Professional Documents
Culture Documents
Ekuacionet Lineare PDF
Ekuacionet Lineare PDF
1. Kuptimet themelore
1. 2. Sistemet ekuivalente
Dy sisteme të ekuacioneve lineare me të njëjtin numër të pa njohurave i quajmë ekuivalente,
në qoftë se çdo zgjidhje e njërit sistem është njëkohësisht zgjidhje edhe e tjetrit sistem.
(5) X A1 B
74
b1 a12 a13
b2 a22 a23
|A | b a32 a33 |A | |A |
x1 1 3 ; x2 2 ; x3 3
| A | a11 a12 a13 | A| | A|
a21 a22 a23
a31 a32 a33
rrjedhimisht treshja e renditur
A A2 A3
x1 , x2 , x3 1 , ,
A A A
paraqet zgjidhjen e sistemit.
Shembull: Duke aplikuar formulat e Kramerit të zgjidhet sistemi i ekuacioneve.
x1 2 x2 x3 4
x1 x2 x3 1
x x 2x 2
1 2 3
Zgjidhje: Aplikojmë formulat e Kramerit:
| Aj |
xj , për j 1, 2,3.
| A|
4 2 1 1 4 1
1 1 1 1 1 1
2 1 2 9 1 2 2 9
x1 1; x2 1;
1 2 1 9 1 2 1 9
1 1 1 1 1 1
1 1 2 1 1 2
1 2 4
1 1 1
1 1 2 9
x3 1
1 2 1 9
1 1 1
1 1 2
Pra zgjidhje e sistemit është treshja e renditur x1, x2 , x3 1,1,1 , rrjedhimisht:
x1 1
x2 1
x 1
3
Shembull: Të diskutohet dhe të zgjidhet sistemi i ekuacioneve:
x1 2 x2 x3 4
2 x1 x2 x3 0
3x x3
1 x2 3
76
1 2 1
D 2 1 1 4 2 3 10
3 1
2
3 9 160 3 169
1,2 5
8 8 4
5
D 4 2
4
D 2 4 5
4 2 1
D1 0 1 1 4 13
3 1
D1 4 13
1 4 1
3 3
D2 2 0 1 8 2 6 9 8
2 4
3 3
D2 2 3 4 3
1 2 4
D3 2 1 0 20 9 =
3 1 3
D3 20 9
5
a) për 2 dhe D 0 ,prandaj sistemi është i caktuar dhe ka zgjidhje të
4
vetme:
D1 2 3 4 3
x1
D 2 4 5
D2 2 3 4 3
x2
D 2 4 5
D 20 9
x3 3
D 2 4 5
b) për 2 D 0 , por p.sh. D2 0 , atëherë sistemi është i papajtueshëm.
77
5
c) për D 0 , por p.sh. D1 0 , atëherë sistemi është i papajtueshëm
4
DETYRA:
3 x 2 y z 4 x 2 y 3z 6
c) x 2 y 3z 2 d) 2 x y z 4
2 x y z 2 3x 4 y z 8
2 x y z t 3 x 3 y 4 z t 5
x y 2z t 1 2 x y z 3t 7
a) b)
x 2 y z t 1 x 2 y z t 3
2 x y z 2t 2 2 x y z t 5
3. Të diskutohet dhe të zgjidhet sistemi i ekuacioneve
x y z 1
x y z 1
x y z 1
për vlera të ndryshme të parametrit real .
x1 x2 x3 0
(*) x1 x2 x3 0
x x x 0
1 2 3
Ky sistem është ekuivalent me ekuacionin:
x1 x2 x3 0 x1 ( x2 x3 )
2 x1 x2 x3 0
(**) x1 2 x2 x3 0
x x 2x 0
1 2 3
Sistemin (**) po e zgjidhim duke aplikuar matricën e zgjeruar, pra metodën e Gaussit
2 1 1 0 R12 1 2 1 0 R21 (2)
A ' 1 2 1 0 2 1 1 0
1 1 2 0 1 1 2 0 R (1)
31
1 2 1 0 R32 (1) 1 2 1 1
1 0 R2 3 2 1 0
0 3 3 0 0 3 3 0 0 1 1 0
0 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Matricës së fundit i përgjigjet sistemi:
x1 2 x2 x3 0
(***)
x2 x3 0
i cili është ekuivalent me sistemin (**).
Zgjidhja e sistemit (***) është x2 x3 t ; x1 2 x2 x3 rrjedhimisht zgjidhja e sistemit të
dhënë është x1 x2 x3 t ; ku t R | 0 .
DETYRA:
x 2 y 3 z t 3
3) 2 x y z t 3
x y z t 0
(IV) Të diskutohet dhe të zgjidhet sistemi në varshmëri të parametrit real .
x1 x2 x3 0 x1 x2 x3 1
1) 5 x1 x2 2 x3 2 2) x1 x2 x3 1
2 x 2 x x 3 x x x 1
1 2 3 1 2 3
(V) Të zgjidhen sistemet e ekuacioneve lineare homogjene.
3 x1 2 x2 x3 0
x1 2 x2 x3 0
1) 2) 2 x1 5 x2 3 x3 0
2 x1 5 x2 3x3 0 3 x 4 x 2 x 0
1 2 3
x1 2 x2 4 x3 3x3 0
3x 5 x 6 x 4 x 0 2 x1 4 x2 5 x3 3x4 0
1 2 3 4
3) 4) 3 x1 6 x2 4 x3 2 x4 0
4 x1 5 x2 2 x3 3x4 0 4 x 8 x 17 x 11x 0
3 x1 8 x2 24 x3 19 x4 0 1 2 3 4
kanë zgjidhje jo triviale. Për vlerat e tilla të gjenden zgjidhjet jo triviale të sistemeve të dhëna.
85