Reporter: Lymen Zatera

PAMAGAT NG AKDA: Banaag at Sikat

MAY-AKDA: Lope K. Santos

I. Tauhan.
o Masasabing ang lahat ng karakter sa kwento ay mga tauhang
bilog sapagkat walang pagbabago sa kanilang katauhan ang naganap mula
sa simula ng kwento patungong wakas nito.

Felipe – anak ng isang mayamang presidente ng isang bayan sa Silangan. Siya

ay isang anarkista at manunulat na tinalikuran ang kanyang yaman upang
mabuhay ng simple at marangal. Isang radikal na taong naghahangad ng
pagkapantay pantay

Delfin – Isang sosyalista na kaibigan ni Delfin na naghahangad ng parehong

mithiin tulad ng kay Felipe kahit na iba ang kanilang pananaw sa pagkamit nito

Don Ramon – amang kumpil ni Felipe. Mayaman at siyang ama ni Meni at Talia

Talia – anak ni Don Ramon at asawa ni Turing madlanglayon

Meni – anak ni Don Ramon na syang kalaunay nagging asawa ni Delfin. Siya ay
ang tumalikod sa kayamanan ng pamilya para sap ag-ibig

Don Filemon – mayaman at kasosyo ni Don Ramon sa negosyo

Tentay – Asawa ni Felipe

Ruperto – kapatid ni Tentay

II. Tagpuan.

o Sa Batis ng Antipolo at Maynila

III. Banghay
A. Panimulang pangyayari – Si Felipe ay anak ng isang mayamang
presidente ng isang bayan sa Silangan. Dahil sa kanyang pagkamuhi sa
mga paraan ng pagpapayaman ng kanyang ama at sa kalupitan nito sa
mga maralitang kasama sa bukid at sa mga utusan sa bahay ay
tinalikdan niya ang kanilang kayamanan. Si Delfin ay hindi anarkista kundi
sosyalista. Hindi niya hinangad na mawala ang pamahalaan ngunit
katulad ni Felipe ay tutol siya sa pagkakaipon ng kayamanan sa ilang
 taong nagpapasasa sa ginhawa samantalang libu-libo ang nagugutom,
nagtitiis at namamatay sa karalitaan.
B. Pataas na aksyon – Sa tulong ni Felipe noong ito’y nakatira sa bahay ni
Don Ramon, nakilala at naibigan ni Delfin si Meni. Si Don Ramon ay tutol
sa pangingibig ni Delfin sa kanyang anak; dahil ito’y maralita, at ikalawa,
dahil tahasang ipinahayag nito ang kanyang pagkasosyalista sa isang
pag-uusap nilang dalawa sa isang paliguan sa Antipolo. Ang pagtutol na
ito ay walang nagawa. Nakapangyari ang pag-ibig hanggang sa
magbinhi ang kanilang pagmamahalan.
C. Kasukdulan – Nang mahalata na ni Talia at ni Madlanglayon ang
kalagayan ni Meni, hindi nila ito naipaglihim kay Don Ramon. Nagalit si
Don Ramon; sinaktan nito si Meni at halos patayin, Sa a-uki ni
Madlanglayon, pumayag si Don Ramon na ipakasal si Meni kay Delfin,
Subalit nagpagawa ng isang testamento na nag-iiwan ng lahat ng
kayamanan sa dalawa niyang anak; si Meni ay hindi pinagmanahan.
D. Pababang aksyon – si Don Ramon, sa laki ng kanyang kahihiyan sa
lipunan dahil sa kalapastangang ginawa ni Meni at ni Delfin, ay tumulak
patungong Hapon, Estados Unidos at Europa, kasama ang isang
paboritong utusan. Wala na siyang balak bumalik sa Pilipinas.
Nakalimutan niya ang pagwasak na nagawa niya sa karangalan ng
maraming babae na kanyang kinasama; ang tanging nagtanim sa
kanyang isip ay ang pagkalugso ng sariling karangalan sa mata ng
lipunan dahil sa kagagawan ni Meni. Samantala, nagluwal ng isang
sanggol na lalaki si Meni. Ang kasiyahan ng binyagan ay biglang naputol
sa pagdating ng isang kablegrama na nagbabalitang si Don Ramon ay
napatay ng kanyang kasamang utusan sa isang hotel sa New York.
E. Wakas – Ang libing ni Don Ramon ay naging marangya, kagaya ng kasal
ni Talia. Hanggang sa libingan ay dala-dala pa ng mayamang pamilya ni
Don Ramon ang ugali ng karangyaan ng pananalat at paghihirap ng
maraming mamamayan. Sa libingan ay Naiwan sina Delfin at Felipe na
inabot ng talipsilim sa pagpapalitan ng kuro-kuro at paniniwala. Sa kabila
ng pagkakaibang ito ng kanilang paninindigan ay nagkaisa sila sa
pagsasabi, sa kanilang pag-alis sa libingan, noong gumagabi na, “Tayo
na: iwan nati’t palipasin ang diin ng gabi."

IV. Tema
o Ang temang tinatalakay sa Banaad at Sikat ay ang diskriminasyon
sa ating lipunan. Umiikot ang kwento ang kamalian sa ating lipunan. Pinapakita
nito ang maling pagtrato sa mahihirap at kung paano ang pagpapayaman ay
magiging dahilan ng paglaganap ng kasamaan sa ating lipunan. Pinapakita
rin nito ang diskriminasyon batay sa kalagayan sa buhay kung saan, mababa
ang pagtingin sa mahihirap.

V. Wikang Ginamit
o Ang wikang ginamit ay wikang Filipino o wikang Tagalog.

VI. Teoryang Pampanitikan

o Ang teoryang angkop sa akda ay ang teoryang realismo. Realismo
ang naaangkop na teoryang pampanitikan sapagkat kakikitaan ang akda ng
mga pangyayaring masasalamin sa lipunan. Pinapakita nito ang diskriminasyon
sa ating lipunan kung saan ang mga mayayaman ay patuloy na umaangat
habang ang mga mahihirap ay naaapi at patuloy na naghihirap. Ipinapakita
nito ang kamangmangan ng mga tao sa lipunan at kung bakit dapat ito
malunasan upang matagumpay na maipaglaban ang pantay na karapatan
ng mga tao.

VII. Moral
o Ayon sa kwento, pinatay si Don Ramon ng kanyang kasamang
utusan dahil sa malupit at pangit na pagtrato nito. Ang moral ng kwento ay
dapat na tratuhin mo nang mabuti ang bawat tao, mayaman o mahirap. Kung
ano ang pagtrato mo sa isang tao, ay ganon rin ang pagtrato nito saiyo. Kaya
dapat bawat tao bigyan ng respeto, huwag maging mapagmataas at
mapagmata. Kilalanin natin ang mga sarili natin bilang pantay pantay kahit
ano pa mang estado sa buhay. Igalang natin ang bawat isa, mahirap man o
mayaman.

VIII. Tunggalian
o Ang tunggalian sa kwento ay tao laban sa lipunan. Ang kwento ay
umiikot sa buhay ng tao at ang kanilang pakikibaka sa kalagayan ng lipunang
kanyang kinabibilangan. Ang suliraning namumuo sa kwento ay umiikot sa
pananaw at adhikain ng tauhan sa kinahaharapang sitwasyon sa lipunan.

IX. Tono
o Ang tono ng kwento ay malungkot at seryoso. Sa pagsusulat nito
malungkot at seryosong tono ng may akda ang namamayani sapagkat ito ay
isang akdang naglalahad ng isang katotohanang talagang nangyayari sa
ating lipunan.

X. Simbolismo
o Walang tiyak na simbolismo sa akda. Subalit kung susuriin, si Delfin
at Felipe ay maaaring sumisimbolo sa dalawang uri ng kaisipang namamayani.
Si Delfin bilang sosyolohista, ay kumakatawan sa mga naniniwala sa
mapayapang pamamaraan ng pagkamit ng isang layunin. Si Felipe naman
bilang anarkista, kumakatawan sa radical na pagiisip.