Bojenje tekstila

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije

Idi na navigacijuIdi na pretragu

Pigmenti za prodaju na pijaci u Goi, Indija

Ručno bojadisanje pamuka u savremenoj Indiji

Bojadisanje je proces dodavanja boje tekstilnim proizvodima poput vlakana, pređa i drugih
tkanina.[1] Obično se vrši u specijalnom rastvoru koji sadrži bojila i određeni hemijski materijal.
Nakon bojadisanja, molekuli bojila imaju neprekinutu hemijsku vezu s molekulima
vlakna. Temperatura i kontrolisanje vremena su dva ključna faktora u bojadisanju. Postoje dve
glavne klase bojila: prirodna i umetna.
Primarni izvor bojila, istorijski, generalno je bila priroda; bojila su se ekstrahovala
iz životinja ili biljaka. Od sredine 19. veka, ljudi su počeli da proizvode umetna bojila kako bi
postigli širi spektar boja i načinili bojila stabilnijima radi otpornosti na pranje i u opštoj upotrebi.
Različite klase bojila se koriste za različite tipove vlakana i u različitim fazama procesa
proizvodnje tekstila, od otpuštenih vlakana preko pređe i sukna do kompletnih odevnih predmeta.
Akrilna vlakna se bojadišu osnovnim bojilima, dok se najlon i proteinska vlakna kao što
je vuna i svila bojadišu acidnim bojilima; pređa od poliestera se bojadiše disperznim bojilima.
Bojadisanje pamuka se vrši nizom različitih bojila, uključujući bačvena bojila te moderna
sintetička reaktivna i direktna bojila.

Sadržaj

 1Uklanjanje bojila
 2Vidi još
 3Reference
 4Spoljašnje veze

Uklanjanje bojila[uredi]
 Bojač fontane „Veberbrunen” u Monšauu, Nemačka

Ako stvari krenu kako ne treba u toku procesa bojadisanja, bojač može da se nađe primoran na
uklanjanje već primenjenog bojila — procesom koji se zove „skidanje” ili „ispuštanje”. Ovo obično
znači uništavanje bojila moćnim redukujućim agensima kao što je natrijum hidrosulfit,
ili oksidujućim agensima kao što je vodonik peroksid ili natrijum hipohlorit. Procesom se često
rizikuje oštećivanje supstrata (vlakno). Gde je to moguće, neretko je manje rizično obojiti
materijal tamnijom nijansom — s crnom bojom kao najlakšom ili konačnom opcijom.

Batik
Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije

Idi na navigacijuIdi na pretragu

Uporedo sa razvojem tehnike bojenja, razvijali su se i postupci ukrašavanja tkanina od kojih je

najpoznatiji batik, koji ujedno predstavlja i jednu od najstarijih metoda štampanja i oslikavanja
tkanina. Određene površine tkanine prekrivaju se voskom kako bi zadržale osnovnu boju tkanine
tj. zaštitile od prodiranja boje tokom procesa bojenja.

Batik

Sadržaj

 1Poreklo
 2Tehnike
 3Bojenje
 4Primena
 5Spoljašnje veze
 6Reference

Poreklo[uredi]
Najkvalitetnije tkanine i odevni predmeti tretirani ovim postupkom potiču sa ostrva Java u
Indoneziji. Naziv batik potiče od javanske reči tik, što znači obeležiti tačkom. Svaka kraljevska
porodica imala je sopstvene unikatne dezene, dok je stanovništvo u priobalnim područjima
razvijalo mnoštvo motiva pod uticajem doseljenika iz Kine, kao i holandskih, arapskih i indijskih
trgovaca.

Tehnike[uredi]
Najpoznatiji načini nanošenja voska koji su i danas u primeni jesu pomoću tjantinga i nanošenje
kalupima na kojima se nalaze motivi izrađeni od metalnih niti ili delova metalne trake. Voštano
pero ili tjanting sastoji se iz dva dela – rezervoara za vosak u obliku bakarnog cilindra ili lopte, sa
otvorom za ulivanje voska na sredini, koji je povezan sa drškom od bambusa ili drveta.
Rezervoar tjantinga se zaranja u vreo vosak, a potom se istim voskom
na tkanini iscrtava dezen tako što iz metalnog rezervoara vosak prolazi kroz uzanu cevčicu.
Ukoliko je reč o tkaninama veće debljine, primenjuje se iscrtavanje voskom sa obe strane tkanine
koja je predhodno zategnuta na ram. Štampanje kalupima obavlja se na tkanini postavljenoj
dužinom stola kako bi ornament bio kontinuirano ponovljen. Bakarni kalup koji definiše motiv,
odnosno celinu koja će se ponavljati, uranja se u posudu s vrelim voskom a potom otiskuje na
tkaninu. [1]

Štampa pomoću kalupa

Bojenje[uredi]
Tradicionalne boje u centralnom delu Jave, koje su i danas aktualne, jesu braon i indigo. Primeri
odeće i tkanine dezenirani batik tehnikom prisutni su u mnogim delovima Afrike, ali je ova,
gotovo slikarska veština, najrazvijenija u Nigeriji. Narod Joruba i danas izrađuje adire odeću,
koristeći dva tradicionalna postupka postizanja zaštite: - bojenje i formiranje dezena vezivanjem i
prošivanjem (adire eleso), - odnosno premazivanjem tj. nanošenjem zaštitnog sloja (adire eleko).
Slobodno iscrtavanje tradicionalnih dezena vršeno je primenom različitih sprava kao što su pero,
tanki štapići, kosti ili zašiljeni drveni odnosno metalni predmeti.

Primena[uredi]
U Evropi batik tehnika je danas pretežno zastupljena u dizajniranju ambijentalnog tekstila, dok
u Aziji i Africi i dalje predstavlja jednu od primarnih delatnosti.