Zakłócenie procesów

poznawczych
Psychologia kliniczna
mgr paulina gołda-wozowczyk
 Zakłócenia procesów
poznawczych

• Zaburzenia spostrzegania
• Zaburzenia treści i toku myślenia
• Zaburzenia pamięci
 Zakłócenia procesów
poznawczych
• UWAGA - OGÓLNE
• WRAŻENIE - doświadczenie lub recepcja prostych właściwości
bodźców, takich jak np. jasność, kolor, głośność czy siła dotyku
(Falkowski, 2000). Jego podstawą stanowi wrodzony mechanizm
przetwarzania sensorycznego.
• SPOSTRZEŻENIE - doświadczenie złożone charakterystyki bodźców,
np. konkretnych przedmiotów w otaczającym środowisku, łatwo
rozpoznawanych i nazywanych (Falkowski, 2000). Jest związany z
posiadanym doświadczeniem wytworzonym w procesie uczenia się.

• Wprowadzone rozróżnienie ma charakter metodologiczny!

 Zaburzenia odbioru
wrażeń - sensopatie
ZMNIEJSZENIE
NADWRAŻLIWOŚĆ
WRAŻLIWOŚCI CENESTOPATIA
(HIPERESTEZJA)
(HIPOESTEZJA)
doznania płynące ze skóry lub
Nadmierna
Zmniejszenie narządów wewnętrznych o
reaktywność na zmiennej lokalizacji pod
intensywności
wszystkie, nawet postacią mrowienia, kłucia,
odbieranych bodźców pieczenia, drętwienia lub
najsłabsze bodźce ucisków
zaburzenia
neurostenia, zatrucia,
zaburzenia depresyjne depresyjne,
początkowe stadia
i otępienne schizofrenia i
psychoz
neurastenia
 Zaburzenia
spostrzegania

• ZŁUDZENIA (ILUZJE)
• OMAMY (HALUCYNACJE)
• ZABURZENIA PSYCHOSENSORYCZNE
 ZABURZENIA
SPOSTRZEGANIA - ZŁUDZENIA
• Zniekształcone spostrzeżenia istniejącego przedmiotu lub zjawiska
(nieprawidłowa klasyfikacja prawidłowo odebranego bodźca)
• Mogą być wynikiem emocji (np. strach), zakłóconych warunków
spostrzegania (zmrok), budowy oka (złudzenia fizjologiczne)
• Mają znaczenie psychopatologiczne, gdy nie są korygowane po
przedstawieniu dowodów błędności lub po ustąpieniu czynników
pogarszających warunki spostrzegania

• PAREIDOLIE - spostrzeganie w kształtach obłoków, wzorach

tapet, nieregularnych plam - konkretnych postaci lub obrazów
 Przykłady złudzeń
fizjologicznych

Złudzenie Sendera Złudzenie Zollera

 Zaburzenia
spostrzegania - omamy
Spostrzeganie przedmiotów i zjawisk, które nie znajdują się w
otoczeniu lub w ogóle nie istnieją
- omamy to spostrzeżenia - omamy to przeżycia zmysłowe a nie
(wrażenia) powstające bez myślowo-wyobrażeniowe posiadające
wartość realnych spostrzeżeń,
bodźców działających z zewnątrz niezależnych od woli chorego
- Są rzutowane na zewnątrz - Brak przedmiotu lub zjawiska powinien
- Towarzyszy im przekonanie o być stwierdzony przez badającego
rzeczywistym istnieniu - Objaw powinien być powtarzalny
przedmiotów i zjawisk (poczucie - Należy uwzględnić jedynie
jednoznaczne plastyczne i wielokrotne
realności - sąd realizujący) wypowiedzi chorych

M. Jarosz K. Schneider
Zaburzenia spostrzegania
- rodzaje omamów
PROJEKCJA
KRYTERIUM STRUKTURA FORMA
ZMYSŁOWA

PROSTE (elementarne) SŁUCHOWE,

WZROKOWE,
IMPERATYWNE
błyski, trzaski
WĘCHOWE, (NAKAZY,
KATEGORIE ZŁOŻONE SMAKOWE, CZUCIOWE ZAKAZY,
(synestetyczne) sytuacje, (DOTYKOWE, CZUCIA
sceny USTROJOWEGO) POLECENIA)

- Mogą występować
łącznie Podejmowanie
- Omamy odróżnić od czynów przeciwko
UWAGI doznań
„hakowych” (padaczka) otoczeniu lub
i Flashbacków (PTSD)
- rzadko obaw sobowtóra! groźnych dla siebie
Zaburzenia spostrzegania - omamy
rzekome (pseudohalucynacje)

• Spostrzeżenia (lub myśli) powstające bez bodźców z

zewnątrz, nie mają cech obiektywnej rzeczywistości,
lecz cechy wyobrażeń zlokalizowanych w przestrzeni
wewnętrznej i odczuwane jako obce, narzucone z
zewnątrz doznania (np. „głosy w głowie”)
- CHORY POTRAFI ODRÓŻNIĆ JE OD RZECZYWISTOŚCI
- RZUTOWANIE NA WEWNĘTRZNĄ PRZESTRZEŃ
ZMYSŁOWĄ
- ROZRÓŻNIENIE OMAMÓW PRAWDZIWYCH I
RZEKOMYCH MOŻE BYĆ TRUDNE W PSYCHOZACH U
DZIECI I MŁODZIEŻY
- - - podział w krajach europejskich, nie obowiązuje w USA
 zaburzenia spostrzegania -
zaburzenia psychosensoryczne

zaburzenia syntezy zmysłowej

(najczęściej patologia płatów skroniowych mózgu)

ZABURZENIA
ZABURZENIA ZABURZENIA
SPOSTRZEGANIA
PROCESU CZASU SCHEMATU CIAŁA
PRZESTRZENI
Nieprawidłowa ocena Zmiana odległości, Zniekształcenie,
upływającego czasu wielkości, kształtu i zmiana wielkości i
(zwolnienie lub perspektywy przedmiotów
przyspieszenie upływu i otaczającej ich proporcji ciała --> NIE
czasu) - dyschronognozja przestrzeni dysmorfobia
 Zaburzenia myślenia -
zakłócenia toku myślenia
CHARAKTERYSTY
RODZAJ DEFINICJA
CZNA DLA
ubogie, skąpe skojarzenia, organiczne uszkodzenie
SPOWOLNIENIE rozwlekłość, monoideizm CUN, depresja
Niemożność rozpoczęcia lub
Zespoły depresyjne,
ZAHAMOWANIE kontynuowania procesu
myślenia (pustka w głowie) lękowe
Liczne, bogate skojarzenia, często
powierzchowne, przeskakiwanie z zespoły maniakalne,
PRZYSPIESZENIE tematu na temat --> gonitwa myśli, depresja
słowotok
Brak lub osłabienie związków
pomiędzy poszczególnymi
ROZKOJARZENIE elementami zdania, chaotyczność --
Schizofrenia
> schizofazja
 Zaburzenia myślenia -
zakłócenia treści myślenia
IDEE
NADWARTOŚCIOWE
Przekonania, które człowiek
uważa za szczególnie ważne,
słuszne, z którymi jest silnie
związany emocjonalnie
Silnie związane z:
- cechami osobowości
- przywiązaniem do celów i ich
realizacji
- motywowaniem działania i jego
scalaniem
NATRĘCTWA
MYŚLOWE (OBSESJE)
uporczywe, powtarzające
się myśli narzucające się z
uczuciem subiektywnego
przymusu
- izolacja od innych przeżyć
psychicznych
- Sprzeczność treści w stosunku do
przekonań i wartości chorego
(obce, niedorzeczne, chorobliwe)
- tym silniejsze, im bardziej
unikane
UROJENIA
Przekonania, które stanowią
błędną interpretację faktów,
kłócą się z doświadczeniem
jednostki i otoczenia
- nie podlegają korekcie
- subiektywnie oczywiste
- subiektywnie ważne
- podział ze względu na formę
i treść
 Zaburzenia myślenia -
rodzaje urojeń
ZE WZGLĘDU NA TREŚĆ:
- prześladowcze
- somatyczne (np. ZE WZGLĘDU NA FORMĘ:
hipochondryczne) - paranoiczne
- grzeczności i winy (usystematyzowane)
- poniżenia, upośledzenia, - paranoidalne
zubożenia, nicości (nieusystematyzowane)
- urojenia wielkościowe - urojenia niespójne
- urojenia owładnięcia (inkoherentne)
- urojenia oddziaływania
- urojenia odnoszące
 Zaburzenia pamięci -
zaburzenia ilościowe
Zakłócenia utrwalania danych
ich przechowywania i odtwarzania

HIPERMNEZJA HIPOMNEZJA AMNEZJA

Osłabienie pamięci Niepamięć zupełna -

Nadczynność pamięci
polegająca na zapamiętywaniu i
odtwarzaniu zbyt wielu danych
- pod wpływem emocji
- zespół maniakalny
- zespół paranoiczny
Charakter czynnościowy (np. silne
emocje - dezorganizacja przypominania)
Charakter organiczny (zatrucia, urazy,
zmiany zwyrodnieniowe, niedokrwienie
mózgu)
całkowite wymazanie z
pamięci określonej grupy
wspomnień
Charakter czynnościowy (wyparcie
przykrych wspomnień - amnezja
psychogenna)
Charakter organiczny (urazy: wsteczna - a.
retrograda, następcza - a. anterograda)
Zaburzenia pamięci - paramnezje
(zaburzenia jakościowe)
• Zafałszowane rozpoznawanie - błędy pamięciowego
oszacowania spostrzeżeń związane z lukami i
nieścisłościami w przywoływanym obrazie pamięciowym
• Deja vu - „już widziane”, deja vacu „już przeżyte”
• Deja pensée - „już pomyślane”
• Deja entedu - „już słyszane”
• Jamais vu - „nigdy niewidziane”, jamais vecu - „nigdy
nie przeżyte”
Zaburzenia pamięci - paramnezje
(zaburzenia jakościowe)

• Zafałszowane przypominanie sobie - wspomnienia, które nie odpowiadają

rzeczywistości; wynikają z nieprawidłowego łączenia lub rozdzielania
informacji w procesie ich utrwalania, przechowywania lub odtwarzania:
• Złudzenia pamięciowe (wspomnienia zniekształcone pod wpływem emocji)
• Omamy pamięciowe (wspomnienia nieistniejących faktów)
• Konfabulacje (fałszywe, przypadkowe, nieprawdopodobne treści
wypełniające luki pamięciowe, np. Zespół Korsakowa)
• Kryptomnezja - pamiętanie ukryte; pamięć bez identyfikacji pamiętanych
treści jako wcześniej poznanych (podświadomy plagiat)
• Ekmnezje - mieszanie przeszłości z teraźniejszością