Limang Dimensiyon sa Pagbasa(Sukat ng Pag-unawa)

1. Unang Dimensiyon-​ Pagunawang Literal

nalilinang sa dimensiyong ito ang kakayahan ng mambabasa sa paghahanap ng mga
katotohanan at pagpuna sa mga detalye.
2. ​Pangalawang Dimensiyon​- Pag-unawang Lubos sa mga Kaisipan
Nililinang ang pagkilala sa katangian ng mg tauhan,gayundin ang reaksiyon pandamdamin.
3.​ Ikatlong DImensiyon​- Pagapahalaga sa mga Ideya at Kaisipan
nililinang ang pagbibigay g pasya at kinikilatis ang kahalagahan ng mga ideya at kaisipan
gayundin ang epekto ng paglalahad.
Tekstong Akademik​- babasahing ginagamit sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina tulad ng
Agham-Panilipunan,Agham,Teknolohiya,Matematika,Humanidades atbp.
Agham-Panlipunan​-pag-aaral ng tao at ang pag-uugnay ng tao sa ibant pangkat na may ibang
kultura
+Sosyal na Oryentasiyon=Sosyolohiya,Paglilingkod Panlipunan at Sikolohiya
+Bisnes o Pangangalakal= Ekonomiks,Pagtutuos,Administrasiyong Pangangalakal
+Pagaaral ng Sinaunang tao=Antropolohiya,Arkeolohiya
+Oryentasiyong Politikal=Abogasya,Kasaysayan,Agham-Politika
Sosyolohiya​- ​socius-​kahalubilo(LATIN) ​logos-a ​ gham(GRIYEGO)
-isang disiplina ng pag-aaral tungkol sa iba’t ibang aspekto ng buhay-lipunan.
Kasaysayan​- disiplina sa pag-aaral na naglalahad ng mga tala ng lumipas,mga pagbabagong
nagaganap sa bawat panahon
- pinagaaralan din sa kasaysayan ang hograpiya ng isang bansa gayundin ang tungkol sa
klima,likas na yaman,katubigan,kalupaan
Ekonomiks​- pag-aaral ng mga pamaaraan kung paanong ang mga mamamayan at bansa ay
nagbabahagi ng kanilag limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang kanilang
kagustuhan
Musika​- pinagsama-sama ang tunog ng iba’t ibang tono. Kaugnay ito ng damdamin at may
katangiang makaimpluwensiya ng tao
Tekstong Propesyunal​- naglalahad ng impormasyon. Karaiwang taglay nito ang mga:
+hindi maligoy ang paksa
+koomprehensibo ag pagkakalahad
+maayos at organisado ang pagakasunod-sunod ng ideya
+mayaman sa mga impormasyon
+bunga ng masusing pananaliksik
+iniuugnay sa mga naging naransaan ng isang tao
Tekstong Ekspositori​- isang uri ng paglalahad o pagpapaliwanag na tinatawag ding ekpositori.
Naipapahayg ng tao ang kaniyang mga saloobin.
Arrogante(1994) ang paglalahad nang obehetibo o walang pagkakampi na may sapat na
detalye na pawang pampapalawak ng kaalamansa paksang binibigyang linaw
Hulwaran ng Organisasyon ng Teksto​- nililinaw ito ang pagbibigay ng
depinisyon,pagiisa-isa,pagsusunod-sunod atbp
Depinisyon​- pinaka karaniwang uri ng paglalahad at madalas na gamitin.
A. Maanyo o Pormal na Depinisyon- ang salita o katawan,pangkat na kinabibilangan o
kaurian at ang kaibahan
B. Sanaysay na Pandepenisyon- nagbibigay ng kahulugan kapag mat mga pagkakataong
mahigit sa maibibigat na kahulugan
DALAWANG DIMENSYON NG DEPENISYON
a. Denotasyon​- karaniwang kahulugang dala ng diksyunaryo
b. Konotasyon​- di-tuwiran ang kahulugan. Nagkakaroon ng ikalawang kahulugan
Pagiisa-isa(enumerasyon)​-iiisa isa ang mahahalagang konsepto,ideya,mensahe atbp.
Uri ng mga Pagpapahayag:
1. Pagsasalysay- Naratib
2. Paglalarawan- Deskriptib
3. Paglalahad- Pagpapaliwanag ekspositori
4. Panganagtwira- agrumentatib
Pagsusunod-sunod-​ sa pamamagitan nito nabibigyan ng ebalwasyon ng isang mambabasa
kung ano ang mga pangyayaring naganap sa isang kuwento, dula,nobela,talambuhay atbp.
TATLONG URI NG PAGSUSUNOD-SUNOD
a. Sekwensyal- ginagamitan ng mga salitang una,pangalawa,pangatlo atbp
b. Kronolohiya- uri ng pagsunod-sunod ng mga impormasyon at mahahalagang pangyayari
ayon sa kung kailan nangyayari ang mga ito.
c. Prosejural- pagsusunod-sunod ng hakbang o prosesong isasagawa
Paghahambing at Pagkokontrast​- pinapakita ang mga kahigitan o kaugnayann ng isang
bagay sa iba. Halimbawa ng paghahambing at ang graphic overview,Venn Diagram
Problema at Solusyon
Sanhi​-isang ideya o pangyayari na maaring humantong sa isang bunga.
Ideya​- tinatawag na kaisipan sa nililinang na talata.
Detalye​- sumusuporta sa pangunahing ideya upang ganap na mauunawaan ang pangunahing
ideya o kaisipan ng teksto
Katotohanan​- patotoo sa isang bagay
Opinyon​- isang kuro o hakbang personal
SUMUSUNOD AY MGA PARAAN KUNG VALID O HINDI
1. Paliwanag​- naglalahad ng kaugnayan ng mga bagay sa kabuuan paglilinaw sa
kahulugan ng isang pananalita
2. Paghahambing o pagtutulad​- ipinakikilala dito ang pagkakahawig ng isang bagya na
killa na o nauunawaan at pinaniniwalaan
3. Paghahalimbawa​- itong pagkukuwento. ​palagay lamang o hango sa tunay na
pangyayari
4. Pagbanggit sa tunay na pangyayari​- Hindi na ikinukwento, sapat na ang banggitin
lamang
5. Istadistika​- gagamitin anf may mahalagang kaugnayan sa kaisipang pinatitibayan may
tiyak na kahulugang ipinakikilala.
Paghinuha at Paghula sa Kalalabasan ng Pangyayari
Pagbuo ng Lagom at Kongklusyon
 Mga Katangian ng Isang Lagom o Buod:
a. Maikli
b. Malinaw ang paglalahad
c. Malaya
d. Matapat na kaisipan
Kongklusyon- ​tinatawag na paglalagom at pagbibigay diin sa mga ideya na inilalahad ng
teksto
Pagbibigay ng Interpretasyon sa Mapa, Tsart, Grap, at Talahanayan- ​tinataag na ​grapikong
pantulong​ s​ a pagunawa ng binasa ang mapa,grap,tsart atbp
Mapa​- malawak at komprehensibo ang impormasyong ibinibigay ng mapa. Nagsisilbing
patnubay upang marating ang lugar na nais puntahan ng manlalakbay
Tsart​- prapikong pantulong na ito,ipinapakita ang hanay ayon sa impormasyong ibibigay o
hinihingi
Talahanayan​- inilalahad ng datos sa tabular na anyo. Sistematikong inilalagay sa mga hanay
ang mga natikom na datos
Grap​- ibat ibang uri ng grap: ​pie grap,br grap,pictograp
Pagbabasa nang Pahapyaw o Palaktaw(skimming/scanning)​- ginagamit sa pananaliksik o
pagkuha ng mahalagang impresiyon na inilalarawan ng aklat
Pagwawakas​- makabagong paraang estilo ng awtor ay iniiwan sa mga mambabasa ang
kasanaya sa pagbibigay ng wakas ng isang kuwento

➔ ayon sa isang dalubhasa,ang pagsusulat ay pagsasalin sa papel o sa ano mang

kasangkapang maaring magamit na maagsasalinan ng mga nabuong salita,simobolo at
ilustrasyon
➔ ang pagsulat ay lubhang mahalaga sapagkat sa pamamagitan nito ang mga tao sa ibat
ibang lugar at sa ibat ibang panahon ay nagkakaunawaan at nagkakaisa
➔ ayon kay Bryne(1983) bagamat maraming problemang sikolohikal,lingguistika at
kognitibo ang napapaloob sa pagsulat,ahalagang maituro ito dahilan sa mga
kapakinabangang pedagodyikal nito
➔ ayon kay Hugney(1983) nakakatulong ang pagsulat sa paglinang ng kakayahan ng mga
mag-aaral sa lohikal na pagiisip at paglutas ng suliranin.
Sosyo-Kognitibong Pananaw sa Pagsulat
-​Freeman(1987) pagsasama-sama at paguugnay-ugnay ng mga dating pananaw na ang
pokus ay produkto,proseso,konteksto,at kognitibo
-Laluni(1990) isinasaad ng teoryang sosyo-kognitibo na ang pagkatuto ay may batayang
panlipunan at ang pagkatuto ring ito ay isang prosesong interaktibo.
-ginagamit ang kasanayang ito bilang paraan ng pagtataya sa anumang kasanayang ito
bilang gawaing pangkomunikasyon.
Pagsulat Bilang Multi-Dimensiyonal na Proseso
dalawang layunin ng pagsulat:
a. ekspresib- pansariling pagpapahayag na narinig,nakita o nabasa.
 b. transaksyunal- magpahatid ng komunikasyon sa pamamagitan ng pagpapaabot ng
mensahe ​memorandum,proposal,komentaryo,panuot atbp

MGA HAKBANG SA PAGSULAT:

UNA: Paghahanda sa Pagsulat
>maghahanda sa pagpili ng paksa,paglikha ng mga ideya at pagbuo ng mga
ideya
PANGALAWA: Aktwal na Pagsulat
>dito ang aktwal na pagsulat,malaya at tuloy-tuloy na hindi isinasaalang-alang
ang mga maaring pagkakamali
PANGATLO: Pag-eedit o pagrerebisa
Uri ng Pagsulat
A. ​Akademik ​- ang mga teksto ay karaniwang ginagamit o pinagagawa sa iba't ibang
akademikong kurso o sabjek
}Suring-basa- pagtataya sa kahalagahan at kabuluhan ng isang lathalain
}Diyornal na Pampropesyunal- kalipunan ng mga isinulat ng pangkat ng
propesyunal sa isang partikular na gawain
}Rebyu sa FIELD WORK- nirerebyu ang kahinaan at kalakasan ng nasabing
gawain
B. ​Teknikal- ​pagsulat na maghatid ng natatanging mensahe para sa isang tiyak na
kinauukulan/mambabasa
-naglalahad ng impormasyon na pagpapaunawa sa pngangailangan ng isang
mambabasa
Memorandum- ​isang anyo ng komunikasyong pagsulat na maaring maikli lamang
upang ipaalala ang isang bagay