Tehnološki fakultet

Banja Luka

Seminarski rad
( predmet : Istorija umjetnosti tema : Kubizam )

Student : Profesor :
Maja Petričević Sarita Vujković
,,Kubizam’’

SADRŽAJ:
0.1 Sadržaj………….…………………………………………….2
1.0 Uvod ………………………………………………..………..3
2.0 Nastanak …………………………………………..……….3
3.0 Pravci kubizma ……………………………………...…..5
4.0 Arhitektura I skulptura………………………………10
5.0 Istaknuti predstavnici i njihov značaj za kubizam
………………………………………………………….………11
6.0 Zaključak……………………………………………………17
7.0 Literatura i izvori…………………………………..……17

2
,,Kubizam’’

1.0 U v o d

Početak 20 vijeka je donio nove poglede I pravce kada je riječ o

umjetnosti .Izmijenio dotadašnje tačke gledišta I učinio da ono što
je do tada bilo nezamislivo ugleda svjetlost dana . Ljudska mašta
se više ne graniči ni sa jednim pravilom , a ostvarenje ideja kao da
nikada nije bilo lakše . Baš u tome period se javlja I novi pravac
‘’kubizam ‘’ o kojem ću nešto više napisati u ovom seminarskom
radu.

2.0 N a s t a n a k

Kubizam je dobio ime od kritičara likovne umjetnosti, kojim je obilježena

jedna slika Žorža Braka, podsmiješno nazvana- kubusčići. Ime dolazi od
riječi kubus što znači kocka. Kubizam je pojednostavljavao oblike u
interpretaciji realnosti na oblike kocke, kugle i valjka. Nastao je 1907. i
1908. godine u djelima Žorža Braka i Pabla Pikasa i svoj vrhunac je imao
1914. godine. 1911. Održana je izložba kubista u Salonu nezavisnih u
kojoj je učestvovao Rober Delone, Fernan Leže, Huan Gris, Žorž Brak,
Pablo Pikaso i dr. Ta izložba je označila zvaničan početak ovog
umjetničkog pravca. Kubizam je bila kritika klasičnoga slikarstva, pojavio
se kao

3
,,Kubizam’’

reakcija na fovizam i potrebu za prostorom u slici i njegova metoda je bila

apstraktna perspektiva.

Pojašnjenje :

(Fovizam : Fovizam možemo opisati kao vatromet neobuzdanih boja.

Zapravo, grupa umjetnika osjetila je potrebu da bez ustezanja izraze nadu
i vjeru u bolju i sretniju budućnost, radost i optimizam na početku novog
vijeka. Fovizam je bio prirodan, jednostavan i iskren izraz neobuzdanosti
pravilima i slobode izražavanja. Zbog njihova kršenja svih pravila i načela
akademskog slikarstva u oblikovanju i primjeni boje, te osobito
neobuzdanog temperamenta, jedan kritičar ih je nazvao "les fauves" (fra.
divlje zvijeri), na što su fovisti s oduševljenjem prihvatili taj naziv.)

Kubizam je ponikao iz dijela i teorije Pola Sezana koji je svoja iskustva i

praksu naveo u jednom pismu 15. aprila 1904. godine Emilu Bernardu u
kome on piše da se cijeli realni svijet sastoji od kocke, kugle i valjka
odnosno geometrijskih oblika na koje se svi oblici mogu rastaviti da bi se
naslikali. Sezan je umro i poslije njegove smrti je nastao ovaj pravac koji je
on inicirao u svojim delima.Početkom 1906. godine u Parizu u djelima
mnogih umjetnika, primjećuje se novi pristup prirodi. Prije Sezana
evropski umjetnici su nastojali da vide i predstave prirodu u smislu njene
materijalnosti. Sezan je začetnik trenda prema traženju nove realnosti ili
univerzalnih nepromjenjljivih kvaliteta, koja se nalazi ispod površine

4
,,Kubizam’’

materije kroz posmatranje i naglašavanje njene osnovne, geometrijske

strukture. Ovaj novi pogled se razvijao u narednom periodu od dvadeset i
pet godina, paraleleno sa promjenama koncepata shvatanja stvarnosti u
nauci. Sezanov koncept je podrazumijevao traženje univerzalne forme
prirode kroz geometrijske oblike, kubus, konus i loptu. U traženju nove
stvarnosti, umetnici koji se baziraju na Sezanovom konceptu, postepeno
preko fovizma, dolaze do likovnog jezika koji će kasnije rezultovati u stil
koji dobija ime kubizam.

3.0 P r a v c i u kubIzmu

Kubizam nema tačno ograničen početak jer na njega literatura nije imala
veliki uticaj a nije izašao ni neki manifest po kome bi se on mogao
odrediti. Prve impulse možemo pratiti oko 1906. Godine u djelima Pabla
Pikasa i Žorža Braka za vreme njihovih zajedničkih studija u Parizu.

Kubizam se dijeli na nekoliko faza :

Pretkubističku (1906. - 1909. godine) i u to doba spadaju Žorž Brak i Pablo
Pikaso. U to doba je kubizam bio pod uticajem predhodnih trendova i
dolazilo je do otkrivanja kubističke perspektive. Postepeno se predmeti
na slikama razlažu na geometrijske forme a kolorit je nenaglašen i
upotrebljava se samo paleta sivih i braonskih tonova.

5
,,Kubizam’’

Analitički kubizam (1909. - 1912. godine) predstavlja rani period kubizma,

koji karakteriše strukturalna analiza formi. Brak i Pikaso u ovom periodu
posmatraju forme predmeta kao geometrijske strukture. Te forme za njih
nemaju fiksne karakteristike predmeta, nego ih čine serije ravni i površina
koje ukazuju na spoljašnje i unutrašnje granice oblika. Te granice ni u kom
slučaju nisu apsolutne budući da se konstatno pretapaju sa granicam
drugih ravni. Otvaranje geometrijskih formi ne doprinosi njihovoj čvrstini,
nego uzrokuje efekat disperzije volumena preko predstavljenog prostora,
čija se skoro nepostojeća dubina artikuliše preko razbijenih planova koji
formiraju preklapajuće uglove. Tokom celog perioda obojica umjetnika
koriste zagasit tonalitet boje i predstavljaju isti predmet iz više uglova na
piktoralnoj površini. Dolazi do djelimične apstrakcije i predmeti su
zamjenjivani drugim predmetima koji su im slični i rastavljaju se na
jednostavne geometrijske forme koje su predstavljane zanemarujući u
potpunosti zakone perspektive.

6
,,Kubizam’’
Pablo Pikaso ,, Djevojka sa mandolinom ‘’ www.wikip.org

Sintetički kubizam (1912. - 1914.) je druga faza kubizma koja proizlazi od

nove tehnike kolaža koju započinje Brak 1912. godine. Karakteriše je
konstruisanje kompozicije polazeći od apstrahovane figuracije
prethodnog perioda. Boja ponovo zauzima svoje mjesto a forme postaju
još više dekorativne čemu doprinosi korištenje komada novinskog papira,
tapeta, razmontiranih kutija šibica i isječenih štampanih slova. Ti elementi
se lijepe na platno i kombinuju sa crtežom u ulju, ispunjavajući tako
dvostruku funkciju: postaju sastavni dio piktoralne ravni i dobijaju svoje
mesto u prostoru slike. Od 1918. godine, Brak će obratiti veću pažnju na

7
,,Kubizam’’

taktilne i senzualne kvalitete, kao i ekspresivne vrednosti boje, a pokret

će se završiti 1920. godine, i njegove ideje će se uklopiti u orfizam.

8
,,Kubizam’’
Pablo Pikaso ,,Posuda sa voćem ‘’ www.picasatic.com

Orfizam (1914. - 1923.) je doba u kojem se dospjelo do apstrakcije u

pravom smislu riječi i u njoj se iskorištavaju efekti boje. Umjetnici ne
imitiraju i ne trude se da rastavljaju predmet i da ga sastave od
geometrijskih oblika, i time se dobijaju slikarski elementi koji su sasvim
nezavisni od realnosti.
Poslie 1923. godine došlo je do daljeg razvoja u kubizmu, koji više i nije
čist kubizam već kubizam koji je pod nekim drugim uticajima kao na
primjer imaginativni kubizam koji je pod uticajima nadrealističke
umjetnosti.

9
,,Kubizam’’

4.0 A r h i t e k t u r a i s k u l p t u r a

Kubizam je imao značajan uticaj i na arhitekturu i značajna kubistička

arhitektura se nalazi u gradu Pragu (Pavel Janak, Josef Gočar )gde se
razvija poseban stil kubizma koji polazi od stvaranja plastičnih dekoracija
u narodnom slilu - rondokubizam.
Pavel Janak – palata Adrija ( Prag ) www.wikip.org

10
,,Kubizam’’

Kada je riječ o skulpturi slično kao I kod slikarstva , ljudski portret I

dijelovi tijela se svode na geometrijske oblike ( kocka , valjak itd.)
Alexander Archipenko ,, Porodičan život ‘’ www.x100.com

5.0 I s t a k n u t i p r e d s t a v n i c i i nj i h o v zna
čaj za kubizam
Pablo Picasso i Georges Braque
Pablo Picasso (Malaga, 25. oktobar 1881. - Mougins, 8. april 1973.),
španski slikar.Jedan od najaktivnijih mladih umjetnika fovističkog pokreta
u Parizu od 1903. do 1906. godine Vjerovatno zbog svog divljenja prema

11
,,Kubizam’’
Sezanovom djelu ili zbog želje da preuzme vođstvo Matisa u fovističkom
pokretu, Pikaso počinje da istražuje nove mogućnosti u načinu izražavanja
u svom slikarstvu. Svoja istraživanja bazira na analizi volumena i
prostorne strukture. Sa skoro istim pristupom kao i Sezan, Pikaso je ipak
nezadovoljan naglašavanjem spoljašnjih karakteristika predmeta i traga
za metodom izražavanja njihove unutrašnje strukture. U tom traženju
novog izraza konačno dolazi do rješenja i počinje da stvara slike
prikazujući više strana istog objekta. Za tu ideju se inspiriše ne samo u
Sezanu, nego i u djelima arhaične grčke kao i afričke skulpture.
www.blogspot.com

Najuočljiviji aspekt kubističke forme koju su razvili Pikaso, Brak i njihovi

sljedbenici je geometrijska kristalizacija površina objekata. Na taj način su
pokušavali da stignu do postojanijeg poretka forme od onoga koji se na
prvi pogled javlja u prirodi. Istovremeno, tradicionalno iluzionističko

12
,,Kubizam’’

predstavljanje prostora bilo je dato drugačije, odnosno na način koji je

umjetnik smatrao da je postojanija forma prostornih odnosa, nezavisna
od promjena svetlosti i distorzije površina koju stvaraju perspektivni
zakoni.Radeći na novoj strukturi materije, posmatrane sa estetske tačke
gledišta i sa primarnim interesovanjem za globalnu strukturu slike, Pikaso
je često stvarao svoja djela sužavajući izbor sredstava izražavanja, na
primjer bogastvo boje. U tom procesu redukcije, nastaje novi likovni jezik
koji ne poštuje površinski izgled predmeta, od primarne važnosti u
likovnoj umetnosti još od vremena Renesanse. Slike se sada stvaraju sa
namjerom da se naglasi njihova likovna struktura, a likovna sredstva
prestaju da budu u službi imitacije prirode. Kubizam je odigrao veoma
važnu ulogu za kasniji razvoj apstraktne umjetnosti. Prvi put biva
predstavljen svijetu u djelima Pikasa i Braka.

Georges Braque (Argenteuil, 13. svibnja 1882. - Pariz, 31. kolovoza 1963.),
francuski slikar. Braqueove slike iz perioda od 1908. do 1913. počele su
reflektirati njegov novi interest u geometriju i istodobne perspektive.
Obavio je intenzivnu studiju efekata svjetlosti i perspektive i tehničkih
sredstava koje slikari koriste da prikažu te efekte, time dovodeći u pitanje
najstandardnije umjetničke konvencije. U seoskim krajolicima, na primjer,
Brak je redovno smanjivao arhitektonsku strukturu do geometrijske
forme slične kocki, ali predvidio je njezinu sjenu tako da ona izgleda i
ravna i trodimenzionalna. Na taj način Brak je skrenuo pozornost na samu
prirodu vizualne iluzije i umjetničke reprezentacije.

13
,,Kubizam’’

Sa početkom 1909., Brak je počeo pobliže raditi sa Pablom Picassom koji

je takođe razvijao sličan pristup umjetnosti. . Dva umetnika su radili niz
godina u istom ateljeu, istražujući i eksperimentišući sa novim stilom, što
se može smatrati prvom svesnom saradnjom na razvoju novog
umetničkog stila u modernoj i u istoriji umetnosti uopšte. Oba umjetnika
stvarala su djela neutralizirane boje i kompleksnih nijansi, a ujedno i
nejsanog oblika. Taj umjetnički stil danas se naziva analitički kubizam.
Godine 1912. započeli su eksperimentirati sa kolažom .. Uobičajenom
kubističkom prilazu objektu, Žorž Brak je dodao jedinstven ekspresivni
kvalitet time što je počeo da ugrađuje različite teksturirane materijale na
površinu platna. Ta tehnika se zove -{papier colle}- . Uopšte gledano Brak
je ostao vjeran francuskoj likovnoj tradiciji sa smirenim izrazom, uprkos
korišćenju novih formi. Njegovo delo i temperament, su u direktnom
kontrastu sa kvalitetima i temperamentom koje srećemo u delima Pikasa,
a to su snaga i eksplozivnost. U svim Brakovim delima u vreme
kubističkog izraza (od 1911. do 1914.), oseća se rafiniranost kroz
odmereno manipulisanje koloritom i valerom. Uzorci koje je na taj način
postizao, su razvijani u smislu ograničenog prostornog volumena, jednog
od glavnih svojstava kubizma. Njihova produktivna suradnja trajala je sve
do 1914., kada je Braque pozvan u Francusku vojsku kako bi služio u
Prvom svjetskom ratu.

14
,,Kubizam’’
Georges Braque ,,Košara voća , Flaša I čaša ‘’ 1912. www.500px.com

Fernand Léger i Huan Gris

Obojica su prepoznatljiva po strogom izrazu koji često nalazimo kod
Pikasa, ali ne i žestinu koja se prožima kroz njegovo djelo. Fernan Leže i
Huan Gris su u okviru kubističkog izraza, razvili individualne forme koje ih
izdvajaju iz te grupe kao izuzetne stvaraoce. Stilistički motiv kubističke

15
forme Fernana Ležea su mašine, kao direktni uticaj industrijalizacije
društva. Huan Gris se nije udaljavao od prirode, nego se bavio
problemima volumena i dekorativnim šemama koje su sugerisale
prepoznatljive objekte. Razvijao je svoje površine u pravcu prepoznavanja
objekta, ali je svesno uspijevao izbjeći imitiranje njegovog površinskog
izgleda.

,,Mrtva priroda sa stolnjakom’’ Huan Gris www.wikiart.org

16
,,Kubizam’’

6.0 Z A K LJ U Č A K

Kubizam je zauzeo bitno mjesto u istoriji umjetnosti jer je

medju prvima pokazao bunt i slobodu kada je u pitanju
izražavanje lične iluzije i mašte , te ga kao takvog trebamo
posmatrati i doživljavati sa oduševljenjem.

7.0 L I T E R A T U R A I I Z V O R I

www.wikipedia.org
www.wikiart.org
www.500px.com
,,Istorija moderne umetnosti’’ H.H. Arnason
,,Umjetnost 20. Stoljeća’’ R.F.Honnet
,,Pablo Picasso 1881-1973 ‘’ Ingo F. Wather

17
18