JAVNA USTANOVA MJEŠOVITA SREDNJA ŠKOLA GRAČANICA

MATURSKI RAD
Predmet:Klinička medicina
Tema: Hemodijaliza

Profesor: Učenik:
Dautović Ernad Baručić Lejla
 1. SADRŽAJ

1. SADRŽAJ ........................................................................................................................... 2
2. UVOD ................................................................................................................................. 3
3. HEMODIJALIZA ............................................................................................................... 4
4. GLAVNI TIPOVI PRISTUPA KRVNIM SUDOVIMA ................................................... 7
4.1. Krvožilni pristup .......................................................................................................... 7
4.2. Peritonejska dijaliza .................................................................................................... 7
4.3. Intravenozni kateter .................................................................................................... 8
4.4. Arteriovenska fistula................................................................................................... 8
4.5. Arteriovenska sintetska premosnica .......................................................................... 8
5. HRONIČNA HEMODIJALIZA ......................................................................................... 9
5.1. Procjena potreba za hemodijalizama ......................................................................... 10
5.2. Bubrežne bolesti koje dovode do hronične hemodijalize .......................................... 10
6. POSLEDICE GUBITKA BUBREŽNE FUNKCIJE ........................................................ 11
6.1. Rezultati gubitka ekskretorne funkcije ...................................................................... 11
6.2. Posledice smanjenja ekskrecije vode i elektrolita ..................................................... 12
6.3. Rezultat gubitka endokrinih metaboličkih funkcija................................................... 12
7. OPREMA ZA HEMODIJALIZU ..................................................................................... 13
7.1. Dijalizatori ................................................................................................................. 14
7.2. Monitoring protoka krvi ............................................................................................ 14
7.3. Monitoring dijalizne tečnosti ..................................................................................... 15
7.4. Dijalizna tečnost ........................................................................................................ 15
7.5. Hemofiltracija ............................................................................................................ 16
7.6. Hemodijafiltracija ...................................................................................................... 16
8. ZAKLJUČAK ................................................................................................................... 17
9. LITERATURA ................................................................................................................. 18

2
 2. UVOD

Bubrezi u našem tijelu imaju ulogu tzv. "čistača krvi" odstranjujući štetne materije
koje nastaju razgradnim procesima u tijelu, a imaju funkciju i u regulisanju tjelesne tečnosti,
ravnoteži elektrolita i održavanju pH krvi. Kad bubrezi ne rade ispravno otpadne materije i
tečnost zadržavaju se u organizmu i mogu prouzrokovati mučninu, povraćanje, anemiju,
pospanost, uznemirenost, drhtanje, a zatim, komu i konačno ako ne dođe do pravovremenog
liječenja smrt. Dijaliza u pravom smislu te riječi zamjenjuje funkciju bubrega.
Osnovni princip dijalize u širem je prolaz molekula iz krvi kroz polupropusnu membranu.
Ako krv prolazi kroz polupropusnu membranu izvan tijela proces se zove hemodijaliza, a ako
se izmjena molekula odvija u tijelu preko peritonejske membrane proces se naziva
peritonejska dijaliza.

3
 3. HEMODIJALIZA

Hemodijaliza procesom difuzije kroz polupropusnu membranu uklanja neželjene tvari iz

krvi, a dodaje željene sastojke. Pri savremenim dijaliznim tehnikama, većina bolesnika treba
9-12 sati dijalize sedmično, što se pravilno rasporedi u 2 ili 3 postupka.
Trajanje hemodijalize zavisi o preostaloj bubrežnoj funkciji, tjelesnoj masi, vrsti prehrane,
pratećim bolestima te stepenu izgradnje i razgradnje tvari u organizmu. Trajanje i učestalost
pročišćavanja, tip i veličina dijalizatora, sastav tečnosti za dijalizu i protok krvi mogu se
podešavati prema individualnim potrebama. Hemodijaliza se odvija tako da krv prolazi izvan
tijela posebnim cjevčicama kroz aparat za dijalizu, gdje se pročišćava prolaskom kroz
dijalizator pa se zatim pročišćena vraća u tijelo drugim cjevčicama.

Postoje dva načina dijalize: hemodijaliza i peritonealna dijaliza.

Hemodijalizom se krv izvlači iz tijela i pumpa u stroj koji filtrira toksične tvari iz krvi,
a potom se pročišćena krv vraća u bolesnika. Peritonealnom dijalizom, tekućina koja sadrži
posebnu mješavinu glukoze i soli infuzijom se daje u trbušnu šupljinu, gdje privlači toksične
tvari iz tkiva. Tekućina se potom izvuče iz tijela.

Liječnici se odlučuju za dijalizu kada zatajenje bubrega počne narušavati normalnu funkciju
mozga, kad se upali vrećica oko srca, zbog visoke krvne kiselosti, a ni jedna od tih bolesti ne
reagira na druge tretmane. Razlog za dijalizu može biti i zatajenje srca i vrlo visoka
koncentracija kalija u krvi.
Da bi se hemodijaliza mogla normalno odvijati, liječnici moraju u ruci pacijenta kirurški
stvoriti umjetnu vezu između arterije i vene (arteriovenozna fistula).
Heparin sprečava stvaranje krvnih ugrušaka.
Kod hemodijalize, krv osobe prolazi kroz cijev povezanu s arteriovenoznom (A-V) fistulom i
pumpa se u dijalizator. Heparin, lijek koji sprečava stvaranje ugrušaka, koristi se tokom
dijalize kako bi se spriječilo stvaranje krvnih ugrušaka u dijalizatoru.

Unutar dijalizatora, propusna umjetna membrana odvaja krv od tečnosti (dijalizata),

4
koja je u hemijskim sastavima slična normalnim tjelesnim tečnostima. Pritisak u komori za
dijaliziranje u membrani niži je nego u komori za krv, što omogućava tečnosti, otpadnim
materijma i toksičnim supstancama u krvi da se profiltriraju kroz membranu u dijalizat.
Krvne stanice i veliki proteini preveliki su da bi se profiltrirali kroz male pore membrane.
Dijalizirana, očišćena krv vraća se u bolesnikovo tijelo.

Dijalizatori mogu biti različite veličine i stepena djelovanja. Novije jedinice su učinkovitije,
jer omogućuju krvi da brže proteče i tako se skraćuje vrijeme dijalize na dva do tri sata triput
sedmično. Većina ljudi sa hroničnim zatajenjem bubrega treba hemodijalizu triput sedmično
da bi mogli normalno živjeti.

Dijalizat se izvlači gravitacijom.

Pri peritonealnoj dijalizi, peritoneum (povojnica) koja okružuje abdomen i prekriva organe u
trbušnoj šupljini služi umjesto filtera. Ta povojnica ima veliku površinu i bogatu mrežu
krvnih žila. Pri toj dijalizi, na trbuhu se napravi mali rez kroz koji se postavi kateter.
Dijalizat se izvlači gravitacijom ili se ispumpa kroz kateter i ostavi u prostoru dovoljno dugo
da se otpadne tvari iz krvotoka profiltiraju kroz peritoneum u dijalizat. Potom se dijalizat
izvuče. Moguće komplikacije hemodijalize su povišena temperatura, po život opasna
alergična reakcija, nizak krvni pritisak, abnormalni srčani ritmovi, zračna embolija i krvarenje
u unutrašnjim organima, mozgu, očima i trbušnoj šupljini.
Povišenu tjelesnu temperaturu i groznicu može uzrokovati bakterija ili tvar koja izaziva
groznicu a koja se našla u krvotoku. Uzrok može biti i prevruć dijalizat.
Alergičnu reakciju može uzrokovati alergičnost na neku od tvari u aparatu za dijalizu. Nizak
krvni pritisak nastaje zbog izlučenja prevelike količine tečnosti.
Abnormalni srčani ritam posljedica je abnormalne količine kalija u krvi ili nekih drugih tvari.
Zračnu emboliju može uzrokovati zrak koji uđe u krv preko aparata za dijalizu. Unutrašnje
krvarenje može biti posljedica uzimanja Heparina.

U procesu hemodijalize važni su dijelovi:

1. aparat za hemodijalizu

2. dijalizator

3. sistemi (arterijski i venski)

5
 4. rastvor za hemodijalizu

5. igle za punkciju

6. set za priključenje i isključenje

Najvažniji dio je dijalizator ili umjetni bubreg koji sadrži polupropusnu membranu u obliku
kapilara. Kroz tu membranu prolaze samo molekule određene veličine i voda.
Dijalizator je pričvršćen na aparat za hemodijalizu i mijenja se prilikom svake hemodijalize.
Rastvor za dijalizu ili dijalizat je elektrolitski rastvor sličan plazmi bez bjelančevina.
On održava ravnotežu elektrolita i učestvuje u procesu pročišćavanja krvi. Uređaj za dijalizu
je aparat koji sadrži pumpe koje spremaju dijalizat, i pumpaju krv pa se uz održavanje stalne
temperature krvi i dijalizata omogućava njihov stalan protok.
Većina bolesnika dijalizira se 3 puta sedmično, a postupak prosječno traje 4 sata.

Da bi se hemodijaliza obavljala na zadovoljavajući način potrebno je nekoliko preduslova,

kao što je formiranje vaskularnog pristupa za dijalizu, obezbeđivanje odgovarajuće aparature i
potrošnog materijala.

6
 4. GLAVNI TIPOVI PRISTUPA KRVNIM SUDOVIMA

Da bi se sprečili sporedni efekti koji mogu biti štetni za srce, vaskularni pristup se obično
pravi na arteriji srednje veličine, takve kao što je radijalna arrterija. Ponekad, medjutim,
moraju se i veće arterije upotrebiti.

4.1. Krvožilni pristup

Bolesnici koji pristupaju hemodijalizi moraju imati krvožilni pristup za hemodijalizu u

obliku arteriovenske (AV) fistule, grafta ili katetera. Kod kreiranja AV fistule hirurg malim
zahvatom pod kožom spoji arteriju i venu. Ako su krvne žile "nježne", da bi se napravila
fistula, ugrađuje se graft (presadak), a kateteri se obično koriste privremeno, ali mogu biti i
trajni. Kada se uspostavi adekvatan krvožilni pristup bolesnik započinje liječenje
hemodijalizom. Ako je krvožilni pristup AV fistula ili graft na početku svake dijalize postavit
će se u njega dvije igle. Te su igle spojene mekim cjevčicama koje vode u aparat za dijalizu.
Krv odlazi u aparat kroz jednu od sterilnih plastičnih cjevčica, pročišćava se u dijalizatoru i
vraća u tijelo kroz drugu. Ako je pristup kateter, ovaj se može direktno spojiti na cjevčice za
dijalizu, bez upotrebe igli.

4.2. Peritonejska dijaliza

Peritonejska dijaliza koristi peritonejsku membranu ili potrbušnicu (omotač koji prekriva
organe u trbuhu) kao polupropusnu membranu za izmjenu molekula pa tako služi kao
prirodan filter. Mekana silikonska cjevčica (kateter) postavlja se u trbuh a posebn rastvor
prilagođen za peritonejsku dijalizu putuje kroz kateter u trbušnu šupljinu. Otpadne materije i
nakupljena tečnost prolaze iz krvi u ovaj rastvor pa se nakon nekoliko sati ta tečnost iz
trbušne šupljine istoči i baca. Izlivanje tečnosti iz trbušne šupljine i zamjena sa svježom
tečnosti naziva se izmjenom. Doktor određuje koliko izmjena dnevno je potrebno, koliko
dugo rastvor za dijalizu može ostati u trbušnoj šupljini i vrstu i količinu rastvora koji se koristi
kod izmjene. Peritonejska dijaliza provodi se pomoću postavljanja trajnog katetera. Pacijenti

7
uliju tečnost za dijalizu u trbušnu šupljinu kroz kateter, zatvore kateter i nastave sa svojim
aktivnostima. Svakih 6 h isprazne trbušnu šupljinu i provjere tečnost.
Ova tehnika koristi vrećice za dijalizu različitog volumena i ne treba aparat za dijalizu.
Postoji mogućnost izmjene dijalizata tokom noći i zadržavanja tečnosti tokom dana što je
nekim pacijentima sasvim prihvatljivo. Također je moguće postavljanje zatvorenog kružnog
protoka na kateter kod kojeg se pacijent liječi 2-3 puta sedmično.

4.3. Intravenozni kateter

Intravenozni kateter je najčešće privremen, a rjeđe i trajan kateter (s potkožnim ugrađenim

jastučićem). Privremeni kateter se postavlja u slučaju nedostatka AV-fistule ili AV-
premosnice ili u slučaju nemogućnosti njihove punkcije. Postavlja se u veliku šuplju venu
kroz venu jugularis ili u venu femoralis.

4.4. Arteriovenska fistula

Arteriovenska fistula predstavlja najpoželjniji način pristupa krvotoku za bolesnike koji su

na redovnoj hemodijalizi, a ostvaruje se hirurškim spajanjem arterije i vene na podlaktici
bolesnika. Nakon 4 do 6 sedmica stvorena fistula može se koristiti za hemodijalizu. Takva
vrsta pristupa uz odgovarajuću njegu može potrajati godinama.

4.5. Arteriovenska sintetska premosnica

Arteriovenska premosnica ili graft je umjetni umetak koji se hirurški stavlja između
arterije i vene. Koristi se u slučaju kada su vene premale da grade fistulu. Arteriovenskoj
premosnici je potrebno oko 4 sedmice da zaraste. Kod arteriovenskih premosnica češće dolazi
do nastajanja ugrušaka i infekcija nego kod fistula.

8
 5. HRONIČNA HEMODIJALIZA

Cilj hronične hemodijalize je da omogući preživljavanje pacijentima čija je hronična

bubrežna insuficijencija dostigla krajnji stadijum. Ovaj stadijum se obično definiše
smanjenjem vrednosti glomerularne filtracije do ispod 7% normalne funkcije nefrona (nefron
je osnovna strukturna i funkcionalna jedinica bubrega). U završnom stadijumu bubrežne
insuficijencije,
glomerularna filtracija može biti procenjena na osnovu vrijednosti uklanjanja (klirensa) ureje
i kreatinina urinom, skupljenim u toku 24 časa. U praksi se ovo obično izražava, u odraslog
pacijenta, nivoom kreatinina u krvi od 7-10 mg/dl (650-900 ummol/L).
U prvim danima hronične dijalize njene mogućnosti su bile ograničene, pa su morali biti
utvrđeni prioriteti za prihvatanje pacijenata na tu vrstu lečenja. Prihvatani su obično mlađi
ljudi koji su bili hranioci porodica i bez teških vanbubrežnih komplikacija, za koje se smatralo
da se mogu dobro rehabilitovati pomoću hronične hemodijalize. Danas u većini razvijenih
zemalja postoji dovoljno mogućnosti za dijaliziranje, tako da nema selekcije po tipu bubrežne
bolesti, uzrastu, vjeri, rasi, polu ili ekonomskom statusu pacijenta. Postoje neke medicinske
kontraindikacije za hroničnu hemodijalizu. One su izazvane ograničenjima vezanim za
tehniku sprovođenja.

Hronična hemodijaliza se obično ne preporučuje za pacijente koji su :

1. fiziološki previše stari ili koji imaju jedan ireverzibilni pad opšteg fizičkog statusa,
2. teško mentalno poremećeni tj. imaju tešku i neizlečivu psihičku bolest,
3. imaju izraženu srčanu (koronarnu) insuficijenciju,
4. imaju odmaklu malignu bolest.
5. imaju težak poremećaj koagulacije krvi.

Velika sloboda izbora dijalizne metode je moguća kod starijih pacijenata ili onih sa
sistemskom bolešću. Kada postoji dobar fizički status i nema većih vanbubrežnih
komplikacija, onda nema nikakvih kontraindikacija za hroničnu hemodijalizu,
ni kod pacijenata u poodmakloj životnoj dobi. Tako kod svakog pacijenta, odluka za ili protiv
hronične hemodijalize treba da se zasniva na mogućim rizicima koje predstavlja ovo liječenje
i na dobitima kojima može da izmijeni kvalitet života.

9
 5.1. Procjena potreba za hemodijalizama

Potrebe za hemodijalizama se procjenjuju na osnovu poznavanja broja novih pacijenata

koji svake godine dospijevaju u finalni stadijum bubrežne insuficijencije. Utvrđeno je da
svake godine 50-200 novih dijaliznih pacijenata dolazi na milion stanovnika (zavisno od
regije), gde nisu jasno izdvojene granice starosti. Zahvaljujući dugom preživljavanju
pacijenata na hroničnoj hemodijalizi, potrebe za centrima za hemodijalizu su velike. Ovaj
problem može biti riješen samo uspješnijom bubrežnom transplantacijom. Tako bi,
transplantacija bubrega trebalo da se podrazumjeva za svakog pacijenta na hemodijalizi ispod
60 godina starosti.
Posle 65 godina, samo izuzetni slučajevi treba da dobiju transplantat, zbog značajno smanjene
tolerancije na imunosupresivno lečenje.

5.2. Bubrežne bolesti koje dovode do hronične hemodijalize

Primarne bubrežne bolesti, tj. one koje obuhvataju samo bubrege ili urinarni sistem, su
nekada bile najčešći uzroci propadanja i destrukcije bubrega, i one su obuhvatale više od 90%
pacijenata koji su prvi liječeni pomoću hronične hemodjalize. Glomerulonefritis je
predstavljao najčešću formu ovih primarnih bolesti. Njegova učestalost značajno je veća kod
muškaraca, nego kod žena, ukazujući ili na veću učestalost ili bržu evoluciju glomerularnih
bolesti u muškaraca. Žene, međutim, imaju veću učestalost hroničnog pijelonefritisa (upale
kanalnog sistema bubrega). Danas do hemodijalize ubedljivo češće dovode „sekundarne“
bubrežne bolesti, a među njima su najčešće šećerna bolest i povišeni krvni pritisak, koji
unište krvne sudove svih organa, a posebno bubrega. Učestalost različitih tipova bubrežnih
bolesti, posmatrana u pacijenata na hroničnoj dijalizi, je različita u različitim državama i na
različitim kontinentima. U pogledu starosne strukture, poslednjih godina uočava se izraziti
porast broja pacijenata srednjeg i starijeg životnog doba primljenih na lečenje hroničnom
hemodijalizom. Ranije je broj pacijenata preko 50 godina na hroničnoj hemodijalizi bio ispod
15%, zatim je postepeno rastao na više od 33% dijaliznih pacijenata, a danas njihov broj

10
prelazi 50% svih novih HD pacijenata. Populacija pacijenata na hemodijalizi raste prema
starijim, a dužina života se dalje povećava samim liječenjem pomoću hemodijalize.
U vezi starosnog doba i dužine života zapažaju se i izvjesni posebni tipovi komplikacija
među pacijentima na dijalizi.

6. POSLEDICE GUBITKA BUBREŽNE FUNKCIJE

Normalni bubrezi obavljaju tri osnovne funkcije:

1. ekskrecija (izlučivanje) otpadnih produkata metabolizma

2. regulaciju vodeno-elektrolitske ravnoteže
3. endokrine i metaboličke funkcije

Pošto je hronična hemodijaliza čisto fizički proces, ona može predstavljati, bar djelimično
zamjenu za izgubljene prve dve funkcije.
Međutim, endokrine i metaboličke funkcije su van uticaja dijalize, za njih je neophodno
prisustvo funkcionišućeg bubrežnog parenhima i zato je transplantacija uspešnija od HD u
zameni bubrežnih funkcija.

6.1. Rezultati gubitka ekskretorne funkcije

Kod zdravih osoba, svi metaboliti koji nastaju iz katabolizma (razgradnje) azota se
eliminišu pomoću bubrega. U bubrežnoj insuficijenciji, ovi metaboliti se akumuliraju u krvi i
tkivima proporcionalno stepenu gubitka bubrežne funkcije.
Njihova toksičnost je odgovorna za mnoge kliničke i biohemijske poremećaje koji se vide u
uremičnih bolesnika. Međutim, nije još moguće da se precizno optuži jedan ili nekoliko
pojedinačnih metabolita za poremećaje vezane za uremiju, jer tih ‘uremijskih toksina’ ima na
hiljade, a njihove međusobne reakcije su kompleksne i nepotpuno razjašnjene.

11
Uremija se ne može posmatrati samo kao stanje intoksiciranosti organizma otpadnim
produktima, jer u uslovima nepostojanja bubrežne funkcije i mnoge normalne supstance ili
njihove kombinacije, počinju ‘nenormalno’ delovati na organizam.

6.2. Posledice smanjenja ekskrecije vode i elektrolita

Čak i u poodmaklom stadijumu bubrežne insuficijencije, preostali (rezidualni) nefroni

pokazuju značajnu sposobnost regulacije ekskrecije elektrolita i vode, održavajući tako
elektrolitni i vodeni balans u organizmu. Medjutim, kada broj funkcionišućih nefrona padne
ispod 5% od normalnog, adaptacija više nije moguća. U tom slučaju niti se može uklanjanje
otpadnih produkata korektno odraditi, niti se može održati elektrolitski balans.
Klinički i biohemijski znaci nekompenzovane uremije se pojavljuju i zamjena bubrežne
funkcije hemodijalizom tada postaje neophodna. Kada pacijent sa uremijom počinje sa
hroničnom dijalizom, diureza se obično smanjuje zbog toga što se osmotska diureza
uzrokovana ureom, smanjuje. Diureza postaje obično manja od 1.000 ml/dnevno. Ona može
čak da se smanji i na 0 ml dnevno, što se naziva anurija. Kod dijaliznih pacijenata, elektrolitni
i vodeni bilans postaje sasvim ili skoro sasvim, zavisan od hemodijalize.

6.3. Rezultat gubitka endokrinih metaboličkih funkcija

Glavne endokrine funkcije koje su smanjene ili izgubljene pri terminalnom stadijumu
bubrežne bolesti su:

- stvaranje ili aktivacija eritropoetina, bubrežnog hormona koji stimuliše stvaranje zrelih
crvenih krvnih zrnaca.
-
Zbog jako smanjenog nivoa plazmatskog eritropoetina, pacijenti sa bilateralnom
nefrektomijom (odstranjenim bubrezima) imaju izuzetno izraženu anemiju.
Renin-angiotenzin sistem, koji je promenjivo oslabljen. U nekim slučajevima posebno kod
pacijenata sa vaskularnim ili glomerularnim bubrežnim bolestima, prekomerna sekrecija
renina može dovesti do arterijske hipertenzije. Kod drugih, posebno kod anefričnih pacijenata,

12
bez ijednog bubrega, nedostatak sekrecije renina često pobudjuje tendenciju ka permanentnoj
hipotenziji, niskom krvnom pritisku. Smanjenje ili gubitak metaboličkih funkcija bubrega
odgovorni su za slabu inaktivaciju peptidnih hormona kao što su inzulin, glukagon,
kalcitonin i paratiroidni hormon, i doprinosi povećanoj moći toksičnih plazma nivoa ovih
hormona.

7. OPREMA ZA HEMODIJALIZU

Tehnologija koja obuhvata proizvodnju opreme za hemodijalizu napravila je velike korake

od 1960. godine zahvaljujući širokoj i konstantnoj saradnji između ljekara i inženjera.
Oprema je postala lakše upotrebljiva sa industrijskom izradom neophodnih komponenti.
Zadovoljstvo te upotrebe je povećano otkada su uvedene mašine za automatsko upravljanje,
na kraju, dužina vremena dijaliziranja je skraćena sa poboljšanjem kvaliteta dijalizatora i
primjenom novih sintetskih membrana. Oprema za dijalizu sama obuhvata dijalizator, sistem
za pripremanje dijalizne tečnosti, mašine za upravljanje cijelom procedurom (vještački
bubreg).

Glavne komponente koje su danas u upotrebi su:

- Dijalizatori
- Monitoring protoka krvi
- Monitoring dijalizne tečnosti
- Dijalizna tečnost
- Hemofiltracija
- Hemodijafiltracija

13
 7.1. Dijalizatori

Dijalizator je uređaj u kome se vrši razmjena izmedju krvi i dijalizne tečnosti. On sadrži
dovoljan broj polupropustljivih membrana, kojima su razdvojena dva prostora, jedan u kome
teče pacijentova krv i drugi gdje teče dijalizna tečnost. Ovi protoci se cijelo vrijeme dijalize
odigravaju u suprotnim smijerovima. Tako uvjek svježa dijalizna tečnost propire membrane
sa uremijskom krvlju, koja je s druge strane membrane. Zbog kontrasmeijrova toka krvi i
dijalizne tečnosti, cijelom dužinom dijalizatora se održava skoro isti koncentracijski gradijent
rastvorenih supstanci koje su sa obje strane polupropusne membrane.
Dijalizatori koji se mogu grupisati u 2 grupe:

Paralelno-pločasti dijalizatori
Holow-fiber dijalizatori (kapilarni)

7.2. Monitoring protoka krvi

Osnovne sprave su manometri koji registruju pritiske i u arterijskom i u venskom dijelu

vantelesne cirkulacije. Oni su povezani sa procesorom koji automatski reguliše rad krvne
pumpe, i na taj način se zaustavlja protok krvi pri svakom odstupanju od zadatog. Audio i
vizuelni alarmi takodje su dio ovog sistema. Alarm će se oglasiti bilo da pritisak u setu pada,
što obično pokazuje i propuštanje krvi iz seta, bilo da pritisak raste zbog povećanja otpora u
cirkulaciji sa rizikom tromboze cijelog seta ili perforiranja membrana. Dva dodatna alarmna
sistema su takodje veoma korisna. Jedan je „detektor gubitka krvi“. On, takodje, može da
zaustavi krvnu pumpu ako se utvrdi hemoglobin u dijalizatu. Drugi alarm je vazdušni detektor
na venskoj komori pri povratku krvi. Ovaj alarm takodje zaustavlja krvnu pumpu, i povezan
je sa jednim elektromagnetskim klemom koji će stopirati vraćanje krvi. Oba ova uređaja za
monitoring imaju vizuelni i audio alarm.

14
 7.3. Monitoring dijalizne tečnosti

Kontrola dijalizata uključuje sledeće uređaje:

• rezistivimeter koji kontinuirano utvrdjuje osmolarnost dijalizata;

• termometar koji verifikuje temperaturu dijalizata koja treba da ostane oko 38oC.

Pri svakom odstupanju od zadatih graničnih vrijednosti, vizuelni i auditivni alarmi se

oglašavaju, zaustavlja se tok dijalizne tečnosti (prije nego što uđe u dijalizator) i ona se
usmjerava u kanalizaciju. Protok dijalizata treba kontinuirano da se mjeri sa floumetrom, koji
može biti prilagodjen željenom protoku. Slično, pritisak cirkulacije dijalizata se konstantno
kontroliše pomoću manometra. Svako odstupanje će uključiti alarm i zaustaviti pumpu za
cirkulaciju dijalizata. Pritisak u odjeljku dijalizne tečnosti dijalizatora je prilagodjen
nezavisno od ovoga pritiska u protoku dijalizata. Pritisak u sistemu protoka dijalizne tečnosti
u dijalizatoru prilagodjen je tako da bi se dobila željena vrednost ultrafiltracije.

7.4. Dijalizna tečnost

Dijalizna tečnost je nesterilni vodeni rastvor sa sastavom elektrolita približnim istim onom
kod normalne ekstraćelijske tečnosti. Ona ne sadrži ni jednu od supstanci koje treba da se
eliminišu iz krvi hemodijaliznog pacijenta (urea, kreatinin i drugi otpadni produkti
metabolizma azota). Elektrolitski sastav dijalizne tečnosti je prilagodjen da koriguje
poremećaje koji se razvijaju izmedju dvaju dijaliza. Elektrolitni sastav ekstracelularne tečnosti
je nešto drugačiji od onoga u plazmi i intersticijalnoj tečnosti, skoro da ne sadrže proteine,
a njegova koncentracija hlorida je oko 10% viša nego što je ona u plazmi.

15
 7.5. Hemofiltracija

Hemofiltracija je takođe metoda uklanjanja otpadnih produkata iz krvi bolesnika. Ona

koristi isključivo konvektivni transfer rastvorljivih materija kroz membrane koje imaju visoku
hidrauličnu permabilnost i visoki koeficijent propuštanja za „srednje molekule“.
Ovaj metod je namijenjen za otklanjanje velike količine „srednjih molekula“ i čestica viših
molekularnih težina, ali isto tako i za otklanjanje dovoljnih količina čestica niskih
molekularnih težina. Membrane su uvijek sintetske, visoko-propusne, biokompatibilne,
sposobne da izdrže velike pritiske na obje strane. Voda i elektroliti koji se uklanjaju
hemofiltracijom moraju biti kontinuirano zamenjivani sa sterilnim izotoničnim rastvorom
elektrolita i pufera, rastvorom sličnom onom koji se upotrebljava za peritonealnu dijalizu, ali
bez prevelikog sadržaja glukoze. Hemofiltracija je metoda koja najbolje oponaša prirodnu
glomerulsku membranu bubrega čoveka, a posebno je preporučljiva osobama kojima se teško
reguliše krvni pritisak na standardnoj hemodijalizi, bilo da imaju hipertenziju ili hipotenziju.

7.6. Hemodijafiltracija

Obzirom da hemofiltracija, odnosno konvekcija, odlično uklanja krupnije uremijske

toksine, ali ne i one male molekulske mase (ureu, npr), a da standardna hemodijaliza, tj.
difuzija, odlično uklanja male supstance, ali ne i one krupnije, hemodijafiltracija je nastala
kao idealna kombinacija koja spaja prednosti i jedne i druge metode. Kod same hemofiltracije
nema protoka dijalizne tečnosti, nego se radi o filtraciji (cijeđenju) krvi i nadoknadi
iscijeđenog volumena tečnosti, pufera i elektrolita. Kod hemodijafiltracije se zato vrši i
filtracija krvi (hemofiltracija), ali postoji i pun protok dijalizne tečnosti, tako da se HDF-om
odlično uklanjaju i urea i slične manje uremijske supstance. Hemofiltracija se ranije dokazala
kao klinički mnogo podnošljivija metoda od HD (manje grčeva, glavobolja i padova pritiska).
Za HF i HDF je potrebna ultra-čista dijalizna tečnost, odnosno dodatni bakteriološki filteri
koji će običnu (standardnu) dijaliznu tečnost dodatno profiltrirati i osloboditi bakterija.

16
 8. ZAKLJUČAK

Hemodijaliza je metoda odstranjivanja otpadnih tvari kao što su kalijum i urea,

kao i obične vode iz krvi u slučaju zatajenja bubrega. Hemodijalize delimično zamenjuju
ekskretornu funkciju bubrega, ali ne zamenjuju metaboličke i endokrine funkcije bubrega. Da
bi se hemodijaliza obavljala na zadovoljavajući način potrebno je nekoliko preduslova, kao
što je formiranje vaskularnog pristupa za dijalizu, obezbeđivanje odgovarajuće aparature i
potrošnog materijala. Svi poremećaji koji prate hroničnu insuficijenciju bubrega, koji
održavaju i pogoršavaju kod bolesnika na hemodijalizi, a pojavljuju se i novi poremećaji
uslovljeni dugotrajnim lečenjem dijalizama. Zbog toga je potrebno sprovođenje mere
prevencije i uporno lečenje ovih poremećaja. Od svih terapija hemodijaliza je najčešći oblik
liječenja bolesnika s terminalnim zatajenjem bubrega. Rutinska hemodijaliza se obavlja
najčešće kod neležećih pacijenata koji dolaze u bolnice ili druge ustanove opremljene za
hemodijalizu. Hemodijalizu na klinikama obavljaju specijalizovane medicinske sestre i
tehničari. Veoma rijetko hemodijaliza se obavlja i u kući.

Zajedno sa doktorom, pacijent donosi odluku o trenutku započinjanja dijalize, a prema toku
otkazivanja bubrega. Na odluku utiču bubrežna funkcija (mjerena testovima krvi i urina),
ukupno zdravlje, nutritivni status, simptomi, kvalitet života, lične sklonosti i drugi faktori.
Mnogi pacijenti moraju da počnu sa dijalizom kada je bubrežna funkcija 8 do 12 % od
normalne, iako to varira od bolesnika do bolesnika.

U nekim situacijama sa dijalizom mora odmah da se počne. Ako testovi krvi indikuju da je
funkcija bubrega vrlo loša ili nepostojeća, ili ako postoje simptomi kao što su zbunjenost ili
krvarenje povezani sa bolešću bubrega, sa primjenom dijalize treba početi odmah.

17
 9. LITERATURA

1. Dijaliza, TOMISLAV Marinkovic dr.

2. Savremene metode dijalize, HALIMA Resić dr.
3. www.google.com
4. www.wikipedia.com

18