12.10.

2019

WYKŁAD

Etyka zawodu psychologa

II r. Psychologia, UJK
2019/2020

dr Beata Łubianka
blubianka@ujk.edu.pl

Zaliczenie na ocenę

Kolokwium

Odpowiedź pisemna na dwa otwarte pytania

Przed zaliczeniem udostępnione zostaną zagadnienia

1
 12.10.2019

Cele przedmiotu

 poznanie problemów i dylematów etycznych

w różnych przestrzeniach aktywności zawodowej psychologa
 nabycie umiejętności dostrzegania i uwzględniania standardów etycznych
w realizacji zadań psychologa
 nabycie odpowiedzialności osobowej

 nabycie umiejętności ustalania priorytetów w funkcjonowaniu w zawodzie

psychologa

 uzyskanie osobistej refleksji nad zagadnieniami natury etycznej

w zawodzie psychologa

Literatura
Bednarek, D. (2019). Zawód psycholog: regulacje prawne i etyka zawodu. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński J., Chyrowicz B., Toeplitz-Wiśniewska M., Poznaniak, W. (2008).
Etyka zawodu psychologa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Toeplitz-Wiśniewska M. (2005). Etyka zawodowa psychologa, W: J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki (t.3, s. 821-844). Gdańsk: GWP.
Poznaniak W. (red.), (1994). Etyczne problemy działalności badawczej i praktycznej
psychologów. Poznań: Wydawnictwo Humaniora.

2
 12.10.2019

Plan wykładów

10.10.2019
Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa - wprowadzenie
24.10.2019
Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach psychologicznych
07.11.2019
Psycholog jako członek społeczności naukowej
21.11.2019
Etyczne dylematy związane z testami psychologicznymi w badaniach diagnostycznych
05.12.2019
Moralne dylematy związane z rozpowszechnianiem diagnozy psychologicznej
19.12.2019
Psycholog jako specjalista udzielający pomocy psychologicznej: cz.1
16.01.2020
Psycholog jako specjalista udzielający pomocy psychologicznej: cz.2

Zakres tematyczny
Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa - wprowadzenie
• działania na rzecz dobra klienta i nieszkodzenia mu
• odpowiedzialności zawodowej
• integralności i uczciwości zawodowej
• sprawiedliwości
• respektowania praw człowieka i poszanowanie jego godności
• autonomii i podmiotowości klienta
• prawa do prywatności i intymności
• tajemnicy zawodowej

3
 12.10.2019

Zakres tematyczny

Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach:

• poprawność metodologiczna czy etyczna:
• poziomy ingerencji badacza w psychikę osoby uczestniczącej w badaniu
psychologicznym,
• problem świadomej zgody,
• naruszanie autonomii jednostki w trakcie badania naukowego
• narażanie jej na przeżywanie dyskomfortu, wstydu, lęku, bólu itp.

Zakres tematyczny
Psycholog jako członek społeczności naukowej
• naruszanie własności intelektualnej – problem plagiatu
• fałszowanie wyników – stronnicze wyniki służące
pseudouprawomocnianiu hipotez badawczych.
• nierzetelna krytyka naukowa
• źródła możliwych nadużyć popełnianych przez osoby tworzące i stosujące testy
psychologiczne
• obowiązki osób tworzących i stosujących testy psychologiczne
• obowiązki osób interpretujących wyniki testów psychologicznych
• obowiązki instytucji/osób rozpowszechniających testy psychologiczne

4
 12.10.2019

Zakres tematyczny

Moralne dylematy rozpowszechniania diagnozy psychologicznej:

• diagnoza jako stygmatyzacja społeczna
• kłopoty z „normalnością
• nadużywanie diagnozy do celów pozaterapeutycznych
• utrzymywanie granic w relacji diagnostycznej
 ograniczenia wniosków diagnostycznych
 Komunikowanie wniosków
 zgoda na udział w badaniach osób trzecich,
 respektowanie granic kontekstu kulturowego

Zakres tematyczny

Udzielanie pomocy psychologicznej

• pomoc psychologiczna jako działanie prospołeczne
• zaufanie interpersonalne jako podstawa pomocy psychologicznej.
• podstawowe zasady etyczne w psychoterapii
• poufność a wymiar sprawiedliwości
• warunki naruszenia tajemnicy zawodowej
• unikanie konfliktu ról i konfliktu interesów
(sytuacje podwójnych relacji oraz udziału strony trzeciej)
• wgląd i samokontrola w zakresie własnych pragnień, uczuć, postaw

10

5
 12.10.2019

WYKŁAD 1

Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa - wprowadzenie

11

Wykonując czynności zawodowe, psycholog:

zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był pomocny
dla drugiego człowieka czy grupy osób.

Psycholog z racji swojego zawodu

poczuwa się do udzielania pomocy psychologicznej
w każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka potrzeba.

12

6
 12.10.2019

Psycholog:
• jest świadomy szczególnej odpowiedzialności
wynikającej ze specyfiki wykonywanego zawodu
• powinien znać granice swoich kompetencji
• nie podejmuje się zadań przekraczających jego możliwości
• dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom
wykonywanej pracy

13

Psycholog
zdaje sobie sprawę,
że jego decyzje w sprawach osobistych
mogą wpływać na jakość jego czynności zawodowych
a także rzutować na zaufanie społeczne do psychologii i psychologów.

W społecznych oczekiwaniach zawarte są wysokie wymagania

dotyczące przestrzegania zasad etycznych w życiu prywatnym
przez osoby, których rola zawodowa
obejmuje oddziaływania na drugiego człowieka.

14

7
 12.10.2019

Psycholog
• jego obowiązkiem jest stały rozwój zawodowy
• ciągły dążenie do stałego rozwoju osobistego

Kwalifikacje psychologa powinny odzwierciedlać

aktualny poziom wiedzy i technik psychologicznych

Psycholog korzysta z dorobku nauki światowej

Przyjmowanie twierdzeń i metod wypracowanych w innych warunkach społecznych i

kulturowych powinna poprzedzać krytyczna analiza możliwości
ich wykorzystania w innych niż zostały przygotowane warunkach.

15

Psycholog
• ustosunkowuje się twórczo do zastanego dorobku swojej dyscypliny
• przyczynia się do rozwoju wiedzy, ulepszania metod badawczych,
narzędzi diagnostycznych i technik terapeutycznych
• jest krytyczny wobec własnych dokonań
• rozpowszechniając dokonania własne ujawnia sposoby ich weryfikacji
• dąży do bezstronności i obiektywizmu
w ocenie nowych technik oddziaływania psychologicznego i nieprofesjonalnych
form pomocy psychologicznej

16

8
 12.10.2019

Psycholog
• udostępnia własny dorobek naukowy,
przestrzegając zasad odpowiedzialności zawodowej,
dobra osoby i dobra społecznego
• nie przedstawia niezgodnie z prawdą swojego:
wykształcenia,
kompetencji profesjonalnych
doświadczenia zawodowego

• powstrzymuje się od wykonywania czynności zawodowych, gdy

okoliczności zewnętrzne, aktualny stan fizyczny/ psychiczny
mogą istotnie obniżyć poziom wykonywanej pracy
lub zakłócić bezstronność osądu zawodowego

17

Relacje między psychologami opierają się na

• wzajemnym szacunku
• koleżeństwie,
wynikającymi ze wspólnoty wartości i celów,
świadomości rangi społecznej wykonywanego zawodu oraz
przyjętej na siebie odpowiedzialności zawodowej

18

9
 12.10.2019

Psycholog
• nie jest obojętny na odstępstwa od zasad etyki zawodowej ze strony
innych psychologów

• stwierdzając nieetyczne postępowanie w sprawach zawodowych

lub dowiadując się o takim zachowaniu
stara się przekonać osobę o niewłaściwości jej czynów,
korzystając gdy trzeba, z pomocy innych psychologów

19

Krytyczna ocena pracy i działalności innych psychologów

• nie powinna mieć charakteru deprecjonującego osobę
• nie może służyć do rozgrywek osobistych

Psycholog
• powstrzymuje się od wydawania ocen w obecności osób postronnych,
• dba o nie podważanie zaufania do psychologii i psychologów

20

10
 12.10.2019

Psycholog
• wykazuje stałą troskę o prestiż i poziom wykonywania zawodu
• nie udostępnia specyficznych technik diagnozy psychologicznej
osobom nieprzygotowanym do ich kompetentnego stosowania
• przeciwstawia się
 podejmowaniu działalności psychologicznej oraz
 stosowaniu specyficznych technik diagnostycznych i terapeutycznych
przez osoby nie posiadające kwalifikacji psychologicznych

21

Psycholog
• nie może akceptować warunków pracy, które
o ograniczają jego niezależność zawodową
o uniemożliwiają stosowanie zasad etyki zawodowej

• powinien domagać się poszanowania dla własnej niezależności, bez

względu na pozycję jaka zajmuje w hierarchii zawodowej

• ma obowiązek występować w obronie niezależności swych

współpracowników

22

11
 12.10.2019

Dziękuję za uwagę

23

12