See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/330846217

Mapa ng mga Epikong Filipino sa Filipinas: Unang Balangkas

Preprint · January 2018

DOI: 10.13140/RG.2.2.24077.38889

CITATIONS READS

0 1,251

1 author:

John Carlo Santos

University of the Philippines
15 PUBLICATIONS   0 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Mapa ng mga Epikong Filipino sa Filipinas View project

All content following this page was uploaded by John Carlo Santos on 04 February 2019.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Ang Mapa ng mga Epikong Filipino sa Filipinas ay isang pagtatangka, sa panimulang
pagkakataon, na bigyang-pagpopook ang mga Epikong Filipino na siyang daluyan ng ating
pambansang pagkakakilanlan. Kinalap ng mananaliksik ang mga bantog na antolohiya at
koleksyon ng mga nailimbag, di-nailimbag, rekording, dibuho, at iba pang mga sanggunian
upang masinsing matiyak ang pinagmulan (at pinagyarihan) ng mga naratibo ng ating
sinaunang pamayanan. May kalakip itong batis ng mga akdang makatutulong sa pag-aaral ng
mga Epikong Filipino. Gayundin, ito ay pagbibigay-hamon sa mga iskolar ng panitikan na
punahin at palawakin pa ang naturang sakop at balangkas ng mapa.

John Carlo S. Santos

2016-89860

143 Epiko ang nasa mapang ito. Para sa kopya ng batis ng mga akda, makipag-ugnayan sa may-
akda sa johncarlosantos72@gmail.com.
 John Carlo Santos | Pahina 2 ng 26

PANIMULA

Dalawang pangunahing konsepto ang tutok ng pagpopook na ito – kasaysayan at

panitikan. Samantalang kinapapalooban ng kalayaan, identidad, at pamayanan.

Hindi kinakailangang titik ng banyagang historyador o dili kaya’y deklaradong batas na

“makasaysayan” ang isang akda upang maging bahagi ito ng kasaysayan. Sapagkat ayon kay
Mojares, anumang akdang pampanitikan ay pintuan tungo sa kasaysayan – na ang isang likhang
sining ay may pahintulot, katiyakan, at ipinagkasundo ng/sa nakaraan 1. Kung kaya’t ang bawat
akdang pampanitikan/pangkasaysayan ay maaaring magpabago, mabuti man o masama, ng
mentalidad at takbo ng lipunan (higit pa kasaysayan bilang isang area study o artefact).
Sa pagsipat halimbawa ng kagimbal-gimbal na mga pangyayaring dulot ng batas-militar,
maaalala ang paglimbag ni Ferdinand Marcos ng Tadhana upang ihatid na ang panahon ng
kaniyang diktadura ay ang rurok ng kaginhawahan, kayamanan, karangyaan ng Pilipinas; na ito
ay panahong itinadhana para sa mga mamamayan. Ginamit ng diktador na Marcos bilang isang
ideyolohikal na aparatus ang sining at kasaysayan hindi basta upang ilihis ang kaisipan ng mga
Filipino, kundi upang itanghal ang huwad niyang “paglilingkod” sa bayan. Historical revisionism
kumbaga.

Isang komong nosyon ang sabihing ang mga Filipino ay nagkaroon lamang ng “talino”
nang sinakop tayo ng mga Espanyol at Amerikano. Sila raw kasi ang naghatid sa atin ng sistema
ng paaralan, na sa katunayan nama’y si Jose Rizal, ang itinuturing na pambansang bayani, na
sumulat ng Noli at El Fili sa wikang Espanyol, ay bunga ng tinatawag nilang edukasyon.
Gayundin, ang Unibersidad ng Pilipinas, ang premyadong pambansang pamantasan, ay itinatag
naman sa ilalim ng pamahalaang Kano. Parehong si Rizal at ang UP ay hindi maikakailang
malaking salik sa kontemporaryong panahon, na mas nakadaragdag tuloy ng ebidensiyang
nagsimula lamang ang “talinong Filipino” sa era ng sunod-sunod na kolonyalismo.
Sa kabilang banda, sumigaw at patuloy tayong sumisigaw ng “kalayaan” dahil ang ating
mga sarili, ang nasyonal na identidad ng Pilipinas, ay tila nakagapos pa rin sa malalim na sugat
ng 333 taong hindi makataong pananakop ng mga Espanyol at sa mas umiigting pa na
kapangyarihan ng imperyalistang US.

Hindi mahirap mawari ang kalayaan. Ito ay isang pagpupumiglas sa estadong may
hawak ng tanikalang nakakapit sa ating mga leeg na siyang dahilan ng ating hindi pag-alpas.
Tiyak natin ang gahum at ang ating mga kalaban. Subalit, tiyak din ba natin kung paano nating
masasabing tayo ay ganap nang malaya? Sandali, ano nga ba ang imahe ng isang malayang
Pilipinas?

1
Mula sa The history in the text ni Resil Mojares. Ang huling bahagi ay sariling salin mula sa
orihinal, nakasaad:

… any literary text is a point or entry into the historical world . . . all literature is
historical since the writing of text, the reading of them, and their existence in academe
are avoidably permitted, determined, or compromise by history. (1)
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 3 ng 26

Tulad ng treasure hunting, ang pag-aaral ng kasaysayan ay paghahanap din – ngayon ay

ng identidad. Ang mapang ito ay isang makasaysayang pagtiyak sa identidad ng Pilipinas, labas
sa palagay na ang ating “nasyon” ay pinakbet o bulanglang, o ang “nasyon” ay nabuo lamang
buhat sa pinagsama-samang kultura ng mga mananakop. Na sa kung susubukang balikan ang
nilalaman ng mga panitikan bago pa man ito dalhin ng astang-diyos na kolonisador sa huling
sulok ng tatsulok ng uri, mahihinuhang tayo ay may estabilisado nang pamayanan.
Ang pakikipagsapalaran nina Aliguyon, Labaw Donggon, at Bantugan ay ilan lamang sa
di mabilang na mga sulod o epiko na sumasalamin sa pamumuhay ng mga Filipino bago pa man
nasok ang mga banyagang lahi. Ipinapasa ang naturang mga naratibo nang may tiyak na
balangkas at estetikang istruktural at pinapanatiling buhay, ipinapasa mula sa isang henerasyon
tungo sa isa. Kalimitang pinagbibidahan ng mga bayani, ang bawat epiko ay may masinsing
paglalarawan sa isang tiyak na penomenon, pook, kultura, tradisyon, pamahalaan, relihiyon, at
ilan pang mga ispesipikong karakter ng bawat rehiyon o lalawigang ginaganapan ng mga
pangyayaring balot ng musika, tula, kuwento, at kasaysayan. Sa madaling sabi, nasa mga epiko
ang ebidensiya ng matagal na panahon na nating komunidad at pagkakakilanlan.

Ang paglaban sa kalayaan ay pagbalikwas sa hindi makatarungang kasalukuyan. At sa

matagumpay na pagbalikwas natin masisimulan ang pagpapayabong ng ating identidad na
matagal nang nariyan ngunit inilubog ng mapanupil na kapangyarihan.

Sa epiko ko personal na naranasan ang pagka-Filipino. Ang pagiging oral nito, ang
pagbabago-bago ng bersiyon sa paglipas ng panahon, ay tanda ng impluwensiya ng samu’t
saring salik ng lipunan; mainam na impukan-kuhanan ng lehitimong buhay (na buhay) ng ating
bansa at mamamayan, labas sa anumang porma ng pandaraya sa kasaysayan.
Ang Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas ay unang hakbang sa pagkilala sa
ating kaakuhan, ang naghihintay na buhay pagtapos ng himagsikang-bayan. Paghahanda ito sa
ganap na kalayaan, dahil dapat handa na ako, tayo sa kalayaan.

SENTRAL NA KATANUNGAN

Anu-ano ang lokasyon ng mga epikong Filipino sa Pilipinas na bahagi ng mga

antolohiyang nakalagak sa aklatang Unibersidad ng Pilipinas – Diliman Main Library
Filipiniana Section?

MGA SUSING SALITA

1. Lokasyon – ituturing ang lokasyon bilang isang heograpikal na konseptong tutukoy sa

lugar-iniiralan ng bawat epiko. Sa kabuuang daloy ng pananaliksik napatunayan na ang
pag-iral, pinangyarihan ng mga tagpo sa naratibo, pook-nilalarawan ng mga epic
chanters ay umiinog sa parehong seting. Samakatuwid, hindi paglilituan ang produkto
ng pananaliksik na ito sapagkat ang pinagkuhanan at pinangyarihan ng epiko ay
ituturing na nasa iisang lugar lamang.

2. Epiko – walang ginamit na ispesipikong rubrik o balangkas upang bigyang-kahulugan

ang salitang epiko. Kinakailangan lamang na ang oral na naratibo ay pinatunayang epiko
 John Carlo Santos | Pahina 4 ng 26

sa alinmang antolohiyang pinagbatayan ng mapa. Gayunpaman, nagtataglay pa rin ng

parehong karakter ang mga epiko (etnoepiko) alinsunod sa tiyak na paglalarawan ni
Manuel gamit ang sumusunod na pamantayan 2:

a. Ang naratibo ay naglalaman ng kabayanihan, paglalayag ng isang bayani, mga

tradisyon at kulturang nakayakap sa kinakailangang paglalakbay ng bayaning
itinuturing din bilang pinuno ng isang pook;
b. Mayroong buhay na paniniwala sa mga tradisyon at kulturang inilalarawan sa
mga naratibo;
c. Nararapat na ang naratibo ay oral, patula, berso na pinamamahagi sa madla, na
inaawit, hinuhubog ng isang gifted person (hal. binukot, epic chanter, babaylan,
at mga kahalintulad nito);
d. Sagradong teksto na nangangalaga at nagpapahalaga sa cosmic, national and
social significance, in as much as they validate the beliefs, ideals, and life-values of
a people or race.

3. Filipino – ang epiko, upang ituring na epikong Filipino ay dapat na nirekord at kinalap sa
hangganan ng mga isla ng Pilipinas.

4. Antolohiya – sa kadahilanang hindi pa rin tiyak hanggang sa kasalukuyan ang eksaktong

bilang (sasagot sa tanong na ilan) ng mga epikong Filipino, minabuti ng mananaliksik
na magkaroon ng tiyak na sakop at hangganan ang tutok na ito ng pag-aaral.
Labintatlong antolohiya o koleksyon ng mga epiko sa Pilipinas, limbag bilang isang
buong akda, aklat, o manuskrito, ang ginawang batayan sa kung ano ang ilalangkap sa
gawaing pagmamapa.

5. Unibersidad ng Pilipinas – Diliman Main Library Filipiniana Section – ang lahat ng

sangguniang nakapaloob sa papel na ito ay unang hinalaw at natagpuan sa naturang
aklatan. Ngunit upang mapalawak pa at mas maging komprehensibo ang talaan, sinuri
rin ang mga sanggunian at talababaan ng bawat antolohiya at akda upang mahanap pa
ang babasahing wala sa UP. Makikita sa seksyong sakop at limitasyon ang mas mahabang
pagpapaliwanag.

6. Mapa – isinaayos ang mapa (heograpikal) ng Pilipinas alinsunod na siyentipikong

hangganan ng nasasakupan at soberanya ng bansa. Ito ang batayan ng mapa ng mga
epikong Filipino sa Pilipinas upang maipakita ang lokasyon ng bawat epikong
sinangguni. Sa gilid ay ang talaan ng 143 na naratibong saklaw ng 13 batayang-antolohiya
upang mabuo ang mapping framework.

METODOLOHIYA

Gumawa ng isang talaan ng mga epikong Filipino sa Pilipinas buhat sa labintatlong

antolohiya ng mga epikong Filipino na matatagpuan sa UP Diliman Main Library Filipiniana
Section (www.ilib.upd.edu.ph). Kinonsidera sa paglilista ang sumusunod na salik:

1. Nilalaman ng akda; kung anong mga naratibo ang binansagang epiko o etnoepiko ng mga
awtor ng bawat batayang-antolohiya;

2
Pananaliksik ni Arsenio Manuel na sinipi ni Francisco Demetrio sa Kinaadman: Journal of the
Southern Philippines, 9-10. Ang titik a hanggang d ay sariling salin ng may-akda ng papel na
ito.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 5 ng 26

2. Sanggunian ng akda; iniisa-isa ang talaan (works cited, bibliography, references, indices)
upang makaguhit pa ng mas malawak n abatis ng kaisipang higit na magpapabisa sa
mapa.
3. Tala o endnotes, talababaan o footnotes; mahalagang bahagi ng bawat akda ang mga
talang matatagpuan sa bawat pahina. Inisa-isa rin ito sa pananaliksik upang makabuo
ng isang malawak na konseptual na balangkas.

Modern Language Association (MLA) 8, ang pinakabagong bersiyon ng MLA Citation ang
ginamit sa paglilista ng mga sanggunian kada epiko. Upang mas maging tiyak, kinlaster din ito
ayon sa tipo ng batis – aklat, dyornal, magasin, dyaryo, audio, iba pa.

Ang sumusunod ang labintatlong batayang-antolohiyang nakalap sa aklatan:

Aklat

Castro, Jovita Ventura, Antolina Antonio, Patricia Melendrez-Cruz, Josefina Mariano, and
Rosella Jean Makasiar-Puno. Antolohiya ng mga panitikang ASEAN: Mga epiko ng Pilipinas.
APO Production Unit, Inc., 1984.

Demetrio, Francisco. Towards a survey of Philippine folklore and mythology. Ateneo de

Manila University Press, 1968.

Eugenio, Damiana. Philippine folk literatures: The epics. University of the Philippines Press,
2001.

Jocano, Felipe Landa. Philippine pre-history: An anthropological overview of the beginnings

of Filipino society and culture. Philippine Center for Advanced Studies, University of the
Philippines Systems, 1975.

Manuel, Arsenio. A survey of Philippine folk epics. 1963, copyright page not available.

---. “On the study of Philippine folklore”. Brown heritage by Antonio Manuud. Ateneo de
Manila University Press, 1967.

---. “Review of oral literature scholarship in the Philippine universities”. Dialogue for
development.

---. “The epic in Philippine Literature”. Philippine social sciences and humanities review
(Rebyu ng agham-panlipunan at humanidades ng Pilipinas), vol. XLIV, nos. 1-4, January to
December 1980.

Panganiban, Jose Villa. Survey of the literature of the Filipinos. Limbagang Pilipino, 1963.

Revel, Nicole. Literature of voice: Epics in the Philippines. Ateneo de Manila University
Press, 2005.

Villanueva, Antonia and Adelina Permato Estacio. Ang mga Epiko ng mga Pilipino. Bede's
Publishing House Inc., 1970.

Dyornal
 John Carlo Santos | Pahina 6 ng 26

Cruz, Isagani. “The beginnings of Philippine literature: The epic tradition”. DLSU dialogue,
vol XIX, no 2. 1984.

Demetrio, Francisco. “An Overview of Philippine Epics”. Kinaadman (Wisdom): A Journal

of the Southern Philippines, vol 1. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo
De Zamboanga, 1979.

DALOY NG PANANALIKSIK

Narito ang buong takbo ng pananaliksik sa porma ng isang dayagram:

Problematisasyon

Paghahanap ng datos: iLib

Pagpili ng batayang-antolohiya

Paglilista/Pagbibilang ng mga
epikong Filipino sa Pilipinas

Sa UP Diliman Main Library

Sanggunian sa labas ng unibersidad
Filipiniana Section

Pagpapangkat ng mga epiko/

pinal na pagbibilang ng mga imamapa

Pagmamapa

Ebalwasyon

Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas: Unang Balangkas

SAKOP AT LIMITASYON

Gamit ang iLib, elektronikong database ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman Main

Library, kinalap ang mga antolohiya o koleksyon ng mga epikong Filipinong mayroong pisikal
na kopya sa aklatan. Datapuwat walang tiyak na bilang ang mga epiko (nasa ilalim ng
kasalukuyang pag-aaral ang iilan), dito na lamang sinimulan ang paglilista ng mga ilalakip sa
mapa. Walang ganap na rubrik o batayan kung ano ang “epiko” o hindi, basta’t sa pagkakataong
nakitaan ng suportang paglalarawan na “epiko” ang isang epiko, kinonsidera na agad itong
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 7 ng 26

bahagi ng mapa. Kinakailangan namang nairekord ang naturang panitikang oral sa hangganan
ng Pilipinas upang masabing ito ay “Filipino”.
143 ang total na bilang ng mga nakalap na mga epiko mula sa 13 pangunahing sanggunian
(sundan ang unang balangkas). Pinook ito ayon sa kung saan natagpuan at nakalap ng mga
mananaliksik ang ganang mga naratibo. Mapapansin din ang piling mga kaso ng koleksyon ng
mga epiko. Halimbawa, ipinailalim sa Tultul ang Kudaman dahil mayroong pag-aaral na tultul
ang katumbas ng epiko sa lalawigan ng Palawan, gayundin ang Parang Sabil (Kissa), Aliguyon
(Hudhud), at iba pa. Samantalang hindi naman inilahok ang mga “epic songs” tulad ng Laji,
sapagkat song o awitin ang tipo nito at hindi epic narrative. Dagdag pa, sa kadahilanang ang
karamihan sa rekording ng panitikang oral ay hindi nagtataglay ng pamagat, binatay na lamang
sa pagpapamagat ng mga awtor at mananaliksik ang mga inilangkap sa mapa. Bersiyon,
katutubong wika, dayalekto, at/o iba pang linguistic features ay hindi kinonsidera sa pag-aaral.
Nasa huling bahagi ang komprehensibong sanggunian kung saan makikita ng mga
iskolar ng panitikan ang mga akdang maaaring gamiting batis sa pag-aaral ng bawat epiko.
Mayroong tanda ang ilan (hal. for supplementary reading) bilang karagdagang paggabay.
Ang mapa ay nasa panimulang balangkas dahil ito ay kasalukuyan pa ring inaaral.
Bukas ang may-akda sa anumang suhestiyon, pagpupuna, at/o pagdaragdag sa korpus basta’t
ang punto’y mayroong sapat na batayang pananaliksik.

OBSERBASYON AT PAGTATASA

Maraming mga epiko ang wala pang tiyak na pag-aaral. Sa mga tultul ng Palawan na
tinatayang mayroong higit sa 60, Kudaman at Mamimimbin pa lamang ang mayroong balangkas,
yaong huli pa’y walang anumang limbag na manuskrito. Bagaman nababanggit ang pamagat
(pangalan ng bidang bayani) sa mga antolohiya, may malaking gap (mas matindi’y kawalan) ang
daloy ng pananaliksik at pagrerekord.
Parehong kaso ang nasa mga pulo ng Mindanao. Ang Kata-Kata at Kissa ay nitong ika-
21 siglo lamang natukoy – na ang Parang Sabil ay isa lamang palang bahagi ng mas malaki pang
koleksyon ng naratibo. Samantalang tinatanaw na malaking suliranin ang pagpopook o yaong
pagtukoy sa mga pook na inilalarawan sa mga epikong Visayas at Mindanao dahil sa language
barrier. Maging katutubong wika kasi ay lihis (usapin ng varyasyon at varayti) na sa tradisyunal
o ang sinaunang winiwika ng mga epic chanters at kakaunting nabubuhay na mga babaylan.
Tulad ng nabanggit sa itaas, ang hindi malalim na pag-aaral sa mga epiko ay dulot ng
sigalot sa wika. Mapapansin ito sa halos lahat ng sangguniang nakalap sa papel na ito dahil hindi
kinlaster batay sa wika ang mga datos sapagkat walang kaukulang salin sa Ingles o Filipino
ang mga naratibo. Dagdag pa ito sa pulutong ng panitikang oral na hindi pa naisasalin o
naililimbag bilang written text. [Ang mga pangalan ng epiko na nakatala sa gilid ng mapa ay
bunga ng obserbasyong ito. Mayroong mga pamagat na nasa wikang Ingles, Filipino, bagaman
mayroon ding nasa wikang katutubo]
Kung susumahin naman, partikular sa UP Diliman, may mga programa at kursong
mayroong inisyatibong tumulong sa dilema ng arte at panitikan. Ang sining-panteatro ay
nagpasinaya ng ilang serye ng pagtatanghal na iskrip batay sa epiko (hal. Labaw Donggon).
Gayundin, sa kolehiyo ng Fine Arts, mga board games, komiks, video games ang kanilang
nagsisilbing ambag upang popularisahin ang sinaunang panitikan ng mga Filipino. PKalakip ng
samu’t saring tesis na umiinog sa ganang mga paksa, ipinapakita nito ang maigting na
pagpapahalaga ng mga iskolar ng bayan sa impukan-kuhanan ng ating lehitimong identidad.
Malaki pang parte ng sining ang hindi naaaral nang masinsinan. Kaya sa huli, tulad ng
malimit na sabihin ng mananaliksik, ang mapang ito ay nagsisilbing hamon sa mga iskolar ng
panitikan upang makiisa sa pambansang panawagan ng paglalahok ng sarili sa paghahanap sa
kalayaan at kaakuhan ng Pilipinas.
 John Carlo Santos | Pahina 8 ng 26

MAPA NG MGA EPIKONG FILIPINO SA PILIPINAS

TALAAN NG MGA EPIKONG FILIPINO

LUZON

1
Abyosan: Dungkuan at Dumariya (Apayao)

2
Dulimaman/Maman: Apo ni Bolinayen, Istolya ni Gumigiteng, Istolya ti Papasyal…, Si Babey a
Duliman… (mula sa Nueva Era, Ilocos Norte hanggang Cabugao, Ilocos Sur)

3
Alim ng mga Ifugao (Lepanto, Abra)

4
Ullalim: An-Aksa: The Return of the Precious Beads, Unity, Banna, Sumbayya, Gasumbi
(Kalinga)

5
Aliguyon ang pinakatanyag na Hudhud ng mga Ifugao, kasama ang sumusunod: Bugan,
Dinulawan, Aliguyon, Son of Amtalao, Aliguyon, Son of Binenwahen, Bugan, the Rejected Child,
Hudhud in Viernes Santo (Ifugao)

6
Lumalindaw (Mula sa Bananaw, munisipalidad ng Paracelis, Mountain Province. Ngunit ayon
kay Lilia Santiago, ito ay nasa Batanes)

7
Ang tanyag na Biag ni Lam-Ang sa rehiyon ng Ilocos ay tinatayang nagmula sa Naguilian, La
Union

8
Ibaloi/y: Kabuniyan, Bindian/Bendian (Benguet)

9, 10
Handiong, Ibalon/Ibalong (tinatayang naglalarawan sa kaligiran ng pook ng Asog, Masaraga, at
Isarog, Camarines Sur)

11
Ang Tultul na Pala’isgen: Ang Epiko ng Tagbanua/wa ay tinatayang matatagpuan sa pagitan ng
Puerta Prinsesa at Isla ng Busuanga, Hilaga ng Palawan)

12
Kudaman ang pinakatanyag na Tultul. Ito ay matatagpuan sa Tabud, Bataraza. Tultul din ang
sumusunod: Mamimimbin/Mamiminbin, Ajak, Tjaw, Ilu-Ilu, Limbuhanan, Durus Mata,
Limbagusan, Lantangan, Kabatangan, Kakulasjan, Taw at Binalabag, Saagaban, Puljag,
Bangbagang, Ulu at Danum, Kapangdnan, Kaswakan, Katigalnasan, Mangingirang, Datuq at
Panarangsangan, Dajanan, Sumarinaw, Salad Talun, Gunggurang, Karamping, Kuribarasan,
Kakurisman, Madaja, Kawlaman, Kamalasgajan, Tagunanan, Kalang Danum, Tagbajug, Si
Ugang-Ugang, Lumagpas, Mandjanan, Pamsagan, Sandakan, Pagibutan at Ilanan, Kabagtikan,
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 9 ng 26

Kabatikan, Si Nara, Kanjugan, Kamamanan, Kawdjugan, Kasilaran, Kapalapagan, Limagpas,

Anggaring, Siblawan, Taw at Dajag, Bukid Bulanaw, Kakurtangan, Manunubuk, Ampuq at Bjak,
Lumalajag, Si Tumampag, Kasiburuk, Bunbutuwan, Kapasunganan, Si Tyaw: The Mayna Bird.
Mahigit sa 60 ang epiko ng Palawan ngunit hindi pa ito narerekord at napag-aaralan.

VISAYAS

13
Hiniraya (Walang ispesipikong pook, ngunit ito ay epiko ng Visayas)

14
Maragtas (Walang ispesipikong pook, ngunit ito ay epiko ng Panay na patungkol sa mga datu
mula sa Borneo)

15, 16, 17
Hinilawod: Humadapnen/on (Capiz), Labaw Donggon (Ilo-Ilo), Dumalapdap (Antique). Bahagi
ito ng Tarangban Series (mga Sugidanon)

MINDANAO

18
Uweging ng mga Manobo (Lalawigan ng Agusan)

19
Banlakon (Ilog Pulangi, Bukidnon)

20
Matabagka, Sister of Agyu (Gitnang Bukidnon)

21
Baybayan (Lalawigan ng Bukidnon)

22
Ulod ng mga Matigsalud (Upland Bagobo ng Hilagang-Kanluran ng Davao)

23
Tuwaang: Tuwaang Attends a Wedding, The Maiden of the Buhong Sky (Upland Bagobo ng
Gitnang Mindanao)

24
Sambila (Kanlurang Davao)

25
Lumaganod (Davao)

26
Nalandagan/Nalandangan (Talaandig, Bukidnon)

27a, 27b.
Ulaging/Olaging/Olagingon: Agyu/Agyo/Agio/Aguio (pinakatanyag), Agyu: Beautiful-
Eyebrow-Line, Agyu: Episode 2 (untitled), Agyu: Handsome Jolly Men, Agyu: Gem of the Calm
 John Carlo Santos | Pahina 10 ng 26

Realm, Agyu: Praised Sun, Agyu: Pigrayu, Agyu: Second Wind, Pamada and Song to the Deity
of Honey, Nalandagan, The Sengedurong of Tanagyang, the son of Agyu, The Battle of
Nalandangan, Agyu gets a Husband for his Sister, The Marriage of Tabagka, Tagyakusa and the
Black Datu, Capture of Nalandangan, Matabagka searches for the Deity of the Wind (Timog at
Hilagang Mindanao: Livunganen-Arumanen (Aroman, Carmen) ng Hilagang Cotabato at
Talaandig ng Bukidnon)

28
Ulahingan (Ilog-Lambak ng Libungan sa Hilagang Cotabato)

29
Tulalangan/Tutelangan (Gitnang-Hilaga ng Cotabato)

30
Indarapatra at Sulayman (Maguindanao)

31
Serye ng mga epikong hindi pa nalilimbag at napag-aaralan: Tagyakuwa, Yambungan, Nebeyew,
Impahimbang, Kumulatey, Bete'ey/Bala'ay, Indaya, Tad-em, Gambong, Banlak, Lena (Hilaga
hanggang Timog Mindanao)

32
Maharadia Lawana (Taraka, Lanao del Sur)

33
Darangan/en: Bantugan, Radia Indarapatra, Radia Dimacaling: The Unmoved Raja, Radia
Dimacaling: Raha Dimatinag, Radia Tawantawan, Saber sa Radapan (Rio Grande de Mindanao,
Lanao del Sur)

34
Serye ng mga epikong hindi pa nalilimbag at napag-aaralan: Sakandal, Taake, Gambatutu
(Kanlurang Mindanao)

35
Guman: Sandayo (Dumalinao, Zamboanga del Sur)

36
The Kingdom of Keboklongan (Look Sindangan, Zamboanga del Norte)

37
Diawot: Manggob/ub (Lambak ng Compostella)

38
Sewatan Ni Lumuganod aw Kan Anakon (Siyudad ng Davao)

39
Tudbulul/Lingon Tudbulul: Kelob le Benwu Tudbulul Lemlunay, Kebut Tudbulul: The Origin
of Tudbulul, Tudbulul Ne Ngaq: Tudbulul and the…, Tudbulul Snalu Libun, Tudbulul Sunngud
Beq Libun (Baybayin ng Saranggani)
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 11 ng 26

40
The Story of Datto Pata Mata (Sulu) at Silungan (Isla ng Siasi, Sulu)

41
Parang Sabil/r, isang Kissa, tulad ng sumusunod: Parang Sabil: Abdulla Iban Hi Putlig Sara,
Parang Sabil: Kissaq Kan Datuq Sarikalaq, Parang Sabil: Pagbunuq ha Bud Dahuq, Kissa kan
Parang Sabil Baddun, Kissa ma si Jawaji, Masa Liabayan, Kissaq Sin Lupaq Sug Nakauna (Sulu)
at Bidasari (Sulu)

42
Kata-Kata: Silungan Baltapa, Tuan Sultan Galuraq, Puruk Kaq Indal Bungsu
Ballabatu, Si Baga-Baga: The Embered One, Si Jairatul Allah, Si Mahammad-Jambangan
Bismillah maka si Sinag-buwahan, Si Pagdatungan ma Dunya…, Sultan Juljalali (Isla ng Timog
Ubian, Tawi-Tawi)

BATIS NG MGA SANGGUNIAN

UNANG BAHAGI: MGA ANTOLOHIYA

Aklat

Castro, Jovita Ventura, Antolina Antonio, Patricia Melendrez-Cruz, Josefina Mariano, and
Rosella Jean Makasiar-Puno. Antolohiya ng mga panitikang ASEAN: Mga epiko ng Pilipinas. APO
Production Unit, Inc., 1984.

Demetrio, Francisco. Towards a survey of Philippine folklore and mythology. Ateneo de Manila
University Press, 1968.

Eugenio, Damiana. Philippine folk literatures: The epics. University of the Philippines Press, 2001.

Jocano, Felipe Landa. Philippine pre-history: An anthropological overview of the beginnings of

Filipino society and culture. Philippine Center for Advanced Studies, University of the
Philippines Systems, 1975.

Manuel, Arsenio. A survey of Philippine folk epics. 1963, copyright page not available.

---. “On the study of Philippine folklore”. Brown heritage by Antonio Manuud. Ateneo de Manila
University Press, 1967.

---. “Review of oral literature scholarship in the Philippine universities”. Dialogue for
development.

---. “The epic in Philippine Literature”. Philippine social sciences and humanities review (Rebyu
ng agham-panlipunan at humanidades ng Pilipinas), vol. XLIV, nos. 1-4, January to December
1980.

Panganiban, Jose Villa. Survey of the literature of the Filipinos. Limbagang Pilipino, 1963.

Revel, Nicole. Literature of voice: Epics in the Philippines. Ateneo de Manila University Press,
2005.
 John Carlo Santos | Pahina 12 ng 26

Villanueva, Antonia and Adelina Permato Estacio. Ang mga Epiko ng mga Pilipino. Bede's
Publishing House Inc., 1970.

Dyornal

Cruz, Isagani. “The beginnings of Philippine literature: The epic tradition”. DLSU dialogue, vol
XIX, no 2. 1984.

Demetrio, Francisco. “An Overview of Philippine Epics”. Kinaadman (Wisdom): A Journal of the
Southern Philippines, vol 1. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De
Zamboanga, 1979.

IKALAWANG BAHAGI: LUZON

ABYOSAN (APAYAO)

Tesis

Boday, Rodolfo. Abyosan: The Apayao epic and folk tales. Northwestern College in Laoag, 1979.
Thesis.

ALIM (ABRA)

Aklat

Chungalao, Rafino. The Ifugao Alim: A Critical study of the Ifugao Alim, an Ifugao popular ballad.
1949.

Del Rosario, Rosario de Santos. The Ifugao ‘Alim as gendered discourse. University of the
Philippines, 2003. Thesis.

Komiks

Anonuevo, Victoria. Ang handog ni Alim: mahalaga ang pag-ibig sa kapwa. Children’s
Communication Center, 1983.

Rekording, .mp3

Beyer, William. Alim recorded in 1954, at Amganad Banawe; consisting of one reel. Singer:
Manguhan Gubbayan, chief priest of Kababuyan, Banawe. 1954.

Del Rosario, Rosario de Santos. Glimpses of Piwong: Ifugao 'Alim. 1975. CD-ROM.

Tesis

Indunan, Pedro. The Ifugao Alim literature: its content and possible implication for education.
University of the Philippines, 1970. Thesis.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 13 ng 26

BIAG NI LAM-ANG (ILOCOS)

Aklat

Jocano, Felipe Landa. The Ilocanos. University of the Philippines, 1982.

Santos, Angelito. Towards a paradigmatic theory of Philippine poetics: the Iloko ethnoepic Biag
ni Lam-Ang (The Life of Lam-Ang) reassessed. University of the Philippines, 1982. Microfilm.

Yabes, Leopoldo. The Ilokano Epic: A critical study of the “Life of Lam-ang”, ancient Ilocano
popular poem, with a translation of the poem into English prose. Carmelo & Bauerman, Inc., 1935.

Yuson, Amado. The life of Lam-ang (Ti Biag ni Lam-ang): A Philippine Epic in Iloko. Alip & Sons,
Inc., 1955.

Dyornal

Bauzon, Kenneth. “Lam-ang in Transition”. Philippine social sciences and humanities review, vol
38, no 3-4. University of the Philippines, 1973.

Beyer, Otley. Ethnographic Series: Iloko, vol IV, papers 81 & 82. University of the Philippines,
1920. Microfilm.

Blanco, Gerardo and Isabelo delos Reyes. “Biag ni Lam-ang”. El Ilocano, vol 2, no 15. 1890.

Veniegas, Mary Ann, Erma Solomon, and Ma. Teresa Torrecarion. “A study of Filipino values
found in three epic heroes, namely Lam-ang, Tulalang, and Indarapatra”. La Consolacion College
Journal in Bacolod, vol 3. 1986-1987. (For supplementary reading).

Yabes, Leopoldo. “Story of the life of Lam-ang, husband of Dona Ines Cannoyan”. Philippine
social sciences and humanities review, vol 38, no 2-4. University of the Philippines, 1973.

Yabes, Leopoldo. “The Ilocano Epic”. Philippine social sciences and humanities review, vol 28 no
2-4. University of the Philippines, 1958.

Tesis

Acacio, Angel. Pagsasalin sa Pilipino ng "Biag ni Lam-ang" at pag-aaral ng matandang

kalinangang Iloko na inilalarawan ng epiko.

Calip, Jose. The Iloko Epic. University of Santo Tomas, 1957. Diss.

Cuanang, Aida Agustin. Cohesion and coherence interplay in the English translation of the epic
"Biag ni Lam-ang" (Life of Lam-ang). University of the Philippines, 1996. Thesis.

Jamias, Nieves. A study on Biag ni Lam-ang, the Ilocano epic. University of the Philippines, 1948.
Thesis.
 John Carlo Santos | Pahina 14 ng 26

DULIMAMAN/MAMAN (ITNEG SA ILOCOS)

Aklat

Respicio, Norma. “Dulimaman, the Itneg epic”. Literature of voice: Epics in the Philippines.
Ateneo de Manila University Press, 2005. For supplementary reading and update, see:
Documentation, Transcription, Translation and Publication of the Itneg Epic “Dulimaman” in
https://ph.usembassy.gov/education-culture/cultural-heritage-preservation/documentation-
transcription-translation-publication-itneg-epic-dulimaman/. Accessed 01 July 2018.

HANDIONG (BICOL)

Aklat

Abrera, Dette Lorenzo. Handyong. New Day, 1984.

Almario, Virgilio. “Handiong”. Memo mulang Gimokudan: aklat ng tulang tuluyan. University
of the Philippines Press, 2005.

Almario, Virgilio. “Kuwento ni Handiong”. Mula sa kandungan ng lupa. De La Salle University

Press, 1994.

Dato, Luis. “Handiong: Epic of Bicolandia”. The Nueva Caceres Literary Magazine. University of
Nueva Caceres, 1965.

Tesis

Perez, M.R. D.D. A critical study of Handiong: A Bicol epic. University of Santo Tomas, 1967.
Thesis.

HUDHUD (IFUGAO)

Aklat

Chungalao, Rufino. The Ifugao Hudhud.

Daguio, Amador. Hudhud hi Aliguyon: a translation of an Ifugao Harvest song. Photoduplication

Service. University of the Philippines Library, 1976. Microfilm.

Evasco, Eugene. Aliguyon at Pumbakhayon: mga bayaning mandirigma ng Ifugao, The warrior
heroes of the Ifugao. LG&M, 2007.

Lambrecht, Francis. The Hudhud of Dinulawan and Bugan at Gonhadan. St. Louis University,
1967.

Tolentino, Delfin Jr. “Hudhud bilang epiko: tradisyong pasalita at nakasulat sa Kasaysayan”.
Bulawan: Journal of Philippine Arts & Culture 2. 2001.

Umali, Amparo and Naohiko Umewaka. Hudhud and Noh: a dialogue of cultures. University of
the Philippines Center for International Studies, 2007.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 15 ng 26

Dyornal

Lambrecht, Francis. “Hudhud of Bugan with whom the ravens few away, at Gonhadan”. Folkloric
Studies [Japan], vol 20. 1961.

---. “Ifugao Hudhud Literature”. Saint Louis Quarterly, vol 3, no 2. 1965.

---. “Ifugao Hudhud”. Folklore Studies [Japan], vol 19. 1960.

---. “The Ifugao Sagas or Hudhud”. The Little Apostle of Mountain Province, vol 7, no 7. 1930.

---. “The Ifugao Sagas or Hudhud”. The Little Apostle of Mountain Province, vol 8, no 11. 1932.

---. “The Saga of Guiminingin and Bugan, his sister”. The Little Apostle of Mountain Province.
1934.

---. Ifugao Epic Story: Hudhud of Aliguyon at Hananga. University of Manila Journal of East
Asiatic Studies, 1957.

Magasin

Lumawig, Gualberto and Jose Quirino. “The Hudhud: Ifugao Strongman can carry mountains
on his back”. Saturday Mirror Magazine. 1954.

Rekording, .mp3

Beyer, William. Hudhud epic recorded in 1954 in Amganad, Banawe; about 20 reels. Singers:
Pugung Malayyu, male and five others. Aboout 40 songs (a song lasting about 15 minutes). 1954.

Tesis

Buhay, Lennard. Aliguyon: an animated movie based on the Ifugao epic Hudhud. Thesis.

IBALON/G (BICOL)

Aklat

Balde, Arbon. Awit ni Kadunung. University of Santo Tomas Publishing House, 2008.

Cabalquinto, Luis. The Ibalon collection: Early poems and new. Kalikasan Press, 1991.

Del Prado, Mariano Goyena. What and where is Ibalon.

Espinas, Merito. An annotated English poem-translation and a critical study of Ibalong, the Bikol
folk epic-fragment. Photoduplication Service, University of the Philippines Library, 1974.
Microfilm.

---. Ibalong: The Bikol folk epic fragment. University of Santo Tomas Publishing House, 1996.

Realubit, Maria Lilia. Ibalon: Ethnohistory of the Bikol region. AMS Press, 1981.
 John Carlo Santos | Pahina 16 ng 26

Board game

Morga, Joseph Paul. The heroes of Ibalong: The Bicol epic in board game form. University of the
Philippines, 2002. Thesis (Board game).

Dyornal

Calleja-Reyes, Jose. “Ibalon” An ancient Bicol epic”. Philippine Studies, vol 16, no 2.

Komiks

Lacson, Tomas. Ibalon: Tatlong bayani ng epikong Bikol. Children’s Communication Center,
1992.

Tesis

Espinas, Merito. A critical study of Ibalong: The Bikol folk epic-fragment. University of the
Philippines, 1968. Thesis.

Taduran, Mark Anthony. Ibalong ang epiko ng Kabikolan: isang comic book para sa
pagpapalaganap ng epikong Ibalong sa kamalayan ng mga Bikolanong estudyante. University of
the Philippines, 2004. Thesis (with CD-ROM).

Tuy, Ester Enriquez. Ibalon: Ang epiko ng Kabikulan. Philippine Normal University, 1969. Thesis.

IBALOY: KABUNIAN AND BENDIAN/BINDIAN (BENGUET)

Di limbag na koleksyon

Busoy, Magdalena. Notes on the Literature of the Ibaloys, 1948. Cited by Arsenio Manuel in A
Survey of Philippine Folk Epics, 1963. Personal collection.

LUMALINDAW (MOUNTAIN PROVINCE)

Aklat

Santiago, Lilia Quindoza. “Mga panitikan sa Cagayan at mga isla ng Batanes”. Mga panitikan ng
Pilipinas. C&E Publishing Inc, 2007.

Faustino-Francisco, Aurora. Pagsasalin sa Filipino ng epikong Lumalindaw at pagsusuri ng

kahalagahang pangmoral ng inilalarawan ng epiko. 1990. For supplementary sourcing, see: Prop
binigyangdiin ang moralidad in
http://varsitarian.net/news/20081116/prop_binigyang_diin_ang_moralidad. Accessed 01 July
2018.

Tesis

Vinluan, Rosalinda. A study of the Ga’dang literature, with emphasis on the epic Lumalindaw. Far
Eastern University, 1985. Diss.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 17 ng 26

TULTUL (PALAWAN)

Aklat

Guillermo, Alice. “In the mountain range of Kudaman”. Images of Change: Essays and Reviews.
Kalikasan Press, 1988.

Maranan, Edgar and Nicole Revel-Macdonald. Kudaman: isang epikong Palawan na inawit ni
Usuy. Ateneo de Manila University Press, 1991.

Revel, Nicole. The quest for a wife: Mamiminbin, a Palawan epic sung by Masinu. United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization, 2000. With CD-ROM.

ULLALIM (KALINGA)

Aklat

Billiet, Francisco and Francis Lambrecht. Studies on Kalinga Ullalim and Ifugaw orthography.
The Catholic School Press, 1970.

Billiet, Francisco. The Kalinga Ullalim II. Igorot Culture Research Studies, 1974.

Constantino, Ernesto. Ullalim Banna: A Kalinga epic, sung by Gaano Laudi, from Dalupa, Pasil,
Kalinga, Philippines; with preface by Tsunekazu Moriguchi. Nakanishi Printing, 2002.

Dyornal

Constantino, Ernesto. “Sumbayya: A Kalinga Epic”. Ani, literary journal of the coordinating
center for literature. Cultural Center of the Philippines, 1991.

Tolentino, Delfin Jr. Saliksik-Kordilyera: Papers on indigenous practice, ritual life and oral
tradition. Cordillera Studies Center, University of the Philippines Baguio, 2017.

Rekording, .mp3

Constantino, Ernesto. Sumbayya (Kalinga Epic) chanted by Dallag of Ab-abaan, Balbalan,

Kalinga-Apayao. 1977. Recording.

Tesis

Bitanga, Isah Dabilyn. Towards a Kalinga rhetorical vision: Based on a fantasy theme analysis of
seven Ullalim naratives in a contrived setting. College of Arts and Letters, University of the
Philippines Diliman, 2010.

Gonayon, Lolita. Ang pagsasalin at pagsusuri ng "Banna Courts Laggunawa" mula sa The Kalinga
Ullalim tomo II. 1984. Thesis located at the National Library of the Philippines.

Prudente, Felicidad. Musical process in the Gasumbi epic of the Buwaya Kalinga people. Michigan
University, 1984. Diss (Microfilm).
 John Carlo Santos | Pahina 18 ng 26

Sumat, Lilia. Ang pagsasalin sa Pilipino at pagsusuri ng Ullalim III. Philippine Normal University,
1975. Thesis.

IKATLONG BAHAGI: VISAYAS

SUGIDANON: DERIKARYONG PADA (PANAY)

Aklat

Caballero, Frederico. Derikaryong Pada: Sugidanon (epics of Panay) Book 3 / Federico "Tuohan"
Caballero and Teresita "Abyaran" Caballero-Castor, chanters; Alicia P. Magos, Ph.D., chief
researcher and senior translator. University of the Philippines Press, 2015.

SUGIDANON: HINILAWOD (PANAY – ILO-ILO, CAPIZ, ANTIQUE)

Aklat
Caballero, Frederico. Sugidanon series: Epics of Panay/ Federico "Tuohan" Caballero and Teresita
"Abyaran" Caballero-Castor, chanters; Alicia P. Magos, Ph.D., chief researcher and senior
translator. University of the Philippines Press, 2013.

Clavel, Leothiny. The oral literature of Capiz, part I. Fely Villareal, 1972.

Enriquez, Mig Alvarez. “Labaw Donggon or the Hero Who Learned a Lesson”. Three Philippine
epic plays: Lam-ang Labaw Donggon, and Bantugan. New Day, 1983.

Jocano, Felipe Landa. Hinilawod: adventures of Humadapnon: Tarangban I/ chanted by Hugan-

an. Punlad Research House, 2000.

---. The epic of Labaw Donggon. University of the Philippines, 1965.

Reyes, Lucia. Labaw Donggon. Integrated Publishing House, 1990.

Salazar, Lucila. Labaw Donggon. Taniw, 1975.

Animation

Aquino, Viveca Petrina. A study in the application of 3D anaglyphs in developing flash animation
for Labaw Donggon: Hiligaynon folklore. University of the Philippines, 2009. Thesis (Computer
animation).

Dibuho

Javier, Christine Joan. Use of illustrations as a way to promote awareness and raise interest of
Filipino youth on the Sulod epic Hinilawod: Humadapnon sa Tarangban. University of the
Philippines, 2013. Thesis (with CD-ROM).

Dyaryo

Philippine Daily Inquirer. Panay epic poem staged. Philippine Daily Inquirer, 1995. (For
supplementary reading).
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 19 ng 26

Komiks

Romero, Jose. Humadapnon: Ang paghahanap kay Nagmalitong Yawa, ed 2. Children's

Communication Center, 1983.

Terrenal, Quintin. “Labaw Donggon and Philippine folk Catholicism”. Karunungan, vol 3. 1986.

Tanghal

Tolentino, Heide. Humadapnon of Central Panay: a source of dance in contemporary form.

University of the Philippines, 2001. Thesis (Dance production).

Tesis

Catedrilla, Jo Ann Castigador. From oral tradition to theatrical presentation: Dagyaw's creative
appropriation of the Kinaray-a epic Hinilawod. University of the Philippines, 1995. Thesis.

Villanoy, Pilar. Pagsasalin at pagsusuri ng lagom ng “Hiniraya” at “Hinilawod”, epikong

Panyanon. Colegio dela Purisima Concepcion, 1979. Unpublished thesis located at the National
Library of the Philippines.

HINIRAYA (VISAYAS, PANAY)

Tesis

Villanoy, Pilar. Pagsasalin at pagsusuri ng lagom ng “Hiniraya” at “Hinilawod”, epikong

Panyanon. Colegio dela Purisima Concepcion, 1979. Unpublished thesis located at the National
Library of the Philippines.

MARAGTAS (PANAY)

Aklat

Dematillo, Ricardo Dipus. Barter in Panay: An epic. New Day, 1984.

Dyornal

Monteclaro, Pedro. “Maragtas, or history of Panay from the first inhabitants and the Bornean
immigrants from which the Visayans are descended to the arrival of the Spaniards”. Kadapig san
banwa (Advocate of the town). El Tiempo Press, 1907.

Tesis

Montilla, Lorna. Maragtas: Its gaps and improbabilities. Far Eastern University Institute of
Graduate Studies, 1961. Unpublished thesis.
 John Carlo Santos | Pahina 20 ng 26

IKAAPAT NA BAHAGI: MINDANAO

DARANGAN/DARANGEN (LANAO)
Aklat

Darangen: Epic of history. Presidential Commission for the Rehabilitation and Development of
Southern Philippines, 1980.

Darangen: In original Maranao verse with English translation. Toyota Foundation, 1986.

McKaughan, Howard. Stories from the Darangen. De La Salle University Press, 1995.

Stories from the Darangen. University Research Center in Mindanao State University, Marawi,
1983.

Dyornal

“Kapmabaning, or the abduction of Lawanen”. Darangen (1985), episode no 8, Mindanao art and
culture, vol 6. University Research Center in Mindanao State University, Marawi, 1985.

Coronel, Ma. Delia. “Preliminary study of the Darangen, epic of the Maranaos”. Mindanao
journal, vol 10. 1983.

Laubach, Frank. “The Darangan”. Journal of history, vol X, no 3. 1962.

Madale, Nagasura. Aspects of Maranao Taritib and Adat as reflected in Radia Indarapatra.
University Research Center in Mindanao State University, Marawi, 1977.

Malay, Armando. “The Darangan epic: A tale of the proud Maranaws”. Saturday mirror
magazine. 1954.

Porter, Ralph. “The Story of Bantugan”. Journal of American folklore, vol 15, no 58. 1902.

Saber, Mamitua. “Darangan: The epic of the Maranao”. Journal of history, vol X, no 3. 1962.

---. “Darangen: The epic of the Maranaw”. Philippine sociological review, vol 9. 1961.

Zaide, Gregorio. “Darangan: The epic of Mindanao”. Far Eastern University Faculty Journal, vol
1, no 1. 1952.

Tesis

Dela Pena, Andrea Patricia Purita. Visual re-telling: The darangen: A thesis on promoting the
Philippine pre-colonial epics to the Filipino youth ages 14-18 by utilizing sequential art in the form
of a graphic novel. University of the Philippines, 2014. Thesis.

Madale, Nagasura. Radia Indarapatra: A study on Maranao folk narrative. Asian Center,
University of the Philippines Diliman, 1973. Thesis.

Manginsay, Roselyn Bernales. The Darangen of the Balo-is. Philippine Women’s University, 1971.
Thesis.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 21 ng 26

DATTO PATA MATA

Dyornal

Porter, Ralph. “The story of Datto Pata Mata”. Journal of American folklore, vol 15, no 58. 1902.

GUMAN (ZAMBOANGA DEL SUR)

Aklat

Ochotorena, Gaudiosa. Pematay nog getaw: The death of man: Subanun Guman. Western
Mindanao State University Research Center, 1980.

Dyornal

Cecilio, Marley Sheng. “Is the "Guman" a serious epic?”. Kinaadman: A journal of the Southern
Philippines vol 2. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De Zamboanga, 1980.

Malagar, Esterlinda. “The Guman of Dumalinao”. Kinaadman: A journal of the Southern

Philippines vol 2. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De Zamboanga, 1980.

---. “The Suban-on and the Guman: Introductory essay”. Kinaadman: A journal of the Southern
Philippines vol 2. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De Zamboanga, 1980.

Resma, Virgilio. “Keg sumba neg Sandayo, or tale of Sandayo: A Suban-on folk epic”. Kinaadman:
A journal of the Southern Philippines vol 4. Xavier University, Ateneo de Davao University,
Ateneo De Zamboanga, 1982.

Tesis

Malagar, Esterlinda. The Guman, a Subanun narrative poem of Dumalinao, Zamboanga del Sur:
Its text, English translation, and exploratory study. Xavier University, 1972. Thesis.

INDARAPATRA AND SULAYMAN (MAGUINDANAO)

Aklat

Del Valle, Bartolome. “Indarapatra at Sulayman, salin ni Bartomole del Valle”. Ang ating
panitikan, edited by Isagani Cruz and Soledad Reyes. Goodwill Trading Co., 1984.

Dyornal

Veniegas, Mary Ann, Erma Solomon, and Ma. Teresa Torrecarion. “A study of Filipino values
found in three epic heroes, namely Lam-ang, Tulalang, and Indarapatra”. La Consolacion College
Journal in Bacolod, vol 3. 1986-1987. (For supplementary reading).

Komiks

Bigornia, Mike. Indarapatra at Sulayman: Ang paglaban sa dambuhala. Children's

Communication Center, 1981.
 John Carlo Santos | Pahina 22 ng 26

Magasin

Minton, Frank Lewis. “Indarapatra and Sulayman”. Philippine magazine, vol 26, no 4. 1929.

Tesis

Ali, Aliman. The Islamic elements in a folk-narrative: The case of the Magindanaoan Indarapatra.
University of the Philippines, 1987. Thesis.

KATA-KATA (TAWI-TAWI)

Aklat

Butuhasan, Madarsad. Kata-kata manga aa/ Stories about people. Summer Institute of
Linguistics-Philippines, 1977. (For supplementary reading).

---. Kata-kata manga hayop/ Stories about animals. Summer Institute of Linguistics-Philippines,
1977. (For supplementary reading).

Revel, Nicole. Silungan Baltapa: Le voyage au ciel d'un héros sama/The voyage to heaven of a
Sama hero. Geuthner, 2005. DVD.

Rixhon, Gerard. “Sufi elements in Silungan Baltapa”. Silungan Baltapa: Le voyage au ciel d'un
héros sama/The voyage to heaven of a Sama hero. Geuthner, 2005. DVD.

KISSA (SULU)

Aklat

Behrens, Dietlinde. Kissa Yakan, a collection of Yakan folk tales. Summer Institute of Linguistics-
Philippines, 1973. (For supplementary reading).

Iduri, Adjili. Parang Sabil: The life of Urang Kaya Hadjiyula of Paugan, Parang, Sulu. 1998.

Rixhon, Gerard. “Levels of discourse in the Tausug Parang Sabil epic”. Old ties and new
solidarities: Studies on Philippine communities. Ateneo de Manila University Press, 2000. (For
supplementary reading).

Dyornal

Annura, Indah. “Parang Sabil of Abdulla and Putli’ Isara in Spanish Times: a Tausug ballad sung
by Indah Annura”. Sulu studies, vol 2. 1973.

Schuck, Julpa. “Parang Sabil (a fragment of Sulu epic poetry), transliterated and translated by
Julpa Schuck”. Cited by Otley Beyer in Moro ethnography, vol 7, no 70. Originally printed in
Sulu, 1902. Transliterated in Manila, 1919.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 23 ng 26

Magasin

Rodriguez, Jose. “Parang-Sabil, epic of Moroland: for Allah Almighty”. Saturday mirror
magazine. 1954.

Tuban, Rita. “Parang Sabil, Tausug folk literature”. Tambara, vol 5. 1988.

Tesis

Lluisima, Ysa Tatiana. The redemtion of the Parang Sabil: A rhetorical criticism of the Tausug
Parang Sabil using Burke's dramatist pentad. College of Arts and Letters, University of the
Philippines Diliman, 2011. (For supplementary reading).

LUMAGANOD

Tesis

Cunanan, Aida Alma. A critical study of the Debabaon epic entitled: Sewatan ni Lumaganod aw
kan Anakon. Silliman University, 1969. Thesis.

MAHARADIA LAWANA (LANAO DEL SUR)

Dyornal

Francisco, Juan. Maharadia Lawana, reprint issue 1. Philippine Folkloric Society, 1969.

SILUNGAN

Aklat

Usman, Asaad. Silungan, Sulu epic, a fragment (789 lines) of which has been recorded by Asaad
Usman of Siasi, Sulu Archipelago. Asia Foundation in Manila, 1953.

THE KINGDOM OF KEBOKLAGAN (TANGWAY NG ZAMBOANGA)

Aklat

Christie, Emerson. The Subanuns of Sindangan bay. Bureau of Printing, 1909. (For
supplementary reading).

Dyornal

Halili, Servando. “Literature and society in the Ag tobig nog Keboklongan”. The Ateneo de
Zamboanga journal, vol 5, issue 1. 1994.

Ochotorena, Gaudiosa. “Ag tobig nog Keboklagan: An introduction”. Kinaadmad: A journal of

the Southern Philippines vol 3. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De
Zamboanga, 1981.
 John Carlo Santos | Pahina 24 ng 26

Tesis

Ochotorena, Gaudiosa. Ag tobig nog Keboklongan: A Subanon epic. Philippine Normal

University, 1972. Thesis.

TUDBULUL (LINGON TUDBULUL)

Aklat

Buhisan, Virginia. Tudbulul: Ang awit ng matandang lalaking Tboli, salamin ng kanilang lipunan
at kalinangan, unng bahagi. Salin ni Damiana Eugenio. University of the Philippines, 1997.

Dyornal

Alegado, Helen. “Tudbulul (A T’boli epic)”. Ani, vol 2. 1990.

TULALANG/TULALANGAN/TUTELANGAN (COTABATO)

Aklat

Evasco, Eugene. Naglalakbay si Tulalang sa araw at buwan/ Tulalang's journey to the sun and the
moon. LG &M, 2007.

Wrigglesworth, Hazel, Ampatuan Ampalid, Letipa Andaguer, and Adriano Ambangan.

Narrative episodes from the Tulalang epic. Linguistic Society of the Philippines, 2008.

Dyornal

Veniegas, Mary Ann, Erma Solomon, and Ma. Teresa Torrecarion. “A study of Filipino values
found in three epic heroes, namely Lam-ang, Tulalang, and Indarapatra”. La Consolacion College
Journal in Bacolod, vol 3. 1986-1987. (For supplementary reading).

Wrigglesworth, Hazel, Ampatuan Ampalid, Letipa Andaguer, and Adriano Ambangan.

“Tulalang slays the dragon: A complete song from the Ilianon Manobo epic tribe of Tulalang”.
Philippine quarterly of culture and society, vol V, issue 3. 1977.

TUWAANG (GITNANG MINDANAO)

Aklat

Manuel, Arsenio. The maiden of the Buhong Sky: A complete song from the Bagobo folk epic
Tuwaang/ recorded and translated with the assistance of Saddani Pagayaw. University of the
Philippines, 1958.

---. The maiden of the Buhong Sky: A fragment of the Bagobo Tuwaang epic cycle/ recorded and
translated with the assistance of Saddani Pagayaw. University of the Philippines, 1958.

---. Tuwaang attends a wedding; the second song of the Manuvu' ethnoepic Tuwaang / Recorded
and trans. by E.A. Manuel with the assistance of Saddani Pagayaw. Ateneo de Manila University
Press, 1975.
 Mapa ng mga Epikong Filipino sa Pilipinas | Pahina 25 ng 26

---. Tuwaang: Isang buong awit mula sa epikong Bagobo sa tulong ni Saddani Pagayaw; salin nina
G.E. Matute at E.G. Matute.

Dyornal

Manuel, Arsenio. “Upland Bagobo narratives”. Philippine social sciences and humanities review,
vol 26, no 4. 1961.

---. Harvests of songs: Constituting the Manuvu' Tuwaang epic cycle. College of Social Sciences
and Philosophy, University of the Philippines, 1999.

Komiks

“Tuwaang epic cycle”. Philippine social sciences and humanities review, vol XXII, no 4. 1959.
Barcelon, Oliver Paulo. Tuwaang at ang dilag ng kalangitan ng buhong, paglalahad ng isang epiko
sa pamamagitan ng komiks. University of the Philippines College of Fine Arts, 2013. Comics.

Tesis

Falcasantos, Luz Arce. The philosophies of life of the Bagobos as reflected in the Tuwaang (a
fragment epic cycle). University of Santo Tomas, 1967. Thesis.

ULAGING/ ULAHINGAN (BUKIDNON)

Aklat

Manuel, Arsenio. Agyu: The Ilianon epic of Mindanao. University of Santo Tomas, 1969.

---. Ulahingan: An epic of Southern Philippines. Silliman University, 1977.

Orara, Ma. Ainyle Ephraimmee. The legacy of Agyu. Katha Publishing House, 2008.

Dyornal

“Olaging: The battle of Nalandangan: A Bukidnon folk epic”. Kinaadman: A journal of the
Southern Philippines vol 1. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De
Zamboanga, 1979.

Llesis, Irene Saway. “Experiences in Ulaging documentation and research”. Kinaadman: A

journal of the Southern Philippines vol 25 issue 2. Xavier University, Ateneo de Davao University,
Ateneo De Zamboanga, 2003.

Maquiso, Elena. “The Langkat: Its relationship to the Ulahingan”. Silliman journal, vol 17, no 4.
1970.

---. “The Ulahingan episodes: The creativity of the Manobos”. Silliman journal, vol 16, no 4. 1969.

---. “The Ulahingan: A Manobo epic”. Silliman journal vol 16, no 3. 1969.
 John Carlo Santos | Pahina 26 ng 26

---. “The visit of Nelendangan (an episode of the Manobo epic Ulahingan) chanted by Langkan
and Santiago Abod, translated by Elena G. Maquiso and Abraham Saliling”. Silliman journal, vol
18, no 1. 1970.

Menez, Herminia. “Agyu and the skyworld: The Philippine folk epic and multicultural
education”. Amerasia vol 13. 1986-87.

Opena, Ludivina. “Olaging: A Bukidnon epic”. Kinaadman: A journal of the Southern Philippines
vol 1. Xavier University, Ateneo de Davao University, Ateneo De Zamboanga, 1979.

Saway, Victorino (Datu Migketay). “The Ulaging epic and survival of the Talaandig people”.
Kinaadman: A journal of the Southern Philippines vol 25 issue 2. Xavier University, Ateneo de
Davao University, Ateneo De Zamboanga, 2003.

Komiks

Batnag, Aurora. Matabagka and the god of the wind. Basic Media Systems, Inc., 1987. One-
volume unpaged story book with illustrations by Melchor Silvestre.

Tesis

Delos Santos, Fritz John. Ulaging: An introduction to Talaandig epic chant. University of the
Philippines, 2009. Thesis.

Espiritu, Raquel Alcazar. The Agyu epic hero as the Mindanao spiritual leader. Department of
English & Comparative Literature, College of Arts and Letter, University of the Philippines
Diliman, 2008. Thesis.

Manuel, Corazon. The epic of Nalandangan: a study of two songs. University of the Philippines,
1976. Thesis.

Maquiso, Melchizedek. An edition and a critical study of the Manobo epic Ulahingan I for use in
Philippine literature course level in college. Silliman University, 1968. Thesis.

Suarez, Lilia. Ang pagsasalin sa Pilipino ng Agyu: The Ilianon epic of 1975 Mindanao ni E. Arsenio
Manuel. Philippine Normal University, 1975. Thesis.

View publication stats