Wybrane zaburzenia lękowe

Tomasz Tafliński
 Cel prezentacji
• Przedstawienie najważniejszych objawów
oraz rekomendacji klinicznych
dotyczących rozpoznawania i leczenia:
• Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
• Zaburzenia z lękiem napadowym (PD)
 GAD – podstawowe grupy
objawów
• Psychologiczne – zmiany psychiczne
odczuwane przez pacjenta
• Behawioralne – zmiany w zachowaniu
• Somatyczne – dolegliwości fizyczne
zgłaszane przez pacjenta
Uogólnione zaburzenie
lękowe
GAD

Kryteria diagnostyczne
 Ogólna charakterystyka GAD
• Objawy powinny utrzymywać się przez co
najmniej 6 miesięcy
• Lęk ma charakter wolnopłynący, nie
obserwuje się napadów paniki
• Konieczność wykluczenia przyczyn
somatycznych,
• Częste współwystępowanie chorób
somatycznych i uzależnień (alkohol i
benzodiazepiny)
 Objawy osiowe (wg DSM-IV)

• Występowania nieuzasadnionego lub przesadnego lęku lub

zamartwiania się dotyczącego kilku różnych sfer funkcjonowania
• Poczucie utraty kontroli nad tymi stanami emocjonalnymi
• Obecność co najmniej trzech objawów spośród poniższych:
– Niepokój
– Szybka męczliwość
– Trudności w koncentracji
– Drażliwość
– Napięcie mięśni
– Zaburzenia snu
 Kryteria wyłączenia
• Lęk nie jest związany z:
– Obecnością napadów paniki
– Ekspozycją społeczną
– Obawami związanymi z zarażeniem się
– Oderwaniem od osób bliskich
– Przyrostem wagi
– Dolegliwościami somatycznymi
– Przekonaniem o obecności poważnej choroby somatycznej
Psychologiczne objawy GAD
– Ciągłe zamartwianie się o rzeczy, których prawdopodobieństwo
wystąpienia jest niewielkie
– Niezdolność do usunięcia negatywnych myśli
– Lęk przed śmiercią
– Uczucie niepokoju i niezdolności do wyciszenia
– Problemy z zasypianiem lub utrzymaniem ciągłości snu
 Behawioralne objawy GAD

– Problemy z koncentracją
– Drażliwość
– Gotowość do reakcji lękowych
– Odkładanie rzeczy na ostatnią chwilę
 Somatyczne objawy GAD
– Utrata energii
– Drżenia
– Wzmożone napięcie mięśni, bóle mięśniowe, dyskomfort w obrębie jamy
brzusznej, nudności, biegunki
– Bóle głowy
– Bóle w klatce piersiowej
– Zgrzytanie zębami w czasie snu
– Suchość w ustach
– Wzmożona potliwość lub uderzenia gorąca
– Zawroty głowy
 Występowanie i przebieg GAD
• Rozpowszechnienie w ciągu całego życia
– 5%
• Przebieg przewlekły, wieloletni
• W ponad 50% przypadków początek w
okresie dzieciństwa / adolescencji
Zaburzenie z lękiem
napadowym
PD
Kryteria diagnostyczne
 Ogólna charakterystyka PD
• Objawy rozwijają się nagle w ciągu ok. 10
minut i utrzymują się najczęściej do 20-30
minut
• Powszechny jest lęk przed nawrotem
objawów („lęk przed lękiem”)
• Częste współwystępowanie zespołu jelita
nadwrażliwego, prolapsu mitralnego oraz
zespołu przewlekłego zmęczenia
 Kryteria PD wg DSM - IV
• Obecność nawracających i nieoczekiwanych
napadów paniki
• Co najmniej jeden z ataków poprzedzony był co
najmniej 1 miesięcznym okresem obaw o
wystąpienie kolejnego napadu lub obaw o
komplikacje związane z napadem (np. atak
serca, utrata kontroli nad sobą)
• Atakom towarzyszyć może lęk przed
przebywaniem na otwartej przestrzeni
(agorafobia)
 Objawy PD
• Uczucie braku tchu, duszności, • Wzmożona potliwość
dławienia się • Nudności, dyskomfort w obrębie
• Kołatanie serca, przyspieszony jamy brzusznej
rytm serca • Uczucie niepewności, zawroty
• Bóle lub dyskomfort w klatce głowy,
piersiowej • Lęk przed upadkiem, utratą
• Drżenia kontroli nad sobą lub utratą
przytomności
• Stany depersonalizacji
• Uczucie umierania, zapadania się
w sobie
• Uderzenia gorąca
 Występowanie i przebieg PD
• Rozpowszechnienie w ciągu całego życia
– 1,5% - 3,5%
• Niemal wszyscy pacjenci z agorafobią
mają również napady paniki
• Częste współwystępowanie depresji i
napadów paniki
 Leczenie zaburzeń lękowych
• Psychoterapia
– Techniki relaksacyjne
– Terapia poznawczo-behawioralna
• Farmakoterapia
– Benzodiazepiny
– Leki przeciwdepresyjne
– Buspiron
 Farmakoterapia
• Benzodiazepiny
– Skuteczne w zaostrzeniach objawów
– Konieczny krótki okres podawania – tylko
doraźnie w początkowym okresie
– Z uwagi na ryzyko kumulacji dawek należy
zwrócić uwagę na obecność aktywnych
metabolitów oraz czas półtrwania
 Farmakoterapia
• Leki przeciwdepresyjne działające również
przeciwlękowo:
• ASRI - escitalopram
• Inhibitory MAO - moklobemid
• NaSSA – mirtazapina
• SNRI - wenlafaksyna
• SSRI – citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina,
paroksetyna, sertralina
• TLPD – imipramina, klomipramina
 Praktyczne wskazówki
• W doborze leku podstawowe znaczenie
ma dobra tolerancja i szybkość
działania
• W przypadku SSRI należy zaczynać
leczenie od połowy dawki
terapeutycznej, a następnie zwiększać
dawkę po 4 - 6 dniach
 Praktyczne wskazówki
• Okres leczenia – co najmniej 4 - 6
miesięcy od momentu uzyskania pełnej
remisji objawów lękowych
• Stopniowe odstawianie leków – niektóre
leki przeciwdepresyjne ( SSRI – głównie
paroksetyna i SNRI - wenlafaksyna) dają
wyraźne objawy odstawienne
 Escitalopram w leczeniu
zaburzeń lękowych
• Możliwość rozpoczynania od niskich dawek
(5mg/d) lub od razu od dawki terapeutycznej (10
mg/d) podawanej 1 x dziennie rano
• Niskie prawdopodobieństwo występowania
działań niepożądanych nasilających objawy lęku
• Duża szybkość działania (poprawa często w
ciągu 1 tygodnia, pełen efekt terapeutyczny w
ciągu 8 tygodni)
 Escitalopram w leczeniu
zaburzeń lękowych
• Brak objawów odstawiennych
• Niskie ryzyko interakcji (w tym również z
alkoholem)
• Brak wpływu na zdolność do prowadzenia
pojazdów