Psychiatria, szkolenie dla

Sędziów Okręgu Szczecińskiego

Barbara Moręgiel-Naprawa
Marek Mokosa
15.11.2019r
 Plan spotkania

• Psychopatologia ogólna
• Zespoły zaburzeń psychicznych
• Szczególne problemy z zakresu
orzecznictwa sądowo-psychiatrycznego
• Dyskusja
 Psychopatologia ogólna
• Zaburzenia spostrzegania
Sąd realizujący (poczucie realności)
Sąd klasyfikujący (poprawność
rozpoznania)
 Iluzje (złudzenia)
• Prawidłowy sąd realizujący
• Nieprawidłowy, zafałszowany sąd
klasyfikujący
 Omamy (halucynacje)
• Wzrokowe
• Słuchowe
• Czuciowe
• Węchowe
• Smakowe
• cenestetyczne
 Omamy (halucynacje)

• Proste
• Złożone

• Omamy słuchowe komentujące

• Omamy słuchowe imperatywne
• Dialog omamowy
• Pseduhalucynacje (omamy rzekome)
 Złudzenia (iluzje)
• osoba idąca samotnie ciemną ulicą
spostrzega przez chwilę cienie widoczne
na chodniku jako czyhającego napastnika.
Po chwili koryguje zniekształcone
spostrzeżenie „tylko mi się wydawało”
 Omamy (halucynacje) wzrokowe
• Chory widzi wpatrującą się w niego
nieruchomą postać pomimo braku
jakichkolwiek osób w pobliżu, mając
poczucie realności tej postaci
Omamy (halucynacje) słuchowe
• Chory słyszy dochodzący z zewnątrz głos
szatana „jesteś do niczego. Lepiej by było
żebyś nie żył”
 Omamy (halucynacje)
cenestetyczne
• Pacjent czuje jak zła energia przechodzi
przez jego ciało. Czuje jak robaki pełzają
po jego ciele
 Omamy (halucynacje ) węchowe
• Chory czuje zapach siarki, pomimo, że
obecne w otoczeniu osoby nie czują tego
zapachu
Omamy (halucynacje) smakowe
• Pacjent twierdzi, że w ustach czuje smak
trucizny, metalu
 Psedohalucynacje (omamy
rzekome)
• Chory słyszy głos we własnej głowie
„musisz umrzeć”
 Zaburzenia pamięci
• Zaburzenia pamięci przemijające
• Zaburzenia pamięci względnie trwałe z
tendencją do pogłębiania się
• Amnezja – niepamięć, luka pamięciowa,
całkowita, częściowa
 Konfabulacje
• Jakościowe zaburzenia pamięci
• Konfabulacje nie są zmyślonymi
wspomnieniami
 Iluzje pamięci
• Zniekształcenia treści zapamiętanych
zjawisk a u podłoża tego zniekształcenia
leżą skrajne emocje np. świadek i ofiara
wypadku komunikacyjnego pamiętają całe
zdarzenie i jego szczegóły inaczej
 Zaburzenia myślenia
• Myśli (idee) nadwartościowe
idee reformatorskie, wynalazcze
religijne, rasistowskie.
 Zaburzenia myślenia
• Urojenia: nieprawidłowe treści, są
pochodzenia chorobowego, towarzyszy im
silne uczucie oczywistości, mają
indywidualny i wyobcowujący kontekst, są
niekorygowane mimo oczywistych
dowodów ich fałszywości.
 Urojenia
• Proste
• Paranoiczne
• Paranoidalne
• Oniryczne
• inkoherentne
 Urojenia
• Ksobne (odnoszące)
• Prześladowcze
• Oddziaływania (wpływu)
• Wielkościowe
• Niskiej wartości, grzeszności
• Nihilistyczne
• Hipochondryczne
• Zazdrości
• itp
 Zaburzenia myślenia
• Myśli natrętne (obsesje)
• Natrętne zachowania (kompulsje)
 Zaburzenia toku myślenia
• Spowolnienie, zahamowanie
• Rozkojarzenie
• Otamowanie
• Mutyzm
• Gonitwa myśli
• Drobiazgowość, rozwlekłość myślenia itp.
 Zaburzenia intelektu
• Pojawiające się w okresie
rozwojowym (upośledzenie
umysłowe)
• Nabyte (otępienie, demencja)
 Upośledzenie umysłowe
• Niepełnosprawność intelektualna lżejsza
(upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego)
• Niepełnosprawność intelektualna głębsza
(upośledzenie umysłowe stopnia
umiarkowanego, znacznego, głębokiego)
 Zaburzenia emocji i nastroju
• Obniżony nastrój
• Ahedonia
• Podwyższony nastrój
• Lęk
• Dysforia (złość)
• Zobojętnienie uczuciowe aż do braku przeżywania uczuć
(apatia)
• Spłycenie uczuciowe, opisywane jako bladość,
sztywność emocjonalna
• Zaleganie uczuć
• Chwiejność afektu
• Nietrzymanie afektu
 Agresja
• Słowna
• Czynna, fizyczna – bezpośrednia,
pośrednia

• Redukcja napięcia psychicznego,

uzyskanie przyjemności, pozwala
zaspokoić potrzeby
 Zaburzenia woli i działania
• Osłupienie, stupor
• Wzmożenie napędu psychoruchowego
• Obniżenie napędu psychoruchowego
• Negatywizm bierny i czynny
• Echolalia, echopraksja
• Ambiwalencja, ambisentencja,
ambitendencja
 Zaburzenia świadomości

• Ilościowe
• Jakościowe:
• Stan pomroczny
• Majaczenie
• Stan splątaniowy
 Wybrane zespoły zaburzeń psychicznych

• Zespół paranoiczny
• Zespół paranoidalny
• Zespół parafreniczny (omamowo-
urojeniowy)
• Zespół katatoniczny
 Osobowość
• Osobowość – zespół stałych i zmiennych
cech psychofizycznych, które są związane
z wszystkimi działaniami, doznaniami i
potrzebami osoby na poziomie
fizjologicznym, charakteru, intelektu i
duchowym.
 Zespół paranoiczny
• usystematyzowane urojenia, najczęściej
prześladowcze i oddziaływania, rzadziej
wielkościowe lub inne, omamy występują
sporadycznie, struktura osobowości jest
zachowana.
Paranoja (obłęd), zespół Otella.
Wybitna skłonność do dyssymulacji oraz
indukcji!
 Zespół paranoidalny
• Urojenia prześladowcze, ksobne o
absurdalnej treści i nieuporządkowanej
strukturze, omamy słuchowe,
pseudohalucynacje i inne, zaburzenia
afektywne i rytmów dobowych, cechy
„rozszczepienia” osobowości.
• Schizofrenia paranoidalna, uzależnienie
od substancji psychoaktywnych
(narkotyków).
 Zespół parafreniczny
• Usystematyzowane urojenia głownie
prześladowcze, omamy zwykle słuchowe,
często o obraźliwej treści, osobowość
zwarta.
Halucynoza alkoholowa, zaburzenia o
podłożu organicznym.
 Zespół katatoniczny, stupor.
• Zaburzenia ruchu – pobudzenie, częściej
zahamowanie.
• Mutyzm, negatywizm czynny i bierny.
• Objawy echa.
• Schizofrenia katatoniczna. Osłupienie
(stupor) reaktywne itp.
 Zespoły afektywne
• Zespół maniakalny
• Zespół depresyjny
• Zespół mieszany
 Zespół maniakalny
• Podwyższony nastrój, wzmożony napęd,
zaburzenia rytmów dobowych,
dezorganizacja zachowania,
odhamowanie popędowe (seksualne)
zniesiony krytycyzm, zachowania
agresywne.
• Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
(cyklofrenia).
 Zespół depresyjny
Obniżony nastrój, spowolnienie napędu,
lęk, zaburzenia rytmów dobowych,
zaburzenia apetytu i snu, anhedonia, myśli
i tendencje samobójcze.
Nawracające zaburzenia depresyjne,
zaburzenia afektywne dwubiegunowe,
zaburzenia adaptacyjne i inne.
 Zespół mieszany
Zawiera jednoczasowo występujące
elementy wyżej opisanych – zespołu
maniakalnego i depresyjnego.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe.

 Zaburzenia poznawcze
(intelektualne i pamięci).
• Zespół upośledzenia umysłowego
• Zespół otępienny
• Zespół amnestyczny
Czasami towarzyszom im zaburzenia
zachowania, zaburzenia afektywne lub
psychotyczne, w tym zachowania
agresywne lub autoagresywne.
 Świadomość
• Świadomość – podstawowy i
fundamentalny stan psychiczny, w którym
jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk
wewnętrznych, takich jak własne procesy
myślowe, oraz zjawisk zachodzących w
środowisku zewnętrznym i jest w stanie
reagować na nie (somatycznie lub
autonomicznie).
 Ilościowe zaburzenia
świadomości
• Senność patologiczna (somnolentia)
• Półśpiączka (sopor)
• Śpiączka (coma)
 Zespoły zaburzeń świadomości

• Zespół przymglenia prostego

• Zespół majaczeniowy
• Zespół zamroczeniowy (stan pomroczny)
• Zespół splątaniowy (amencja).
Zespół przymglenia prostego
Spowolnienie psychomotoryczne, kontakt
powierzchowny, często pacjent wymaga
powtarzania pytań, opóźnione pojmowanie
sytuacji - proste bodźce odbierane są szybciej i
łatwiej niż złożone. Zwykle zaburzona jest
orientacja w czasie i miejscu, w głębszym
przymgleniu także, co do własnej osoby. Po
przymgleniu pozostaje niepamięć, zwykle
fragmentaryczna.
Schorzenia somatyczne, zatrucia, ostry stres itp.
 Zespół majaczeniowy
• iluzje, omamy wzrokowe, słuchowe, dotykowe i inne
• lęk i pobudzenie psychomotoryczne,
• zaburzenia snu,
• urojenia o różnej treści, w tym urojenia "dziania się" (tzn.
chory ma poczucie uczestnictwa w rozgrywających się
przed jego oczami wydarzeniach),
• orientacja autopsychiczna jest zazwyczaj zachowana,
allopsychiczna zaś bywa zazwyczaj zaburzona,
• po przeminięciu stanu majaczeniowego stwierdza się
zwykle częściową lub całkowitą niepamięć okresu
chorobowego.
Majaczenie alkoholowe, organiczne, zatrucia i inne.
 Zespół zamroczeniowy
• zniesienie kontaktu z otoczeniem
• nieprzewidywalne oraz często gwałtowne reakcje i
emocje
• nieuporządkowane zachowania odbiegające od
typowych dla chorego, czasem iteracje, perseweracje
lub też stereotypie,
• brak orientacji autopsychicznej i allopsychicznej,
ograniczenie zdolności poznawczych,
• może wystąpić sen terminalny oraz niepamięć całego
okresu zamroczenia.
• Padaczka, organiczne uszkodzenia CUN, zatrucia i inne.
 Zespół splątaniowy (amencja)
• Zaburzenia struktury myślenia (inkoherencja, zwana też splątaniem)
• Głębokie przymglenie świadomości z całkowitą utratą kontaktu i
dezorientacją.
• Pobudzenie ruchowe ograniczone do niewielkiej przestrzeni
(określane jako pobudzenie "w obrębie łóżka").
• Mogą mu towarzyszyć nieprecyzyjne, zmienne omamy i urojenia.
• Splątanie narasta i ustępuje stopniowo, trwać może długo (tygodnie,
niekiedy miesiące), po przeminięciu – niepamięć całkowita.
Ciężki rozstrój zdrowia – na przykład zapalenie mózgu, często
agonia.
Szczególne problemy orzecznicze
• Anorexia nervosa
• Zespół natręctw
• Zaburzenia dysocjacyjno-konwersyjne
 Jadłowstręt psychiczny
Rozpowszechnienie
• wśród adolescentów 0,5-1%
• Wśród osób dorosłych 0,4-0,8%
Śmiertelność wynosi do 22 % z powodu
powikłań somatycznych lub samobójstw
Jest obarczona największym ryzykiem
śmierci wśród wszystkich zaburzeń
psychicznych
 BMI
• BMI = masa/(wzrost)*2
2

• Prawidłowe BMI 18,5-24,99

• W anoreksji BMI poniżej 17,5
• Zagrożenie życie BMI poniżej 15
 Stanowisko ekspertów
• Istnieje grupa pacjentów u których objawy
jadłowstrętu psychicznego spełniają
kryteria zaburzeń myślenia i spostrzegania
odpowiadające pojęciu choroby
psychicznej w rozumieniu art. 23 i 29
UoOZP.
 Zespół natręctw
• Zaburzenia obsesyjno-
kompulsyjne – zaburzenie psychiczne, w
którym osoba odczuwa potrzebę wielokrotnego
wykonywania pewnych czynności (kompulsji) lub
ma pewne powtarzające się myśli (obsesje).
Osoba dotknięta tym schorzeniem nie jest w
stanie kontrolować ani tych myśli, ani czynności
dłużej niż przez krótką chwilę. Do powszechnych
kompulsji należy mycie rąk, zliczanie
przedmiotów i sprawdzanie, czy drzwi są
zamknięte.
 Zespół natręctw
• czynności natrętne mają negatywny wpływ na
codzienne życie danej osoby. Zazwyczaj
zajmują one ponad godzinę dziennie.
• Większość pacjentów zdaje sobie sprawę, że
takie zachowania nie mają sensu.
• Dotyczą około 2,3% populacji na pewnym etapie
życia, punktowo cierpi około 1,2 %.
• 50% chorych przejawia skłonności samobójcze
a 15% podejmuje próby samobójcze.
 Zaburzenia dysocjacyjno-konwersyjne
• Dysocjacja - według amerykańskiej klasyfikacji
zaburzeń DSM IV to „rozłączenie funkcji, które
normalnie są zintegrowane, czyli świadomości,
pamięci, tożsamości czy percepcji.
• Konwersja - generowanie przez nieświadomość
rozmaitych (pozornych lub rzeczywistych)
dolegliwości fizycznych w celu uzasadnienia
niepodejmowania działań przez jednostkę lub
odwrócenia jej uwagi od niechcianych myśli i uczuć .
 Zaburzenia dysocjacyjno-konwersyjne
• Amnezja dysocjacyjna
• Fuga dysocjacyjna
• Osłupienie dysocjacyjne (stupor dysocjacyjny)
• Zaburzenia transowo opętaniowe
• Dysocjacyjne zaburzenia ruchu
• Drgawki dysocjacyjne
• Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego
• Mieszane zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
• Inne zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
• Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), nie określone.
• Dziękujemy za uwagę!