SCES3043 (KEPELBAGAIAN BIOLOGI)

NAMA: MUHAMMAD KHAIR AIMAN BIN KHAIRUL AZHAR

KAD PENGENALAN: 980822-01-6949

NO. ANGKA GILIRAN : 2018122340059

TAJUK: LAPORAN AMALI 3

TARIKH HANTAR: 3 MAC 2019

AMBILAN : JUN 2018
OPSYEN: SAINS 1 (SK)

NAMA PENSYARAH: DR ZULKEPLI BIN DAUD

Muhammd Khair Aiman Bin Khairul Azhar
Laporan Amali 3
Biologi SCES 3043
Dr. Zulkepli bin Daud

PEMERHATIAN PADA TUMBUHAN ANGIOSPERM DAN GYMNOSPERM DI KAWASAN IPGKTI DAN

PEMERHATIAN SLAID TERSEDIA DI BAWAH MIKROSKOP BERCAHAYA.

1.0. Tujuan

Untuk mengkaji cara pengelasan dan perbezaan antara tumbuhan gymnosperm dan
angiosperm.

2.0. Pengenalan

Tumbuhan merupakan satu hidupan yang banyak tumbuh di atas bumi. Ianya mampu
hidup di dalam pelbagai medium seperti air tanah batuan dan sebagainya. Kepelbagaian
biologi bagi tumbuhan ini ditunjukkan berdasarkan ciri-ciri tumbuhan itu sendiri. Menurut
Shukor Md. Nor (2003), tumbuhan merupakan organisma multisel dan disusun dengan sel-
sel eukariot yang mempunyai pelbagai fungsi tertentu. Ianya dikelaskan dalam kumpulan
eukariota di peringkat domain Di peringkat kingdom pula, ianya dikelaskan sebagai plantea.
Hal ini kerana ianya mempunyai sel yang mengandungi kloroplas dan merupakan organisma
multiselular.

Secara umumnya, tumbuhan boleh ditaksonkan kepada dua jenis iaitu gymnosperm dan
angiosperm. Gymnosperm merupakan sejenis tumbuhan yang menghasilkan biji benih yang
tidak tertutup. Gymnosperm juga dikenali sebagai acrogymnospermae. Tumbuhan seperti
conifers, cycads, Ginkgo, and gnetophytes ini juga digolongkan sebagai tumbuhan
gymnosperm. Dalam erti kata lain, gymnosperm merupakan tumbuhan yang tidak berbunga
namun ianya mampu menghasilkan biji benih. Menurut Singh (2006), perkataan gymnosperm
ini berasal daripada bahasa yunani, yang terhasil daripada gabungan dua perkataan iaitu
yang pertama, gymno yang membawa maksud terbuka manakala sperm yang membawa
maksud benih. Ini membuktikan kajian terhadap pengelasan tumbuhan telah berlaku sejak
dari zaman silam lagi. Tumbuhan gymnosperm ini merupakan tumbuhan vaskular yang
berasal daripada subkingdom Embyophyta dan ini sekaligus menunjukkan bahawa tumbuhan
seperti di atas turut digolongkan sebagai gymnosperm.
 Selain daripada gymnosperm, tumbuhan juga boleh dihadir dari jenis angiosperm.
Angiosperm ini merupakan jenis tumbuhan yang paling banyak tumbuh di atas muka bumi ini.
Menurut kajian terkini, dianggarkan lebih daripada 270 000 spesis tumbuhan bagi jenis ini
tumbuh di atas muka bumi ini dan ini menambahkan kepelbagaian biologi dari aspek
tumbuhan. Angiosperm ini merupakan gabungan dua perkatan yunani iaitu aggeion yang
membawa maksud pelindung manakala perkataan yang kedua pula merujuk sperm yang
membawa maksud biji benih. Menurut Campbell (2014), dalam erti kata lain, ianya merupakan
sekumpulan tumbuhan yang menghasilkan biji benih yang ditutupi oleh ovari seperti buah. Ini
menunjukkan bahawa tumbahan angiosperm merupakan tumbuhan yang berbunga.

Apabila menyentuh mengenai biji benih yang dihasilkan oleh bunga, ianya akan
membentuk dua jenis biji benih yang berbeza iaitu dikotiledon dan monokotiledon. Apabila
tumbuhan tersebut mula hidup dan tumbuh, ciri-ciri yang lebih nyata dapat dilihat pada pokok
tersebut bagi membezakan sama ada ianya tumbuh dari bijih benih monokotiledon atau
dikotiledon. Ciri-ciri yang nyata yang dapat dilihat bagi tumbuhan monokotiledon ialah
kebiasaan daunnya berurat selari, berakar serabut dan batang bagi pokok itu tidak berkayu
(berbatang lembut). Contoh tumbuhannya ialah pokok jagung. Bagi tumbuhan dikotiledon,
ciri-cirinya ialah mempunyai urat pada daun yang jejala, batangnya yang keras (berbatang
kayu) dan berakar tunjang. Contoh tumbuhan dikotiledon ialah pokok rambutan.

Berbalik kepada tajuk asal iaitu percambahan, terdapat dua jenis percambahan yang
berlaku mengikut spesis tumbuhan iaitu epigeal dan hipogeal. Menurut Suzuki (2006), epigeal
ialah cara percambahan dimana kotiledon akan turut keluar dari dalam tanah dan akan
menjadi daun manakala hipogeal merupakan cara percambahan dimana kotiledon akan kekal
di dalam tanah. Kotiledon itu akan mencambahkan dua bahagian iaitu radikel (akan menjadi
akar) dan plumul (akan menjadi batang). Kita boleh katakan bahawa sesuatu bijih benih itu
sudah bercambah apabila sudah kelihat radikel atau plumul atau kedua-duanya yang
terbentuk pada biji benih tersebut. Beberapa faktor memainkan peranan yang amat penting
dalam memastikan biji benih tersebut akan tumbuh. Faktor tersebut ialah air, udara, suhu
yang bersesuaian, dan cahaya.
3.0. Bahan Radas

Dalam eksperimen yang telah dijalankan, antara bahan radas yang telah digunakan adalah
camera, bunga, biji benih, bahagian-bahagian lain pada tumbuhan seperti akar, daun, batang
habitat.

4.0. Prosedur

Pada permulaan eksperimen, sampel pokok dicari di sekitar kampus berdasarkan

ketetapan yang telah dibuat dimana sebanyak 10 jenis pokok angiosperm dan 2 jenis
tumbuhan gymnosperm perlu diperhatikan ciri-cirinya. Setelah itu, setiap tumbuhan yang
ditetapkan perlu ditentukan namanya, ciri-ciri pada bahagian-bahagian tumbuhan tersebut
seperti pada daun, batang, akar dan habitat. Gambar bagi setiap bahagian dari setiap pokok
diambil. Seterusnya analisis dilakukan terhadap ciri-ciri tumbuhan yang diperolehi dan
kekunci dikotomi dilakukan berdasarkan ciri-ciri yang hadir.
6.0. Perbincangan

Plantea merupakan kingdom bagi tumbuh-tumbuhan yang boleh didefinisikan sebagai

satu alam bagi organisma multiselular, bersifat autotrof, iaitu spesies yang mampu melakukan
makanannya sendiri, terdiri daripada sel-sel eukariot dan mampu menjalankan proses
fotosintetsis. Menurut Rose (2009), daripada kingdom ini, boleh dikatakan terdapat hampir
300 000 spesis yang lahir dan ini menyumbang kepada kepelbagaian biologi bagi tumbuhan.
Hasil daripada kepelbagaian ini, tumbuhan ini dapat dikelaskan mengikut ciri-ciri tertentu.
Secara dasarnya, tumbuhan dapat diklasifikasikan kepada 2 jenis iaitu angiosperm dan
gymnosperm.

Angiosperm ini merupakan kumpulan tumbuhan yang paling besar tersebar dan tumbuh
di bumi. Angiosperm merupakan tumbuhan yang mempunyai biji benih yang tertutup dan
dilindungi oleh ovari yang berkembang membentuk buah. Dalam erti kata lain, antara ciri
terpenting yang ada pada tumbuhan jenis ini adalah tumbuhan yang mengandungi bunga.
Menurut Kent (2000), proses persenyawaan dua kali ganda merupakan permulaan dalam
proses pembentukan biji benih angiosperm, yang melibatkan persenyawaan antara dua
gamet lelaki dengan sel telur dan sel kutub untuk membentuk endosperm primer (triploid) dan
zigot (diploid). Selepas persenyawaan, zigot kebanyakannya tidak aktif, tetapi endosperm
primer membahagi dengan cepat untuk membentuk tisu endosperma. Tisu ini menjadi
makanan tumbuhan muda yang akan dikonsumsi sehingga akarnya telah berkembang
selepas percambahan. Endosperma itu merujuk kepada penghasilan buah. Proses ini hanya
berlaku kepada tumbuhan yang berbunga sahaja dan inilah proses penghasilan bijih benih
angiosperm.

Dalam eskperimen yan telah dijalankan, terdapat beberapa tumbuhan angiosperm yang
dapat dikumpul dan dianalisiskan. Tumbuhan angiosperm yang pertama yang diperolehi
adalah bunga allamanda. Nama saintifiknya adalah Allamanda cathartic. Batangnya hijau
silinder memanjang dan lembut. Pokok ini tergolong dalam keluarga (family) Apocynaceae
dan daripada order Gentianales. Berdasarkan pemerhatian yang dijalankan terhadap pokok
ini, boleh dikatakan bahawa pokok ini hidup secara tunggal. Namun ianya tumbuh dan
berkembang membentuk satu rumpun yang besar. Menurut pemerhatian yang dilakukan,
bentuk daun bagi spesies ini adalah runcing dan licin dengan urat berbentuk linear. Tiub ini
mempunyai tanda kemerah-merahan di bahagian dalam dan terikat dengan lima kelopak
bunga yang cantik. Bunga-bunga juga mempunyai lima kelopak (8-22 mm panjang) yang
digabungkan menjadi tiub yang lebih kecil, berwarna kehijauan, di tiub calyx. Setiap bunga
juga mempunyai lima stamen yang disambungkan terus ke bahagian dalam kelopak (iaitu
adnate ke tiang corolla) dan mempunyai stil yang panjang. Manakala buahnya pula dalam
gugusan berwarna hijau dan tidak boleh dimakan. Akarnya tidak kelihatan kerana ia berada
di dalam tanah. Hal ini menyebabkan pokok ini kelihatan seperti satu rumpunan dan ianya
dipegang oleh akar tunjang.

Bagi tumbuhan angiosperma yang seterusnya adalah bunga siantan. Nama saintifik bagi
pokok ini adalah Ixora coccinea L. Tumbuhan ini merupakan sejenis angiosperm yang
mempunyai batang yang berwarna coklat, keras dan kasar. Tumbuhan ini juga mempunyai
banyak ranting halus. Manakala bentuk daunnya pula adalah bujur dan licin. Seterusnya,
bunganya pula berwarna hijau apabila masih muda, merah apabila masak serta tidak boleh
dimakan. Akhir sekali, menurut pemerhatian yang telah dilakukan, akar berkayu dan kuat.

Tumbuhan angiosperm yang lain yang ditemui adalah pokok jambu air. Nama saintifiknya
adalah Syzygium aqueum. Tanaman yang berasal dari Asia Tenggara ini termasuk ke dalam
family Myrtaceae dan genus syzygium. Menurut pemerhatian yang dilakukan, struktur batang
kayu dari pohon jambu ini keras dan kuat, tekstur kasar, berwarna kecoklatan dan terdapat
getah coklat. Daun berbentuk elliptical dan susunan urat daun adalah pinnate. Buah boleh
dimakan dan memiliki rasa manis masam dan segar. Pokok ini berakar tunjang atau disebut
dengan akar radik primari dengan percabangan yang berrelatif kecil.

Bagi tumbuhan angiosperm yang seterusnya, ianya adalah bunga kertas. Nama saintifik
bagi pokok ini adalah Bougainvillea glabra. Pokok tumbuh secara tunggal namun dahannya
yang bercambah dengan banyak menyebabkan ianya kelihatan seolah-olah tumbuh
serumpun. Pokok bunga kertas bagi spesis ini mempunyai bunga yang mengandungi tiga
kelopak dan warnanya adalh berwarna ungu. Namun begitu, pokok ini tidak menghasilkan
buah. Selain itu corak pada daunnya sama seperti tumbuhan angiosperm yang lain dimana
berbentuk jejala. Batang adalah batang berkayu, batangnya juga berwarna coklat, berduri dan
keras. Akar bagi spesies tumbuhan ini adalah sistem akar tunjang. Namun begitu, menurut
pemerhatian yang dilakukan, akar tidak dapat dilihat kerana tertanam di dalam tanah.

Selain itu, tumbuhan lain yang dianalisiskan sebagai angiosperm adalah bunga raya.
Nama saintifik bagi tumbuhan ini adalah Hibiscus rosa-sinensis. Bunga raya berasal dari
negara China dan Kepulauan Pasifik. Bunga raya merupakan bunga kebangsaan kita. Selain
daripada keindahan semulajadinya, ia juga mempunyai sifat-sifat perawatan yang sangat
penting. Menurut Anderson (2007), ia telah digunakan secara meluas dalam perubatan
tradisional Cina dan India di mana semua bahagian tumbuhan yang dianggap berguna dalam
perawatan pelbagai jenis penyakit. Bunga Raya merupakan sejenis pokok renek berkayu dan
mempunyai kulit kayu berwarna kelabu cerah. Pokok ini mempunyai batang yang berkayu
keras. Daunnya urat berjejala. Selain itu, daunnya berbentuk daun ringkas, berwarna hijau
muda, berbentuk "ovate" dan tepi daun bergerigi pada separuh daun menghala bahagian
atas. Tiada buah kelihatan semasa pemerhatian dilakukan. Akar juga tidak kelihatan semasa
pemerhatian dijalankan.

Bagi pokok angiosperm yang seterusnya, Pokok Semalu (Mimosa pudica L.) adalah
tumbuhan merayap semusim (annual) yang sering menarik minat. Daun kupuannya
menguncup ke dalam dan terkulai apabila disentuh dan kembali terbuka selepas beberapa
minit. Menurut Mancuso (2018), Mimosa pudica adalah tumbuhan tempatan yang berasal dari
Brazil, tetapi kini adalah rumpai tropika raya. Batangnya tegak semasa muda tetapi menjalar
apabila matang. Dahannya halus, bercabang, dan berduri tajam yang jarang sehingga 1.5 m
(5 kaki). Daunnya kupuan (bipinnately), dengan satu atau dua pasang pinnae, dan 10-26 daun
kecil setiap pinna. Petioles juga mempunyai duri. Pokok Semalu dianggap sebagai rumpai
kerana durinya yang tajam amat mengganggu. Selain itu Semalu juga merupakan rumpai
yang tegar. Ini disebabkan walaupun ia dipotong, umbinya mampu menumbuhkan pucuk
baru. Menurut pemerhatian yang dilakukan, kelihatan batangnya adalah coklat dan berduri.
Selain itu, daunnya pula berbentuk kupuna. Seterusnya, tiada buah yang kelihatan semasa
pemerhatian dijalankan. Akhir sekali, akarnya adalah serabut dan menjalar.

Tumbuhan angiosperm yang lain yang dijumpai di kawasan kampus adalah pokok
semarak api. Pokok Semarak Api merupakan sejenis tumbuhan yang terdapat di hutan
Malaysia serta di negara-negara ASEAN yang lain. Nama saintifiknya adalah Delonix regia.
Pokok Semarak Api merupakan spesies tumbuhan berbunga dalam keluarga Fabaceae,
subfamili Caesalpinioideae. Ia terkenal dengan daun seperti pokok paku pakis dan bunga
terang yang menonjol. Di kebanyakan kawasan tropika di dunia, ia ditanam sebagai pokok
hiasan dan dalam bahasa Inggeris ia diberi nama Royal Poinciana atau Flamboyant. Menurut
pemerhatian yang dilakukan, batang bagi pokok ini berkayu dan keras. Selain itu, daun
berbentuk ‘even pinnate’ dan susunan daun adalah seragam. Seterusnya, buah berbentuk
panjang dan mempunyai biji benih serta tidak boleh dimakan. Akhir sekali, akarnya adalah
banir.
 Bagi tumbuhan yang seterusnya, ianya, merupakan tumbuhan yang biasa dilihat dan akan
menghasilkan buah yang boleh dimakan. Pokok ini adalah pokok yucca. Hiasan-hiasan Yucca
(Yucca) datang ke negara kita dari kawasan jauh di Mexico dan Amerika Tengah, di mana
iklimnya agak kering. Menurut Knowles (2002), ia adalah tumbuhan hiasan yang indah yang
dimiliki oleh keluarga pokok malar Agavovy. Oleh kerana rupa bunga mempunyai persamaan
visual pada pokok palma, ia sering disebut "yucca palm", sebenarnya, tumbuhan itu sama
sekali tidak ada kaitan dengannya. Menurut pemerhatian yang dibuat, batang bagi pokok
yucca ini berwarna coklat dan bercorak gelang. Daunnya memanjang dan tidak berurat serta
tidak mempunyai buah. Akhir sekali, akar serabut dan tak menjalar serta ia merupakan salah
satu pokok angiosperm.

Seterusnya, pokok angiosperm yang dipilih untuk menjalankan penelitian adalah pokok
Gelam merah. Nama saintifiknya adalah Melaleuca viridflora. Pokok gelam wangi atau lebih
dikenali dengan nama Tea tree, dipercayai berasal dari benua Australia. Ia juga muncul di
bahagian pesisir pantai utara dan kawasan rentang yang bersebelahan dengan New South
Wales. Tanaman bersifat saka ini boleh hidup subur di kawasan beriklim tropika. Ia tumbuh
subur berhampiran kawasan terusan air dan kawasan paya mendatar, dan ia merupakan
tumbuhan dominan yang biasanya muncul. Ia merupakan tanaman jenis berkayu dengan
ketinggian 4-7 m. Kulitnya menyerupai kertas dan boleh disiat dalam bentuk kepingan.
Daunnya kecil tersusun berlingkar di sepanjang ranting. Selain itu, daunnya juga berbentuk
bujur, tirus dan tajam. Di akhir ranting dahan terdapat kuntum bunga yang berwarna putih.
Tiada buah kelihatan semasa pemerhatian dijalankan. Setiap lengainya mempunyai tiga
ruang, bersaiz lebih kurang 3 mm panjang. Ianya boleh menghasilkan antara 100 hingga 150
biji benih yang kecil dan keras berwarna coklat. Akarnya adalah banir.

Tumbuhan akhir yang dianalisis bagi kumpula tumbuhan angiosperm adalah Pokok Akar
Dani. Pokok Akar Dani ialah penjalar Asia yang memiliki rumpun-rumpun bunga merah yang
menarik. Ia boleh didapati di belukar atau hutan sekunder Filipina, India, dan Malaysia, serta
juga di banyak kawasan yang lain di dunia, baik sebagai pokok hiasan yang ditanam mahupun
sebagai pokok liar. Nama saintifiknya adalah Quisqualis indica, dengan nama genusnya,
Quisqualis. Pokok Akar Dani ialah pokok menjalar berlignin yang boleh mencapai antara 2.5
meter hingga 8 meter tingginya. Daunnya berbentuk elips, dengan hujungnya akuminat dan
pangkalnya bulat. Daun tersebut yang panjangnya 7-15 sentimeter tumbuh dalam susunan
bertentangan. Bunganya wangi dan berbentuk tiub, dengan warnanya berbeza-beza dari
putih ke merah muda hingga merah. Buahnya tidak kelihatan semasa pemerhatian dilakukan.
Ia berbentuk elips dan memiliki lima sayap yang ketara. Buah pokok ini disebarkan melalui
air. Akarnya juga adalah serabut dan tidak menjalar.

Seterusnya adalah bagi tumbuhan gymnosperm. Sebagaimana yang diketahui, tumbuhan

daripada kumpulan ini mempunyai biji benih yang tidak tertutup. Hal ini berlaku kerana proses
perkembangan ovary tidak berlaku. Sebagaimana yang diketahui, dan berkembang selepas
proses bersenyawaan berlaku. Namun bagi tumbuhan gymnosprem ini proses persenyawaan
ganda dua tidak berlaku. Hal ini kerana dua nuklues jantan hanya bersenyawa dengan sel
telur sahaja dan tiada berlakunya proses percamtuman nukleus jantan yang kedua dengan
sel kutub yang akan membentuk zigot triploid yang berkembang menjadi endosperm. Ini
menyebabkan tiada berlaku penghasilan ovari yang matang. Contah yang diperolehi bagi
tumbuhan jenis ini di kampus adalah pokok pine. Nama saintifiknya adalah Casuarina
equisetifolia. Bijih benih yang dihasilkan oleh pokok pine ini terbuka dan tiada pembentukan
buah berlaku akibat daripada perkembangan ovari. Biji benih ia juga disebarkan melalui
angin. Pokok pine ini juga tumbuh secara tunggal di habitatnya. Terdapat perbezaan antara
daun pokok pine dengan daun dari pokok-pokok lain. Daun pokok pain berbentuk nipis,
panjang, halus dan tajam seperti jarum. Sistem batang dan akar bagi pokok pine sama seperti
pokok-pokok lain iaitu batang berkayu tinggi dan panjangd. Akarnya merupakan akar tunjang
dan mempunyai cengkaman yang sangat kuat.

Tumbuhan terakhir yang dikaji dalam kumpulan gymnosperm adalah pokok melinjo.
Pokok melinjo juga dikenali sebagai Gnetum gnemon sebagai nama saintifik. Pokok melinjo
ini merupakan pokok yang tidak mempunyai bunga. Pokok melinjo ini merupakan pokok yang
mempunyai struktur yang reneh atau rendah dan mempunyai daun yang rendang. Ianya
tumbuh secara tunggal. Batang kayunya menegak. Berdasarkan pemerhatian, tiada biji benih
dijumpai di kawasan tersebut. Ianya mempunyai corak daun yang sama iaitu jejala dan
mempunyai sistem batang yang berkayu serta akar tunjang.

Perbincangan terakhir adalah berkaitan membuat pemerhatian slaid tersedia di bawah

mikroskop. Slaid yang dilihat adalah male pinus dan female pinus. Terdapat perbezaan
struktur di dalam slaid apabila dilihat di bawah mikroskop cahaya. Kon pinus jantan
mempunyai bentuk yang lebih kecil daripada kon wanita dan hanya tinggal beberapa minggu.
Coklat, seperti tiub pada cabang cemara, kon ini mengandungi skala, atau mikrosporophyll,
di sekitar batang utama. Setiap skala memegang karung serbuk sari, atau mikrosporangium,
dan setiap karung serbuk sari mengandungi butiran serbuk sari, masing-masing dipanggil
microgametophyte, atau mikrospora.

Bagi sel pinus jantan, sebilangan sel hypodermal bertindak sebagai permulaan
sporangial. Permulaan sporangial membahagi untuk membentuk dinding luaran dan bahagian
dalam rchesporial. Dinding permulaan membahagi untuk membentuk dinding berlapis
sporangium. Archesporial juga meningkat bilangan oleh bahagian berulang. Sel-sel periferi
dari lengkungan membentuk tapetum. Sisa sel-sel archesporial dan lapisan tapetal
memberikan khasiat kepada sel induk mikrospora untuk berkembang.

Sel induk mikrospora membahagikan empat butiran mikrofen atau debunga. Bentuk
sayap bentuk spora. Gandum debunga membahagi kepada sel yang lebih kecil dan lebih
besar. Sel kecil pula membahagikan kepada dua sel prainal kecil. Sel yang lebih besar
menjadi sel antheridial. Sporangium berpecah dan mikrospora dikeluarkan dari
mikrosporangia pada tahap ini.

Bagi sel pinus betina pula, pengeluaran kon betina bermula pada musim sejuk. Ini adalah
langkah bersedia untuk pendebungaan pada musim bunga berikutnya. Setiap kon pinus
betina muda mempunyai paksi tengah. Ia dikenali sebagai bract scale. Skala terbahagi
kepada dua jenis. Sesetengahnya membran tipis dan dipasang terus ke paksi pusat. Mereka
dipanggil skala bract. Skala ovuliferous woody terdapat pada permukaan ventral setiap skala
bract. Akhirnya skala ovuliferous memiliki unjuran yang disebut umbo. Setiap skala ovul
mempunyai dua ovul. Mereka terletak bersebelahan di bahagian atas. Setiap ovule
(megasporangium) mempunyai sebilangan besar tisu nukleus. Mereka dikelilingi oleh
integument tunggal. Hujung mikropilar ovule menghala ke paksi pusat. Satu sel induk
megaspore tunggal dibezakan di nukleus berhampiran dengan hujung mikropilar. Sel induk
megaspore ini mengalami meiosis untuk membentuk empat megaspora. Hanya megaspore
paling rendah yang masih berfungsi manakala yang lain hancur. Megaspore berfungsi
(embrio sac) meningkatkan saiz. Ia menduduki bahagian utama nukleus. Pendebungaan
berlaku pada peringkat ini.
 7.0. Kesimpulan

Kesimpulan yang boleh dilakukan adalah tumbuhan secara umum boleh diklasifikasikan
kepada 2 bahagian iaitu angiosperm dan gymnosperm. Angiosperm kebiasaannya
merupakan pokok yang mempunyai bunga dimana bunga tersebut akan berubah kepada
buah yang mengandungi biji benih tertutup. Gymnosperm pula merupakan tumbuhan yang
biji benih yang tidak ditutup oleh ovari.

8.0. Soalan Perbincangan

1. Huraikan tentang kepelbagaian tumbuhan Angiosperma.
Angiosperma merupakan tumbuhan berbunga dan mempunyai biji jenis tertutup. Bunga
merupakan struktur yang mempunyai organ pembiakan jantan iaitu stamen dan organ pembiakan
betina iaitu karpel yang dikenali sebagai hermafrodit. Meskipun begitu, terdapat juga bunga
angiosperma yang bersifat uniseks sama ada bunga jantan dan bunga betina dalam satu pokok.
Dalam kepelbagaian spesies angiosperma boleh dicirikan kepada mengikut susunan biji benih
secara kotiledon iaitu monokotil dan dikotil. Monokotil merupakan biji benih tunggal yang boleh
dilihat pada ciri-ciri pokoknya yang mempunyai akar serabut, daun berseling, urat daun sejajar,
tiga lipatan bunga dan batangnya yang tidak berkambium dan berkayu. Misalnya, pokok padi,
bunga orkid dan rumput. Dikotiledon pula mempunyai 2 biji benih kotiledon dan struktur pokoknya
yang berakar tunjang, urat daun yang berjaring, jumlah kelopak bunga adalah antara 2 hingga 5
dan batangnya yang berkambium dan berkayu. Misalnya, bunga raya, bunga mawar dan bunga
keembung.

2. Berdasarkan ciri-ciri morfologi yang diperhatikan, bina kekunci dikotomi untuk

mengelaskan tumbuhan yang dikumpul.

1. a) Tumbuhan angiosperm …………………. 2

b) Tumbuhan gymnosperm …………………. 3

2. a) Akar dalam tanah …………………. 4

b) Akar atas tanah …………………. 5

3. a) Renek …………………. Melinjo

b) Tak renek …………………. Pine

4. a) Gerak balas rangsangan cahaya …………………. 6

b) Gerak balas rangsangan sentuhan …………………. Mimosa
5. a) Mempunyai buah …………………. 7
b) Tidak mempunyai buah …………………. Gelam merah

6. a) Bunga berkelopak lebih daripada 5 …………………. 8

b) Bunga berkelopak kurang daripada 5 …………………. Bunga kertas

7. a) Daun eliptikal …………………. 9

b) Daun tidak eliptikal …………………. Semarak api

8. a) Batang lembut …………………. Alamanda

b) Batang keras …………………. 10

9. a) Bentuk buah simetri …………………. Jambu air

b) Bentuk buah radial …………………. Siantan

10. a) Daun selari …………………. Yucca

b) Daun jejala …………………. 11

11. a) Menjalar …………………. Akar dani

b) Tidak menjalar …………………. Bunga raya
3. Terangkan kitar hidup tumbuhan Angiosperma berbantukan rajah.

Tumbuhan berbunga atau angiosperma terdiri daripada dua kitaran hidup iaitu generasi
diploid dan generasi haploid. Generasi diploid ialah kitaran pembentukan sporofit iaitu biji
benih yang terhasil daripada persenyawaan antara gamet betina yang haploid dengan
gamet jantan yang haploid membentuk organisma sporofit yang diploid dan berkembang
secara mitosis dan pertumbuhan. Sporofit menjana mikrospora yang akan menghasilkan
gamet jantan dalam bentuk debunga dan megaspore yang membentuk ovul mengandungi
gamet betina. Dalam anter mikrospora, gamet-gamet jantan membahagi secara meiosis
untuk menghasilkan mikrospora yang haploid kemudian melalui proses mitosis untuk
membentuk debunga. Setiap butir debunga mengandungi satu nukleus penjana yang
akan membahagi kepada dua sel sperma dan satu sel nukleus tiub.

Dalam ovul yang diselaputi oleh ovary, sel-sel megaspore membahagi secara
meiosis membentuk 4 sel megaspore. Hanya satu sel megaspore yang besar
menghasilkan gamet betina dikenali sebagai pundi embrio. Sel megaspore membahagi
secara mitosis membentuk 8 sel dan 4 daripada sel bergerak ke arah kutub bertentangan
pundi embrio. 2 sel yang bergerak ke equator bergabung membentuk nukleus kutub yang
diploid. 3 sel menjauhi dari sel ovum dan membentuk sel antipodal manakala 2 sel yang
mendekati ovum membentuk sel sinergid. Pundi embrio yang matang akan menghasilkan
1 sel ovum, 2 sel sinergid, 3 sel antipodal dan 2 nukleus kutub di tengah sel. Apabila butir
debunga melekat pada stigma, tiub debunga akan membentuk laluan melalui stigma ke
dalam mikropil iaitu bukaan integument ovul. 2 sel sperma yang terbentuk daripada sel
penjana dilepaskan ke dalam pundi embrio.
 Kemudian, persenyawaan ganda dua berlaku apabila satu sel sperma dan satu
ovum tersenyawa membentuk zigot yang diploid. Sperma lain akan tersenyawa dengan
nukleus kutub yang diploid membentuk satu sel triploid yang akan berkembang menjadi
endosperma yang berfungsi sebagai bekalan nutrien.

4. Huraikan tentang kepelbagaian tumbuhan Gimnosperma.

Gimnosperma merupakan tumbuhan tidak berbunga yang menghasilkan kon dan biji yang tidak
tertutup dalam ovari. Kepelbagaian spesies bagi tumbuhan gimnosperma adalah berpandukan
kepada 4 gen utama iaitu coniferophyta, cycadophyta, ginkgophyta dan gnetophyta.
Coniferophyta merupakan spesies gymnosperma yang mengandungi konifer iaitu sejenis kon
yang mengandungi gamet jantan dan gamet betina. Kebanyakan tumbuhan konifer mempunyai
kon jantan dan betina dalam pokok yang sama. Tumbuhan konifer mempunyai daun yang
berbentuk jejarum yang berlilin untuk mengurangkan kadar kehilangan air di kawasan iklim kering
dengan struktur dan kelompok berbeza bergantung kepada spesies masing-masing. Misalnya,
pokok pine mempunyai daun jejarum tunggal atau berkelompok manakala pokok cypress
mempunyai daun yang bersisik pada sepanjang batang. Tumbuhan konifer boleh beradaptasi
dengan persekitaran sejuk dan mempunya bentuk pokok segi tiga dan tinggi.

Cycadophyta merupakan tumbuhan cycad mempunyai struktur daun seperti bulu pelepah
dan mempunyai batang yang panjang, berkayu dan tebal menjadikan bentuk mereka seakan-
akan pokok palma misalnya pokok raja rumbia. Tumbuhan cycad hanya mempunyai satu gamet
bagi satu pokok dan bergantung kepada serangga sebagai agen pendebungaan. Akar cycads
dikoloni oleh cyanobacteria yang menghasilkan racun dan neurotoksin untuk menghalang
parasite seperti bakteria dan fungi daripada merosakkan pokok.

Ginkgophyta seperti ginkgo biloba mempunyai daun berbentuk kipas yang akan bertukar
kekuningan apabila musim luruh. Tumbuhan ginkgo menghasilkan salah satu gamet dan
mempunyai sel sperma yang berflagela untuk berenang ke arah ovum dalam ovul betina.
Tumbuhan ini menghasilkan bahan kimia yang bernilai ubat seperti flavinoid dan terpenes dengan
sifat antioksida, anti-inflamasi dan antimikob.

Gnetophyta merupakan spesies gnetum yang terdapat sebagai semak dan pokok dan
kebanyakannya adalah tumbuhan berkayu yang menjalar pada tumbuhan lain. Genus ini
mempunyai daun yang lebar dan leper seperti tumbuhan berbunga. Kon pembiakan jantan dan
betina adalah berasingan bagi setiap pokok dan dianggap sebagai bunga. Struktur tisu vaskular
adalah mirip dengan tumbuhan angiosperma. Gnetophyta mempunyai tiga gen utama iaitu
Ephera, Gnetum dan Welwitschia.
 5. Terangkan kitar hidup tumbuhan Gimnosperma berbantukan rajah.

Tumbuhan gimnosperma menjalani perubahan fasa antara fasa pembiakan seksual dengan
aseksual. Penghasilan gamet berlaku semasa fasa pembiakan seksual manakala penghasilan
spora dihasilkan semasa fasa pembiakan aseksual. Gamet betina atau sel megaspora dihasilkan
dalam struktur gametofit dikenali sebagai archegonia yang terletak dalam kon ovulat. Megaspora
yang diploid akan membahagi secara meiosis membentuk 4 sel haploid spora dan hanya satu
spora haploid yang kekal sebagai megaspora. Satu megaspora tersebut akan membahagi secara
mitosis dan berkembang menjadi gametofit betina yang mengandungi sel ovum dan sel
endosperma induk yang menghasilkan endosperma untuk pembekalan nutrient kepada embrio.
Gamet jantan atau mikrospora dihasilkan dalam kon debunga dan berkembang membentuk butir
debunga. Ketika pendebungaan berlaku, gamet perlu bertemu melalui agen seperti angin atau
serangga dan haiwan. Butir debunga bercambah membentuk nukleus penjana yang akan
diekstrak menjadi dua sel sperma dan tiub debunga yang akan menyediakan laluan untuk sperma
bergerak ke gametofit betina ketika persenyewaan. Setelah nukelus betina dan gamet jantan
tersenyawa, zigot yang diploid terhasil. Sel endosperma yang haploid dilepaskan dari sel
endosperma induk akan menyelaputi zigot untuk membentuk biji yang bersisik. Biji benih ini akan
dibebaskan untuk membentuk sporofit yang baru dan akan mencapai kematangan bagi
meneruskan kitaran.
 6. Banding bezakan morfologi antara tumbuhan Gimnosperma dengan
Angiosperma.

Gimnosperma Angiosperma

Ovul terdedah dan tidak terletak di ovary Ovul bertutup di dalam ovari

Endosperma ialah haploid Endosperma ialah triploid

Sel xilem mempunyai trakeid tetapi tiada Wujud vessel

vessel

Tiada sel rakan dalam floem Wujud sel rakan dalam floem

Mikrospora dan megaspore dihasilkan oleh Mikrospora dihasilkan di anter manakala

kon jantan dan betina megaspora dihasilkan dalam ovul pada
ovari bunga.`

Organ pembiakan adalah strobilus (kon Organ pembiakan ialah bunga

jantan dan betina)

Semua batang adalah berkambium dan Sebahagian batang adalah berkambium

berkayu dan berkayu manakala sebahagian tidak.

Persamaan

Boleh menghasilkan biji benih

Merupakan tumbuhan berbunga atau antophyta

Mempunyai xilem dan floem

Mempunyai akar, batang dan daun

Memerlukan agen pendebungaan

Rujukan

Anderson, N. O. (2007). Flower Breeding and Genetics: Issues, Challenges and Opportunities for the 21st
Century. United Kingdom: Springer Science & Business Media.

Campbell, N. A. (2014). Biology A Global Approach (10th edition). United Kingdom: Pearson.

Kent, M. (2000). Advanced Biology. United States of America: OUP Oxford.

Knowles, G. M. (2002). The Navajo of North America. Canada: Lerner Publications.

Mancuso, S. (2018). The Revolutionary Genius of Plants: A New Understanding of Plant Intelligence and
Behavior. Italy: Simon and Schuster.

Rose, K. (2009). The Kingdom Plantae. Australia: CreateSpace Independent Publishing Platform.

Shukor Md. Nor. (2003). Kepelbagaian biologi & ekologi fauna di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit
Universiti Kebangsaan Malaysia.

Singh, V. (2006). Gymnosperm (naked seeds plant) : structure and development. New Delhi: Sarup & Sons.

Suzuki, K. (2006). Plantation Technology in Tropical Forest Science. California: Springer Science & Business
Media.