0

Διδάσκοντας αφηγηματικές
τεχνικές με ένα τραγούδι

Μία διδακτική πρόταςη για ειςαγωγή ςτη

λογοτεχνία ςφμφωνα με το Πρόγραμμα ΢πουδών
για τα Νζα Ελληνικά

Μαρία Κάππου

2019
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 1

Κείκελν: Μία βραδιά ςτο λούκι, Αδελφοί Κατςιμίχα

Πξνρηέο εθεί πνπ ηα 'πηλα κε θάπνην θνιιεηό κνπ

θνηηώ θαη βιέπσ πίζσ κνπ δπν κάηηα δπν καηάθηα
γπξίδσ ζηνλ δηθό κνπ, ν ηύπνο κνπ, Νηθόια
θαη κέλα, κ' απαληάεη, θαη εθεί αξρίζαλ όια

Δγώ απηνζπγθεληξώζεθα γηα λα ηε καγλεηίζσ

απηά είλαη θόιπα δόξηθα πνπ θάλνπλ ζηελ Ηλδία
αιήζεηα ζαο ην ιέσ, απόηπρα ηειείσο
δε κνπ 'δηλε θακία, κα θακία ζεκαζία.

Όπσο θαηαιαβαίλεηε δε κ' έπαηξλε θαζόινπ

αιιά εμαθνινύζεζα εξήκελ λα θνηηάσ
ν θίινο κνπ εγθξίληαδε, βξε Φάξε, ζνπ κηιάσ
γηα πεο κνπ, ζε θνηηάεη; θαζόινπ η' απαληάσ

Σε κηα ζηηγκή ην βιέκκα ηεο πιαλήζεθε ζην ρώξν

θη απάλσ κνπ ζηακάηεζε ζαλ θάηη λα δεηνύζε
ηαξάρηεθα θαη ζθέθηεθα, Θεέ κνπ, εκέλαλε θνηηάεη
όκσο εθείλε θνίηαγε λα βξεη ηνλ ζεξβηηόξν

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, θνληεύσ λα θιηπάξσ

εγώ γηα θείλε ράλνκαη θαη θείλε νύηε κε μέξεη
Αρ λα ’κνπλ αεξάθη, θαπλόο από ηζηγάξν
Σηα ζηήζηα ηεο λα κπαίλσ θη εθείλε αο κε κε ζέιεη

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, ...

https://kithara.to/stixoi/MTExOTA5NzE0/mia-bradia-sto-louki-adelfoi-katsimixa-lyrics

Σθνπόο

Ζ εμνηθείσζε/επαλάιεςε ησλ όξσλ ηεο αθεγεκαηνινγίαο. Ζ αθεγεκαηνινγία δηδάζθεηαη ζε

όιεο ηηο ηάμεηο από ην γπκλάζην (Οκεξηθά έπε θαη ινγνηερλία) κέρξη ην ιύθεην (΄Δθθξαζε-
΄Δθζεζε Α΄ιπθείνπ θαη ζηα εηζαγσγηθά ζεκεηώκαηα γηα ηελ πεδνγξαθία ζηε ινγνηερλία)

1
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 2

Αλαθνξέο

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α ΚΑΙ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ,

Γ΄ ΣΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ
http://www.iep.edu.gr/images/IEP/GENERAL/Deltia_Typou/2019/Program_spoudon_G_GEL
/%CE%A0%CE%A3_%CE%9D%CE%95%CE%93-
%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%9F%CE%A4%CE%95%CE%A7%CE%9D%CE%99%CE%91_%CE
%93_%CE%93%CE%95%CE%9B.pdf

Δθθξαζε-΄Δθζεζε α΄ιπθείνπ:
Ο ινγνηερληθόο δηάινγνο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A110/245/1816,5854/
Αθήγεζε
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A110/245/1818,5861/
Πεξηγξαθή θαη αθήγεζε
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A110/245/1818,5862/

Λεμηθό ινγνηερληθώλ όξσλ

http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYMA107/document/4bdaedb5lgm9/4e7097436w8d/4e7097
43r1ga.pdf

Λνγνηερλία, Φάθεινο πιηθνύ-δίθηπα θεηκέλσλ

http://www.iep.edu.gr/images/IEP/Modules/Sj_K2_Extra_Slider/Fakeloi_Ylikou/Logotechnia
_G-Lykeiou_Fakelos-Ylikou_Diktya-Keimenon.pdf

Ιζηνξία ηεο Νενειιεληθήο ινγνηερλίαο α΄, β΄, γ΄γπκλαζίνπ

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/583/3814,16758/

2
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 3

Ειςαγωγή

Γλσξίδνπκε όηη γηα λα νηθνδνκήζνπκε λέα γλώζε είλαη απαξαίηεην λα αμηνπνηνύκε ην

γλσζηηθό ππόβαζξν ησλ καζεηώλ, ηηο εκπεηξίεο θαη ηα βηώκαηά ηνπο. Γπζηπρώο, νη
ζπγγξαθείο ησλ ζρνιηθώλ εγρεηξηδίσλ επηιέγνπλ θείκελα πνπ κπνξεί λα ζπλνκηινύλ κεηαμύ
ηνπο θαη-επηηέινπο-λα ζπλζέηνπλ κηα ζεκαηηθή ελόηεηα, αιιά κνηάδνπλ λα αγλννύλ ην
επίπεδν ησλ καζεηώλ θαη ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο ηάμεο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη
εθπαηδεπηηθνί. Δπίζεο, ηα θείκελα πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ Φάθειν πιηθνύ γηα ηελ Νενειιεληθή
Γιώζζα δελ ζπλνκηινύλ κε ηα θείκελα πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ Φάθειν πιηθνύ γηα ηελ
Λνγνηερλία. Γειαδή, πσο ζα δηακνξθώζεη ν εθπαηδεπηηθόο θξηηήξην ζπλεμέηαζεο αθνύ ηα
θείκελα πξέπεη λα έρνπλ ζεκαηηθή ζπλάθεηα; Δπεηδή απηά ζπλέβαηλαλ δπζηπρώο πάληα, ηόζν
νη εθπαηδεπηηθνί πνπ εξγάδνληαλ θηιόηηκα όζν θαη νη καζεηέο πνπ δελ πζηεξνύλ ζε λνεηηθέο
ηθαλόηεηεο αληηκεηώπηδαλ ζνβαξέο δπζθνιίεο ζηελ θαηάθηεζε θαη δεκηνπξγηθή αθνκνίσζε
ηνπ γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ. Ζ πνιύρξνλε εκπεηξία κνπ (40 ρξόληα) ζηε δηδαζθαιία ζην
Γπκλάζην θαη ζην Λύθεην κε βνήζεζε λα ζπλεηδεηνπνηήζσ όηη θάζε απόπεηξα δηδαζθαιίαο
ελόο γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ πέθηεη ζην θελό αλ δελ βνεζήζνπκε ηνπο καζεηέο λα
αλαθαιέζνπλ γλώζεηο, εκπεηξίεο θαη βηώκαηα από ην ζρνιηθό θαη θνηλσληθό ηνπο
πεξηβάιινλ. ΄Δηζη, πνηέ δελ άξρηδα όπσο πξόηεηλαλ νη νδεγίεο δηδαζθαιίαο (π.ρ. Ο Κξεηηθόο
ηνπ Σνισκνύ ζηε ινγνηερλία θαηεύζπλζεο). Δπηπρώο, ηώξα αλαθέξεηαη θαη ζηηο νδεγίεο
δηδαζθαιίαο όηη κπνξεί ν δηδάζθσλ λα ζρεδηάζεη ηελ δηδαθηηθή ελόηεηα αλάινγα κε ηηο
αλάγθεο ηεο ηάμεο ηνπ. Οη εθπαηδεπηηθνί, επνκέλσο, κπνξνύλ ειεύζεξα λα επηιέμνπλ θείκελα
αθνύ θαη ην ινγνηερληθό θείκελν ζην νπνίν εμεηάδνληαη νη καζεηέο ζην Λύθεην είλαη
αδίδαθην. Θέιεζα, ινηπόλ λα κνηξαζηώ καδί ζαο έλα ζελάξην δηδαζθαιίαο πνπ δηαθέξεη ιίγν
από απηά πνπ πξνηείλνληαη ζηα ζπλέδξηα...

Προαπαιτούμενα για την ειςαγωγή ςτα λογοτεχνικά κείμενα

1. Διέγρνπκε ην γλσζηηθό ππόβαζξν ησλ καζεηώλ θαη ηηο γλώζεηο ηνπο γηα ηα ζηνηρεία ηνπ
αλζξώπνπ (βηνινγηθά, πλεπκαηηθά, ςπρηθά, θνηλσληθόηεηα, αλάγθεο θ.ιπ.) Αμηνπνηνύκε
πιηθό από δηάθνξεο πεγέο ζην δηαδίθηπν, αθνύ πιένλ δελ δηδάζθεηαη ε ςπρνινγία ζην ιύθεην
κε απνηέιεζκα νη καζεηέο λα παξνπζηάδνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηελ θαηαλόεζε ζεκάησλ
πνπ αθνξνύλ ηνλ άλζξσπν θαη ηελ δσή ηνπ. ΄Αιισζηε απηό ην πιηθό αμηνπνηνύκε θαη ηελ
παξαγσγή ιόγνπ.
2. Πξνζεγγίδνπκε αξρηθά ην κε ινγνηερληθό θείκελν Ο έξσηαο ζηελ εθεβεία από τθν Τράπεηα
κεμάτων που ζχει επιμελθκεί ο ςυνάδελφοσ Κϊςτασ Μάντθσ
https://latistor.blogspot.com/2015/01/blog-post_6.html
Γηδάζθνπκε εξσηήζεηο θαηαλόεζεο πεξηερνκέλνπ θαη πεξηιεπηηθή απόδνζε νιόθιεξνπ ηνπ
θεηκέλνπ, δηεπθξηλίδνπκε ηηο έλλνηεο Θέκα, ζεκαηηθό θέληξν, ζθνπόο ηνπ ζπγγξαθέα γηα λα
πξνρσξήζνπκε ζηελ αμηνπνίεζε ηνπ ίδηνπ ζέκαηνο ζηα ινγνηερληθά θείκελα.
3. Πξνηεηλόκελν δίθηπν θεηκέλσλ
Μηα βξαδηά ζην ινύθη (Αδειθνί Καηζηκίρα), Δξσηόθξηηνο ( Βηηζέληδνο Κνξλάξνο,
Μόλν γηαηί κ’ αγάπεζεο (Μαξία Πνιπδνύξε), Ο Πιεζπληηθόο αξηζκόο (Κηθή
Γεκνπιά)

3
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 4

Γηδαθηηθή κεζνδνινγία
Απνθεύγσ ζθόπηκα ην ηππηθό ηνπ δηδαθηηθνύ ζελαξίνπ, γηαηί πξόζεζή κνπ είλαη λα
παξνπζηάζσ κε απιό ηξόπν απηό πνπ έθαλα ζηελ ηάμε όηαλ δίδαζθα ινγνηερλία. Αξγόηεξα,
έκαζα όηη απηό σο δηδαθηηθή κεζνδνινγία ιέγεηαη Τνπνζεηεκέλε πξαθηηθή «Πξνηείλεηαη κηα
δηδαθηηθή πνξεία πνπ απνηειεί δπλακηθή δηαδηθαζία θαη νξγαλώλεηαη ζε ηέζζεξηο δηαδνρηθέο
θάζεηο (ηνπνζεηεκέλε πξαθηηθή, αλνηρηή δηδαζθαιία, θνηλσληθή πιαηζίσζε, κεηαζρεκαηηζκέλε
πξαθηηθή):. Αξρηθά νη καζεηέο/ηξηεο έξρνληαη ζε επαθή κε εξσηήκαηα θαη θείκελα πνπ έρνπλ
ζρέζε κε ηελ εκπεηξία ηνπο (ηνπνζεηεκέλε πξαθηηθή» (Οδεγίεο γηα ηε δηδαζθαιία ησλ
θηινινγηθώλ καζεκάησλ ζηηο Α΄ θαη Β΄ ηάμεηο Ζκεξήζηνπ ΓΔΛ γηα ην ζρνιηθό έηνο 2018 –
2019 ΥΠ.Π.Δ.Θ. 135979/14-08-2018 έγγξαθν, ζει. 31).

Γηαηί ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν;

Πξνηείλνπκε ζαλ πξώην βήκα γηα ηελ εηζαγσγή ζηε ινγνηερλία ηελ δηδαζθαιία ελόο
αθεγεκαηηθνύ πνηήκαηνο πνπ είλαη κεινπνηεκέλν. Θεσξνύκε όηη ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν
πξνζθέξεηαη γηα ηελ δηδαζθαιία ηεο αθεγεκαηνινγίαο κε έλαλ επράξηζην θαη ζρεδόλ
παηγληώδε ηξόπν δηόηη:
1. Τν ζέκα (θεξαπλνβόινο έξσηαο) απαζρνιεί όιεο ηηο ειηθίεο ζηηο νπνίεο απεπζπλόκαζηε. «Ο
/Η εθπαηδεπηηθόο ρξεηάδεηαη λα εληζρύεη ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο ώζηε λα γεθπξώλνπλ ην
νηθείν κε ην λέν, ηε δηαηζζεηηθή γλώζε κε ηελ επίγλσζε θαη ηνλ αλαζηνραζκό, θαηαιήγνληαο
ζηνλ κεηαζρεκαηηζκό θαη ηελ νηθεηνπνίεζε ηνπ αλνίθεηνπ» (Πξόγξακκα ζπνπδώλ Νέα
Ειιεληθά, Γ΄ηάμε Λπθείνπ, ζει. 8)
2. Δίλαη ζύληνκν, επνκέλσο δελ πξνιαβαίλεη θαλείο λα πιήμεη.
3. Δίλαη αθεγεκαηηθό κε ξπζκό (έκκεηξν) θαη ε κνπζηθή βνεζάεη...
4. Αμηνπνηνύληαη ζρεδόλ όινη νη αθεγεκαηηθνί ηξόπνη
5. Δίλαη πνηεηηθό θείκελν κε ρξήζε ηεο αλαθνξηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο γιώζζαο,
Διαβάηουμε ςχετικά ςτο (Πξόγξακκα ζπνπδώλ Νέα Ειιεληθά, Γ΄ηάμε Λπθείνπ, ζει. 14)
«Η ινγνηερλία είλαη έλα ζύλζεην πνιηηηζκηθό θαηλόκελν, κηα θνηλσληθή πξαθηηθή θαη,
παξάιιεια, κηα εηδηθή γιώζζα, ε νπνία, όπσο θαη νη γιώζζεο ησλ άιισλ ηερλώλ, δηαζιά θαη
δίλεη κνξθή ζε κηα ππνθεηκεληθή εκπεηξία γηα ηνλ θόζκν κε ηε ρξήζε ελόο πιηθνύ. Τν
αληηθείκελν ηεο ινγνηερλίαο δελ είλαη ν άλζξσπνο ή ν θόζκνο· είλαη ε αλζξώπηλε θαηάζηαζε,
«ε ζρέζε ηνπ αλζξώπνπ κε ηνλ θόζκν σο εκπεηξία», όπσο απηή δηαζιάηαη κέζα από ηελ
σπαηληθηηθή θαη ακθίζεκε ιογοηετληθή γιώζζα· είλαη, δειαδή, ε ινγνηερληθή αλαπαξάζηαζε
ηεο αλζξώπηλεο θαηάζηαζεο».
Δπνκέλσο, ε γιώζζα ηνπ πξνηεηλόκελνπ θεηκέλνπ δελ απνηειεί εκπόδην γηα ηελ θαηαλόεζε
ηνπ ζέκαηνο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ. Ο ιόγνο ηνπ αθεγεηή είλαη νηθείνο ζηνπο καζεηέο/ηξηεο.
΄Δηζη, κπνξνύκε κε απιό θαη βησκαηηθό ηξόπν λα δηδάμνπκε ηα ζηνηρεία ηεο
αθεγεκαηνινγίαο (κύζνο, ινγνηερληθνί ήξσεο, ηόπνο, ρξόλνο, αθεγεκαηηθέο ηερληθέο) κε
ηέηνηνλ ηξόπν ώζηε λα θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο πσο απηά πνπ δηδάζθνληαη (πεξηγξαθή,
αθήγεζε) ηα γλσξίδνπλ δηόηη ηα ρξεζηκνπνηνύλ θαη νη ίδηνη ζηελ θαζεκεξηλόηεηά ηνπο
(αθνύλ εηδήζεηο, πεξηγξαθέο αγώλσλ, αθεγνύληαη ηα λέα ηνπο θ.ιπ.). Δπνκέλσο, ζα
ζπλεηδεηνπνηήζνπλ όηη δηδάζθνληαη πώο ιέγνληαη νη εθθξαζηηθνί ηξόπνη (νξνινγία) πνπ
όινη ρξεζηκνπνηνύκε θαζεκεξηλά ζηνλ ιόγν καο θαη πώο νη ινγνηέρλεο ρξεζηκνπνηνύλ απηέο
ηηο ηερληθέο γηα λα «ζθελνζεηήζνπλ» ηηο θαληαζηηθέο ηζηνξίεο ηνπο θαη λα πιάζνπλ ηνπο
ήξσέο ηνπο κε αιεζνθαλή ηξόπν. Γειαδή, ζηαδηαθά θαη κε επηιεγκέλα θείκελα κπνξνύλ λα
κπεζνύλ ζηε γιώζζα ηεο ινγνηερλίαο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη ινγνηέρλεο ζηελ ιεγόκελε
ιγνηερληθή αλαπαξάζηαζε (Πξόγξακκα Σπνπδώλ, Νέα Διιεληθά, Γ΄Λπθείνπ ζει. 45)

4
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 5

Η ηππνινγία ησλ εξσηήζεσλ

Οη εξσηήζεηο πνπ ζπλνδεύνπλ ην θείκελν είλαη πνιιαπιήο επηινγήο ώζηε ζηαδηαθά λα
νδεγεζνύκε ζε αλνηθηνύ ηύπνπ εξσηήζεηο. Με απηόλ ηνλ ηξόπν ελζαξξύλνληαη όινη νη
καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ρσξίο λα παξεκπνδίδνληαη από ηελ νξνινγία πνπ ηνπο δεκηνπξγεί
ζύγρπζε θαη άγρνο.
Πηζαλέο ελζηάζεηο
Μπνξεί νξηζκέλνη ζπλάδειθνη λα δηαθσλνύλ κε ηελ ζπγθεθξηκέλε επηινγή, αιιά ε πείξα
κνπ κε έρεη δηδάμεη όηη αλ ζέινπκε λα ζπκκεηέρνπλ νη καζεηέο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία
ζα πξέπεη λα θαηαιαβαίλνπλ. Πξηλ ρξεζηκνπνηήζνπκε, ινηπόλ, ηελ νξνινγία (πνπ ηξνκάδεη
ηνπο πάληεο) θαιό είλαη λα ηελ απνκπζνπνηήζνπκε. Ννκίδσ πσο ζα ζπκθσλήζνπκε όινη όηη
ν ακύεηνο καζεηήο ζε θακία πεξίπησζε δελ κπνξεί λα δηδαρζεί ινγνηερλία κε θείκελα
γεκάηα ζύκβνια, αιιεγνξίεο θαη θείκελα κε πην ζνβαξά θαη βαζπζηόραζηα ζέκαηα πνπ
απαζρνινύλ ηνλ άλζξσπν (π.ρ. ηάζεηο θπγήο, πξνζδνθίεο, καηαίσζε, δηάςεπζε ειπίδσλ,
αίζζεκα εγθισβηζκνύ θ.ιπ.) ζέκαηα ησλ θεηκέλσλ ινγνηερλίαο ηνπ 1νπ δηθηύνπ. ΄Δηζη,
αξρίδνληαο κε έλα εύιεπην θείκελν, ζα είλαη πην πξόζπκνη λα ζπκκεηάζρνπλ ζηνλ δηάινγν
γηα έλα ζέκα πνπ ηνπο ελδηαθέξεη άκεζα. Σηε ζπλέρεηα, ζα κπνξνύκε λα επηιέμνπκε ηελ
επόκελε ζεκαηηθή ελόηεηα γηα λα δηδάμνπκε ηελ γιώζζα ηεο ινγνηερλίαο θαη ην εξκελεπηηθό
ζρόιην. (Φάθεινο πιηθνύ γηα ηελ ινγνηερλία, Γισζζάξη όξσλ, ζει. 195)
Πξνηεηλόκελν δίθηπν θεηκέλσλ γηα πιαηζίσζε ηεο δηδαθηηθήο ελόηεηαο
«Τα δίθηπα ησλ θεηκέλσλ είλαη κηα ηδέα πνπ ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηε ζέζε ηνπ Bakhtin όηη ηα
έξγα είλαη κνλάδεο ιεθηηθήο αληαιιαγήο, θαη σο εθ ηνύηνπ δηαιέγνληαη κεηαμύ ηνπο θαη
αλαλεώλνπλ δηαξθώο ηνλ δηάινγό ηνπο κε ηνλ/ηελ αλαγλώζηε/ηξηα. Πξόθεηηαη γηα θείκελα πνπ
ζα κπνξνύζαλ λα ζέηνπλ θοηλά ερωηήκαηα ζε άιια θοηλωληθο-ηζηορηθά ζσκθραδόκελα, ζε
άιιο είδος ή κε δηαθορεηηθή αηζζεηηθή, θαη λα δίλνπλ δηαθνξεηηθέο απαληήζεηο. Καζώο ηα
θείκελα θαίλεηαη λα δηαιέγνληαη κεηαμύ ηνπο, ελεξγνπνηνύλ πην δξαζηηθά θαη ηνλ δηάινγν
κεηαμύ ησλ καζεηώλ/ηξηώλ.» (Πξόγξακκα Σπνπδώλ, Νέα Διιεληθά, Γ΄Λπθείνπ ζει. 17)
Σηεξηδόκελνη ζηελ παξαπάλσ ππόδεημε, ζηε ζπλέρεηα, κπνξνύκε λα δηδάμνπκε άιια
πνηεηηθά θείκελα κε παξόκνην ζέκα όπσο ηνλ «Δξσηόθξηην» πνπ είλαη αθεγεκαηηθό, ην
«Μόλν γηαηί κ’ αγάπεζεο» ηεο Μαξίαο Πνιπδνύξε, θαη « Παξηίδα ζθάθη» ηεο Φιόεο
Κνπηζνπκπέιε ( Λνγνηερλία, Φάθεινο πιηθνύ, ζει. 198) . ΄Δηζη, αξρίδνπκε ζηαδηαθά λα
πξνρσξάκε από επνρή ζε επνρή, από ηελ παξαδνζηαθή ζηελ λεσηεξηθή πνίεζε κέζσ
ζύγθξηζεο θαη αλαινγίαο αμηνπνηώληαο πάιη θαη ηε κνπζηθή, θαζώο θαη ην video ώζηε λα
αλαδείμνπκε ηελ αιιειεπίδξαζε θαζώο θαη ηε ζπλνκηιία ησλ άιισλ ηερλώλ (κνπζηθή,
δσγξαθηθή, θηλεκαηνγξάθνο θ.ιπ.) κε ηελ ινγνηερλία. Ζ δηδαζθαιία απηνύ ηνπ δηθηύνπ
θεηκέλσλ νδεγεί νκαιά ηνλ καζεηή ζηελ εμνηθείσζε κε ηελ γιώζζα ηεο ινγνηερλίαο
(ινγνηερληθή αλαπαξάζηαζε) θαη ηνλ βνεζνύλ λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ επίδξαζε ηνπ
ηζηνξηθνύ, θνηλσληθνύ, πνιηηηθνύ θαη πνιηηηζκηθνύ πιαηζίνπ ζηηο επηινγέο ησλ ζεκάησλ
θαη ησλ εθθξαζηηθώλ κέζσλ πνπ ραξαθηεξίδεη ηηο γεληέο ησλ ινγνηερλώλ θαη ηα
ινγνηερληθά ξεύκαηα-όπνπ θαη όηαλ θξίλεηαη απαξαίηεην) «Ο εξκελεπηηθόο δηάινγνο
ελδέρεηαη λα κελ κπνξεί λα αλαπηπρζεί πιήξσο κόλν κε ηηο ζπλεηζθνξέο ησλ καζεηώλ/ηξηώλ· ή
λα ρξεηάδεηαη κηα εκβάζπλζε, γηα ηελ νπνία, νύησο ή άιισο, νη καζεηέο/ηξηεο ρξεηάδνληαη
ππνζηήξημε. Τόηε, ν/ε δηδάζθσλ/νπζα επηζηξαηεύεη θάπνηα εξγαιεία.
Κάλεη, δειαδή, κηθξέο παξεκβάζεηο, ζηηο νπνίεο κπνξεί:
-λα δώζεη κηα εμσθεηκεληθή πιεξνθνξία. Π.ρ.: «αλ ιάβεηε ππόςε όηη ν/ε ζπγγξαθέαο έγξαςε
απηό ην θείκελν ζηελ εμνξία ή, όηη ε εζηίαζε είλαη εμσηεξηθή θ.ιπ., ηη πεξηζζόηεξν κπνξείηε λα
ζθεθηείηε πάλσ ζην ζέκα πνπ ζπδεηάκε;» ·
-λα εθνδηάζεη ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο κε έλα ή πεξηζζόηεξα παξάιιεια θείκελα, ζηα νπνία ην
ππό ζπδήηεζε ζέκα δηαθξίλεηαη θαιύηεξα ή πξνζεγγίδεηαη από δηαθνξεηηθή νπηηθή ή ηίζεηαη ζε
δηαθνξεηηθό ηζηνξηθν-πνιηηηζκηθό πιαίζην·
-λα πιαηζηώζεη ην θείκελν κε 2-3 δεκνζηεπκέλα θξηηηθά ζρόιηα ή εξκελεπηηθέο απόςεηο γη’
απηό· (Πξόγξακκα Σπνπδώλ, Νέα Διιεληθά, Γ΄Λπθείνπ ζει.21)

5
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 6

Σηάδηα δηδαζθαιίαο

Α. Πξντδεαζκόο ησλ καζεηώλ κε εξσηήζεηο

1.Τη είλαη αθήγεζε;

Πξνζδνθώκελε απάληεζε: Αθήγεζε είλαη κηα πξάμε επηθνηλσλίαο κε ηελ νπνία
παξνπζηάδεηαη πξνθνξηθά ή γξαπηά κηα ζεηξά πξαγκαηηθώλ ή πιαζκαηηθώλ (επηλνεκέλσλ)
γεγνλόησλ. (΄Δθθξαζε-΄Δθζεζε α΄ιπθείνπ)

2.Να αλαθέξεηε αθεγεκαηηθά θείκελα κε δηήγεζε πξαγκαηηθώλ γεγνλόησλ

Πξνζδνθώκελε απάληεζε: Ηζηνξηθά θείκελα, εηδήζεηο, ξεπνξηάδ, βηνγξαθίεο,
απηνβηνγξαθίεο, απνκλεκνλεύκαηα, καξηπξίεο θ.ιπ.

3.Χξεζηκνπνηνύκε ηελ αθήγεζε ζηελ θαζεκεξηλή καο επηθνηλσλία;

Πξνζδνθώκελε απάληεζε Φξεζηκνπνηνύκε ηελ αθήγεζε θαη ηελ πεξηγξαθή γηα λα
δηεγεζνύκε δηάθνξα πεξηζηαηηθά (ηξνραία δπζηπρήκαηα, δηαπιεθηηζκνί αλζξώπσλ,
ζθελέο ζηνπο δξόκνπο, ζηα καγαδηά, ζηηο παξαιίεο, , ζην ζρνιείν θ.ιπ) Γειαδή,
δηαπηζηώλνπκε κε απηόλ ηνλ ηξόπν όηη όινη πεξηγξάθνπκε (αλζξώπνπο, αληηθείκελα,
ηόπνπο θ.ιπ.) θαη δηεγνύκαζηε.

4.Τη είλαη ε αθήγεζε ζηε ινγνηερλία;

Πξνζδνθώκελε απάληεζε
Δίλαη ε δηήγεζε/εμηζηόξεζε πιαζκαηηθώλ/θαληαζηηθώλ γεγνλόησλ. Πξόθεηηαη ,δειαδή,
γηα αλαπαξάζηαζε γεγνλόησλ, πξάμεσλ, ελεξγεηώλ, ζπκβάλησλ κε ηε ρξήζε ηνπ ιόγνπ.

5.Τη ζεκαίλεη ινγνηερληθή αλαπαξάζηαζε

Γηαβάδνπκε ζην Γισζζάξη όξσλ ζει. 193

6.Τη ζρέζε έρεη ν ινγνηέρλεο κε ηελ επνρή ηνπ;

Γηαβάδνπκε ζην Γισζζάξη όξσλ (ζπγθείκελν) ζει. 197

Πξνζζέηνπκε δηεπθξηλίζεηο : Ο ινγνηέρλεο δεη ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ηζηνξηθή επνρή, ε νπνία

ραξαθηεξίδεηαη από θνηλσληθέο, πνιηηηθέο, πνιηηηζηηθέο ζπλζήθεο, νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε
ζρέζε αιιειεπίδξαζεο θαη δηακνξθώλνπλ ην γεληθόηεξν ηζηνξηθό πνιηηηζηηθό θιίκα ηεο
επνρήο. Τα ηζηνξηθά γεγνλόηα, ελδερόκελεο θνηλσληθέο ή νηθνλνκηθέο θξίζεηο, κεηαβαηηθά
πνιηηηζηηθά ή πνιηηηθά ζηάδηα, νη θπξίαξρεο ηδενινγίεο, ηα ζπζηήκαηα αμηώλ, ηα ήζε θαη ηα
έζηκα, νη παξαδόζεηο, ε αλάπηπμε ησλ επηζηεκώλ ή ηεο ηερλνινγίαο, ην θαζεζηώο εζληθήο
αλεμαξηεζίαο ή μέλεο θπξηαξρίαο , ε ειεπζεξία ή ην απηαξρηθό θαη ζπληεξεηηθό θιίκα πνπ
επηθξαηνύλ επεξεάδνπλ ηόζν ηνλ ηξόπν δσήο όζν θαη ηηο ηδενινγηθέο θαη πλεπκαηηθέο ηάζεηο
ησλ αλζξώπσλ θαη δηακνξθώλνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε ηζηνξηθή πξαγκαηηθόηεηα. Ο ινγνηέρλεο
εκπλέεηαη, ινηπόλ, από ηελ πξαγκαηηθόηεηα, αιιά ζην έξγν ηνπ δελ αλαπαξηζηά νύηε
κηκείηαη απηνύζηα ηελ πξαγκαηηθόηεηα, αληίζεηα δεκηνπξγεί κηα κπζηθή-θαληαζηηθή
πξαγκαηηθόηεηα (κπζνπιαζία) πνπ ελζαξθώλεη, αηζζεηνπνηεί κε ην ιόγν.

6
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 7

Θέκαηα ησλ ινγνηερληθώλ θεηκέλσλ

Ο ινγνηέρλεο κε αθνξκή έλα θεληξηθό ζέκα ζηελ πνηεηηθή πξαγκαηηθόηεηα, απεηθνλίδεη

ζθελέο, αθεγείηαη ηζηνξίεο, ζθελνζεηεί κνλνιόγνπο ή δηαιόγνπο, ελώ ηαπηόρξνλα εθθξάδεη
ζπλαηζζήκαηα, ηδέεο, πξνβιεκαηηζκνύο γηα ηνλ άλζξσπν, ηε δσή, ηνλ θόζκν.

Ο ινγνηέρλεο αηζζεηνπνηεί- κνξθνπνηεί κε ην ιόγν

έλα ζέκα πνπ ηνλ απαζρνιεί
Α.
-Πξνζσπηθόηεηα πρ.
-Οηθνγελεηαθό θαη θνηλσληθό πεξηβάιινλ
-Πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή δσή  Η θξίθε ηνπ πνιέκνπ
-Βηώκαηα, εκπεηξίεο  Η εθκεηάιιεπζε ησλ αλζξώπσλ
Β.  Η μεληηηά
Σπλζήθεο επνρήο  Η ζπκπεξηθνξά ησλ δαζθάισλ ζην
-Οηθνλνκηθέο παξειζόλ
-Πνιηηηθέο  Η ζέζε ηεο γπλαίθαο
-Κνηλσληθέο  Ο απηαξρηζκόο ηεο παηξηαξρηθήο
-Ηζηνξηθά γεγνλόηα θνηλσλίαο
-Αμηαθό ζύζηεκα-ηδενινγίεο
 Ο έξσηαο
-Λνγνηερληθά ξεύκαηα
 Οη αγώλεο γηα ηελ ειεπζεξία
 Οη αλεθπιήξσηεο επηζπκίεο
 Η επηζπκία γηα θπγή
θ.ιπ.

Η γιώζζα ηεο ινγνηερλίαο

Γηα λα αηζζεηνπνηήζνπλ ηηο ηδέεο, ηα ζπλαηζζήκαηα, ηνπο πξνβιεκαηηζκνύο θ.ιπ. όινη νη

θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνηνύλ νξηζκέλα «πιηθά». Τα πιηθά ηνπ ινγνηέρλε , ηα εθθξαζηηθά ηνπ
κέζα (Σρνιηθό βηβιίν,γισζζηθέο επηινγέο, ζει. 194) είλαη ν ιόγνο, ε πνηεηηθή γιώζζα, ηελ
νπνία αμηνπνηεί αλάινγα κε ηελ εηθνλνπιαζηηθή ηνπ ηθαλόηεηα γηα λα αλαδεκηνπξγήζεη
«παξαζηάζεηο», ηηο νπνίεο ν επαξθήο αλαγλώζηεο δει. ν κπεκέλνο, εμνηθεησκέλνο δέθηεο
αλαπιάζεη κε ηε βνήζεηα ησλ αηζζήζεσλ θαη ηεο θαληαζίαο ηνπ.

Ο αλαγλώζηεο (Δξκελεία, Σρνιηθό βηβιίν, ζει. 195),

Ο αναγνϊςτθσ επνκέλσο, πξνθεηκέλνπ λα επηθνηλσλήζεη κε ηνλ δεκηνπξγό, λα πξνζεγγίζεη

ην ινγνηερληθό έξγν πξέπεη αθ’ ελόο λα ελεξγνπνηήζεη ηηο αηζζήζεηο θαη ηε θαληαζία ηνπ,
αθ’ εηέξνπ λα εμνηθεησζεί κε ηε γιώζζα θαη ηελ εξκελεία ηεο ινγνηερλίαο ώζηε λα
θαληαζηεί πξόζσπα, ρώξνπο, αληηθείκελα, λα επηθνηλσλήζεη θαη λα επεμεξγαζηεί ηόζν ηηο
ηδέεο ηνπ ινγνηέρλε όζν θαη ηηο ζπλαηζζεκαηηθέο, θνηλσληθέο θαη άιιεο
θαηαζηάζεηο/ζπλζήθεο πνπ απαζρνινύλ ηνπο ινγνηερληθνύο ήξσεο.

Πεξηζζόηεξα γηα ηνπο ινγνηερληθνύο όξνπο βιέπε: Λεμηθό ινγνηερληθώλ όξσλ

http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYMA107/document/4bdaedb5lgm9/4e7097436w8d/4e7097
43r1ga.pdf

7
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 8

Β. Κεηκελνθεληξηθή δηδαζθαιία

1.Μνηξάδνπκε ζε θσηνηππία ηελ ζει. 6 θαη 8-11

Οη καζεηέο δηαβάδνπλ ην θείκελν θαη αθνύλ ην ηξαγνύδη

https://kithara.to/stixoi/MTExOTA5NzE0/mia-bradia-sto-louki-adelfoi-katsimixa-lyrics

Κείκελν Σηνηρεία αθεγεκαηνινγίαο

Πξνρηέο εθεί πνπ ηα 'πηλα κε θάπνην θνιιεηό κνπ

θνηηώ θαη βιέπσ πίζσ κνπ δπν κάηηα δπν καηάθηα
γπξίδσ ζηνλ δηθό κνπ, ν ηύπνο κνπ, Νηθόια
θαη κέλα, κ' απαληάεη, θαη εθεί αξρίζαλ όια

Δγώ απηνζπγθεληξώζεθα γηα λα ηε καγλεηίζσ

απηά είλαη θόιπα δόξηθα πνπ θάλνπλ ζηελ Ηλδία
αιήζεηα ζαο ην ιέσ, απόηπρα ηειείσο
δε κνπ 'δηλε θακία, κα θακία ζεκαζία.

Όπσο θαηαιαβαίλεηε δε κ' έπαηξλε θαζόινπ

αιιά εμαθνινύζεζα εξήκελ λα θνηηάσ
ν θίινο κνπ εγθξίληαδε, βξε Φάξε, ζνπ κηιάσ
γηα πεο κνπ, ζε θνηηάεη; θαζόινπ η' απαληάσ

Σε κηα ζηηγκή ην βιέκκα ηεο πιαλήζεθε ζην ρώξν

θη απάλσ κνπ ζηακάηεζε ζαλ θάηη λα δεηνύζε
ηαξάρηεθα θαη ζθέθηεθα, Θεέ κνπ, εκέλαλε θνηηάεη
όκσο εθείλε θνίηαγε λα βξεη ηνλ ζεξβηηόξν

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, θνληεύσ λα θιηπάξσ

εγώ γηα θείλε ράλνκαη θαη θείλε νύηε κε μέξεη
Αρ λα ’κνπλ αεξάθη, θαπλόο από ηζηγάξν
Σηα ζηήζηα ηεο λα κπαίλσ θη εθείλε αο κε κε ζέιεη

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, ...

8
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 9

Φπιιάδην πνπ πξέπεη λα έρεη πάληα ν δηδάζθσλ γηα λα θαζνδεγεί ηελ ζπδήηεζε ρσξίο
λα ςάρλεη ζην θείκελν αιιά θαη γηα λα ην δείρλεη ζηνπο καζεηέο ώζηε λα κάζνπλ πώο λα
ζεκεηώλνπλ ζην θείκελν

Γηδαζθαιία ηεο αθεγεκαηνινγίαο κέζσ ησλ εξσηήζεσλ πνπ αθνινπζνύλ

Αθεγεηήο Οκνδηεγεηηθόο, απηνδηεγεηηθόο
Δπζύγξακκε πνξεία ηεο αθήγεζεο

Κείκελν Αθεγεκαηηθνί ηξόπνη

Πξνρζέο εθεί πνπ ηα ’πηλα κε θάπνην θνιιεηό κνπ Αθήγεζε

θνηηώ θαη βιέπσ πίζσ κνπ δπν κάηηα, δπν καηάθηα πξσηνπξόζσπε
Γπξίδσ ζηνλ δηθό κνπ, ν ηύπνο κνπ Nηθόια Διεύζεξνο πιάγηνο
θαη κέλα κ’ απαληάεη, θαη ’θεη αξρίζαλ όια ιόγνο

Eγώ απηνζπγθεληξώζεθα γηα λα ηελ καγλεηίζσ

απηά είλαη θόιπα δόξηθα πνπ θάλνπλ ζηελ Iλδία
Αιήζεηα ζάο ην ιέσ, απόηπρα ηειείσο Β΄ξεκ. πξόζσπν
Γε κνπ ’δηλε θακία, κα θακία ζεκαζία απνζηξνθή

Όπσο θαηαιαβαίλεηε, δελ κ’ έπαηξλε θαζόινπ Β΄ξεκ. πξόζσπν

αιιά εμαθνινύζεζα εξήκελ λα θνηηάσ απνζηξνθή
Ο θίινο κνπ εγθξίληαδε, ξε Χάξε ζνπ κηιάσ Διεύζεξνο πιάγηνο
γηα πεο κνπ ζε θνηηάεη; Καζόινπ, ηνύ απαληάσ ιόγνο-δηάινγνο

Σε κηα ζηηγκή ην βιέκκα ηεο πιαλήζεθε ζην ρώξν

θη απάλσ κνπ ζηακάηεζε ζαλ θάηη λα δεηνύζε Δζσηεξηθόο κνλόινγνο
Ταξάρηεθα θαη ζθέθηεθα, Θεέ κνπ εκέλαλε θνηηάεη
Όκσο εθείλε θνίηαγε λα βξεη ηνλ ζεξβηηόξν

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, θνληεύσ λα θιηπάξσ Απνζηξνθή

εγώ γηα θείλε ράλνκαη θαη θείλε νύηε κε μέξεη
Αρ λα ’κνπλ αεξάθη, θαπλόο από ηζηγάξν Δζσηεξηθόο κνλόινγνο
Σηα ζηήζηα ηεο λα κπαίλσ θη εθείλε αο κε κε ζέιεη

Βνήζεηα ρξηζηηαλνί, θνληεύσ λα θιηπάξσ Απνζηξνθή

Εειεύσ όπνηνλ ηεο κηιά θαη όπνηνλ ηελ θνηηάεη
Μα πην πνιύ δειεύσ εθείλνλ π’ αγαπάεη Δζσηεξηθόο κνλόινγνο
Σαλ ηξέκεη ην θνξκάθη ηεο θαη ζαλ ιηγνζπκάεη

Σθνπόο: Σην ηέινο ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ην θείκελν ζηε θσηνηππία ζα πξέπεη λα έρεη πνιιέο
ζεκεηώζεηο.

9
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 10

2. Δξσηήζεηο-ζθνπόο: Να κάζνπλ νη καζεηέο λα αηηηνινγνύλ ηηο απαληήζεηο ηνπο

βαζηζκέλνη ζηνπο θεηκεληθνύο δείθηεο.( Σρνι. Βηβιίν ζει. 196)

Πξώηα γξάθνπλ όινη νη καζεηέο θαη κεηά ειέγρνπλ ηηο απαληήζεηο ηνπο

Α. Τα ζηνηρεία ηνπ κύζνπ

1.Αθνύ δηαβάζεηε πξνζεθηηθά ην θείκελν λα απαληήζεηε:

 Με πνην γεγνλόο μεθηλάεη ε ηζηνξία ......................................................................

(δέζε)
 Καζώο εμειίζζεηαη ε ηζηνξία ζε
πνηα θάζε θνξπθώλεηαη ε αγσλία;
(θνξύθσζε)
 Πώο ηειεηώλεη ε ηζηνξία; (ιύζε)
......................................................................
........................................................................
..........................................................................
.........................................................................
........................................................................
........................................................................

2.Πνηα είλαη ηα πξόζσπα ηεο Ηζηνξίαο .....................................................................

Πνηεο θσλέο αθνύκε; ....................................................................
....................................................................
...................................................................
....................................................................
...................................................................
....................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

Σηηο παξαθάησ εξσηήζεηο λα θπθιώζεηε ηε ζσζηή απάληεζε

3.Πνηνο είλαη ν ρώξνο ζηνλ νπνίν 1. Δζσηεξηθόο ρώξνο

ιακβάλεη ρώξα ε ηζηνξία; 2. Δμσηεξηθόο ρώξνο
.................................................................
.................................................................
Πώο ην αλαγλσξίδνπκε; .................................................................

Β. Σηνηρεία αθεγεκαηνινγίαο

Η ζεηξά αθήγεζεο ησλ γεγνλόησλ

1.Πώο μεθηλά ε αθήγεζε ησλ 1. από ηελ αξρή ηεο ηζηνξίαο

γεγνλόησλ 2. ζηε κέζε ηεο ηζηνξίαο;
3. ππάξρεη αλαδξνκή;
Να αηηηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο 4. ππάξρεη εγθηβσηηζκέλε ηζηνξία;

Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 193)

10
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 11

1. δηήγεζε
2.Πνηνπο αθεγεκαηηθνύο ηξόπνπο 2. πεξηγξαθή
ρξεζηκνπνηεί ν ζπγγξαθέαο 3. κνλόινγν
4. εζσηεξηθό κνλόινγν
Να εληνπίζεηε ζρεηηθά ρσξία ζην θείκελν 5. δηάινγν
6. Απνζηξνθή*
Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 195) 7. Διεύζεξν πιάγην ιόγν

*Απνζηξνθή: ξεηνξηθό ζρήκα θαηά ην νπνίν ν νκηιεηήο δηαθόπηεη ην ιόγν ηνπ θαη
απεπζύλεηαη ζε θάπνην πξόζσπν, παξόλ ή απόλ, δσληαλό ή λεθξό, ζε πξνζσπνπνηεκέλν
αληηθείκελν ή ζε αθεξεκέλε ηδέα ή θαη ζηνλ εαπηό ηνπ

3.Ο αθεγεηήο ζπκκεηέρεη σο πξόζσπν ζηελ 1. σο θεληξηθόο ήξσαο

ηζηνξία θαη εάλ λαη, κε πνηα ηδηόηεηα 1. σο δεπηεξεύνλ πξόζσπν
Πώο νλνκάδεηαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε; 2. σο απηήθννο /απηόπηεο κάξηπξαο);

Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 193)

4.Τν πνηεηηθό ππνθείκελν αθεγείηαη 1. Τε δηθή ηνπ ηζηνξία θαη ιέγεηαη ............
Να αηηηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο 2. Ηζηνξία ελόο άιινπ θαη ιέγεηαη..............

Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 193)

5.Σε πνην πξόζσπν αθεγείηαη ηελ ηζηνξία; 1. α΄ ξεκαηηθό πξόζσπν

2. β’ ξεκαηηθό πξόζσπν
Να αηηηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο 3. γ’ ξεκαηηθό πξόζσπν
Να εληνπίζεηε ζρεηηθά ρσξία ζην θείκελν
Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 194)

6.Σε πνηνλ απεπζύλεηαη ν αθεγεηήο κε ηελ 1. Σηνλ εαπηό ηνπ

ρξήζε ηνπ β΄ ξεκαηηθνύ πξνζώπνπ 2. Σηνλ θίιν ηνπ
3. Σηελ θνπέια
Να αηηηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο 4. Σηνλ ζεξβηηόξν
5. Σηνλ αλαγλώζηε

7.Ο αθεγεηήο δηεγείηαη ηα γεγνλόηα
Να αηηηνινγήζεηε ηελ απάληεζή ζαο
Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 194)
1. Με κεδεληθή εζηίαζε-είλαη
παληνγλώζηεο;
2. Με εζσηεξηθή εζηίαζε
Από πνηα ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ ην
αλαγλσξίδνπκε;

11
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 12

Γ. Γιώζζα –ύθνο ηνπ θεηκέλνπ

1.Πώο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ γιώζζα ηνπ 1. Καζαξεύνπζα

θεηκέλνπ; 2. Γεκνηηθή
Να δηθαηνινγήζεηε ηελ/ηηο επηινγή/έο 3. Λεμηιόγην ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ
ζαο κε ζηνηρεία από ην θείκελν 4. Μεηθηή
5. Ηδησκαηηθή
Βηβιίν ηνπ καζεηή (ζει. 194)

2 .Αθνύ παξαηεξήζεηε ην ιεμηιόγην, ηε 1. Δπίζεκν, ηππηθό

ζύλδεζε ησλ πξνηάζεσλ, ηα ζεκεία ζηίμεο, 2. Πεδνινγηθό
πώο ζα ραξαθηεξίδαηε ν ύθνο ηνπ θεηκέλνπ; 3. Γηδαθηηθό
4. Ππθλό, δπζλόεην
Να δηθαηνινγήζεηε ηελ/ηηο επηινγή/έο ζαο 5. Απιό, νηθείν, θαζεκεξηλό
κε ζηνηρεία από ην θείκελν 6. Εσληαλό, παξαζηαηηθό
7. Απιό, ιηηό

EPΩTOKPITOΣ

Λέγεη· "Aδεξθέ κνπ, δελ κπνξώ ζηνλ Kόζκνλ πιηό λα δήζσ, 135
γηαη' ήβαια έλα ινγηζκόλ, θαη ζηέθσ λ' αθνξκίζσ.
Σ' ηόπνλ ςειόλ αγάπεζα, καθξά πνιιά μακώλσ,
ην ρέξη θνπηάδεη εύθαηξα λα πηάζεη ηό δε ζώλσ,
6 ηε Θπγαηέξα ηνπ Pεγόο, ηνπ Aθέληε καο ηελ Kόξε,
νπνύ άλεκνο δελ ηζε'δηδε, νπδ' ήιηνο ηελ εζώξεη, 140
θη νπνύ καο παίξλεη ηε δσήλ, όληε καο πηάζεη κάρε,
ν ινγηζκόο νπνύ'βαια, δίρσο ζεκέιην λα'ρεη.
Γλσξίδσ πσο νη δύλακεο ηό ζέισ δελ κπνξνύζη,
θη ό,ηη θη αλ θηίζσ νιεκεξλίο, θάζε βξαδύ ραινύζη.
Mα ηπθισκέλνο βξίζθνκαη, ηό θάλσ δελ θαηέρσ, 145
θ' ήραζα ην ινγαξηαζκόλ, θαη πιηό κνπ λνπ δελ έρσ.
Γνο κνπ βνπιή παξεγνξηά[ο], ζα Φίινο βνύεζεζέ κνπ,
θαη ηνύηα πνπ κε βξήθαζη δελ ηα' ιπηδα πνηέ κνπ."

Δξσηόθξηηνο https://www.youtube.com/watch?v=s2dqEmYs_30

12
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 13

Μόλν γηαηί κ’ ἀγάπεζεο

Γέλ ηξαγνπδῶ, παξά γηαηί κ’ ἀγάπεζεο

ζηά πεξαζκέλα ρξόληα.
Καί ζέ ἥιην, ζέ θαινθαηξηνῦ πξνκάληεκα
θαί ζέ βξνρή, ζέ ρηόληα,
δέλ ηξαγνπδῶ παξά γηαηί κ’ ἀγάπεζεο.

Μόλν γηαηί κέ θξάηεζεο ζηά ρέξηα ζνπ

κηά λύρηα θαί κέ θίιεζεο ζηό ζηόκα,
κόλν γη’ αὐηό εἶκαη ὡξαία ζάλ θξίλν ὁιάλνηρην
θη ἔρσ ἕλα ξῖγνο ζηήλ ςπρή κνπ ἀθόκα,
κόλν γηαηί κέ θξάηεζεο ζηά ρέξηα ζνπ.

Μόλν γηαηί ηά κάηηα ζνπ κέ θύηηαμαλ

κέ ηήλ ςπρή ζηό βιέκκα,
πεξήθαλα ζηνιίζηεθα ηό ὑπέξηαην
ηῆο ὕπαξμήο κνπ ζηέκκα,
κόλν γηαηί ηά κάηηα ζνπ κέ θύηηαμαλ.

Μόλν γηαηί κ’ ἀγάπεζεο γελλήζεθα

γη’ αὐηό ἡ δσή κνπ ἐδόζε
ζηήλ ἄραξε δσή ηήλ ἀλεθπιήξσηε
κέλα ἡ δσή πιεξώζε.
Μόλν γηαηί κ’ ἀγάπεζεο γελλήζεθα.

Μνλάρα γηαηί ηόζν ὡξαῖα κ’ ἀγάπεζεο

ἔδεζα, λά πιεζαίλσ
ηά ὀλείξαηά ζνπ, ὡξαῖε, πνύ βαζίιεςεο
θη ἔηζη γιπθά πεζαίλσ
κνλάρα γηαηί ηόζν ὡξαῖα κ’ ἀγάπεζεο.

(Οἱ ηρίιηες πού ζβήλοσλ, 1928)

Μόνο γιατί μϋαγάπθςεσ https://www.youtube.com/watch?v=rQMQuYzXUkY

https://www.womantoc.gr/life/article/mono-giati-m-agapises-ena-apo-ta-pio-simadika-
erotika-poiimata-tis-marias-polydouri

Ανάλυςθ:https://www.ebooks4greeks.gr/%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%BF-
%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%B9-%CE%BC-
%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CF%80%CE%B7%CF%83%CE%B5%CF%83-
%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%B4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B7

13
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 14

Ενδεικτικό κριτιριο αξιολόγθςθσ

ΠΟΙΗΜΑ Χιόε Κνπηζνπκπέιε

Σχολικό βιβλίο ςελ.198

http://iep.edu.gr/images/IEP/Modules/Sj_K2_Extra_Slider/Fakeloi_Ylikou/Logotechnia_G-
Lykeiou_Fakelos-Ylikou_Diktya-Keimenon.pdf

Παξηίδα ζθάθη

(από τθ ςυλλογι Η Αλεποφ και ο κόκκινοσ χορόσ, Γαβριθλίδθσ, 2012).

«Κακίςαμε απζναντι.
Τα δικά μου πιόνια ιταν ςφννεφα.
Τα δικά του ςίδερο και αίμα.
Αυτόσ είχε τα μαφρα.
Σκλθροί, γυαλιςτεροί οι πφργοι του
επιτζκθκαν με ορμι
ενϊ θ βαςίλιςςά μου
ξεντυνόταν ςτο ςκοτάδι.
Ήταν καλόσ αντίπαλοσ,
προζβλεπε κάκε μου κίνθςθ
πριν καλά καλά ακόμα τθν ςκεφτϊ,
κι εγϊ παρ’ όλα αυτά τθν ζκανα,
με τθν ιρεμθ εγκατάλειψθ αυτοφ
που βαδίηει ςτο χαμό του.
Ίςωσ τελικά να με γοιτευε
το πόςο γριγορα εξόντωςε τουσ ςτρατιϊτεσ μου
τουσ αξιωματικοφσ, τουσ πφργουσ, τα οχυρά,
τισ γζφυρεσ, τον βαςιλιά τον ίδιο,
πόςο εφκολα διαπζραςε, ειςχϊρθςε και άλωςε
βαςίλεια ολόκλθρα αρχαίασ ςιωπισ
και πϊσ τελικά αιχμαλϊτιςε εκείνθ τθ μικρι βαςίλιςςα
από νεραϊδοκλωςτι
που τόςο τθσ άρεςε να διαφεφγει με πειρατικά καράβια
ςτισ χϊρεσ του ποτζ.
Ναι, ομολογϊ ότι γνϊριηα από πριν πωσ κα νικιςει.
Άλλωςτε, γι’ αυτό ζπαιξα μαηί του.
Γιατί, ζςτω και μια φορά, μεσ ςτθ ηωι, αξίηει κανείσ να παίξει για να χάςει.»

14
 Διδακτικό ςενάριο για τθν διδαςκαλία τθσ αφθγθματολογίασ, Μαρία Κάππου 15

Ο πληθσντικός αριθμός

Ὁ ἔρφηας,
ὄνομα οὐζιαζηικόν,
πολὺ οὐζιαζηικόν,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ,
γένοσς οὔηε θηλσκοῦ, οὔηε ἀρζενικοῦ,
γένοσς ἀνσπεράζπιζηοσ.
Πληθσνηικὸς ἀριθμὸς
οἱ ἀνσπεράζπιζηοι ἔρφηες.

Ὁ θόβος,
ὄνομα οὐζιαζηικὸν
ζηὴν ἀρτὴ ἑνικὸς ἀριθμὸς
καὶ μεηὰ πληθσνηικὸς
οἱ θόβοι.
Οἱ θόβοι
γιὰ ὅλα ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.

Ἡ μνήμη,
κύριο ὄνομα ηῶν θλίυεφν,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
μόνον ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
καὶ ἄκλιηη.
Ἡ μνήμη, ἡ μνήμη, ἡ μνήμη.

Ἡ νύτηα,
Ὄνομα οὐζιαζηικόν,
Γένοσς θηλσκοῦ,
Ἑνικὸς ἀριθμός.
Πληθσνηικὸς ἀριθμὸς
Οἱ νύτηες.
Οἱ νύτηες ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.

(Τό λίγο τοῦ κόσμου, 1971)

Ο πλθκυντικόσ αρικμόσ https://www.youtube.com/watch?v=1w54OZZRtz0

Ανάλυςθ https://philologikitheorisi.blogspot.com/2016/10/plithintikos-arithmos-kiki-
dimoula-analysi-poiimatos.html

Δλλνείηαη όηη ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα επηιέμεη άιια θείκελα ή βαζηζκέλνο ζηελ

ζπγθεθξηκέλε πξόηαζε λα δεκηνπξγήζεη δηθά ηνπ δίθηπα θεηκέλσλ πνπ λα αληαπνθξίλνληαη
ζην επίπεδν ησλ καζεηώλ θαη λα ιεηηνπξγνύλ σο εξγαιεία πινπνίεζεο ησλ ζηόρσλ
δηδαζθαιίαο όπσο απηνί θαηαγξάθνληαη ιεπηνκεξώο ζην Πξόγξακκα Σπνπδώλ.

15