PSYCHOLOGIA KLINICZNA

ZAJĘCIA 2

mgr Paulina Gołda-Wozowczyk

PO CO NAM NORMA?

Aby diagnozować zaburzenia.

NORMALNE NIENORMALNE

- odbiegające od normy
- niepożądane

Norma a normalność:

Norma = idealny wzór właściwości

Normalność = właściwości przypisywane ludziom według wzoru normalności, czyli normy

NORMALNOŚĆ

Powszechność

Zgodność z oczekiwaniami, wzorami zachowań właściwymi dla

danej populacji

Zgodność z normami obowiązującymi w danej populacji

NORMA ILOŚCIOWA
wynik pomiaru

Odzwierciedlenie rozkładu cechy w populacji

Np.: neurotyzm, inteligencja, pojemność pamięci

Procedura :

wynik konkretnej osoby - porównanie z normą

„normalny” - uzyskał wynik nie niższy od przeciętnej populacji

NORMA SPOŁECZNO-
KULTUROWA
powszechne dla danej kultury podejście realistyczno-
konwencjonalistyczne

„Normalny” = typowy

Odchylenie od wzorców społeczno-kulturowych =

dewiacja (grozi sankcjami społecznymi)

Zgodność z normami skodyfikowanymi, moralnymi i prawnymi

„normalny” = nienaruszający ładu społecznego

NORMA TEORETYCZNA

twierdzenia naukowe

Procedura

obserwowalne wskaźniki - porównanie z teoretycznymi

twierdzeniami

„normalny” = taki, który jest zgodny z opisywanym przez

daną teorię modelem normalności

Odejście od kryteriów zdroworozsądkowych i powierzchownych

DEFINIOWANIE ZDROWIA

Dobrostan (ang. well-being) fizyczny, psychiczny i społeczny (WHO,

1948)

Zdrowie jako stan idealny

Dyspozycja: zdolność jednostki do osiągania pełni własnych możliwości

Dyspozycja AKTUALIZACJA stan

Proces poszukiwania i utrzymywania równowagi między zasobami

jednostki a wymaganiami otoczenia
TWORZENIE METATEORETYCZNYCH
MODELI ZDROWIA
Wiele równoprawnych teorii zdrowia

Szczęście, dobrostan, subiektywna jakość życia

Analiza metateoretyczna:

Model biomedyczny

Holistyczno-funkcjonalny

Ewolucyjny

Ekologiczno-systemowy
 MODELE ZDROWIA - PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
DEFINIOWA
OBSZAR PRZYCZYNY PRZEDMIOT SYSTEM
ZAŁOŻENIA NIE
RÓŻNIC CHORÓB BADAŃ OPIEKI
ZDROWIA
Dualizm Negatywna Nie uwzględnia Choroba Pacjent traktowany
koncepcja zdrowia wpływu przedmiotowo
Model
- zdrowie to brak środowiska
biomedyczny objawów

Holizm - wpływ Równoważenie Podmiotowe i Proces i Pacjent jako

Model somy na psyche i zasobów środowiskowe mechanizmy podmiot
holistyczno- odwrotnie (wewnętrzne i czynniki ryzyka i zdrowia świadomy i
funkcjonalny środowiskowe) i zasoby aktywny
czynników ryzyka
Ciało i psyche Choroba to dysfunkcja Interakcje Interakcje Pacjent jako
spowodowana
Model powstały na niepowodzeniem czynników czynników przedmiot
drodze mechanizmów genetycznych i genetycznych i oddziaływania
ewolucyjny ewolucyjnej wewnętrznych w środowiskowych środowiskowych
sprawowaniu funkcji
przystosowawczych w procesie
Holizm - Zdrowie to zdolność Zaburzenia ewolucji
Ewolucja etapów: Leczenie powinno
Model hierarchia
jednostki do budowania
ciągle nowej homeostazy równowagi
zdrowie - budowanie
równowagi i choroba - być skierowane na
ekologiczno- podsystemów wewnętrznej ze funkcjonalnej jej burzenie i budowanie systemy społ.-
ekosystemu zmieniającym się nowej kulturowe.
systemowy środowiskiem -
systemem nadrzędnym Promocja zdrowia
SPOSOBY KONSTRUOWANIA
POJĘĆ ZDROWIA
Powolny rozwój pozytywnych koncepcji zdrowia

Pierwsze ujęcie zdrowia psychicznego (M. Jahoda, 1958) - zbiór kryteriów na podstawie analizy
różnych teorii psychologicznych:

postawy względem „Ja”

Zdolność do rozwoju i samorealizacji

Zdolność do integracji

Zdolność do autonomii

Zdolność do realistycznego spostrzegania rzeczywistości

Radzenie sobie z wymaganiami

MODEL KOMPLETNEGO ZDROWIA
PSYCHICZNEGO
(KEYES, LOPEZ, 2002)

Zdrowie psychiczne wyraża się symptomami, tzn. obserwowalnymi przejawami tego, z jaką
skutecznością zachodzą kluczowe dla jakości życia procesy psychiczne (symptomy dobrostanu)

Formy zdrowia psychicznego: jakość transakcji ze środowiskiem wyrażająca się stopniem

skuteczności radzenia sobie z zadaniami życiowymi i wyzwaniami

jakie zaburzenie ma pacjent? jak pacjent sobie radzi?

Przejawy dobrostanu (wymagają zdefiniowania):

Symptomy emocjonalnego dobrostanu

Symptomy psychologicznego dobrostanu

Symptomy społecznego dobrostanu

MODEL KOMPLETNEGO ZDROWIA
PSYCHICZNEGO
(KEYES, LOPEZ, 2002)

WYSOKI DOBROSTAN

ZMAGANIE SIĘ PROSPEROWANIE

Niepełne zaburzenie Pełne zdrowie
psychiczne psychiczne

WYSOKA NISKA
PSYCHOPATOLOGIA PSYCHOPATOLOGIA

GRZĘŹNIĘCIE SŁABNIĘCIE
Pełne zaburzenie Niepełne zdrowie
psychiczne psychiczne

NISKI DOBROSTAN
SPOSOBY KONSTRUOWANIA
POJĘCIA ZDROWIA
Reinterpretacja teorii psychologicznych, aby wydobyć założenia dla
koncepcji zdrowia

Podejście dedukcyjne

Analiza twierdzeń o adaptacyjnych, rozwojowych i

sensotwórczych mechanizmach oraz właściwościach jednostki

Analiza okresu historycznego i kontekstu kulturowego powstania

jednostki

Podstawy pracy klinicznej

 Słoń jest płaski i Słoń jest cienki, ale
cienki wydłużony

Słoń jest twardy,

zimny i śliski

Słoń nie jest ani

płaski, ani cienki
 ZDROWIE PSYCHICZNE A KIERUNKI PSYCHOLOGII

OBSZAR DEFINIOWANIE ŹRÓDŁA DIAGNOZA MECHANIZMY

RÓŻNIC ZDROWIA ZDROWIA ZDROWIA ROZWOJOWE

ORIENTACJA Integralność ego, Zasada psychicznego Diagnoza genetyczna Zasada rzeczywistości,

PSYCHO- autonomia ego, determinizmu relacje z matką w
DYNAMICZNA dojrzałe obrony dzieciństwie jako
(wyparcie, tłumienie, podstawa rozwoju
racjonalizacja) reprezentacji self
ORIENTACJA Przystosowawcze Środowiskowość - Analiza zachowań, Różne formy uczenia się oraz
kształtowanie zdolności do
BEHAWIORALNO- umiejętności, człowiek kształtuje się czynników oraz praw samoregulacji w oparciu o
POZNAWCZA racjonalne przekonania pod wpływem uczenia się - podejście wiedzę, kompetencje, poczucie
i zdolności oddziaływań empiryczne tożsamości i autonomii
samoregulacji zewnętrznych
ORIENTACJA Samorealizacja polega Pozostawanie w Podejście holistyczne i Świadomość własnego
HUMANISTYCZNO- na rozpoznawaniu i kontakcie z własnym subiektywistyczne doświadczenia
EGZYSTENCJALNA urzeczywistnianiu doświadczeniem
wartości

ORIENTACJA System rodzinny w Stałość reguł - Diagnoza systemu z Zasady efektywnej

SYSTEMOWA cyklu życia polega tożsamość rodziny, a uwzględnieniem komunikacji, hierarchia
zmianom, które są jednocześnie rozwój założenia o rodzinna, rozwojowy
równoważone siecią każdego człowieka cyrkularności interakcji charakter związków
nowych relacji międzypokoleniowych