, porcelani madje
është sinonim i Kinës (China). Porcelani është një shpikje që erdhi pas qeramikës. Ndryshimi midis tyre
është lënda e parë që përdoret. Materiali që shfrytëzohet për prodhimin e porcelanit përbëhet nga
kaolina, kuarci, feldspat etj. Pasi piqet në furrë me një temperaturë mesatare prej 1200-1300 gradë
celsius, llaku i sipërm do të shndërrohet në ngjyrën e bardhë dhe do të ngrijë.
Ndërsa, në dinastinë Yuan (1206-1368), porcelani në ngjyrën e bardhë dhe blu, u përdor zakonisht për
objekte të mëdha, të trashë në sipërfaqe dhe të rëndë në peshë. Figurat dekorative janë kryesisht pishat,
lulet e kumbullës, zambakëve, bambusë, feniksi, dragoi, njerëz, zogj, lëndina etj. Ka edhe disa që
dekorohen në sipërfaqe me skica të tregimeve historike. Porcelanet e mëdha në këtë kohë me cilësi të
lartë gjeten rrallë sot. Kjo, sepse shumica prej tyre përdoreshin për tregti dhe u shpërndanë në vende të
ndryshme të botës. Prandaj, në tregun e relikteve për koleksionistët, porcelanet e tilla shiten me një
çmim jashtëzakonisht të lartë, madje mund të shkojnë deri në dhjetëra milionë dollarësh amerikanë.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
13.03.2019 ora e 44
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Elementet qeramike për
veshje të mureve ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pllakat e murit ndahen në: pllaka muri për mure të brendshme dhe pllaka muri për mure të
jashtme.
Pllakat prej qeramikës për muret e brendshme prodhohen nga argjilë, kaolina, gëlqerja e bluar
mirë, mermeri etj.. Ato janë të lëmuara dhe me vija në ngjyra dhe forma të ndryshme. Përdoren
për mbështjelljen e nyjave sanitare, kuzhinave, punëtorive, magazinave, etj.(fi g.48). Pllakat për
muret e jashtme prodhohen nga argjila homogjene me ngjyrë natyrore. Sipërfaqja mund të jetë e
glazuar ose e paglazuar me ngjyra dhe dimensione të ndryshme.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
20.03.2019 ora e 45
Tema / njësia mësimore: III. Materialet dhe prodhimet prej qeramike / Llojët e tjegullave dhe
blloqet ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
20.03.2019 ora e 46
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Lëndët lidhëse jo organike janë ajrore, hidraulike dhe lidhësa me ngurtësim në autoklavë.
1. Lidhësit ajrorë kanë aftësi të ngurtësohen dhe të ruajnë qëndresën mekanike për një kohë të gjatë,
vetëm në ajër. Sipas përbërjes kimike, ato ndahen në katër grupe: a) lidhës gëlqeror; b) lidhës
magnezialë; c) lidhës gipsorë; d) lëngu i xhamit.
2. Lidhësit hidraulikë ngurtësohen dhe ruajnë qëndresën mekanike ose edhe e rritin atë jo vetëm në
ajër, por edhe në ujë. Lidhësat hidraulikë formojnë tre grupe kryesorë: a) çimentot silicate; b)
çmentot aluminate; c) gëlqerja hidraulike.
3. Lidhësit me ngurtësim në autoklavë janë të aftë të ngurtësohen dhe të rrisin qëndresën mekanike,
kur i nënshtrohen veprimeve të avullit. Në këtë grup bëjnë pjesë lidhësit silikato gëlqerorë, me
hirat e TEC-I etj.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
27.03.2019 ora e 47
Tema / njësia mësimore: IV. Materialet lidhëse jo organike / Llojet dhe përdorimi i gëlqerës
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
27.03.2019 ora e 48
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Zbërthimi i gëlqerorëve fillon nga sipërfaqja e jashtme dhe depërton në drejtim të zemrës së gurit
me shpejtësi të njëtrajtshme në të gjitha drejtimet.
Pjekja e gëlqeres, më shpesh, realizohet në furra vertikale, sepse në to arrihet një shkëmbim i
mirë i nxehtësisë. Si lëndë djegëse mund të përdoren ato të gazta, të lëngëta ose të ngurta. Lënda
djegëse e gaztë dhe e lëngët futen nga pjesa e poshtëme e furrës, ndërsa lënda djegëse e ngurtë
futet ne furrë së bashku me gëlqerorin nga pjesa e sipërme. Furra përbëhet nga tri zona
teknologjike si në figurën e mëposhtme, ku jepen dhe ndryshimi i temperaturave në furrë.
Procesi i shuarjes së gëlqeres është ekzotermik dhe shoqërohet me ngrohjen e masës, si pasojë e çlirimit
të një sasie nxehtësie të konsiderushme.Në procesin e shuarjes, copat e gëlqeres së pashuar grimcohen
duke u dekompozuar në grimca të imta me përmasa më të imëta se të çimentos. Shuarja e gurëve të
gëlqeres së pjekur në trajtë brumi në nyjet e specializuara të prodhimit të llaçeve bëhet me ndihmën e
paisjeve shuarësetë gëlqeres. Mekanizimi shpejton procesin e shuarjes dhe rrit cilësinë e brumit të
gëlqeres. Brumi i gëlqeres depozitohet në vaska për staxhonimin dhe përdoret në ndërtim jo më parë se
dy javë pas shuarjes. Brumi i i gëlqeres që përdoret në ndërtim duhet të mos përmbajë kokriza gëlqereje
të pashuar, meqenëse shuarja e tyre në muraturë shkakton shpërbërjen e llaçit të gëlqeres së ngurtësuar.
Shpejtësia e shuarjes së gëlqeres është në varësi të temperaturës dhe të përmasave të kokrrizave të
gëlqeres kokërr. Kështu, kur temperatura eshtë e lartë, shuarja e gëlqeres bëhet me shpejtësi.
Procesi i shuarjes së gëlqeres në ujë shoqërohet me rritje të vëllimit të brumit.
Rebdimenti ose dalja e brumit të gëlqeres shpreh raportin e vëllimit të brumit të gëlqeres së shuar dhe
masës së gëlqeres kokërr, të përdorur për prodhimin e brumit.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
10.04.2019 ora e 49
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
10.04.2019 ora e 50
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Tema / njësia mësimore: IV. Materialet lidhëse jo organike / Prodhimi dhe shurja e gëlqerës
( Përforcim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Zbërthimi i gëlqerorëve fillon nga sipërfaqja e jashtme dhe depërton në drejtim të zemrës së gurit
me shpejtësi të njëtrajtshme në të gjitha drejtimet.
Pjekja e gëlqeres, më shpesh, realizohet në furra vertikale, sepse në to arrihet një shkëmbim i
mirë i nxehtësisë. Si lëndë djegëse mund të përdoren ato të gazta, të lëngëta ose të ngurta. Lënda
djegëse e gaztë dhe e lëngët futen nga pjesa e poshtëme e furrës, ndërsa lënda djegëse e ngurtë
futet ne furrë së bashku me gëlqerorin nga pjesa e sipërme. Furra përbëhet nga tri zona
teknologjike si në figurën e mëposhtme, ku jepen dhe ndryshimi i temperaturave në furrë.
Procesi i shuarjes së gëlqeres është ekzotermik dhe shoqërohet me ngrohjen e masës, si pasojë e çlirimit
të një sasie nxehtësie të konsiderushme.Në procesin e shuarjes, copat e gëlqeres së pashuar grimcohen
duke u dekompozuar në grimca të imta me përmasa më të imëta se të çimentos. Shuarja e gurëve të
gëlqeres së pjekur në trajtë brumi në nyjet e specializuara të prodhimit të llaçeve bëhet me ndihmën e
paisjeve shuarësetë gëlqeres. Mekanizimi shpejton procesin e shuarjes dhe rrit cilësinë e brumit të
gëlqeres. Brumi i gëlqeres depozitohet në vaska për staxhonimin dhe përdoret në ndërtim jo më parë se
dy javë pas shuarjes. Brumi i i gëlqeres që përdoret në ndërtim duhet të mos përmbajë kokriza gëlqereje
të pashuar, meqenëse shuarja e tyre në muraturë shkakton shpërbërjen e llaçit të gëlqeres së ngurtësuar.
Shpejtësia e shuarjes së gëlqeres është në varësi të temperaturës dhe të përmasave të kokrrizave të
gëlqeres kokërr. Kështu, kur temperatura eshtë e lartë, shuarja e gëlqeres bëhet me shpejtësi.
Procesi i shuarjes së gëlqeres në ujë shoqërohet me rritje të vëllimit të brumit.
Rebdimenti ose dalja e brumit të gëlqeres shpreh raportin e vëllimit të brumit të gëlqeres së shuar dhe
masës së gëlqeres kokërr, të përdorur për prodhimin e brumit.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
17.04.2019 ora e 51
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturës , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Tema / njësia mësimore: IV. Materialet lidhëse jo organike / Gëlqerja hidratike ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
17.04.2019 ora e 52
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturës , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Tema / njësia mësimore: IV. Materialet lidhëse jo organike / Materialet lidhëse me bazë gjipsi
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Gjipsi
Gjipsi është element kimik që përmban kalcium, sulfur, oksigjen dhe molekula uji. Në natyrë kryesisht
mund të gjenden guri i gjipsit dhe anhidriti. Përpunimi i gjipsit përbëhet nga marrja dhe shtimi i ujit.
Guri i gjipsit piqet në temperaturë prej rreth 120-180 gradë me çka fitohen të ashtuquajturat, shtuk-gjipsi
dhe gjysmëhidratet. Gjysmëhidrati dhe anhidriti janë lëndët elementare për të gjitha prodhimet nga
gjipsi. Përzierja e pluhurit të Gjipsit kryhet në mënyrë automatike në fabrikë (duke prodhuar pllaka
gjipsi) apo me dorë në kantier ndërtimi (duke prodhuar llaç gjipsi, ngjitëse, përzierje për fugë dhe glet).
Gjithsesi, prodhimi përfundimtarë ka përbërjen e njëjtë si gjipsi në natyrë.
Sipas përbërjes dhe mënyrës së pjekjes ekzistojnë disa lloje të gjipsit:
- shtuk-gjips;
- alabastër;
- gjips llaçi;
- estrih;
Gjipsi është material natyral. Gjipsi si material ndërtimor është përdorur para 5000 vjetësh, kështu që
krahas piramidave janë ndërtuar edhe vepra të tjera më të vogla.
Edhe sot gjipsi gjen përdorim të madh si material ndërtimor sepse është material i verifikuar, i cili
gjithashtu gjen përdorim edhe në medicinë.
Gjipsi si material ndërtimorë më shumë përdoret për mbushjen e vrimave nëpër mure apo tavane, për
përpunimin e pllakave të gjipsit, për përpunimin e zbukurimeve dhe elementeve nga gjipsi e tjerë.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
24.04.2019 ora e 53
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturës , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
24.04.2019 ora e 54
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturës , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Çimentoja Portland
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Pjesa kryesore:
Struktura e gurit të çimentos
Klinkeri ka ngjyrë të gjelbërt në të errët deri në gurë të zi. Në thyerje kristale të imta mikroskopike,
klinkeri nga furrat rrotulluese është në formë të rrumbullakët dhe ndonjëher jo një lloj të pjekur.
Së pari klinkeri thehet në copa e pastaj imtësohet imët në mulli në sfera çeliku në pjesë të imta dhe pastaj në mulli
special bluhet në formë të miellit të imët. Gjatë bluarjës i shtohet 1 – 3 % gjips për të rregulluar kohën e lidhjës
për shkak se çimentoja e pastër lidh shumë shpejtë.
Llojet e çimentos paraqesin kategoritë e çimentos varsisht nga përbërja dhe teknologjia e prodhimit,
ndërsa klasat e çimentos shënojnë karakteristikat e tyre mekanike.
Këto çimento ndahën në dy grupe:
1. Në çimento me bazë nga klinkeri i çimentos portland
2. Llojet e tjera të veçanta të çimentos
Çimento portland – kjo çimento nuk ka përbërs tjetër përveç atyre që hynë në përbërjën e çimentos të
klinkerit portland , përveç shtesës së gjipsit i cili nevojitet për shkak të kohës së lidhjës së çimentos.
Çimento portland me shtesa të zgjurës – kjo çimento fitohet me bluarjën e klinkerit të çimentos
portland, gjipsit dhe 30% të zgjurës.
Çimento portland me shtesa të pocullanit – në këtë çimento krahas çimentos së bluar të klinkerit
portland dhe gjipsit, ka edhe shtesa të pocullanit jo më tepër se 30%.
Çimento portland me shtesë të përzier – në përbërjën e kësaj çimento krahas çimentos portland dhe
gjipsit, ka edhe shtesa të përziera të cilat përmbajnë zgjurë dhe pocullan natyror apo artificial.
Çimento metarulgjike – kjo çimento është çimento portland me shtesa të zgjurës e cila është më
shumë se 30% dhe jo më pak se 85%.
Çimento pocullani – çimeto portland me përmbajtje të pocullanit më shumë se 30%, te i cili proces i
hidratimit është më ngadalshëm si edhe përforcimi
Çimento metarulgjike me shtesa të pucullanit - në të ka më shumë se 30% zgjurë ndërsa përmbajtja
e pucullanit natyral apo artificial sillet prej 5 deri 40%.
Çimento rezistuse ndaj sulfateve - që të fitohet çimento rezistuse ndaj sulfateve zvoglohet përmbajtja
e Al3 O3 ndërsa rritet ajo Fe2 O3.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
08.05.2019 ora e 56
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Arkitekturës , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Tema / njësia mësimore: V. Materialet lidhëse hidraulike / Llojet e veçanta të çimentos portlland
( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Llojet e veçanta çimentos portland
Llojet e veçanta çimentos janë: çimentoja aluminate, çimentoja supersulfate dhe çimentoja ekspanzive
Analiza e çimentos – për përcaktimin e çimentove bëhen hulumtime kimike, fizike dhe mekanike.
Analizat kimike
- Të mos përmbaj SO3 më shumë se 3.5% ( për çimentot portlland me zgjurë deri 4% )
- Humbja gjatë djegëjes të mos jet më shumë se 5% për furrrat rotacione dhe 7,5% për furrat
vërtikale.
- Të përmbajë më së shumti 5% MgO etj.
Analizat fizike :
- Saktësi në bluarje - përcaktohët me hedhjen e çimentos përmes me hapje katrore pre 0,09 mm
- Siperfaqja specifike – është sipërfaqja e zhvilluar e kokrrave prej një
grami dhe përcaktohet sipsa metodës së
Blenit, ndërsa shprehet në cm2 / g.
- Koha e lidhjës ( fillimi dhe përfundimi i
lidhjës ) – koha prej momentit të
vendosjë së ujit në çimento deri në
momenti kur arrihet shkalla e përforcimit në
temperaturë dhe lagështi të caktuar ( me
ndihëmen e aparatit të vikatit )
- Qëndrushmëria e vëllimit –
përcaktohet me ndihmën e kuleçve
provues apo gishtat e Shatalierit.
- Fortësia e shtypjës dhe lakimit - përcaktohet me ndihmën e prizmave për provë të cilat ruhën
në ujë në kushte të caktuara dhe hulumtohen.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
15.05.2019 ora e 58
SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Ndërtimtarisë , lënda : Materiale Ndërtimore klasa : X –të
prof. phD.Cand. Naser Morina
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore:
Lëndët përshpejtuese dhe vonuese të ngrirjës ( aditivët )
Aditivët për beton
Aditivet ose shtesa është çdo produkt që shtohet në beton ose llaç për të ndryshuar karakteristikat
specifike. Aditive ose Shtesat mund të jenë në gjendje të lëngshme kur dozohen sipas sasisë së ujit ose
gjendjes pluhur kur dozohen sipas sasisë së çimentos.
Ndarja e aditiveve
Aditivët mund të ndahen në dy grupe themelore:
Këto aditive së pari përshpejtojnë ose vonojnë kohën e lidhjes dhe forcimit, ndërsa të tjerët përmirësojnë
vendosjën në vepër të betonit, fortësinë, e bëjnë betonin jo ujpërshkushëm, rezistencën ndaj ngricave,
rezistencën ndaj ujit të detit dhe të tjerët.
Ndryshe, aditivët mund të ndahen sipas mënyrës së funksionimit:
Ngadalsuesit - nevojiten kur kemi të bëjm me lidhjën e çimentos kur kemi me transport betonin prej
vendit ku prodhohet deri te vendi i vendosjës. Gjatë betonimit në temperature të larta, për betonimin e
një mase të madhe të betonit, kur dëshiroim ti ikim plasaritjevetë betonit., kur kemi të bëjm me
elementet me shumë armature të dendur, dhe identik.
Shpejtuesit - kontribojnë në zvoglimin e kohës së lidhjës së betonit të freskët, si dhe të rrit forcën në
shtypje. Këto karakteristika janë ideale gjatë kohës së betonimit dimërit, ose betonimet në rastet
urgjente.
Plastifikatorët - përdoren për të siguruar beton kompakt të vendosur mirë, me reduktimin e sasisë së
kërkuar të ujit. Ato janë të përshtatshme për beton që është vendosur përmes pompës, pastaj për
betonimin e elementeve komplekse dhe të dendur nga armature. Këto betone arrijnë një kompaktësi të
mirë, dhe kjo veçori është e mirë për arritjen e rezistencës ndaj ndikimeve agresive mjedisore.
Aeratorët - krijojn në mënyrë të barabartë sfera të mbushur me ajër, të cilat janë më diameter më të
vogla se 0.3 mm. Këto sfera bëjn prerjën e kapilarëve, dhe me këtë pengojn ngritjën kapilare të ujit.
Nëse vjen deri te ngrirja e ujit (akulli ka një vëllim më të madh se uji ), ajo ka hapësirë për të zgjeruar
dhe nuk ka pasoja të dëmshme për konstruksionin. Aeratorët zakonisht kombinohen me plastifikues, pasi
flluska e ajrit nuk do të shtyhen gjatë vendosjës. Aeratorët përdoren më shpesh në ndërtimin e rrugëve,
pistave të aeroportit dhe urave të betonit.
Përdorimi i aditiveve ( shtesave ) është në përputhje me specifikimet e prodhuesit ose mund të kryhet një
test laboratorik. Rekomandohet që aditivët të përdoren vetëm atëher kur me lidhjen adekuate dhe kur me
mjete për vendosjëne e masës së betonit të freskët, mund të arrihët kompaktësi e mjafrushme, i
papërshkueshëm nga uji ose betony i vendosur në vepër.
Përfundim:
Shtesat në beton nuk janë aspak përbërës magjik që do të sigurojnë cilësinë e betonit, nëse përbërësit e
tjerë konkretë janë të dobët. Nëse çimentoja është e keqe ose agregati nuk është një përbërje
granulometrike e përshtatshme, asgjë nuk do të ndihmojë. E njëjta vlen edhe për transportin, vendosja e
betonit në vepër dhe kujdesin e duhur. Të gjitha fazat e prodhimit dhe vendosjës së betonit duhet të jenë
në përputhje me rregulloret, me qëllim të marrjes së betonit me cilësi të lartë.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë të
bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
Tema / njësia mësimore: VI. Materialet Ndërtimore / Historiku i betonit si materila ndërtimor
( konstruktiv ) ( Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.9 ,III.3 dhe III.7
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.1, 1.2, 4.1, 6.1 dhe 9.1
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe kompijuteri.
Pjesa kryesore: