Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF

GIAN LẬN VÀ PHÁT HIỆN GIAN LẬN
TRONG BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Tháng 11/2018
Tham khảo nội dung chương trình gốc

Behind the Number của giảng viên:
Phan Lê Thành Long – AFA Research & Education
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 1
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC và một số nguyên tắc kế toán quan trọng
2 Các dạng ý kiến kiểm toán
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Các yếu tố của BCTC
Tình hình tài chính

• Tài sản
• Nợ phải trả
• Vốn chủ sở hữu
Tình hình kinh doanh
• Doanh thu
• Thu nhập khác
• Chi phí
• Kết quả kinh doanh

Tài sản
• Là nguồn lực do doanh nghiệp kiểm soát và có thể thu được lợi ích kinh tế trong
tương lai từ việc bán hoặc sử dụng chúng vào các mục đích khác nhau
Nợ phải trả
• Là nghĩa vụ HIỆN TẠI của doanh nghiệp phát sinh từ các giao dịch và sự kiện trong
quá khứ mà doanh nghiệp phải thanh toán bằng nguồn lực của mình
Vốn chủ sở hữu
• Là giá trị vốn của doanh nghiệp, được tính bằng sự chênh lệch giữa giá trị Tài sản của
doanh nghiệp trừ (-) Nợ phải trả.
• Vốn chủ sở hữu được phản ánh trong Bảng cân đối kế toán, gồm: vốn của các nhà đầu
tư, thặng dư vốn cổ phần, các quỹ, lợi nhuận chưa phân phối, chênh lệch tỷ giá, và
chênh lệch đánh giá lại tài sản.
Doanh thu và thu nhập khác

• Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh
từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường và các hoạt động khác của
doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu, không bao gồm khoản góp vốn
của cổ đông hoặc chủ sở hữu.
• Doanh thu, thu nhập khác và chi phí được trình bày trong Báo cáo kết quả hoạt động
kinh doanh và cung cấp thông tin cho việc đánh giá năng lực của doanh nghiệp trong
việc tạo ra các nguồn tiền và các khoản tương đương tiền trong tương lai.
Chi phí: Là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức
các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến
làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở
hữu.
Âm VLĐ
 vay bank tài trợ Nghĩa vụ HIỆN TẠI  Nghĩa vụ CÓ THỂ XẢY RA
+Dthu
TSNH – Ptrả = Vốn - Giá vốn
OPEX Nợ vay (D) = Lãi gộp
LĐ
EBITDA Proxy cho
dòng tiền
D/E EBIT
VCSH (E) i
Filter
Probability T
CAPEX TSDH +/- +/- of default
(LNST) Bottom line
VJC có rất nhiều TSCĐ
+/- Retained Earning Clean Surplus
nhưng trên BCTC ko có
Accounting
DOO Dirty Surplus
DOL
Earnings Accounting Financing
Capacity
Âm vốn chủ (STB, TTF)…

 phát hành CP/rời sàn
Doanh thu TÀI SẢN NGUỒN VỐN

Giá vốn A. Tài sản ngắn hạn A. Nợ phải trả
Lãi gộp CF I. Tiền và tương đương tiền CFO I. Khoản phải trả ngắn hạn
CP bán hàng CFI II. Đầu tư ngắn hạn CFF II. Vay nợ ngắn hạn
CP quản lý CFO III. Các khoản phải thu CFO I. Khoản phải trả dài hạn
DT/CP tài chính CFO IV. Hàng tồn kho CFF II. Vay nợ dài hạn
LNTT CFO V. Tài sản lưu động khác
Thuế TNDN
LN từ LDLK B. Tài sản dài hạn B. Vốn chủ sở hữu
LNST hợp nhất --> CFO CFO I. Phải thu dài hạn CFF I. Vốn góp CSH
Lợi ích cổ đông thiểu số CFI II. Tài sản cố định CFF II. Thặng dư vốn CP
LNST cổ đông CTme CFI III. Xây dựng cơ bản dở dang CFO III. Lợi nhuận giữ lại
Quỹ KTPL --> CFO CFI IV. Đầu tư góp vốn dài hạn CFO IV. Các quỹ thuộc VCSH
Cổ tức --> CFF CFO V. Tài sản dài hạn khác V. Lợi ích cổ đông thiểu số
Tiền (Cash) Dồn tích (Accrued)
Doanh thu bằng

Doanh thu dồn tích
Doanh thu tiền
(Accrued Revenue)
(Cash Revenue)
Chi phí bằng tiền Chi phí dồn tích

Chi phí (Cash Expense) (Accrued Expense)
Cash Income Accrued Income
Nợ vay Thu nhập
Cash inflow Dòng tiền đi vào, không ghi

Nợ vay thì ghi Thu nhập và
ngược lại  Tác động tới I/S
Dòng tiền chi ra, không ghi

Tài sản thì ghi Chi phí và
Cash outflow ngược lại  Tác động tới I/S
Tài sản Chi phí
Ví dụ 1 - Hoạt động kinh doanh: Gỗ xuất khẩu, hiện tại bán cho VIN
- Thời điểm bắt đầu khó khăn: Khủng hoảng 2008  tình hình
xuất khẩu khó khăn tuy nhiên tới tận 2015 mới báo lỗ.
- Vấn đề bất thường: thị trường khó khăn từ 2008 nhưng Dthu-
LN vẫn tốt tới 2015
1.000 tỷ cổ 1.200 tỷ
phiếu TTF TPCĐ
Năm 2016, phát hiện 1.000 tỷ HTK là không có thật  Tân Liên
Phát (Vinhomes) quyết định không chuyển đổi TPCĐ thành CP 
giá CP của TTF rơi không phanh.
Ví dụ 1
Tiền 420 tỷ,
100 tỷ Pthu
Nhóm DLC
“spe”
Bán HTK 520 tỷ
TTF đi Vay Cho vay

TTF bảo lãnh vay cho 420 tỷ (1) 420 tỷ (2)
DLC bằng cổ phiếu TTF
(bị giấu đi trên BCTC khi
TLP vào tái cơ cấu) DLC dùng 420 tỷ HTK
thế chấp vay Việt Á
Giao dịch gian lận (2)

Giao dịch gốc (1)
Tiền tăng 420 tỷ
Tiền tăng 420 tỷ
Doanh thu tăng 520 tỷ
Nợ vay tăng 420 tỷ
CFF  CFO Phải thu tăng 100 tỷ
Ví dụ 1 Thực hiện biến KHOẢN VAY thành DOANH THU  KPThu ngày
càng tăng lên qua các năm 2008-2013 (Dthu ảo - KPThu ảo).
KPThu lâu cần trích lập dự phòng
2.200 tỷ HTK của TTF

Che giấu/Giảm KPThu
- Thu tiền
1.000 tỷ ảo - Trích lập dự phòng
- Biến KPThu thành 1 TS
khác
520 tỷ thế chấp
bank vay vốn  Mua hàng từ DLC
(nguyên vật liệu, khai
khống khối lượng và giá) 
7 bank tranh nhau cục HTK 520 tỷ  Lỗ TTF vừa có KPThu và KPTra
hổng trong cho vay HTK (chỉ kiểm đếm đối với DLC  Netoff,
cục 520 tỷ, ko đếm cục 1.000 tỷ) KPThu biến thành HTK
Ví dụ 1
Biến Nợ vay thành Doanh thu
- Là giao dịch rất hay được dùng trên thị trường, đặc biệt các doanh nghiệp
BĐS
- Dấu hiệu: khi các yếu tố thị trường khó khăn khiến các công ty trong ngành
khó khăn theo nhưng Doanh nghiệp vẫn báo lãi nhiều  nghi vấn
- Ví dụ:
HAGL bắt đầu khó khăn từ khi BĐS HCM 2009-2010 gặp khó những vẫn
báo lãi nhiều năm (chỉ 2016 báo lỗ). HAG trước đây được tiếp cận nguồn
vốn vay quá dễ nên lỏng lẻo trong các quyết định đầu tư.
 HAG lập ra các “SPEs”, liên tục biến khoản vay thành doanh thu nhằm
che giấu tình hình kinh doanh khó khăn.
Lưu ý: Có những doanh nghiệp biến Doanh thu  Khoản vay (mục đích ngược)
Ví dụ 2 - Hoạt động kinh doanh: Buôn bán thiết bị y tế

- Vấn đề bất thường: Tiền mặt tại quỹ quá nhiều tại ngày
31/3/2015, tổng 496 tỷ VND.
- Vấn đề kiểm toán: kiểm toán không kiểm đếm toàn bộ số tiền
trên mà kiểm đếm tại các ngày có thể trước và sau 31/3/2015
và thực hiện tính toán bù trừ để xác định số dư 496 tỷ VND tại
31/3/2015
460 tỷ nộp
vào TK bank
của JVC
31/3 10/4
25/3
465 tỷ 5 tỷ
Ví dụ 2 Bảo lãnh cho “SPEs”

vay bằng cổ phiếu
Tiền không ra
khỏi bank,
bank chỉ làm
Nộp 460 tỷ vào bank hồ sơ thu phí
Đưa cash Cho “SPEs”

460 tỷ vay 460 tỷ
Triết Tôn Tiên
Hướng Đông
“SPEs”
Ví dụ 2
Rút tiền gửi bank
về 460 tỷ
Tiền không ra
khỏi bank,
bank chỉ làm
hồ sơ thu phí
Tạm ứng,
trả trước Trả nợ bank
460 tỷ 460 tỷ
Triết Tôn Tiên
Hướng Đông
Trích lập dự “SPEs”
phòng 100%
các khoản này
Ví dụ 2
Tiền mặt ảo  Tạm ứng/trả
trước ảo  Dự phòng
Ví dụ 2
Chi phí tích lũy qua nhiều năm  Biến thành và nằm rải rác trên các mục tài
sản trên BCĐKT (che giấu các khoản chi phí này).
Vấn đề của JVC: tiền trong bank nhưng không có thật.

Trường hợp của JVC, các khoản chi phí tích lũy  Tiền mặt (dùng thủ thuật
để bank xác nhận có tiền mặt)
Chi phí đặc thù của ngành thiết bị y tế được JVC tích lũy sau nhiều năm là gì?
Chi phí này không thể hạch toán được vào chi phí hợp lý?
 Dòng tiền chi ra, không là Chi phí thì phải biến thành Tài sản
Ví dụ 2
Alpha nhiều khả

năng là một SPE
của JVC
Nguyên tắc kế toán quan trọng
 Báo cáo tài chính trình bày hợp lý (Fair presentation) yêu
cầu:
o Ban Giám đốc lựa chọn và áp dụng các chính sách kế toán
phù hợp
o Thông tin trong báo cáo tài chính phải đảm bảo 4 tính chất:
Phù hợp, tin cậy, so sánh, dễ hiểu
o Cung cấp thêm các thông tin thuyết minh bổ sung nhằm làm
rõ bản chất các khoản mục trong báo cáo tài chính
Nguyên tắc kế toán quan trọng
 Kế toán dồn tích (Accrual):

o Doanh thu phải được ghi nhận phù hợp với chi phí
o Doanh thu, chi phí phải được ghi nhận khi phát sinh thay vì tại
thời điểm nhận tiền hoặc trả tiền
 Bản chất hơn hình thức (substance over form):
o Giao dịch phải được ghi nhận theo bản chất kinh tế thay vì dựa
trên hồ sơ pháp lý của giao dịch
Xác định doanh thu
Doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các tài khoản đã
thu hoặc sẽ thu được
Xác định doanh thu trong các trường hợp:
• Doanh thu từ giao dịch thông thường
• Doanh thu nhận được trong tương lai
• Doanh thu từ việc trao đổi hang hóa, dịch vụ
Công ty A Bán máy móc Công ty X
31/12/2017: BB nghiệm thu/Bàn giao/Lắp đặt/Sử dung

31/12/2017: Cty A xuất hóa đơn 100 tỷ cho Cty X (cả năm 2017 Dthu Cty A = 120 tỷ)
Điều khoản tín dụng trong HĐ:
31/03/2018: Cty X trả 30 tỷ 31/12/2018: Cty X trả nốt 70 tỷ
Câu hỏi: Doanh thu trên có được ghi vào 2017 không? Nếu có thì ghi bao nhiêu tiền?
Công ty A Bán máy móc Công ty X
Nếu 01/06/2018: HĐQT ra nghị quyết trích lập dự phòng 100% KPThu 70 tỷ trên
Dự phòng hoặc Hồi tố giảm Dthu năm trước (thừa nhận năm trước ghi
khống Dthu lên)
Mục đích: đẩy giá hợp đồng, A kê khống HĐ từ 30 tỷ lên 100 tỷ, X được lợi về
thuế và có cục tài sản giá trị đem vay bank
- Lập dự phòng
- Hồi tố doanh thu năm trước
70 tỷ phải
- HTK (phổ biến)
thu
- Tạm ứng/ Khoản trả trước
- Khoản đầu tư
Ký 1 hợp đồng mua NVL, netoff Khoản phải thu

Hàng tồn kho và Khoản phải trả  KPThu giảm, HTK tăng
Lấy tiền cty đem tạm ứng cho NV, nhân viên
Tạm ứng đem tiền ra bank nộp tiền trả cho cty. KPThu
Biến giảm, tạm ứng tăng lên
khoản
phải thu Ký 1 hợp đồng ngược lại, chuyển khoản đi (trả
Khoản trả trước) sau đó đối tác chuyển trả lại cho mình.
trước KPThu giảm, CP trả trước tăng
Có thể hoán đổi KPThu lấy cổ phiếu (HAG là với

Khoản đầu tư Hưng Thắng Lợi Gia Lai)
Ví dụ 3 Xác định doanh thu
Cash 2 Cash 6 Doanh

Khoản thu/Phải
đầu tư HAG bán thu
Phát hành 1.600 ha
D CP cho HAG A
Cash 7 Cash 1
Cash 5
Cash 3
Nếu D bán hàng cho HAG

 giống case DCL C B
Các doanh nghiệp Dược Cash 4
hay sử dụng thủ thuật này
DƯỢC
CỬU LONG
DƯỢC
CỬU LONG
Mua bán lòng
vòng, mục đích:
- Tạo doanh
thu ảo
- Làm giá cổ
phiếu
- Đẩy giá thuốc

lên cao
Chú ý:
- Khoản phải thu/Tổng TS. Các khoản phải thu đối với 1 số đối tác tồn đọng trong
nhiều kỳ.
- Khoản phải trả/Tổng Nợ phải trả hoặc Nợ vay/Tổng NV
DƯỢC
CỬU LONG
Doanh thu hợp đồng xây dựng
Thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện

• Doanh thu và chi phí liên quan đến hợp đồng được ghi
nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành được
khách hàng xác nhận trong kỳ phản ánh trên hóa đơn đã
lập.
• Lưu ý: Kết quả thực hiện hợp đồng xây dựng phải được xác
định một cách đáng tin cậy và được khách hàng xác nhận
Doanh thu hợp đồng xây dựng
Thanh toán theo tiến độ kế hoạch HĐXD

• Doanh thu và chi phí của hợp đồng xây dựng được ghi nhận
tương ứng với phần công việc đã hoàn thành do nhà thầu
tự xác định vào ngày lập báo cáo tài chính mà không phụ
thuộc vào hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch đã lập
hay chưa và số tiền ghi trên hóa đơn là bao nhiêu.
• Lưu ý: Kết quả thực hiện hợp đồng xây dựng phải được ước
tính một cách đáng tin cậy
31/12/2015
31/12/2016
Sức ép từ cổ
đông, giá cổ 31/12/2017
phiếu, DT-LN
Doanh thu - Phải thu của HBC

30,000 400
25,000 350
300
20,000
16,048 250
13,769
15,000 200
10,788
10,000 150
3,474 3,568
5,133 100 Ghi nhận Dthu theo tiến độ kế
5,000
50 hoạch HĐXD
- -
2013 2014 2015 2016 2017 3Q.2018
Doanh thu Tổng KPThu Doanh thu - Phải thu của CTD
Phải thu theo tiến độ HĐXD Dự phòng (RHS) 30,000 27,153 350
25,000 300
20,783 20,735
250
20,000
13,669 200
15,000
150
10,000 7,634
6,190 100
5,000 50
- -
Ghi nhận Dthu theo giá trị khối 2013 2014 2015 2016 2017 3Q.2018
lượng thực hiện Doanh thu Tổng KPThu

Phải thu theo tiến độ HĐXD Dự phòng (RHS)
NỘI DUNG CHÍNH
Các loại ý kiến kiểm toán
Tổng quan các loại ý kiến kiểm toán
Báo cáo kiểm toán
Ý kiến chấp nhận toàn phần Ý kiến sửa đổi
Vấn đề nêu ra ảnh hưởng Vấn đề nêu ra không ảnh

tới ý kiến KT hưởng tới ý kiến KT
KT nói sai KT ko biết
Có sai sót Giới hạn Đoạn nhấn
trọng yếu phạm vi KT mạnh
Trọng yếu và Trọng yếu và

Trọng yếu Trọng yếu
lan tỏa lan tỏa
Chấp nhận Chấp nhận

Trái ngược Trái ngược
từng phần từng phần
NỘI DUNG CHÍNH
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Creative Accounting – Thuật ngữ
• Creative Accounting (Châu Âu)

• Aggressive Accounting
• Earnings Management (Mỹ)
Quản trị lợi nhuận và Gian lận
• “Quản trị” hay “Phù phép” hay “bóp méo” lợi nhuận (Earnings
Management): Sử dụng các ước tính kế toán trong lập báo cáo
tài chính để thay đổi số liệu báo cáo tài chính nhằm tác động
đến nhận thức và quyết định của người sử dụng báo cáo tài
chính
• Earnings Management or Aggressive Accounting or Creative
Accounting
 Gian lận: Là những hành vi cố ý làm sai lệch thông tin kinh tế, tài chính do một hay
nhiều người trong Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, các nhân viên hoặc bên thứ ba
thực hiện, làm ảnh hưởng đến báo cáo tài chính
 Gian lận có thể biểu hiện dưới các dạng tổng quát sau:
• Xuyên tạc, làm giả chứng từ, tài liệu liên quan đến báo cáo tài chính
• Sửa đổi chứng từ, tài liệu kế toán làm sai lệch báo cáo tài chính
• Biển thủ tài sản
• Che dấu hoặc cố ý bỏ sót các thông tin, tài liệu hoặc nghiệp vụ kinh tế làm sai
lệch báo cáo tài chính
• Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế không đúng sự thật
• Cố ý áp dụng sai các chuẩn mực, nguyên tắc, phương pháp và chế kế toán,
chính sách tài chính
• Cố ý tính toán sai về số học
Gian lận
 Nói chung, tất cả các hành vi gian lận có thể được tổng hợp vào 4
yếu tố cơ bản:
o Giải trình sai bản chất một cách trọng yếu
o Scienter – biết việc giải trình sai, hoặc cố tình lấp liếm sự thật
o Reliance – Người nhận các giải trình sai đã tin tưởng rằng giải
trình đó là hợp lý và xác đáng
o Damages – Thiệt hại tài chính từ hệ quả của những yếu tố trên
Gian lận và Forensic Accounting
 Forensic Accounting: có nghĩa là phương pháp tổng quát về điều tra gian lận
 Forensic Accounting bao gồm ngăn ngừa gian lận và phân tích các kiểm soát
phòng chống gian lận
 Forensic Accounting có thể bao gồm kiểm soát các số liệu kế toán nhằm phát
hiện bằng chứng gian lận; kiểm toán gian lận. Một cuộc điều tra gian lận nhằm
chứng minh hoặc phủ định gian lận cũng có thể là một phần của Forensic
accounting
 Forensic Accounting cũng bao gồm thu thập các thông tin phi tài chính, ví dụ
phỏng vấn tất cả các bên liên quan đến gian lận, khi cần. FA bao gồm lập báo
cáo cho BGĐ hoặc tòa án, đồng thời đóng vai trò như một nhân chứng và hỗ
trợ tranh tụng
Phân loại Quản trị lợi nhuận
 Tối đa hóa lợi nhuận (Income Maximization)

 Mục đích:
• Huy động vốn
• Phát hành cổ phiếu, ESOP
• Đẩy giá cổ phiếu
• Tìm nhà đầu tư chiến lược
• Vay vốn, cầm cố
Phân loại quản trị lợi nhuận
 Tối thiểu hóa lợi nhuận (Income Minimization)  “Take a big

bath”: VCS (Red River), Techcombank (HSBC), CTD (Kusto), CTG
(thay đổi chủ tịch bị miễn nhiệm)
 Mục đích:
• “Gom hàng”, đè giá
• “Rút ruột” công ty: HSG, VHC…
• Tránh thuế
• Xấu rồi cho xấu hẳn để năm sau tăng.
• Mua cổ phiếu quỹ
• “Ép” cổ đông chiến lược thoái vốn: VCS, CTD, TCB…
Red River Holdings và VCS
Tháng 10/2009: Red Tháng 6/2014: Red

River trở thành cổ River thoái vốn
đông lớn
Chủ tịch Hồ Xuân Năng

lập ra cty Phượng
Hoàng Xanh (Phenikaa)
Red River
Chuyển nhượng cổ
phiếu VCS
Phenikaa
 Hài hòa hóa lợi nhuận (Income smoothing)
Strategic Financial Planning
FPT Earning Smooth

50,000 3,500
Năm 2012, TGĐ Trương
45,000
Đình Anh ra đi  Take a 3,000
40,000
big bath
35,000 Năm 2011, kinh tế khó 2,500
30,000 khăn, lạm phát, nợ xấu
2,000
25,000 cao nhưng LN tăng mạnh
20,000 1,500
15,000 1,000
10,000
500
5,000
- -
LNST thuộc về cổ đông cty mẹ (RHS) Doanh thu Tổng TS
Gian lận và Forensic Accounting

Khả năng sinh lời FPT
50%
40%
30%
20%
10%
0%
ROA ROE
LN tăng nhưng các chỉ tiêu ROA liên tục giảm  Khả năng vốn hóa quá
nhiều vào tài sản (earning smooth)
Remind: Không là Chi phí thì là Tài sản
NỘI DUNG CHÍNH
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Quản trị công ty
Lý thuyết người đại diện (Agency theory):

 Có sự tách biệt giữa quyền sở hữu và quyền quản lý
 Mối quan hệ đại diện: là một dạng hợp đồng theo đó Ngược chủ (principal)
chỉ định Người đại diện (Agent) thực hiện các công việc theo sự ủy quyền
của mình
 Đại diện: Mốt quan hệ giữa người chủ và người đại diện
 Người đại diện: người được thuê thực hiện các công việc theo sự ủy quyền
Lý thuyết người đại diện (Agency theory):

 Trách nhiệm giải trình (Accountability): Người đại diện đồng ý thực
hiện các công việc theo sự ủy quyền nên người đại diện có trách
nhiệm giải trình trước Người chủ
 Trách nhiệm tín thác (Fiduciary responsibilities): Người đại diện có
trách nhiệm tín thác là hành động vì lợi ích tốt nhất của người chủ
 Quản trị công ty – Corporate Governance: là một hệ thống dựa

vào đó công ty được định hướng và kiểm soát
 Định hướng và kiểm soát: Điều hành bởi Ban Giám đốc (Board of
Directors – BOD)
 Hệ thống:
• Các quy định
• Nguyên tắc hoạt động
Quy chế quản trị công ty:

 OECD Code of Governance (Principle-based)
 Cadbury Report (1992)
 UK Corporate Governance Code (2010)
 International Corporate Governance Network (ICGN)
 Sarbanes Oxley Act (SOX) (Rule-based)
 Thông tư 121/2012/TT-BTC
 Nghị định 71/2017, ngày 06/06/2017
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Not Just One Man – Barings
 Barings Bank (1972-1995): ngân hàng bán

buôn lâu đời nhất Anh quốc
 Thành lập và sở hữu bởi gia đình Barings
 Sụp đổ vào năm 1995 sau hơn 200 năm
hoạt động
Barings Bank & Nick Leeson
 Nick Leeson, chi nhánh

Barings tại Singapore
 Đầu cơ vượt quá thẩm

quyền vào các Hợp đồng
tương lai trên thị trường
chứng khoán Nikkei, Nhật
 Gây lỗ 827 triệu GPB, tương

đương khoảng 1,3 tỷ USD
Leeson – Kết quả đầu cơ
Leeson – Che dấu lỗ như thế nào?
• Sử dụng Giao dịch chéo (Cross Trade)
• Chuyển lỗ giao dịch vào tài khoản 88888 (Tài sản). Chi
phí (loss)  Tài sản (chuyển hóa vào các tiểu khoản).
# việc chia nhỏ KPThu thành các khoản mục nhỏ khác
trên BCĐKT
SME – Quản trị công ty và Gian lận kế toán
SME phá sản 2011 – Năm kinh tế rất xấu (lạm phát đỉnh điểm). SME mất thanh
khoản khi không có tiền thanh toán bù trừ được với VSD. (Xem báo cáo 30/06/2011)
12/9/2011: SME bị công bố mất thanh khoản lần 1 (không thanh toán bù trừ được
với trung tâm lưu ký).
 SME khi đó cấp margin dù chưa được phép,
 Tài khoản của KH tổng, chưa tách riêng nên dễ bị chiếm dụng
02/11/2011: SME mất thanh khoản lần 2
Phải trả
 Tiền của NĐT
 Tiền vay để
cấp margin
cho các NĐT
giả (là các tổ
chức liên
quan)
Phải thu
Các bên liên

quan dưới
dạng các HĐ
ủy thác đầu
tư
NỘI DUNG CHÍNH
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ
Thủ thuật Khoanh vùng
Dấu hiệu
Động cơ • Hiểu biết nguyên nhân đằng sau các gian lận
• Hiểu được cấu trúc lợi nhuận và những phần dễ bị

Khoanh vùng bóp méo
• Gian lận luôn được phản ánh bằng con số trên BCTC
Dấu hiệu • Mô hình hóa các điều kiện gian lận
• Hiểu được cách thức gian lận phổ biến được áp

Thủ thuật dụng trong các trường hợp khác nhau
Động cơ Quản trị lợi nhuận
 Động cơ nội tại:

• Các điều khoản cam kết khi vay vốn
• Lương thương của Ban Giám đốc dựa trên Lợi nhuận kế
toán (Ví dụ các gói thưởng cho BLĐ của REE vào năm
2012  BLĐ bóp méo LN)
• Chi phí “Chính trị” (Political Costs)
• Thay đổi Ban Giám đốc
• Giảm chi phí huy động vốn chủ sở hữu
• Lợi nhuận quá cao hoặc lỗ quá lớn
 Động cơ thị trường vốn:

• Có lợi nhuận để đảm bảo cổ tức cho cổ đông
• Mong muốn mua cổ phiếu của chính công ty của thành
viên Ban Giám đốc (Management buyout)
• Phát hành cổ phiếu
• Dựa báo của các nhà phân tích về lợi nhuận
• Mua cổ phiếu quỹ
• Thưởng cho Ban Giám đốc bằng cổ phiếu
ESOP – Employee Stock Ownership Plan

 Tối đa ESOP theo luật VN là 5% SLCP lưu hành, esop pha loãng lợi ích cổ đông
hàng năm, bản chất là chi phí cổ đông phải chịu.
 Lợi khi dùng ESOP
 Trốn thuế TNCN
 Trốn chi phí Lương (chuẩn mực quốc tế IFRS 2: Share based payment 
ghi vào chi phí trong kỳ)  động cơ đẩy lợi nhuận ngắn hạn
Ví dụ:
 MWG năm nào cũng phát hành ESOP. VD: phát hành 90 tỷ esop (giá 10k),
giá thị trường 120k/cp  Tổng giá trị 1.100 tỷ thị trường (thường 3% mỗi
năm). Lợi ích cổ đông mất 1.000 tỷ
 ESOP của HAX cho 7 lãnh đạo
Động cơ nội tại
 Các điều khoản cam kết khi vay vốn

• Một số điều khoản của hợp đồng vay như ROE tối thiểu, Interest
coverage, Nợ trên vốn chủ,… khiến cho BGĐ có mong muốn tác
động làm TĂNG lợi nhuận
• Chính sách tín dụng và phê duyệt cho vay của ngân hang phụ
thuộc vào điểm xếp hạng tín dụng nội bộ (internal rating score)
của doanh nghiệp vay;
• Điểm tài chính: Dựa trên 4 nhóm chỉ số chính
• Điểm phi tài chính: Năng lực quản lý, thị trường, ngành,
cạnh tranh, minh bạch thông tin,…
 Lương thưởng của Ban Giám đốc dựa trên Lợi nhuận kế
toán (Accouting-based Remuneration)
• BGĐ có mong muốn tác động làm TĂNG lợi nhuận năm hiện hành
nhằm tăng lương, thưởng
• Thu nhập BGĐ thường chia thành: thu nhập ngắn hạn (lương,
thưởng) và dài hạn (thưởng quyền mua cổ phiếu)
• Cơ cấu thu nhập ngắn hạn và dài hạn có hợp lý?
Case Study – Công ty Cổ phần Ô tô TMT
Năm 2013: giá cổ phiếu TMT là 5k/cp
ĐHCĐ 2013 thông qua: nếu BLĐ có thể đưa giá cp lên trên
50k/cp trong vòng 3 năm thì sẽ được thưởng 1,5M cp.
BCTC 3 quý đầu năm 2015 rất đẹp (Dthu x3, LN x3, HTK
x2) đẩy giá cp
Cách thức đẩy LN: Nhập càng nhiều oto về và đẩy vào các
đại lý, ghi Doanh thu/Phải thu/LN.
Nguyên tắc bán oto thì KPThu không được cao (Kiểm toán
để ý)  che giấu KPThu (che giấu bằng HTK, hoán đổi
KPThu với KPTra)
Case Study – Công ty Cổ phần Ô tô TMT
Số liệu tài chính 2014-2015 của TMT

1,800 120
1,600
100
1,400
Channel Stuffing
1,200 80
1,000
60
800
600 40
400
20
200
0 0
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2014 2014 2014 2014 2015 2015 2015 2015
KPThu HTK Doanh thu LNST (RHS)
 Chi phí hay Phí tổn “Chính trị” (Political Costs)

• Là khoản chi phí “phi hợp đồng” (Non-contractual expenses). Ví
dụ: Công đoàn đình công tăng lương, khoản lương có thể phải trả
tăng thêm được coi là Chi phí Chính trị
• Thuế, yêu cầu tăng lương, yêu cầu về môi trường, giá so
sánh, yêu cầu về lợi nhuận để được hưởng ưu đãi, điều kiện
niêm yết…
• EVN báo lỗ khi muốn tăng giá điện (đầu 2018, EVN bị phát
hiện giấu lãi 5.000 tỷ)
• Petrolimex báo cáo lỗ khi đòi tăng giá xăng, nhưng báo cáo
lãi khi phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO)
• BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM lợi nhuận (3 năm lỗ liên
tiếp thì rời sàn, BCTC bị cook từ năm thứ 2 để năm thứ 3 lãi)
 Thay đổi Ban Giám đốc

• BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM lợi nhuận (trong
năm thay đổi hoặc trong quý có sự thay đổi)
• “Take a big bath” washing out everything
• Trong năm sau (hoặc quý sau), BGĐ muốn TĂNG lợi nhuận
 Giảm chi phí huy động vốn chủ

• Giữ cho lợi nhuận không biến động quá lớn giữa các năm khiến
cho Nhà đầu tư đánh giá rủi ro cao đối với cổ phiếu của công ty
và yêu cầu mức lợi tức kỳ vọng cao (chi phí vốn cao).
• BGĐ muốn giữ giá cổ phiếu biến động đều tương đối so với thị
trường nhằm giảm thiểu chi phí vốn và chi phí phát hành khi phát
hành chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu) mới
• BGĐ có mong muốn tác động làm HÀI HÒA (SMOOTHING) lợi
nhuận
 Lợi nhuận quá cao hoặc lỗ quá lớn

• Khi lợi nhuận quá cao, BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM
lợi nhuận
• Khi lỗ quá lớn, BGĐ có mong muốn tác động làm LỖ THÊM
(VD: PPC, REE, SAM…)
• Ví dụ: Theo luật chứng khoán, nếu doanh nghiệp niêm yết lỗ 3
năm liên tiếp sẽ bị hủy niêm yết (PVX, PVL, MTG,…)
Động cơ thị trường vốn
 Có lợi nhuận để đảm bảo cổ tức cho cổ đông

• Nhà đầu tư (không phải đầu cơ) luôn mong muốn có dòng cổ tức
ổn định
• BGĐ có mong muốn tác động làm HÀI HÒA (SMOOTHING) lợi
nhuận
 Mong muốn mua cổ phiếu của chính công ty của thành viên
Ban Giám đốc (Management buyout)
• BGĐ mong muốn tăng tỷ lệ sở hữu của mình trong công ty
(không phải là hoạt động đầu cơ ngắn hạn)
• BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM lợi nhuận
 Phát hành cổ phiếu

• Công ty mong muốn có được thặng dư vốn cao
• BGĐ có mong muốn tác động làm TĂNG lợi nhuận
 Dự báo của các nhà phân tích về lợi nhuận
• Công ty mong muốn đạt được lợi nhuận kế hoạch hoặc
dự đoán của nhà phân tích
• BGĐ có mong muốn tác động làm TĂNG lợi nhuận
 Mua cổ phiếu quỹ

• Công ty muốn mua cổ phiếu quỹ với giá thấp
• BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM lợi nhuận
 Thưởng cho Ban Giám đốc bằng cổ phiếu (Stock option)

• BGĐ có mong muốn tác động làm GIẢM lợi nhuận trước kỳ được
thưởng quyền chọn mua cổ phiếu và mong muốn tác động TĂNG
lợi nhuận trước kỳ thực hiện quyền chọn mua (tìm hiểu thêm
option backdating)
Động cơ • Hiểu biết nguyên nhân đằng sau các gian lận
• Hiểu được cấu trúc lợi nhuận và những phần dễ bị

Khoanh vùng bóp méo
• Gian lận luôn được phản ánh bằng con số trên BCTC
Dấu hiệu • Mô hình hóa các điều kiện gian lận
• Hiểu được cách thức gian lận phổ biến được áp

Thủ thuật dụng trong các trường hợp khác nhau
Cấu trúc lợi nhuận và những phần dễ bị bóp méo
Cấu trúc lợi nhuận
 Lợi nhuận được chia thành 2 phần:

• Lợi nhuận tiền (Cash income hoặc Cash flows)
Quan sát bên • Lợi nhuận dồn tích (Accrued income hoặc Accruals)
TRÁI BCĐKT
 Ví dụ:
1. Bán hàng doanh thu 100 tỷ, cho khách hàng trả chậm 70 tỷ, thu
tiền ngay 30 tỷ:
Income • Lợi nhuận tiền (tiền thu đươc): 30 tỷ (Cash component)
Maximization • Lợi nhuận dồn tích (phải thu): 70 tỷ (Accrual component)
Income
Minimization 2. Bán hàng với tổng giá trị hợp đồng 100 tỷ, khách hàng đã trả
tiền là 100 tỷ, giá hàng đã giao trong năm là 40 tỷ:
• Lợi nhuận tiền  Cash component 40 tỷ
• Lợi nhuận dồn tích  Doanh thu chưa thực hiện 60 tỷ
Quan sát bên
PHẢI BCĐKT Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 83
Tiền (Cash) Dồn tích (Accrued)
Doanh thu bằng

Doanh thu dồn tích Rủi ro lớn nhất là
Doanh thu tiền
(Accrued Revenue) Accrual
(Cash Revenue)
Chi phí bằng tiền Chi phí dồn tích

Chi phí (Cash Expense) (Accrued Expense) Accrual
Cash Income Accrued Income
Testing
1st: Bảng CĐKT (nhiều thông tin nhất) có tính dự báo cao nhất
2nd: Báo cáo KQKD
3rd: Báo cáo dòng tiền (ít thông tin nhất)
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
NGÀNH KINH DOANH CHÍNH

 Kinh doanh khách sạn, casino (thuế TTĐB 35% Doanh thu)
 Huy động vốn  xây khách sạn, đưa vào HĐ năm 2014
CẤU TRÚC SỞ HỮU

 Khải Tiệp (Cayman Island)
CHÍNH SÁCH KẾ TOÁN QUAN TRỌNG

 Doanh thu: phụ thuộc biên bản kiểm đếm chip tại bàn/quầy
 Tín dụng: cho khách (chủ yếu là khách NN) nợ tiền (KPThu) 
bất hợp lý (KPThu ảo)
ACCRUAL TEST
 Kiểm tra các thay đổi bất thường
Case Study
Turning
point
Accrual Test 2013 2014 2015 2016 2017
Doanh thu 177 233 269 310 194

Phải thu KH 55 9 84 67 34
Trả trước dài hạn 107 9 10 9 5
Nguyên giá TSCĐ HH 550 1,244 1,177 1,218 1,212
Phải thu khác 0 0 172 165 0
XDCBDD 706 25 36 55 68
LNST -10 -153 102 -19 -133
Case Study
 Chính sách tín dụng: casino cho nợ tuy nhiên thông qua các agent cung cấp
tài chính (vd HomeCredit, FeCredit…)
 TSCĐ: đầu 2014, khách sạn đi vào hoạt động, mảng khách sạn tại những
năm đầu lỗ do khấu hao lớn.
 Khoản phải thu: Y2014 giảm mạnh
 Thu nhập khác: Y2015 có khoản thu nhập bất thường từ Đền bù đất từ
UBND (RIC là liên doanh VN-Taiwan, VN góp vốn = đất). RIC bán công viên
(hoạt động èo uột) Hoàng Gia cho UBND, sau đó bán lại cho Sungroup xây
Sunworld Hạ Long  Thu nhập khác.
 Y2013 lỗ, Y2014 take a big bath thật mạnh: KPThu giảm từ 55 về 9, Y2015
tăng vọt lên 84
 Giảm KPThu Y2014 bằng cách nào?  Biến thành XDCBDD và CP trả trước
dài hạn
Case Study
Biến KPThu  XDCBDD/CP trả trước
RIC nhập khẩu vật tư từ Agent Đòi tiền Khách

để xây KS (mua giá 1, bán giá hàng nước
10), khai khống giá trị. Agent ngoài
không chịu thuế, xuất hiện KPTra
giá 10. RIC phải
thu Agent
 RIC có KPThu ảo với Agent,
netoff KPTra  KPThu Agent Khải Tiệp Trả $
chuyển thành CPXDCBDD/CP
trả trước (liên quan tới xây
KS)
VJC cũng sử dụng
cty tại Cayman,
 Y2014: kết chuyển XDCBDD các cty Dược bị
sang TSCĐ tính Khấu hao. khống chế về giá
Phân bổ gần hết CP
trả trước vào Y2014 Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 88
Case Study
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Khách sạn lãi rất thấp do khấu hao lớn (do giá trị xây dựng bị thổi phồng
từ XDCBDD)
 Ước tính giá trị TSCĐ bị thôi phồng lên là bao nhiêu?
Vấn đề cần xem:

 Cách 1: KPThu giai đoạn 2008-2012, XDCBDD trong những năm này?
Đẩy doanh thu lên vào những năm trước để lên sàn (bước ngoặt tại
2009-2010, năm 2010 có TGĐ mới)
 Cách 2: Suất đầu tư 1 K/san tương đương, xem bank cho vay để tính
suất đầu tư
Dự báo 2018
Lãi, KPThu tăng mạnh (vì thuế TTĐB 35% nên muốn lãi phải đẩy
Dthu/KPThu nhiều) , XDCBDD/CP trả trước sẽ tăng
Dấu hiệu gian lận BCTC
• Sự kiện ảnh hưởng đến tính ổn định và lợi nhuận từ các điều kiện kinh tế, ngành,
và vận hành nội bộ
• Có các giao dịch và mối quan hệ rất phức tạp với bên thứ ba
• Thiếu giám sát hiệu quả đối với ban điều hành
• Cấu trúc quản trị khác thường và phức tạp
• Kiểm soát nội bộ yếu kém, đặc biệt có những khiếm khuyết hoặc điểm yếu quan
trọng
• Lợi nhuận gộp tăng bất thường, đặc biệt so với trung bình ngành
• Dòng tiền hoạt động kinh doanh âm bất thường, kết hợp với lợi nhuận kế toán
cao và tổng dòng tiền dương
Dấu hiệu gian lận BCTC
• Lợi nhuận bất thường, nhất là lớn hơn trung bình ngành
• Tăng trưởng quá nhanh, nhất là so với trung bình toàn thị trường
• Có các giao dịch trọng yếu với bên liên quan, nhất là bên liên quan không
kiểm soát
• Có các giao dịch trọng yếu, bất thường hoặc phức tạp vào thời điểm cuối
năm
• Khối lượng bán hàng lớn cho đối tượng không rõ ràng
• Một bộ phận thuộc công ty có mức tăng trưởng doanh thu bất thường
 Dấu hiệu gian lận doanh thu:

• Ghi nhận sớm các khoản doanh thu phát sinh sau ngày kết thúc
năm tài chính
• Đưa vào kênh phân phối (Channel stuffing) – Ví dụ: VHG
đẩy hàng qua các kênh phân phối, phải thu nội bộ rất
cao (trong khi thị trường mục tiêu là xuất khẩu NN)
• Bán hàng và trả lại
• Ghi nhận doanh thu ảo
• Tài sản tăng bất thường
• Khách hàng không có đầy đủ thông tin liên hệ như địa chỉ,
số điện thoại…
• Các số liệu tài chính thay đổi bất thường (doanh thu – phải
thu)
 Giấu nợ vay:
• Giao dịch bán hàng lớn với một bên/nhóm công ty liên quan
• Ghi nhận thiếu các khoản nợ
 Dấu hiệu gian lận trong trình bày BCTC:

• Thuyết minh sự kiện không rõ ràng để người đọc không đánh giá được
bản chất sự kiện
• Bỏ sót các thuyết minh quan trọng về các cam kết tài chính, các khoản nợ
tiềm tàng
 Định giá tài sản không hợp lý
• Thiếu thông tin chi tiết về định giá lại tài sản như phương pháp, số liệu
đầu vào, rủi ro có liên quan…
 Dấu hiệu gian lận và biển thủ tài sản
• Mất tiền
• Số dư tiền gửi ngân hàng giảm mạnh và bất thường
• Đối chiếu ngân hàng bị lệch bất thường
• Nhân viên quản lý tài chính, kế toán có sự thay đổi lớn về hình thức,
cách chi tiêu, mua sắm đồ dùng…
 Công ty vỏ bọc (Shell company), đơn vị có mục đích đặc biệt (Special Purpose
Entities – SPEs)
• Công ty không có địa chỉ rõ ràng
• Công ty thiếu các thông tin liên hệ
• Địa chỉ công ty trùng với địa chỉ nhân viên
• Công ty chỉ phát hành hóa đơn, không có kho hàng, không cung cấp
hàng hóa dịch vụ
• Công ty sử dụng hóa đơn không hợp lệ, viết nội dung không rõ ràng
• Công ty có những khoản vay lớn và bất thường với ngân hàng trong khi
BCTC không thể hiện nhiều hoạt động
• Công ty có giá vốn tăng đột biến và bất thường
• Công ty được thanh toán nhanh bất thường
• Công ty có nhiều giao dịch bất thường vào cuối năm tài chính
• Công ty ở thiên đường thuế
Case Study
SLS – CTCP Mía đường Sơn La
Kim Hà Việt - Nhóm lớn thứ 2

sau TTC trong ngành mía đường.
Bà trùm Trần Thị Thái, mẹ Đặng
Việt Anh, chị ông Trần Ngọc Hiếu
Case Study
SLS – CTCP Mía đường Sơn La
SPEs KPThu của 1 khách hàng

> 10% cần trình bày trên
thuyết minh BCTC
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Bán BĐS (Condotel), tại sao có Phải thu KH ?

Trả trước cho người bán?
Phải thu về cho vay?
Case Study
Case Study
CEO mới tăng vốn,

vốn chạy vào Trả
trước cho người
bán (số chẵn) 
tăng vốn ảo
Case Study
Case Study
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Case Study
Tạm ứng tiền cho

VDS để mua VOC
tại 31/12/2017
Tuy nhiên trên BCTC của Rồng Việt không ghi nhận khoản
phải trả 1.332 tỷ từ KDC (kể cả nội bảng & ngoại bảng)
Case Study
Bảng CĐKT có nhược điểm là chỉ mang tính thời điểm  cẩn
trọng với những doanh nghiệp có số dư tiền lớn, thậm chí còn
> vốn hóa của công ty đó (nếu các số dư tiền này không thể
giải thích được  bất hợp lý)
Ví dụ: KLS, TCH, HHS
Case Study
Case Study
Case Study
Giá mua Giá trị hợp lý của TS LTTM

(Phí hợp nhất) thuần
836 tỷ giá trị hợp lí của 24% 51% x 1.859 tỷ TS 981 tỷ
+ 1093 tỷ mua 27% thuần = 948 tỷ
Lãi từ đánh giá lại 24% CP VOC là 244 tỷ được ghi vào Doanh thu tài chính
• Beneigh’s M-Score Model

• Dechow’s F-Score Model
Phân tích dữ liệu
Beneigh’s M-Score Model
Nhằm phát hiện ra các công ty có khả năng cao bóp méo lợi nhuận
M-Score = −4.84 + 0.92 × DSRI + 0.528 × GMI + 0.404 × AQI +

0.892 × SGI + 0.115 × DEPI −0.172 × SGAI + 4.679 × TATA − 0.327
× LVGI
M-Score > -1,78: 80% khả năng công ty đang bóp méo lợi nhuận
Beneigh’s M-Score Model Phân tích dữ liệu
Days Sales in Receivables Index (DSRI):

DSRI = (Net Receivablest / Salest) / (Net Receivablest-1 / Salest-1)
Gross Margin Index (GMI)
GMI = [(Salest-1 - COGSt-1) / Salest-1] / [(Salest - COGSt) / Salest]
Asset Quality Index (AQI)
AQI = [1 - (Current Assetst + PP&Et + Securitiest) / Total Assetst] / [1 - ((Current Assetst-1 + PP&Et-1 +
Securitiest-1) / Total Assetst-1)]
Sales Growth Index (SGI)
SGI = Salest / Salest-1
Depreciation Index (DEPI)
DEPI = (Depreciationt-1/ (PP&Et-1 + Depreciationt-1)) / (Depreciationt / (PP&Et + Depreciationt))
Sales General and Administrative Expenses Index (SGAI)
SGAI = (SG&A Expenset / Salest) / (SG&A Expenset-1 / Salest-1)
Leverage Index (LVGI)
LVGI = [(Current Liabilitiest + Total Long Term Debtt) / Total Assetst] / [(Current Liabilitiest-1 + Total Long
Term Debtt-1) / Total Assetst-1]
Total Accruals to Total Assets (TATA)
TATA = (Income from Continuing Operationst - Cash Flows from Operationst) / Total Assetst
F-Score Model
F-Score thiết lập 3 mô hình. Mô hình 1 thuần các chỉ tiêu tài chính. Mô hình 2
cộng thêm các chỉ tiêu ngoại bảng và phi tài chính. Mô hình 3 cộng thêm các
chỉ tiêu thị trường vốn
F-Score Model
Soft Assets: Phải thu

khác, tạm ứng, Trả tiền
trước, TS ngắn hạn khác
F-Score Model
Nếu F-Score lớn hơn 1, chứng minh khả năng BCTC phải lập lại. Lớn hơn
bao nhiêu lần thì khả năng tương ứng bấy nhiêu lần. Ví dụ: F-Score = 1,8 có
nghĩa là khả năng BCTC của công ty phải lập lại cao gấp 1,8 lần so với
BCTC của các công ty bình thường
F-Score < 1: Normal Risk

1 < F-Score < 1,85: Above normal risk
1,85 < F-Score < 2,45: Substantial risk
F-Score > 2,45: High risk
M/F-Score Model
BÀI TẬP VỀ NHÀ

Tính M/F Score của MWG (số liệu cuối 2017)
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
MWG delay việc

hợp nhất TAG vào
BCTC 2017 ?
5/1/2018 mới công

bố hoàn thành
thương vụ mua TAG
Ngoài ra, KPThu của

MWG còn đến từ
đâu?
Case Study
 Phải thu TAG

 Phải thu Cty tài chính
 Phải thu NCC
Doanh thu
Chiết khấu
từ NCC
Giá vốn
Case Study
Từ 2016 bắt đầu khoản phải thu của MWG có vấn đề
1 cổ phiếu tăng trường - 1 công ty tăng trưởng sẽ thường có dòng tiền âm (các
năm trước đó sống nhờ Dòng tiền từ thị trường tài chính)  Y2017 bắt đầu có
CFO dương, dấu hiệu tăng trưởng chậm lại.
 M-score đẹp lên chưa chắc đã tốt
Case Study
Ước tính phần Lợi nhuận gia tăng do chiết khấu từ NCC (ghi doanh thu từ
chiết khấu, nhưng giá vốn không ghi và vẫn nằm ở HTK)
Tỷ suất chiết khấu = Phần chiết khấu / Giá trị mua hàng trong kỳ
Tỷ suất chiết khấu x Giá trị HTK tăng lên = LN ghi nhận trước
Ghi nhận Aggressive lợi nhuận
Các hãng bán lẻ chết vì nhập hàng nhiều từ NCC để hưởng chiết khấu.
Case Study
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Case Study
TĂNG VỐN ẢO
Năm 2015 theo kế hoạch, KSA dự kiến phát hành 56 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện
hữu theo tỷ lệ 2:3. Mỗi cổ đông nắm giữ 2 cổ phiếu KSA sẽ có quyền mua 3 cổ phiếu
phát hành thêm. Giá phát hành ấn định bằng mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Trong
khi đó, thị giá của KSA chỉ dao động dưới mức 5.500 đồng/cổ phiếu.
2 tổ chức đăng ký mua nhiều nhất là CTCP VFI Việt Nam và CTCP Tư vấn Đầu tư Sài
Gòn Năng Động với số lượng lần lượt là 10 triệu và 20 triệu đơn vị. Số tiền 2 tổ chức
này chi ra lên tới 300 tỷ đồng.
Case Study
TĂNG VỐN ẢO
Case Study
TĂNG VỐN ẢO
BCTC của
KSA và BII
cuối 2015
Case Study
TĂNG VỐN ẢO
Case Study
TĂNG VỐN ẢO
NỘI DUNG CHÍNH
Các thủ thuật thông dụng
Phương pháp quản trị lợi nhuận thông dụng
• “Cookie Jar Reserve”

• “Take a big bath”
• “Big bet on the future”
• “Bring the future profit forward”
• “Throw out the problem child”
• “Change GAAP”
• “Amortization and Depreciation”
• “Sales and leaseback”
• “Above the line, below the line”
• “Holding gain”
• “Cherry Picking”
Cookie Jar Reserve
• Tạo ra “Cookie Jar Reserve” bằng cách ghi nhận các

khoản chi phí trong năm hiện tại mặc dù các khoản chi phí
này chưa thực sự phát sinh, nhằm mục đích “tiết kiệm”
cho những năm sắp tới
• Nói cách khác là tạo ra sự “lười biếng” cho BGĐ
Cookie Jar Reserve
 Các khoản mục thường dùng để tạo ra “Cookie Jar Reserve”:

• Dự phòng phải thu khó đòi
• Dự phòng hàng bán trả lại
• Dự phòng giảm giá hàng tồn kho
• Ghi nhận trước các chi phí bảo hành
• Trích trước chi phí trợ cấp mất việc
• Ghi nhận doanh thu theo tỷ lệ hoàn thành (Xây dựng, đóng tàu,
sản xuất phần mềm)
Cookie Jar Reserve
TV2
Cookie Jar Reserve
TV2
Xem bên phải BCĐKT
Cuối năm hoàn nhập lại
Take a big bath

• Khi doanh nghiệp không thể tránh lỗ, họ có xu hướng đưa toàn
bộ những thông tin xấu, ghi nhận toàn những chi phí (có thể)
trong cùng một kỳ để nhằm tạo ra lợi nhuận trong kỳ tiếp theo
Take a big bath
• PPC lỗ chênh lệch tỷ giá khoản vay đồng Yên Nhật hơn 1.000 tỷ
VND năm 2008
• SBS
 Chống takeover, dùng poison pill chống thâu tóm
Take a big bath

 “Take a big bath” thường gặp trong các tình huống:
• Công ty đang tái cấu trúc: SBS, HAG (An Phú),
PVX, STB (thâu tóm)
• Tái cơ cấu khoản vay: PPC
• Dừng hoạt động một số bộ phận
Chỉ tiêu 2011 2012 2013 2014 2015

Doanh thu 9,304 4,661 5,007 8,939 11,843
LNST 97 -1,847 -2,228 10 23
Phải thu khác 1,216 1,153 1,035 1,264 1,232
Dự phòng khó đòi -55 -463 -1,296 -1,341 -1,067
Người mua trả tiền trước 2,864 6,230 6,278 4,925 3,108
Take a big bath

KQKD Sacombank 2009-2017 Dương
10,000,000 Công Minh
8,000,000
6,000,000
4,000,000
2,000,000
-2,000,000
-4,000,000
-6,000,000
-8,000,000
Đế chế Đặng Văn Thành
-10,000,000
Trầm Bê
2009 2010 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Thu nhập lãi thuần Lãi thuần từ hoạt động dịch vụ Thu nhập khác
Chi phí hoạt động CP dự phòng rủi ro tín dụng Tổng lợi nhuận trước thuế
Take a big bath
STB
Thời điểm
thâu tóm
Big bet on the future
• Nhắm tới tạo lợi nhuận lớn (trong tương lai) thông qua việc
mua lại các công ty khác
o Vĩnh Hảo và Krongpha
• Thông qua việc hoán đổi cổ phiếu để mua lại cổ phiếu của
các cổ đông thiểu số các công ty con (FPT)
Big bet on the future
Goodwill – Lợi thế thương mại
TÀI SẢN VÔ HÌNH
Bằng sáng chế Thương hiệu

Bản quyền Đội ngũ nhân sự
Quyền khai thác Mạng lưới, KH
Quyền SD đất Quy trình
Phần mềm Know-How
Identifiable Non-Identifiable
(1) TSHH + Xuất hiện Xuất hiện khi

(2)
trên BCĐKT M&A (Goodwill)
Goodwill – Lợi thế thương mại LTTM dương  Tài sản: phân
bổ 10 năm (IFRS yêu cầu đánh
giá lại hàng năm, VN thì không)
Giá mua Giá trị hợp lý của LTTM

(Phí hợp nhất) TS thuần
(1) (2)
LTTM âm  ghi vào doanh thu
tài chính trong kỳ

Giá mua Giá trị hợp lý của LTTM
(Phí hợp nhất) TS thuần
Giá mua thấp
47.5 261.5 -214 Giá trị hợp lý quá cao
Cả 2
MSN mua Vĩnh Hảo đầu 2013, Vĩnh Hảo mua Krongpha cuối 2013  Hợp
nhất BCTC vào MSN
Giấy phép của Vĩnh Hảo hết hạn  mua Krongpha, khai thác nước của Krongpha
và bán dưới thương hiệu Vĩnh Hảo. Giao dịch hoàn thành ngày 30/12/2013 
hợp nhất
THUẾ TNDN cho khoản LN bất thường từ LTTM âm ?
Vĩnh Hảo
không lên sàn?
Goodwill – Lợi thế thương mại CII – LGC -CEE
Trong quá khứ, CII mua LGC > 80%, chuyển các dự án BOT cho LGC, phát hành cho NĐTNN, hạ tỷ lệ sở
hữu xuống 54.31% (NĐTNN buộc CII phải nắm kiểm soát LGC). LGC khi đó vẫn là CÔNG TY CON của CII.
Lợi nhuận từ thoái vốn đó KHÔNG được ghi nhận vào KQKD trong kỳ.
Thông tư 200: Nếu không có thay đổi về quyền kiểm soát thì không được đánh giá lại khoản đầu tư vào
công ty con/LDLK
Y2015, CII thực hiện thoái vốn tại LGC từ 54.31% xuống 49% (cty con chuyển thành LDLK, thay đổi
quyền kiểm soát)  ghi nhận LN thoái vốn vào KQKD 2015
T2/2017, CII mua lại 5.31%, tăng từ 49% lên 54.31% (về hình thức thì CII đã thay đổi quyền kiểm soát
tại LGC)  đánh giá lại khoản 49% trước đây theo:
 Giá cổ phiếu LGC trên thị trường
 Mô hình định giá
Goodwill – Lợi thế thương mại CII – LGC -CEE

Giá mua Giá trị hợp lý của TS LTTM
(Phí hợp nhất) thuần
49% + 5.31%
54,31% x 3.043 tỷ
(1.165 + 1.206) + (256.9)
Unrealized
gain 1.206b
CII CII ASM
LGC CEE
IDI
Goodwill – Lợi thế thương mại Apax Holding (IBC)

IBC trên sàn Upcom (X)
E-group (shark Thủy e-game, 1 trong 3 người sáng lập của hoclamgiau.vn, đẻ ra dự án Macca tỷ $ xong
sập)
IBC phát hành cổ phiếu cho E-group, sau đó lấy tiền đó mua cổ phiếu của Apax English (A) (với giá?).
A bán phần mềm (giá ?) cho X, đem X lên sàn niêm yết  Back-door-listing (VN2017 # TQ2010)
Apax vốn ảo (giống KSA phát hành ảo, chị Hinh tự mua, thông báo phát hành thành công)  không lên
được Hose, tránh được việc kiểm soát trực tiếp
IBC mua tăng sở hữu Apax từ 46% lên 69%, đánh giá lại 46%
IBC:
2 tỷ cash – Nợ thuế 2.7 tỷ
40 tỷ trả trước cho người bán  sau đó được trả lại  coi BCTC Q1/2017
284 tỷ đầu tư vào Apax English (34%)
Trung tâm Apax English (50 trung tâm có thật) tăng vốn ảo
KSA-BII – tăng vốn ảo

Goodwill – Lợi thế thương mại GTN food

Sân sau của Bộ NN
Vốn CSH quá cao, LTTM lớn  EPS thấp
Tăng vốn năm 2016: tăng từ 748 tỷ  2.500 tỷ (phát hành cho các cá nhân) trong đó tiền 400 tỷ,
Trả trước cho người bán 1.300 tỷ (ứng trước cho các cá nhân để mua VLC với giá 36k/cp khi giá thị
trường là 14-15k/cp)
Phát hành tăng vốn
cho cá nhân (1) Chi phí  LTTM
Tăng vốn 1.752 tỷ

Ứng 1.266 tỷ
Nếu (1) và (2) là một ? Cá nhân (2)
Mua VLC tạo
Nếu (1) (2) và (3) là một ? LTTM 768 tỷ
Giá trị TS thuần
của VLC là 498 tỷ
Mua trực tiếp ?

Cổ đông VLC (3)
Throw out a problem child
 Việc cắt bỏ một bộ phận hoạt động không hiệu quả để loại
bỏ khoản lỗ
 Thực hiện thông qua
• Bán một công ty con
• Chuyển bộ phận hoạt động sang Đơn vị có mục đích
đặc biệt (SPEs): Enron, DVD, HAG (An Phú)
SPEs - Enron
 SPEs là các công ty độc lập với
Enron nhưng được đầu tư vốn
do Enron bảo trợ • 1993 Enron liên doanh với quỹ CalPERS
thành lập JEDI
• JEDI & Chewco
• Enron thành lập một SPE có tên là
• Whitewing Chewco Invesment LP
• LJM & Raptors • Chewco vay vốn dưới sự bảo lãnh của
Enron để đầu tư vào cổ phiếu JEDI với
Bảo lãnh Bank Cho vay giá trị 383 triệu USD
vay
• Do Chewco độc lập với Enron nên khoản
Bán giá $18 lỗ và nợ của JEDI không được hợp nhất
Enron JEDI vào BCTC của Enron
• T8/2001, khoản lỗ 405 triệu USD, khoản
nợ 628 triệu USD đã bị phát hiện
Giá gốc $10 Bán giá $10
SPEs – Kỹ thuật sử dụng công cụ Nợ và Vốn
 Lợi dụng SPEs:

• Sử dụng công cụ Nợ (Phát hành trái phiếu hoặc vay ngân hàng)
để che dấu các khoản nợ và khai khống doanh thu
• Sử dụng công cụ Vốn (phát hành cổ phiếu) để khai khống
doanh thu, tăng giá trị tài sản đầu tư
o HNG, HAG
Cơ cấu doanh thu thuần HAG 2007-2017 Bán bò

7000
Trái
6000
Giai đoạn đóng băng nhà đất 2009-2013, cây
doanh thu BĐS vẫn tốt ??
5000 Mía đường
Giá đường TG
giảm từ 2011-cuối
4000 2015 469
871
3000
2000 3,373 2,829 759

2,395 3,470
1,761 2,541
1000
1,230 1,042 1,612
837
0 -
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Trái cây Bán bò Mủ cao su Mía đường Bán bắp Xây dựng Bán căn hộ Khác
Xây dựng cơ bản dở dang/CPSXKD dở dang 2008-Q2.2018

25,000
20,000
15,000
10,000
12,655
10,812 11,308
5,000 9,531
6,505 6,634
4,537
2,681
1,174
- 99 541
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Q2.2018
Vườn cây cao su + Cọ dầu Cây ăn trái Thủy điện
Phức hợp Myanmar Khác Nuôi bò thịt
Nguồn vốn 2010-2017

25,000 1.8
21,444 1.6
20,296
20,000 18,801 1.4
1.2
15,000 13,614
1.0
11,129 11,337
0.8
10,000
8,424 8,298
0.6
6,840
5,198
0.4
5,000
3,202 3,130
2,517 2,529
0.2
- -
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Nợ vay ngắn hạn Nợ vay dài hạn Vốn CSH D/E
Doanh thu - Phải thu - Lợi thế thương mại

18,000
16,389
16,000
14,000
Bất động sản 14,621
An Phú 13,162 13,123

12,000
10,000
8,727 10,705 9,078 11,921
8,000 7,678
6,982
6,000 916
5,691
4,000
2,000
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Phải thu khách hàng Trả trước cho người bán Phải thu về cho vay Phải thu khác
Total phải thu Doanh thu Lợi thế thương mại
BĐS An Phú
2.200 tỷ 4.600 tỷ
Doanh thu, $
BĐS An Phú Phải thu cho vay giảm
Bán BĐS 2.200 tỷ  phần giá trị
BĐS mà HAG thu về từ
An Phú tương đương
Cho vay 2.400 tỷ
Mua cao su
Đông Dương
Ngày 22/2/2016,
HNG mua thành
công 100% Cao su
Đông Dương
CS Đông Dương
tổng nợ 1.200 tỷ
Mua cao su
Đông Dương
HAG sau Giá trị

khi lấy BĐS
BĐS từ giả
An Phú định
về, phải 500 tỷ
bán. Trả nợ
cũ 1.200
tỷ
Bank tái cơ cấu nợ:

- Dòng tiền vào: 1.652 tỷ
M.I.K Cho vay mới
Cho vay mới - Dòng tiền ra: 1.200 tỷ
770 tỷ
882 tỷ - Dòng tiền ròng: -352 tỷ
- Thu về BĐS: 500 tỷ
M.I.K là ai?
Mối quan hệ với
Bank thế nào? Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 163
Mua cao su
Đông Dương
Mua cao su
Trung Nguyên
Ngày 09/1/2016,
HNG mua thành
công 99.9% Cao su
Trung Nguyên
Mua cao su
Trung Nguyên
Ngày 09/1/2016,
HNG mua thành
công 99.9% Cao su
Trung Nguyên
CS Trung Nguyên
tổng nợ 2.750 tỷ
Mua cao su CS Trung Nguyên:
- Nợ 2.700 tỷ
Đông Dương - Giá trị TS thuần: 610 tỷ
Cao su Trung Nguyên - LTTM: 2.667 tỷ
NTN Trang
Chuyển 3.277 tỷ
Trả nợ cũ 2.700
tỷ của CS Trung
Cho vay Cho vay Nguyên
1.900 tỷ 1.377 tỷ
Cho vay
1.377 tỷ
Chuyển trả Bank tái cơ cấu nợ:

1.900 tỷ
- Dòng tiền vào: 3.277 tỷ
- Dòng tiền ra: 2.700 tỷ
Chuyển 1.900 tỷ - Dòng tiền ròng: -577 tỷ
BĐS An Phú - Thu về BĐS: 1.900 tỷ
Bán BĐS 1.900 tỷ
Change GAAP
 Thay đổi các chính sách kế toán để nhằm đạt được lợi nhuận
mong muốn  ảnh hưởng đến tính so sánh được
• Thay đổi chính sách ghi nhận doanh thu (PTL – PetroLand
BCTC 2010-2011). Hồi tố của HNG bán mía đường cho
TTC (chấm dứt vào 31/8/2016, hồi tố tại 2017)
• Thay đổi chính sách khấu hao
• Thay đổi phương pháp tính giá hàng tồn kho
• Thay đổi chính sách hoặc thời điểm vốn hóa
• Thay đổi chính sách ghi nhận CLTG
Sale and Leaseback
 Sale and Leaseback (Bán tái Mua/Thuê) – nghiệp vụ vay dài hạn
• Doanh nghiệp bán TSCĐ sau đó thực hiện thuê lại tài chính
TSCĐ đó với thời gian thuê bằng chính thời gian sử dụng còn lại
của TSCĐ
• Hoặc, thực hiện bán tài sản tài chính rồi thực hiện mua lại vào
năm sau
• Về bản chất: giao dịch bán tái mua là giao dịch tài trợ vốn lưu
động ngắn hạn, không được ghi nhận thu nhập/lỗ do bán tài sản
• Lưu ý phân biệt thuê hoạt động và thuê tài chính trong thời gian
thuê lại
 Sale and Buyback – nghiệp vụ vay ngắn hạn
Sale and Leaseback
 Thuê ướt 6-18 tháng (thuê hoạt động – operating lease)

• Máy bay
• Phi hành đoàn
• Bảo dưỡng động cơ
 Thuê khô (dry lease) – thuê máy bay dài hạn 8 năm – Financial
Lease
VJC:
• Thuê khô nhưng ghi nhận theo chuẩn mực kế toán VN dành cho
thuê ướt
• Lập các công ty con tại thiên đường thuế để né thuế từ các khoản
bán máy bay
Sale and Leaseback
 Công ty A có một tòa nhà đang làm văn phòng trụ sở chính
• Nguyên giá: 100 tỷ VND
• Khấu hao lũy kế: 20 tỷ VND
• Giá trị còn lại: 80 tỷ VND
• Thời gian sử dụng còn lại: 8 năm
 Công ty A có kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn lên gấp
đôi vào đầu năm tài chính tới
Sale and Leaseback
 Trong năm, công ty A thực hiện bán tòa nhà cho công ty X với
giá 120 tỷ, trả tiền ngay. Kế toán ghi nhận như sau:
• Thu tiền: 120 tỷ
• Thu nhập khác: 120 tỷ (giá bán)
• Chi phí khác: 80 tỷ (giá trị còn lại của tài sản)
• Tương ứng tạo ra Lợi nhuận khác: 40 tỷ
Sale and Leaseback
 Cùng thời điểm, công ty A thực hiện thuê tài chính tòa nhà đó từ công
ty X để làm văn phòng trụ sở chính. Điều khoản thuê nhu sau:
• Tổng giá trị hợp đồng thuê gốc trả tiền một lần: 120 tỷ
• Thời gian thuê: 8 năm
• Kế hoạch hạch toán chi phí thuê mỗi năm là 15 tỷ, tiền thuê sẽ
tăng 10% mỗi năm
Sale and Leaseback
Không thực hiện giao dịch Có thực hiện giao dịch
• Chi phí khấu hao năm hiện tại: 0 tỷ

• Chi phí khấu hao năm hiện tại: 10 tỷ • Chi phí thuê VP: 15 tỷ
• Lợi nhuận không thay đổi • Lợi nhuận tăng thêm: 35 tỷ
• Dòng tiền không thay đổi (40+10-15)
• Nợ/Vốn chủ không đổi • Dòng tiền tăng 105 tỷ (120-15)

• Nợ/Vốn chủ không đổi
Lehman Brothers – Nghiệp vụ Repo 105
• Repo 105 là nghiệp vụ bán tái mua tài sản tài chính
Shiller P/E Ratio

Dự báo khủng hoảng: Irrational Exuberance (3 bản)
 Lần 1: Dotcom
 Lần 2: Nợ dưới chuẩn
 Lần 3: Khủng hoảng Nợ quốc gia, phá giá đồng tiền

Sử dụng giao dịch Bán tái mua để làm đẹp BCTC là Ngân hàng Lehman Brothers.
Repo105 là nghiệp vụ bán tái mua tài sản tài chính. Một bên chuyển giao tài sản
tài chính hoặc chứng khoán cho bên còn lại trong thỏa thuận như một khoản ký
quỹ để vay tiền ngắn hạn, đồng thời cam kết trả lại tiền và nhận lại tài sản hoặc
chứng khoán ký quỹ tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Khi giao dịch Repo
đến hạn, bên vay thanh toán tiền gốc cộng với một khoản lãi và nhận lại tài sản
hoặc chứng khoán kỹ quỹ.
Trước khi phá sản, Ngân hàng Lehman Brothers có một bộ phận chuyên cho vay
nợ dưới chuẩn, đầu tư vào các chứng khoán đảm bảo bằng tài sản (Asset-backed
securities) mà cụ thể ở đây là bất động sản. Trong những năm trước 2007 thị
trường nhà đất tại Mỹ phát triển liên tục trong nhiều năm và đạt đỉnh vào giữa
năm 2007. Cho đến khi bong bóng thị trường bất động sản tại Mỹ vỡ gây ra cuộc
khủng hoảng nhà đất và vay nợ dưới chuẩn (sub-prime mortgage crisis), Lehman
Brothers vì thế mà mất thanh khoản trầm trọng.
Ngân hàng này đã hạch toán nghiệp vụ Repo 105 như một giao dịch bán thật, và
ghi nhận doanh thu, thay vì ghi nhận nghiệp vụ tài trợ vốn ngắn hạn.
Eximbank – EIB 2015-2016
• Ngày 01/04/2016, HOSE đã chính thức ban hành Quyết định đưa cổ
phiếu EIB vào diện cảnh bảo
• Điều chỉnh hồi tố, lợi nhuận chưa phân phối tại ngày 31/12/2014 của
EIB là -834,56 tỷ đồng. Và lợi nhuận chưa phân phối tại ngày
31/12/2015 là -817,47 tỷ đồng
• Kết luận thanh tra do NHNN ban hành ngày 19/10/2015, EIB đã bán
một số TSCĐ là BĐS cho Eximland trong thời gian từ 2010-2013 và đã
ghi nhận các khoản lợi nhuận từ thương vụ này
• EIB đã mua lại các tài sản này từ Eximland trong thời gian từ 2011-2015
• Chính các thương vụ “nội bộ” này đã vống lợi nhuận chưa phân phối
của Eximbank từ -834,56 tỷ lên +114,01 tỷ đồng
Eximbank – EIB 2015-2016
VAS 14: “Doanh thu và thu nhập khác”

• Doanh thu được ghi nhận bằng giá trị hợp lý của khoản đã thu và sẽ
thu
• Đoạn 09: “Doanh thu thực hiện việc bán hàng và đồng thời ký một hợp
đồng khác để mua lại chính các hàng hóa đó sau một thời gian thì phải
đồng thời xem xét cả hai hợp đồng và doanh thu không được ghi
nhận”
• Bản chất của nghiệp vụ “Bán tái mua/tái thuê” là giao dịch tài trợ,
không phải giao dịch bán hàng
Above and Below the Line
 Việc phân loại không đúng các khoản thu nhập/chi phí ảnh
hưởng tới tính trình bày hợp lý
• Phân loại giữa thu nhập hoạt động kinh doanh và thu nhập
khác (VSP)
Holding Gain
 Ghi tăng số lương thành phẩm sản xuất để nhằm giảm giá thành
một sản phẩm (hoặc ngược lại) từ đó giảm/tăng giá vốn hàng bán
 Lưu ý khi kiểm kê HTK sẽ phát hiện ra cách thức gian lận này
 Phân tích vòng quay hàng tồn kho, tỷ lệ lãi gộp
Cherry Picking
Nhặt một cách khéo léo tài sản bán nhằm mục tiêu điều chỉnh lợi
nhuận theo ý muốn
• Tài sản tài chính
• Hàng tồn kho áp dụng phương pháp giá đích danh
Xin chân thành cảm ơn mọi
người đã đến tham dự!

Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIAN LẬN VÀ PHÁT HIỆN GIAN LẬN

TRONG BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Tham khảo nội dung chương trình gốc

1 Cấu trúc BCTC và một số nguyên tắc kế toán quan trọng

2 Các dạng ý kiến kiểm toán

2 Các dạng ý kiến kiểm toán

Các yếu tố của BCTC

Tình hình tài chính

Các yếu tố của BCTC

Các yếu tố của BCTC

Doanh thu và thu nhập khác

Âm vốn chủ (STB, TTF)…

Các yếu tố của BCTC

Doanh thu TÀI SẢN NGUỒN VỐN

Tiền (Cash) Dồn tích (Accrued)

Doanh thu bằng

Chi phí bằng tiền Chi phí dồn tích

Cash Income Accrued Income

Nợ vay Thu nhập

Cash inflow Dòng tiền đi vào, không ghi

Dòng tiền chi ra, không ghi

Tài sản Chi phí

TTF đi Vay Cho vay

Giao dịch gian lận (2)

2.200 tỷ HTK của TTF

Biến Nợ vay thành Doanh thu

Ví dụ 2 - Hoạt động kinh doanh: Buôn bán thiết bị y tế

Ví dụ 2 Bảo lãnh cho “SPEs”

Đưa cash Cho “SPEs”

Vấn đề của JVC: tiền trong bank nhưng không có thật.

Alpha nhiều khả

Nguyên tắc kế toán quan trọng

Nguyên tắc kế toán quan trọng

 Kế toán dồn tích (Accrual):

Xác định doanh thu

Xác định doanh thu

Công ty A Bán máy móc Công ty X

31/12/2017: BB nghiệm thu/Bàn giao/Lắp đặt/Sử dung

Xác định doanh thu

Công ty A Bán máy móc Công ty X

Xác định doanh thu

Ký 1 hợp đồng mua NVL, netoff Khoản phải thu

Có thể hoán đổi KPThu lấy cổ phiếu (HAG là với

Ví dụ 3 Xác định doanh thu

Cash 2 Cash 6 Doanh

Nếu D bán hàng cho HAG

- Đẩy giá thuốc

Doanh thu hợp đồng xây dựng

Thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện

Doanh thu hợp đồng xây dựng

Thanh toán theo tiến độ kế hoạch HĐXD

Doanh thu - Phải thu của HBC

lượng thực hiện Doanh thu Tổng KPThu

2 Các dạng ý kiến kiểm toán

Báo cáo kiểm toán

Ý kiến chấp nhận toàn phần Ý kiến sửa đổi

Vấn đề nêu ra ảnh hưởng Vấn đề nêu ra không ảnh

Trọng yếu và Trọng yếu và

Chấp nhận Chấp nhận

2 Các dạng ý kiến kiểm toán

Creative Accounting – Thuật ngữ

• Creative Accounting (Châu Âu)

Quản trị lợi nhuận và Gian lận