KABANATA 21:
Mga Anyo ng Taga-
Maynila
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
BUOD
"Suriin ang mga pinanonood huwag basta nood
lamang nang nood."
CAMARRONCOCIDO - isang Kastila
na nagdidikit ng paskil sa
dulaan.
TIYO KIKO - isang kayumangging
nagdidikit ng paskil sa dulaan.
SIMOUN - sa sa nanonood ng
palabas;
TADEO - isang mag-aaral.
ALINGASNGAS – usap-usapan
KALMEN – eksapularyong isinusuot bilang
deboto sa isang santa o santo
MALAMLAM – mapungay, malabo
NANLILIMAHID – maruming-marumi
NATITIGATIG – nayayanig
NAULINIGAN – narinig ng bahagya
TIKTIK – espiya
Karaniwan sa maraming tao ang pagwawalang
bahala sa kapakanan ng kapwa at ng bayan.
Walang inaalagata ang marami kundi ang
kagalingang pansarili.
Naubos agad ang tiket sa isang palabas sa teatro
kung saan nagpapaskil doon sina
Camarroncocido at kaibigan niyang si Tiyo
Kiko.
Naroon din si Tadeo na nanloloko ng mga
kababayang tanga sa kanyang mga
kahanga-hangang kasinungalingan.
Nakita ni Tadeo ang kapwa mag-aaral na sina
Makaraig, Pecson, Sandoval at Isagani.
Inanyayahan niya ang mga ito na manood
ng palabas.
KABANATA 22: Ang
Palabas
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
BUOD
"Madaling maging tao, mahirap magpakatao."
PEPAY - isang mananayaw.
GERTUDE - Pransesang mang-aawit.
Ayuntamiento – Pamahalaang lungsod
Butaka – upuang may patungan ng braso;
pang-ibabang mga hanay ng upuan sa
teatro o tanghalan
Butaw – donasyon
Entrada General – teatro
Gora – sombrero
Palko – balkonahe, upuan sa itaas ng teatro
Panlulumo – panghihina
Pasaring – parinig
Peluka – wig, pekeng buhok
Tampalasan – walang galang, bastos
Tisiko – may sakit sa baga o tuberculosis
Nagsimula ang oakabas pagkadating ng Heneral.
Magulo sa loob ng dulaan.
Maingay ang mga tao at pinipintasan ang palabas.
Hindi na natapos nag mga estudyante ang palabas
dahil nagsialisan na sila.
Ang kaugaliang pagdating nang huli sa takdang
oras at hindi taal na sa atin. Ginaya lamang
natin ito sa mga Kastila.
Ang mga Pilipino’y mahilig sa mga palabas na
buhat sa ibang lupain. Maging ano mang
bagay na gawa ng mga dayuhan ay
tinatangkilik at hinahangaan natin.
KABANATA 23: Isang
Bangkay
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
 TAUHAN TALASALITAAN TAUHAN TALASALITAAN

BUOD BUOD

"Ang hindi lumingon sa pinaggalingan, ay hindi "Ang maghandog ng buhay para sa bayan ay isang
makararating sa paroroonan." kadakilaan."

BASILIO - mag-aaral ng medisina ISAGANI - makatang kasintahan ni

na kasintahan ni Huli o Paulita.
Juliana; katiwala at pinag-aral PAULITA GOMEZ - kasintahan ni
ni Kapitan Tiyago. Isagani.
SIMOUN - kilalang tagapayo ng DONYA VICTORINA - tiyahin ni
Kapitan Heneral; mayamang Paulita.
Naulinigan – narinig
Mapaniil – mapang-abuso
mag-aalahas; si Ibarra; ang Naghulas – pagtutubig, lusaw, tunaw, tagas
may kasindak-sindak na Pagkabusabos – pagkaalipin
katauhan. Sumilay – sumulpot, sumipot, dumating
HULI - kasintahan ni Basilio;
alipin ni Herma Penchang.
Kabig
KAPITAN– kakampi
TIYAGO - may sakit.
Lipos – puno
Lubay – tigil o patid Nagkita si Isagani at Paulita sa Luneta upang
Nagpalahaw – umatungal sa iyak mag-usap at magkaroon ng
Nangatal – nanginig pagkakaunawaan.
Natighaw – mabawasan o humina Napag-isip-isip si Isagani tungkol sa hindi
Pantalya – lampara mabuting kalagayan ng kanyang bansa at
Sinisikil – iniipit o pinahihirapan ang mga dinaranas nito.
Sulak – agos Nangako sa sarili si Isagani na kanyang iaalay
Tigib – masobrahan o matambakan ang kanyang buhay sa bayan na kanyang
Tigmak – basa o babad tinubuan.
Sinabi rin siya sa sarili na kung siya ay hindi
magtatagumpay ay ikatutuwa pa rin niya
na siya siya sa mga bayaning nagmahal sa
kanilang kalayaan.
Dumating si Simoun sa bahay. Naroon si Basilio at
Kapitan Tiyago na pinagagaling ni Basilio.
Hinimok ni Simoun si Basilio na makiisa sa
himagsikan. Inatasan ni Simoun si Basilio na Ang pag-unald na nakikinikinita ni Isagani ay siyang
itakas at agawin si Maria Clara sa kumbento. pangarap ng may-akda para sa kaniyang bayan.
Sinabi ni Basilio na nagpakamatay si Maria Clara. Ito’y hindi nanatiling pangarap. Ang lahat ay
nagkaroon ng katuparan.

Ang pagbabalik at balak ni Simoung agawin si

Maria Clara sa kumbento ay nagpapatunay ng
kawagasan ng pag-ibig nito; at ang KABANATA 25:
pagkamatay ng dalaga ay nagpapahiwatig ng Tawanan at Iyakan
pananatili ng kapangyarihan ng relihiyon sa
ating bansa.
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
KABANATA 24:
Mga Pangarap

SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
 BUOD BUOD

"May tainga ang lupa, may pakpak ang balita." "Ang dila ay may dalawang talim, maaaring
makabuo, maaaring makasira."
TADEO - isang mag-aaral.
ISAGANI - makatang kasintahan ni
Paulita. Gugol – gastos
Kanto – salikop
Naaninaw – nabanaagan Magara – magarbo
Nagmamanman – nag-iimbestiga Nagunita – naalala
Pagtalima – pagsunod Naimpok – naipon
Piging – handaan Nakaligtaan – nakalimutan
Sinipat – tinignan Paskin o Paskil – poster
Putahe – pagkain

Labing apat na estudyante ang nagdaos ng piging ng

mga estudyante at sila ay nagkaroon ng salo-
salo.
Pinaghambing nila ang pagkain ng mga prayle. BASILIO - mag-aaral ng medisina
Nagtalumpati si Tadeo kahit hindi siya handa. na kasintahan ni Huli o
Juliana; katiwala at pinag-aral
ni Kapitan Tiyago.
Ang kapasiyahang ginawa ni Don ISAGANI - makatang kasintahan
Custodio tungkol sa ni Paulita.
akademya ay isang JUANITO PALAEZ - ang mag-aaral
katunayang ang kabataan ay na kinagigiliwan ng mga
hindi binibigyang laya upang propesor.
gumawa ng mga bagay na MACARAIG - mag-aaral na
ikauunlad ng sarili at ng masigasing na
Maaga pa lamang ay gumising
nakikipaglaban na si Basilio
para sa
bayan.
upang magtungo sa
pagtatag ng Akademya unibersidad ngunit
nghindi
Makapangyarihan ang mga tulad ng inaasahn niya. Ang mga tao ay
prayle dito sa ating bansa. Sa Wikang Kastila.
natatakot at malungkot ang itsura.
pamamagitan
KABANATA ng 26:
relihiyon, ng Nakasalubong ang ilang estudyante ngunit
pananampalataya, sinabihan lamang na mag-ingat. Narinig
Mga Paskilay
niya ang talumpati ni Isagani at lumisan sa
nangyayaring mapasunod at
lugar ngunit naaresto siya kasama si
masakop tayo ng lubusan. Makaraig ng mga guwardiya.
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN

Ang mga makapangyarihan ay

nakagagawa ng mga paraan
upang masugpo ang anumang
kilusang labag sa kanilang
kapakanan.
Anumang pagsulong ay
hinahadlangan nila sapagkat
malaki ang kanilang
pagnanasang manatili
KABANATA 27: sa
Pilipinas.
Ang Prayle at ang
Estudyante
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
QUIROGA -isang negosyanteng
IWATIG Intsik.
TAUHAN TALASALITAAN
SIMOUN - kilalang tagapayo ng
Kapitan Heneral; mayamang
BUOD mag-aalahas; si Ibarra; ang
may kasindak-sindak na
"Anumang ginawa mo sa iyong kapatid, ay ginawa mo
katauhan.
sa akin." -Banal na Aklat PLACIDO PENITENTE - ang mag-
aaral na nawalan ng ganang
Albacea – tagaganap ng huling bilin o
mag-aral
testamento ngsanhi
namatayng suliraning
pampaaralan.
Aleman – taong taga-Germany
Buhong – mapanlinlang
Kimi – namumula ang pisngi
Capista – tagapaghatid
Kuwalta – salapi, pera
Katedratiko – paring propesor
Pahumal – nauukol sa ilong
Pagbabalatkayo – pagkukunwari
Pinagpipiit – pinagkukulong
Pensing – eskrima
Sable – espada
Salat – kulang
Timpiin – supilin
Siniil – ginipit
Tudling – kulubot

ISAGANI - makatang kasintahan ni

Paulita. Naging takot ang lahat nang nagsimula ang
himagsikan. Marami ang pinatay dahil
PADRE FERNANDEZ - Dominikong
pinagkamalang kasama sila sa kilusan at sa
pari. paskil.
Pinatawag ni Padre Fernandez si Isagani at pinag-
Nabilanggo na rin ang iba kasama si Basilio at
usapan nila ang tungkol sa pagtatalumpati ni
Isagani. Sa bahay ni Placido nag-usao sina
Isagani at ang kanyang paninindigan.
Simoun. Sa gabing iyon daw pupugutan ng
Napagtalunan nila ang mas angat sa katarungan at ulo ang mga nabilanggo.
kalayaan. Napag-usapan din ang sabuwatan
ng pamahalaan at ng mga Pilipino upang
manatili sa kamangmangan ang mga ito.
Higit na nakatatakot pagkaminsan
ang mga bali-balita kaysa
tunay na pangyayari.
May mga paring marunong umunawa. Hindi lahat ay
Kalimitan, pag-nagpasalin-
may masamang ugali at di-mabuting pagkilala
sa mga Pilipino. salin, ito’y marami nang
dagdag.
Sa kabilang dako, may mga
pangyayari
KABANATA namang aring
29: Ang
KABANATA 28: pagtakpan kahitPati-ukol
ng mga
Pagkatakot Huling
pahayagan.
kay Kapitan Tiyago

SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY

IWATIG IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN TAUHAN TALASALITAAN

BUOD BUOD

"Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili." "Nagmula sa alabok, magbabalik sa alabok."
PADRE IRENE - ang namahala sa
libing.
KAPITAN TIYAGO - ang inilibing.
QUIROGA -isang negosyanteng
Intsik.
Apyan – sigarilyo
Budhi – kalooban
Dayukdok – gutom na gutom
Hitso – nganga
Kuwakong – pinaglalagyan ng tabako
Maringal – marangya
Prak – barong Tagalog
Pinawalang-bisa – binalewala
Sumakabilang-buhay – namatay
Marangal ang libing ni kapitan Tiyago.
Ipinalibing siya at ang tagapamahala rito ay
si Padre Irene.
Ang mga taong pumunta sa burol ay pinag-
usapan ang damit sa suot ni Kapitan Tiyago.
Lumang damit ang ipinasuot ni Padre Irene.
Hindi raw mahalaga sa langit ang damit. Tatlong
prayle ang dapit sa libing ni Kapitan.
Maraming kamanyang nang sinunog at
gayundin ang iwinisik na agua bendita.
Ang huling habilin ay nabago na ayon sa nais ni
Padre Irene.
Lubos ang paniniwala ng mga tao noon sa mga
himala; isa sa mga bagay na idinidiin sa isipan
ng mga mananampalataya.
KABANATA 30:
Si Juli
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
BUOD
"Ang kapurihan ay karangalan ng isang babae."
HULI - kasintahan ni Basilio; alipin
ni Herma Penchang.
HERMANA PENCHANG -
pinaglilingkuran ni Huli; bumili
ng alahas; madasaling babae.
PADRE CAMORRA - mukhang
artilyerong pari.
Agua Bendita – Banal na tubig (Holy Water)
Islas Carolinas – lugar kung saan ipatapon si Tano
na maaaring pagtapunan din kay Basilio
Kandili – proteksyon
Nahimatay – nawalan ng malay-tao
Takipsilim – dapit-hapon
Umiimik – kumikibo
Umuukilkil – paulit-ulit
Mabilis na kumalat ang balitang nailibing na
si Kapitan Tiyago at nadakip si Basilio.
Nang makarating ang balita kay Huli ay
naisip ng dalaga na siya ang dahilan ng
pagkakadakip sa binata. Nakarating din
sa kaalaman ng mga kaanak ni Basilio
ang kaniyang sinapit at sila ay nag-
ambagan upang mailigtas si Basilio.
Si Huli naman ay humingi ng tulong sa
Hukom Pumayapa ngunit ipinayo na kay
Padre Camorra lumapit. Kahit ayaw ni
Huli ay napilitang humingi ng tulong sa
pari. Sinamahan siya ni Hermana
Penchang patungo sa kumbento.
Kinagabihan ay naging usap-usapan ang
nangyari skay Huli nang hapong iyon.
Tumalon sa bintana ng kumbento at patay na
dinampot sa batong nakabunton sa
ibaba. Si Hermana Bali ay patakbong
bumaba sa pinto ng kumbento at nilibot
ang daan at nagsisigaw at nagpupukpok
sa pinto ng kumbento si Tandang Selo.
Itinaboy ito ng palo at tulak.
Walang sukat napuntahan ang
mga taong naghahanap ng
katarungan. Ang lahat maging
ang mga may tungkulin sa
pamahalaan ay nasa ilalim ng
kapangyarihan ng simbahan.
Walang natitira sa mg kawawa
kundi ang mamundok at
manulisan.
Makapangyarihan ang pag-ibig.
 KABANATA 31: KABANATA 32: Ang
Ang Mataas na Kawani Bunga ng mga Paskil

SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY

IWATIG IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN TAUHAN TALASALITAAN

BUOD BUOD

"Pananalig sa mamamayan at pananampalataya sa "Ang pag-aasawa'y 'di parang kaning isusubo na

Diyos." (Faith in our people and faith in God) - kapag napaso ito'y maaaring iluwa."
Benigno Aquino

BASILIO - ang dinakip at nakakilong. JUANITO PALAEZ - ang mag-aaral

KAWANI - ang nagtatanggol kasy na kinagigiliwan ng mga
Basilio. propesor.
BASILIO - ang nakabilanggo.
Katampalasanan – kalupitan TANDANG SELO - umampon kay
Koreo – sulat
Lakayo – komikero (clown) Basilio; ama ni Kabesang Tales.
Padrino – ninong
Umalingawngaw – magkalat ng balita
Bilangguan – piitan, bilibid
Bitayan – entablado
Hukom – tagahatol
Mabimbin – maantala
Mapawi – maparam, kumupas
Pagsalakay – paglusob
Ipinagtanggol ng Mataas na Kawani si Palugid – pagpapaurong sa parusa
Basilio. Mabuting bata raw at matatapos Talumpati – panayam
na ng paggagamot. Lalong napahamak si
Basilio dahil lahat ng sabihin ng Kawani
ay tinututulan ng Heneral.
Kailangan daw magkaroon ng halimbawang
‘di dapat tularan ang mga mahilig sa
pagbabago. Si Basilio ay pinagbintangan
ng Heneral na gumamit ng bawal na
aklat sa medisina.
Sinabi ng Kawani na dapat daw matakot ang
Heneral sa bayan. Natawa ang Heneral.
Wala raw siyang pakialam sa bayan dahil
ang naghalal sa kanya ay ang bayang
Espanya, hindi ang bansang Pilipinas.

Ang pagtatanggol ng mataas na kawani kay Basilio

ay isang pagpapatunay na may ilan ding
Kastilang ,ay ugaling marangal.
Palaging api ang mga walang lakas at mga dukha.
Hanggang ngayon ay ito ang larawan ng
katarungan sa ating bansa.
 Marami ang ‘di nakasulit sa eksaming Dumating si Basilio sa silid ni
ibinigay ng serbisyo sibil. Natuwa pa si Simoun upang sabihin na
Tadeo, sinigan ang kanyang mga aklat. siya ay pumapayag na
Si Pelaez ay napatali sa negosyo ng ama. sumali sa paghihiganti ni
Napasa-Europa si Makaraig.
Simoun. Ipinaliwanag niya
Si Isagani ay isang aklat lamang ni Padre
ang kanyang plano.
Fernandez nakasulit. Si Salvador ay
nakapasa dahil sa kahusayang Ipinaliwanag niya na ang
magtalumpati. granada ay hindi isang
Si Basilio lamang ang ‘di nakakuha ng payak na dinamita.
pagsusulit. Nasa bilangguan pa siya. Iyon daw ang mga tinipon na
Doon niya nabatid ang pagkawala ni Tandang luha ng mga api na siyang
Selo na kutsero na tangingdumadalaw sa panglaban nila sa lakas at
bilanggong kanayon. dahas. Noon lamang
Naipayo ni Ben Zayb na bilin ni Simoun ang
nakakita ng dinamita si
bahay ni Kapitan Tiyago na nabili ng
Basilio.
ama ni Pelaez. Mula noon ay madalas si
Simoun sa tindahan ng mga Palaez na
Hindi makakibo ang
wika ng iba ay pinakasisamahan na niya. estudyante. Tinurnilyuhan
Tumagal ang ilang linggo ay nabalitang ni Simoun ang isang
ikakasal si Juanito kay Paulita. Lahat ay masaimuot na
naghintay sa kasal ng dalawa dahil si Si Simoun at Basilioinilagay
kasangkapang ay kapuwasa
Simoun daw ang mamamahala. uhaw
ilawan. saSinabi
paghihganti.
ni Simoun Nais
nilang maipaghiganti
na ang ilawan ay ang
Si Paulita’y larawan ng isang dalagang makabago. sariling
gagamitin kaapihan.
sa isang pista.
magkalayo ang daigdig nila ni Isagani. Hindi Sa mga dukha
Pagkaraan ng 20at api
minuto, ang
siya makapaghintay sa katuparan ng mga nagsisimula
liwanag nitoang ay
“pangarap” ng binata. paghihimagsik.
mangungulimlim Bihira ang
at kapag
Ang dalaga’y makasarili, ang binata’y makabayan. nanggagaling
ginalaw ang mitsa sa mga ay
maruruning
sasabog angatgranada mayayaman.
Ito’y
kasunodpinatutunayan
ang mga supot ng ng
KABANATA 33: Ang kasaysayan.
pulnura sa kainan at
Huling Matuwid Si Simoun
walangay may
makakaligtas sa
paniniwalang
mga bisita ngang nilalayon
kapistahan.
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
ang nagbibigay katuwiran
IWATIG "Pagkatapos ng malakas ng bagyo ay magandang
TAUHAN TALASALITAAN sa pamamaraan. Hindi
pagsikat ng araw."
baling masama ang
BUOD pamamaraan, mabuti
SIMOUN lamang ang layunin.
- maghihiganti.
BASILIONalimutan niyang sumali
- ang binatang ito’y sa
labag sa alituntunin ng
paghihiganti.
kagandahang-asal.
Balang – lukton
Makahuma – makagalaw
Nag-aatubili – nag-uurong-sulong, nag-aalinlangan
Nagbunsod – nagtulak
Pinaglagakan – pinagtaguan
 KABANATA 34:
Ang Kasal ni Paulita Ang kabanatang ito’y naglalarawan ng sakit
ng ating lipunan:
Sa pagpili ng ninong at ninang- Marami ang
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY nagpapaanak sa mataas na tao kahit ito’y
IWATIG di lubhang kakilala. Ikinararangal nila
TAUHAN TALASALITAAN iyon at ipinagmamalaki. Sa katotohanan
ang mga ito ay hindi nakagaganap sa
BUOD kanilang tungkulin bilang ninong pagkat
nin hindi natatandaan ang inaanak.
Ang paghahanda- sadyang pinagkakagastahan
"Ang pinag-isa ng Diyos ay hindi dapat paghiwalayin nang malaki ang kasalan, binyagan at
ng tao."
ano mang pisata dito sa Pilipinas.
BASILIO - kasama ni Simoun sa Inuubos ng may handa ang kanilang
paghihiganti. makakaya. Ang iba’y kahit na
PAULITA - ikakasal kay Juanito. mangutang.
JUANITO PALAEZ -nakatakdang
ipakasal kay Paulita.
Bumabaha – umaapaw KABANATA 35:
Gumigiit – pumipilit
Ang Piging
Lasug-lasog – wasak, punit-punit, durog
Mawaglit – mawala
Nasinagan – nasikatan
Pagdarausan – paggaganapan SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
Puluhan – tangkay, tatagnan, bitbitan IWATIG
Pumpon – kumpol, bungkos TAUHAN TALASALITAAN

BUOD

Ika-8 ng gabi at na sa daan si Basilio. Sa bahay
ni Kapitan Tiyago gaganapin ang piging ng
kasal ni Paulita at Juanito.
Maraming bisita ang dumalo sa kasal ng dalawa.
Naging magara tingnan ang bahay dahil
puro palamuti at bulaklak ang makikita sa
bahay.
Parang hapa ng mga diyoses ang pagdarausan ng
hapunan. Ang mesa para sa mga dakilang
panauhin at mga diyus-diyusan ay sa asotea
nakalagay.
"Ang magkasala'y likas sa tao, ang magpatawad ay
kabanalan." (To ere is human to forgive is divine)
Makahulugan ang tatlong
salitang nakatitik sa papel
na nagpalipat-lipat sa mga
piling panauhin. Sinasabing
“Bilang na, natimbang na,
hati ang inyong
kapangyarihan.”
Nangangahulugang
nabibilang na ang araw ng
mga maykapangyarihan.
Nalalapit na ang kanilang
wakas, sapagkat
natagpuang nagkulang at
nakgkasala.
Magnum Jovem- Dakilang
Jupiter. Si Jupiter ay ang
Diyos ng kalangitan, ayon
sa relihiyong Romano.
ISAGANI - ang nagtapon ng ilawan Entreswelo – mesanin, isang silid na mas mababa
sa ilog. sa pangalawang palapag
BASILIO - ninais na iligtas ang mga Kalakip – kasama
tao sa bahay. Nilooban – ninakawan
Lumagpak – bumagsak, nahulog Pagkatigal – pagkabigla
Nagbabantulot – nag-aalinlangan Tinuligsa – binatiko
Nagbuwal -nabagsak
Panibugho – inggit, selos
Pumanhik – umakyat

Nagtungo si ben Zayb sa Pasig at natagpuan

niya si Padre Camorra na sugatan. May
isang maliit na sugat sa kamay at may
Si Basilio ay nasa harap ng pasa sa ulo.
bahay at pinapanood ang Si Ben Zayb ay naghahatid ng balita na hindi
naman totoo at iniiba ang kuwento. Ang
mga nagdaratingan. tatlong tulisan naman ay inilahad ang
Naawa siya sa mga inakala itsura ng taong inanyayahan ng mga
niyang mga walang malay tulisan.
na mamamatay roon. Ayaw paniwalaan ang mga tulisan sa
paglalarawang si Simoun ang puno nila.
Namayani na naman ang
Ngunit si Simoun ay ‘di matagpuan sa bahay
kabutihang loob ni Basilio. niya. Maraming bala at pulbura roon Si
Ninais na iligtas ang mga tao Don Custodio ay naghanda ng habla
sa loob ng bahay. Nakita laban kay Simoun.
niya si Isagani na Mabilis na kumalat ang balita ukol sa mag-
aalahas. Marami ang ‘di makapaniwala.
pinayuhang lumayo ngunit
tinanong ni Isagani kung
bakit. Ipinaliwanag ni
Basilio ang ukol sa ilawan. Muling ipinakita ng may-akda ang walang katapatan
Sa loob ng bahay ay sa pagbabalita noong panahong iyon.
kinilabutan ang mga
panauhinsa papel na may
KABANATA 36:
pirma ni Ibarra na matagal KABANATA 37:
Mga Kapighatian ni
nang patay.
Ben Zayb Ang Hiwagaan
Lumabo ang ilawan at
SIMBOLISMO/PAH
iminungkahi ng HeneralPAGNINILAY
na SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
IWATIG
itaas ang mitsa ngunit
TAUHAN IWATIG
may mabilis naTALASALITAAN
pumasok TAUHAN TALASALITAAN
at itinapon ang ilawan sa
BUOD
ilog. BUOD

"Bihirang balita'y magtapat magkatotoo ma'y marami

"Huwag husgahan ang panlabas na anyo."
ang dagdag." -Francisco Balagtas

MOMOY - dumalo sa piging.

BEN ZAYB - mamamahayag sa CHIKOY - payat na platero.
pahayagan. ISAGANI - nagtapon ng ilawan sa
PADRE CAMORRA - may maliit na ilog.
sugat sa kamay at may pasa
sa ulo.
DON CUSTODIO - naghanda ng
habla laban kay Simoun.
Buktot – nakakatakot
Iika-ika – pipilay-pilay
Platero – gumagawa ng alahas
Kabyawan – asukarera
Kapasete – helmet
Pagtudla – pag-asinta
Nag-usap ang mga dumalo sa piging. Nagturo
Walang kaabug-abog – biglaan
kung sino ang may sala o kung sino man ang
may galit kay Don Timoteo o kay Juanito.
Naisip nilang si Simoun ang may sala sapagkat
siya ay kaagad na ualis bago pa magsimula COROLINO -bagong sibil.
ang hapunan. Hindi nga mabuting kumuhang TANDANG SELO - ingkong ni
‘di kanya, ani Isagani na mahiwang Carolino.
nakangiti. Maraming mga kawal na Pilipinong
Nagpaalam si Isagani at umalis. mahigpit pa sa mga Kastila.
Totoo ang kasabihang may pakpak ang balita at may Walang pakundangan sa
tainga ang lupa. Walang lihim na hindi kanilang mga kababayan.
nahahayag.
KABANATA 39:
KABANATA 38: Katapusang Kabanata
Kasawiang-palad
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY
SIMBOLISMO/PAH PAGNINILAY IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
IWATIG
TAUHAN TALASALITAAN
BUOD
BUOD
"Pananampalataya, pag-asa at pag-ibig...at ang
nakahihigit sa lahat ay Pag-ibig."
"Sa buhay,hindi mahalaga kung ilang beses ka nadapa
ang mahalaga'y kung ilang beses kang bumangon
mula sa iyong pagkakadapa."
PADRE FLORENTINO -amain ni
Isagani.
SIMOUN - kilalang tagapayo ng
May anim o pitong magsasaka ang dinakip ng
Kapitan Heneral; mayamang
mga sibil. Pinaparusahan ang mga mag-aalahas; si Ibarra; ang
dinakip at sinasabing mas malupit pa ang may kasindak-sindak na
mga sibil kaysa mga Kastila. Mayroon katauhan.
isang bumaril kay Mautang. Nagkaroon Ang kayamanan ay malaking tukso sa buhay ng
ng barilan at sa talampas ay may tao.
nakitang lalaki si Carolino. Kailangang maging mabuti ang kaparaanan
‘Di man lamang kumurap ang matanda. upang maging mabuti ang wakas.
Nakatingin kay Carolino. Nakilala Binibigyang diin ang katotohanang kung walang
niyang ang matanda ay ang ingkong kalayaan ay walang katarungan.
niyang si Tandang Selo. Ang kalayaa’y maaaring makamit sa tulong ng
Nakita niyang ang mga nanlalalim na mata ng pagpapataas ng uri ng katuwiran at ng
matanda ay mga salamin ng matinding
karangalan ng tao.
hinanakit. At nang mamatay ito ay
Nasa kabataan ang pag-asa ng bayan.
patuloy na may tinuturo sa likod ng
talampas.
Dalumat – dila
Gubat – giyera
Kahalangdon – dignidad
Lubong – lamay
Mabudhion – traydor TALAAN NG MGA
Magtutudlo – propesor
Pahamatngon – banta NILALAMAN
Pinuy’anan – tahanan
Pusil – baril
Suba – ilog
UNANG MARKAHAN:
Ulipon – alipin
GAWAIN 1 – HABING SEMANTIKA
A. NAGKAROON NG ANAK SINA WIGA
BUGAN
B. CUPID AT PSYCHE
GAWAIN 2 – SANAYSAY
Kay Padre Florentino nagtungo si Simoun at A. “KAHIRAPAN”
ito ay sagutan. Tumigil sa pagtugtog ang B. “ PANGHUHULI SA MGA TAMBAY”
pari at pumasok sa silid si Simoun. GAWAIN 3 – STORY BOARD
Napaghulo ng pari na uminom ng lason si A. TALINHAGA NG BUTIL NG KAPE
Simoun at tinangka pang humarap ng B. REPLEKSIYON SA “TALINHAGA NG
kunas ang pari. Ipinagtapat ni Simoun NG KAPE”
ang kanyang tunay na katauhan. GAWAIN 4 – PAGHAHAMBING
Tinanong niya sa pari kung bakit hindi sita A. “PILIPINAS AT FRANCE”
tinulungan ng Diyos na isakatuparan ang GAWAIN 5 – TULA
plano. Ang sagot ay dahil masama ang
A. MALAYA – “AKALA”
kanyang pamamaraan.
B. TRADISYUNAL – “ KAIBUWAN”
Tinanggap ni Simoun ang lahat ng sinabi ng
pari. Dinala ng pari ang mga alahas ni
Simoun sa talampas at inihagis sa tubig. IKALAWANG MARKAHAN:
GAWAIN 1 – DAGLI
A. “LARO TAYO”
GAWAIN 2 – TALUMPATI
A. “TEKNOLOHIYA”
GAWAIN 3 – PAGSUSURI SA AKDA -
A. “FORGET ME NOT”
GAWAIN 4 – HABING SEMANTIKA
A. “ANG MGA DIYOS NG NORES
GAWAIN 5 – STORY BOARD
A. RIHAWANI
B. ANG PAKIKIPAGSAPALARAN N
SAMSON

IKATLONG MARKAHAN:
GAWAIN 1 – ANEKDOTA
A. ANG AKING ANEKDOTA
B. ISANG ANEKDOTA UKOL SA
PANGULONG QUEZON
GAWAIN 2 – SANAYSAY
A. “ ABAKADA HANGGANG DITO
LAMANG BA?”
GAWAIN 3 – PAGSUSUSRI SA AKDA
A. AKO ANG DAIGIDIG
 GAWAIN 4 – KAHALAGAHAN NG AKDA
A.“ ANG ALAGA’

Gawain Gawain

Gawain Gawain

Gawain Gawain

Gawain Gawain

Gawain

Gawain

Gawain

Gawain

Gawain

Gawain
 KAIBUWAN
LINGID SA INYONG KAALAMAN
MAYROON AKONG KAIBIGAN
MALI
HIGIT PA SIYA SA KAIBIGAN

MADALAS SIYANG NARIYAN

LAGI SA MALAYONG LIKURAN
AKO'Y SINUSUNDAN
KAHIT SAA'Y SINASAMAHAN

AT KUNG PAMINSAN-MINSAN
SIYA'Y DI MASILAYAN
NGUNIT ALAM KO ANG DAHILAN
MAKAPAL NA ULAP LAMANG AT
ULAN

MUKHANG MAGDIDILIM NA NAMAN

SIMOY NG HANGIN AY AKIN NANG
RAMDAM
SISILIP SI DINGDING GAYA NG
NAKASANAYAN
GAYA NG NAKAGAWIAN

SA DAHAN DAHANG PAGDILIM

AY SIYA NAMANG PAGLIWANAG
NIYA
AYAN NA NGA AT SISILIP NA
ANG NAKAKAHALINA NIYANG

AKALA
PANGARAP NA BINUO
NATIN AT HINDI MO
PERO BAKIT GANOON?
MAG-ISA AKO NGAYON

ISANG NGITI
ISANG PAGBATI
 PASASALAMAT
NAIS KONG BIGYANG PASASALAMAT, UNA,
ANG AMING GURO SA ASIGNATURANG
FILIPINO NA SI SIR ADONIS BACSA, SA
KANYANG MAHUSAY NA PAGTUTURO SA AMIN
NG MGA ARALIN. SUMUNOD AY ANG AKING
MGA KAIBIGAN AT KAMAG-ARAL NA NAGING
KARAMAY KO HABANG GINAGAWA ANG LAHAT
NG MGA GAWAIN NA NAKAPALOOB DITO.
IKATLO, ANG AKING MGA MAGULANG NA
HINDI NAPAPAGOD NA BIGYAN AKONG
SUPORTA SA AKING PAG-AARAL. AT SA HULI,
NAGPAPASALAMAT AKO SA PANGINOO NA
KUNG HINDI DAHIL SA KANYA AY HINDI AKO
NARITO AT MAGKAKAROON NG PAGKAKATAON
NA GAWIN ANG PROYEKTONG ITO. MARAMING
SALAMAT SA INYONG LAHAT.
 PAGPAPAKILALA:
AKO AY ISANG MAG-AARAL NA LABING ANIM
NA TAONG GULANG NA, NASA IKASAMPUNG
BAITANG AT KABILANG SA KLASE NA 10-VENJIE.
NAKATIRA SA DON BASILIO, GERONA, TARLAC
AT NAG-AARAL SA CORAZON C. AQUINO HIGH
SCHOOL. MASAYA AKO SA ASIGNATURANG
FILIPINO LALO NA KAPAG NAGTATALAKAY NG
MGA AKDA NG MGA IBA’T-IBANG TAO DAHIL
PAGDATING NG PANAHON AY NAIS KO RING
MAGSULAT NG MGA AKDANG PAMPANITIKAN

Unang
NA SANA’Y IPAGMALAKI NG PAARALAN NA ITO.

Markaha
n
 K
Ikalawan
g
Markaha
alipun
an
ng mga
Gawai
n sa
Filipino
10
Ikatlong
Markaha
n