Pagbasa at Pagsusuri
cpAralin 1: Tekstong Impormatibo 3. Pantulong na Kaisipan — mahalaga rin ang
Ano ang Teksto?
 Ang teksto ay tumutukoy sa anumang uri ng
sulatin na mababasa ninuman.
 Ang anumang tekstong mababasa ay may
mga layunin. May mga teksto na ang layon ay
magbigay impormasyon, maglarawan,
magsalaysay ng isang pangyayari, magturo ng
proseso, manghikayat, o magbigay kaaliwan.
Ano ang Tekstong Impormatibo?
 Ang tekstong impormatibo ay isang uri ng
babasahing ‘di-piksiyon.
 Ito ay naglalayong magbigay ng impormasyon
o magpaliwanag nang malinaw at walang
pagkiling tungkol sa iba’t ibang paksa tulad ng
sa mga hayop, isports, agham, kasaysayan,
gawain, paglalakbay, heograpiya, kalawakan,
panahon, at iba.
 Ang mga impormasyon inilalahad ng may-akda
ay hindi nakabase sa kaniyang sariling
opinyon kundi sa katotohanan at mga datos.
 Ang tekstong impormatibo ay karaniwang
makikita sa mga pahayagan o balita, sa mga
magasin, textbook, pangkalahatang
sanggunian tulad ng encyclopedia, gayundin
sa iba’t ibang website sa internet.
 Dahil sa mga katangiang ito ng tekstong
impormatibo, laging may nadadagdag na
bagong kaalaman ang dating kaalaman ng
taong nagbabasa.
Elemento ng Tekstong Impormatibo
1. Layunin ng may-akda — maaaring magkaiba-
iba ang layunin ng may-akda sa pagsulat niya
ng isang tekstong impormatibo. Maaaring
layunin niyang mapalawak pa ang kaalaman
ukol sa isang paksa; maunawaan ang mga
pangyayaring mahirap ipaliwanag; matuto ng
maraming bagay ukol sa ating mundo;
magsaliksik; at mailahad ang mga yugto sa
buhay ng iba’t ibang uri ng insekto, hayop, at
iba pang nabubuhay; at iba pa. Gayumpaman,
anuman ang layunin ay mapapansing kaugnay
ito lagi ng pagbibigay o paglalahad ng
impormasyon.
2. Pangunahing Ideya — dagliang inilalahad ang
mga pangunahing ideya sa mambabasa.
Nagagawa ito sa pamamagitan ng paglalagay
ng pamagat sa bawat bahagi—tinatawag din
itong organizational markers na nakatutulong
upang agad makita at malaman ng
mambabasa ang pangunahing ideya ng
babasahin.
aparungao
paglalagay ng angkop na mga pantulong na
kaisipan o mga detalye upang makatulong
mabuo sa isipan ng mambabasa ang
pangunahing ideyang nais niyang matanim o
maiwan sa kanila.
4. Mga estilo sa pagsulat,
kagamitan/sangguniang magtatampok sa
mga bagay na binibigyang-diin —
Makatutulong sa mga mag-aaral na
magkaroon ng mas malawak na pag-unawa sa
binabasang tekstong impormatibo ang
paggamit ng mga estilo o
kagamitan/sangguniang magbibigay-diin sa
mahahalagang bahagi tulad ng sumusunod:
A. Paggamit ng mga nakalarawang
representasyon — makatutulong ang
paggamit ng mga larawan, guhit,
dayagram, tsart, talahanayan, time line,
at iba pa upang higit na mapalalim ang
pag-unawa ng mga mambabasa sa mga
tekstong impormatibo.
B. Pagbibigay-diin sa mahahalagang salita
sa teksto — nagagamit dito ang mga
estilong tulad ng pagsulat nang nakadiin,
nakahilis, nakasalungguhit, o nalagyan ng
panipi upang higit na madaling makita o
mapansin ang mga salitang binibigyang-
diin sa babasahin.
C. Pagsulat ng mga talasanggunian —
karaniwang inilalagay ng mga manunulat
ng tekstong impormatibo ang mga aklat,
kagamitan, at iba pang sangguniang
ginamit upang higit na mabigyang-diin
ang katotohanang naging basehan sa
mga impormasyong taglay nito.
Mga Uri ng Tekstong Impormatibo
1. Paglalahad ng Totoong
Pangyayari/Kasaysayan - Sa uring ito ng
teksto inilalahad ang mga totoong
pangyayaring naganap sa isang panahon o
pagkakataon. Maaaring ang pangyayaring
isasalaysay ay personal na nasaksihan ng
manunulat tuiad ng mga balitang isinusulat ng
mga reporter ng mga pahayagan o maaari ding
hindi direktang nasaksihan ng manunulat
kundi mula sa katotohanang nasaksihan at
pinatutunayan ng iba tulad ng sulating
pangkasaysayan o historical account. Ang
uring ito ng tekto ay karaniwang sinisimulan
ng manunulat sa isang mabisang panimula o
introduksiyon. Kung ito ay isang balita,
mababasa sa bahaging ito ang
pinakamahahalagang impormasyon tulad ng
 Pagbasa at Pagsusuri
kung sino, ano, saan, kailan, at paano nangyari
ang inilalahad. Sinusundan ito ng iba pang
detalyeng nasa bahagi naman ng katawan, at
karaniwang nagtatapos sa isang kongklusyon.
2. Pag-uulat Pang-impormasyon - Sa uring ito
nakalahad ang mahahalagang kaalaman o
impormasyon patungkol sa tao, hayop, iba
pang bagay na nabubuhay at di nabubuhay,
gayundin sa mga pangyayari sa paligid. Ang
ilang halimbawa ay mga paksang kaugnay ng
teknolohiya, global warming, cyberbullying,
mga hayop na malapit nang maubos,
impormasyong kaugnay ng mga halaman, at
iba pa. Ang pagsulat ng ganitong uri ng teksto
ay nangangailangan ng masusing pananaliksik
sapagkat ang mga impormasyon at detalyeng
taglay nito ay naglalahad ng katotohanan ukol
sa paksa at hindi dapat samahan ng personal
na pananaw o opinyon ng manunulat.
3. Pagpapaliwanag - Ito, ang uri ng tekstong
impormatibong nagbibigay paliwanag kung
paano o bakit naganap ang isang bagay o
pangyayari. Layunin nitong makita ng
mambabasa mula sa mga impormasyong
nagsasaad kung paano humantong ang paksa
sa ganitong kalagayan. Karaniwan itong
ginagamitan ng mga larawan, dayagram, o
flowchart na may kasamang mga paliwanag.
Halimbawa nito’y ang siklo ng buhay ng mga
hayop at insekto tulad ng paruparo, palaka, at
iba pa.
Aralin 2: Tekstong Deskriptibo
Ano ang Tekstong Deskriptibo?
 Ang pagsulat ng paglalarawan ay maaring
maging subhetibo o obhetibo.
Subhetibo – ang paglalarawan kung ang manunulat ay
naglalarawan batay sa kaniyang mayamang
imahinasyon at hindi nakabatay sa katotohanan.
Obhetibo – ang paglalarawan kung ito ay may
pinagbatayang katotohanan.
 Ang tekstong deskriptibo ay may layuning
ilarawan ang mga katangian ng mga bagay,
pangyayari, lugar, tao, ideya, paniniwala, at
iba pa.
 Ginagamit ang tekstong deskriptibo bilang
pagdagdag o suporta sa mga impormasyong
inilalahad ng tekstong impormatibo at sa mga
pangyayari o kaganapang isinasalaysay sa
tekstong naratibo.
 Sa uri ng tekstong ito ay halos makita,
maamoy, marinig, malasahan, o mahawakan
na ng mambabasa ang mga bagay na
aparungao
inilalarawan kahit pa sa isipan lamang niya
nabubuo ang mga imaheng ito.
Uri ng Tekstong Deskriptibo
1. Karaniwang paglalarawan
 Tahasang inilalarawan ang paksa sa
pamamagitan ng pagbanggit sa mga
katangian nito gamit ng mga pang-uri
at pang-abay.
 Madalas na ginagamit ang
paglalarawan sa mga pananaliksik
tungkol sa teknolohiya, agham, at
agham panlipunan.
 Ginagamit din ito sa paglalarawan ng
mga kurikulum at silabus ng mga
kurso sa kolehiyo. Maging sa pagbuo
ng misyon at bisyon ng mga Samahan,
organisasyon, at iba pang institusyon.
2. Masining na Paglalarawan
 Malikhain ang paggamit ng wika
upang makabuo ng konkretong imahe
tungkol sa inilalarawan.
 Tinatangka nitong ipakita, iparinig,
ipalasa, at ipadama ang isang bagay,
karanasan o pangyayari.
 Naisasakatupuran ang ganitong uri ng
paglalarawan sa tulong ng mga
tayutay upang ihambing ang mga
paksa sa isang bagay na mas malapit
sa karanasan o ala-ala ng mambabasa.
Mga Tayutay
1. Simili o Pagtutulad – tumutukoy sa
paghahambing ng dalawang magkaibang
bagay, tao, o pangyayari sa pamamagitan ng
mga salitang tulad ng, parang, kagaya, kasing,
kawangis, kapara, at katulad.
2. Metapora o Pagwawangis – tumutukoy sa
tuwirang paghahambing kaya’t hindi na
kailangang gamitan ng mga salitang
nagpapahayag ng pagkakatulad.
3. Personipikasyon o Pagsasatao – tumutukoy sa
paglalapat ng mga katangiang pantao sa mga
bagay na abstrakto o walang buhay.
4. Hayperboli o Pagmamalabis – tumutukoy sa
eksaherado o sobrang paglalarawan kung kaya
hindi literal ang pagpapakahulugan.
5. Onomatopeya o Paghihimig – tumutukoy sa
paggamit ng salitang may pagkakatulad sa
tunog ng bagay na inilalarawan nito.
Cohesive Devices
 Ang kohesyong gramatikal ay mahalaga sa
pagbibigay ng mas malinaw at maayos na
daloy ng mga kaisipan sa isang teksto.
 Pagbasa at Pagsusuri

 Ang limang pangunahing device o kohesyong Maaari itong mauri sa tatlo: pag-uulit
gramatikal ay ang mga sumusunod: o repetisyon, pag-iisa-isa, at
reperensya (reference), substitusyon pagbibigay-kahulugan.
(substitution), ellipsis, pag-uugnay, at leksikal. 1. Pag-uulit o repetisyon –
1. Reperensiya (Reference) – ito ang paggamit Maraming bata ang hindi
ng mga salitang maaaring tumukoy o maging nakapapasok sa paaralan. Ang
reperensiya ng paksang pinag-uusapan sa mga batang ito ay nagtatrabaho
pangungusap. na sa murang gulang pa lamang.
 Anapora – kung kailangang bumalik sa 2. Pag-iisa-isa – Nagtatanim sila ng
teksto upang malaman kung ano o mga gulay sa bakuran. Ang mga
sino ang tinutukoy. gulay na ito ay talong, sitaw,
Hal.: Aso ang gusto kong alagaan. Ito kalabasa, at ampalaya.
kasi ay maaaring maging mabuting 3. Pagbibigay-kahulugan – Marami
kaibigan. sa mga batang manggagawa ay
 Katapora – kung nauna ang panghalip nagmula sa mga pamilyang dukha.
at malalaman lang kung sino o ano Mahirap sila kaya ang pag-aaral ay
ang tinutukoy kapag ipinagpatuloy ang naiisantabi kapalit ng ilang
pagbabasa ng teksto. baryang naiaakyat nila sa hapag.
Hal.: Siya ang nagbibigay sa akin ng  Kolokasyon – mga salitang
inspirasyong bumangon sa umaga at karaniwang nagagamit nang
masiglang umuwi sa gabi. Ang magkapareha o may kaugnayan sa
matatamis niyang ngiti at mainit na isa’t isa kaya’t kapag nabanggit ang isa
yakap sa aking pagdating ay sapat ay naiisip din ang isa. Maaaring
para makapawi sa kapaguran hindi magkapareha o maaari ding
lang ang aking katawan kundi ng aking magkasalungat.
puso at damdamin. Siya si bella, ang Halimbawa: Nanay – Tatay Guro –
bunso kong kapatid na mag-iisang Mag-aaral Hilaga – Timog Doktor –
taon pa lamang. Pasyente Puti – Itim Maliit – Malaki
2. Substitusyon (substitution) – paggamit ng
ibang salitang ipapalit sa halip na muling ulitin
ang salita.
Hal.: Nawala ko ang aklat mo. Ibibili nalang
kita ng bago.
3. Ellipsis – may binabawas na bahagi ng
pangungusap subalit inaasahang
maiintindihan o magiging malinaw pa rin sa
mambabasa ang pangungusap dahil may
tulong ang unang pahayag para matukoy ang
nais ipahiwatig ang nawalang salita.
Hal.: Bumili si Gina ng apat na aklat si Rina
nama’y tatlo.
4. Pang-ugnay – nagagamit ang mga pang-ugnay
tulad ng at sap ag-uugnay ng sugnay sa
sugnay, parirala sa parirala, at pangungusap sa
pangungusap.
Hal.: Ang mabuting magulang ay
nagsasakripisyo para sa mga anak at ang mga
anak naman ay dpat magbalik ng pagmamahal
sa kanilang mga magulang.
5. Kohesyong Leksikal – mabibisang salitang
ginagamit sa teksto upang magkaroon ito ng
kohesyon. Maaari itong mauri sa dalawa: ang
reiterasyon at ang kolokasyon.
 Reiterasyon – kung ang ginagawa o
sinasabi ay nauulit nang ilang beses.
aparungao
 Pagbasa at Pagsusuri

Aralin 4: Tekstong Persuweysib  Ang salitang logos ay tumutukoy sa

pangangatwiran. Malaki ang
Ano ang Tekstong Persuweysib? pagpapahalaga sa lohika at pagiging
 Ang tesktong persuweysib o kilala rin sa makatwiran ng ma etsratehiya gamit
tawag na tekstong nanghihikayat ay ang mga retorikal na
naglalayong manghimok o mangumbinsi sa pangangatwirang pabuod (deductive)
pamamagitan ng pagkuha ng damdamin o at pasaklaw (inductive).
simpatya ng mambabasa
 Isinusulat ang uri ng tekstong ito upang Aralin 5: Tekstong Naratibo
mabago ang takbo ng isip ng mambabasa at
makumbinsi na ang punto ng manunulat, at Tekstong Naratibo
hindi sa iba, ang siyang tama.  Maanyong paraan ng pagpapahayag na nag-
 Ang tekstong persuweysib ay subhetibo ang uugnay ng mga pangyayari at may layuning
tono sapagkat malayang ipinahahayag ng magkuwento. Naglalahad ng magkakasunod-
manunulat ang kanyang paniniwala at sunod na pangyayari, o simpleng
pagkiling tungkol sa isang isyung may ilang nagsasalaysay.
panig.  Layunin ng tekstong naratibo ang
 Ang ganitong uri ng teksto ay kadalasang makapagsalaysay ng mga pangyayaring
ginagamit sa mga iskrip para sa patalastas, nakapanlilibang o nakapagbibigay-aliw o
propaganda para sa eleksyon, at parerekrut saya.
para sa isang samahan o networking.  Layunin din nitong makapagturo ng
kabutihang-asal, mahahalagang aral, at mga
Isa si Aristotle sa mga pilosopong naniniwala sa pagpapahalagang pangkatauhan tulad ng
kahalagahan ng panghihikayat. Ayon sa kanya may kahalagahan ng pagiging mabuti at tapat, na
tatlong elemento ang panghihikayat- ethos o karakter, ang kasamaan ay hindi magtatagumpay laban
logos o lohika, at pathos o emosyon. sa kabutihan, ang kasipagan at pagtitiyaga ay
1. Ethos nagdudulot ng tagumpay at ipa ba.
 Ito ay tumutukoy sa kredibilad ng
isang manunulat. Ang salitang ethos Halimbawa ng Tekstong Naratibo
ay salitang Griyego na nag-uugnay sa  Mga akdang pampanitikan
salitang etika ngunit higit na itong  Maikling Kuwento
angkop ngayon sa salitang imahe.  Nobela
Ginamit ni Aristotle ang salitang ito  Mito
upang tukuyin ang karakter o  Kuwentong-bayan
kredibilidad ng nagsasalita batay sa  Alamat
paningin ng nakikinig.  Parabula
 Ang elementong ito ang magpapasiya  Epiko
kung kapani-paniwala o dapat  Dula
pagkatiwalaan ng tagapakinig ang  Talambuhay
tagapagsalita, o ng mambabasa ang  Anekdota
manunulat
2. Pathos Mga Elemento ng Tekstong Naratibo
 Tumutukoy ito sa gamit ng emosyon 1. Tauhan - Ang nagdadala at nagpapaikot ng
o damdamin upang mahikayat ang mga pangyayari sa isang salaysay. Sila ang
mambabasa. kumikilos sa mga pangyayari at karaniwang
 Ayon kay Aristotle, karamihan sa mga nagpapausad nito.
mambabasa ay madaling madala ng DALAWANG PARAAN SA PAGPAPAKILALA NG
kanilang emosoyon. TAUHAN
 Emosyon ang pinakamabisang Ekspositori - Kung ang tagapagsalaysay ang
motibasyon upang kumilos ang isang magpapakilala o maglalarawan sa pagkatao ng tauhan.
tao Dramatiko - Kung kusang mabubunyag ang karakter
3. Logos dahil sa kanyang pagkilos o pagpapahayag.
 Tumutukoy ito sa gamit ng lohika DALAWANG URI NG TAUHAN
upang makumbinsi ang mambabasa. Tauhang Bilog - Maaaring magbago ang karakter ng
tauhan mula simula hanggang sa dulo.
aparungao
 Pagbasa at Pagsusuri
Tauhang Lapad - Kung hindi nagbago ang karakter ng
tauhan mula simula hanggang matapos ang kuwento.
2. Tagpuan - Walang pagsasalaysay o naratibo na
mabubuo kung walang lugar na
pinangyarihan ng kwento at panahon kung
kailan ito naganap.
3. Banghay - Ito ang pagkakasunod-sunod ng
mga pangyayari sa kuwento. Ito ay tumutukoy
sa paraan ng pagkakalahad ng mga
pangyayari.
Analepsis (Flashback) - Dito ipinapasok ang mga
pangyayaring naganap sa nakalipas.
Prolepsis (Flashforward) - Dito naman ipinapasok
ang mga pangyayaring magaganap pa lamang sa
hinaharap.
Elepsis - May mga puwang o patlang sa
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na
nagpapakitang may bahagi sa pagsasalaysay na
tinanggal o hindi kasama.
4. Paksa/Tema - Ito ang sentral na ideya kung
saan iikot ang mga pangyayari sa tekstong
naratibo. Mahalagang malinang ito nang
husto sa kabuuan ng akda upang mapalutang
ng may-akda ang pinakamahalang mensaheng
nais niyang maiparating sa kanyang
mambabasa.
Mga Elemento sa Pagbuo ng Narasyon
1. Paksa - Ito ang pinakadiwa ng isang teksto.
Pumili ng paksang nakaaliw at nakapupukaw
ng interes ng mga mambabasa. Mas mainam
kung ito ay may malaking kaugnayan sa mga
panlipunan isyu sa kasalukuyan.
2. Estruktura - Inilalahad ng elementong ito ang
mahusay na pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari. Ang malinaw at lohikal na
kabuuang estruktura ng kuwento ay
makatutulong upang mas madaling
maunawaan ang takbo nito.
3. Oryentasyon - Malinaw dapat na mailatag
ang mga tauhan, tagpuan, panahon at mga
mahalagang detalye sa teksto. Ang mahusay
na pagkakahabi nito ay magbibigay ng daan
upang malaman kung malapit ba sa
katotohanan ang akda.
4. Pamamaraan ng Narasyon - Sa pagsasagawa
ng tekstong naratibo, kailangan magkaroon ka
ng mahusay na umpisa upang magkapag-set
ka ng mood sa daloy ng kuwento. Iwasan ang
pagbibigay ng komento sa gitna upang hindi
lumihis ang paksang tinatalakay.
Iba’t-ibang Pamamaraan sa Narasyon
a. Diyalogo - Paggamit ng direktang pag-uusap
ng mga tauhan.
aparungao
b. Foreshadowing - Pagbibigay ng clue sa
puwedeng maging takbo ng kuwento.
c. Plot Twist - Kabigla-biglang pagbabago sa
takbo ng kuwento na hindi inaasahan ng
mambabasa.
d. Ellipsis - Ang pag-aalis ng ilang bahagi upang
mag-isip ang mga mambabasa.
e. Comic Book Death - Pinalalabas na patay na
ang mga mahahalagang tauhan ngunit
nabubuhay sa dulo.
f. Reverse Chronology - Baliktad na
pamamaraan dahil nagsisimula sa wakas
patungong simula ang takbo ng kuwento.
g. In media res - Nagsisimula sa gitna ang takbo
ng kuwento sa pamamagitan ng flashback.
h. Deus ex machine - Tinatawag din “god from
the machine” Ito ay pagbabago sa problema
sa kuwento na tila ba wala ng solusyon
ngunit nareresolba dahil sa di-inaasahang
tauhan o bagay o pangyayari na hindi naman
nabanggit sa umpisa ng kuwento.
5. Suliranin o Tunggalian - Ang
pinakamadramang tagpo ng kwento at
inaasahang may maidudulot na mahalagang
pagbabago patungo sa pagtatapos. Mula rito
ay maaaring makakuha ng kaisipan o
mensahe na magsisilbing layunin ng tekstong
naratibo.
Ang tunggalian ay may apat na uri:
 Tao laban sa tao
 Tao laban sa sarili
 Tao laban sa lipunan
 Tao laban sa kapaligiran o kalikasan
6. Resolusyon - Ang kinalabasan o
kinahantungan ng tunggalian o komplikasyon
sa kuwento.
 Pagbasa at Pagsusuri
Aralin 1: Pagpili ng Paksa
 Ang pananaliksik ay mahalagang kasanayan
 Makapagdadala ng maraming kaalaman
 Sa pamamagitan ng makaagham na
pamamaraan
 Mga tanong at sulirani’y maihahanap ng
kasagutan.
Pagpili ng Paksa
 Ang pagpili ng paksa ay isa sa
pinakamapanghamong bahagi sa pagsulat ng
pananaliksik. Madalas na mga paksang palasak
o lagi nang ginagamit ang pinipili ng mga
mananaliksik dahil ang mga ito ang laging
nakikita sa kapaligiran at sa iba’t ibang uri ng
media. Subalit kung mag-iisip at magiging
mapanuri ang mananaliksik ay marami
pang maaaring mapagkunan ng paksa, isang
bago at naiibang paksa.
Ilan sa mga ito ay ang sumusunod:
1. Internet at Social Media – ang internet at
social media ay bahagi na ng buhay ng
tao. Napakaraming impormasyong taglay
ang internet at kung magiging mapanuri
ka ay baka nariyan lang at naghihintay ang
isang kakaiba at bagong paksang maaari
mong gamitin para sa iyong pananaliksik.
2. Telebisyon – sa panonood mo ng mga
balita, mga programang pantanghali,
teleserye, talk shows, at iba pa ay baka
matuon ang pansin mo sa isang paksang
maaari mong gawan ng pananaliksik.
3. Diyaryo at Magasin – pumunta ka sa
aklatan at ilatag ang iba’t ibang diyaryo sa
isang mesa. Mula sa mga ito’y pag-ukulan
ng pansin ang mga nanngungunang balita,
maging ang mga opinsyon, editoryal, at
mga artikulo.
4. Mga Pangyayari sa Iyong Paligid – kung
magiging mapanuri ka ay maaaring may
mga pangyayari o bagong kaalaman sa
paligid na mapagtutuonan mo ng pansin
at maaaring maging paksa ng iyong
pananaliksik.
5. Sa Sarili – baka may mga tanong kang
naghahanap ng kasagutan subalit hindi
mo naman basta maihanap ng kasagutan.
O kaya’y baka may interes ka o mga bagay
na curious ka at gusto mo pang
mapalawak ang iyong kaalaman kaugnay
nito. Ang mga paksang nagmula sa bagay
na interesado ang mananaliksik ay
karaniwang humahantong sa isang
matagumpay na sulating pananaliksik
aparungao
sapagkat nailalagay niya hindi lang ang
kaniyang isipan kundi ang buong puso at
damdamin para sa gawaing sa na pa lang
ay gusto niya o interesado siya.
Ang Sulating Pananaliksik
 Ang sulating pananaliksik ay malalimang
pagtalakay sa isang tiyak at naiibang paksa.
Hindi lang ito basta pagsasama-sama ng mga
datos na nasaliksik mula sa iba’t ibang
primarya at sekundaryang mapagkukunan
ng impormasyon kundi taglay nito ang
obhetibong interpretasyon, impormasyon, at
interpretasyon ng mga manunulat sa kaniyang
mga nakalap.
 Ayon kina Constantino at Zafra (2010), ang
pananaliksik ay isang masusing pagsisiyasat
at pagsusuri sa mga ideya, konsepto, bagay,
tao, isyu, at iba pang ibig bigyang-linaw,
patunayan, o pasubalian.
 Ayon naman kay Galer-Tejero (2011), ang
pananaliksik ay may tatlong mahahalagang
layunin: una, isinasagawa ito upang
makahanap ng isang teorya; ikalawa, mula sa
pananaliksik ay malalaman o mababatid ang
katotohanan sa teoryang ito, at ikatlo,
isinasagawa ang pananaliksi upang makuha
ang kasagutan sa mga makaagham na
problema o suliranin.
 Ang pananaliksik ay isang sistematikong
proseso ng pangangalap, pag-aanalisa,
at pagbibigay-kahulugan sa mga datos mula sa
mga mapagkakatiwalaang mapagkukunan
ng impormasyon upang masagot ang isang
tanong, upang makapadagdag sa umiiral na
kaalaman, o pareho. Ang resulta ng isang
pananaliksik ay maaaring maghatid sa atin ng
isang bagong teorya o konsepto,
rekomendasyon, o isa pang tanong na
nangangailangan nang mas malalim na
pananaliksik.
 Isang magandang pagkakataon ang pagbuo
ng sulating pananaliksik upang mapatunayan
ang katotohanan sa isang teorya at nang
mapabulaanan ang mga haka-haka kaugnay
nito. Kaya naman, dito papasok ang
pangangalap ng mga impormasyon, pagsusuri,
at pagbibigay-interpretasyon sa mga nakalap
na impormasyon at datos upang makita o
mabatid ang katotohanang taglay ng mga ito.
Pagkakaiba ng Sulating Pananaliksik sa Ordinaryong
Ulat
 Ang pagbuo ng sulating pananaliksik ay hindi
basta katulad lang ng pagbuo ng isang ulat
 Pagbasa at Pagsusuri
kung saan ang manunulat ay mangangalap din
ng patungkol sa paksang isusulat at saka
tungkol sa mga nakalap na impormasyon.
 Higit na malawak ang pokus ng ulat at iba
pang pangkaraniwang teksto samantalang ang
pokus naman ng sulating pananaliksik ay mas
limitado.
 Inaasahan kasing susuriin, hihimayin,
palalalimin, at bibigyang-interpretasyon ng
mananaliksik ang pagsasagawa ng
kaalamang ilalahad patungkol sa paksa.
Mahalaga ang mga prosesong ito upang ang
maibabahagi niya ayhindi lang sarili niyang
opinyon kundi pagpapatunay na dumaan ang
kaniyang sulatin sa masusing pag-aaral at
may maka-agham na basehan.
 Ang isa pang malaking pagkakaiba ng
dalawang uri ng sulating nabanggit ay ang
dami o lawak ng gagamiting kagamitan o
sanggunian.
 Sa sulating pananaliksik ay maaaring kailangan
mong lumabas, magsagawa ng obserbasyon,
makipanayam o mag-sarbey, at pumunta sa
palengke, sa mga paradahan ng traysikel,
mga museo, makasaysayang pook. Sa mga
lugar kasing ito maaari mong matagpuan ang
mga tao, bagay, o mapagkukunan ng
impormasyong tutugon sa mga katanungan o
suliraning gusto mong ihanap ng kasagutan.
Ang mga kabatiran, datos, o impormasyong
makakalap mo mula sa mga tao, kagamitan, o
lugar na ito ay iyong pag-aaralan, hihimayin,
at uunawain para sa mahusay at angkop na
kongklusyon ng iyong sulatin.
Katangian ng Pananaliksik
1. Obhetibo – hindi basta galing sa opinion, kuro-
kurong pinapanigan ng manunulat.
2. Sistematiko – sumusunod sa lohikal na
hakbang patungo sa isang katanggap-tanggap
na kongklusyon.
3. Napapanahon o maiuugnay sa kasalukuyan –
nakabatay sa kasalukuyang panahon.
4. Empirikal – nakabatay ang kongklusyon mula
sa tunay na naranasan o naobserbahan ng
mananaliksik.
5. Kritikal – maingat at tamang paghahabi at
paghahatol ng mananaliksik.
6. Masinop, malinis, at tumutugon sa
pamantayan – nararapat sumunod sa inilahad
ng pagiging masinop, at malinis sa kabuoan.
7. Dokumentado – nagmula sa mga materyales
ang impormasyon at datos.
aparungao
Bagay na dapat laging isaisip na katangian ng
mananaliksik
 Ayon sa mga propesor na sina Constatino at
Zafra (2010), dapat taglayin ng mananaliksik
ang mga katangian na sumusunod:
1. Matiyaga sa paghahanap ng mga datos mula
sa ibang mapagkukunan ng sandigan.
2. Mapamaraan sa pagkuha ng mga datos na
mahirap kunin.
3. Maingat sa pagpili ng mga datos batay sa
katotohanan at sa kredibilidad ng
pinagkukunan; sa pagsisiguro sa lahat ng
panig ng pagsisiyasat; at sa pagbibigay ng mga
kongklusyon, interpretasyon, komento, at
rekomendasyon.
4. Analitikal sa mga datos at interpretasyon ng
iba tungkol sa paksa at mga kaugnay nito.
5. Kritikal sa pagbibigay ng intepretasyon,
kongklusyon, at rekomendasyon sa paksa.
6. Matapat sa pagsasabing may nagawa nang
pag-aaral ukol sa paksang pinag-aralan; sa
pagkuha ng mga datos nang walang
itinatago, iniiwasan, ipinagkakaila, nana
walang pagkilala at permiso kaninuman, at sa
pagtanggap sa limitasyon ng pananaliksik.
7. Responsible sa paggamit ng mga nakuhang
datos, sa mga tao o institusyong pinagkunan
ng mga ito at pagtiyak na maayos at mahusay
ang mabubuong pananaliksik mula sa format
hanggang sa nilalaman at sa prosesong
pagdadaanan.
 Gayundin naman, ang isang mananaliksik ay
mapagmasid, curious, dapat maging mapag-
obserba sa mga isyung panlipunan na
maaaring sensitibo sa pagsasaliksik, maging
maingat sa mga terminong ginagamit sa
pananaliksik, at sinisigurong tama ang
paggamit sa mga ito.
Mga Uri ng Pananaliksik
 May iba’t ibang uri ng pananaliksik ayon sa
layunin. Maaari itong mauri sa tatlong
kategorya: (1) basic, (2) action, at (3) applied
na pananaliksik.
 Ang resulta ng tinatawag na basic research ay
agarang nagagamit para sa layunin nito.
Makatutulong din ang resulta nito para
makapagbigay pa ng karagdagang
impormasyon sa isang kaalamang umiiral sa
kasalukuyan. Ang sumusunod ay halimbawa
ng basic research:
1. Pananaliksik tungkol sa epekto ng haba ng
oras na inilalaan ng mga kabataan sa
paggamit ng Facebook sa kanilang
 Pagbasa at Pagsusuri

pakikitungo sa mga tao sa kanilang pagresolba ng mga kahawig na problema sa

paligid kanilang mga lugar.
2. Pananaliksik tungkol sa font na
ginagamit ng mga vandals sa Metro Mga Tip o Paalala sa Pagpili ng Paksa
Manila  o sentral na ideyang tinatalakay sa isang
3. Pananaliksik tungkol sa katangian ng sulating pananaliksik. Napakalaking bahagi
mga boy band na hinahangaan ng mga sa pagkakaroon ng matagumpay na sulating
kabataan sa isang barangay. pananaliksik ang pagkakaroon ng isang
 Ang action research ay ginagamit upang mahusay at lubos na pinag-isipang paksa.
makahanap ng solusyon sa mga Mahabang panahon ang ginugugol sa
espesipikong problema o masagot ang mga pangangalap datos
espesipikong mga tanong ng isang kaniyang
larangan. Ang resulta nito ay ginagamit ding
batayan sa pagpapabuti ng bagay na siyang
paksa ng pananaliksik. Ang mga halimbawa
nito ay ang sumusunod:
1. Pananaliksik sa pinaka-epektibong bilang
ng mga miyembro tuwing may
pangkatang gawain ang inyong klase
sa Filipino upang masigurong ang lahat ay
tumutulong o nakikibahagi at natututo sa
mga gawain
2. Pananaliksik tungkol sa epekto ng
pagkakaroon ng mga ekstra kurikular na
mga gawain ng mga estudyante sa inyong
paaralan sa kanilang academic
performance
3. Pananaliksik kung may epekto ba ang
pagkakaroon ng part time job sa
pagkatuto ng mga estudyante sa ika-
labing isang baitang sa inyong paaralan
 Ang resulta naman ng applied research ay
ginagamit o inilalapat sa majority ng
populasyon. Ang mga halimbawa nito ay ang
sumusunod:
1. Pananaliksik kung paano nagaganap ang
bullying sa isang paaralan
2. Pananaliksik kung ano ang sanhi ng
malaking achievement gap ng mga mag-
aaral sa isang baitang sa isang paaralan
3. Pananaliksik kung bakit sumasali sa mga
gang ang mga kabataan sa isang
komunidad
 Pansining ang mga resulta ng applied research
ay maaaring ilapat sa mas malaking
populasyon tulad ng iba pang paaralan o
barangay na malapit o nasa paligid ng inyong
paaralan o barangay. Maaaring gamitin ng
iba pang mga paaralan, barangay, at
komunidad ang resulta ng mga pananaliksik
na ito. Kung hindi man, ang metodong ginamit
ng mga mananaliksik ay maaaring gayahin o i-
modify nang kaunti ng iba pang mga
mananaliksik upang magamit nila sa

aparungao