ΚΩΝΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ

Οι κωνικές τομές είναι τομές ενός επιπέδου με δύο "κατακορυφήν" κώνους.

Γεωμετρικός τόπος λέγεται ένα σύνολο σημείων τα οποία έχουν την ίδια ιδιότητα. π.χ. o κύκλος,
η διχοτόμος γωνίας, η μεσοκάθετος τμήματος κ.λ.π.

_________________________________________________________________________
Ο ΚΥΚΛΟΣ με κέντρο το Ο(0,0)
...είναι ένα στρογγυλό πράγμα. Όχι!
Κύκλος (Ο,ρ) είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων που απέχουν απόσταση ρ από ένα σημείο
O, το κέντρο.

Στο βιβλίο των μαθηματικών κατεύθυνσης αναφέρονται "δύο ειδών" κύκλοι. Αυτός με κέντρο το
Ο(0,0) και αυτός με κέντρο ένα σημείο Κ(xo,yo).

Ο κύκλος με κέντρο το Ο(0,0) και ακτίνα ρ έχει εξίσωση x2+y2=ρ2.

Έχει παραμετρικές εξισώσεις x=ρσυνφ και y=ρημφ.
Τα x, y είναι οι συντεταγμένες οποιουδήποτε σημείου του κύκλου και το ρ είναι η ακτίνα
του). Όταν ξέρουμε το ρ ξέρουμε και τον κύκλο.

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται ο κύκλος C: x2+y2=16. Να βρείτε την θέση των σημείων Α(1,2), Β(–3,4) και
Γ(–3,– 7 ) ως προς αυτόν.

Ο κύκλος C έχει κέντρο το Ο(0,0) και ακτίνα ρ=4. Βρίσκουμε την απόσταση των
παραπάνω σημείων από το κέντρο του.
(ΟΑ)= (1 - 0) 2 + (2 - 0) 2 = 1 + 4 = 5 <4, άρα το Α είναι εσωτερικό σημείο του κύκλου.
(ΟΒ)= (-3 - 0) 2 + (4 - 0) 2 = 9 + 16 =5>4, άρα το Β είναι εξωτερικό σημείο του κύκλου.
(ΟΓ)= (-3 - 0) 2 + ( 7 - 0) 2 = 9 + 7 =4, άρα το Γ είναι σημείο του κύκλου.

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=3x2. Να δείξετε ότι η εξίσωση f(x)+f(y)=18 παριστάνει κύκλο.

Έχουμε: f(x)+f(y)=18
3x2+3y2=18
x2+y2=6, που παριστάνει κύκλο με κέντρο το Ο(0,0) και ακτίνα ρ= 6 .

_________________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η ευθεία ΑΒ με Α(2,–3) και Β(–2,3) είναι διάμετρος του x2+y2=13.

α) Τα σημεία Α και Β βρίσκονται πάνω στον κύκλο, αφού οι συντεταγμένες των

επαληθεύουν την εξίσωσή του.
2-2 -3 + 3
β) Το μέσον Μ του ΑΒ είναι το Ο(0,0) αφού xM= =0 και yM= =0. Άρα
2 2
η ΑΒ είναι διάμετρος του κύκλου.
_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε το μήκος της χορδής που αποκόπτει ο κύκλος C: x2+y2=25 από την ευθεία
ε: y= 3 x+8.

Υπόψη: Το απόστημα μιας χορδής είναι κάθετο στο μέσον της χορδής.

α) Φέρουμε το απόστημα ΟΜ της χορδής ΑΒ, που την τέμνει

κάθετα στο μέσον της.
Το μήκος του ΟΜ ισούται με την απόσταση του Ο από την
ευθεία ε: 3 x–y+8=0 . Άρα
0-0+8
3� 8
(ΟΜ)=d(Ο,ε)= = =4.
2
3 +1 2
β) Πυθαγόρειο Θεώρημα στο ΑΟΜ:
ΑΜ2=ΑΟ2–ΟΜ2 ή ΑΜ2=52–42=9. Άρα ΑΜ=3, οπότε ΑΒ=2ΑΜ=6.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της χορδής ΑΒ του κύκλου x2+y2=25, αν έχει μέσον το Μ(3,1).

1
Το απόστημα ΑΜ έχει συντελεστή διεύθυνσης λΑΜ= .
3
Άρα η χορδή ΑΒ θα έχει συντελεστή λΑΒ= –3 (το
αντιθετοαντίστροφο του λΑΜ).
Επομένως η χορδή έχει εξίσωση ΑΒ:y–1= –3(x–3).

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνονται τα σημεία Α(3,4) και Β(–3,–4). Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των σημείων Μ,
για τα οποία η γωνία ΑΜΒ είναι ορθή.

Έστω
r uΜ(x,y)
uuuu uuu
r ένα σημείο του γεωμετρικού τόπου. Η γωνία ΑΜΒ είναι ορθή αν
AM � =0.
BMuuuu r uuuu
r
Έχουμε: AM =(x–3, y–4) και BM =(x+3, y+4).
Άρα (x–3)(x+3)+(y–4)(y+4)=0 και τελικά x2+y2=25. Άρα ο γ.τ. είναι κύκλος.

_________________________________________________________________________
r r
π.χ. Δίνονται τα διανύσματα a =(x+1, y+2) και b =(2–y,x–1). Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο
r r
των σημείων για τα οποία a //b .

Έστω Μ(x,y) ένα σημείο του γ. τ.

r r r r x +1 y + 2
Επειδή a // b πρέπει det( a ,b )=0 ή = 0 ή (x2–1)–(22–y2)=0 ή x2+y2=5.
2 - y x -1
_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των σημείων Μ(2συνθ, 2ημθ), 0≤ θ<2π.

Για να βρούμε έναν γεωμετρικό τόπο, βάζουμε στο...παιχνίδι τα x, y και απαλείφουμε την
παράμετρο.
Θέτουμε x=2συνθ και
y=2ημθ. (Απαλείφουμε το θ με βάση την ταυτότητα ημ2θ+συν2θ=1).
x2=4συν2θ και
y2=4ημ2θ,
x2+y2=4συν2θ+4ημ2θ=4(συν2θ+ημ2θ)=41=4, δηλαδή τον κύκλο x2+y2=4.

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνονται τα σημεία
uuuu Α(–4,0)
r uuuu
r και Β(4,0). Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των σημείων Μ(x,y)
για τα οποία AM � BM <0.
uuuu
r uuuu
r
Έχουμε AM � BM <0 ή
(x+4, y)(x–4, y)<0 ή
x2–42+y2<0 ή
x2+y2<16. Ο γεωμετρικός τόπος είναι ο κυκλικός δίσκος, χωρίς τον κύκλο!

_________________________________________________________________________
Η ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ x2+y2=ρ2

O κύκλος με εξίσωση x2+y2=ρ2 έχει εφαπτομένη στο τυχαίο σημείο Μ(x1,y1) του κύκλου
την ευθεία ε: x1x+y1y=ρ2

Στο διπλανό σχήμα δίνεται ο κύκλος με εξίσωση x2+y2=25 καθώς και οι εφαπτόμενες στα
αντίστοιχα σημεία.

Στο Μ(3,4) η εφαπτομένη είναι

ε: 3x+4y=25
Στο A(5,0) η εφαπτομένη είναι
5x+0y=25, x=5.
Στο Β(0,5) η εφαπτομένη είναι
0x+5y=25, y=5 κ.λ.π.
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ (τζιζ !!)
1) Η ακτίνα είναι κάθετη στην εφαπτομένη στο σημείο επαφής.
2) Το κέντρο Κ του κύκλου απέχει από την εφαπτομένη (ε) όσο η ακτίνα, δηλαδή ρ=d(K,ε).
3) Το απόστημα είναι κάθετο στη χορδή στο μέσον της.
4) Η μεσοκάθετος μιας χορδής διέρχεται από το κέντρο.
5) Το σημείο τομής των μεσοκαθέτων δύο χορδών είναι το κέντρο του κύκλου.

Όταν γνωρίζουμε το σημείο επαφής, η εφαπτόμενη βρίσκεται εύκολα. Η εφαπτομένη...απ' την

ανάποδη είναι το δύσκολο!
________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εφαπτόμενη του κύκλου x2+y2=5 η οποία είναι παράλληλη στην ευθεία
η: y=2x+3.

Ξεκινάμε πάντα από το σημείο επαφής.

Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Έχουμε δύο αγνώστους, τους x1 και y1, άρα θέλουμε δύο
εξισώσεις.
α) Το Μ είναι σημείο του κύκλου. Άρα x12+y12=5 (1)
β) Η εφαπτομένη στο Μ έχει εξίσωση ε: x1x+y1y= 5
x1
με συντελεστή διεύθυνσης λ= - .
y1
x1
Επειδή ε//η πρέπει - =2 (2).
y1
Λύνουμε το σύστημα των (1) και (2).
x12 + y12 = 5 �
�(−2y1)2+y12=5, άρα y1=1 ή y1= –1.
x1 = -2y1 �
Αν y1=1 τότε x1=–2, οπότε Μ(–2,1) και ε:–2x+y=5.
Αν y1= –1 τότε x1=2, οπότε Μ'(2,–1) και ε: 2x–y=5.

________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εφαπτόμενη του κύκλου x2+y2=5 η οποία σχηματίζει με τον άξονα x'x γωνία
45ο.

α) Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Το Μ είναι σημείο του κύκλου. Άρα x12+y12=5 (1)
x1
β) Η εφαπτομένη στο Μ έχει εξίσωση ε: x1x+y1y=5 με συντελεστή διεύθυνσης λ= - .
y1
x1
Πρέπει λ=εφ45ο=1. Άρα - =1 (2) και λύνουμε το σύστημα όπως παραπάνω.
y1

________________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η ευθεία ε: x+3y=10 είναι εφαπτομένη του κύκλου x2+y2=10.

Μία ευθεία είναι εφαπτόμενη σε κύκλο, αν απέχει από το κέντρο του, όσο η ακτίνα.
1ος τρόπος
Φέρουμε την ευθεία στην κανονική μορφή της. Δηλαδή ε: x+3y–10=0.
 0 + 3�
0 - 10 -10 10
Έχουμε λοιπόν: d(O,ε)= = = = 10 =ρ.
1 +3
2 2
10 10
Άρα η ε εφάπτεται στον κύκλο.

2ος τρόπος
Βρίσκουμε τα κοινά σημεία του κύκλου και της ευθείας, λύνοντας το σύστημα.

Μία ευθεία είναι εφαπτόμενη ενός κύκλου, αν η λύση του συστήματος καταλήγει σε
εξίσωση με άγνωστο το x, που έχει διπλή ρίζα.

10 - x �
y= �
x + 3y = 10 � 3 �
� � 2 � 9x2+(10–x)2=90 ή 10(x–1)2=0.
x + y = 10 �
2 2
�10 - x � �
x2 + � �= 10 �
� 3 � �
Άρα x=1 (διπλή ρίζα). Επομένως η ευθεία ε εφάπτεται στον κύκλο.

________________________________________________________________________
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΜΕ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟ Κ(xο, yο).

Ο κύκλος με κέντρο Κ(xο,yο) και ακτίνα ρ έχει εξίσωση (x–xο)2+(y–yο)2=ρ2

Τα x, y είναι οι συντεταγμένες ενός τυχαίου σημείου του κύκλου, τα xο, yο είναι οι
συντεταγμένες του κέντρου και το ρ είναι η ακτίνα του. Όταν ξέρουμε το ρ και τα xο, yο
ξέρουμε και τον κύκλο.

__________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση του κύκλου που έχει το κέντρο του πάνω στην διχοτόμο y=x και
διέρχεται από τα σημεία Α(1,3) και Β(5,1).

Γνωρίζουμε ότι η μεσοκάθετος μιας χορδής διέρχεται από

το κέντρο.

α) Βρίσκουμε την μεσοκάθετο ΚΜ της χορδής ΑΒ.

1+ 5 3 +1
xM = = 3, και y M = = 2 . Άρα Μ(3,2)
2 2
1- 3 1
λΑΒ= = - , άρα λΚΜ=2.
5 -1 2
Επομένως η ΚΜ έχει εξίσωση y–2=2(x–3) ή y=2x–4.

β) Το κέντρο του κύκλου είναι το σημείο τομής των

ευθειών y=x και y=2x–4.
Η λύση του συστήματος είναι x=4 και y=4, δηλαδή Κ(4,4).

γ) Η ακτίνα του κύκλου είναι ρ=(ΚΑ)= (4 - 1) 2 + (4 - 3) 2 = 10 . Επομένως ο κύκλος έχει

εξίσωση: (x–4)2+(y–4)2=10.
Ειδικές περιπτώσεις
Ένας κύκλος που εφάπτεται στον άξονα x'x έχει εξίσωση (x–xο)2+(y–yο)2=yο2.
Ένας κύκλος που εφάπτεται στον άξονα y'y έχει εξίσωση (x–xο)2+(y–yο)2=xο2
Ένας κύκλος που εφάπτεται και στους δύο άξονες έχει εξίσωση (x–xο)2+(y–xο)2=xο2

Αν αναπτύξουμε τις ταυτότητες η εξίσωση (x–xο)2+(y–yο)2=ρ2 παίρνει τη μορφή

x2+y2+Ax+By+Γ=0. Στην περίπτωση αυτή το κέντρο Κ και οι ακτίνα ρ δίνονται από τους
� Α Β� Α 2 + Β 2 – 4Γ
τύπους: Κ �– , – �και ρ = . Να τα μάθετε απέξω!!
� 2 2� 2
(Τα x2, y2 δεν πρέπει να έχουν συντελεστές διαφορετικούς από το 1, αλλιώς κάνουμε
απλοποιήσεις).

π.χ. Η εξίσωση 3x2+3y2+6x–12y+3=0 πρέπει υποχρεωτικά να γίνει x2+y2+2x–4y+1=0.

_______________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η εξίσωση (2x–4)2+(2y+6)2=100 παριστάνει κύκλο, του οποίου να βρείτε το
κέντρο και την ακτίνα.

Η εξίσωση γράφεται: 22(x–2)2+22(y+3)2=100 ή (x–2)2+(y+3)2=25, που παριστάνει κύκλο

με κέντρο Κ(2, –3) και ακτίνα ρ=5.

_______________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η εξίσωση x2+y2–4x–2αy+2α–4=0 παριστάνει πάντοτε κύκλο.

Για να παριστάνει κύκλο πρέπει Α2+Β2–4Γ>0.

Έχουμε: Α2+Β2–4Γ=42+(–2α)2–4(2α–4)=...=4α2–8α+32.
Το τριώνυμο έχει διακρίνουσα Δ< 0, άρα είναι πάντοτε θετικό. Επομένως η εξίσωση
παριστάνει πάντοτε κύκλο με κέντρο Κ(2,α).

__________________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η εξίσωση (x–1)(x–3)+(y–2)(y–8)=0 παριστάνει κύκλο με διάμετρο ΑΒ
με Α(1,2) και Β(3,8).

α) Αν κάνουμε τις πράξεις θα βρούμε x2+y2–4x–10y+19=0 (1) που παριστάνει κύκλο με

κέντρο το Κ(2,5).
β) Οι συντεταγμένες των σημείων Α και Β επαληθεύουν την εξίσωση (1), άρα είναι σημεία
του κύκλου.
γ) Το μέσον του ΑΒ έχει συντεταγμένες xM=2 και yM=5, που συμπίπτουν με το κέντρο του
 κύκλου. Άρα η ΑΒ είναι διάμετρος.

__________________________________________________________________________
π.χ. Έστω ο κύκλος x2+y2=25 και η ευθεία y=x+4, η οποία τέμνει τον κύκλο στα σημεία Α και
Β. Να βρείτε τις συντεταγμένες του μέσου Μ του ΑΒ.

Για να βρούμε τις συντεταγμένες των Α και Β λύνουμε

το σύστημα των δύο εξισώσεων.
x 2 + y 2 = 25� 2
� x +(x+4)2=25 ή 2x2+8x–9=0.
y= x+4 �

Οι ρίζες της εξίσωσης είναι οι τετμημένες των Α και Β.

ΔΕΝ χρειάζεται να την λύσουμε μέχρι τέλος.
x + xB
Η τετμημένη του Μ είναι xM= A .
2
Από τους τύπους του Vieta (Δείτε στην σελίδα: Α' Λυκείου) είναι γνωστό
8
b -
ότι x1+x2= – . Άρα xM= x A + x B , άρα yM= –2+4=2 και τελικά Μ(–2,2).
a = 2 = -2
2 2

___________________________________________________________________________
ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ (x–xο)2+(y–yο)2=ρ2

Για να βρούμε την εφαπτομένη κύκλου που έχει κέντρο διαφορετικό του Ο(0,0),
εργαζόμαστε με όσα γνωρίζουμε από την θεωρία της ευθείας γραμμής.

Δείτε το παράδειγμα:
π.χ. Έστω ο κύκλος (x–2)2+(y–3)2=25. Να βρείτε την εφαπτομένη στο Α(5,–1).

Η εφαπτομένη στο Α είναι κάθετη στην ακτίνα ΚΑ. Άρα λΚΑλε= –1.
4
Επειδή λΚΑ= – το λε θα είναι το αντιθετοαντίστροφο
3
3
του λΚΑ δηλαδή λε= .
4
3
Άρα ε: (y+1)= (x–5) και τελικά ε: 3x–4y–19=0.
4

_________________________________________________________________________
π.χ. Έστω ο κύκλος (x–2)2+(y–3)2=16. Να βρείτε την εφαπτομένη στο Α(2,–1).

Η εφαπτομένη στο Α είναι κάθετη στην ακτίνα ΚΑ. Άρα

λΚΑλε= –1.
Επειδή το λΚΑ δεν ορίζεται σημαίνει ότι η ΚΑ είναι η
κατακόρυφη x=2, άρα λε =0 και επομένως η εφαπτομένη θα
είναι η οριζόντια ε: y= –1.
 Σχετική θέση δύο κύκλων.
Έστω ρ1 και ρ2 είναι οι ακτίνες δύο κύκλων και δ είναι η διάκεντρος τότε:
α) Αν δ >ρ1 + ρ2 ο ένας κύκλος βρίσκεται εξωτερικά του άλλου.
β) Αν δ=ρ1 + ρ2 οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά.
γ) Αν ρ1 – ρ2 <δ <ρ1 + ρ2 οι κύκλοι τέμνονται.
δ) Αν δ=ρ1 – ρ2 οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά.
ε) Αν δ< ρ1 – ρ2 ο ένας κύκλος βρίσκεται μέσα στον άλλον.

Να θυμάστε: Αν ο ένας κύκλος βρίσκεται έξω από τον άλλον συγκρίνουμε το δ με το ρ1 + ρ2,
ενώ αν ο ένας κύκλος βρίσκεται μέσα στον άλλον συγκρίνουμε το δ με το ρ1 – ρ2..

π.χ. Να βρείτε τη σχετική θέση των κύκλων: C1: (x–2)2+y2=4 και C2: (x–4)2+y2=16.

Ο κύκλος C1 έχει κέντρο το Κ(2,0) και ακτίνα ρ1=2.

Ο κύκλος C2 έχει κέντρο το Λ(4,0) και ακτίνα ρ2=4.
( 4 - 2)
2
Η διάκεντρος έχει μήκος (ΚΛ)= + (0 - 0) 2 =2.
Επειδή ρ2–ρ1=2=(ΚΛ), οι δύο κύκλοι εφάπτονται εντός.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι οι κύκλοι: C1: (x–1)2+(y–3)2=2 και C2: (x–3)2+(y–1)2=2 έχουν ένα κοινό
σημείο.

α) Ο κύκλος C1 έχει κέντρο το Κ(1,3) και ακτίνα ρ1= 2 .

Ο κύκλος C2 έχει κέντρο το Λ(3,1) και ακτίνα ρ2= 2 . Άρα ρ1+ρ2=2 2 .
β) Η διάκεντρος των κύκλων έχει μήκος (ΚΛ)= (1 - 3) 2 + (3 - 1) 2 = 4 + 4 = 8 = 2 2 .
Επειδή (ΚΛ)=ρ1+ρ2 οι δύο κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά. άρα έχουν ένα κοινό σημείο.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση του κύκλου που περνάει από το σημείο Α(2,7) και εφάπτεται στον
κύκλο C: (x–1)2+(y–2)2=10 στο Β(0,5).

α) Έστω (x–xo)2+(y–yo)2=ρ2 η εξίσωση του κύκλου

που ζητάμε.
Το κέντρο Λ(xo,yo) θα βρίσκεται πάνω στην ΚΒ,
αφού τα Κ, Β, Λ είναι συνευθειακά και πάνω
στην μεσοκάθετη ΜΛ του ΑΒ.

β) Η ακτίνα του κύκλου που ζητάμε είναι ίση με το

μήκος του ΛΒ.
Έχουμε ΒΛ: y=–3x+5.
KM: y=–x+7. Το σημείο τομής των
ευθειών αυτών είναι το Λ(–1,8).
(ΒΛ)=...= 10 . Άρα ο ζητούμενος κύκλος είναι:
(x+1)2+(y–8)2=10.
___________________________________________________________________________
π.χ. α) Να δείξετε ότι η εξίσωση x2+y2–x–2+λ(5x+3y+2)=0 (1) παριστάνει κύκλο για κάθε λ.
β) Να βρείτε το λ ώστε ο κύκλος να περνάει από την αρχή των αξόνων.
γ) Να δείξετε ότι τα κέντρα τους βρίσκονται στην ευθεία ε: 6x–10y=3.

α) Φέρνουμε την (1) στην κανονική της μορφή: x2+y2+(5λ–1)x+3λy+2λ–2=0.

Για να παριστάνει κύκλο πρέπει Α2+Β2–4Γ>0 ή
(5λ–1)2+(3λ)2–4(2λ–2)>0 ή
34λ2–18λ+9>0, που ισχύει αφού Δ<0. (Θυμάστε το πρόσημο του τριωνύμου;)

β) Για να διέρχεται ο κύκλος από το Ο(0,0) πρέπει οι συντεταγμένες του να επαληθεύουν

την εξίσωση του κύκλου. Δηλαδή:
02+02+(5λ–1)0+3λ0+2λ–2=0 ή λ=1.
� A B� � 5l - 2 3l �
γ) Το κέντρο του κύκλου είναι: Κ �- , - �ή Κ � - , - �.
�2 2� � 2 2 �
1 - 5l 3l
Έστω x= και y= - . Απαλείφουμε το λ με την μέθοδο των αντίθετων
2 2
3 2x = 1 - 5l� 6x = 3 - 15l �
συντελεστών: �� �άρα ε: 6x–10y=3.
-5 2y = -3l � -10y = 15l �

__________________________________________________________________________
ΠΑΡΑΒΟΛΗ
Είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων που ισαπέχουν από μία ευθεία (διευθετούσα) και ένα
σημείο (εστία).
Επειδή οι γ.τ. έχουν μεταβλητές x και y "φυτεύουμε" την ευθεία και το σημείο σε σύστημα
συντεταγμένων Οxy.

____________________________________________________________________________
ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΔΕΞΙΑ ή ΑΡΙΣΤΕΡΑ του Ο(0,0).

Αν η εστία βρίσκεται στον x'x, η παραβολή έχει εξίσωση y2=2px και θα βρίσκεται
δεξιά του Ο(0,0) αν p>0, ή αριστερά του Ο(0,0) αν p<0.
1) Το p λέγεται παράμετρος και το |p| εκφράζει την απόσταση της εστίας από την
διευθετούσα. Μία παραβολή είναι γνωστή, αν γνωρίζουμε το p.
�p � p
2) Η εστία έχει συντεταγμένες Ε � , 0 �και η διευθετούσα εξίσωση δ: x= – .
�2 � 2
3) Η εφαπτομένη της σε σημείο Α(x1,y1) έχει τη μορφή ε: y1y=p(x+x1).
___________________________________________________________________________
ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΠΑΝΩ ή ΚΑΤΩ του Ο(0,0).

Αν η εστία βρίσκεται στον y'y η παραβολή έχει εξίσωση x2=2py και θα βρίσκεται
πάνω από το Ο(0,0) αν p>0, ή κάτω από το Ο(0,0) αν p<0.
� p� p
0, �και η διευθετούσα εξίσωση δ: y= – .
1) Η εστία έχει συντεταγμένες Ε �
� 2� 2
2) Η εφαπτομένη της σε σημείο Α(x1,y1) έχει τη μορφή x1x=p(y+y1).

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της παραβολής αν έχει άξονα συμμετρίας τον x'x και το Α(3,3)
είναι σημείο της.

Αφού έχει άξονα συμμετρίας τον x'x, θα έχει την μορφή y2=2px.
Αφού διέρχεται από το σημείο A(3,3), οι συντεταγμένες του θα
επαληθεύουν την εξίσωση της παραβολής.
9
Άρα 32=2p3 και τελικά p= >0. Άρα θα βρίσκεται δεξιά του
6
9
Ο(0,0) και η εξίσωση είναι y2=2 x ή y2=3x.
6

_____________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της παραβολής αν έχει άξονα συμμετρίας τον y'y και το Β(4,8) είναι
 σημείο της.

Αφού έχει άξονα συμμετρίας τον x'x, θα έχει την μορφή

x2=2py.
Αφού διέρχεται από το σημείο B(4,8), οι συντεταγμένες
του θα επαληθεύουν την εξίσωση της παραβολής.
Άρα 42=2p8 και τελικά p=1. Άρα θα βρίσκεται πάνω
από το Ο(0,0) και η εξίσωση είναι x2=2y.

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των σημείων που ισαπέχουν από το Α(3,0) και την ευθεία
ε:x+3=0.

Έστω Μ(x,y) ένα σημείο του γεωμετρικού τόπου. Πρέπει (ΜΑ)=d(Μ,ε) ή

x + 0y + 3
(x - 3)2 + (y- 0)2 = ή (x - 3) 2 + y 2 =x+3 ή
1 +0
2 2

( )
2
2
(x - 3) 2 + y 2 = x + 3 ή (x–3)2+y2=(x+3)2 και τελικά C: y2=12x.

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η παραβολή y2=2px. Να δείξετε ότι οποιοδήποτε σημείο της Α(xo,yo) απέχει από
p
την εστία της απόσταση (ΑΕ)= x 0 + . (Εξαρτάται μόνο από την τετμημένη.
2
Φανταστικό ε;)

2
�p � � p� 2 p p2
, 0
Η εστία είναι Ε � �. Άρα (ΑΕ)= �x o - �+ yo = x o2 - 2 x o + + y o2 =
�2 � � 2� 2 4
2
p2 p2 � p� p
= x - x 0 p + + 2px 0 = x o2 + x o p +
2
0 = �x o + � = xo + .
4 4 � 2� 2

_________________________________________________________________________
ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ

π.χ. Δίνεται η παραβολή y2=8x. Να βρείτε την εφαπτομένη της στο σημείο Μ(2,4).

Επειδή η παραβολή είναι της μορφής y2=2px με p=4, η εφαπτομένη θα είναι:

ε: y1y=p(x+x1) ή ε: 4y=4(x+2) ή ε: y=x+2.

_________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η παραβολή x2=8y. Να βρείτε την εφαπτομένη της στο σημείο Μ(4,2).

Επειδή η παραβολή είναι της μορφής x2=2py με p=4, η εφαπτομένη θα είναι:

ε: x1x=p(y+y1)
ε: 4x=4(y+2) ή y=x–2.
Όταν γνωρίζουμε το σημείο επαφής, η εφαπτόμενη βρίσκεται εύκολα. Η εφαπτόμενη...απ' την
ανάποδη είναι το δύσκολο!

________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εφαπτόμενη της παραβολής y2=8x, η οποία διέρχεται από το σημείο Α(5,7).

Ξεκινάμε πάντα από το σημείο επαφής.

Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Έχουμε δύο αγνώστους, άρα θέλουμε δύο εξισώσεις.
α) Το Μ είναι σημείο της παραβολής . Άρα y12=8x1 (1), p=4.
β) Η εφαπτομένη στο Μ έχει εξίσωση ε: y1y=4(x+x1).
Επειδή το σημείο Α(5,7) ανήκει στην εφαπτομένη, οι συντεταγμένες του πρέπει να την
επαληθεύουν, δηλαδή 7y1=20+4x1 (2)

(Προσοχή! Αντικαθιστούμε τις

συντεταγμένες του σημείου στα x, y και όχι
στα x1,,y1)
Από τη λύση του συστήματος των (1)
25
και (2) βρίσκουμε τα x1= ή
2
x1=2 κ.λ.π.
(Υπάρχουν δύο εφαπτόμενες που
διέρχονται από το Α).

_____________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η παραβολή x2=4y. Να βρείτε την εφαπτομένη της που σχηματίζει με τον άξονα x'x
γωνία 45ο.

Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Η εφαπτομένη στο Μ έχει εξίσωση ε: x1x=2(y+y1) ή

x x
ε: 2y–x1x+2y1=0 με λ= 1 . Πρέπει 1 =εφ45ο=1, άρα x1=2 και επομένως y1=1. Άρα
2 2
Μ(2,1) και η εφαπτομένη είναι ε: y=x–1.

____________________________________________________________________________
ΒΑΣΙΚΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΟ
Πολλές ασκήσεις αναφέρονται στον ρόμβο ΑΒΝΕ του σχήματος που ακολουθεί.
Προσοχή στις συντεταγμένες και τη θέση των κορυφών του παραλληλογράμμου.

π.χ. Δίνεται η παραβολή y2=8x και το σημείο

της Α(x1,y1).

Το Α είναι σημείο της παραβολής.

Το Β είναι σημείο της διευθετούσας και
συμμετρικό του Ε ως προς το Κ.
Το Κ είναι σημείο του y'y.
Το Ν είναι συμμετρικό του Α ως προς το Κ.
Το Ε είναι η εστία.
___________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η παραβολή y2=2px και η ευθεία y=λx+k. Να δείξετε ότι έχουν ένα κοινό σημείο
αν p=2kλ.

Δύο συναρτήσεις εφάπτονται όταν το κοινό τους σημείο προκύπτει από διπλή ρίζα
δευτεροβάθμιας εξίσωσης.
Τα κοινά σημεία δύο συναρτήσεων f και g είναι λύσεις της εξίσωσης f(x)=g(x).
Άρα (λx+k)2=2px ή
λ2x2+2λkx+k2–2px=0 ή
λ2x2+(2λk–2p)x+k2=0. Η εξίσωση αυτή πρέπει να έχει διπλή ρίζα. Άρα Δ=0.
Δ=(2λk–2p)2–4λ2k2=0 ή 4λ2k2–8λkp+4p2–4λ2k2=0
4p(–2kλ+p)=0. Άρα p=2kλ.

__________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η παραβολή y2=8x και η εφαπτομένη της στο σημείο Μ(4, 4 2 ), η οποία τέμνει
την διευθετούσα στο σημείο Α. Να δείξετε ότι ΜΕΑ=90ο.

Από τον τύπο της παραβολής βρίσκουμε

p=4. Άρα η εστία είναι Ε(2,0) και η
διευθετούσα δ:x=–2.
H εφαπτομένη στο Μ(4,4 2 ) έχει
εξίσωση: ε: y1y=p(x+x1) ή
4 2 y=4(x+4) και για x=–2 βρίσκουμε
y= 2 . Άρα Α(–2, 2 )

Για να δείξουμε ότι ΜΕΑ=90ο, αρκεί

uuur uuur
EA � EM =0.
uuur uuur
Έχουμε EA =(–4, 2 ) και EM =(2,4 2 ).
uuur uuur
EM =–42+4 2  2 =–8+8=0. Άρα ΜΕΑ=90 .
ο
EA �

__________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την κοινή εφαπτομένη του κύκλου x2+y2=8 και της παραβολής y2=16x.

Έστω Α(x1,y1) το σημείο επαφής της εφαπτομένης με την παραβολή. Τότε η εφαπτομένη θα
έχει εξίσωση
ε: y1y=8(x+x1) ή
ε: 8x–y1y+8x1=0
Για να εφάπτεται η ε και στον κύκλο πρέπει να απέχει από αυτόν όσο η ακτίνα του. Δηλαδή
8�0 - y1 �
0 + 8x1
d(O,ε)=ρ ή = 8 ή
82 + y12
8x1 = 8 64 + y12 ή 8x1 = 64 + y1
2 2
 8x12 = 64 + 16x1

2
(Αντικαθιστούμε το y1 με το 16x1).
x12 - 2x1 - 8 = 0 ...x=4 ή x=–2
(απορρίπτεται).
Για x=4 βρίσκουμε y=8 ή y=–8. Αυτό
σημαίνει ότι σε δύο σημεία της
παραβολής υπάρχουν κοινές
εφαπτόμενες. Στα Α(4,8) και Α'(4,–8) και
οι εφαπτόμενες
είναι ε: y=x+4 και ε': y= –y–4.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της παραβολής y2=8x η οποία σχηματίζει με την
η: y=3x+5 γωνία 45ο.

Ξεκινάμε πάντα από το σημείο επαφής. Έστω Α(x1,y1) το σημείο επαφής και
ε: y1y=4(x+x1) η εφαπτομένη ή ε: 4x–y1y+4x1=0 και η: 3x–y+5=0.

Θα εργαστούμε με τα παράλληλα διανύσματα και όχι με τους συντελεστές διεύθυνσης!!

r r
r r de �
dh
Έχουμε: de =(y1,4) και dh =(1,3). Άρα συν45ο= r r
de dh
2 y1 + 12
= ... y1 - 3y1 - 16 = 0 και τελικά y1=8 ή y1=–2.
2
2 10 y1 + 4
2 2

Για y1=8 έχουμε x1=8 άρα Α(8,8) και ε: 2y=x+8.

1 �1 �
Για y1= –2 έχουμε x1= άρα Α' � , -2 �και ε': y= –2x–1.
2 �2 �

___________________________________________________________________________
ΕΛΛΕΙΨΗ

Είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων Μ(x,y) των οποίων το άθροισμα των αποστάσεων
από τα σημεία Ε'(–γ,0) και Ε(γ,0) είναι σταθερή και ίση με 2α.
Στοιχεία της έλλειψης:
1) Σε κάθε περίπτωση α>γ και α>β.
2) (Α'Α)=2α είναι ο μεγάλος άξονας.
3) (Β'Β)=2β είναι ο μικρός άξονας.
Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:
x 2 y2
α) 2 + 2 = 1 και α2=β2+γ2. Επειδή το α>β και το x θα είναι μεγαλύτερο του y, άρα η
a b
έλλειψη είναι "οριζόντια". Σχήμα 1.
x 2 y2
β) 2 + 2 = 1 και α2=β2+γ2. Επειδή το α>β και το y θα είναι μεγαλύτερο του x, άρα η
b a
έλλειψη είναι "όρθια". Σχήμα 2.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της έλλειψης με μεγάλο άξονα στον x'x αν γνωρίζουμε ότι α=2β,
και οι εστίες της είναι Ε(2 5 ,0), Ε'(–2 5 ,0).

Σε κάθε έλλειψη ισχύει α2=β2+γ2

Επειδή α=2β και γ=2 5 έχουμε: (2β)2=β2+(2 5 )2 ή 4β2=β2+20
20 20 2 5 4 5 80
β2= ή β= = οπότε α= και α2= .
3 3 3 3 3
2 2
x y
+ = 1 3x 2 3y 2
Άρα η έλλειψη είναι 80 20 ή + = 1 και τελικά 3x2+12y2=80.
80 20
3 3

__________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της έλλειψης αν γνωρίζουμε ότι μία εστία είναι η Ε(2,0) και μία
κορυφή της η Α(5,0).

Η εστία και η κορυφή ανήκουν στον άξονα x'x. Αυτό θα καθορίσει και την μορφή της
έλλειψης. Επειδή Ε(2,0) προκύπτει ότι γ=2 και επειδή Α(5,0) ότι α=5.
x2 y 2
Επειδή α2=β2+γ2 έχουμε: 52=β2+22 ή β2=21. Άρα η έλλειψη είναι + = 1.
25 21
 Παρατήρηση!
Αν η εξίσωση μιας κωνικής έχει τη μορφή αx2+βy2=ρ2 δηλαδή οι συντελεστές των x2, y2
είναι διαφορετικοί , τότε πρόκειται για έλλειψη. π.χ. 3x2+12y2=80.
Αν η εξίσωση μιας κωνικής έχει τη μορφή αx2+αy2=ρ2, τότε πρόκειται για κύκλο.
π.χ. 3x2+3y2=12 που γράφεται x2+y2=4.

π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της έλλειψης αν έχει εστία Ε(0,1) και μικρό άξονα 6.

Προσέξατε ότι η εστία ανήκει στο y'y; Άρα από Ε(0,1) προκύπτει ότι γ=1 και β=3.
Σε κάθε έλλειψη ισχύει α2=β2+γ2.
x2 y 2
Άρα α2=32+12, οπότε α2=10. Άρα η έλλειψη είναι + =1.
9 10
(Επειδή η έλλειψη είναι "όρθια" το α2 είναι παρονομαστής του y2 !!)

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τους άξονες της έλλειψης x2+4y2=4.

x2 2
Ο παραπάνω τύπος γράφεται: +y =1 με α=2 και β=1. Άρα Α'Α=2α=4 και Β'Β=2β=2.
4

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τους άξονες της έλλειψης x2+4y2=1.

y2
x2 + =1 1
Ο παραπάνω τύπος γράφεται: 1 με α=1 και β= . Άρα Α'Α=2α=1 και Β'Β=2β=1.
2
4
________________________________________________________________________
x 2 y2
π.χ. Ένα σημείο Μ της έλλειψης + = 1 απέχει από την μία εστία 5. Πόσο απέχει από την
9 4
άλλη;

Γνωρίζουμε ότι το άθροισμα των αποστάσεων ενός σημείου της έλλειψης από τις εστίες
είναι σταθερό και ίσο με 2α. Δηλαδή ΜΕ+ΜΕ'=2α.
Από τον τύπο της έλλειψη βρίσκουμε ότι α=3. Άρα αν ΜΕ=5 ΜΕ'=1.

_____________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τις εστίες της έλλειψης: 4x2+y2=9.

Πρέπει ο τύπος της έλλειψης να έχει την κανονική μορφή.

Για να γίνει το 2ο μέλος ίσο με 1, διαιρούμε όλους τους όρους με το 9 και βρίσκουμε:
4x 2 y 2
+ = 1 και επειδή στους όρους x2 και y2 δεν πρέπει να υπάρχουν συντελεστές, ο
9 9
x 2 y2
+ =1 3
τύπος γράφεται: 9 9 με β= και α=3. (Θυμόμαστε ότι α>β, γ)
2
4
 2
�3 � 2 3 3 � 3 3� � 3 3�
2 2 2 2
Επειδή α =β +γ έχουμε: 3 = � �+γ ή τελικά γ= 0,
. Άρα Ε �
� 2 ��ή Ε' 0, –
�
� �.
�2 � 2 � � � 2 �
�

___________________________________________________________________________
Παραμετρικές εξισώσεις της έλλειψης
π.χ. Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των σημείων Μ(3συνθ, 4ημθ), θ[0,2π).

2
x �x �
Έχουμε: x=3συνθ ή =συνθ ή � �=συν2θ.
3 �3 �
2
y �y �
y=4ημθ ή =ημθ ή � �=ημ2θ και με πρόσθεση κατά μέλη και εφαρμογή
4 �4 �
x2 y 2
της ιδιότητας ημ2θ+συν2θ=1 βρίσκουμε: + =1.
9 16

__________________________________________________________________________
π.χ. Δίνονται οι κωνικές τομές C1:y2=8x και C2:4x2+2y2=48.
Α. Να βρείτε τις εστίες της έλλειψης.
Β. Να βρείτε τα σημεία τομής Κ και Λ των δύο κωνικών τομών .
Γ. Να δείξετε ότι οι εφαπτόμενες των δύο κωνικών τομών στο σημείο Κ είναι κάθετες.

x 2 y2
Α.H έλλειψη γράφεται + = 1 . Άρα α2=24 και β2=12.
12 24
(Προσέξατε ότι ο παρονομαστής του y2 είναι μεγαλύτερος; H έλλειψη είναι "όρθια")
Άρα γ2=α2–β2=24–12 =12 και τελικά γ= 2 3 .
Επομένως Ε(0, 2 3 ) και Ε'(0,– 2 3 ).

Β. Για να βρούμε τα σημεία τομής, λύνουμε το

σύστημα των δύο κωνικών τομών:
Έχουμε: 4x2+28x=48
x2+4x–12=0. Οι ρίζες της είναι x1=2 ή
x2= –6 (που απορρίπτεται. Γιατί;)
Για x=2 βρίσκουμε y=4 ή y=–4. άρα Κ(2,4) και
Λ(2,–4).

Γ. Η εφαπτομένη της παραβολής στο σημείο επαφής

είναι: y1y=p(x+x1)
Άρα στο Κ(2,4) θα είναι ε1:4y=4(x+2) ή y=x+2 με λ1=1
Η εφαπτομένη της έλλειψης στο σημείο επαφής είναι: β2y1y+α2x1x=α2β2.
Άρα στο Κ(2,4) θα είναι ε2: 4y1y+2x1x=48 ή y= –x+6 με λ2= –1. Δηλαδή ε1  ε2.

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της έλλειψης, για την οποία το τρίγωνο ΟΒΕ είναι ισοσκελές.

Έχουμε: β=2 και επειδή (ΟΒ)=(ΟΓ) πρέπει γ=2.

x2 y 2
Άρα α2=β2+γ2=4+4=8, άρα C: + =1
8 4
___________________________________________________________________________
r
π.χ. Να βρείτε τον γ.τ. των σημείων Λ(x,y) για τα οποία το διάνυσμα a =(–4x, 6y) έχει μέτρο
12.
x2 y 2
Πρέπει ( -4x) 2 + (6y) 2 =12 ή 16x2+36y2=144 και τελικά + =1.
9 4

____________________________________________________________________________
Και μια συνδυαστική άσκηση.

π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της έλλειψης με μεγάλο άξονα Α'A τα σημεία που ο κύκλος
x2+y2=25 τέμνει τον x'x και μία εστία, την εστία της παραβολής y2=12x.

1) Ο κύκλος τέμνει τον x'x στα σημεία Α(5,0) και Α'(–5,0). Άρα η έλλειψη έχει α=5.
2) Η παραβολή έχει p=6, άρα η εστία της είναι Ε(3,0), που είναι εστία και της έλλειψης.
Άρα γ=3.
2 2 2 2 2 2 x2 y 2
3) α =β +γ άρα β =5 –3 =25–9=16. Επομένως η εξίσωση της έλλειψης είναι + = 1.
25 16

____________________________________________________________________________
ΘΕΣΗ ΣΗΜΕΙΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ
x 2 y2
1) Ένα σημείο Μ(x,y) βρίσκεται πάνω σε έλλειψη, αν 2 + 2 = 1 .
a b
x 2 y2
2) Ένα σημείο Μ(x,y) βρίσκεται μέσα σε έλλειψη, αν 2 + 2 < 1 .
a b
x 2 y2
3) Ένα σημείο Μ(x,y) βρίσκεται έξω από έλλειψη, αν 2 + 2 > 1 .
a b

____________________________________________________________________________
ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΕΛΛΕΙΨΗΣ

x 2 y2 x1x y1 y
α) H εφαπτομένη της έλλειψης 2 + 2 = 1 στο σημείο της Μ(x1,y1) είναι 2 + 2 = 1 .
a b a b
β) Αν η εξίσωση της έλλειψης έχει τη μορφή β2x2+α2y2=α2β2 τότε η εφαπτομένη θα είναι

β2x1x+α2y1y=α2β2.

Όταν γνωρίζουμε το σημείο επαφής, η εφαπτόμενη βρίσκεται εύκολα.

π.χ. Να βρείτε την εφαπτομένη της έλλειψης 3x2+y2=4 στα σημεία της Α(1,1) και Β(0,2).
Ο τύπος της εφαπτομένης είναι 3x1x+y1y=4.
Στο Α: Για x1=1 και y1=1 θα γίνει ε: 31x+1y=4 ή 3x+y=4.
 Στο Β: Για x1=0 και y1=2 θα γίνει ε: 30x+2y=4 δηλαδή y=2 (οριζόντια).

_________________________________________________________________________
Η εφαπτομένη...απ' την ανάποδη είναι το δύσκολο!
π.χ. Να βρείτε την εφαπτόμενη της έλλειψης 3x2+y2=4 η οποία είναι παράλληλη στην ευθεία
η: y=–3x+5.

Ξεκινάμε πάντα από το σημείο επαφής.

Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Έχουμε δύο αγνώστους, άρα θέλουμε δύο εξισώσεις.
α) Το Μ είναι σημείο της έλλειψης . Άρα 3x12+y12=4 (1)
3x1
β) Η εφαπτομένη στο Μ έχει εξίσωση ε: 3x1x+y1y=4 με συντελεστή διεύθυνσης λε= -
y1
3x1
Επειδή ε//η πρέπει λε=λη δηλαδή - = –3 (2)
y1
Από τη λύση του συστήματος των (1) και (2) βρίσκουμε τα x1, y1 κ.λ.π.

___________________________________________________________________________
ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ
b
Η εκκεντρότητα της έλλειψης, καθορίζει και την μορφή της. Ισχύει: = 1 - e .
2

a
b
1) Αν το ε τείνει (πλησιάζει) στην τιμή 1, ο λόγος τείνει
a
στο 0 και η έλλειψη τείνει να γίνει ευθύγραμμο τμήμα.:

b
2) Αν το ε τείνει στο 0, ο λόγος τείνει στο 1 (δηλαδή
a
α=β) και η έλλειψη τείνει να γίνει κύκλος.

Δύο ελλείψεις λέγονται όμοιες, αν έχουν ίδια εκκεντρότητα.

x 2 y2 x 2 y2
π.χ. Αν οι ελλείψεις C1: + = 1 και C2: 2 + = 1 είναι όμοιες, να βρείτε το α.
16 7 α 112

3
Για την C1 έχουμε: α2=16 και β2=7. Άρα γ2=α2–β2=16–7=9. Επομένως γ=3 και ε1=
4
2
α - 112
Για την C2 έχουμε: β2=112. Άρα γ2=α2–112. Επομένως γ= a 2 - 112 και ε2=
α
a 2 - 112 3 a - 112 9
2
Πρέπει = ή = και τελικά α=16.
a 4 a2 16

(Η τροχιά της Γης και των άλλων πλανητών γύρω από τον ήλιο είναι έλλειψη, με τον ήλιο να
βρίσκεται στη μία εστία).
____________________________________________________________________________
ΥΠΕΡΒΟΛΗ
Είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων Μ(x,y) των οποίων η διαφορά των αποστάσεων
από τα σημεία Ε'(–γ,0) και Ε(γ,0) είναι σταθερή και ίση με 2α.
x 2 y2
Έχει εξίσωση 2 - 2 = 1 με γ2=α2+β2
a b
x2 y2
Αν έχει εξίσωση 2 - 2 = 1 βρίσκεται "δεξιά– αριστερά" του Ο(0,0).
a b
(Αν βάλετε x=0 δεν υπάρχει y, άρα δεν τέμνει τον y'y). Σχήμα 1.

Το ΚΛΝΜ λέγεται ορθογώνιο βάσης με κορυφές Κ(–α,β), Λ(α,β), Μ(–α,–β)

Ν(α,–β).
y2 x 2
Αν έχει εξίσωση 2 - 2 = 1 βρίσκεται "πάνω– κάτω" του Ο(0,0).
a b
(Αν βάλετε y=0 δεν υπάρχει x, άρα δεν τέμνει τον x'x). Σχήμα 2

_________________________________________________________________________
Για να βρούμε τις ασύμπτωτες μιας υπερβολής παραγοντοποιούμε τον τύπο της.

x 2 y2 �x y � �x y �
π.χ. Αν 2 - 2 = 1 γράφουμε: � - � � + �= 0 !! Άρα αy–βx=0 ή αy–βx=0.
a b �a b � �a b �
2 2 2 2 2 2
Αν β x –α y =α β γράφουμε: (βx–αy)(βx+αy)=0. Άρα βx–αy=0 ή βx+αy=0.

Αν α=β τότε ο τύπος παίρνει τη μορφή x2–y2=α2 και η υπερβολή λέγεται ισοσκελής
υπερβολή με ε= 2 και ασύμπτωτες y=x και y= –x, (διχοτόμοι).

Για να σχεδιάσουμε μία υπερβολή βρίσκουμε τη θέση των κορυφών Α(α,0) και Α(–α,0), στη
συνέχεια κατασκευάζουμε τις ασύμπτωτες και τέλος την υπερβολή.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εξίσωση της υπερβολής με εστίες στον x'x αν έχει κάθετες ασύμπτωτες και
γ= 2 .

x 2 y2 b
Η υπερβολή θα έχει εξίσωση - 2 = 1 και ασύμπτωτες τις ευθείες ε1: y= x και
a b
2
a
b b b
ε2: y= - x . Επειδή είναι κάθετες πρέπει - � = -1 δηλαδή β2=α2.
a a a
Γνωρίζουμε ότι γ2=α2+β2. Άρα 2=2α2, οπότε α2=1 και η υπερβολή είναι x2–y2=1.
(Αν έχει τις εστίες στον άξονα y'y, θα έχει εξίσωση y2–x2=1)

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εστιακή απόσταση της υπερβολής 13y2–3x2=39.

Θα φέρουμε την εξίσωση στην κανονική της μορφή:

13y 2 3x 2 y2 x2
� - = 1 � - =1 y2 x 2
13y2–3x2=39 39 39 39 39 και τελικά - = 1 . (Πάνω– κάτω)
13 3
13 3
2 2 2 2 2
Άρα α =13 και β =3, οπότε γ =α +β =13+3=16, άρα γ=4.
Οι εστίες θα είναι Ε'(0,–4) και Ε(0,4), άρα (Ε'Ε)=8.
___________________________________________________________________________
x 2 y2
π.χ. i) Να δείξετε ότι η γωνία των ασύμπτωτων της υπερβολής 2 - 2 =1 δίνεται από την
α β
α 2 - b2
σχέση συνφ= .
a 2 + b2
ii) Να βρείτε την γωνία των ασύμπτωτων μιας υπερβολής αν β= 3 και γ=2α.
iii) Ομοίως αν ε=2.
r
Οι ασύμπτωτες της υπερβολής είναι ε1: βx–αy=0 με παράλληλο διάνυσμα το d1 =(–α,–β) και
r r
r d1 �
d2 α 2 - β 2
ε2: βx+αy=0 με d 2 =(α,–β). Άρα συνφ= r r =
d1 d 2 α 2 + β 2
ii) Επειδή β= 3 και γ=2α έχουμε γ2=α2+β2
4α2=α2+3
1- 3 1
α2=1. Επομένως συνφ= = , άρα φ=60o.
1+ 3 2
g
iii) Επειδή ε=2 δηλαδή =2 πρέπει γ=2α.
a
γ2=α2+β2
4α2=α2+β2
3α2=β2
a 2 - b2 a 2 - 3a 2 -2a 2 1
Επομένως συνφ= 2 = 2 = = , άρα φ=60o.
a + b2 a + 3a 2 4a 2 2

____________________________________________________________________________
π.χ. Η ευθεία y=x–2 τέμνει την υπερβολή x2–2y2=2. Να βρείτε τις συντεταγμένες του μέσου της
χορδής που ορίζεται.

Για να βρούμε τα σημεία τομής, λύνουμε το σύστημα των δύο εξισώσεων:

y=x–2 �
� ή x2–2(x–2)2=2 ή
x 2 – 2y 2 = 2 �
–x2+8x–10=0 της οποίας οι ρίζες x1 και x2 είναι οι τετμημένες των σημείων τομής.
8
-
Η τετμημένη του μέσου Μ είναι xM= x1 + x 2
= -1 = 4
2 2
b
(Όπου x1+x2= - . Θυμάστε τους τύπους του Vieta;). Άρα yM=4–2=2 και Μ(4,2).
a

_________________________________________________________________________
ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ

x 2 y2 xx yy
α) H εφαπτομένη της υπερβολής - 2 = 1 στο σημείο της Μ(x0,y0) είναι 12 - 12 = 1
a b2
a b
2 2 2 2 2 2
β) Αν η εξίσωση της υπερβολής έχει τη μορφή β x –α y =α β τότε η εφαπτομένη θα είναι
β2x1x–α2y1y=α2β2.

π.χ. α) Να βρείτε την εφαπτομένη της υπερβολής x2–2y2=2 στο σημείο Α(2,1).
β) Να δείξετε ότι το γινόμενο των αποστάσεων των εστιών από την εφαπτομένη είναι 1.

α) H εφαπτομένη της υπερβολής έχει εξίσωση ε: x1x–2y1y=2 και επειδή το Α(2,1) είναι
σημείο επαφής, η εφαπτομένη είναι ε:2x–2y=2 ή ε: x–y–1=0.
x 2 y2
β) Η εξίσωση της υπερβολή γράφεται - = 1 με α2=2 και β2=1. Άρα γ2=3.
2 1
Επομένως οι εστίες είναι Ε( 3 ,0) και Ε'(– 3 ,0)

3 -1 3 -1 - 3 -1 3 +1
d(E, e) = = και d(E ', e) = = . Άρα
12 + (-1) 2 2 12 + ( -1) 2 2
3 -1 3 +1
d(Ε,ε)d(Ε',ε)= � =1.
2 2

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την εφαπτομένη της υπερβολής x2–2y2=2 που διέρχεται από το σημείο Α(3,2).

Παρατηρούμε ότι το σημείο Α δεν ανήκει στην υπερβολή, άρα έχουμε "εφαπτομένη...απ'
την ανάποδη".
Ξεκινάμε από το σημείο επαφής.
Έστω Μ(x1,y1) το σημείο επαφής. Δύο άγνωστοι, άρα δύο απαιτούνται εξισώσεις.
Η εφαπτομένη θα έχει εξίσωση ε:x1x–2y1y=2. Επειδή διέρχεται από το Α, οι συντεταγμένες
 του θα την επαληθεύουν. Άρα ε:3x1–4y1=2 (1)

(Προσοχή! Τις συντεταγμένες του Α αντικαθιστούμε στα x, y)

Επίσης το Α ανήκει στην υπερβολή, άρα οι συντεταγμένες του θα επαληθεύουν την
εξίσωσή της. άρα x2–2y2=2 (2)
Από την λύση του συστήματος βρίσκουμε Μ(2,1) άρα ε: 2x–2y=2.
και Μ'(10,7) άρα ε': 10x–14y=2.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

ΕΛΛΕΙΨΗ ΥΠΕΡΒΟΛΗ
1. Ορισμός: ME ' + ME = 2a ME ' - ME = 2a
2 2
x y x 2 y2
2. Εξίσωση: 2 + 2 = 1 , (ξαπλωμένη!) - = 1 (Δεξιά– αριστερά)
a b a 2 b2

α2=β2+γ2 , α>γ, β γ2=α2+β2 , γ>α, β

3. Εστίες: Ε'(–γ,0) και Ε(γ,0) Εστίες: Ε'(–γ,0) και Ε(γ,0)

4. Αν Ε'(0,–γ) και Ε(0,γ) τότε Αν Ε'(0,–γ) και Ε(0,γ) τότε

x 2 y2 y2 x 2
+ = 1 (όρθια!) - = 1 (Πάνω– κάτω)
b2 a 2 a 2 b2

5. Περιορισμοί: –α x  α, –β xβ x–α , xα

6. Εκκεντρότητα: ε= g = a - b <1 ε= g = a + b >1

2 2 2 2

a a a a
b b
= 1 - e2 = e2 - 1
a a

7. Αν α=β τότε ε=0 (κύκλος x2+y2=α2) Αν α=β τότε ε= 2 (ισοσκελής

υπερβολή x2–y2=α2)

x1x y1y x1x y1y

8. Εφαπτόμενη: + 2 =1 - 2 =1
a2 b a2 b
y1 y x1x y1y x1x
ή 2 + 2 =1 ή - 2 =1
a b a2 b

b a
9. Ασύμπτωτες: y=  x ή y=  x
a b

__________________________________________________________________________
ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΩΝΙΚΗΣ
Έστω ε: y=λx+β μία ευθεία και C: Ax2+By2+Γx+Δy+E=0 μία καμπύλη (π.χ. κύκλος, παραβολή,
έλλειψη, υπερβολή).

Για να βρούμε τα σημεία τομής τους, αντικαθιστούμε την πρωτοβάθμια εξίσωση στην
δευτεροβάθμια και σχηματίζουμε μία εξίσωση ως προς x!
A) Αν η διακρίνουσα της εξίσωσης που θα προκύψει είναι Δ>0, θα έχουν δύο κοινά σημεία με
τετμημένες x1, x2.
B) Αν η διακρίνουσα της εξίσωσης που θα προκύψει είναι Δ=0, θα έχουν ένα κοινό σημείο, που
θα είναι σημείο επαφής. (Φανταστείτε την ευθεία ε να κινείται προς τα αριστερά ωσότου τα
σημεία x1, x2 να συμπέσουν).
Γ) Αν η διακρίνουσα Δ<0 η ευθεία και η καμπύλη δεν έχουν κοινά σημεία.

____________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε το k ώστε η ευθεία y=2x+k να εφάπτεται στον κύκλο x2+y2=5.

Τα κοινά σημεία των δύο εξισώσεων τα βρίσκουμε από την λύση του συστήματος
y=2x+k και
x2+y2=5 (Αντικαθιστούμε την πρωτοβάθμια στην δευτεροβάθμια).
x2+(2x+k)2=5 ή
5x2+4kx+k2–5=0 (1)
Για να εφάπτονται πρέπει η (1) να έχει διπλή ρίζα. Δηλαδή Δ=0.
Δ=16k2–20(k2–5)=0... και τελικά k=5 ή k=–5.
Άρα οι ευθείες y=2x+5 και y=2x–5 εφάπτονται στον κύκλο.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε την παραβολή με άξονα συμμετρίας τον x'x, η οποία εφάπτεται στην ευθεία
ε:y=–x–2.

Θυμόμαστε! Αυτό που ζητάμε το "βαφτίζουμε".

Έστω y2=2px η ζητούμενη παραβολή. Πρέπει να έχει με την ε ένα κοινό σημείο, που θα
βρεθεί από την λύση του συστήματος των δύο εξισώσεων.
Έχουμε: (–x–2)2=2px
x2+4x+4=2px
x2+(4–2p)x+4=0 η οποία θα έχει μία μόνο ρίζα, αν Δ=0.
Δ=(4–2p)2–16=0... και τελικά p=4, άρα y2=8x

___________________________________________________________________________
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Κωνικές τομές)
Κεφάλαιο 3 (Σελίδα 132)
1. Γ, (Επειδή xo=ρ=α)
2. Α, (Το σύστημα έχει δύο λύσεις)
3. Γ, (Αν Κ(0,1) είναι το κέντρο του 1ου κύκλου, τότε (ΚΜ)= 12 + 0 2 =1<2. Αν Λ(2,0) είναι το
κέντρο του 2ου κύκλου, τότε (ΛΜ)=<2).
2
4. Γ, (x2+y2=4συν2φ+4ημ2φ=4, με κέντρο Ο(0,0) και ρ=2. (ΑΟ)= 12 + 3 =2=ρ).
p p p
5. Γ, (ΑΒ:x= . Η λύση του συστήματος δίνει Α( ,p) και Β( ,-p), άρα (ΑΒ)=2p).
2 2 2
6. Γ, (B(0,β) και Ε(γ,0), άρα (ΒΕ)= g + b =α).
2 2

g 1
7. Α, ((ΒΕ)=α=(ΒΕ') και (Ε'Ε)=2γ, άρα 2γ=α, οπότε ε= = ).
a 2
b 4 2 b 2
8. Γ, (Η 1η έλλειψη: = = . Η 1η έλλειψη: = , άρα α=3).
a 6 3 a a
2 2
�x � �y �
9.Β, ( � �+ � �=συν2φ+ημ2φ=1. (ΟΜ)= 7 2 + 02 =7>α=5)
�5 � �4 �
3
10. Γ, (Οι ασύμπτωτες και των δύο υπερβολών είναι y= x και γ=5. Η εκκεντρότητα της πρώτης
4
5 5
είναι ε= και της δεύτερης ε= )
4 3
11. Β, (Κ(α,β) και (ΟΚ)= a 2 + b2 =γ)

12. ( 1. α2+β2=ρ2, 2. β=0, 3. α=0, 4. ρ=β, 5. ρ=α, 6. α=β=ρ).

13. (1. (3x-y)(3x+y)=0, ζεύγος ευθειών,

2. (x-2)2+(y+1)2=1 κύκλος,
3. (y-1)2=2x, παραβολή,
4. 4(x-1)2+(y+1)2=1, έλλειψη,
5. (x+1)2+(y+2)2=1, υπερβολή)

2 4 5
14. (1, ε= <1, άρα έλλειψη, 2. ε=0 άρα κύκλος, 3. ε= <1 άρα έλλειψη, 4. ε= >1
2 5 4
άρα υπερβολή, 5. ε= 2 άρα ισοσκελής υπερβολή).