Genoveva Edroza-Matute

Si Genoveva Edroza-Matute (He·no·bé·ba Ed·ró·za Ma·tú·te) ay isang kilaláng kuwentista, mananaysay, at

guro sa Filipino.
Isinilang siya sa Maynila noong 3 Enero 1915 kina Anastacio Edroza at Maria Magdalena Dizon. Naging asa-
wa si Epifanio Gar. Matute, ang lumikha ng sikat na programa sa radyo at serye sa telebisyon
na Kuwentong Kutsero noong dekada 50. Nag-aral siyá sa Manila North High School (ngayon ay Arellano
High School), Philippine Normal School (PNS), Philippine Normal College (PNC na Philippine Normal University
ngayon), at University of Santo Tomas. Nagturo siyá nang 46 taon sa mga eskuwelahang Cecilio Apostol
Elementary School at Arellano High School, at naging tagapangulo ng Kagawaran ng Filipino sa PNC.
Ang ilan sa mga kinatha niyang maikling kuwento ay “Leave-taking” at “Land of the Bitter” na nailathala
sa Manila Post Sunday Magazine at sa Manila Post Monthly. Ngunit higit siyáng kinagiliwan sa kaniyang
mga kuwen- tong nagsusuri sa sikolohiya ng batà at hinggil sa karanasan ng guro, gaya ng “Walong Taong
Gulang,” “Noche Buena,” “Kuwento ni Mabuti,” at “Paglalayag sa Puso ng Isang Bata.” Nailathala ang
kaniyang antolohiya ng maiikling kuwento at sanaysay sa Ako’y Isang Tinig noong 1952; ang ilan pang
sumunod na koleksiyon ay nasa Piling Mga Maiikling Kuwento 1939–1992, Sa Anino ng EDSA at Iba
Pang Mga Kuwento, at Tinig ng Damdamin. Nakapaglathala din siyá kasama ng kaniyang asawa
sa Mga Pagpapahalagang Pilipino sa Mga Akda: Mga Kuwento, Mga Sanaysay, Mga Dula noong
1992.
Kinilala ang husay ng kaniyang pagsusulat at dedikasyon sa pagtuturo ng mga timpalak ng Don Carlos Palanca
Memorial Awards 1950s–1960s; Outstanding PNS-PNC Alumna Award noong 1966; Patnubay ng Sining at
Kalinangan Award ng Maynila noong 1967; Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas ng Unyon ng mga
Manunulat sa Pilipinas noong 1988; at Gawad CCP Para sa Sining noong 1992.
Namatay siyá sa edad na 94 noong 21 Marso 2009 habang natutulog. Inilibing siyá sa Manila North Cemetery.
(KLL)

Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan

1. Panahon ng Isinauling Kalayaan
2. Kasaysayan Noong 1945 Natupad ang pangakong pagbabalik ng mga Amerikano Ika-4 ng Hulyo, 1946 Isinauli ang
kalayaan
3. Suliranin ng Iniwang Digmaan• Ang ekonomiya ng bansa ay humantong sa kababaan. • Mas binigyang pansin
ang mga gerilya kaysa kabuhayang pambansa.
4. HUKBALAHAP (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) • Binubuo ng pangkat ng mga gerilyang may pagkiling sa
komunismo. •Isa pang pamana ng digmaan na naging malaking sagabal sa pambansang kaunlarang pang-
ekonomiko.
5. Maraming bayan sa gitnang Luzon noong 1950 ang may “tagong pamahalaan ng mga huk” na: - nakapaniningil
ng buwis - nakapagpapakalat ng mga kautusan - nakapagpapataw ng parusa laban sa sariling paglilitis
6. Ang Kalagayan ng Panitikan ng Panahong Ito
7. Tila naging mapanghangad sa makukuhang gantimpala ang mga manunulat ng panahong ito sapagkat bago pa
sumulat ng anumang akda ay inaalam muna kung aling pahayagan kaya ang magbabayad dito ng malaking halaga.
Isa sa naging kapansin-pansing pangyayari sa panitikang Pilipino sa panahong ito ay ang pagsulpot ng
8. Naging Ulirang Manunulat na Amerikano sa Mahusay na Teknisismo • Ernest Hemingway • William Saroyan •
John Steinbeck Ang mga panunulad sa estilo ng tatlong manunulat na Amerikanong nabanggit ang nagbigay ng
diwang mapanghimagsik at kapangahasan sa panitikang Tagalog at Ingles.
9. Ang Bagong Panitikan sa Tagalog ng Panahong Ito
10. Muling sumigla ang panitik ng mga Pilipino nang panahong ito. Ang halos naging paksa ng mga akda: •Kalupitan
ng mga Hapones •Ang kahirapan ng pamumuhay sa ilalim ng pamamahala ng mga Hapones •Kabayanihan ng mga
gerilya at iba pa
11. Nabuksang muli ang mga palimbagan ng mga pahayagan at mga magasin tulad ng: • Liwayway, • Bulaklak, •
Ilang-ilang, • Sinag tala, atbp.
12. • Nagkaroon ng “laman” at hindi salita’t tugma lamang ang mga tulang tagalog. • Nagtataglay na nang mabuti-
buting tauhan, mga pangyayaring batay sa katotohanan at mga paksaing may kahulugan ang mga maikling
kuwento. • May mga nobela ring namamalasak subalit binabasa ng mga tao bilang libangan lamang. • Ang
pagkagiliw ng mga tao sa pakikinig sa bigkasan ng tula ay higit kaysa rati at pinagdadayo ng pulu-pulutong na mga
tao ang pakikinig sa sinumang mambibigkas.
13. Mga Aklat na Nalimbag Sa Panahong Ito:• Mga Piling Katha (1947-48) ni Alejandro Abadilla • Mga Maikling
Kwentong Tagalog (1886-1948) ni Teodoro Agoncillo • Ako’y Isang Tinig (1952) – Katipunan ng mga tula at
sanaysay ni Genoveva Edroza Matute • Mga Piling Sanaysay (1952) ni Alejandro Abadilla • Maikling Katha ng
Dalawampong Pangunahing Autor (1962) nina A.G. Abadilla at Ponciano B.P. Pineda
14. • Parnasong Tagalog (1964) Katipunan ng mga piling tula mula kina Huseng Sisiw at Balagtas na tinipon ni A.G.
Abadilla • Sining at Pamamaraan ng Pag-aaral ng Panitikan (1965) ni Rufino Alejandro, inihanda niya ang aklat na
ito bilang panturo sa pamumuno o pagpapahalaga sa tula, dula, maikling kwento at nobela • Manlilikha, Mga Piling
Tula (1961-1967) ni Rogelio G. Mangahas • Mga Piling Akda ng Kadipan (Kapisanang Aklat ng Diwa at Panitik)
(1965) ni Efren Abueg
15. • Makata (1967) ito ang kauna-unahang tulung-tulong na pagsasaaklat ng mga tula ng may 16 na makata sa
wikang Pilipino • Pitong Dula (1968) ni Dionisio Salasar • Manunulat: Mga Piling Akdang Pilipino (1970) ni Efren
Abueg. Sa aklat na ito naipakita ni Abueg na “Posible ang pambansang integrasyon ng mga kalinangang etniko sa
ating bayan.”
16. Mga Aklat ni Rizal Sa panahong ito lumabas ang maraming aklat tungkol kay Rizal. Ang batas na nag- aatas na
pandaragdag ng pag-aaral sa buhay ni Rizal ay nakatulong nang malaki sa sigla ng ating mga manunulat na
makasulat ng aklat tungkol kay Rizal.
17. Kabilang ay ang mga sumusunod:• Nang Musmos pa si Rizal • Ulirang Mag-aaral si Rizal • Ang Buhay at mga
Akda ni Rizal ni Ben C. Ungson • Rizal, ang Bayani at Guro nina Domingo Landicho atbp. • Gabay sa Pag-aaral ng
Noli • Gabay sa Pag-aaral ng Fili Isinulat ni Diosdado Capino Isinulat nina Efren Abueg atbp
18. Ang Muling Pagsigla ng Panitikan sa Ingles
19. Maraming pahayagang Ingles ang lumabas tulad ng: a. Philippines Free Press, b. Morning Sun nina Sergio
Osmeña, Sr., c. Daily News nina Ramon Roses, d. Philippines Herald ng mga Soriano, e. Chronicle ng mga Lopez at
ang Bulletin ni Menzi.
20. Mga Mamahaling Aklat na Inilimbag ng mga manunulat sa Ingles:• Heart of the Islands (1974) ni Manuel Viray –
Itoy kalipunan ng mga tula • Phil. Cross-Section (1950) nina Maximo Ramos at Florentino Valeros – Ito’y kalipunan
ng mga tula at tuluyan • Prose and Poems (1952) ni Nick Joaquin • Phil. Writing (1953) ni T.D. Agcaoli • Phil.
Harvest (1953) nina Maximo Ramos at Florentino Valeros • Horizons East (1967) nina Artemio Patacsil at Silverio
Baltazar.
21. Timpalac – Palanca o Palanca Memorial Awards for Literature
22. • Pinamunuan ni Ginoong Carlos Palanca Sr.
23. • Magpahanggang ngayon ay patuloy pa rin sa pagbibigay ng gantimpala ang timpalac na ito bagamat ang
tumatag ay yumao na. • Ang larangang pinagkakalooban dito ay ang maikling kwento, dula at tula.
24. Mga nagwagi sa Unang Taon ng Timpalak: • Unang gantimpala – “Kwento ni Mabuti” ni Genoveva Edroza •
Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na Kamay… Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan • Ikatlong Gantimpala –
“Planeta, Buwan at mga Bituin” ni Elpidio P. Kapulong
25. Hulyo 4, 1954 A.D. ni Dionisio Salazar • Dulang Unang Nagkamit ng Gantimpala sa Timpalac – Palanca • Ang
dulang ito ay naglalahad ng pagsasagawa ng isang panganib at madugong misyon ng Hukbong Mapagpalaya ng
Bayan (HBN) na ibagsak ang pamahalaang Pilipino noong Panahon ni Pangulong Magsaysay
26. Ang Alamat ng Pasig ni Fernando B. Monleon • Tulang unang nagkamit ng gantimpala sa Timpalak – Palanca
noong 1963 -1964