ENGINEERING MECHANICS I: STATICS

กลศาสตร์วศิ วกรรม 1: สถิตยศาสตร์

โดย อ.ดร. เจษฎาภรณ์ ปริยดากล
ภาควิชาวิศวกรรมเครื่ องกล
คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

1
 บทที่ 2 ระบบแรง (Force system)
6. โมเมนต์แรงคูค่ วบ (Moment of a couple)
การวิเคราะห์ใน 2 และ 3 มิติ
7. ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
การวิเคราะห์ใน 2, 3 มิติ และผลลัพธ์เรนซ์ (Wrench)

2
 Moment of a Couple
แรงคู่ควบ (Couple) คือ แรงขนาน 2 แรง ที่มีขนาดเท่ากัน แต่มีทิศทางตรงกันข้ าม
และไม่อยูใ่ นแนวเส้ นตรงเดียวกัน
โมเมนต์ของแรงคูค่ วบ คือ โมเมนต์อิสระที่เกิดจากแรงคูค่ วบ

Ref. (2) 3
 Moment of a Couple
1. การวิเคราะห์ โมเมนต์ ของแรงคู่ควบบนระนาบ 2 และ 3 มิติ
วิเคราะห์ แบบสเกล่ าร์

ขนาด M = Fd (N.m)

ทิศทาง กฎมือขวา

Ref. (2) 4
 ตัวอย่างที่ 2.19
Determine the resultant couple moment of the three couples acting on
the plate Ans: MR = 950 lb.ft ทิศตามเข็มนาฬิกา

Ref. (2) 5
ตัวอย่างที่ 2.20
แรงคูค่ วบ 2 ชุดกระทากับคาน จงหาขนาดโมเมนต์แรงคูค่ วบลัพธ์
Ans: MR = 5.196 kN.m ทิศตามเข็มนาฬิกา

6
Moment of a Couple
คุณสมบัตขิ องโมเมนต์ แรงคู่ควบ
- โมเมนต์ แรงคู่ควบเป็ นเวกเตอร์ อสิ ระ (Free vector)
[โมเมนต์ของแรงเป็ นโมเมนต์รอบจุด หรื อโมเมนต์รอบแกนผ่านจุด ซึง่ ป็ นเวกเตอร์ เลื่อน
(Sliding vector) มีทิศทางตามแนวแกนผ่านจุด]
- แรงคู่ควบที่มีขนาดเท่ ากันและกระทาต่ อระนาบที่ขนานกัน จะเป็ นแรงคู่ควบที่สมมูลกัน

7
Moment of a Couple
วิเคราะห์ แบบเวกเตอร์

= rBA

8
Moment of a Couple
การรวมโมเมนต์ แรงคู่ควบที่กระทาต่ างระนาบ

9
Moment of a Couple
2. Force-Couple system
- การย้ ายแรงจากตาแหน่งหนึง่ ไปอีกตาแหน่งหนึง่
ที่ขนานกับแนวแรงเดิมสามารถแทนได้ ด้วยขนาด
ของแรงนันกั
้ บโมเมนต์แรงคูค่ วบ
- แรงที่ย้ายมีขนาดและทิศทางเหมือนเดิม
แต่เปลี่ยนตาแหน่ง และจะมีโมเมนต์แรงคูค่ วบ
เพิ่มทุกครัง้
- ผลที่เกิดกับวัตถุหลังย้ ายแรงแล้ วต้ องเหมือนเดิมก่อนย้ าย
10
 Moment of a Couple
2. Force-Couple system

Ref. (2) 11
ตัวอย่างที่ 2.21
จงหาโมเมนต์แรงคูค่ วบที่กระทากับท่อตามภาพ
Ans: M = Mo = MA = MB = -130j N.m

12
ตัวอย่างที่ 2.22
จงหาระยะ d ระหว่าง A และ B ซึง่ ทาให้ โมเมนต์แรงคูค่ วบมีขนาด MR = 20 N.m
Ans: d = 0.3421 m

13
 ตัวอย่างที่ 2.23
ชิ ้นส่วนโครงสร้ างมีโมเมนต์แรงคูค่ วบ M และแรงกระทา F1 และ F2 ตามภาพ จงแทนภาระนี ้
ด้ วยแรงเดี่ยวสมมูล และโมเมนต์แรงคูค่ วบที่จดุ O
Ans: FR = -250i +166.67j -800k N,
(MR )o = -166.67i -650j + 300k N.m

Ref. (2) 14
 บทที่ 2 ระบบแรง (Force system)
6. โมเมนต์แรงคูค่ วบ (Moment of a couple)
การวิเคราะห์ใน 2 และ 3 มิติ
7. ผลลัพธ์ ของระบบแรง (Resultants)
การวิเคราะห์ ใน 2, 3 มิติ และผลลัพธ์ เรนซ์ (Wrench)

15
 ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
1. เมื่อมีแรงหลายแรงมากระทาที่จดุ ใดๆ ซึง่ ทาให้ ระบบซับซ้ อน แรงเหล่านี ้ สามารถที่จะเปลี่ยนให้
วิเคราะห์ได้ ง่ายขึ ้น โดยหาผลลัพธ์ของระบบแรง
2. ผลลัพธ์ ของระบบแรง จะแทนด้ วยแรงลัพธ์ และโมเมนต์ โดยไม่ทาให้ ผลที่มีตอ่ ระบบ
เปลี่ยนแปลง
ลักษณะการวางตัวของแนวแรง
- ระบบแรงที่แนวแรงตัดกันที่จดุ ๆเดียวกัน
(Concurrent force system) ผลลัพธ์จงึ แทนด้ วยแรงลัพธ์เดี่ยว
ที่กระทาที่จดุ พบกันนัน้ และไม่ มีโมเมนต์แรงคูค่ วบลัพธ์

Ref. (2) 16
 ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
ลักษณะการวางตัวของแนวแรง
- ระบบแรงร่วมระนาบ (Coplanar force system)
คือระบบที่ประกอบด้ วยแรง หลายแรงที่อยูบ่ นระนาบ
เดียวกัน ถ้ าระบบมีโมเมนต์แรงคูค่ วบอยูด่ ้ วย
โมเมนต์แรงคูค่ วบจะมีทิศทางตังฉากกั
้ บระนาบของแรง

- ระบบแรงขนาน (Parallel force system)

คือระบบแรงที่แนวแรงขนานกัน โดยไม่อยูบ่ น
ระนาบเดียวกันแต่แนวแรงตังฉากกั
้ บระนาบ
โมเมนต์ของแรงคูค่ วบที่กระทาจะตังฉากกั
้ บแรงเหล่านี ้
Ref. (2) 17
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
1. ผลลัพธ์ของระบบแรง 2 มิติ

ต่อ  18
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
1. ผลลัพธ์ของระบบแรง 2 มิติ การหาผลลัพธ์ ในรูปแรงลัพธ์ อย่ างเดียว

การหาตาแหน่งโดยใช้ Varignon’s Theorem คือ โมเมนต์ที่

เกิดขึ ้นจากแรงลัพธ์รอบจุดหรื อแกนหมุนใดๆ เท่ ากับ
ผลรวมของโมเมนต์ที่เกิดจากแรงย่อยๆ และโมเมนต์คคู่ วบรอบ
จุดหรื อแกนเดียวกัน

19
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
1. ผลลัพธ์ของระบบแรง 2 มิติ
F -F

Ex.2

Ex.1

20
 ตัวอย่างที่ 2.24
จงหา ผลลัพธ์ของระบบแรง Ans: FR = 148.35 N, θ = 63.21 °, d= 1.6 m.

21
ตัวอย่างที่ 2.25
เครนมีแรงร่วมระนาบ 3 แรงมากระทาตามรูป จงหาผลลัพธ์ของระบบแรงและหาตาแหน่งซึง่
ผลลัพธ์ตดั AB และ BC Ans: FR = 4.16 N, θ = 38.7 °, ตาแหน่งผลลัพธ์ตดั AB ที่ y = 0.458 m,
ตาแหน่งผลลัพธ์ตดั BC ที่ x = 2.177 m

22
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
2. ผลลัพธ์ระบบแรง 3 มิติ

ต่อ 
23
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
2. ผลลัพธ์ระบบแรง 3 มิติ

24
ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
2. ผลลัพธ์ระบบแรง 3 มิติ

หาตาแหน่ง rറ

25
 ตัวอย่างที่ 2.26
Determine the resultant of the system of parallel forces which act on
the plate. Solve with a vector approach.
Ans: FR = 350j N, P (-0.36, 0 , 0.25)

(Ref. [1])
26
 ตัวอย่างที่ 2.27
Replace the force system by an equivalent resultant force and specify
its point of application on the pedestal.
Ans: FR = -700k N, P (1.14,2,0)

Ref. (2) 27
 ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
3. ผลลัพธ์เรนซ์ (Wrench)
ผลลัพธ์เรนซ์เป็ นลักษณะของผลลัพธ์ซงึ่
เวกเตอร์ ของโมเมนต์ ขนานกับ
เวกเตอร์ ของแรงลัพธ์

28
 ผลลัพธ์ของระบบแรง (Resultants)
3. ผลลัพธ์เรนซ์ (Wrench)
- ถ้ าทิศทางของแรงลัพธ์และโมเมนต์เรนช์มีทิศทางเดียวกัน เรี ยกว่าผลลัพธ์เรนซ์บวก
- ถ้ าทิศทางของแรงลัพธ์และโมเมนต์เรนช์มีทิศทางตรงกันข้ าม เรี ยกว่าผลลัพธ์เรนซ์ลบ

(Ref. [1])
29
 ตัวอย่างที่ 2.28
จงแทนแรง 2 แรงและผลลัพธ์เรนช์ที่เป็ นลบ ด้ วยแรงลัพธ์ที่กระทาที่จดุ A และหาโมเมนต์คคู่ วบ
Ans: FR = 927.6i +870.8j +620.8k N, (MR )A = 49.39i -90.5j -24.63k N.m

(Ref. [1]) 30
 ตัวอย่างที่ 2.29
จงแทนระบบแรงทังสามด้
้ วยผลลัพธ์เรนช์ที่จดุ P และจงหาตาแหน่ง ของจุด P ในระนาบ xy
และหาขนาดโมเมนต์แรงคูค่ วบของเรนช์ Ans: M = -2400 N.mm , x = 60 mm, y = 40 mm

(Ref. [1])
31
เอกสารอ้างอิง
[1] J.L. Meriam, L,G, Kraige, Engineering Mechanics: Statics.
[2] R.C. Hibbeler, Engineering Mechanics: Statics.

32