Energetska Efikasnost - Prezentacija Internet PDF

Примена на Законот за енергетика
и енергетска ефикасност кај

судските згради
д-р Даниела Младеновска
Горан Танчевски
Поим и значење за енергетската
ефикасност
Енергетска ефикасност ≠ заштеда на енергија
За да се процени потенцијалот за енергетски заштеди
на еден објект, потребно е најпрво да се одредат
постојните енергетски карактеристики, односно да се
дефинира актуелната состојба
Дали може да се процени потенцијалот за енергетски
заштеди само врз основа на вкупната сметка за
енергија?
На пример, што значи податокот дека вкупната
потрошувачка е 500.000 kWh/год.?
Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Поим и значење за енергетската ефикасност

Поим и значење за енергетската
Многу подобар показател за ефикасноста на
користењето на енергијата – потребна специфична
енергија (на пример: 130 kWh/m2год.)
Други важни фактори: тип на објектот

(административна зграда, болница,училиште итн.),
климатски услови, технички инсталации и др.
Подобрувањето на енергетската ефикасност кај

објектите овозможува енергетски заштеди, подобри
услови на комфор и пониски вкупни трошоци.
Енергетски индикатори
Прв показател (почетна позиција) за потенцијалот за
подобрување на енергетската ефикасност - Споредба
на специфичната потрошувачка на енергија со
референтни индикатори.
Определување енергетска категорија во енергетскиот

сертификат
Потребна (барана) енергија и моќност по категории на

потрошувачка

Категории на потрошувачка на енергија
во објекти
Табела за спецификација на бараната енергија по
категории

во објекти
Спецификацијата на неколку категории на
потрошувачка овозможува полесна анализа на бараната
енергија и моќноство текот на различни периоди од
годината.
Греење – енергетски потреби за покривање на
трансмисионите топлински загуби и загубите
од инфилтрација (намалени за топлинските
добивки од сончево зрачење, осветление уреди,
метаболична топлина од луѓето)
Вентилација – покривање на топлинските загуби зa
вештачка вентилација

во објекти
Ладење – енергетски потреби за ладење на

кондициониран простор
Разно – енергетски потреби за се што не е вклучено во
другите категории.
Надворешна категорија на потрошувачка – енергетски
потреби за надворешни инсталации (осветление,
фонтани, ...)

Потрошувачка на енергија во јавните
згради
Национална Програма за енергетска ефикасност за
јавни објекти за периодот 2012-2018
Во Програмата анализирани се вкупно 2441 јавни
згради во 5 категории на потрошувачка:
Сектор за здравство (20%)
Сектор за образование (62,1%)
Сектор за социјални грижи (10%)
Општински административен сектор
Државен административен сектор

згради

згради

Примери и практики од развиените земји
Технички Универзитет Виена (TUV)
Со цел реновирање на универзитетскиот комплекс, а во чест на јубилејот – 200
годишнината од основањето на Универзитетот започнува реализација на еден
обемен проект познат како „Univercity 2015“.
Во рамките на проектот, меѓу другото извршена е сериозна реконструкција на
една од зградите на Универзитетот која датира од 1970-та година, со што добиена
е најголемата административна високо енергетски ефикасна т.е „plus
energy“ зграда во Австрија.

Примери и практики од развиените
земји
Технички Универзитет Виена (TUV)
Основни карактеристики на објектот “Energy Plus”
7,670 m²корисен простор на 10 ката

360 канцеларии,
350 предавални,
50 работни станици за студенти
336 kWP фотоволтаичен систем (вкупна површина на
фотоволтаиците 2,246 m²)
По реконструкцијата, заштедата на енергија на објектот е

неверојатни 90%.
Образовна институција и технолошки парк во исто време

Примери и практики од развиените
земји

Енергетска ефикасност кај јавните
објекти во Хрватска
За јавните објекти (болници, училишта и сл), преку јавни конкурси кои
се обезбедуваат средства за подобрување на енергетската ефикасност
до 2020 година,
Од ЕУ фондовите на располагање се околу 300 милиони евра. Според

овој ЕСКО модел во Хрватска е изведена или е во тек енергетска
реконструкција на 90-тина објекти, а вкупната вредност на инвестициите
изнесува околу 800 милиони куни (10 милиони евра).
Хрватскиот „Фонд за заштита на животната средина и енергетска

ефикасност“ обезбедува 40% од средствата, а остатокот се обезбедува
преку системот ЕСКО, односно преку остварените енергетски заштеди по
реконструкцијата.

 Клиника за инфективни болести “Dr. Fran Mihaljević”
Инвестиција 500.000€
Годишната потрошувачка за енергија со реконструкцијата е
намалена за 42%
 Клиничка болница Сплит

Болницата е изградена во 1965 година на вкупна површина
од 37.000 m2. Во реконструкцијата се вложени10 милиони евра.
Болницата непречено работела за целото време на
реконструкцијата.
Реконструкцијата за подобрување на енергетската ефикасност е
спроведена според ЕСКО моделот (65% приватен капитал и 35%
средства од буџетот)

 Клиничка болница Сплит

Пресметките покажале дека оваа инвестиција ќе се исплати преку
остварените заштеди во потрошувачката на енергија во наредните 14
години. Имено, пред реконструкцијата, годишните трошоци за енергија
изнесувале 1,44 милиони евра, додека по реконструкцијата изнесуваат
0,6 милиони евра, преку следните мерки:
56% помала потрошувачка на енергенти, од кои 14 %
добиени од обновливи извори
58% пониска емисија на CO2
74% пониска потрошувачка на вода

Примери на добра пракса во
Македонија
 Во актуелниов период беа спроведени повеќе реконструкции на
училишта во Скопје, што епозитивен чекор со оглед на големиот процент
на јавни објекти токму во секторот образование.
 Пример за успешна реконструкција со грант и кофинансирање

Општина Чаир – ОУ Лирија
Година: 2013
Инвестиција: 343.403€
(50% Општината, 50% грант од Светска банка)
Заштеди годишно: 342.748kWh (38.190€)
Применети ЕЕ мерки – изолација на покрив и надворешни ѕидови

– термостатски вентили и рег. на котел

Потенцијал за заштеда на енергија кај
јавните згради
Мерки за заштеда на топлинска енергија:
- Термичка изолација на
надворешни ѕидови
- Замена на прозорци и врати со
нови енергетски ефикасни
- Термичка изолација на покривот
- Термичка изолација на подот
- Инсталирање на системи за
автоматско управување во
топлинските потстаници
- Реконструкции на котларниците
- Замена на постојните печки со
високоефикасни
- Замена на радијаторските маски
во градинките

Топлински мостови

Мерки за заштеда на топлинска енергија:
- Термичка изолација на надворешни ѕидови
- Како да се определи оптимална дебелина на изолацијата?

Мерки за заштеда на електрична енергија:
- Замена на осветлувањето со енергетски ефикасно
- Инсталирање на енергетски ефикасни мотори и друга опрема

-Реконструкција на системите за греење
регулатор на проток во топлински потстаници
(заштеди просечно до 20%)

-Реконструкција на системите за греење
Локална регулација - термоекспанзиони вентили (заштеда 7%)
Хидраулично балансирање на внатрешната цевна мрежа (над 10%)

Директивата за енергетска
ефикасност на ЕУ
Обврските за енергетска ефикасност се камен-
темелник на Директивата за енергетска ефикасност
од 2012 година.
Според овие обврски енергетските компании се
одговорни за генерирање енергетски заштеди. Оваа
политика веќе беше успешно имплементирана во 6
земји-членки на ЕУ.
Исто така, се планираат и други политики, како
што се зградите со речиси нула енергија и
сертификација на енергијата. Овој пакет на знаења
го контролира опсегот на политиките за енергетска
ефикасност кои се користат во ЕУ.
Цели за енергетска ефикасност во
ЕУ
Европската унија (ЕУ) има зацртано да ја постигне
целта за енергетска ефикасност од 20% заштеда на
енергија за 2020 и 27% до 2030 година.
Директивата за енергетска ефикасност (EED 2012)
и Директивата за енергетски карактеристики на
згради (EPBD 2010) се главните алатки на
законодавството на ЕУ за постигнување на овие
цели.
Општо земено, потенцијалот за заштеда на
енергија е највисок во резиденцијалниот сектор, кој
учествува со 40% од финалната потрошувачка на
енергија во ЕУ и 36% од емисиите на стакленички
гасови.
Обврски за енергетска ефикасност
Членот 7 од EED дефинира дека секоја земја-членка (MS) мора да
развие шема за задолжителна енергетска ефикасност (EEO), со цел да
постигне кумулативни цели за заштеда на енергија од 1 јануари 2014
година до 31 декември 2020 година, кои се најмалку еднакви на 1,5% од
годишната продажба на енергија до крајните потрошувачи на сите
дистрибутери на енергија или сите малопродажни енергетски компании
по обем, во просек во текот на последниот тригодишен период пред 1
јануари 2013 година. Продажбата на енергија што се користи во
транспортот, може да биде делумно или целосно исклучени од оваа
пресметка.
Според тоа, членот 7 ги дефинира дистрибутерите на енергија и / или
малопродажните енергетски компании како обврзани страни во рамките
на EEO, кои треба да ги заштедат енергијата преку спроведување мерки
за енергетска ефикасност. За да се усогласат со EED, обврзаните страни
мора да покажат дека сите мерки се насочени кон постигнување на
повисока енергетска ефикасност.

Мерки за остварување на целите
Со оглед на специфичните околности во земјите-
членки, член-от 7, исто така, дозволува алтернативни
мерки кои можат да се користат како дополнување
или наместо ЕЕО.
Тие вклучуваат даноци за енергија или CO2; алатки
за финансирање или фискални стимулации; прописи
или доброволни договори што водат кон примена на
енергетски ефикасни технологии; стандарди и норми
кои имаат за цел подобрување на енергетската
ефикасност на производите и услугите; правила за
енергетско означување и обука и образование.

Покрај мерките предложени во член 7, ЕПР исто така ги
дефинира и другите мерки, кои вклучуваат, но не се
ограничени на:
Долгорочна стратегија за мобилизирање на инвестиции во
реновирање на националниот парк на станбени и
комерцијални објекти, јавни и приватни (член 4);
Јавните тела ќе обезбедат примерна улога секоја година да
се реновираат 3% од подот во зградите на централните
власти, со цел да се исполнат минималните барања за
енергетски карактеристики (член 5);
Централните власти ќе купуваат само производи, услуги и
згради со високи перформанси за енергетска ефикасност
(член 6);

Високо квалитетни енергетски контроли кои се спроведуваат на
рентабилен и независен начин од страна на квалификувани и
акредитирани експерти или спроведени и надгледувани од независни
органи според националното законодавство (член 8);
Развој на програми за поттикнување на мали и средни претпријатија
(МСП) да се подложат на енергетски контроли (член 8);
Обезбедување на мерила кај крајните потрошувачи за електрична
енергија, природен гас, централно греење, централно ладење и топла
вода за домашна употреба, со што точно ќе се одрази реалната
потрошувачка на енергијата на крајните корисници и ќе се обезбедат
информации за точното време на користење (член 9); и
Политики кои поттикнуваат употреба на ефикасни системи за греење
и ладење, особено оние кои користат високо ефикасна когенерација
(член 14).

ISO 50001 : 2011

ISO 50001- Системи за управување
со енергија
ISO 50001: 2011 е систем за управување со енергија кој e создаден
од Меѓународната организација за стандардизација (ISO) за систем за
управување со енергијата.
Стандардот ги специфицира условите за воспоставување,
имплементирање, одржување и подобрување на системот за
управување со енергијата, чија цел е да и овозможи на
организацијата да следи систематски пристап во постигнувањето
континуирано подобрување на енергетските перформанси,
вклучувајќи енергетска ефикасност, енергетска безбедност,
користење на енергија и потрошувачка.
Стандардот има за цел да им помогне на организациите постојано
да ја намалуваат нивната потрошувачка на енергија, а со тоа и
нивните енергетски трошоци и емисиите на стакленички гасови.
ISO 50001 беше издаден од страна на ISO во јуни 2011 година и е
погоден за секоја организација, без оглед на нејзината големина,
сектор или географска локација.

Системот е моделиран според системот за управување со
квалитет ISO 9001 и системот за управување со животната
средина ISO 14001.
Значајна карактеристика во ISO 50001 е барањето за "... да
се подобри EnMS и добиените енергетски карактеристики«
Другите Стандарди споменати овде (ISO 9001 и ISO 14001)
бараат подобрување на ефективноста на Системот за
управување, но не и на квалитетот на производот / услугата
(ISO 9001) или на Еколошките перформанси (ISO 14001).
 Се очекува дека со спроведување на ISO 9001 и 14001
заедно организацијата ќе ги подобри квалитетот и
еколошките перформанси, но Стандардите во моментов не
го специфицираат ова како услов.
Затоа пак, ISO 50001 е огромен скок напред во
Стандардите за управување. Тој јасно бара од
една организација да покаже дека таа ги
подобрила своите енергетски перформанси.
Нема специфицирани квантитативни цели -
организацијата си ги избира своите, а потоа се
создава акционен план за постигнување на овие
цели. Со ваквиот системски пристап, една
организација е поверојатно да оствари реални
финансиски бенефиции.

Ускладеност на Системите за
управување

Циклуси на Системот за
управување со енергија

ПЛАНИРАЈ – СПРОВЕДИ –
ПРОВЕРИ - ДЕЛУВАЈ

Методи на ISO 50001
ISO 50001 е рамка на барања кои им помагаат на организациите да:
• развиваат политика за поефикасно користење на енергијата

• утврдат цели за да се исполнат политиките
• користат податоци за подобро разбирање и донесување одлуки во
врска со користењето и потрошувачката на енергија
• ги измерат резултатите
• ја преиспитаат ефективноста на политиката
• постојано подобрување на енергетскиот менаџмент.
ISO 50001 се фокусира на континуиран процес на подобрување за

постигнување на целите поврзани со еколошките перформанси на
една организација (претпријатие, давател на услуги, администрација
итн.).

Енергетска ефикасност и јавниот
сектор
Клучни прашања:
• Која е улогата на јавниот сектор во
енергетска ефикасност?
• Кои се бариерите за енергетска
ефикасност во јавниот сектор при
неговото работење?
• Кои се најефективните политики во
јавниот сектор при неговотото работење?

Улога на централната власт
Централната власт има важна улога како енергетски
законодавец, но исто така и како потрошувач во
секторот енергија, особено преку својот "градежен
фонд".
Покрај имплементација на барањата на ЕУ за
јавниот сектор, постојат и бројни национални
програми, како на пример: енергетската ефикасност на
општините, планови за ОИЕ (Обновливи извори на
енергија), финансиски мерки и модели, како и разни
форми за информирање (вклучувајќи енергетски
контроли и ширење на информации).

Улога на централната власт
На пониско ниво, локалните власти имаат двојна
улога: енергетска ефикасност и одржливост во
снабдувањето со енергија. Во своите активности тие
се потрошувачи на енергија, даватели на услуги и
купувачи на разни производи и услуги во кои
енергијата има свое влијание.
Тие исто така ја олеснуваат енергетската ефикасност
со подобрувања на другите кои оперираат во нивната
географска област. Тие имаат повеќе улоги како
планери, развивачи, регулатори, советници,
мотиватори, производители и снабдувачи со енергија.

Јавни згради
Членот 5 од ЕЕД предвидува дека секоја земја-
членка ќе осигури дека од 1 јануари 2014 година,
дека 3% од вкупната затоплена и/или ладена подна
површина на зградите кои се во сопственост или се
користат од нејзината централна влада ќе се
реновира секоја година за да се исполнат најмалку
минималните барања за енергетски карактеристики
утврдени со Директивата за енергетска ефикасност
на градби (стандарден приод).

Во алтернативен приод, земјите-членки можат да одлучат да
преземат други рентабилни мерки, вклучувајќи темелни
реновирања и мерки за промена на однесувањето на луѓето. Од
28-те земји-членки на ЕУ, 11 избраа спроведување на
стандардниот пристап, а 17 го усвоија алтернативниот пристап.
EED го поставува условот за реновирање од 3% само за
централната власт и нема слични барања за локалните власти.
Различни барања за EPBD се однесуваат и на јавните згради,
имено задолжителните инспекции на котли и системите за
климатизација (или употребата на алтернативни мерки), прописи
за зградите со речиси нула енергија (nZEB) и потребата за
издавање на сертификати за енергетски перформанси Новите
јавни објекти треба да се усогласат со nZEB регулативите од
почетокот на 2019 година.

Развивање на вештини и градењето на мотивација на
персоналот кој ги опслужува или одржува јавните згради
е неопходност, бидејќи техничките системи во зградите
стануваат се посложени.
Разбирањето на комплетните системи е предуслов за
ефикасно управување со енергијата. Повеќе од
половината од земјите-членки на ЕУ наложуваат
енергетските контроли во големи згради од терцијалниот
сектор.
Словенија е една од ретките земји што наложува
назначувањето на Енергетски менаџер. Естонија пак се
одлучи за централизиран систем за управување со
енергијата.

Зелени јавни набавки
Постојат многу начини за поддршка на ЗЈН:
• правни рамки (Грција),
• национални упатства (Ирска),
• советодавни услуги (Финска),
• обука (Бугарија),
• алатки за споредба на животниот циклус
(создадени на пример во проекти финансирани од
ЕУ) и
•набавки на технологија (Шведска).

Бариери за Зелените јавни
набавки
Бариери за примена на ЗЈН се:
• недостаток на знаење,
• страв на набавувачите кои се ангажираат со ЗЈН
поради нивното недоволно искуство,
• недостаток на јасни насоки,
• недостаток на практични алатки и
• нејасни критериуми за проценка на јавните набавки.
Недостатокот на вештини и практични знаења за ЗЈН
на набавувачите во јавниот секор останува една од
најголемите бариери.

Предизвици при инвестирањето во
ЕЕ во јавните згради
При инвестирање во јавните згради
одговорните се судираат со следните
предизвици:
• Технички;
• Економски;
• Буџетски; и
• Правно – институционални.
Технички предизвици
Корисниците на јавните згради често немаат
техничка основа и експертиза да ги разберат
методите и технологиите на ЕЕ за намалување на
потрошувачката на енергија и/или замена на
потрошувачката од фосилни горива со обновливи
извори на енергија.
Првиот предизвик е да се осигура дека менаџерите
на јавните згради се свесни дека постои јаз меѓу
нивото на потрошувачка на енергија на објектот и
нивото кое може да се постигне ако имаат обврска за
заштеди. Овој недостаток на свест обично може да
се објасни со отсуството на методи за следење на
енергетската потрошувачка.
Технички предизвици
Друг технички предизвик е да се демонстрира дека
постојат докажани технологии, методи и услуги кои
можат да се искористат за значително намалување
на потрошувачката на енергија или замена на
потрошената енергијата со други форми кое се
поевтини и / или помалку загадувачки.
При спроведувањето на програми или стандарди
за ЕЕ, ќе се извршат мерење на системот со двојна
цел: тоа ќе му помогне на енергетскиот менаџер на
зградата за намалување на потрошувачката на
енергија и ќе создаде систем на мерење и
верификација на потрошувачката на енергија со кој
ќе може да се процени постигнато ниво на заштеди.
Економски предизвици
Демонстрација на рентабилност од проектите за ЕЕ е
генерално проблематична. Проектите за ЕЕ зависат
од варијациите на цените на енергијата. Често не
постои поттик да се штеди кога буџетите се алоцираат
на годишна основа. Ако оперативните трошоци се
совпаѓаат со оперативниот буџет, јавните органи кои
поседуваат или изнајмуваат објекти нема да имаат
поттик за намалување натрошоците. Покрај тоа, тешко
е да се убедат менаџерите да прифатат проекти кои
би можеле да станат неекономични во случај цените
на енергијата да се намалат.

Економски предизвици
Гаранциите во однос на профитабилноста на таквите
инвестиции се клучни, и од техничка (физички
заштеди) и економска (финансиска заштеда) гледна
точка. При спроведувањето на програми или
стандарди за ЕЕ, ќе се извршат мерења на системот
со двојна цел: тоа ќе му помогне на енергетскиот
менаџер на зградата за намалување на
потрошувачката на енергија и ќе создаде систем на
мерење и верификација на потрошувачката на
енергија со кој ќе може да се процени постигнато
ниво на заштеди.

Буџетски предизвици
Јавните ентитети често се среќаваат со потешкотии при
обезбедувањето на финансии за инвестиции. Тие
често нема да можат да ја финансираат целата нивна
инвестициона програма директно од јавното
финансирање. Ова налага да се изберат приоритетите и
честопати се игнорираат инвестициите во ЕЕ.
Покрај тоа, капацитетот на јавните субјекти да се
обезбедат долговите е се повеќе ограничен. Во некои
случаи ова може да биде резултат на ограничувањата
наметнати од регулаторната рамка или може да се должи
на нивната неспособност да се зголеми нивото на долгот
а сеуште се исполнуваат условите за одговорно
задолжување.
Правно- институционални предизвици
Воведувањето на мерките или спроведувањето на
инвестициите за ЕЕ во јавните згради, исто така може да
биде попречена од серија на прашања во врска со
законската, регулаторната или институционална
рамка.
Договори со надворешни субјекти ќе биде тешко да се
имплементираат ако постојат некои од следниве услови:
• Загриженоста на персоналот во врска со нивните
работни услови во иднина и можноста за аутсорсирање
на дел од работата која ја вршат јавните службеници;
• недостаток на стручност или свест за да се стане
енергетски менаџер;

Правно- институционални предизвици
• недоволни стимулации за остварување на заштеди;
• услови кои не придонесуваат за инвестирање во мерки
за ЕЕ кога оперативните буџети се намалуваат следната
година;
• отежнати процедури за набавки поврзани со
спроведување на енергетските контроли кои доведуваат
до големи доцнења;
• предизвик за вклучување на неколку различни јавни
сектори, бидејќи пристапот со ЈПП е посеопфатна од
конвенционалните набавки; и
• ЈПП изискува организациски промени и прилагодување
во организационата структура и процесите, што би
можело да ги забави и комплицира проект.ите
Енергетска ефикасност и јавниот
сектор
Клучни прашања:
Која е улогата на јавниот сектор во
енергетска ефикасност?
Кои се бариерите за енергетска
ефикасност во јавниот сектор при неговото
работење?
Кои се најефективните политики во
јавниот сектор при неговотото работење?

Јавните објекти и енергетската
Членот 5 од ЕУ Директивата за енергетска

ефикасност предвидува дека секоја земја-членка ќе
осигури дека од 1 јануари 2014 година, најмалку 3%
од вкупната затоплена и/или ладена подна
површина на зградите кои се во сопственост или се
користат од нејзината централна власт ќе се
реновира секоја година за да се исполнат најмалку
минималните барања за енергетски карактеристики
утврдени со Директивата за енергетска ефикасност
на градби (стандарден приод).

Јавните објекти и енергетската
Во алтернативен приод, земјите-членки можат да одлучат да
преземат други рентабилни мерки, вклучувајќи темелни
реновирања и мерки за промена на однесувањето на луѓето.
Од 28-те земји членки на ЕУ, 11 избрале спроведување на

стандардниот пристап, а 17 го усвоиле алтернативниот пристап.
Директивата за енергетска ефикасност го поставува условот за

реновирање од 3%, само за централната власт и нема слични
барања за локалните власти.
Новите јавни објекти треба да се усогласат со nZEB (nearly zero

energy buildings) регулативите од почетокот на 2019 година.

Легислатива за енергетска ефикасност
ЕУ легислатива
Директивата за енергетски карактеристики на згради
од 2010, и Директивата за енергетска ефикасност од
2012, се главни инструменти. Денес во ЕУ новите
згради трошат половина од енергијата кои ја трошеле
зградите во 80тите.
Овој пакет на Директиви го контролира опсегот на

политиките за енергетска ефикасност кои се
користат во ЕУ.

ЕУ легислатива
2016 направено е ревидирање на Директивата за
енергетски карактеристики на згради од 2010 година :
Заострени критериуми во поглед на јавните згради –

сите нови јавни згради до 2018 (31.12) треба да имаат
„речиси нула потрошувачка на енергија“ (nearly zero
energy buildings)
(За резиденцијалните згради тој рок е 31.12.2020
година)

ЕУ легислатива (Важни услови за земјите членки)
Енергетски сертификати (услов за продажба и
изнајмување)
Шеми на проверка на системи за греење и
климатизација
Поставување на трошковно ефикасни минимум
енергетски перформански за нови згради, значителни
реновирања и замена на системи за греење и
климатизација, столарија, изолација и сл.
Намалување на потрошувачката на енергија и
декарбонизација на зградите.

Потенцијалот за заштеда на енергија е највисок во секторот
згради, кој учествува со 40% од финалната потрошувачка на
енергија во ЕУ и 36% од емисиите на стакленички гасови.
Важни услови за земјите членки согласно легислативата
Членот 7 од EED дефинира дека секоја земја-членка мора да
развие шема за задолжителна енергетска ефикасност (EEO), со
цел да постигне кумулативни цели за заштеда на енергија од 1
јануари 2014 година до 31 декември 2020 година, кои се најмалку
еднакви на 1,5% од годишната продажба на енергија до крајните
потрошувачи на сите дистрибутери на енергија или сите
малопродажни енергетски компании по обем, во просек во текот на
последниот тригодишен период пред 1 јануари 2013 година.
Продажбата на енергија што се користи во транспортот, може да
биде делумно или целосно исклучени од оваа пресметка.

Со оглед на специфичните околности во земјите-членки, членот 7,
исто така, дозволува алтернативни мерки кои можат да се користат
како дополнување или наместо ЕЕО. Тие вклучуваат:
- даноци за енергија или емисија на CO2;
- алатки за финансирање или фискални стимулации;
- прописи или доброволни договори што водат кон
примена на енергетски ефикасни технологии;
- стандарди и норми кои имаат за цел подобрување на
енергетската ефикасност на производите и услугите;
- правила за енергетско означување и
- обука и образование за енергетска ефикасност

Согласно член 7 од Директивата за енергетска ефикасност,
предвидени се и мерки кои се однесуваат и не се ограничени на:
Долгорочна стратегија за мобилизирање на инвестиции во
реновирање на националниот фонд на станбени и комерцијални
објекти, јавни и приватни (точка 4);
Јавните институции ќе обезбедат примерна улога секоја година
да реновираат 3% од површината во зградите на централните
власти, со цел да се исполнат минималните барања за енергетски
карактеристики (точка 5);
Централните власти ќе купуваат само производи, услуги и згради
со високи перформанси за енергетска ефикасност (точка 6);

Високо квалитетни енергетски контроли кои се спроведуваат на
рентабилен и независен начин од страна на квалификувани и
акредитирани експерти или спроведени и надгледувани од
независни органи според националното законодавство (точка 8);
Развој на програми за поттикнување на мали и средни
претпријатија (МСП) да се подложат на енергетски контроли (точка
8);
Обезбедување на мерачи кај крајните потрошувачи за
електрична енергија, природен гас, централно греење, централно
ладење и санитарна топла вода, со што точно ќе се изрази
реалната потрошувачка на енергијата на крајните корисници и ќе
се обезбедат информации за точното време на користење (точка
9); и
Политики кои поттикнуваат употреба на ефикасни системи за
греење и ладење, особено оние кои користат високо ефикасна
когенерација (член 14).
Национална легислатива за енергетска
Правилник за енергетски карактеристики на згради
(Службен весник на РМ 93/2013) Транспонирана ЕУ
Директива од 2010.
Важни поенти:
Енергетска контрола
Лицата од јавниот сектор треба да обезбедат енергетска
контрола на зградата најмалку еднаш во период од три
години, сметајќи од денот на доставување на последниот
извештај за енергетска контрола.


Деталната (инвестициска) енергетска контрола се спроведува веднаш по
општата енергетска контрола и е насочена кон оние мерки кои имаат
високи трошоци на вложување и подолг период на поврат на вложените
средства, со истовремено добри можности за остварување на
енергетски заштеди.
- Се подготвуваат и спроведуваат мерења за сите потребни параметри

кои се предмет на анализа на деталната енергетска контрола,
- Се поврзуваат измерените вредности на потрошувачката на енергија со

активностите кои се одвиваат на таа локација, и
- Се спроведува детална оценка на потребните вложувања и финансиско

вреднување на можностите како што се интерната стапка на поврат или
нето сегашна вредност.
Трет акционен план за енергетска ефикасност на Република Македонија за
период 2016 – 2018

Трет акционен план за енергетска ефикасност на Република Македонија за
период 2016 – 2018
Планирани мерки значајни за јавниот сектор
1. Национална програма за енергетска ефикасност на јавните згради:

Реконструкција на постојните јавни згради.
Извори на финансирање – Буџет на институциите, Фонд за енергетска
ефикасност, Фондови на ЕУ
2. Општинско улично осветлување
извори на финансирање – Општинска локална самоуправа и Фонд за
енергетска ефикасност.
3. Примена на обновливи извори на енергија
4. „Зелени набавки“
5. Рехабилитација на системите за водоснабдување
6. Повлатени тарифи за енергија
7. Рекуперација на отпадната топлина
Можности за аплицирање за грантови
и заеми за ЕЕ
Фондови на Европската Унија
-Фонд за претпристапна помош IPA
(https://ec.europa.eu/neighbourhood-
enlargement/instruments/funding-by-country/former-yugoslav-republic-
of-macedonia_en)
-Европски фонд за енергетска ефикасност
(http://www.eib.org/en/projects/pipelines/pipeline/20100508)
-Програмата Хоризонт 2020 (Horizon 2020)
(https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/)
-Светска банка
(http://web.worldbank.org/external/projects/main?pagePK=642
83627&piPK=73230&theSitePK=40941&menuPK=228424&Projectid=P
096481)

Можности за аплицирање за грантови
и заеми за ЕЕ
Фондови на Европската Унија
-ЕЛЕНА (Европска Локална Енергетска Асистенција)
(http://www.eib.org/products/technical_assistance/elena/index.htm
-Субјект за глобална заштита на животната средина (GEF)
(http://www.gefsgpmacedonia.org.mk/)
Билатерална соработка
-Велика Британија, Холандија, Норвешка, Франција
-Системот на ОН преку УНДП
(http://www.mk.undp.org/content/the_former_yugoslav_republic_of
_macedonia/en/home.html)
-Германија преку GIZ Macedonia
(https://www.giz.de/en/worldwide/301.html)

Можности за подобрување на ЕЕ со
практични примери
 Прв чекор – анализа на постоечката состојба (енергетска контрола)
 Втор чекор – анализа за множество потецијални решенија (мерки за
подобрување на енергетската ефикасност)
 Трет чекор – избор на оптимална (трошковно ефективна) мерка
Најголем приоритет за имплементација треба да имаат т.н мерки без

трошоци или мерки со ниски трошоци (no cost & low cost measures)
 Енергетски ефикасна мерка не мора задолжително да биде поврзана со

потреба од инвестициско вложување (промени во технологијата, промени
во однесувањето, и сл.)
 Анализа на енергетски заштеди

 Анализа на исплатливост на инвестиции со примена на економски
индикатори (IRR, NPV)

За да се анализираат енергетските заштеди, тие треба да се оценуваат во однос на
тековните цени на енергијата.
Со цел да се воспостави директна споредба, треба да се вклучат следните видови
на трошоци во однос нa референтната состојба
-Вкупните годишни трошоци
-Вредноста за инвестицијата во текот на целиот експлоатационен век
- Период на ефектуирање (економски животен век на опремата, кој е
пократок од техничкиот)
Најефикасната опција е онаа со најдобра вредност на вложените пари.

-Период на ефектуирање (економски век)
Изолација на објект > 25 години
Прозорци и врати 24 години
Котли 17 години
-Коефициент на ефикасност на котлите

Постоечки котли на цврсто или течно гориво 0,65-0,75
Нови котли (биомаса, гас) 0,75-0,9
Котли со кондензирачка технологија >0,95

Грејни тела Ефикасност

Радијатори 0,74-0,91
Вентилаторски конвектори 0,89-0,93
Панел грејачи 0,68-0,94
Системи за дистрибуција на Ефикасност

топлинска енергија
Постоечки лошо изолирани 0,93
Ефикасни (мин.) 0,97
Нови добро изолирани 0,99-0,995

Зошто топлинската пумпа е
најефикасниот систем на греење?

Судот Аспинал, САД
• Историска зграда изградена во 1918 година
• Реновирана во 1935 година
• Историски споменик кој како објект (ентериер и
екстериер) и неговата околина мора да го задржат
постојниот изглед
• Судот е сопственост
на владата на САД
• Објектот треба да ги
исполнува условите за
зграда со речиси нула
(zero- energy)
потрошувачка
Исполнување на условите за зграда со речиси
нула (zero- energy) потрошувачка
1. Оптимизирање на надворешните површини на зградата.
2. Намалување на внатрешните товари од топлина.
3. Дизајнирање на високо-ефикасни системи.
4. Комбинација на енергетската оптовареност на зградата со
обновлива енергија на самото место.

Оптимизирање на надворешните површини на
зградата
• Инсталација на пенаста изолација со распрскување на ѕидовите, со
што се намалува вкупната потрошувачка на енергија во градбата за 11%.
• Инсталирање на 25 цм. цврста изолација на покривот, за намалување
на загубата на топлина. Ова доведува до намалување на големината на
опремата за греење и ладење во споредба со предходната состојба, со
што се намалува употребата на флуиди што го осиромашуваат озонот и
се намалувуваат инсталационите и оперативните трошоци.
• Додавање бело обоени покривни мембрани, тнр. «ладен покрив", за
да се намали загревањето од сонцето и оптоварувањето на
климатизација.
• Со цел да се зачува историското дрвени рамки на прозорците,
проектниот тим инсталира нови фолии со филм со висока-УВ заштита.
Оваа мерка ја намали вредноста на U од 1.04 до 0.5, и коефициентот на
продор на сончевата топлина од 0,86 до 0,53.
Електрични и механички системи
• Замена на застарените механички и електрични
системи со високо ефикасни технологии, вклучително и променлив
HVAC систем со променлив ладилен проток.
• Замена на неефикасни системи за осветлување со LED системи за да
се намали потрошувачката на енергија и оптоварувањето за ладење.
• Инсталирање на напредни мерни и безжични контроли за
контролата на осветлување и HVAC системот, вклучувајќи ги и
соларните панели, со што се намалува потребата за ожичување, со што
се намалува влијанието врз историската структура.
• Светилки за надворешно осветлување се посебно зонирани и
опремени со регулатори за регулирање, за да се затемнат или да се
исклучат при доволно природна дневан светлина
• Спарување на високо-ефикасниот HVAC систем со систем од
геотермални пумпи за удобно ладење и греење преку целата година.

Чиста и обновлина енергија
• Инсталирање на сончеви фотоволтаични панели на покривот
(385 панели кои генерираат 123 kW електрична енергија) кои ќе
произведат околу 173.897 kWh годишно.
• Инсталирање на систем со геотермални пумпи (со 32 бунари со
длабочина од 145 метри) за да се испушти топлината во земјата
за време на топлите месеци или да се апсорбира топлината од
земјата во ладните месеци. Овој систем се нарекува
геотермален систем за размена, бидејќи обезбедува и ладење и
греење, користејќи ги стабилните температури на почвата во
текот на целата година. Ова ги заменува застарените механички
и електрични системи со високо ефикасни технологии,
вклучително и HVAC систем со променлив ладилен проток.

Либерализација на пазарот на електрична енергија
Како функционира електроенергетскиот систем во
Македонија?

Пазар на електрична енергија во Македонија
Состојба септември 2017

Извор EnC Secretariat
Снабдување со електрична енергија - снабдувач

 Почеток на либерализација 2007 големи потрошувачи
Одложување на либерализацијата за малите потрошувачи

и домаќинства 2015/2019
 Закон за енергетика 2018
 Мал потрошувач – Субјект чиј просечен број на вработени

во последните две пресметковни години е помалку од 50, и
има вкупен годишен приход помал од 2 милиони евра

 Одложувањето на целосната либерализација која требаше
да започне во 2015 година (јануари), беше предмет на критики
од страна на Европската енергетска заедница.
EnC Implementation report 2016 EnC Implementation report 2017


 Снабдувач на енергија – носител на лиценца кој ги снабдува
потрошувачите со енергија и може да врши трговија со
енергија
 Снабдувач со електрична енергија во краен случај –
снабдувач на електрична енергија кој обезбедува јавна услуга
снабдување со електрична енергија на потрошувачите, освен
малите потрошувачи и домаќинствата, во ограничен
временски период и во случаите утврдени со закон.
 Универзална услуга за снабдување со електрична
енергија – право на сите домаќинства и мали потрошувачи да
се снабдуваат со електрична енергија со утврден квалитет по
разумни, јасно споредливи, транспарентни и
недискриминаторски цени.

 Универзална услуга – заради остварување на правото на
домаќинствата и малите потрошувачи, Владата врз основа на
претходно дефинирани критериуми за избор од страна на РКЕ,
избира снабдувач кој обезбедува универзална услуга
(универзален снабдувач), со определен квалитет и по
разумни, лесно и јасно споредливи, транспарентни и
недискриминаторни цени.
 Универзалниот снабдувач е должен да обезбеди

универзална услуга за период не подолг од 5 години.

 Обврски на снабдувачот
 да обезбеди сигурност и обем на снабдувањето
 да обезбеди услуга за потрошувачите со квалитет утврден
во Правилата за снабдување со електрична енергија
 да обезбеди недискриминаторен третман на сите
потрошувачи
 да ги објави на својата веб страна општите услови на
своите договори за снабдување
 да им обезбеди на потрошувачите редовни и точни
известувања за потрошувачката и трошоците
 да овозможи промена на снабдувач, без трошоци за
потрошувачот, во рок не подолг од три недели од барањето
на потрошувачот за промена.

 Обврски на снабдувачот
 при секоја промена на снабдувач, да му обезбеди на
потрошувачот конечно затворање на сметката во рок од
шест недели
 да воспостави постапки за ефикасно решавање на
приговорите на своите потрошувачи во рок од 60 дена,
вклучувајќи можност и за вонсудско решавање на спорови и
обврска за враќање и/или компензација на средства кога е
тоа оправдано.

 Универзален снабдувач
 Универзалниот снабдувач е должен да врши снабдување

со електрична енергија на домаќинствата и малите
потрошувачи кои се наоѓаат на подрачјето на кое има
обврска да обезбеди универзална услуга и кои избрале да
бидат снабдувани од него, во согласност со обврските
утврдени со закон
 Избраниот, односно назначениот универзален снабдувач

е истовремено и снабдувач во краен случај.

 Снабдувач со електрична енергија во краен случај
 Снабдувачот со електрична енергија во краен случај е
должен да врши снабдување на потрошувачите кои
останале без снабдувач со електрична енергија, во случај
кога:
 претходниот снабдувач прекинал со исполнувањето на своите
обврски за снабдување
 е поведена стечајна постапка на претходниот снабдувач , како и
ликвидација
 потрошувачите не склучиле нов договор за снабдување по
истекувањето на важноста на постојниот договор
 Доколку се работи за мал потрошувач или домаќинство,

нивното снабдување при секој од претходно наведените
случаи го превзема универзалниот снабдувач.
 Права и обврски на снабдувачот во краен случај
 Снабдувачот со електрична енергија во краен случај,
продава електрична енергија на пазарот по пазарни цени,
кои ги објавува и ажурира на својата веб страна најмалку
еднаш месечно.
 Тој има право да бара инструмент за обезбедување на
плаќање од потрошувачите кои немаат право на
универзална услуга.
 Снабдувањето со електрична енергија во краен

случај не може да трае подолго од 90 дена.

 Тендерска постапка за извор на универзален
снабдувач
 Владата објави тендер на 17.09.2018

 Последен рок за доставување понуди е 03.12.2018
 Универзалниот снабдувач с ебира з апериод од 5
години
 За домаќинствата останува ефтината тарифа
 За малите потрошувачи кои досега плаќаа индустриска
тарифа, либерализацијата ќе значи поголема
конкуренција и намалување на трошоците

 Подзаконски акти
 Потребно е да се подготват и усвојат околу 80

подзаконски акти согласно Законот за енергетика
 Склучен е договор за соработка и помош од страна на
УСАИД за комплетирање на овој процес
 Регулаторната комисија за енергетика ќе подготви
калкулатор на својата веб страна, со цел да им помогне на
потрошувачите при изборот на снабдувач
 Калкулаторот ќе биде според концептот што вече е
изработен во Босна и Херцеговина
Price Comparison Tool

 Што е важно при изборот на снабдувач?
 Репутација и историја на снабдувачот
 Да обезбедува поволна и долгорочно фиксна цена
 Опсегот на услугите на снабдувачот (сектори, категории

на потрошувачи)
 Одговорност и грижа за корисниците 24/7
 На која тарифа за снабдување и припаѓа мојата

компанија? (врвна моќност)

Ви благодариме на вниманието!
dmladenovska@gmail.com (075 44 96 43)

gtancevski@yahoo.com (070 32 85 30)

Energetska Efikasnost - Prezentacija Internet PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Energetska Efikasnost - Prezentacija Internet PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Примена на Законот за енергетика

и енергетска ефикасност кај

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Други важни фактори: тип на објектот

Подобрувањето на енергетската ефикасност кај

Определување енергетска категорија во енергетскиот

Потребна (барана) енергија и моќност по категории на

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Ладење – енергетски потреби за ладење на

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

7,670 m²корисен простор на 10 ката

По реконструкцијата, заштедата на енергија на објектот е

Образовна институција и технолошки парк во исто време

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Од ЕУ фондовите на располагање се околу 300 милиони евра. Според

Хрватскиот „Фонд за заштита на животната средина и енергетска

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

 Клиничка болница Сплит

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

 Клиничка болница Сплит

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

 Пример за успешна реконструкција со грант и кофинансирање

Применети ЕЕ мерки – изолација на покрив и надворешни ѕидови

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

• развиваат политика за поефикасно користење на енергијата

ISO 50001 се фокусира на континуиран процес на подобрување за

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради

Примена на Законот за енергетика и енергетска ефикасност кај судските згради