ZABURZENIA NERWICOWE (16.

11)
Lęk
Definicja:
 wyraźne przeżywanie uczucia strachu i zagrożenia
 brak wyraźnej przyczyny
lub:

 przeżywanie nadmiarowe w stosunku do przyczyny

 reakcja lękowa ⇒ oprócz uświadamianego poznawczo strachu także objawy
pobudzenia układu sympatycznego
 W ciągu życia występuje u 15-20% osób populacji ogólnej; częściej zaburzenia
lękowe vs pod postacią somatyczną
 Najczęściej początek między 24-44 r.ż.
 Znacząco częściej kobiety

Skąd się bierze lęk?

 Uwarunkowania genetyczne – pewne cechy temperamentu: nieśmiałość,
nadmierna reaktywność układu wegetatywnego; stanowią one o podatności na
występowanie zaburzeń lękowych
 W badaniach neuroobrazowych - dysfunkcja OUN - hipokampa (słabsze
rozeznanie bodźców i nadmierna generalizacja odpowiedzi lękowych), obwodów
neuronalnych kora⇒ jądra ogoniaste → wzgórze
 Teorie psychologiczne (konflikt wewnętrzny, akceptacji ze strony rodziców...)
niska samoocena, brak
 Czynniki psychospołeczne - odpowiadają za zaburzenia w 70% (wadliwe metody
wychowawcze, nieprawidłowe wzorce, zaburzone relacje, historia życia i obecna
sytuacja)
 Przekaźnictwo GABA-ergiczne
 Kortykoliberyna CRH (wydziela się w reakcji stresowej; oś stresu PPN)
 Zaburzenia w przekaźnictwie serotoninergicznym (5HT) w jądrze migdałowatym,
polimorfizm genu transportera serotoniny

Genetyka zaburzeń lękowych

 Ok.30% czynniki genetyczne (udowodnione w panice i OCD),
 Występują u 15% członków rodzin pacjentów,
 Związek między GAD a nadużywaniem alkoholu u krewnych
  Większa zgodność zachorowania u bliźniąt monozygotycznych
 Uważa się, że uwarunkowania genetyczne mają pewne cechy temperamentu:
nieśmiałość, nadmierna reaktywność układu wegetatywnego; stanowią one o
podatności na występowanie zaburzeń lękowych
 Zaburzenia lękowe u dzieci matek lękowych

Etiologia zaburzeń nerwicowych

Czynniki psychospołeczne - odpowiadają za zaburzenia w 70%
 wadliwe metody wychowawcze
 nieprawidłowe wzorce
 zaburzone relacje
 historia życia
 wczesnodziecięce doświadczenia, które zamiast zahartować pozostawiły bolesne
miejsca
 okoliczności, w jakich zachodziło dojrzewanie – na skutek uczenia społecznego i
procesów warunkowania ukształtowały się nieprawidłowe cechy osobowości i
nieadekwatne postawy: bierność, zależność, uległość, sztywność, egocentryzm,
lęk przed bliskością
Wydarzenia – doświadczenia, mogące się przyczynić do powstania zaburzeń lękowych,
wywołujące dekompensację nerwicową:

 przeżycia traumatyczne
- przemoc fizyczna lub seksualna
- wypadek samochodowy

 choroby i śmierć/rzeczy, których nas nauczono

- ,,wąż może ugryźć"
- ,,jeśli się pobrudzisz, będziesz chory"

 rzeczy, które zaobserwujemy

artykuły, relacje z katastrof lotniczych, kolejowych
 sytuacje, które wydają się nam zbyt trudne (presja, funkcjonowanie sprzeczne z
nieuświadomionymi tendencjami)
- publiczne wystąpienia, awans, emerytura
Napad lęku może być wyzwolony:
• Błędną interpretacją bodźców z zewnątrz, z ciała (np. nieznacznie przyspieszone
bicie serca →tachykardia → błędne koło nerwicowe
• Podejście poznawczo-behawioralne: nieprawidłowe schematy myślowe, np.
przecenianie zagrożenia)
• Podejście analityczne: nierozwiązane konflikty z okresu rozwoju
psychoseksualnego w dzieciństwie; w zaburzeniach pod postacią somatyczną - objawy to
nieuświadomiona forma zastępczej komunikacji

Zaburzenia nerwicowe – ogólnie

 Obraz jest różnorodny, lecz zawsze podstawowym objawem jest lek
 przebieg najczęściej przewlekły, z tendencją do nawrotów,
 wyraźne przeżywanie uczucia strachu i zagrożenia rokowanie gorsze, jeśli
współistnieją z innymi zaburzeniami
 współistnienie z depresją → większe ryzyko samobójcze
 współchorobowość → nadużywanie lub uzależnienie od alkoholu, BDZ, dystymia,
duża depresja
 często współistnieje więcej niż jedno zaburzenie lękowe
 najczęstsza przyczyna kontaktu z lekarzami

Lęk jako
 objaw choroby somatycznej,
 wynik działania ubocznego leków stosowanych z powodu choroby zasadniczej,
 wynik odstawienia leków,
 wynik działania przyjmowanych używek czy odstawienia ich,
 reakcja psychologiczna na chorobę,
 przejaw zaburzenia psychicznego

Zaburzenia somatyczne, których częstym objawem jest lęk

 Choroby układu sercowo – naczyniowego
- choroba wieńcowa
- zaburzenia rytmu serca
- zawał mięśnia sercowego
- choroby zastawek (wypadanie płatka zastawki mitralnej)
  Choroby endokrynologiczne
- zaburzenia funkcji tarczycy (np. nadczynność) - zaburzenia funkcji nadnerczy (np. guz
nadnerczy)
 Choroba wrzodowa
 Choroby immunologiczne
- toczeń układowy
Choroby metaboliczne
- hipoglikemia
- hipokaliemia
- porfiria
Choroby neurologiczne
- przebiegające z drgawkami (np. padaczka)
- przebiegające z zawrotami głowy
- nowotwory OUN (guzy płata skroniowego)
Choroby układu oddechowego
- niewydolność oddechowa
- przebiegające ze spastycznością oskrzeli (np. astma oskrzelowa)

Leki i substancje powodujące lęk

Pobudzające
(amfetamina, aminofilina, kofeina, kokaina, teofilina)
Sympatykomimetyczne
(efedryna, epinefryna, pseudoefedryna)
Antycholinergiczne
(TLPD, p/parkinsonowskie, polokarpina)
Dopaminergiczne
(neuroleptyki, metoklopramid, bromokryptyna)
Odstawienie
(BDA, narkotyki, alkohol)
Inne
(fluorochinolony, baklofen, estrogeny, metronidazol, kaptopril, sterydy
anaboliczne,digoksyna, SSRI)

Różnicowanie zaburzeń nerwicowych

 Depresja
 Rozpoczynająca się psychoza
 Zaburzenia otępienne
 Uzależnienia od leków, alkoholu i substancji psychoaktywnych
 Zaburzenia somatyczne
- Nadczynność tarczycy (TSH, T3,T4)
- Tężyczka (poziom Ca²+)
- Zespół Barlowa (80% ma napadowy lęk), choroba niedokrwienna serca (EKG,
ECHO)
- Guz chromochłonny (katecholaminy i metabolity w moczu)
- Napadowa hipoglikemia (oznaczenie GLC)
- Padaczka (EEG)

Lęk jako reakcja psychologiczna na chorobę

 Wyobcowanie społeczne - lęk przed separacją, izolacją, porzuceniem w związku z
chorobą, nawet większy, jak sama choroba,
 Utrata kontroli – pozycji, roli zawodowej i rodzinnej w związku z wiekiem,
chorobą...
 Zmiany dotyczące ciała – zagrażające lub dokonane okaleczenia, amputacje,
 Zagrożenie śmiercią

Lęk jako przejaw zaburzenia psychicznego

Klasyfikacja zaburzeń nerwicowych wg ICD-10
- Zaburzenia fobijne

 Agorafobia F40.0
 Fobie społeczne F40.1
 Specyficzne postacie fobii F40.2
- Zaburzenia lękowe

 Lęk napadowy F41.0

 Lęk uogólniony F41.1
 Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane F41.2
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne F42.0
- Zaburzenia związane ze stresem

 Ostra reakcja na stres F43.0

 Zaburzenia stresowe pourazowe F43.1
 Zaburzenia adaptacyjne F43.2

Klasyfikacja zaburzeń lękowych wg ICD-10

Zaburzenia dysocjacyjne

 Amnezja dysocjacyjna F44.0

 Fuga dysocjacyjna F44.1
 Osłupienie dysocjacyjne F44.2
 Trans i opętanie F44.3
 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia F44.4-7
Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
 Z. somatyzacyjne (z somatyzacją) F45.0
 Z. hipochondryczne F45.2
 Z. autonomiczne występujące pod postacią somatyczną F45.3
 Uporczywe bóle psychogenne F45.4
Inne zaburzenia nerwicowe

 Neurastenia F48.0
 Zespół depersonalizacji-derealizacji F48.1

Agorafobia (bez i z napadami paniki; F 40.0)

 Obejmuje nie tylko lęk przed otwartą przestrzenią, ale też w miejscach lub
sytuacjach, z których wydostanie się może być trudne (lub krępujące) lub dotarcie
do odpowiedniej pomocy niemożliwe
 Odnosi się do grupy powiązanych ze sobą i nakładających się fobii, obejmujących
strach przed podróżowaniem samotnie pociągiem, autobusem czy samolotem.
Jest to najbardziej inwalidyzujące zaburzenia; niektórzy z chorych nie opuszczają
domu.
→ Objawy psychiczne i wegetatywne - jako pierwotny przejaw lęku.
→ Lęk ograniczony do co najmniej 2 sytuacji (tłum, miejsca publiczne, oddalanie się od
domu, podróżowanie samemu).
→ Towarzyszy temu potrzeba aktywnego unikania sytuacji społecznych.

Fobia społeczna (F 40.1)

 Zaczynają się w okresie pokwitania.
 Koncentrują się wokół obawy przed oceną przez innych ludzi skupionych w
małych grupach (w przeciwieństwie do tłumu).
 Towarzyszy temu potrzeba aktywnego unikania sytuacji społecznych.
 Mogą być określone (np.jedzenie w miejscach publicznych, wystąpienia publiczne)
lub obejmujące niemal wszystkie sytuacje społeczne, poza kręgiem najbliższej
rodziny.
 Związane są z niską samooceną i strachem przed krytyką.
 Występują skargi na czerwienienie się, drżenie rąk, nudności, naglącą potrzebę
oddawania moczu.

Fobie specyficzne (F 40.2)

 To trwałe tendencje lękowe do unikania określonej sytuacji, przedmiotów lub
wyobrażeń.
 Czasem samo wyobrażenie określonej sytuacji powoduje silny lęk.
 Towarzyszy temu potrzeba aktywnego unikania przedmiotu fobii.
 Często występują też obj. wegetatywne
 Często współistnieje z depresją.
 Przykłady-np. arachnofobia, AIDS, klaustrofobia

Zespół lęku napadowego (napady paniki F 41.0)

 bardzo nasilony lęk o nagłym początku, brak czynnika wyzwalającego, może
towarzyszyć mu agorafobia, częstość i przebieg- zmienne, między napadami
względny spokój od objawów.
 Towarzyszą temu obj.wegetatywne: bicie serca, ból w klp, uczucie duszności,
zawroty głowy, obj. psychiczne: poczucie nierealności, wtórny strach przed
śmiercią, utrata kontroli nad sobą,
 Po wystąpieniu napadu - unikanie podobnej sytuacji, obawy przed przebywaniem
samemu., obawa przed wystąpieniem kolejnego napadu
Zaburzenia lękowe uogólnione F41.1
 Kilkumiesięczny okres niepokoju, uczucia zagrożenia, zamartwiania się, lęku przed
trudnościami życia codziennego
 Napady lęku sporadyczne, o niedużym nasileniu (niemożność odprężenia się)
 Bóle napięciowe (głowy, krzyża, kończyn)
 Trudności w koncentracji uwagi
 Przewlekłe zaburzenia wegetatywne (biegunki, pocenie się, przyspieszone tętno,
,,niepokój ,, w nadbrzuszu)
 Zaburzenia snu (trudności w zasypianiu, koszmary)
 Wg ICD -10 - objawy codziennie przez kilka tygodni, najczęściej miesięcy.
 W badawczych kryteriach diagnostycznych ICD-10 przez 6 miesięcy.

Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane (F 41.2)

 Objawy lęku i depresji, nie na tyle nasilone, aby ustalić samodzielne rozpoznanie
 Występują zaburzenia wegetatywne (drżenia, biegunki, przyspieszone tętno,
suchość w ustach)

Zespół natręctw (OCD-F42)

 Ciągła potrzeba powtarzania myśli (obsesje) lub zachowań (kompulsje); przez
większość czasu w kolejnych 2 tygodniach
 Myśli dotyczą treści agresywnych lub obscenicznych (lub bezsensowne)
 Przeciwstawianie się (bezskuteczne) natręctwom powoduje narastanie lęku.
 Są uznawane jako własne myśli lub impulsy.
 Myśl o wykonaniu impulsu nie jest przyjemna.
 Pacjent postrzega je jako zapobiegające czemuś nieprawdopodobnemu lub
wyrządzeniu krzywdy sobie lub komuś
 Pojawiają się w dzieciństwie lub wczesnej dorosłości, tak samo często u K i M,
osobowość wykazuje cechy anankastyczne.

Zaburzenie stresowe pourazowe (Zespół stresu pourazowego) PTSD-F 43.1

 Jest to złożone zaburzenie lękowe i osobowościowe następujące po poważnym
urazie psychicznym, wyjątkowo zagrażającym lub katastrofalnym (6m-cy od
wydarzenia).
 Powstaje jako opóźniona lub/i przedłużona reakcja.
 Urazem może być wyjątkowo stresujące wydarzenie życiowe lub istotna zmiana
życiowa prowadząca do pojawienia się stałych, nieprzyjemnych okoliczności.
  Predysponują cechy osobowości (anankastyczna, asteniczna) czy wcześniejsze
dekompensacje nerwicowe
 Przebieg falujący, zmienny; czasem przewlekły, prowadzi do trwałej zmiany
osobowości

Zaburzenie stresowe pourazowe (Zespół stresu pourazowego) PTSD-F 43.1

Typowe objawy:
- powtarzające się epizody przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach
(reminiscencje) lub snach
- uporczywe poczucie odrętwienia i otępienia uczuciowego,
- odizolowanie od innych,
- przeżywanie anhedonii
- unikanie działań i sytuacji przypominających uraz.

 Mogą pojawić się dramatyczne, ostre wybuchy strachu, paniki, agresji, wyzwalane
przez przypomnienie sobie sytuacji urazowej.
 Występuje nadmierne pobudzenie ukł. wegetatywnego z bezsennością, często lęk
i depresja i myśli ,,S"
 Często nadużywanie alkoholu lub leków.

F44.0 ZABURZENIA DYSOCJACYJNE (KONWERSYJNE)

Wspólna cecha → częściowa lub całkowita utrata prawidłowej integracji między
*wspomnieniami przeszłości, *poczuciem własnej tożsamości, *bezpośrednimi
wrażeniami a *kontrolą dowolnych ruchów ciała.
Tu zdolność do świadomej i wybiórczej kontroli wspomnień i wrażeń oraz ruchów jest
ograniczona i może się to zmieniać z dnia na dzień
Początek tych stanów jest nagły, mają tendencję do ustępowania po kilku tygodniach lub
miesiącach, szczególnie, jeśli ich początek był związany z urazowym wydarzeniem
życiowym.
Osoby mają uderzająco silny mechanizm unikania, zaprzeczania problemom lub
trudnościom, które są oczywiste dla otoczenia
F44.0 ZABURZENIA DYSOCJACYJNE (KONWERSYJNE)
Ogólne kryteria:
a) cechy kliniczne opisane w poszczególnych zaburzeniach z F44 (np.amnezja)
b) brak zaburzeń somatycznych, które mogłyby wyjaśnić objawy
c) możliwa do wykazania przyczyna psychologiczna, w wyraźnym związku z czasie ze
stresującymi problemami lub zaburzonymi związkami z innymi (nawet, jeśli
zaprzecza temu pacjent)
Zalicza się tu:

 Amnezja dysocjacyjna F44.0

 Fuga dysocjacyjna F44.1
 Osłupienie dysocjacyjne F44.2
 Trans i opętanie F44.3
 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia F44.4-7

F 45 ZABURZENIA WYSTĘPUJĄCE POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

(SOMATOFORM DISORDERS)
F45.0 ZABURZENIA SOMATYZACYJNE
a) Wywiad wskazujący na trwające co najmniej dwa lata skargi na wielorakie i
zmienne objawy somatyczne, których nie można wyjaśnić występowaniem żadnej
wykrywalnej choroby somatycznej. Jeśli występują pewne objawy wyraźnie
spowodowane wzbudzeniem układu autonomicznego, nie stanowią istotnej cechy
zaburzeń, tzn. nie są szczególnie utrwalone ani męczące.
b) Skoncentrowanie się na objawach powoduje utrwalające się cierpienie i prowadzi
do ponawiania kolejnych (co najmniej trzech) konsultacji lub badań zarówno u
lekarzy opieki podstawowej, jak i specjalistów. W przypadku finansowej lub
psychicznej niedostępności świadczeń medycznych dla pacjenta, dochodzi do
uporczywego, samodzielnego przyjmowania leków lub do licznych konsultacji u
lokalnych uzdrowicieli.
c) Uporczywe odrzucanie zapewnień lekarzy o braku, adekwatnej, fizycznej
przyczyny tych somatycznych objawów.
d) pewne upośledzenie funkcjonowania społecznego i rodzinnego wynikające ze
zmian zachowania i dolegliwości
e) Występuje w sumie sześć lub więcej objawów z następującej listy, należących do
co najmniej dwóch oddzielnych grup:
Objawy żołądkowo- jelitowe:
 ból brzucha
  nudności
 uczucie wzdęcia lub wypełnienia gazami
 niesmak w ustach lub obłożony język
 skargi na wymioty lub odbijanie się pokarmów
 skargi na częste lub luźne stolce albo na płynną wydzielinę z odbytu
Objawy sercowo-naczyniowe:

 krótki oddech mimo braku wysiłku

 ból w klatce piersiowej
Objawy moczowo-płciowe:
 dyzuria lub skargi na częste oddawanie moczu
 nieprzyjemne wrażenia w obrębie narządów płciowych lub wokół nich
 skargi na niezwykłą lub obfita wydzielinę z pochwy
Objawy skórne lub bólowe:

 plamistość lub zmiana zabarwienia skóry

 pobolewania kończyn, rąk lub stóp, stawów,
 nieprzyjemne wrażenia drętwienia lub swędzenia
RÓŻNICOWANIE:
 choroba somatyczna, rozwijająca się równolegle - pogorszenie się skarg pacjenta
 zaburzenia depresyjne i lękowe - zwykle im towarzyszą. W zależności od nasilenia
- j. dominują → rozpoznać. Pojawienie się wielorakich skarg po 40.roku życia
może być wczesnym przejawem pierwotnych zaburzeń depresyjnych
 z.hipochondryczne - nacisk na obecność choroby i jej konsekwencje. Pacjent prosi
o badania, aby potwierdzić lub określić chorobę, a nie aby ją leczyć. Boi się leków i
ich objawów niepożądanych. Szuka potwierdzenia, nie leczenia.
 z.urojeniowe - mniejsza ilość skarg i objawów, większa stałość, dziwaczność
przekonań.
 Częściej występuje u kobiet, rodzinnie, zaczyna się we wczesnej dorosłości.
 Często nadużywanie /uzależnienie od leków p/bólowych lub/i uspokajających
F45.2 ZABURZENIA HIPOCHONDRYCZNE
 Występuje którekolwiek z następujących:
- utrwalone, utrzymujące się co najmniej 6 miesięcy, przekonanie o obecności co
najmniej jednej poważnej choroby somatycznej, warunkującej zgłaszany objaw lub
objawy (nacisk na obecność i kosekwencje)
- utrwalone koncentrowanie się na domniemanej zmianie postaci lub kształtu ciała
(dysmorfofobia)
 Koncentrowanie się na tym przekonaniu i objawach powoduje utrwalone
cierpienie i zakłóca jednostkowe funkcjonowanie w codziennym życiu, a także
skłania pacjenta do poszukiwania leczenia lub badań medycznych.
 Uporczywe odrzucanie zapewnień lekarskich o braku adekwatnej, fizycznej
przyczyny tych somatycznych objawów (krótkotrwała aprobata takiego
zapewnienia, tj. utrzymująca się do kilku tygodni nie wyklucza tego rozpoznania).
Obejmuje:
 dysmorfofobię (nieurojeniową)
 nerwicę hipochondryczną
 Równie często u kobiet i mężczyzn, nie występuje rodzinnie
 Czują się urażenie skierowaniem do psychiatry
 Większość dzięki objawom manipuluje i uzyskuje dominację w rodzinie lub
relacjach
Różnicowanie:

 z.somatyzacyjne (nacisk na poszczególne objawy, wielorakie, zmienne, nadużywa

leków, często je odstawia, chce badań, aby leczyć się, usunąć objawy)
 z.depresyjne (j.dominują i pojawiają się jako pierwsze uznać, że są pierwotne)
 z. lękowe i panika (tu pacjent się uspokaja po wyjaśnieniu i nie pojawia się
przekonanie o chorobie somatycznej)
 z.urojeniowe - skargi bardziej dziwaczne, stałe

F45.3 ZABURZENIA AUTONOMICZNE WYSTĘPUJĄCE POD POSTACIA

SOMATYCZNĄ
Występują objawy wzbudzenia autonomicznego, które pacjent przypisuje chorobie
somatycznej jednego lub więcej z następujących układów lub narządów:

 serce i układ sercowo-naczyniowy

 górny odcinek przewodu pokarmowego (przełyk i żołądek)
 dolny odcinek układu pokarmowego
  układ oddechowy
 układ moczowo-płciowy
Występują dwa lub więcej z następujących objawów autonomicznych:
 bicie serca
 poty (gorące lub zimne)
 suchość w jamie ustnej
 rumienienie się lub wypieki
 poczucie dyskomfortu w nadbrzuszu, gniecenie w żołądku
Występuje jeden lub więcej z następujących objawów:
 pobolewanie lub poczucie dyskomfortu w klatce piersiowej, w okolicy
przedsercowej lub wokół niej,
 utrudnienie oddechu lub hiperwentylacja,
 nadmierna męczliwość przy małym wysiłku,
 aerofagia, czkawka lub odczucie palenia w klatce piersiowej lub nadbrzuszu
 skargi na przyspieszoną pracę jelit
 zwiększona częstość oddawania moczu lub dyzuria,
 uczucie wzdęcia, rozpierania, ciężkości
Brak potwierdzenia zaburzeń budowy lub czynności narządów lub układów,
 pacjent nadmiernie koncentruje uwagę na możliwości poważnego zaburzenia
narządu, mimo zapewnień i wyjaśnień lekarzy
F45.30 Serce i układ krążenia
Obejmuje: nerwica serca, asthenia neurocirculatoria, zespół Da Costy
F 45.31 Górny odcinek przewodu pokarmowego
Obejmuje: psychogenna aerofagia, czkawka, nerwica żołądka
F 45.32 Dolny odcinek przewodu pokarmowego
Obejmuje: psychogenny zespół jelita drażliwego, biegunka psychogenna, zespół gazowy
F45.33 Układ oddechowy
Obejmuje: hiperwentylacja.
F45.34 Układ moczowo-płciowy
Obejmuje: psychogenne częste oddawania moczu i dyzuria.
F45.35 Inny narząd lub układ
F 48.0 Inne zaburzenia nerwicowe - neurastenia
A. albo uporczywe i męczące (stwarzające distres) skargi na zwiększone zmęczenie
po wysiłku umysłowym, albo również uporczywe i męczące skargi na osłabienie
fizyczne i uczucie wyczerpania po minimalnym wysiłku fizycznym.
B. co najmniej 2 spośród:
 Bóle mięśniowe
 Zawroty głowy
 Zaburzenia snu
 Niezdolność odprężenia się
 Drażliwość
 Niestrawność
C. żadne z objawów nie są na tyle nasilone, aby i trwałe, aby spełniać kryteria innego
zaburzenia w tej klasyfikacji
 W wielu krajach nie jest stosowana.
 Najpierw wykluczyć lęk i depresję.
 Znamienne jest akcentowanie przez pacjenta męczliwości i osłabienia i
zaniepokojenie obniżoną sprawnością umysłową i fizyczną (w przeciwieństwie do
z.pod post.somatyczną, gdzie skargi cielesne i skupienie na chorobie fizycznej
dominują
 Jeśli rozwija się w następstwie choroby somatycznej (grypa, wzw, mononukleoza)
- uwzględnia się to drugie w rozpoznaniu
 ,,ZESPÓŁ ZMĘCZENIA"

F 45.4 UPORCZYWE BÓLE PSYCHOGENNE

 Uporczywy, ciężki i sprawiający cierpienie ból (trwający co najmniej 6 miesięcy i
przez większość dni w sposób ciągły) jakiejkolwiek części ciała, którego przyczyn
nie wyjaśniają żaden proces fizjologiczny lub zaburzenie somatyczne, a które stale
skupia uwagę pacjenta.
 Ból występuje w związku z konfliktem czy problemami psychospołecznymi,
których nasilenie nie pozwala sądzić, że są podstawową przyczyną zaburzeń.
 Objawy te powodują zwiększenie zainteresowania pacjentem- zarówno osobą, jak
i stanem zdrowia
F 48.1 Inne zaburzenia nerwicowe - zespół depersonalizacji – derealizacji
a) depersonalizacja - osoba czuje, że jej własne uczucia i przeżycia oddalają się,
oddzielają się od niej, nie należą do niej, giną, patrzą na siebie z zewnątrz,
b) derealizacja - przedmioty, ludzie lub/i otoczenie wydają się nierealne, sztuczne,
odległe, bezbarwne, bez życia,
c) jest zachowany wgląd – traktowanie tej zmiany jako - zjawiska subiektywnego, nie
powodowanego przez siły zewnętrzne czy innych
d) jasne, niezaburzone postrzeganie, brak zaburzeń świadomości (np.toksycznych) i
padaczki
W czystej postaci zaburzenie występuje rzadko. Często w przebiegu zaburzeń
depresyjnych, fobii, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Mogą występować w u osób zdrowych psychicznie w stanach przemęczenia, deprywacji
sensorycznej, zatruciach substancjami halucynogennymi lub jako zjawisko hipnagogiczne
– przysenne.
RÓŻNICOWANIE:

 Schizofrenia
 Zaburzenia dysocjacyjne
 Wczesne stadia otępienia
 Zjawiska wtórne w aurze przed napadami padaczkowymi
Metody leczenia
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

 Pochodne benzodiazepiny (np. alprazolam, lorazepam)

 Pochodne difenylometanu (hydroksyzyna)
Inne:
 Leki p/depresyjne
 Buspirone
 Propranolol
 Preparaty ziołowe
LECZENIE PSYCHOLOGICZNE

 Terapia behawioralno – poznawcza

 Terapia psychodynamiczna
 Interwencje kryzysowe
 Treningi radzenia sobie z lękiem
 Relaksacja
 Terapie ekspozycyjne