Univerzitet Donja Gorica

Fakultet za informacione sisteme i tehnologije

Podgorica

Seminarski rad na temu:

LASERI I OPTIČKE TEHNOLOGIJE

Student: Isidora Šljukić

Broj indeksa: 11/013

Profesor: dr. Đuro Stojanović

Podgorica, novembar 2013. Godine

 Sadržaj:

UVOD ........................................................................................................................................................... 3
ISTORIJA I RAZVOJ ................................................................................................................................. 4
LASER ..................................................................................................................................................... 4
OPTIČKE TEHNOLOGIJE .................................................................................................................... 5
TEHNOLOGIJA .......................................................................................................................................... 9
TRŽIŠTE .................................................................................................................................................... 12
PROIZVODI............................................................................................................................................... 17
ZAKLJUČAK ............................................................................................................................................. 23
REFERENCE: ........................................................................................................................................... 24

2
 UVOD

Nekada je bio proizvod mašte i tema SF filmova, mahom kao oružje masovnog uništenja. Međutim,
laserski uređaj je odavno prešao u množinu jer koristimo nekoliko vrsta lasera ali, na sreću, ne u cilju
uništavanja.

Naziv laser je akronim izraza „pojačavanje svjetlosti stimulisanim emitovanjem zračenja” (engl. Light
Amplification by Stimulated Emission of Radiation) i zapravo označava usnopljeni zrak svjetlosti. Takav
snop svjetlosti, doduše, dobijamo i kada Sunčevu svjetlost usmijerimo kroz optički sistem sočiva ili običnu
lupu. Laser emituje samo jednu boju, jednu svjetlosnu frekvenciju koja stvara onaj fokusirani zrak po
kojem je laser prepoznatljiv i ta je svjetlost „koherentna”.

Svjetlost koju prima ljudsko oko prepoznajemo kao bijelu, bilo da je u pitanju svjetlost svjetiljke ili Sunca.
Međutim, mi ne primjećujemo spektar boja koji čini bijelu, osim kroz prizmu pomoću koje se svjetlost
može razložiti na različite komponente. Kapi kiše u vazduhu ponekad izazivaju isti efekat, a svima nam je
poznat fenomen duge. Iz toga vidimo da se svjetlost sastoji od mješavine zraka različitih talasnih dužina,
gdje svaka talasna dužina odgovara jednoj boji koju naše oko registruje. Laserski uređaj iz te mešavine
generiše svjetlost samo jedne boje. To je postignuto tako što se atomi stimulišu energijom ili toplotom dok
ne postignu više energetsko stanje, u kojem isijavaju svjetlost određene talasne dužine odnosno boje, na
primjer crvene ili plave. Talasna dužina određuje boju svjetlosti: crveni laser proizvodi svjetlost veće
talasne dužine, dok je kod plavog lasera talasna dužina svjetlosti kraća, kod ljubičastog još kraća itd.
Istorija astronomske spektroskopije je u tesnoj sprezi s razvojem lasera, pošto moderni način za
klasifikaciju zvijezda po spektru odnosno po refleksiji različitih površinskih temperatura zvijezda (poznat i
kao harvardska spektralna klasifikaciona šema) upravo oslikava način na koji radi laser. Hladnije zvijezde
čija je površinska temperatura manja od 3500 K isijavaju crvenu svjetlost (takva zvijezda je, na primjer,
Betelgez iz sazvežđa Orion), dok zvijezde sa visokom temperaturom, 7500–25.000 K ili višom, vidimo na
nebu kao zvijezde plave boje (Sirijus ili Vega).

Druga bitna odlika lasera jeste upravo koncentrisanje svjetlosti u uzani snop bogat energijom (jer su sve
svjetlosne oscilacije u istoj fazi, tj. koherentne su). Intenzivni zrak lasera danas bez veće teškoće može
da presiječe čeličnu ploču ili da izbrusi dijamant sa izuzetnom preciznošću, a koristi se i u medicini kao
skalpel, pošto ne izaziva krvarenje i omogućava brži oporavak. U očnoj hirurgiji pomoću tačno doziranog
laserskog zraka mrežnjača oka se može odvojiti i ponovo spojiti sa sudovnjačom, a proces liječenja
kratkovidosti laserskom obradom rožnjače (tzv. egzajmer laser) odavno spada u klasične hirurške
zahvate. Savremena laserska tehnologija se na sličan način primjenjuje i u neurohirurgiji, urologiji i
gastroenterologiji.

Optička tehnologija, tehnologija sa najvećom perspektivom, koja se i danas intenzivno razvija, temelji se
na fizičkim svojstvima svjetlosti. Kao izvor svjetlosti pri upisivanju i čitanju podataka kod optičkih diskova
koristi se laser. On ima mogućnost stvaranja vrlo uskog snopa svjetlosti i time stvaranja relativno velike
energije na maloj površini. Od svih uređaja za čuvanje velike količine podataka, optički diskovi imaju
najveću gustinu memorije (broj koji govori o tome koliko se bitova može sačuvati po jedinici površine) i 20
puta je veća od gustine podataka magnetnog diska. Od tehnologija za čuvanje podataka, koje su u
razvoju, odnosno, polako krče svoj put ka tržistu, to su Flash Memorija (danas već vrlo često korištena),
Bly-Ray diskovi, digitalni papir, i sl.

3
 ISTORIJA I RAZVOJ
LASER

Iako na prvi pogled fizika lasera zvuči jako komplikovano, razvojem tehnologije, laseri nas danas u
velikom broju okružuju u našem svakodnevnom životu. Još davne 1917, godine Albert Ajnštajn je
postavio temelje za pronalaženje lasera, odnosno njegovog predaka masera, svojim revolucionarnim
izvođenjem iz Plankovog zakona radijacije zasnovanog na konceptu spontane i stimulisane emisije. Ova
teorija nije našla svoju primjenu sve do pred Drugi svjetski rat.

1939. godine konstruisana je prva negativna apsorcija sa gasnim smješama (Fabrikant). 1954. godine
Čarls Tauns (engl. Charles Townes) i njegovi studenti Džejms Gordon i Herbert Cajger napravili su prvi
maser, kvantni generator u mikrotalasnom dijapazonu, što je interesantno za etalone frekvencije i
vremena. Taunsov maser nije bio sposoban za rad u kontinualnom režimu zračenja. Sa čuvenom trojkom
Nikolaj Basov, Aleksandar Prohorov i nezavisno Tauns demonstrirali su rad kvantnog oscilatora koji je
radio u neprekidnom režimu koristeći dvonivoski sistem. Ovaj sistem je postigavši neprekidnu stimulisanu
emisiju bez pada na osnovni nivo, u stvari uspreo da uspostavi inverziju naseljenosti. Tauns, Basov i
Prohorov su podelili Nobelovu nagradu za fiziku 1964. godine za „fundamentalan doprinos na polju
kvantne elektronike, koji je doveo do konstruisanja oscilatora i pojačavača zasnovanog na laser-maser
principu“.

1957. godine Čarls Tauns i Artur Leonard Šaulou koji su tada radili u Belovim laboratorijama, započinju
niz ispitivanja na infracrvenom maseru. Kako se ideja razvijala, rad na infracrvenim frekvencijama biva
napušten, i umjesto taga se preusmeravaju na vidljiv dio spektra. Koncept je izvorno nazvan „optički
maser“. Istraživači iz Belove laboratorije su kasnije podnijeli patentnu prijavu za ovaj novi uređaj.

Istovremeno Gordon Guld, apsolvent na Kolumbija univerzitetu razgovara sa Taunsom na temu emisije i
radijacije. 1958. godine Prohorov je predložio primjenu rezonatora koji je danas važan dio lasera. Prvi put
naziv „laser“ pominje se u javnosti u izvještaju Gulda iz 1959. godine u radu pod naslovom "The LASER,
Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation". Guld je imao namjeru da već postojećem „aser“
doda sufiks, koji bi se koristio kako bi se označio dio spektra u kome uređaj emituje svjetlost, pa otuda
laser koji emituje X zrake bi bio „iksaser"; laser za rad u ultraljubičastom dijelu spektra bi bio „uvaser“.
Nijedan od ovih predloga nije postao popularan, iako se ponekad „raser“ koristi kako bi se označio laser
koji emituje radio frekvencije.

U Guldovim bilješkama navedene su mnoge moguće

primjene lasera, kao na primjer u spektroskopiji,
interferometriji, radarima i nuklearnoj fuziji. Na ovu temu je i
predao patentnu prijavu 1959. godine. Američki patentni
zavod je je 1960. godine odbio njegovu prijavu i prava
dodelio Belovim laboratorijama. Ovo je bio povod pravnog
procesa koji je trajao tri decenije, a ticao se naučnog prestiža
i velike količine novca u igri. Guld je dobio prvi spor, dio na
prava 1977. godine, ali tek za proces 1987. godine možemo
da kažemo da je dobio značajnu pobjedu kada je Federalni
sud naredio vladi da dodijeli prava na patent njemu za optički
pumpan i laser sa gasnim pražnjenjem.

Prva strana Guldove bilješke na kojoj je prvi put zapisan

naziv „LASER“

4
Prvi funkcionalni laseri su proradili 1960. godine, kada je proradio prvi Majmanov laser na rubinu
(istraživačka laboratorija Hjuz, Kalifornija, SAD) ili prvi Javanov laser na smeši Helijuma i Neona koji se
pojavljuje sa sve tri svoje karakteristične talasne dužine (0.63μm, 1.15μm i 3.39μm). Majman koristi
sintetički rubinov kristal kao čvrtim jezgrom, pumpan optički, bljeskalicom za proizvodnju crvene laserske
svjetlosti talasne dužine 694nm. Ipak, Majmanov laser je bio sposoban za rad samo u impulsnom režimu,
na tronivoskom sistemu. Kasnije te godine iranski fizičar Ali Javan zajedno sa Vilijam Benetom i Donald
Heriotom napravili su gasni laser na helijumu i neonu. Javan je kasnije dobio nagradu Albert Ajnštajn
1993. godine.

Koncept poluprovodničkog lasera predložen je od strane Basova i Javana; rad prve laserske diode je
demonstriran od strane Robert Hola 1962. godine. Njegov laserski uređaj je bio konstruisan od Galijum-
Arsenida i emitovao je svjetlost talasne dužine 850nm u bliskom infracrvenom dijelu spektra. Prvi
poluprovodnički laser za rad u vidljivom dijelu spektra bio je demonstriran iste godine od strane Nik
Holonjaka, mlađeg. Kao i prvi gasni laseri ovi rani poluprovodnički laseri moglisu da rade samo u
impulsnom režimu, i samo uz hlađenje na temperaturu tečnog azota od (77 K).

1970. godine, Sovjetski naučnik Ž. Alferov i istraživači Izo Hajaši i Morton Peniš iz Belove telefonske
laboratorije nezavisno su demonstrirali rad prvog kontinualnog poluprovodničkog lasera na sobnoj
temperaturi, zasnovanih na predlogu o laserskim diodama sa heterostukturom. Prva primjena lasera
dugoživećeg sa vidljivom svjetlošću je bila kao bar-kod čitač u super-marketima, na patentu iz 1974.
godine. Laserski čitač diskova, patentiran je 1978. godine, bio je prvi uspješan potrošački uređaj koji je u
sebi imao laser, pa je on time prva naprava koja je imala laser, a da se našla u domovima korisnika za
svakodnevnu upotrebu, od 1982. godine.

OPTIČKE TEHNOLOGIJE

Optičke komunikacije nastale su prije oko 2 vijeka, nastankom “optičkog telegrafa”, (Klod Šap, 1790.).
Činio ga je sistem semafora montiran na kulama, sa kojih je operater prosleđivao poruku sa jedne kule na
drugu. Ovaj sistem je sredinom 19. vijeka zamjenjen električnim telegrafom. Brzina protoka bila je 1b/sec.

Aleksandar Grejam Bell je 1880. patentirao optički telefonski sistem “Photophone”, ali se njegov stariji
izum, telefon pokazao mnogo praktičnijim. Razmišljao je o tome kako da šalje optičke signale lroz
atmosferu, ali je ta transmisija bila manje pouzdana od one koja se odvijala preko električnih vodova.

1840. godine Švajcarski fizičar Danijel Collodon i francuski fizičar Jackues Babinet demonstrirali su
princip vođenja svjetlosti kroz vodene mlazove, koje su nazivali “svjetlosnim fontanama” ili “svjetlosnim
vodovima”. U periodu od 1854. godine Johan Tyndall, britanski fizičar često je komentarisao i ukazivao na
efekat vođenja svjetlosti putem vodenog mlaza.

Na prelazu između 19. i 20. veka pronalazači su shvatili da savijeni kvarcni štapovi mogu prenositi
svjetlost, pa su ih patentirali kao zubne iluminatore. Do1940. godine koristili su ih i mnogi doktori kao
instrument za pregled grla. U toku 20-tih godina prošlog veka John Logie Baird i Clarence W.
Hansellpatentirali su ideju o upotrebi šupljih cijevi i transparentnih šipki u prenosu televizijskih slika ili
faksimila. Međutim, onaj koji je to prvi realizovao bio je njemački ljekar jevrejskog porijekla Heinrich
Lamm, tada student u Minhenu. On je koristio staklena vlakna povezana u snop da zaviri u nedostupne
dijelove tijela – prvi endoskop.Nakon pokušaja Holger Moller-a iz Danske da 1951. patentira svoju verziju
fiber-optičkog sistema za prenos slike putem snopa vlakana ništa se nije dešavalo sve do 1954

5
godine.Tada su Abraham von Hell,Harold H. Hopkins i Navinder Kapony predstavili snopove za prenos
slike u časopisu Nature. Za razliku od prethodnika, njihova su vlakna bila presvučena transparentnim
slojem sa nižim indeksom prelamanja.

U međuvremenu, telekomunikacioni inženjeri su tragali za većim propusnim opsegom. Vrhunac

tehnologije bili su sistemi bazirani na milimetarskim talasima koji su vođeni putem šupljih cijevi, čime se
zaobilazila velika apsorpcija u atmosferi. U julu 1960. pojavio se laser, optički pojačavač baziran na
stimulisanoj emisiji. U atmosferi je transparencija bila bolja za optičke talasne dužin enego za
milimetarske talase, ali su magla, kiša i oblaci predstavljali ozbiljan problem za sve optičke sisteme.
Situacija ostaje neriješena sve do 1965. godine. Milimetarski talasi su imali male gubitke samo ako su
izuzetno dobro usmjereni ali nisu imali dobre repetitore signala. Optički talasovodi signala.su bili još uvek
nedovoljno dobri (primjer gasnih sočiva u šupljim talasovodima).1961 godine Elias Snitzer iz American
Optical a proizveo je vlakna sa Optical jezgrom koje je moglo da prenosi svjetlost u jednom talasovodnom
modu. Tada ovaj rezultat nije shvaćen ozbiljno jer je slabljenje bilo 1dB/m, a za komunikaciju na velike
daljine trebalo je slabljenje od 10-20 dB/km.

Tim iz Standard Telecommunication Laboratories nije “otpisao“ optička vlakna. Antoni Karbowiak i
šangajac Charles K. Kao su ustanovili da silicijum sam po sebi nije problem za slabljenje već nečistoće u
njemu. Karbowiak odlazi u Australiju, a umjesto njega menadžer za optičke komunikacije postaje Kao.
Aprila 1966. godine u časopisu Laser Focus on iznosi ideju da se gubici u vlaknima mogu spustiti ispod
kritičnih 20 dB/km.To je zainteresovalo britanski Post Office i nakon toga su laboratorije širom svijeta
počele da rade na tom poslu. Potera za nisko apsorpcionim vlaknom trajala je 4 godine. Septembra 1970.
godine Corning Glass Works (danasCorning Inc ) je predstavio svoje vlakno koje je na talasnoj dužini
633nm (HeNe laser) imalo slabljenje ispod 20 dB/km.

1948. godine pojavio se prvi mikrotalasni sistem u kome nosilac ima frekvenciju 4 GHz. Mikrotalasni
komunikacioni sistemi: noseći signal 1-10 GHz iz 1970. god. Najbolji koaksijalni sistem iz 1975. godine
radio je na 274 Mb/s, ali na kratkom rastojanju, do 1 km. Zbog toga je proizvod B•L reda veličine 100BL
Mb•km/s.

Uobičajeno korišćena
veličina za karaktrizaciju
komunikacione sisteme
je proizvod dužine i
bitskog protoka B•L.

6
Tokom druge polovine dvadesetog vijeka došlo se do saznanja da proizvod B•L može da se poveća ako
nosilac uzima za vrijednost samo određene učestanosti. 1966. godine je predložena upotreba optičkih
vlakana zbog optimalnosti vođenja svjetlosti. Glavni problemi: slabljenje na vezama između kablova i
slabljenje usled propagacije.

Prva generacija optičkih komunikacionih sistema, puštena je u komercijalnu upotrebu 1980. godine, radila
je na talasnoj dužini λ = 0.8 µmsa protokom od 45 Mb/s i dometom do 10 km.

Druga generacija sistema, radi na talasnoj dužini λ = 1.3 µm pri protoku do 1.7 Gb/s i sa dometom oko 50
km. Puštena je u komercijalnu upotrebu 1987. godine. Gubici na 1.3 µm su 0.5 dB/km. Na 1.55 µm oni
iznose 0.2 dB/km ali je1.30.5 dB/km.1.550.2 dB/km, ovde velika disperzija. Problem disperzije je riješen
korišćenjem vlakna sa pomerenom disperzijom i ograničavanjem spektra signala iz lasera na samo jedan
longitudinalni mod.

1990. godine pojavljuje se treća generacija sistema na 1.55 µm, protoka 2.5 Gb/s i dometa preko 100 km.
Mana treće generacije je u tome što je signal obnavljan periodično svakih 60 - 70 km uz pomoć
repetitora, koji su konvertovali optički signal u električni i obrnuto i time ograničavali brzinu i povećavali
cijenu cijelog sistema.

Četvrta generacija optičkih sistema koristi optičke pojačavače i tehniku multipleksiranja po talasnim
dužinama (WDM – wavelenght – division multiplexing) čime se protok značajno povećava.Takođe,
iskorišćena su erbijum (Er) dopirana vlakna čime su smanjeni gubici. iMogućnost prenosa podataka
preko 21 000 km brzinom 2.5 Gb/s, odnosno 14 300 km brzinom 5 Gb/s korišćenjem kružne
konfiguracije. Ovim rezultatom se došlo na ideju interkontinentalne komunikacije. Naglasak četvrte
generacije je bio na povećanju kapaciteta sistema prenosom više kanala preko WDM tehnike. Jedna
demonstracija je pokazala prenos 20 kanala po 5 Gb/s preko 9 100/km što ukupno daje protok od
100Gb/s i proizvod B•L od 910 (Tb/s)•km.

7
Peta generacija fiber - optičkih komunikacionih sistema se najviše bavila problemom disperzije u vlaknu.
Novi koncept su optički solitoni, tj. optički impulsi koji zadržavaju svoju formu pri propagaciji tako što se
kompenzuju uticaj disperzije kroz nelinearne efekte vlakna. Do 1994. godine solitoni su omogućavali
prenos preko 35 000 km na 10Gb/s protoka i preko 24 000 km na 15 Gb/s protoka. Značajan je i
eksperiment korišćenja solitona za prenos signala na razdaljinu od 9 400 km pri protoku od 70 Gb/s,
multipleksirajući sedam kanala na 10 Gb/s.

8
 TEHNOLOGIJA

Laserski zrak se proizvodi fenomenom stimulisane emisije. Kao prvi uslov emisije fotona je Borov uslov:
tj. laserski medijum mora imati eneretske nivoe čija energija (razlika energija) odgovara energiji
emitovanih fotona. Drugi uslov je da većina atoma (ili molekula) bude u pobuđenom stanju. U laserskom
medijumu mogu se događati različiti procesi interakcije elektromagnetskog zračenja i materije: najviše
dolaze do izražaja apsorpcija i spontana emisija zračenja. Ukoliko dovedemo deo atoma (ili molekula)
laserskog medijuma u pobuđeno stanje, oni će emitovati fotone spontanom emisijom. Ti fotoni se dalje
mogu apsorbovati na nepobuđenim atomima, ili izazavati stimulisanu emisiju na preostalim pobuđenim
atomima. Laserski zrak se može proizvesti jedino ako je stimulisana emisija izraženija u odnosu na
apsorpciju i spontanu emisiju zračenja. To se postiže inverzijom naseljenosti atoma (ili elektona) u
laserskom medijumu: broj atoma u pobuđenom stanju mora biti veći od broja atoma u osnovnom stanju.

Prikaz nivoa Nd:YAG lasera

Inverzija naseljenosti se može postići samo u specifičnim slučajevima, pa se samo rijetki materijali mogu
iskoristiti kao laserski medijumi. Inverzija naseljenosti se može postići ako u materijalu postoji
metastabilno stanje. Metastabilno stanje je pobuđeno stanje u kojem se atom (ili molekul) zadržava duže
nego u normalnim pobuđenim stanjima. U laserskom medijumu mora postojati još barem jedno pobuđeno
stanje, što sa osnovnim stanjem čini sistem od tri energetska nivoa - tronivoski laser. U laserskom
sistemu sa tri nivoa, atomi (molekul ili elektroni) se određenim načinom pobuđuju u pobuđeno stanje.
Pobuđeno stanje, traje vrlo kratko i brzo se relaksira u nešto niže metastabilno stanje. Atomi (molekuli) se
ne mogu brzo relaksirati u osnovno stanje, pa laserskim medijumom počinju da dominiraju atomi u
metastabilnom stanju. Inverzija naseljenosti se postiže između metastabilnog i osnovnog stanja, pa se
lasersko delovanje postiže prelazom između ta dva stanja. Pobuđeno stanje koje se koristi za
popunjavanje metastabilnog stanja ne mora biti jedno stanje, već se može koristiti niz energetski stanja.

Postoje i laseri koji rade na principu četiri nivoa – četvoronivoski laseri. Metastabilno stanje se naseljava
na isti način kao i kod tronivoskog lasera, ali inverzija naseljenosti se postiže između metastabilnog i
drugog pobuđenog stanja niže energije. Kako se pobuđeno stanje niže energije brzo relaksira i ostaje
prazno, inverzija populacije je sigurna čak i ako je pobuđen relativno mali broj atoma u laserskom
medijumu.

9
 Šema rubinskog lasera, 1.
izlazni laserski snop, 2.
optička pumpa, 3. Izvor
zračenja (u ovom slučaju
rubin), 4. Visoko reflektivno
ogledalo, 5. Rezonator, 6.
Propusno ogledalo

Povevećavanjem temperature pobuđena stanja se počinju zauzimati, što može narušiti inverziju
populacije. (Zagrijevanjem nije moguće postići inverziju populacije.) Zbog toga je lasere često potrebno
hladiti.

Laserski medijum je smješten između dva paralelna ogledala, tako da svetlosni snop koji prolazi između
dva ogledala formiea stojeći talas. Prostor između dva ogledala se naziva i laserska šupljina, rezonantna
šupljina ili rezonator, po analogiji sa šupljinama koje se koriste u akustici prilikom rada sa zvučnim
talasima. Fotoni koji nastaju spontanom emisijom u laserskom medijumu emituju se u svim smjerovima,
ali samo oni koji su emitovani u smjeru ogledala će se reflektirati između ta dva ogledala i biti zarobljeni u
laserskoj šupljini. Ti fotoni, koji veliki broj puta prolaze kroz laserski medijum, će izazivati stimulisanu
emisiju, prilikom prolaska blizu atoma u metastabilnim stanjima u laserskom medijumu. Jedno od dva
ogledala se obično napravi tako da nema koeficijent refleksije 100%, već da propušta određenu količinu
svjetla (obično manje od 1%), pa fotoni mogu izaći iz laserske šupljine. Na taj način laserski snop sadrži
skup koherentnih fotona, što joj daje veliki intenzitet.

Formiranje laserskog snopa je jedan od rijetkih primjera manifestacije kvantne mehanike u

makroskopskim sistemima: u kvantnoj mehanici razlikuju se dvije vrste čestica: Fermi-Dirakove čestice –
fermioni i Boze-Ajnštajnove čestice – bozoni. Fotoni se ponašaju kao bozoni. Fermioni ne mogu biti u
istom kvantnom stanju, dok bozoni to mogu. Štaviše, što je više bozona u istom kvantnom stanju, veća je
vjerovatnoća da će im se pridružiti još njih.

Optičko vlakno je vrsta optičkog talasovoda radijalne simetrije, koja „vođenje“ elektromagnetskog talasa
zasniva na efektu totalne unutrašnje refleksije. Vlakno mikrometarskih dimenzija, izrađeno od stakla ili
plastike, služi kao medijum u optičkom kablu za prenos informacija pomoću svjetlosti. Vlakna imaju
koncentričnu slojevitu strukturu. U sredini se nalazi jezgro, koje vodi svjetlost, okruženo sa omotačem
(jaknom) sa nešto nižim indeksom prelamanja i zaštitnim slojem plastike..

U zavisnosti od primjene, prečnik jezgra je u rasponu od nekoliko do više stotina mikrona. A od dijametra
i profila indeksa prelamanja između jezgra i omotača, zavisi broj režima (modova) sposobnih da
propagiraju kroz vlakno. Optička vlakana mogu biti monomodna (jednorežimska) i multimodna
(višerežimska). Kroz jednorežimska se prostire samo jedan mod laserske svjetlosti i ovakva vlakna se
koriste za prenos informacija na veće udaljenosti, dok se kroz višerežimska vlakna prostire više modova i
ova vlakna se koriste za pristupne mreže. Ovakav prenos informacija je brži, pouzdaniji i sigurniji od
prenosa bakarnim kablovima.

10
DWDM (Dense Wavelength Division Multiplexing) je optička tehnologija koja ima za cilj povećanje širine
opsega preko postojećih optičkih vlakana. Dense Wavelength Division Multiplexing sistemi omogućavaju
više diskretnih transportnih kanala, istovremenim kombinovanjem i emitovanjem više signala različitih
talasnih dužina u istom optičkom vlaknu. U stvari,jedno vlakno je pretvoreno u više virtuelnih vlakana. Na
primer, ako treba da multipleksiramo 32 STM - 16 signala u jednom vlaknu, povećaćemo brzinu prenosa
vlakna sa 2,5 Gb/s na 80 Gb/s. Sa razvojem DWDM tehnologije, brzina prenosa podataka je povećana
do 400 Gb/s.

Pored značajnog proširenja propusnog opsega najznačajnije prednosti DWDM tehnologijesu:

• Transparentnost – DWDM predstavlja tehnologiju prenosa na fizičkom nivou, te je svejedno u kakvom
formatu će podaci biti prenošeni na pojedinim talasnim dužinama. To mogu biti TDM digitalni podaci
upakovani u SDH ramove, formatiza prenos podataka kao npr. ATM ćelije, Frame Relay, Ethernet
frejmovi, Fibre Channel, itd. što je izuzetno značajno za upotrebu u ”Metro” mrežama gdje je raznolikost
protokola velika.
• Mogućnost proširenja – DWDM u početnoj fazi može da iskoristi postojeć erezerve neupotrebljenih
vlakana, naročito u ”Metro” mrežama, gdje je njihovo polaganje otežano. Takodje, može da iskoristi
postojeće prenosne kapacitete korporacijskih mreža.
• Dinamička dodjela servisa – predstavlja dodatnu prednost svake tehnologije pa i DWDM-a. Izgradnja
svake mreže budućnosti podrazumeva da će zahtjev korisnika za servisom (dodatnim propusnim
opsegom) biti ispunjen u periodu vremena koje je reda veličine manje od jednog sata, do najviše jednog
dana. DWDM mreže podrazumjevaju kapacitete koji će operatorima omogućiti da uvek računaju na
dodatne talasne dužine, koje je korisnicima moguće dodijeliti na zahtjev u vrlo kratkom vremenu.

Svjedoci smo da danas postoji povećana potreba za servisima sa visokim protocima, pouzdanom
prenosu govora i visoko kvalitetnom slikom. Sa stanovišta korisnika potpuno je svejedno da li će se ovi
servisi obezbediti preko DSL-a, kablovskog modema, ili bežičnom komunikacijom sve dok postoji brz i
pouzdan prenos. FTTH (Fiber to the Home) je svakako jedna od tehnologija koje gore pomenute zahteve
može da ispuni. Među ekspertima postoji slaganje da je FTTH najsposobnija da sprovede buduće servise
do lokacija korisnika. U suštini, mnogi vjeruju da jednom kada se optičko vlakno položi u kablovsku
kanalizaciju ono će postati jedini kablovski medijum iz razloga suštinski neograničenog propusnog
opsega, čime se omogućava mnogo više servisa u odnosu na bakarnu paricu ili bežični prenos. Danas na
hiljade domaćinstava širom svijeta imaju pristup različitim širokopojasnim servisima preko FTTH
tehnologije. Ona omogućava tzv. triple-play servis, odnosno istovremeni prenos glasa, videa i podataka.
Na ovaj način mnogim korisnicima se omogućava da uče na daljinu, da izvrše medicinski pregled, da
rade kod kuće, kao i mnoge druge privilegije.

11
 TRŽIŠTE

Princip rada lasera u potpunosti se može objasniti i opisati metodama kvantne fizike, dok se princip rada
LD-a može objasniti klasičnom elektrodinamičkom teorijom koja je, opet, klasičnom korisniku kompjutera
nerazumljiva. U većinu laserskih štampača su ugrađeni poluprovodnički laseri koji emituju svjetlost
talasne dužine od 750 do 850 nanometara, a optička snaga ovih lasera kreće se oko pet milivata. Ovaj
laser napaja se jednosmjernom strujom, a jačinu svjetlosnog snopa reguliše elektronika štampača.
Efikasnost i pouzdanost poluprovodničkih lasera smanjuju se s porastom temperature odnosno s
povećanim zagrijevanjem laserske diode.

Uloga lasera u štampaču je velika, ali je njegov rad trivijalan – laserski zrak iscrtava elektrostatičku sliku
na valjku za koji se „lijepe” čestice tonera, sa kojeg sa ono zatim prenosi na papir. Na sličan način
možemo da banalizujemo i rad lasera pri očitavanju CD-ROM i DVD medija: zapravo on služi da očita
spiralno oblikovani zapis koji se sastoji od niza rupica i ravnih dijelova. Medjutim, veličina jednog delića
tog zapisa se mjeri nanometrima, a laser je sposoban da ih dekodira iako ih ima na desetine hiljada po
inču i podari nam (gotovo) savršen analogni zvuk!

Ministarstvo odbrane SAD je početkom devedesetih godina prošlog vijeka investiralo više od 1150
milijardi dolara u razvoj ultracrvenih i laserskih tehnologija namenjenih povećanju efikasnosti oružanih
sistema i protivraketnoj odbrani. U istoj zemlji je do kraja 2003. godine svega 3,5 milijardi dolara
investirano u razvoj infracrvene i laserske bežične tehnologije namenjene komunikacionim sistemima i
prenosu podataka – brojke pokazuju koliko su zaista zainteresovani za komunikaciju sa svijetom. Nisu
nam dostupne cifre koje pokazuju koliko druge države ulažu u razvoj laserske tehnologije, ali znamo se u
pojedinim biznis i strategijskim sektorima koristi termin „vruće tehnologije”, a u njih spada i određeni broj
telekomunikacijskih i medicinsko-dijagnostičkih sistema koji koriste poluprovodničke lasere, kao i veoma
tačni laserski senzori koji su u upotrebi u 3D sistemima za praćenje. Kanadski „SmartProx” senzori, na
primjer, koriste laserske trijangulacione senzore za površinsko praćenje, a linijske senzore za praćenje po
ivicama i udubljenjima, stvarajući 3D okruženje laserskog praćenja i osmatranja. Interesantno je to što ovi
senzori mogu da rade sa Pentium PC platforme. Naime, interfejs kartice i softver „SmartProx” za kontrolu
i prikaz podataka su u okviru kontrolerskih paketa dostupni za rad na PC-u. Sistemi za praćenje su kao
operatorski interfejs za prikaz podataka i kontrolu sistemske operacije bili implementirani u paket baziran
na Windowsu 95/NT pošto se vjerovalo da upotreba Windowsa pojednostavljuje obuku operatera i
korisnicima sistema omogućuje maksimalno prihvatljivu upotrebu. Takođe, prikupljeni podaci su mogli da
se prebace putem mreže do servera radi statističkih analiza ili do drugih PC jedinica radi specijalnih
analiza ili posebnih izveštaja.

12
 Globalna
vrijednost
optičkih vlakana
je procijenjeno
da će u periodu
od 2012. do
2017. godine
rasti po
impresivnoj
prosječnoj
godišnjoj stopi
od 20.3%, od
1.6 biliona $ do
4.0 biliona $.

Veliki svijetski mrežni operatori, kao što su Verizon i AT&T, ukazuju na to da se kapacitet u njihovim
mrežama udvostručava na svakih šest mjeseci. Prema najnovijim istraživanjima International Data
Corporation, širokopojasni prenos putem kog se širom svijeta obavlja mobilni i fiksni saobraćaj, mogao bi
prevazići 100 petabajta mesečno do 2015. godine. Potreba za većim propusnim opsegom posledica je
sve intenzivnijeg korišćenja pametnih (smart) mobilnih uređaja za pristup informacijama u svakom
trenutku i na svakom mjestu, kao i činjenice da sve više ljudi koristi zahtevne servise triple-play i
audio/video striming. Konkurencija uslovljava kompanije iz domena industrije mrežnih tehnologija da
neprekidno iznalaze nove načine kako bi se održale kao relevantni činioci na telekomunikacionom tržištu.
Ne samo da je neophodno kontinuirano instaliranje mreža sa većim informacionim kapacitetom i većom
fleksibilnošću, već je, kroz ponudu kreativnih novih proizvoda i servisa, potrebno održavati apetite za
trenutnim pristupom informacijama.

Ukupan informacioni kapacitet linka je tradicionalno jedna od najbitnijih karakteristika optičkih mreža, jer u
osnovi određuje kvantitet prenesenih informacija i kvalitet servisa. Jedan od dobro utemeljenih pristupa
za povećanje informacionog kapaciteta je primjena tehnike multipleksiranja po talasnim dužinama
(WDM). Međutim, ukupan informacioni kapacitet koji se može ostvariti primjenom ove tehnike ograničen
je širinom spektra talasnih dužina koje se mogu koristiti za prenos signala u optičkim vlaknima, kao i
međukanalnim razmakom, pa je trenutno ustaljeni standard za gusto multipleksiranje kanala (DWDM) 80
kanala]. Primjenom sistema koji obezbjeđuju bitske protoke od 10 Gb/s (OTN OTU2) po kanalu
omogućena je brzina prenosa signala čiji red veličine dostiže ili prevazilazi 1 Tb/s na rastojanjima koja
prevazilaze nekoliko hiljada kilometara. Sa aspekta današnjeg tehnološkog razvoja, čini se da je
povećanje bitskog protoka po jednom kanalu najperspektivniji način za povećanje ukupnog informacionog
kapaciteta vlakna.

Iako su 2012. godine veliki svijetski mrežni operatori započeli sa masovnom implementacijom opreme za
protoke od 100 Gb/s, odnedavno komercijalno dostupni DWDM sistemi protoka 40 Gb/s (OTN OTU3) još
uvijek nisu u potpunosti zamijenili dugogodišnji 10 Gb/s standard za DWDM mreže. Prodor 40 Gb/s
sistema je mahom zasnovan na mogućnostima nadogradnje postojećih sistema protoka 10 Gb/s u onim
dijelovima mreže koji zbog povećane potrebe za informacionim kapacitetom predstavljaju tzv. „vruće
tačke“ i gdje saobraćaj dostiže pun kapacitet sistema. Ovakva mogućnost nadogradnje, uz pretpostavku
da se može ostvariti jednostavnom zamjenom primopredajnih elemenata, u velikoj mjeri produžava
životni vijek postojećih DWDM sistema.

Klasični modulacioni formati kao što su NRZ (Non-Return-to-Zero) i RZ (Return-to-Zero) zasnovani na

OOK (On-Off Keying) nisu u stanju da sa dovoljno malom vjerovatnoćom greške prenesu optičke signale
pri bitskim protocima većim od 10 Gb/s . Naime, za 10 Gb/s dominantan problem je hromatska disperzija

13
koja se primjenom disperziono-kompenzacionih modula može u velikoj meri anulirati. Međutim, pri većim
protocima dolazi do veoma izraženih nelinearnih efekata, kao što su unakrsno-fazna modulacija (XPM) i
četvorotalasno mešanje (FWM), koji u velikoj mjeri komplikuju prenos. Nelinearni efekti u suštini dobijaju
na značaju zbog djelovanja hromatske disperzije na svakoj od dionica, ali i usled uskog vremenskog
intervala između susjednih bitova. Još jedan od ograničavajućih faktora je polarizaciona disperzija (PMD)
koja predstavlja ozbiljan problem za implementaciju 40 Gb/s sistema, posebno ukoliko se koriste optička
vlakna položena devedesetih godina, za koja su metode proizvodnje, spajanja i polaganja bile nedovoljno
sofisticirane da se izbegne geometrijska asimetrija koja prouzrokuje PMD.

Pomenuti efekti koji dovode do degradacije se u velikoj mjeri mogu potisnuti kombinovanjem tehnike
fazne modulacije sa OOK. Na taj način dolazi se do niza modulacionih formata koji, kroz kompenzaciju
nelinearnih efekata, mogu da obezbijede veću brzinu prenosa i samim tim veći informacioni kapacitet. Od
posebnog značaja je mogućnost unaprijeđenja već postojećih sistema, tako što se povećanje brzine
prenosa ostvaruje promjenom modulacionog formata uz promjenu primopredajnika, dok prenosni dio
sistema praktično ostaje nepromjenjen.

U ovom radu će primjenom komercijalnog softverskog paketa OptiSystem biti formirani modeli DWDM
optičkih mreža protoka 40 Gb/s na bazi NRZ, DPSK (Differential Phase Shift Keying) i DP-QPSK (Dual
Polarization – Quadrature Phase Shift Keying). Svi formirani modeli će se bazirati na jedinstvenom
optičkom vlaknu, sa istim pojačavačkim stepenom i šemom za kompenzaciju disperzije, kako bi se
obezbijedilo fer poređenje performansi sistema za različite tehnike modulacije. Takođe, u cilju dobijanja
realnih rezultata parametri elemenata modela će biti usvojeni na osnovu specifikacija proizvođača
opreme. Na osnovu rezultata simulacija biće određene maksimalne dužine tačka-tačka deonice, kao i
maksimalni broj čvorova u optičkom prstenu sa fiksnom dužinom deonice, za koji su zadovoljeni
standardni kriterijumi za maksimalnu vjerovatnoću greške.

Uslijed zahtjeva korisnika za širokopojanim servisima FTTH se prepoznaje kao krajnje riješenje, uzimajući
u obzir karakteristike konkurentnih tehnologija i tendenciju pada cijena optičkih vlakana i komponenti. Ali
kada se krajnjim korisnicima ponudi suštinski identični servisi preko bakarne parice, koaksijalnog kabla,
satelitske veze, radio veze, elektrodistributivne mreže ili optičkog vlakna, odluka se prvenstveno donosi
na osnovu cijene pretplate, a potom prema drugim faktorima kao što je sposobnost podržavanja budućih
servisa, mogućnost povećanja postojećeg protoka i slično, u čemu je FTTH u velikoj prednosti. Činjenica
jeste da je sve veći broj korisnika koji traže peer-to-peer file transfer i streaming aplikacije, što je svakako
obećavajuće za FTTH tehnologiju. Danas postoje servisi koji jedino (ili najbolje) rade preko FTTH
tehnologije ali korisnici za to ili ne znaju ili nisu još uvijek zainteresovani. Zbog toga se često čuje među
analitičarima tržišta da je glavini razlog za trenutno mali broj korisnika FTTH mreže nedostatak edukacije
korisnika.

Dosadašnji i predikcioni prikaz

procenta penetracije optičkog vlakna
do optičkog čvora, bloka zgrada i
lokacije korisnika. Može se zapaziti
da se očekuje nagli porast broja
FTTH korisnika u bliskoj budućnosti.

14
 2002 2005 Podaci iz 2002. i 2005.
godine o broju korisnika u
Japan 97.000 4.000.000 četiri zemlje svijeta koje
Imaju najviše FTTH
Švedska pretplatnika.
75.000 -

Italija 50.700 -

SAD 33.000 300.000

Uporedni prikaz porasta

broja korisnika različitih
tehnologija. Može se
primjetiti da FTTH ima
procentualno najbrži
skok po broju
pretplatnika.

Strategija IT razvoja Japana koja je napravljena 2001. godine ima za cilj da Japan postane najnaprednija
IT nacija, što se obezbeđuje izgradnjom infrastrukture i zaštitom konkurencije. U ovom procesu važan
zadatak je prelazak sa POTS-a (Plain Old Telephone Service) na IP telefoniju i sa kablovskih
distrubutivnih sistema sa metalnim provodnicima na FFTH. Primjetna je sve veća upotreba optike Skoriji
izveštaji pokazuju da je trenutna prosječna pretplata oko $41. Takođe, interesantno da je u novembru
2004. godine NTT kompanija postavila cilj da do 2010. godine opsluži 30 miliona koisnika.

Očigledno je da postoji tendencija rasta potrebe za dvosmjernim prenosom slike kao što je interaktivna
televizija, učenje na daljinu, videokonferencija, videotelefoni, itd. Sposobnost da se odgovori na ove
zahtjeve kao i da se konstantno dodaju novi servisi vrši veliki pritisak na konkurenciju. Ali sa druge strane
ova sposobnost provajderima omogućava brze i velike prihode. Jedna od posledica jeste da potražnja za
optičkim tehnologijama, kao što je FTTH, raste. Poboljšanja u oblasti WDM-a će dodatno unaprijediti
tehnologiju, što će omogućiti dodatne servise provajderima i mogućnost da isplate uloženo. Sledeća
činjenica koja ide na ruku razvoja FTTH jeste trend uklanjanja pravnih prepreka i prilagođavanja
postojećih standarda koji su do sada favorizovali druge tehnologije. Ovo predstavlja jednu od funkcija
Agencija za telekomunikacije kao regulatornog tijela da sve tehnologije imaju jednak tretman na tržištu. U
ovom trenutku očigledno je da se tržište razvijenih zemalja nalazi na prekretnici. Korisnici bi htjeli viši
kvalitet života što između ostalog podrazumeva više razvijenih servisa, višenamenske integrisane mreže i
manje troškove. Provajderi mreže se suočavaju sa nesigurnim investicijama po pitanju budućeg razvoja u
tehnološkom i servisnom smislu. Agencije za telekomunikacije imaju obavezu poboljšanja infrastrukture u

15
cilju većeg broja kvalitetnih servisa i veće protoke podataka. Ovo će usloviti povećanje bruto godišnjeg
proizvoda, ali ne odabirom pobednika i stvaranjem gubitnika, već puštanjem da tržišna konkurencija o
tome odluči.

Poredjenjem nosilaca projekata izgradnje FTTH infrastrukture uočava se velika raznolikost. Pored
tradicionalnog učešća operatora u izgradnji telekomunikacione infrastrukture, u slučaju FTTH mreža
uključuju se i drugi akteri poput stambenih poslodavaca, opština, gradova, država itd. Postoje razni
poslovni modeli za tržište FTTH mreža, ali svi imaju tri osnovna nivoa:
Nivo 1:
Određuje ko eksploatira pasivnu infrastrukturu (distributivna telekomunikaciona kanalizacija, zdenci,
šahte, optički kablovi i dr.). Mrežni operator osigurava pasivnu infrastrukturu, najčešće optičku kablovsku
mrežu.
Nivo 2:
Određuje ko osigurava i eksploatira aktivnu mrežnu infrastrukturu (usmjernici, komutatori, prenosni optički
komutatori i sl.). Komunikacioni operator osigurava aktivnu nfrastrukturu, dok pasivnu infrastrukturu
iznajmljuje od mrežnog operatora.
Nivo 3:
Određuje ko nudi pristup mreži, usluge i sadržaj. Servis provajder pruža usluge na mreži, plaća
komunikacijskom operatoru pristup krajnjem korisniku i ima prihod od krajnjeg korisnika.

Dodjela različitih odgovornosti po nivoima poslovnog modela proizvodi i različite poslovne scenarije.

16
 PROIZVODI

Laseri, zbog kvaliteta svjetlosti koju proizvode danas imaju primjenu u gotovo svim ljudskim djelatnostima.
Čvrstotelni laseri (posebno Nd:YAG) se koriste za rezanje, bušenje i varenje. Zbog kolimiranosti
laserskog snopa, moguće je postići veliku preciznost prilikom obrade materijala, pa se često koriste u
hiurgiji; npr. moguće je laserom obraditi kapilar u oku bez oštećenja okolnog tkiva i bilo kakve operacije
na oku. Laserima se može liječiti i kratkovidost i dalekovidost, obradom očnog sočiva. Laserima se je
moguće i spaliti mastilo na papiru, a ostaviti papir neoštećen.

Zbog svoje monohromatičnosti, laseri su koriste i za novu defeneciju metra. Metar je pijre bio definisan
preko talasne dužine spektralne linije u atomskom spektru kriptona. Pokazalo se da laseri imaju
neuporedivo oštrije spektralne linije od spomenute linije kriptona, koja je odabrana jer je to najoštrija
poznata spektralna linija u prirodi, a primenom lasera, pokazalo se da ta linija nije simetrična, pa je
nastao problem: koji dio linije uzeti kao definiciju metra. Danas je metar redefinisan, pa imamo definiciju:

Metar je dužina putanje koju u vakuumu pređe svjetlost za vrijeme od 1/(299 792 458) sekundi.

Brzina svjetlosti se mijeri pomoću lasera: laseru se određenom metodom odredi talasna dužina i
frekvencija njegovog zračenja. Njihov umnožak daje brzinu svjetlosti. Laseri se upotrebljavaju za
označavanje položaja na nekom udaljenom mjestu, a čak i prilikom predavanja predavači pokazuju na
tablu ili platno laserskim pokazivačima. Za tu svrhu se koriste poluprovodnički laseri, jer su relativno
jeftini. Laserom je izmjerena udaljenost od Zemlje do Meseca sa preciznošću od nekoliko milimetara!
Astronauti iz jedne od misija Apollo su postavili ogledalo na površini Mjeseca. Istraživači su usmerili laser
prema tom ogledalu i mjerili vrijeme potrebno laserskom zraku da sa površine Zemlje dođe do ogledala
na površini Mjeseca i nazad. Prilikom povratka za Zemlju, lasreski zrak je imalo dijametar od oko 2 km,
što je uglavnom uzrokovano rasipanjem zraka u Zemljinoj atmosferi. Laseri se koriste za optičko
skladištenje i očitavanje podataka na različitim medijumima CD, DVD, Blue Ray. Laseri se koriste i u
laserskim štampačima. U tu svrhu se koriste mali poluprovodnički laseri. Laseri se koriste u
spektroskopiji, kao intenzivni izvori monohromatičnog svijetla. Najčešće se koriste: argonski laser u
Ramanovoj spektroskopiji i laseri na bojama. He-Ne laseri se koriste u Majkelsonovim interferometrima,
za precizno mjerenje položaja ogledala. Impulsni laseri se koriste za proučavanje super-brzih procesa. U
femtosekundnoj spektroskopiji se na objekat proučavanja istovremeno pošalju dva laserska zraka iz
impulsnog lasera vrlo kratkog impulsa. Jedan zrak se šalje direktno na uzorak, a drugom se poveća
optički put za nekoliko centimetara koristeći se zgodno postavljenim ogledalima. Tak zrak će kasniti
nekoliko femtosekundi, jer je svetlosti potrebno određeno vreme da prijeđe taj put. Prvi laserski zrak će
uzrokovati reakciju u uzorku, a drugim se može posmatrati što se u tom trenutku događa u uzorku.
Pomijeranjem ogledala, moguće je kontrolisati kašnjenje drugog laserskog zraka i na taj način dobiti sliku
o procesu unutar uzorka. Na taj način se istražuju najbrže hemijske reakcije u prirodi. Jako veliki laseri se
koriste za istraživanja materije u uslovima ekstremnog pritiska i temperature. Pomoću takvih lasera
moguće je provesti nuklearnu fusiju na malim količinama vodonika. Takvi laseri su najčešće čvrstotelni
laseri sa jezgrom napravljenom od stakla u koji su stavljeni određeni materijali koje služe kao aktivni
laserski medijum. Isto tako, laseri su našli svoje mjesto i u vojnoj primjeni.

Čvrstotijelni laseri imaju jezgro napravljeno od kristala ili amorfnog materijala, često u obliku cilindra.
Ogledala mogu biti izvedena kao tanki srebreni filmovi napareni na krajeve ovog cilindra. Na taj način on
čini lasersku šupljinu. Pobuđivanje atoma od kojeg se sastoji jezgro se obično vrši nekim intenzivnim
izvorom svijetla. U tu svrhu se često koriste ksenonske bljeskalice, a u novije vrijeme LED diode, ili
poluprovodnički laseri, čime se povećava energetska efikasnost. Prvi laser koji je davao vidljivu svjetlost
je bio rubinski laser, koji koristi jezgro od rubina kao izvor zračenja. Rubinski laser daje crvenu svjetlost
talasne dužine 694.3 nm. Danas se često koristi Nd:YAG laser, koji za jezgro ima itrijum aluminijum
granat (YAG), dopiranog atomima neodijuma. Nd:YAG laser daje infracrveno zračenje

17
 Gasni laseri imaju laserski medijum u gasovitom
stanju, obično se sastoje od cijevi ispunjene gasom
ili smjesom gasova pod određenim pritiskom.
Krajevi cijevi opremljeni su ogledalima kako bi se
formirao rezonator. Pobuđivanje atoma gasa se
nejčešće obavlja električnim pražnjenjima kroz gas
unutar cijevi. Gasni laseri se često hlade strujanjem
gasa kroz cijev. Najčešće korišteni gasni laseri su:
He-Ne laser (Helijum-Neon), argonski laser iliCO2
laser.

Poluprovodnički laser predstavlja laser malih

dimenzija proizveden od poluprovodničkih
materijala, izveden na različitim strukturama kao
što su kvantna jama, kvantna žica ili kvantna tačka.
Najjednostavniju strukturu ima diodni
poluprovodnički laser, kod koga na n-strani višak
elektrona predstavlja nosioce struje, dok na p-strani
prevladavaju šupljine koje predstavljaju nedostatak
elektrona. Kad se na p stranu primjeni pozitivan napon, a na n-stranu negativan, elektroni i šupljine se
kreću jedni prema drugima. Čestice se sretnu u ultratankom prostoru koji se naziva kvantna jama, gdje se
vrši rekombinacija elektrona i šupljina pri čemu dolazi do emisije fotona. Ako su krajevi diode ujedno i
visokoreflektirajuća ogledala dolazi do laserskog efekta, emitovanja istovrsnih koherentnih fotona.
Energija fotona (boja svjetlosti) određena je svojstvima poluvodičkog spoja, iznosom energijskog procjepa
(engl. band-gap). Npr. za lasere na GaAs taj energijski projcep iznosi oko 1,45 eV, što odgovara emisiji
fotona talasne dužine 885 nm. Plavi laser je pojam (sintagma) koji označava poluvodičke lasere u
području 400-450 nm, a čije bi ostvarenje predstavlja značajan napredak u razvoju laserskih displeja i
povećanju kapaciteta optičkih memorija.

Poluprovodnički laseri se danas koriste u velikom broju aplikacija. Navodimo samo neke od bitnijih
primjera. Laseri male snage (crveni laseri), sa visoko kvalitetnim snopom koriste se prilikom optičkog
skladištenja i iščitavanja podataka. (Compact disc) CD plejeri koriste AlGaAs tip lasera sa snopom
talasne dužine 780nm, u mogućnosti su da postignu skladištenje 650MB podataka na površinu jednog
diska. Nešto modernija tehnologija DVD uređaji koriste lasere tipa AlGaInP sa zračenjem na talanoj
dužini od 640nm, i time postižu nešto veću rezoluciju i mogućnost skladištenja veće količine informacija.
Crveni laseri se još koriste kao nivelari, markeri ili indikatori, a isto tako se koriste kao pumpa za Yb:Yag
lasere. Imaju još neke primene u plastičnim optičkim fiber (POF) komunikacijama. Ova vrsta komunikacija
se primenjuje za lokalne (kućne ili kancelarijske) mreže zbog kratkog dometa, kada je potrebno da se
postigne veći domet za optičku komunikaciju na većim distancama koriste se laseri na bazi InP, zbog
minimalnih gubitaka u kvarcnim optičkim fiberima jer sa talasnom dužinom 1.55 μm rade u takozvanom
trećem optičkom prozoru. Treći tip lasera koji se koriste su laseri na bazi ZnSe. Cink-Selenid laseri su prvi
laseri koji su postigli zračenje u plavom i zelenom delu spektra, tj. spektar talasnih dužina koje oni
pokrivaju se kreću od 460nm do 520nm. Hronološki gledano, poslednja razvijena klasa poluprovodničkih
lasera baziranih na GaN galijum-nitidu postigao je zračenje talasnih dužina u plavom i ultraljubičastom
dijelu spektra, čime je posignuta mogućnost visoko frekventne modulacije. Plavi laseri isto tako vode ka
skladištenju pet puta veće količine informacija nego DVD uređaji Blu-rej disk (20GB). Laser na talasnoj
dužini od 405nm. Dok su laseri sa talasnim dužinama od 525nm odgovarajući za primjenu u POF
komunikacijama.

Određene hemijske reakcije mogu proizvesti molekule u pobuđenom stanju. Hemijski laseri koriste takve
reakcije kako bi se postigla inverzija naseljenosti. Primer je fluorovodonični laser koji koristi reakciju
vodonika i fluora, za proizvodnju fluorovodonika u pobuđenom stanju. Laserski zrak nastaje u reakciskoj
komori, u koju stalno dotiču reaktanti, a produkti izlaze napolje. Na taj način je postignuta inverzija
naseljenosti, jer je u reakcijskoj komori stalno prisutno više pobuđenih molekula od onih u osnovnom

18
stanju. Ovakvi laseri mogu postići jako veliku snagu u kontinualnom modu. Jedna vrsta hemijskih lasera
koristi ekscimere. Ekscimer je molekul koji je stabilan samo u pobuđenom stanju. Laser se sastoji od
smjese gasova kroz koje se narine visoki napon, slično kao kod gasnih lasera. Električna struja stvara
mnoštvo iona i pobuđenih atoma u laserskoj šupljini, koji mogu reagovati i stvoriti ekscimer. Nakon što
ekscimer doživi laserski prelaz, on se raspada jer ne može postojati u osnovnom stanju. To je i razlog
inverzije naseljenost u ovom laserskom medijumu.

Laseri na bojama koriste određena organska jedinjenja, koja služe kao aktivni laserski medijum. Molekuli,
za razliku od atoma imaju trakast spektar, koji se sastoje od mnogo spektralnih linija. Kod ovih jedinjenja,
energetskim nivoima se može manipulisati (električnim poljem, magnetskim poljem, temperaturom ...). Na
taj način je moguće podesiti laser za rad na odgovarajućoj talasnoj dužini. Pobuda molekula se obavlja
pomoću nekog drugog lasera.Laseri na slobodnim elektronima koriste snop relativističkih elektrona koji
prolazi kroz magnetsko polje koje naizmijenično mijenja smjer duž puta elektrona. U normalnim
okolnostima, relativistički elektroni, koji prolaze kroz magnetsko polje emituju sinhrotronsko zračenje. Kod
lasera sa slobodnim elektronima, put koji elektroni prolaze između naizmeničo postavljenih magneta se
stavlja u lasersku šupljinu, tako da fotoni, koji su uhvaćeni između ogledala, izazivaju stimulisanu emisiju
slobodnih elektrona u magnetnom polju, kao i kod elektrona u pobuđenim atomima. Laseri na slobodnim
elektronima se mogu podešavati promjenom gustine rasporeda magneta, jačine njihovog magnetnog
polja i promjenom energije elektrona. Tako da se mogu napraviti i laseri na slobodnim elektronima koji
rade na talasnim dužinama koje su nedostupne klasičnim laserima, jer ne postoji pogodan laserski
medijum koji bi mogao proizvesti svjetlost zadate talasne dužine. Moguće je napraviti i laser sa jako
dugačkom laserskom šupljinom, bez ogledala, čiji fotoni onda ne bi trebali prolaziti veliki broj puta duž
optičkog puta lasera, već bi prošli samo jedanput. Takav laser se naziva superradijantni laser. Danas se
pokušava napraviti superradijantni laseri na slobodnim elektronima, koji bi radili u spektralnim područjima,
u kojima ne postoje ogledala koja bi to zračenje reflektovala; npr. u rendgenskoj oblasi spektra.

Osnovne prednosti lasera u medicini su to što omogućuje kontrolisano, jako kokusirano zagrijevanje
tkiva, nema mehanickog dodira sa tkivom na kom se interveniše, intervencija kroz tkivo (koje ima mali
koeficijent absorpcije) bez njegovog oštecenja, moguca upotreba u endoskopiji, ekstremno tanak i cist rez
sa vrlo malo krvarenja, brzo zarastanje i mali ožiljci, automatska kauterizacija (sprecavanje krvarenja)
uslijed zagrevanja tkiva, itd.

Tipovi lasera u medicine:

- Ar+ argonski (neurohirurgija, oftamologija, ginekologija i dermatologija)
- HeNe helijum-neonski (dijagnostika)
- CO2 ugljendioksidni (opšta hirurgija)
- Nd:YAG neodijum itrijum aluminijum garnet laser (opšta hirurgija)

Vojska je oduvijek bila sklona da isproba sve tehnologije koje bi mogle naći eventualnu primjenu unutar
njenih sfera interesa. Laserska tehnologija je svakako jedna od tehnologija koja ima tu nevjerovatnu
osobinu da može sa lakoćom biti primijenjena na više polja interesantnih oružanim snagama. Za razliku
od većine tehnologija koje su limitirane na jednu sferu laseri pružaju veoma širok spektar primjena i
potencijalnih primjena koje su za sada još uvijek tehnički teško izvodive.

Komunikacija je svakako jedan od veoma bitnih integralnih dijelova jedne moderne armije. Laser se u
komunikaciji primjenjuje na vaše različitih načina. Izdvajaju se sistemi komunikacije putem čvrste
infrastrukture (optički kabl) i sistemi koji su mobilni, a komunikaciju je moguće ostvariti ukoliko između
dvije tačke postoji optička vidljivost. Laserska svjetlost u ovom slučaju predstavlja medij kroz koji se
informacija prenosi. Električni impuls se pretvara u varijaciju laserskog impulsa i kao takav šalje, a sa
druge strane prijemnik (varijanta foto detektora) pretvara ovaj signal nazad u električni. Ovaj proces se
naziva i modulacija/demodulacija signala i poznat je i u ostalim komunikacionim sistemima. Signal koji se
koristi za lasersku komunikaciju može da bude digitalni pa tako nije potrebno pretvaranje digitalnih u
analogne signale prije transmisije. Jedna od velikih prednosti laserskog u odnosu na ostale

19
komunikacione sisteme je veoma velika pouzdanost i gotovo nikakva mogućnost presretanja signala od
strane neprijatelja. Mana ovih sistema je potreba za veoma obrazovanim kadrovima kao i relativan mali
domet sistema bez infrastrukture (optička vidljivost) ili skupa, sofisticirana i jako osjetljiva infrastruktura.
Optički kablovi danas nose na sebi gigantski teret gotovo cjelokupne komunikacije putem globalne mreže
(Internet), a sistemi zasnovani na optičkoj vidljivosti postaju sve popularniji u bežičnoj komunikaciji možda
upravo zbog činjenice da je izuzetno teško ako ne i nemoguće presresti tj. prisluškivati ovaj signal. Iako
laserska komunikacija pokazuje nevjerovatne mogućnosti ona još uvijek nije dovoljno razvijena da bi bila
u masovnoj vojnoj primjeni. Ovo se uglavnom odnosi na direktnu lasersku komunikaciju koja je
ograničena mnogim faktorima. Brzina prenosa podataka može biti jako velika ali udaljenost na kojoj se
komunikacija može ostvariti između dva komunikacijska uređaja je mala i pod idealnim uslovima može
iznositi maksimalno 4-5 km. Najveći problem ovdje predstavlja degradacija signala uslijed promjene
vremenskih uslova (magla, kiša, snijeg i sl.).

Ovo je razlog zašto se ne bi trebala očekivati neka velika promjena vezana za raširenost ove vrste
komunikacijskih sistema barem još nekoliko godina. S druge strane uslovi u svemiru su znatno bolji.
Ovdje nema klimatskih promjena tako da se sasvim mirno može reći da će laserska komunikacija među
satelitima postajati sve popularnija.

Druga popularna upotreba lasera u oružnim snagama je za nišanjenje i označavanje mete. Ovo se može
izvesti na više načina. Najjednostavniji nišanski sistem zasnovan na laseru je laserski pokazivač montiran
na ručno oružje koji se sastoji od lasera postavljenog paralelno sa cijevi oružja. Laser je obično IR laser
sa valnim dužinama iz bliskog IR opsega tako da kada IR snop dođe na metu proizvodi crveni odsjaj u
vidu tačke. Ovaj sistem se uglavnom koristi na oružju za blisku borbu (pištolji i automati). Drugi vid
nišanskog sistema je sistem zasnovan na tehnologiji koja se naziva LIDAR (Light Detection and
Ranging). Lidar je kompleksna tehnologija ali se uređaj u osnovi sastoji od lasera, detektora i računara.
Laserska zraka se odbija od mete, detektor registruje povratnu zraku, a računar provodi kalkulaciju na
osnovu koje može dobiti podatke o udaljenosti, brzini itd. mete. Ovakav sistem se susreće kod recimo
tenkova gdje je kompletna procedura nišanjenja kontrolirana od strane računara koji računa sve
parametre neophodne za siguran pogodak. Ovo je veoma precizan sistem ali se javljaju problemi zbog
činjenice da neke površine ne reflektuju laserski snop dovoljno dobro ili su pak premazane posebnim
zaštitnim sredstvima koja namjerno otežavaju refleksiju odnosno absorbuju lasersku svjetlost. Treći tip
laserskog nišanskog sistema su laser-guided bombs ili LGB-s. Ovaj sistem se sastoji od bombe koja je
opremljena prijemnikom odnosno fotoćelijom koja registruje lasersku refleksiju od mete, računarskog
sklopa koji koristi signal dobiven na ovaj način i upravlja bombu ka cilju uz pomoć upravljačkog sklopa. S
druge strane avion je opremljen laserskim označivačem koji prema cilju šalje pulsni laserski signal koji je
kodiran na takav način da svaka bomba ima svoj cilj. Drugi način za označavanje bi bilo montiranje mini
laserskog odašiljača unutar parametra mete. Ovakve akcije izvode specijalne desantne jedinice i koristi
se kada je potrebna izuzetna preciznost.

U novije vrijeme sve se više koriste laseri prilikom vojne obuke. „Laserske puške“ se koriste na gotovo isti
način kao i paint ball puške. Razlika je što su vojnici opskrbljeni odijelima koja sadrže brojne detektore
koji registruju „pogodak“, a preciznost je daleko veća nego kod paint ball oružja.

San svakog djeteta su laserska oružja koja se često pojavljuju u SF filmovima. Ova oružja spadaju u tzv.
Direct energy grupu. To su ona oružja koja koriste fokusiranu elektromagnetnu energiju za nanošenje
štete meti. Iako su u filmovima veoma popularni laserski pištolji i puške, još se sigurno dugo neće naći u
rukama vojnika. Razlozi za ovo su brojni, a svakako najveći problem predstavlja energija. Da bi laser
mogao nanijeti štetu on mora imati izvjesnu snagu. Snaga lasera potiče od snage svjetlosne energije koja
se u većini slučajeva dobiva električnim putem. Laseri su poznati kao veoma veliki potrošači energije.
Problem je taj što laser veliku količinu el. energije rasipa u vidu topline, a samo mali dio ostaje u vidu
elektromagnetnog zračenja tj. svjetlosti. U principu, da bi se napajao laser koji može služiti kao oružje,
potrebna je veoma velika količina el. energije i shodno tome ogroman generator. Osim ovog energetskog
pitanja laseri imaju problem sa dimenzijama jer laser velike snage pored osnovnih dijelova mora imati i
sistem hlađenja koji je komplikovan i glomazan. Laserska zraka je efikasna samo ukoliko je fokusirana

20
što samo po sebi predstavlja veliki problem na većim udaljenostima jer zrak nije savršeno propusna
optička sredina te zbog čestica koje se nalaze u zraku dolazi do značajnog problema apsorpcije energije i
difrakcije zrake. Osim ovih nekoliko problema postoji još čitav niz drugih vezanih za tehničke aspekte, ali
nabrojani problemi su dovoljni da trenutno ne dozvoljavaju masovnu upotrebu bilo kakvog laserskog
oružja za uništavanje meta. Pored svih pobrojanih problema ne može se reći da trenutno ne postoje
laserski oružani sistemi. Američka armija je dosta radila na tome da razvije ovakve sisteme pa tako
trenutno, prema mojim saznanjima, postoje dva, u skorije vrijeme operativna, oružna sistema zasnovana
na laserima. Oba sistema koriste tzv. hemijske lasere u kojima je laserski medij zapravo kombinacija
hemikalija koje oslobađaju dovoljno energije za kontinuiranu operaciju ovog lasera, a snaga lasera je
izražena u megavatima. Laser montiran na Boeing 747 je hemijski laser ili chemical oxygen iodine laser
(COIL) koji za operaciju koristi vodik peroksid (hidrogen) i jod. Ovaj sistem ima naziv Boeing YAL-1 i
planirano je da bude namijenjen za uništavanje taktičkih balističkih projektila u njihovoj prvoj fazi
lansiranja dok još uvijek koriste raketni motor. Namjera nije da se projektil probije ili detonira već da se
oplata istog zagrije do te mjere da se raketa raspadne uslijed nemogućnosti da oplata zadrži integritet pri
datoj brzini leta. Ovaj laser je nasljednik jednog ranijeg projekta koji je pokazao izvjesnu efikasnost
(Projekt se zvao Airborne Laser Laboratory). Drugi sistem zasnovan na hemijskom laseru je mobilni
zemaljski sistem THEL (Tactical High Energy Laser). Ovaj sistem je montiran na vozilo i pokazao se kao
efikasan u uništavanju različitih projektila u letu. Ovi laseri bi u skoroj budućnosti mogli postati potpuno
operativna oružja.

Postoji još jednu veoma interesantna primjenu lasera, a to je takozvani dazzler. Radi se zapravo o
laserskoj pušci koja koristi laser za omamljivanje protivnika tako što se usmjeri u oči. Ovaj pristup nije
novina ali je 1995 godine Konvencijom UN zabranjeno lasersko oružje koje direktno uništava vid. Pitanje
je da li ovaj sistem ostavlja trajne posljedice na vid te se sada u tom smjeru i vrše ispitivanja. Personnel
Halting and Stimulation Response (PHASR) je naziv ovog oružja koje bi trebalo da privremeno zbuni i
onesposobi protivnika, a svoju primjenu bi moglo više naći u policijskim snagama za obračun sa
prekršiteljima zakona.

Kao što se vidi iz teksta lasersko oružje je još uvijek manje-više stvar budućnosti, možda ne tako daleke.
Ali osim direktnog oružja možda su primamljiviji ostali vidovi primjene lasera koji su u konstantnom
razvoju. Laser definitivno ima svijetlu budućnost i nadam se da ćemo uskoro vidjeti još brojne primjene za
laser, tehnologiju čija je era tek nastupila.

Laserski štampač je vrsta štampača koji koristi lasersku tehnologiju. Zasniva se na osobini nekih
materijala (selen) da se naelektrišu vidljivosti pod uticajem svetlosti. Selen je poluprovodnik, koji kada nije
osvjetljen ima osobine izolatora a kada se osvjetli postaje provodnik električne struje. Rezolucija
štampača zavisi od veličine tačke, koja zavisi od debljine laserskog zraka, i kvaliteta tonera. Laserska
tehnologija se koristi kod štampača u boji, gdje postoje modeli sa tri (CMY) i četiri (CMYK) mehanizma za
štampanje.

Laserski štampači danas, standardno, dostižu brzinu štampe od 10 do 30 strana u minuti (engl. ppm,
Pages Per Minute), a najbrži modeli i više od 200 strana u minuti u crnobeloj štampi i preko 100 strana u
minuti u boji.

Na dužim dionicama, za kabeliranje između objekata na većim udaljenostima, optička vlakna pružaju
znatne uštede, zahvaljujući činjenici da jedno optičko vlakno može prenijeti više informacija nego nekoliko
bakrenih kabela. Optička vlakna ne provode električnu energiju i naponske šiljke prenapona, te se mogu
koristiti u aplikacijama u kojima je potrebno galvansko odvajanje između mrežnih sistema. Danas se
optička vlakna najčešće izrađuju od bezbojne plastične mase (PMMA, poli-metil-meta-akril) ili silikatnog
stakla, odnosno kombiniranjem tih dvaju materijala (plastična masa ojačana silicijem, PCS, Plastic-Clad
Silica vlakno). Zbog manjih gubitaka u prenosu podataka, za veće udaljenosti koristi se uglavnom staklo.
Debljina niti monomodnog vlakna iznosi oko 50 µm, a multimodnog vlakna između 8 i 10 µm. Ona su
pretežno izrađena od silikatnog stakla jer plastična masa nije pogodna za tu primjenu zbog vrlo malog
promjera vlakna. Multimodna optička vlakna dijele se u tri kategorije: OM1, OM2 i OM3, dok se

21
monomodna (Single Mode) optička vlakna svrstavaju u samo jednu kategoriju: OS1. Sukladno normi EN
50173-1 opisuju se tri klase kabeliranja: OF-300, OF-500 i OF-2000. Najveća daljina optičkih kabela klase
OF-300 iznosi 300 m, OF-500 500 m te OF-2000 oko 2000 m; taj se podatak odnosi i za monomodna i
multimodna optička vlakna. Za povećanje dometa na krajnjim točkama kabela primjenjuju se pojačala za
regeneraciju slabih signala.

Automatizovani komutatori za zaštitu su najprostiji oblik komutatora i prave se kao jedinice 1x2, i koriste
se da štite pojedinačne veze od neusjpeha, koji mogu nastati uslijed prekida vlakana ili kvara na sistemu
za prenos. Mogu da se kontrolišu spoljašnjim sistemom za nadgledanje, ali mogu da imaju i ugrađene
detektore koji detektuju gubitak signala primarnog vlakna.

Nadgledanje mreže (network monitoring) ostvaruje se povezivanjem mnoštva vlakana sa optičkim

reflektometrom u vremenskom domenu (OTDR) na udaljenim mjestima za testiranje vlakana, koristeći
jednostavan 1xN komutator, radi nadgledanja linka koji je uspostavljen na vlaknu. Optički komutator
takođe može da se koristi za dodavanje signala ili povezivanje analizatora kako bi se mreža nadgledala u
realnom vremenu bez ometanja saobraćaja koji je uspostavljen u mreži.

Testiranje komponenti i optičkih vlakana. Testiranje optičkih komponenata često se unapređuje

korišćenjem optičkih komutatora, koji omogućavaju da se dosta komponenti testira praćenjema svakog
komutiranog kanala koji odgovara određenom test parametru.

Optički add-drop multiplekseri ili OADM-ovi se koriste u optičkim mrežama kako bi izdvojili određenu
talasnu dužinu sa puta bez električnog demultipleksiranja cijelog signala koji je sastavljen od više talasnih
dužina. Signali mogu da potiču od PSC ili TDM interfejsa unutar OADM-a i mogu da ponude sub-lambda
multipleksiranje i opsluživanje. OADM-ovi se koriste u long haul ali naiviše u MAN mrežama. OADM-ovi
koji se sastoje od optičkih komutatora nude operatorima prednosti dinamičkog add-drop režima, što znači
da operator može da bira koja će se talasna dužina izdvajati pomoću sofvera, umjesto da koristi fiksne
pasivne OADM-ove. OADM-ovi se mogu praviti koristeći više 2x2 komutatora ili jedan veliki, recimo 16x16
u MAN mrežama ili 64x64 u long haul mrežama, što zavisi od zahtjeva u mreži.

Optički kroskonektori, ili OXC se nalaze na spojevima sa velikom gustinom i sprovode optičku komutaciju
tipa svako sa svakim (imaju potpuno dostupno komutaciono polje), bilo da su u pitanju vlakna, opsezi
talasnih dužina ili pojedine talasne dužine. Oni imaju veliku matricu i imaju dosta funkcija, od jednostavne
restauracije mreža do dinamičkog upravljanja svjetlosnim putevima. Njihova uloga je najsličnija ruterima ili
ATM komutatorima. Pravi potpuno optički OXC-ovi nemaju sublambda multipleksiranje i opsluživanje. Oni
dozvoljavaju operatorima da ponude nove servise, koji se često zovu ¨optički servisi¨. U budućnosti OXC-
ovi mogu da evoluiraju u tri tipa komutatora: lambda komutatore, koji omogućavaju postavnjanje snopa
talasnih dužina duž mreže, na isti način kao i današnji OXC-ovi, optički burst komutatori, koji prosleđuju
tok paketa vezanih za određeni dijalog, optički paketski komutatori, koji proslijeđuju individualne optičke
pakete na isti način kao što ruteri danas prosleđuju elektronske pakete.

22
 ZAKLJUČAK

Prednosti optičkih vlakana su:

• Veoma velika brzina prenosa podataka, nekoliko gigabita Gbit/s (2,5, 10, 40!)
• Premošćavanje velikog rastojanja bez repetitora
• Imunost na elektromagnetno zračenje
• Mogućnost povećavanja kapaciteta prenosa i posle ugradnje kabla
• Bezbjednost primjene
• Bezbjednost podataka
• Veoma tanak kabl
• Ekonomičnost
Nedostaci optičkih vlakana su:
• Skupa oprema za instalaciju
• Ne mogu da prenose energiju za repetitore

Postoji nekoliko ključnih osobina FTTH tehnologije, koje treba posebno istaći:
• koristi se pasivna mreža bez aktivnih komponenti što dramatično smanjuje troškove;
• do svakog korisnika se razvlači po jedno vlakno, što omogućava pružanje velikog broja različitih servisa,
čime se i prihodi povećavaju;
• koriste se lokalne baterije kao rezervno napajanje, a potrošnja snage je jako mala;
• pouzdana i fleksibilna tehnologija;
• visoka otpornost na smetnje i preslušavanja.
• integrisan skup servisa (jedna pristupna tačka za sve usluge);
• integrisan sistem naplate (princip one door stop);
• podržava nove servise sa simetričnim i vrlo velikim protocima;
• FTTH mreža je future-proof (zahtevani trenutni protok može da se po potrebi značajno poveća);

Otkriće i sama primjena lasera ubrzava razvoj tehnologije. Primjena lasera na različitim poljima
omogućava nam lakše, brže i efikasnije obavljanje različitih poslova. Sama zastupljenost u medicine,
astronomiji i u vojne svrhe govori o preciznosti lasera i perfekciji obavljenog posla. Laserska upotreba pri
rezanju, zavarivanju, graviranju, bušenju i ostalim obradama metala nam omogućava efektivniji učinak
zeljene obrade. Razvoj lasera je unaprijedio i razvoj PC tehnologije, ne samo izradu računara već i
njihove memorije (CD,DVD..) koja vremenom dobija sve veće kapacitete.

23
 REFERENCE:

1. telfor.rs. [Online] http://www.telfor.rs/telfor2005/radovi/PU-1.9.pdf.

2. wikipedia.org. [Online] http://sr.wikipedia.org/sr/%D0%9B%D0%B0%D1%81%D0%B5%D1%80.

3. Paschotta, Dr. Rüdiger. Encyclopedia for Photonics and Laser Technology.

4. vidipedija.com. [Online]
http://www.vidipedija.com/~vidipedi/index.php?title=Opti%C4%8Dko_vlakno.

5. rp-photonics.com. [Online] http://www.rp-photonics.com/fibers.html.

6. scribd.com. [Online] http://www.scribd.com/doc/26971984/DWDM-Tehnologija-Prenosa-

Opti%C4%8Dkog-Signala.

7. Miloš, Jakovljević, Elektrotehnički fakultet u Beogradu. PROBLEMI I TEHNIKE KOMUTIRANJA U

OPTIČKIM KOMUTACIONIM SISTEMIMA.

24