NOTA RINGKAS SAINS SUKAN
TING 4 & 5
BIDANG 1 : PENGENALAN SAINS SUKAN DAN PENGURUSAN SUKAN.
UNIT 1.1: PENGENALAN SAINS SUKAN
A. Sains sukan ialah satu bidang ilmu yang
mengaplikasikan prinsip sains dalam sukan dengan
matlamat meningkatkan prestasi sukan.
B. Bidang-bidang ilmu sains sukan:
1. Anatomi- struktur tubuh & hubungan organ2.
2. Biomekanik
3. Fisiologi – fungsi tubuh manusia.
4. Pemakanan sukan
5. Kecederaan sukan
6. Kawalan motor
7. Kecergasan fizikal
8. Kaedah dan latihan fizikal
9. Psikologi sukan
10. Sosiologi sukan
11. Pengurusan sukan
12. Pengukuran sukan
C. Kepentingan sains sukan ada enam:
1. Prestasi sukan
2. Kesihatan
3. Pencegahan kecederaan
4. Industri sukan
5. Kerjaya
6. Ekonomi
D. Ciri-ciri semangat kesukanan.
1. Menunjukkan semangat kesukanan yang tinggi
semasa bermain.
2. Menghormati keputusan pengadil.
3. Berusaha menunjukkan mutu permainan yang
tinggi. a.
4. Menggelakkan diri daripada melakukan salah
laku bagi meningkatkan prestasi.
E. Ciri-ciri semangat mementingkan kemenangan.
1. Menerima keagresifan dari pihak lawan dengan
sengaja untuk menarik perhatian pengadil.
2. Mencetuskan suasana yang menjejaskan fokus
pemain lawan.
UNIT 1.2 : DASAR SUKAN NEGARA
1. A. Dasar Sukan Negara merangkumi :
1. Sukan Untuk Semua ( Sukan Massa )
- mengekal dan meningkatkan tahan kesihatan
serta kesejahteraan masyarakat.
2. Sukan Berprestasi Tinggi ( Sukan Untuk Kecemerlang )
- bertujuan meningkatkan prestasi atlet pada peringkat
tertinggi.
2. B. Kesan perlaksanaan Dasar Sukan Negara.
1. Kesan kepada individu.
i. Pengukuhan interaksi sosial.
ii. Mengurangkan tekanan hidup
iii. Pembentukan sahsiah positif.
iv. Peningkatan tahap kesihatan
2. Kesan kepada masyarakat.
i. Mengisi masa lapang dengan berfaedah.
ii. Peningkatan jalinan perhubungan antara pelbagai
kaum.
iii. Peningkatan semangat kesukarelaan dan kerjasama.
iv. Peningkatan tahap kesihatan komuniti
3. Kesan kepada negara:
i. Pemupukan jalinan dan kerjasama antarabangsa.
ii. Pencapaian tertinggi di peringkat antarabangsa.
iii. Meningkatkan maruah bangsa
iv. Mengukuhkan penerimaan masyarakat antarabangsa.
UNIT 1.3 : PENGURUSAN DAN PENGELOLAAN
PERTANDINGAN SUKAN
A. Terdapat dua jenis sistem pertandingan iaitu:
1. Sistem pertandingan kalah mati :
i. Kalah mati sekali
ii. Kalah mati dua kali
2. Sistem pertandingan liga:
i. Liga satu kumpulan.
ii. Liga dua kumpulan.
iii. Liga tiga kumpulan
iv. Liga empat kumpulan
B. Sistem pertandingan kalah mati:
Ciri-ciri sistem kalah mati.
1. Masa pertandingan singkat
2. Peruntukan kewangan sedikit.
3. Bilangan pegawai yang sedikit.
4. Bilangan kemudahan yang kurang
5. Bilangan penyertaan yang ramai.
C. Sistem kalah mati sekali –pasukan yang kalah
terus terkeluar daripada pertandingan. h. Contoh sistem pertandingan kalah mati dua kali.
D. Rumus penting tentang sistem kalah mati sekali.
1. Cara mencari bye:
2, 4, 8, 16, 32, 64
Punca kuasa dua tolak jumlah pasukan
Contoh : 14 pasukan mengambil bahagian
: 16 ( 2 ) – 14 = 2 bye

2. Jumlah perlawanan:
N ( jumlah pasukan ) – 1 = ……….
Contoh : 14 pasukan mengambil bahagian
: 14 – 1 = 13

E. Kelebihan sistem kalah mati.

1. Format mudah difahami
2. Menjimatkan masa
I. H. Kelebihan system pertandingan kalah mati dua kali.
3. Pemenang cepat ditentukan
1. Gelanggang yang sedikit.
4. Melibatkan peserta yang ramai
2. Penentuan pasukan pilihan tidak perlu.
5. Jumlah perlawanan yang sedikit
3. Peserta yang kalah sekali berpeluang untuk menjadi
johan.
F. Kelemahan sistem kalah mati.
4. Memilih pemenang yang sebenar.
1. Peserta yang kalah terus disingkirkan.
2. Pemenang tidak semestinya peserta terbaik.
j. I. Kelemahan kalah mati dua kali.
3. Peserta tidak dapat mempamerkan kebolehan
1. Jadual pertandingan mengelirukan.
Sebenar.
2. Memerlukan banyak pusingan.
4. Separuh daripada peserta disingkirkan selepas
3. Memakan masa yang lama.
pusingan pertama.
4. Tidak menggunakan kemudahan secara optimum.

Contoh sistem kalah mati sekali. SISTEM PERTANDINGAN LIGA

A. Satu sistem pertandingan yang membenarkan

seseorang peserta menghabiskan bilangan
permainannya sebelum disingkirkan daripada
permainan seterusnya.

l. B. Ciri-ciri sistem liga.

1. Setiap peserta bertanding sesame sendiri dalam
Kumpulan masing-masing.
2. Perlawanan dengan pasukan lain telah
diketahui awal.
3. Kedudukan dalam kumpulan berdasarkan
G. Sistem pertandingankalah mati dua kali. pungutan mata.
4. Bilangan perlawanan bergantung kepada
- memberi peluang kepada setiap peserta untuk bertanding
Sekurang-kurangnya dua kali sebelum tersingkir. jumlah penyertaan.
- Peserta yang menang pada pusingan awal akan
bergerak Ke kanan manakala yang kalah akan M. C. Kelebihan system liga.
bergerak ke kiri. 1. Pasukan pilihan tidak diletakkan dalam
kumpulan yang sama.
2. Dapat memaksimumkan penggunaan padang.
 3. Jadual perlawanan telah disusun awal. iii. Sistem saraf
4. Dapat memilih pemenang yang sebenar. iv. Sistem endokrina
5. Format pertandingan mudah difahami. v. Sistem kardiovaskular
6. Dapat bermain lebih daripada sekali. vi. Sistem respiratori

D. Kelemahan sistem liga. B. B. Fungsi sistem rangka.

1. Memerlukan gelanggang yang banyak. 1. Menyokong berat badan.
2. Memerlukan pegawai yang ramai. 2. Tuas pergerakan.
3. Masa yang panjang. 3. Membekalkan kalsium untuk penguncupan otot.
4. Kos yang tinggi. 4. Lokasi pembentukan sel darah dan platelet.
5. Melindungi organ-organ penting.
E. Rumusan sistem liga.
C. C. Fungsi sistem otot.
VARIASI JUMLAH Pusingan Pusingan Pusingan 1. Menghasilkan pergerakan.
PASUKAN pertama kedua ketiga
1 kumpulan 3 – 5 Liga - -
2. Memberi bentuk tubuh badan.
2 kumpulan 6 – 8 Liga Kalah mati - 3. Mengekalkan postur tubuh badan.
3 kumpulan 9 – 11 Liga Liga JX VS JY= 1@2 4. Menyokong tubuh badan.
NJX VS NJY + 3@4
4 kumpulan 12 ke atas Liga Kalah mati -
5. Menghasilkan haba.
6. Membantu menstabilkan sendi.
E. Pengelolaan pertandingan sukan.
1. Sebelum pengelolaan. D. D. Fungsi sistem saraf.
2. Semasa pengelolaan. 1. Mengesan, menerima dan bergerak balas
3. Selepas pengelolaan. terhadap rangsangan yang diterima.
2. Mengawal dan menyelaras aktiviti tubuh.
F. Penubuhan Jawatankuasa pengelolaan. 3. Menyimpan maklumat
1. Jawatankuasa Induk: 4. Bertindak balas terhadap rangsangan.
- Pengerusi 5. Sistem kawalan tindak balas reflex badan.
- Naib pengerusi
- Setiausaha E. E. Fungsi sistem endokrina.
- Naib setiausaha 1. Mengawal atur dan menyelaras fungsi tubuh
- Bendahari melalui hormon yang dirembeskan.

2. Jawatankuasa kecil: F. F. Fungsi system kardiovaskular.

- AJK Pertandingan 1. Mengepam darah dari jantung ke seluruh tubuh.
- AJK Teknikal 2. Mengangkut oksigen, nutrient, hormone dan
- AJK Hadiah keperluan lain ke sel-sel badan.
- AJK Persiapan 3. Membawa keluar sisa-sisa metabolisme untuk
dikumuh.
G . Kepentingan mesyuarat post-mortem. 4. Membawa keluar produk-produk sel ke
1. Menentukan sejauh mana objektif pertandingan bahagian lain dalam tubuh.
Tercapai.
2. Membentangkan kos perbelanjaan. G. G. Fungsi system respiratori.
3. Mengetahui keberkesanan setiap jawatan kuasa. 1. Tempat pertukaran gas respiratori yang berlaku
4. Menghantar surat penghargaan. di paru-paru dan sel-sel tubuh badan.

UNIT: 2.1 – Pengenalan Sistem Tubuh UNIT 2.2 : Sokongan dan Pergerakan

A. Sistem tubuh badan manusia terdiri daripada sistem A. Tulang ialah jenis tisu penghubungyang terdiri
yang penting iaitu: daripada sel-sel hidup dan bahan-bahan intrasel
i. Sistem rangka yang tidak hidup yang sangat keras.
ii. Sistem otot
 1. Sendi gelungsur
B. Klasifikasi tulang…. Lokasi: pergelangan tangan
1. Tulang panjang 2. Sendi lesung (soket )
2. Tulang pendek Lokasi: bahagian bahu
3. Tulang leper/pipih 3. Sendi engsel
4. Tulang tak sama bentuk Lokasi: bahagian siku
4. Sendi kondil
C. Tulang panjang Lokasi: pangkal jari
Peranan Contoh tulang 5. Sendi paksi
Sebagai tuas dalam Humerus, radius, ulna, femur, Lokasi: pada ulna dan radius
pergerakan tibia, flanks, fibula 6. Sendi pelana
Lokasi: pada ibu jari tangan
D. Tulang pendek
Peranan Contoh tulang SISTEM OTOT RANGKA
Memindahkan daya Tulang pada pergelangan tangan
dan memudahkan ( karpal ) dan pergelangan kaki
A. A. Sistem otot terdiri daripada tiga jenis iaitu:
pergerakan. ( tarsal ) 1. Otot rangka
2. Otot kardium
E. Tulang leper / pipih 3. Otot licin
Peranan Contoh tulang
Tempat perlekatan Kranium, rusuk, sternum, B. B. Terdapat 4 fungsi otot rangka iaitu:
otot dan melindungi skapula 1. Menghasilkan pergerakan
organ-organ Pergerakan terhasil apabila penguncupan
dan pengenduran otot.
F. Tulang tak sama bentuk 2. Mengawal postur
Peranan Contoh tulang membolehkan manusia bergerak dengan
Tempat perlekatan Tulang-tulang vertebra: servikel stabil dan mengekalkan bentuk tubuh.
Otot dan artikulasi torasik, lumbar, sacrum, koksik 3. Mentabilkan sendi
kestabilan sendi terjadi apabila berlaku
G. Fungsi tulang: tarikan otot ke atas tulang bagi menjana daya.
1. Sokongan 4. Menjana haba
2. Pelekatan otot Haba terhasil apabila penguncupan dan
3. Perlindungan pengenduran otot berlaku.
4. Stor penyimpanan bahan mineral
5. Tempat penghasilan sel darah C. C. Penguncupan otot terbahagi kepada dua iaitu:
H. Ligamen berfungsi menghubungkan tulang dengan 1. Isometrik
tulang. Penghasilan daya tetapi tidak mengubah
I. Rawan adalah lapisan putih yang menyaluti panjang atau pendek fiber otot.
hujung Tulang yang berfungsi melancarkan Contoh: bersedia sebelum larian 100m.
pergerakan antara Dua permukaan tulang 2. Isotonik – i. kosentrik – pemendek otot.
yang berartikulasi. ii. esentrik - pemanjang otot.
J. Tendon berfungsi menghubungkan tulang dengan
otot. D. Terdapat tiga jenis tindakan otot rangka ialah:
K. Sendi boleh diklasifikasikan kepada tiga jenis: 1. Agonis - otot pengerak utama.
1. berdasarkan pergerakan 2. Antagonis - otot berlawanan dengan pengerak
2. berdasarkan fungsi utama.
3. berdasarkan struktur 3. Sinergis - otot sokongan – membantu otot
pengerak utama.
L. Sendi sinovial ialah sendi yang bergerak bebas
atau diartroses. E. Otot-otot rangka terdiri daripada fiber sentak cepat dan
M. Antara sendi sinovial ialah : Fiber sentak lambat.
F. Perbezaan ciri-ciri fiber sentak cepat dan 2. Sistem saraf autonomik
sentak lambat: - mengawal fungsi tindakan luar kawal seperti
degupan jantung, pernafasan, bersin.
Klasifikasi Sentak cepat Sentak lambat
1. Warna - putih - merah H. H.Neuron sensori ( aferen ) berfungsi membawa
2. Saiz fiber - lebih besar - lebih kecil impuls dari reseptor ke otak.
3. Jenis fiber - jenis II - jenis I
4. Jangka masa kerja - singkat - lama / panjang I. I. Neuron eferren ( motor ) berfungsi membawa
5. Cth acara olahraga- 100 M - 5 000 M respons otak ke efektor.

UNIT 2.3 : KAWALAN ATUR SISTEM TUBUH MANUSIA SISTEM ENDOKRINA

A. Sistem saraf ialah sistem yang bertanggungjawabA. A. Fungsi sistem endokrina ialah mengawal atur
mengintegrasi dan mengawal semua fungsi sistem keseimbangan persekitaran dalam badan
dan mekanisme fisiologi tubuh. melalui proses homeostasis.

B. Pembahagian sistem saraf B. B. Sistem endokrina terdiri daripada kelenjar:

Sistem saraf
Saraf pusat Saraf periferi
Otak Saraf Tunjang Somatik Autonomik
C. Fungsi sistem saraf ialah:
1. Menerima dan menterjemah rangsangan.
- menerima rangsangan menerusi reseptor dan
ditukar kepada impuls sensori.
2. Mengintegrasi rangsangan yang diterima.
- Fasa ini melibatkan proses integrase impuls
sensori dengan impulsmotor yang berlaku di otak.
3. Mencetuskan pergerakan motor.
- menghasilkan pergerakan setelah menerima
impuls motor daripada sistem saraf.
D. Fungsi saraf pusat:
1. Menyalurkan impuls sensori daripada
reseptor ke otak.
2. Menerima impuls motor dari otak.
3. Menyalurkan impuls motor ke efektor.
E. Otak berfungsi menukar impuls sensori kepada
impuls motor.
F. Sistem saraf periferi merupakan struktur saraf
yang terdapat di luar bahagian otak dan saraf
tunjang.
G. Sistem saraf periferi dibahagikan kepada dua:
1. Sistem saraf somatik
- mengawal fungsi motor tindakan terkawal.
- contoh: menendang bola.
1. Kelenjar pituitari 2. Kelenjar tiroid
3. Kelenjar adrenal 4. Kelenjar pancreas
C. C. Kelenjar pituitari:
- Lokasi di kepala
- Hormon yang dirembeskan:
i. hormon tumbesaran
ii. hormon stimulasi tiroid
- Fungsi :
i. pertumbuhan badan yang normal
- Kesan kekurangan hormon:
ii. pertumbuhan terbantut
- Kesan lebihan hormone:
iii. kegergasian
D. D. Kelenjar adrenal:
- Lokasi atas ginjal
- Hormon yang dirembeskan:
i. glukokortikoid
ii. mineralokortikoid
iii. adrenalina ( epinefrin)
iv. noradrenalina
- Fungsi:
i. menyelaras keseimbangan biokimia
E. Kelenjar pankreas:
- Lokasi : di belakang perut
- Fungsi:
i. membantu proses metabolisme badan
ii. membantu proses pencernaan makanan
- Hormon yang dirembeskan:
i. insulin
 ii. glukagon
E. Kelenjar tiroid:
- Lokasi : bahagian leher
- Hormon yang dirembeskan:
i. tiroksin
ii. kalsitonin
iii. triiodotironin
- Fungsi:
i. mengatur kadar metabolism badan
ii. mensintesis protein
iii. pertumbuhan badan
SISTEM KARDIORESPIRATORI
A. Sistem kardiovaskular adalah proses peredaran
darah dari jantung dihantar ke seluruh badan dan
kembali semula ke jantung.
B. Sistem respiratori adalah proses pertukaran gas yang
berlaku di paru-paru di kenali sebagai respirasi
luaran manakala proses pertukaran gas yang
berlaku di sel-sel tisu dikenali sebagai respirasi
dalaman.
C. Struktur jantung.
- menghantar darah kurang oksigen ke ventrikel
kanan.
4. Ventrikel kanan
- menerima darah kurang oksigen dari atrium
kanan.
- mengepam darah kurang oksigen ke paru-paru
5. Injap bicuspid
- Injap laluan darah dari atrium kiri ke ventrikel kiri.
6. Injap tricuspid
- Injap laluan darah dari atrium kanan ke
ventrikel kanan.
7. Aorta
- Salur darah yang mengepam darah beroksigen
dari ventrikel kiri ke anggota badan.
8. Arteri pulmonary
- Salur darah yang mengepam darah kurang
oksigen dari ventrikel kiri ke paru-paru.
9. Vena pulmonary
- Salur darah yang mengangkut darah kaya
oksigen dari paru-paru ke atrium kiri.
E. E. Faktor-faktor yang mempengaruhi keluaran jantung
1. Isipadu strok
- Jumlah darah yang dipam oleh ventrikel kiri dalam
satu denyut.
2. Kadar denyutan jantung
- Kadar denyutan jantung meningkat, maka secara
tidak langsung akan meningkatkan kadar keluaran
jantung.

F. Pengiraan keluaran jantung.

Q = IS X KDJ
Cth: 130 denyutan seminit
70 ml isipadu strok
Q = 70 X 130 = 9100ml.min
= 9.1L.min

- Kadar nadi maksimum ( KNM ) :

220 –umur = …………………….

D. Peranan struktur jantung. G. Sistem peredaran darah

1. Atrium kiri 1. Kitaran sistemik - proses membawa darah kaya
- menerima darah beroksigen dari paru-paru. oksigen ke seluruh tisu badan dam darah kurang
- menghantar darah beroksigen ke ventrikel oksigen kembali semula ke jantung.
kiri 2. Kitaran pulmonari – proses membawa darah
2. Ventrikel kiri kurang oksigen ke paru-paru untuk pertukaran
- menerima darah beroksigen dari atrium kiri gas sebelum darah kaya oksigen dikembalikan
- mengepam darah beroksigen ke anggota semula ke jantung.
badan.
3. Atrium kanan
- menerima darah kurang oksigen dari anggota
badan.
H. Kaedah pengangkutan gas respiratori oleh darah:
1. Pengangkutan oksigen
- oksihemoglobin
2. Pengangkutan karbon dioksida
- karbaminohemoglobin
I. Proses pertukaran gas respiratori
1. Respirasi luar
- Berlaku di alveolus dalam paru-paru.
- Oksigen meresap masuk ke dalam kapilari
darah.
- Karbon dioksida akan meresap masuk ke
dalam alveolus untuk dihembus keluar
melalui paru-paru.
2. Respirasi dalaman
- Berlaku di tisu badan.
- Melibatkan pertukaran gas di peringkat sel di
dalam badan.
J. Alat untuk mengukur tekanan darah adalah
sfigmomanometer.
K. Konsep pengukuran tekanan darah
1. Fasa sistolik - tekanan darah yang dialirkan ke
dalam arteri semasa ventrikel kiri mengecut
untuk mengepam darah keluar dari jantung.
2. Fasa diastolik – tekanan darah pada arteri semasa
ventrikel mengendur.
L. Tekanan darah normal =
120 ( sistolik ) / 80 ( diastolik )
sy
UNIT 2.5 : Penghasilan Tenaga
A. Tenaga adalah keupayaan yang membolehkan
seseorang itu melakukan apa-apa sahaja
aktiviti seharian.
B. ATP adalah bentuk sumber tenaga utama
manusia yang tersimpan dalam sel-sel otot dan
Hati.
C. Sistem tenaga terbahagi kepada 3 iaitu:
1. Anaerobik alaktik
2. Anaerobik laktik
3. Aerobik
D. Ciri-ciri sistem tenaga anaerobik alaktik ( ATP-pc )
1. Tidak menggunakan oksigen
2. Jangka masa dari 0 – 10 saat
3. Intensiti tinggi
4. Penghasilan ATP sedikit dan terhad
5. Jangka masa sangat pantas
6. Contoh acara: Larian 100m
E. Ciri-ciri sistem tenaga anaerobik laktik
1. Tidak menggunakan oksigen
2. Jangka masa dari 1 – 3 minit
3. Intensiti tinggi
4. Penghasilan ATP sedikit dan terhad
5. Jangka masa pantas
6. Contoh acara: larian 400m
F. Ciri-ciri sistem tenaga aerobik
1. Memerlukan oksigen
2. Jangka masa 3 minit ke atas
3. Intensiti rendah
4. Penghasilan ATP banyak dan tidak terhad
5. Jangka masa perlahan
6. Contoh acara: Bola sepak, hoki
2.6: ADAPTASI SISTEM TUBUH MANUSIA
A. Tindak balas sistem tubuh manusia terhadap
adaptasi latihan.
i. Sistem kardiovaskular
1. Kadar denyutan jantung meningkat
2. Isipadu strok meningkat
3. Keluaran jantung meningkat
4. Tekanan jantung meningkat
5. Kelikatan darah meningkat
ii. Sistem respiratori
1. Pernafasan menjadi lebih dalam dan kadar
pernafasan meningkat.
iii. Sistem saraf
1. Peningkatan isipadu darah ke otot
2. Pengurangan penghantaran darah ke
sistem lain.
3. Merangsang stimulasi untuk berpeluh
semasa latihan jangka masa panjang.
iv. Sistem otot
1. Menggunakan simpanan karbohidrat, protein,
dan lemak yang disimpan dalam otot sebagai
sumber tenaga.
v. Sistem endikrina
1. Rembesan hormone tumbesaran meningkat.
2. Rembesan hormone adrenalina dan
noradrenalina meningkat.
B. Faktor yang mempengaruhi adaptasi sistem tubuh
terhadap latihan.
1. Prinsip FITTS
i. Kekerapan ( frekuensi ) latihan
ii. Intensiti latihan berdasarkan prinsip lebihan
beban.
iii. Masa
iv. Jenis latihan
 2. Faktor persekitaran
- Atlet dan jurulatih perlu peka dengan cuaca
agar dapat membuat persediaan fizikal dan
mental untuk menghadapi situasi ini supaya
tidak mengganggu proses latihan.
3. Ciri genetik
i. Faktor ganetik mempengaruhi aras maksimum
penggunaan oksigen.
ii. Bentuk tubuh – Endomorf
- Mesomorf
- Ektomorf
iii. Mempengaruhi jumlah komposisi nisbah fiber
otot sentak cepat dan fiber sentak lambat.
4. Tahap kecergasan individu
- Amalan gaya hidup sihat dapat meningkatkan
tahap kecergasan individu.
5. Jantina
- Atlet lelaki mempunyai ciri kekuatan yang tinggi.
6. Umur
- Perkembangan fizikal berkadar terus dengan
peningkatan umur.
C. Adaptasi sistem tubuh terhadap latihan anaerobik.
1. Kuantiti penyimpanan ATP,PC, kreatin dan
glikogen meningkat.
2. Kuantiti dan aktiviti enzim yang tinggi
menyebabkan proses katabolisme glukosa
bertambah efektif bagi menghasilkan tenaga.
3. Kapasiti tubuh meningkat dalam keadaan tahap
asid laktik yang tinggi.
( Objektif latihan anaerobic adalah bagi
meningkatkan komponen kecergasan berikut
i. Kuasa ii. Ketangkasan iii. Daya tahan otot
iv. kekuatan otot v. kuasa )
D. Adaptasi sistem tubuh terhadap latihan aerobik.
1. Penambahan saiz jantung
2. Isipadu strok meningkat
3. Keluaran jantung meningkat
4. Kadar nadi rehat menurun
5. Tekanan darah menurun
BIDANG 3
PENGENALAN SAINS PERGERAKAN
A. Satah anatomi manusia:
1. Superior – bahagian atas tubuh
2. Inferior – bahagian bawah tubuh
3. Medial – Bahagian terhampir dengan garis
tengah jasad.
4. Lateral – Bahagian yang menjauhi grisan
tengah jasad
5. Proksimal – Bahagian terhampir dengan
bahagian tengah badan.
6. Distal – Bahagian yang berada jauh daripada
bahagian tengah badan
7. Anterior – bahagian hadapan tubuh
8. Posterior – bahagian belakang tubuh.
B. Pembahagian tubuh mengikut satah:---
1. Satah sagital – Contoh pergerakan:
- fleksi, ekstensi, hiperektensi,
fleksi dorsi,fleksi plntar.
2. Satah frontal : Contoh pergerakan :
- Abduksi, aduksi, eversi, inversi,
elevasi, depresi.
3. Satah melintang : Contoh pergerakan:
- Rotasi lateral, rotasi medial, pronasi,
supinasi, srikumduksi
UNIT 3.2: JENIS-JENIS GERAKAN
A. Gerakan linear
1. Gerakan rectilinear
2. Gerakan kurvilinear
B. Gerakan bersudut
1. Rotasi dalaman
2. Rotasi luaran
C. Gerakan umum
1. Gabungan gerakan linear dan bersudut yang
Berlaku di sekitar paksi sendi.
Contoh: bola sepak, hoki, sepak takraw
Unit 3.3 : Asas Kinematik Gerakan
A. Jenis kenematik dalam pergerakan:
1. Linear – pergerakan semua bahagian objek yang
Bergerak lurus.
2. Projektil – pergerakan jasad yang tersesar ke udara
dan jatuh semula ke bumi
B. Faktor yang mempengaruhi kinematik projektil.
1. Sudut pelepasan
2. Ketinggian pelepasan
3. Kelajuan pelepasan
C. Sesaran ialah jarak antara titik mula dan titik akhir pada
satu garis lurus.
D. Halaju adalah kuantiti vector ( ada arah ).
Unit 3.4 : Asas Kinetik Gerakan
A. Kinetik adalah kajian tentang daya yang menghasilkan
Pergerakan
B. Inersia ialah kecenderungan sesuatu objek untuk
 mengekalkan keadaan asalnya sama ada dalam
keadaan pegun atau bergerak.
C. Jisim ialah kuantiti yang berkaitan dengan komposisi
tubuh badan.
D. Terdapat dua jenis inertia iaitu:
1. Inersia pegun ialah objek menentang sebarang
perubagan terhadap keadaan pegunnya.
2. Inersia bergerak ialah kecenderungan objek yang
bergerak menentang daya yang cuba menukar
halaju atau arah gerakannya.
E. Daya dapat mengubah keadaan pegun atau keadaan
gerakan dengan halaju seragam sesuatu objek.
F. Daya = jisim X pecutan. Unit daya ialah newton.
G. Ciri-ciri daya ada tiga iaitu:
1. Mempunyai magnitude
2. Mempunyai arah
3. Mempunyai titik aplikasi
H. Terdapat dua jenis daya iaitu:
1. Daya dalaman – penguncupan otot
2. Daya luaran – untuk memulakan,
menghentikan dan mengubah
pergerakan jasad.
I. Penjanaan daya dalam sesuatu pergerakan
dipengaruhi oleh:
1. Magnitud – kuantiti daya yang dikenakan.
2. Titik aplikasi – lokasi aplikasi daya pada pusat
Gravity jasad.
3. Arah – arah aplikasi daya ke atas jasad.
4. Garisan tindakan – garis lurus yang terhasil
Melalui titik aplikasi serta arah
Tindakan daya ke atas jasad.
J. Tork merupakan kesan daripada daya yang
Dikenakan
Tuas Dalam Sistem Rangka Manusia
A. Kegunaan tuas ialah….
1.Mengaplikasikan magnitude daya yang
kecil bagi mengatasi rintangan yang tinggi.
2. Meningkatkan jarak bagi menggerakkan
rintangan.
B. Komponen tuas:
1 Fulkrum 2. Daya 3. Beban
C. Tuas dibahagikan kepada tiga iaitu:
1. Tuas kelas pertama.
Beban --- Fulkrum ---- Daya
Kelebihan : daya yang kecil diperlukan untuk
beban yang besar.
2. Tuas kelas kedua
Daya ----- Beban ---- Fulkrum
Kelebihan : Mampu mengangkat beban
yang besar.
3. Tuas kelas ketiga.
Fulkrum ---- Daya ---- Beban
Kelebihan : Pergerakan laju
UNIT 3.5 : HUKUM NEWTON
A. Hukum Newton terbahagi kepada tiga iaitu:
1. Hukum Newton Pertama ( Hukum Inersia )
- sesuatu jasad akan terus pegun atau bergerak
selagi tiada daya yang dikenakan ke atasnya.
- Contoh: Larian
2. Hukum Newton Kedua ( Hukum Pecutan )
- Daya mempunyai hubungan dengan pecutan.
- Pecutan ialah daya yang terhasil apabila berlaku
perubahan halaju pada jasad.
- Daya ( f ) = Jisim ( m )X Pecutan ( a )
- Contoh: Lontar peluru, larian
3. Hukum Newton Ketiga ( Hukum Reaksi )
- Bagi setiap tindakan ( aksi ) terdapat satu
tindak balas ( reaksi ) yang sama magnitude
tetapi arah tindakan adalah berlawanan.
- Contoh : renang, permulaan larian 100 m.
3.6 : Stabiliti
A. Stabiliti ialah kebolehan mengekalkan keseimbangan
tubuh badan.
B. Faktor yang mempengaruhi stabiliti:
1. Jisim – objek lebih stabil apabila beratnya tertumpu
pada tapak sokongan.
2. Geseran – Jika geseran tinggi maka kestabilan akan
meningkat.
3. Garis graviti : Jika garis graviti beralih dari kawasan
yang merentasi tapak sokongan,
kestabilan akan berkurangan.
4. Luas tapak sokongan : Semakin luas tapak sokongan
semakin stabil.
5. Pusat graviti : Objek lebih stabil jika pusat graviti
lebih rendah.
C. Aplikasi stabiliti dalam sukan.
1. Prinsip 1 – Jasad semakin stabil apabila kedudukan
pusat graviti semakin rendah.
2. Prinsip 2 – Stability yang lebih tinggi akan dicapai
sekiranya tapak sokongan diluaskan
pada arah tindakan daya.
3. Prinsip 3 – Jisim yang tinggi adalah jasad yang lebih
stabil.
4. Prinsip 4 – Untuk kestabilan maksimum, pusat gravity
perlu merentasi tapak sokongan.
5. Prinsip 5 – Daya geseran yang tinggi pada tempat
sentuhan permukaan dan jasad akan
 menghasilkan situasi yang lebih stabil.
Unit : 3.7 AsasKemahiran Motor Manusia
A. Kemahiran motor adalah keupayaan individu
melakukan pergerakan untuk mencapai objektif
tertentu.
B. Jenis lakuan motor terbahagi kepada dua iaitu:-
1. Lakuan motor involuntari
- Lakuan motor yang dihasilkan di luar kawal.
- Contoh: Sentakan lutut
2. Lakuan motor voluntari
- Lakuan motor yang dihasilkan secara sedar
dan dalam kawalan.
- Contoh: Menendang bola
C. Kemahiran dalam pergerakan voluntari:
1. Kemahiran generik
- Kemahiran yang diwarisi
- Contoh : Berlari , berjalan,melompat
2. Kemahiran sekunder
- Kemahiran yang dipelajari dan mempunyai
objektif khusus.
- Contoh : Lompat tinggi, larian 100 m
D. Pergerakan lokomotor adalah jenis pergerakan
yang membolehkan sesaran jasad secara
mendatar seperti berjalan, berenang, berlari.
E. Pergerakan bukan lokomotor adalah jenis
pergerakan yang tidak menghasilkan sesaran
jasad secara mendatar seperti berdiri tegak,
menyambut bola, membaling bola.
F. Pengkelasan kemahiran motor ada tiga iaitu:
1. Ketepatan lakuan
- berpandukan kepada jenis atau saiz otot utama
yang terlibat dalam menghasilkan kemahiran.
i. Kemahiran motor kasar
- Penggunaan otot besar sebagai otot
Utama dalam setiap lakuan.
- Contoh: Menendang bola.
ii. Kemahiran motor halus
- Penggunaan otot halus sebagai otot
utama dalam setiap lakuan.
- Contoh: Memanah, boling
2. Permulaan dan pengakhiran lakuan.
- Dikawa loleh pelaku atau diluar kawalan pelaku.
- Terbahagi kepada tiga iaitu:
i. Kemahiran diskret
- Kemahiran yang mempunyai titik permulaan
dan pengakhiran yang spesifik melibatkan
pergerakan yang cepat dan pantas.
- Contoh: smesy dalam badminton
ii. Kemahiran berterusan ( selanjar )
- Kemahiran yang melibatkan perlakuan yang
sama diulang berkali-kali.
- Contoh: berjalan, berlari, berenang
iii. Kemahiran bersiri
- Gabungan kemahiran diskret dan bersiri.
- Contoh: Aksi dalam lompat tinggi
3. Rangsangan persekitaran
- Berdasarkan keadaan persekitaran kemahiran
yang dihasilkan dalam suasana yang dinamik
( berubah-ubah ).
- Terbahagi kepada dua iaitu:
1. Kemahiran luar kawal
- Kemahiran yang dihasilkan dalam suasana
yang berubah-ubah dan dipengaruhi oleh
faktor luaran ( persekitaran)
- Menerima smesy dalam permainan badminton.
2. Kemahiran terkawal
- Kemahiran yang dihasilkan dalam suasana
yang stabil dan dipengaruhi oleh faktor
dalaman ( pelaku).
- Contoh: memanah, dart
G. Tiga sistem utama mengawal postur ialah:
1. Sistem visual
- Reseptor sensori yang paling dominan.
- Sistem ini menerima maklumat penglihatan.
- Terdapat dua jenis sistem visual iaitu:
i. Visual ambien
- Tidak melibatkan fungsi otak
- Berfungsi untuk mengawal keseimbangan
dinamik berdasarkan maklumat aliran
optik yang diterima melalui mata.
ii. Visual fokal
- Melibatkan fungsi otak
- Berfungsi untuk focus imej
2. Sistem vestibular
- Berperanan mengawal keseimbangan jasad.
- Sistem ini terletak di bahagian dalam telinga.
3. Sistem somatosensori
- Berperanan memproses maklumat tentang
orientasi jasad.
- Rangsangan yang diterima dikenali sebagai
rangsangan kinestatik.
Unit 3.8 : Pembelajaran Kemahiran Motor
A. Pembelajaran motor ialah kemampuan individu
untuk mempamerkan perubahan danpeningkatan
yang kekal dalam kemahiran motor hasil daripada
praktis atau pengalaman.
B. Tahap pembelajaran kemahiran motor
( Fitts & Posner)
1. Tahap kognitif
- Peringkat permulaan atau paling rendah dalam
proses pembelajaran sesuatu kemahiran motor.
- Proses menguasai kemahiran asas seperti
menyesuaikan cara memegang raket.
- Perlu arahan daripada jurulatih.
2. Tahap gabungan
- Tahap pertengahan dalam proses pembelajaran
sesuatu kemahiran motor.
- Telah menguasai sepenuhnya kemahiran asas.
- Sudah mahir menentukan strategi.
- Tidak memerlukan lagi arahan jurulatih.
3. Tahap autonomi
- Peringkat yang paling tinggi. d dalam tempoh masa tertentu.
- Kemahiran yang dihasilkan seolah-olah berlaku
secara automatik.
- Seperti atlet sukan Olimpik, Sukma, Asia
C. Praktis ialah melakukan aktiviti secara berulang
dengan kekerapan yang tinggi.
D. Praktis terbahagi kepada dua iaitu:----
1. Praktis spesifik
- Khusus kepada sesuatu lakuan.
- Bertujuan mengukuhkan sesuatu kemahiran
yang spesifik.
- Contoh: praktis sepakan panelti
2. Praktis variasi
- Penekanan kepada variasi ( pelbagai ) lakuan
dalam satu sesi praktis.
- Bertujuan mengukuhkan pembinaan
asas kemahiran.
- Contoh: jaringan gol dari pelbagai arah.
E. Kesan praktis spesifik ialah:------
1. Mengukuhkan sesuatu kemahiran.
2. Kemahiran spesifik dapat dicapai dalam
tempoh masa tertentu.
3. Peningkatan yang baik sehingga kemahiran
spesifik dapat dicapai.
F. Kesan praktis variasi ialah:-----
1. Meningkatkan pembinaan asas kemahiran.
2. Kadar peningkatan kemahiran meningkat
3. Meningkatkan kelajuan dan ketepatan servis.