EBOLUSYON NG WIKANG PAMBANSA NG

PILIPINAS
Bawat bansa ay may kaniya-kaniyang pagkakakilanlan. Maaring ito ay sa
porma ng watawat, sa himig ng pambansang awit, o sa wikang sinasalita.
Tulad din ng ibang bansang malaya, ang Pilipinas ay may sarili ding wika.
Ngunit saan nga ba nagsimula ang wikang Filipino? Kusa lamang ba itong
sumibol? Ito ba ay isang wikang hiram? O ito ba ay pinagsama-samang mga
salita mula sa iba’t-ibang kultura?

PANAHON BAGO ANG KASARINLAN

Panahon ng mga sinaunang Pilipino

Bago pa dumating ang mga banyaga dito sa Pilipinas tulad ng mga

Kastila, ang mga katutubong Pilipino ay may sarili ng alpabeto at sistema ng
pagbabaybay na mas kilala sa tawag na “alibata” o alif-ba-ta sa Arabo. Ang
matandang alpabeto ng mga katutubo ay syllabic at binubuo ng tatlong
patinig (vowels) at labing-apat na katinig (consonants). Ang patinig ay
mayroong a, e, at i, samantalang ang o at u naman ay may iisa lamang tunog
na lubhang nakalilito. Bawat isa sa mga katinig ay binabasa na may kasama
na patinig a, kapag ito ay walang marka sa itaas o sa ibaba na mas kilala sa
tawag na “kudlit,” o isang uri ng marka na ginagamit sa mga matatandang
sistema ng pagsusulat. Kapag ito naman ay may kudlit sa ibaba, ang patinig a,
ay napapalitan ng patinig o o di kaya ay u. Ngunit kung ang kudlit naman ay
nasa itaas, ang patinig ay nagiging e o i.

Panahon ng mga Kastila

Nang sinakop ng mga Kastilang mananakop ang Pilipinas, pilit na binago

ng mga ito ang kulturang pangkatutubo ng mga sinaunang Pilipino. Binura ng
mga Espanyol ang mga paganong pag-uugali ng mga katutubo, kabilang na
ang pag-iiba sa sistema ng pag-susulat, pagbasa at mga salita ng mga ito.
Ipinakilala ng mga Kastila ang kanilang sariling bersyon ng alibata, ang
abecedario o ang alpabetong Espanyol.

Panahon ng Propaganda at Himagsikan

Matapos ang matagal-tagal ding pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas,

namulat ang damdaming makabayan ng mga Pilipinong natutong
maghimagsik sa pang-aabuso ng mga mananakop. Maraming nasulat na
panitkan sa wikaing Tagalog – tula, sanaysay, kwento, atbp mga akdang
hitik sa damdaming makabayan. Napatatag ang Katipunan at naisulat ang
Kartilya ng Katipunan sa Tagalog.
Panahon ng mga Amerikano

Nang dumating naman ang mga Amerikano sa Pilipinas, ipinatupad ang

patakarang alinsunod sa ilang patakarang ipinatupad ng mga mananakop na
Kastila. Ang mga ito ay ang pagyakap sa Kristyanismo at ang pagiging
sibilisado ng mga pamayanan. Ipinalaganap ng mga Amerikano ang pam-
publikong sistema ng edukasyon. Ginamit ang wikang Ingles bilang
pangunahing instrumento sa pagtuturo kaya ang Hispanisasyon ng mga
Kastila ay napalitan ng Amerikanisasyon.

Nagpadala si Pangulong Mc Kinley ng isang lupon upang mapag-

aralan ang mga pangungunahing pangangailangan ng mga Pilipino. Ang lupon
ay pinamunuan ni Komisyong Schurman at ayon sa kanilang ulat, lumitaw
na ang pangunahing pangangailangan ng bansa ay ang “walang gugol at
pambayang paaralan.” Sinabi rin nila na ang pagpipilit na wikang Ingles ang
gawing wikang panturo sa mga Pilipino ay kawalan ng katarungan. Ngunit
lumitaw na mahirap gawing wikang panturo ang katutubo dahil sa walang
isang wikang katutubo lamang na magagamit at mauunawaan ng buong
kapuluan.

PANAHON NG MALASARILING PAMAHALAAN

Nang manungkulan si Manuel L. Quezon bilang Pangulo ng Komonwelt

at si Sergio Osmeña bilang pangalawang Pangulo, binig-yan pansin ang
isyung “nasyonalismo.” Naniniwala ang mga liderato ng bansa noon na dapat
magkaroon ng isang pangkalahatang pambansang wika na siyang mahalaga
sa pagtataguyod ng pangkabuuang unawaan at pagkikintal ng pambansang
pagmamalaki ng sambayanan.

Pebrero 8, 1935 – Artikulo XIV, Sekyon 3 ng Konstitisyong 1935, ang

magiging bagong wika ay ibabase sa mga kasalukyang katutubong wikang
meron sa ating bansa.

Nobyembre 1936 – Inaprobahan ng Kongreso ang Batas Komonwelt

Bilang 184 na lumikha ng Surian ng Wikang Pambansa na naatasang
gumawa ng pag-aaral ng mga katutubong wika at pumili ng isa na magiging
batayan ng wikang pambansa.

Nobyembre 13, 1937 – Ang Unang Pambansang Asemblea ang siyang

bumuo sa Institusyon ng Wikang Pambansa. Ang mga naging kasapi sa
komiteng ito ay sina Jaime de Veyra (Hiligaynon), Santiago Fonacier (Ilocano),
Casimiro Perfecto (Bicol), Felix Rodriguez (Samarnon), Felix Sotto (Cebuano),
Cecilio Lopez (Tagalog), Hadji Butu (Maranao-Maguindanao), Isidro Abad
(Cebuano), Zoilo Hilario (Pampango), Jose Zulueta (Pangasinan), at Lope K.
Santos (Tagalog).
Disyembre 30, 1937 – Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 134 ng Pangulong Quezon, ang Wikang Pambansa ay ibabatay sa
Tagalog. Ang mga naging batayan nito ay ang: pagiging lingua franca nito, o
paggamit ng Tagalog sa maraming sangay ng komersyo at kalakalan; ang
dami ng katutubong nagsasalita nito, sa dahilang ang wikang ito ay ang
pangunahing ginagamit sa lungsod ng Maynila gayundin sa mga kalapit
probinsya nito, at; ang karamihan ng panitikang Pilipino ay nakasulat sa
Tagalog.

Ngunit dahil sa ilang pagtutol ng mga kinatawan ng iba’t-ibang bahagi ng

bansa matapos ang tatlong taon, ang naturang konstitusyon ay hindi
klinasipika ang wikang Tagalog bilang opisyal na wikang pambansa, ngunit
bilang isang pormal na dayalekto ng ating bansa lamang.

Abril 1, 1940 – Ipinalabas ang Kautusang Tagapagpaganap na

nagtadhana ng paglilimbag ng isang balarila at isang diksyunaryo sa Wikang
Pambansa. Ipinahayag pa ring ituturo ang wikang pambansa sa mga paaralan
sa buong Pilipinas na nagsimula noong Hunyo 19, 1940.

BARIRALA

Nang kinilala ang Philippine language based-Tagalog, isinulat ni Lope K.

Santos ang Balarila ng Wikang Pambansa na siyang nagpakilala sa
Abakada na may 20 letra, na kung saan ang letrang “a” lamang ang
idinadagdag sa dulo ng bawat katinig para sa tunog nito. Nung
panahong din ito, umusbong ang mga salitang ginamit sa Balarila at ito
ay ang mga: balarila (grammar), pandiwa (verb), pangngalan (noun),
pang-uri (adjective), pang-abay (adverb), pangatnig (conjunction),
patinig (vowel), katinig (consonant), panaguri (predicate), simuno
(subject), pang-ukol (preposition), paningit (inclitic).

Hunyo 7, 1940 – Pinagtibay ng Batas-Komonwelt Blg. 570 na nagtadhana

na simula sa Hulyo 4, 1946, ang Wikang Pambansa ay isa sa mga opisyal na
wika ng bansa.

Marso 26, 1954 – Nagpalabas ng isang kautusan ang Pangulong Ramon

Magsaysay sa taunang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa mula
sa Marso 29 - Abril 4. Subalit ang petsa ng pagdiriwang ay inilipat sa
Agosto 13-19 tuwing taon.

Agosto 12, 1959 – Tinawag na Pilipino ang Wikang Pambansa ng lagdaan ni

Kalihim Jose Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Blg 7.
Ayon sa kautusang ito, kaylaman at tutukuyin ang pambansang wika ay
Pilipino ang gagamitin. Nakilala ang wikang tagalog bilang Pilipino upang
mahiwalay ang kaugnayan nito sa mga Tagalog.
Oktubre 24, 1967 – Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang isang kautusang
nagtatadhana na ang lahat ng mga gusali at mga tanggapan ng pamahalaan
ay panganlan sa Pilipino.

Marso, 1968 – Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap, Rafael Salas, ang

isang kautusan na ang lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran,
tanggapan at mga sangay nito ay maisulat sa Pilipino.
Agosto 7, 1973 – Nilikha ng Pambansang Lupon ng Edukasyon ang
resolusyong nagsasaad na gagamiting midyum ng pagtuturo mula sa antas
elementarya hanggang tersyarya sa lahat ng paaralang pambayan o pribado
at pasisimula sa taong panuruan 1974--75.

Hunyo 19, 1974 - Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ng Kagawaran ng

Edukasyon at Kultura ang Kautusang Pangkagawaran Blg.25 para sa
pagpapatupad ng edukasyong bilingwal sa lahat ng kolehiyo at
pamantasan.

Hulyo 30, 1976 – Sa pamamagitan ng Department Memo no. 194 na

inisyu ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura, and Pampalakasan, ang 20 titik
ng abakada ay nadagdagan ng labing-isang banyagang-hiram na titik. Ang
naturang revised Filipino Alphabet na binubuo ng 31 na letra, ay
kinabibilangan ng mga letrang banyaga tulad ng c, ch, f, j, ll, ñ, q, rr, v, x, at z.
Ngunit dahil sa hindi naging malinaw ang paggamit sa mga letrang ito, ang
naturang alpabeto ay dumaan uli sa panibagong pagsususog.

1987 Constitution – Pagkatapos ng Rebolusyon ng Edsa, bumuo muli ang

pamahalaang rebolusyonaryo ng Komisyong Konstitusyonal na pinamunuan ni
Cecilia Muñoz Palma. Pinagtibay ng Komisyon ang Konstitusyon at dito’y
nagkaroon muli ng pitak ang tungkol sa Wika:

Artikulo XIV - Wika

Sek. 6 - Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin
pa salig sa umiiral na Wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng Batas at sang-ayon sa nararapat na
maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga
hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsad at paspasang itaguyod
ang paggamit ng Pilipinas bilang midyum na opisyal na
Komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon.

Sek. 7 -Ukol sa mga layunin ng Komunikasyon at pagtuturo, ang

mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at , hanggat walang
itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang panrelihiyon ay
pantulong ng mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na
 pantulong sa mga wikang panturo roon. Dapat itaguyod ng kusa
at opsyonal ang Kastila ng Arabic.

Sek. 8 - Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at

Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon,
Arabic at Kastila.

Sek. 9 - Dapat magtatag ag Kongreso ng isang Komisyon ng

Wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang
mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at
magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga
wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanitili.

1987 – Ang Alpabetong Filipino ng 1987, ang siyang pinagbago at

pinaghusay na Abakada at Alpabetong Filipino ng 1976. Ang naturang Filipino
Alphabet ay binubuo ng 28 titk na kung saan ang pagbasa nito ay halintulad
rin sa pagbasa ng alpabetong Ingles. Ito ang kasalukuyang ginagamit natin
ngayon—na siyang nagpapayaman at nagpapalawig pa sa wikang Filipino.

Agosto 25, 1988 – Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 ay

ipinalabas at nilagdaan ni Pangulong Corazon Aquino na nagtatadhana ng
paglikha ng Komisyong Pangwika na siyang magpapatuloy ng pag-aaral ng
Filipino. Gayon din, pinagtibay ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng
pagtuturo sa mga paaralan sa mga piling asignatura.
KARAGDAGANG IMPORMASYON:

IBA’T-IBANG WIKANG KATUTUBO AT MGA DAYALEKTO SA PILIPINAS

Itinuturing pangunahing wikang katutubo ang Tagalog, Ilocano, Pangasinan,

Kapam-pangan, Bicol, Waray o Samar-Leyte, Cebuano, Hiligaynon o Ilongo,
Maranaw, Tausug, at Maguindanao, batay sa dami ng populasyon o porsyento
ng mga tao na gumagamit, nagasalita, nagsusulat, at nakakaunawa rito.

Halos lahat ng mga wikang ito ay may kanya-kanyang dayalekto, gaya ng

Tagalog (Tagalog-Rizal, Tagalog-Bulacan, Tagalog-Batangas, Tagalog-
Marinduque, Tagalog-Cavite, at iba pa. Gauyundin sa Cebuano, na kung saan
ay may Cebuano-Cebu, Cebuano-Bohol, Cebuano-Surigao, at iba pa. Ang
Hiligaynon naman ay mayroong Aklanon, Kiniray-a, Cuyunon, Palaweño,
Ilongo, at iba pa. Ang Bicol ay mayroong Naga, Legaspi, Bato, Buhi,
Catanduanes, Sorsogon, Masbateño, at iba pa. Samantala ang Ilocano naman
ay may Ilocos, Abra, Cagayan, Samtoy, Ibanag, Bulubundukin, at iba pa.

IMPERYALISMONG TAGALOG
Kahit na dumaan na sa maraming salin o pagbabago ang tawag sa wikang
pambansa—mula sa Tagalog, na naging Pilipino (na base pa rin sa Tagalog ),
na ngayon ay Filipino na—marami pa rin ang nasanay na sa pagtawag ng
Tagalog bilang pambansang wika, mapabanyaga man o katutubong Pilipino.
Ang kaisipang ito ay tinawag ni Prof. Leopoldo Yabes na “Tagalog
Imperialism.”

Ang pangyayaring ito ay ikinasama rin ng loob ng ilan nating kababayan na di-
Tagalog. Sa tingin nila, hindi nabibigyan ng pansin ang ilan pang malalawak na
gamiting wika tulad ng Ilokano at Cebuano. Nagbigay daan din ito sa
pagpapalit ng mga konsepto ng wikang pambansa.

PILIPINO O FILIPINO?

Ngayon, malinaw na ba sa isipan ng lahat ang pinagkaiba ng salitang Filipino

sa Pilipino? Para sa mga naguguluhan pa, ang wikang Filipino ay tinaguriang
“Tagalog-plus” na kung saan ito ay binubuo ng iba’t-ibang banyagang salita
maliban sa Tagalog. Ito rin ang nagbibigay lawak sa ideya ng makabagong
diksyunaryong Filipino, na kung saan ang salitang Ingles na Dictionary at
Espanyol na Diccionario ay maaari na ring gamitin sa wikang Filipino bilang
“diksyunaryo.” Ngunit para sa mga malamim managalog o mas kilala sa tawag
na “purist,” ang salitang dictionary ay ang “talatinigan.” Ilan pa sa mga
halimbawa nito ay ang kompyuter, kwalipikasyon, okasyon, indibidwal, sipilis,
at iba pa na galing sa mga salitang Ingles tulad ng computer, qualification,
occasion, individual, at syphilis.

Ngunit para sa mga eksperto, mas maiging tawaging “Filipino” at hindi

“Tagalog” ang sarili nating wika. Ito ay upang magbigay galang o konside-
rasyon sa mga kababayan nating hindi ginagamit ang wikang Tagalog bilang
kanilang pangunahing salita.

ANG HINAHARAP NG WIKANG FILIPINO

Isa sa pinakamalaking hamon na kinakaharap ng ating wika sa kasalukuyang

panahon ay ang pagiging intelektwa-lisado nito. Pinaniniwalaan na ilang
dekada pa ng masin-sinang pag-aaral at pagpa-patupad ang kinakailangan
para maisakatuparan ang adhikaing ito. Kailangan munang maisalin sa
Filipino ang lahat ng kaalaman at mga konsepto na pinag-aaralan ng
mga Pilipino mula elementarya hanggang kolehiyo. Sa ngayon, hindi
makakatapos ng pag-aaral ang isang Pilipino na wikang Filipino pa lamang ang
kayang salitain sapagka’t maraming termino sa agham, matematika, algebra,
medisina, trigonometri, at pisika ang wala pa ring katumbas o “counter-
part” sa Filipino. Isa pa, ang mga kaalamang ito ay hindi rin nagmula sa sarili
nating bayan kaya karamihan ng mga aklat, ensayklopedia, at mga
diksyunaryo na ginagamit natin ngayon sa pag-aaral ay nakalimbag sa wikang
Ingles. Panitikan pa lamang ang aspeto ng wikang Filipino ang intelektwalisado
sa ngayon.

REFERENCES:
• http://www.geocities.com/santiagz/kasaysayan.htm
• http://74.125.47.132/search?
q=cache:5PJwnj4mfOEJ:team.zobel.dlsu.edu.ph/sites/students/H2/Lists/N
otes%2520and%2520Homeworks/Attachments/20/Kasaysayan%2520ng
%2520Wikang
%2520Filipino.doc+batas+komonwelt+570&cd=2&hl=en&ct=clnk&gl=
ph
• http://tl.wikipedia.org/wiki/Wikang_Filipino
• http://thelance.letran.edu/aug2005/f1_aug2005.htm

BLOCK 1
Members:
Guerrero, Sienna Rose
Licnachan, Dustin Clayd
Montenegro, Paulo Luis
Soriano, Kiji Kiel