KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO

SITWASYONG PANGWIKA

 Telebisyon  Social media

 Dyaryo  Text messaging
 Radyo  Hugot lines/ pick up lines
 Pelikula  Fliptop

KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO- ayon kay Noan Chomsy (1965), ito ay isang ideyal na sistema ng di-malay o likas na
kaalaman ng tao hinggil sa gramatika na nagbibigay sa kaniya ng kapasidad na gumamit
at makaunawa ng wika.
- ayon naman kay Hymes (1972), ito ay tumutukaoy sa abilidad ng isang tao na makabuo at makaunawa ng
maayos at makabuluhang pangungusap.
Kakayahang Komunikatibo- ito ay tumutukoy sa abilidad ng isang tao sa angkop na paggamit ng mga
pangungusap batay sa hinihingi ng isang interaksiyong sosyal (Hymes 1972).
SAMPUNG BAHAGI NG PANANALITA SA MAKABAGONG GRAMATIKA
1.Pangngalan- nagsasaad ng pangalan ng tao, hayop, bagay, pook, katangian, pangyayari at iba pa
2. Panghalip- pamalit o panghalili sa pangalan
3. Pandiwa- nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa pangkat ng mga salita
4.Pang-uri- nagbibigay turing o naglalarawan sa pangngalan at panghalip
5.Pang-abay- nagbibigay turing o naglalarawan sa pandiwa, pang-uri at kapuwa pang-abay
6.Pangatnig- nag-uugnay ng dalawang salita, o sugnay (halimbawa at, pati, ni, subalit, ngunit)
7.Pang-angkop- katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan (halimbawa na,-ng)
8. Pang-ukol- nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita (halimbawa sa, ng)
9.Pantukoy- salitang lagging nangunguna sa pangngalan o panghalip (halimbawa si, ang, ang mga)
10.Pangawing o pangawil- salitang nagkakawing ng paksa o simuno at panaguri (halimbawa ay)
Gampaning Pangwika sa Nabasang mga Pahayag sa Iba’t-ibang Social Networking Sites
1. Representatib -sinasabi sa mga tao ang tungkol sa kalagayan ng mga bagay.
Ang gamit na kasanayan ay isaysay, sabihin, isulat , ipahayag at ilarawan
2. Direktib -tinatangkang pakilusin ang mga tao upang gawin ang isang bagay.
- pagmumungkahi, pag-uutos, pakikiusap
3. Komisib- gagawin ang isang aksyon para sa hinaharap.
- pangangako, pananakot
4. Ekspresib - ipinapahayag ang damdamin at saloobin tungkol sa isang sitwasyon.
- pasasalamat, pakikiramay, pagbati, pagtanggap
5. Deklaratib- - binabago ang kalagayan ng sitwasyon sa pamamagitan ng mga pahayag
Halimbawa:
“Ikaw ay nagwagi sa Timpalak Talumpatian”
-Nangangahulugang dapat matuwa sapagkat nagkamit siya ng tagumpay

SANGKAP NG ISANG PELIKULA

SKRIP- Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula o pelikula
DIREKTOR- Ang nag-iinterpret sa skrip mula sa pagpapasya sa tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa
paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan ay dumidepende sa dito
KARAKTER/AKTOR- Ang nagsasabuhay sa skrip, ang nagpapakita ng iba’t-ibang damdamin at ang kumikilos
DAYALOGO- Ang mga bitaw na linya ng mga actor na siyang sandata upang maipakita at maipadama ang mga
emosyon
EDITING- Malikhain nitong pinakikitid o pinapalawak ang oras at galaw ng pelikula
SINEMATOGRAPIYA- Matagumpay nitong naisasalarawan ang nilalaman sa pamamagitan ng pag-iilaw,
komposisyon, galaw at ibang kaugnay na teknik ng camera
TUNOG/MUSIKA- Inaayunan ang ritmo at daloy ng pelikula at pinalilitaw ang kahulugan ng tagpo o
damdamin

ANGKOP NA GAMIT NG SALITA

1. PAHIRAN at PAHIRIN
Pahiran – (paglalagay) ang ginagamit kung ang ibig ipagkahulugan ay lagyan ng isang bagay ang isang bagay.
Pahirin – (pag-aalis) ang ginagamit kung ang nais gawin ay alisin o tanggalin ang isang bagay mula sa isang bagay.
2. KILA at KINA - Walang salitang kila. Ang Kina ay maramihan ng kay.
3. MAY at MAYROON - Iisa ang kahulugan ng mga salitang ito; naayon lang ang gamit sa uri ng salitang sumusunod.
Gamitin ang MAY kapag susundan ng pangngalan ( mapaisahan o maramihan ), pandiwa, pang-uri o pang-abay.
Ginagamit ang may kung ito’y sinusundan ng mga sumusunod na bahagi ng pananalita:
Pangngalan Pandiwa Pang-uri Panghalip na Paari Pantukoy na Mga Pang-ukol na Sa
Halimbawa:
May anay sa dingding na ito.
May kumakatok sa pinto.
May dalawang araw na siyang hindi umuuwi.
Gamitin ang MAYROON
a. kapag susundan ng kataga, panghalip na panao o pamatlig o pang-abay na
panlunan.
Halimbawa:
Mayroon kaming binabalak sa sayawan.
Mayroon iyang malaking suliranin.
Mayroon kayang mangga sa palengke ngayon?
b. Maaring gamitin ang mayroon nang nag-iiisa.
Halimbawa: “May asawa ba siya?’ “Mayroon.”
c. Nagagamit din ang mayroon bilang pangngalan.
Halimbawa: Sa aming bayan, madaling makilala kung sino ang mayroon at kung sino ang wala.
d. Sinusundan ng isang kataga o ingklitik
e. Sinusundan ng panghalip palagyo .

4. PINTO at PINTUAN
Pinto - (door) ay ang bahagi ng daanan na isinasara at ibinubukas, ang inilalapat sa puwang upang hindi ito
mapagdaanan at kung ang tinutukoy ay ang kongkretong bagay.
PINTUAN- (doorway) ay ang bahaging kinalalagyan ng pinto. Ang ginagamit kung ang tinutukoy ay isang lugar. Ito ay
ang lagusan o pasukan o ang lugar kung saan nakalagay ang pinto kung meron man.
5. OPERAHAN at OPERAHIN
Operahin - ginagamit ang operahin kung ang tinutukoy ay ang tiyak na bahagi ng katawan na titistisin.
Operahan- naman ay tumutukoy sa taong sasailalim sa pagtitistis.
6. TAGA- at TIGA- Walang unlaping tiga-.
Taga- ang dapat gamitin. Gumagamit lamang ng gitling kapag sinusundan ito ng pangngalang pantangi.
Tandaan: Naiiba ang unlaping tig- na ginagamit kasama ng mga pambilang: tig-isa, tigalawa tigatlo tig-apat, atbp.
7. PUNASIN at PUNASAN
Punasin- (wipe off) ay nangangahulugang alisin o tanggalin. .
Punasan (to apply) ay nangangahulugang lagyan.
8. SUBUKAN at SUBUKIN
Subukan -(to see secretly) palihim na pagmamatyag o pag-eespiya sa kilos ng isang tao, pagtingin nang palihim.
Subukin - (to test, to try) masubok ang husay o galing ng isang bagay o gawain, pagtikim at pagkilatis)
Tandaan: Iisa ang anyo ng mga pandiwang ito sa pangkasalukuyan at pangnakaraan : sinusubok, sinubok. Magkaiba
ang anyo sa panghinaharap: susubukan, susubukin
9. HAGDAN at HAGDANAN –
Hagdan- ( stairs) ay ang baytang na inaakyatan at binababaan.
Tandaan: Gayon din ang pagkakaiba ng hagdan sa hagdanan
10. WALISAN at WALISIN
Walisin- ang isang bagay na maaring tangayin ng walis. Gamitin ang salitang walisin kung ang ibig tukuyin ay ang pag-
aalis ng partikular na dumi o kalat.
Tandaan:
WALISAN- ay tumutokoy naman sa lugar (to sweep the place).
WASTONG GAMIT NG MGA SALITA
Pagpapalit ng D tungo sa R
- Sa kaso ng din/rin, daw/raw, ang D ay napapalitan ng R kung ang sinusundan nitong salita ay nagtatapos sa
patinig o sa malapatinig na W at Y gaya ng: malaya rin, mababaw raw
- Nananatili ito sa D kung sa katinig naman nagtatapos ang sinusundang salita.
Halimbawa: aalis din, malalim daw
- Gayundin, nananatili ang D kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa ra, ri, raw, o ray
Halimbawa: maaari din, araw-araw daw
Paggamit ng nang
 1. bilang kasingkahulugan ng noong
Halimbawa: Nang dumating ang mga Amerikano sa Pilipinas, kaagad silang nagpatayo ng mga paaralan.
2. bilang kasingkahulugan ng upang o para
Halimbawa: Ikinulong ni Ana ang aso nang hindi na ito makakagat pa.
3. katumbas ng pinagsamang na at ng.
Halimbawa: Malapit nang makauwi ang kaniyang tatay mula sa Saudi Arabia.
4. pagtukoy sa pang-abay na pamaraan at pang-abay na panggaano.
Halimbawa: Iniabot nang palihim ni Carl ang liham kay Christine.
Tumaas nang sobra ang presyo ng langis.
5. bilang pang-angkop ng inuulit na salita.
Halimbawa: Pabilis nang pabilis ang ikot ng elisi ng eroplano.
MALIBAN SA LIMANG ITO, SA IBANG PAGKAKATAON AY KAILANGANG GAMITIN ANG NG
Wastong gamit ng gitling (-)
1. sa inuulit na salita, ganap man o hindi. Halimbawa: araw-araw, gabi-gabi, para-paraan
2. sa isahang pantig tunog o onomatopeya. Halimbawa: tik-tak, brum-brum
3. sa paghihiwalay ng katinig at patinig. Halimbawa: pag-aaral, mag-asawa
4. sa paghihiwalay sa sinusundang pangngalang pantangi. Halimbawa: pa-Marikina, maka-Pilipino
5. sa paghihiwalay sa sinusundang banyagang salita na nasa orihinal na baybay.
Halimbawa: mag-compute, pa-encode
6. sa pantig na may kakaibang bigat sa pagbigkas, particular sa sinaunang Tagalog at sa iba pang wika sa Pilipinas.
Halimbawa: gab-i, mus-ing, lab-ong
7. sa bagong tambalang salita.Halimbawa: lipat-bahay, amoy-pawis
8. sa paghihiwalay ng numero sa oras at petsang may ika-(halimbawa: ika-12 ng tanghali, ika-23 ng Mayo at sa
pagbilang ng oras, numero man o salita na ikinakabit sa alas-(halimbawa: alas-2 ng hpon, alas-dos ng hapon)
9. sa kasunod ng “de” (halimbawa: de-lata, de-kolor)
10. sa kasunod ng “di” (halimbawa: di-mahawakan, di-kalakihan)
11. sa apelyido ng babaeng nag-asawa upang maipakita ang orihinal na apelyido noong dalaga pa (halimbawa:
Genoveva Edroza-Matute.

KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO- ito ay tumutukoy sa kakayahang gamitin ang wika nang may naaangkop na
panlipunang pagpapakahulugan para sa isang tiyak na sitwasyong pangkomunikasayon.
Halimbawa: Magandang araw po. , Kumusta po kayo?, Uy! Kumusta ka naman?
Etnograpiya- ay nangangahulugang sistematikong pag-aaral sa tao at kultura sa pamamagitan ng personal na
pagdanas at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa kanilang natural na kapaligiran.

Mahahalagang salik ng lingguwistikong interaksyon ayon sa sosyolingguwistang si Dell Hymes gamit ang kanyang
modelong SPEAKING:
S- Setting &Scene. Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan. Kailan ito nangyari.
P- Participants: Sino-sino ang kalahok sa pag-uusap.
E- Ends: Ano ang pakay, layunin at inaasahang bunga ng pag-uusap.
A- Act Sequence: Paano ang takbo o daloy ng pag-uusap.
K- Key: Ano ang tono ng pag-uusap? Seryoso ba o pabiro?
I- Instrumentalities: Ano ang anyo at estilo ng pananalita? Kumbersasyonala ba o may mahigpit na
pagsunod sa pamantayang panggramatika.
N- Norms: Ano ang umiiral na panuntunan sa pag-uusap at ano ang reaksyon dito ng mga kalahok?
Malaya bang nakapagsasalita ang mga kalahok o nalilimitahan ba ang pagkakataon
ayon sa uri, lahi, kasarian, edad at iba pang salik?
G- Genre: Ano ang uri ng sitwasyon o material na ginagamit (halimbawa: interbyu, panitikan, liham).

KAKAYAHANG PRAGMATIKO- ay tumutukoy sa pag-aaral sa paggamit ng wika sa isang particular na konteksto upang
magpahayag sa paraang diretsahan o may paggalang.
Speech act- ang pakikipag-usap ay hindi lamang paggamit ng mga salita upang maglarawan ng isang karanasan kundi
“paggawa ng mga bagay gamit ang mga salita” o speech act.
Tatlong sangkap ng speech act
1. illocutionary force- sadya o intensitonal na papel (halimbawa: pakiusap, utos, pangako)
2. locution- anyong lingguwistiko (halimbawa: patanong, pasalaysay)
3. perlocution- epekto sa tagapakinig (halimbawa:pagtugon sa hiling, pagbibigay-ateniyon

Berbal at Di-Berbal na Komunikasayon

1. Berbal- uri ng komunikasyong gumagamit ng salita.
 2. Di-Berbal- ayon sa mga pag-aaral, lubhang napakalaki ng elementong di-berbal sa pakikipag-usap sav mga
taong napapaloob sa sariling kultura. Sa katunayan, tinatayang 70 porsyento ng isang karaniwang
kumbersasyon ang binubuo ng di-berbal na element (MAGGAY 2002).
Iba’t-ibang anyo ng di-berbal na komunikasyon
a. Kinesika (kinesics)- tumutukoy sa kilos o galaw ng katawan (ekspresyon ng mukha, galaw ng mga mata, kumpas ng
mga kamay at tindig ng katawan).
b. Proksemika (proxemics)- tumutukoy sa oras at distansya sa pakikipag-usap. Ang oras ay maaaring pormal gaya ng
isinasaad ng relo o impormal gaya ng mga terminong “ngayon na, sa lalong madaling panahon at mamaya na”. Ang
distansya naman ay depende sa ugnayan sa kausap.
c. Pandama o Paghawak (haptics)- kadalasang nagsasaad ng positibong emosyon o pakikiramay sa mga hindi
magandang karanasan (halimbawa: pagtapik sa balikat o pagyakap sa kausap.
d. Paralanguage – tumutukoy sa tono ng tinig at kalidad at bilis ng pagsasalita.
e. Katahimikan o kawalang kibo- lubhang makahulugan na karaniwang ginagawa upang mag-isip at paghandaan ang
sasabihin, o dili kaya ay magparating ng tampo o sama ng loob.
f. Kapaligiran- tumutukoy sa pinagdarausan ng pakikipag-usap at ng kaayusan nito. Mahihinuha ang intension ng
kausap batay sa kung saang lugar niya nais makipag-usap.