ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 1 of 7
Ang Alamat ng Bulkang Mayon
The Legend of the Mayon Volcano
Sa lugar ng Bicol ay may isang pinunong
nagngangalang Raha Makusog. Siya ay may kaisa-isahang
anak na dalaga, si Daragang Magayon (Dalagang
Maganda). Maraming lalaki ang nabibighani sa kaniya, at
isa na rito ay si Pagtuga, isang mayamang mandirigma na
sakim sa kayamanan. Dahil sa angkin niyang kagandahan,
siya'y naging usap-usapan hanggang sa makarating ito kay
Ginoong Alapaap na anak ng isang lakan. Maganda ang
tindig, matalino, at magalang. Agad siyang naglakbay
papuntang Bikol upang mapatunayan ang kagandahan ng
dalaga.
May nakapagsabi kay Ginoong Alapaap kung saan
madalas naliligo ang dalaga kaya’t hinintay niya itong
magtungo roon. Nagbunga naman ang kanyang pagsisikap,
ngunit sa kasamang palad habang naliligo ang dalaga ay
nahulog ito sa tubig na may kalaliman. Kaya’t mabilis na
sinaklolohan ito ng binata.
Matapos iligtas ni Alapaap ang babae ay
ipignagtapat nito ang kanyang tunay na pakay. Binanggit
nito sa dalaga na sa una palang niya na pagsilay sa dalaga
ay agad siyang nabighani at nahulog balak niya itong
yayaing magpakasal at makasama niya habang buhay.
Sa madaling sabi ay nagkaigihan ang dalawa at at
nagkasundong magpakasal. Kaya umuwi si Alapaap upang
sunduin ang kanyang mga magulang. Nabalitaan naman ni
Pagtuga ang balak ng dalawa kaya binihag niya ang Raha
Makusog upang piliting magpakasal sa kanya si Daragang
Magayon na kapag hindi pumayag ang dalaga ay hindi nito
pakakawalan ang kanyang ama. Kaya naman kaagad na
pumayag ang dalaga kapalit ng kaligtasan ng kanyang ama.
Samantala, nalaman agad ito ni Alapaap kaya’t
kumuha siya ng sampu sa kanyang mga tauhan at lumusob
bago maikasal sina Daragang Magayon at Pagtuga.
Napatay ni Alapaap si Pagtuga ngunit sa kasamaang-palad
ay natamaan si Daragang Magayon. Sa pagtulong ni
Alapaap sa dalaga ay nahagip din siya ng isang saksak ng
tauhan ni Pagtuga. Ang tatlo ay sabay-sabay na namatay.
Sabay-sabay din silang inilibing sa gitna ng malawak na
bukid.
Pagkalipas ng tatlong gabi, nagulat ang
mamamayan sa lakas ng lindol sabay ang tunog ng
malalakas na kulog at kidlat. Kinabukasan, nakita nilang
tumaas na tila bundok ang pinaglibingan sa tatlo.
Nagkaraoon ito ng magandang hugis ay naging bulkan.
Ayon sa pari, ang magandang bulkan ay si
Daragang Magayon, ang maitim na usok ay ang maitim na
budhi ni Pagtuga na labis ang kasakiman sa yaman. Naroon
pa siya at gustong bawiin ang mga niregalo kaya Daragang
Magayon. Maganda ang bulkan ngunit pumuputok ito at
nag-aapoy sa tuwing naaalala nito ang kasakiman ni
Pagtuga ngunit unti-unting pumapayapa ito kapag
nararamdaman niyang nasa piling niya si Alapaap na
patuloy na nagmamahal sa kanya.
Mula noon, ang bulkan ay tinawag na Mayon.
Ang bayan na kinatatayuan ng bulkan ay tinatawag na
Daraga bilang pag-alala kay Daragang Magayon.
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 1 of 7
Ang Alamat ng Daigdig
The Legend of the World
Ang mga alamat ay tungkol sa pinagmulan ng
daigdig ay marami. Maaaring ito ay nagmula sa iba’t-
ibang rehiyon ng bansa. Gayon pa man, ang lahat ng ito ay
kabilang sa unang panahon ng kasaysayan ng ating lahi.
Noong unang panahon mayroon lamang langit at
dagat. Ang bathala ng langit ay si Kaptan. Ang bathala ng
dagat ay si Magwayen. May anak si Kaptan. Ang
pangalan ay Lihangin. May anak si Magwayen. Ang
pangalan ay Lidagat. Ipinakasal nila ang kanilang mga
anak. Nagkaanak ang mag-asawa ng apat na lalaki. Ang
mga pangalan ay Likalibutan, Ladlaw, Libulan at Lisuga.
Nang lumaki ang mga bata hinangad ni Likabutan
na maging hari ng sansinukob. Nahikayat niya si Ladlaw
at Libulan na salakayin ang langit. Pinilit nilang buksan
ang pinto ng langit.
Galit na galit si Kaptan nang malaman ang ginawa
ng tatlo. Pinaalpasan niya ang mga kulog at ihinampas ito
sa magkakapatid. Naging bilog na parang bola sina
Libulan at Ladlaw. Ang katawan ni Likalibutan ay
nagkadurog-durog at kumalat sa karagatan.
Dumating si Lisuga at hinanap ang kanyang mga
kapatid. Nagpunta siya sa langit. Galit pa rin si Kaptan
kaya pati si Lisuga ay hinambalos din niya ng kulog. Ang
katawan ni Lisuga ay nahati at lumagapak sa ibabaw ng
mga pira-pirasong katawan ni Likalibutan.
Lumipas ang panahon pati na rin ang galit ni
Kaptan. Kaya binuhay niya ulit ang mga pinarusahan. Si
Ladlaw ay ginawang Adlaw (araw) si Libulan ay naging
Bulan (buwan). Si Likalibulan ay tinabuan ng mga
halaman at naging sanlibutan. Si Sibulan ang pinagmulan
ng unang babae at lalaki na tinawag na si Lalak at si
Babay. Ang iba namang alamat ng daigdig ay sinasabing
nagmula sa mga nandayuhang Indonesyo.
Noong unang panahon ay wala kundi langit, dagat
at isang ibong lipad ng lipad sa pagitan ng langit at dagat.
Sa katagalan ay napagod ang ibon ngunit wala siyang
madapuan upang makapagpahinga.
Naisipan ng ibon na pag-awayin ang langit at ibon.
At natupad nga ang kanyang plano. Nagalit ang langit at
naglaglag ito ng maraming bato sa dagat. Sa mga batong
ito dumapo ang ibon. Sa katagalan ang mga bato ay
tinubuan ng mga puno at halaman.
Isang araw habang lumilipad ang ibon, napansin
niya ang kapirasong kawayan na lulutang-lutang sa tubig.
Tinuka nang tinuka hanggang sa mabiyak. At sa isang
bahagi ay lumitaw ang unang babae na ang ngalan ay si
Babay at sa kabila ay ang unang lalaki na ang pangalan ay
si Lalak.
Noong unang panahon ay panay na liwanag at
walang dilim, sapagkat sina Adlaw at Bulan ay mag-
asawang maligayang namumuhay. Sila ay nagkaroon ng
maraming anak. ang kanilang anak ay mga tala at bituin na
nagkakalat kung kaya’t lalong nagliwanag sa kalangitan.
Minsan ay nagkagalit nang malubha ang mag-
asawa na humantong sa paghihiwalay. Pinamili ang mga
anak kung kanino sasama. Sapagkat mas mabait ang ina,
sa kanya sumama ang lahat ng mga tala at bituin. Walang
nagawa si Adlaw kundi tanggapin ang kanyang kapalaran.
Simula noon, kapag araw mag-isang nagbibigay liwanag si
Adlaw. At kung gabing madilim tulong-tulong na
nagpapaliwanag ang mag-iinang Bulan, mga tala at bituin.
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 2 of 7
Ang Alamat ng Lawa ng Lanao
The Legend of Lake Lanao
Noong sinaunang panahon, sa lalawigan ng Lanao,
mayroong higanteng ang pangalan ay si Umacaan. Palagi
niyang kinukuha ang anumang taong mahahanap niya dahil
ito ang kaniyang paboritong pagkain. Sa sobrang tindi ng
takot, ayaw lumabas ang mga tao sa kanilang mga tirahan.
Ang balita tungkol sa higante ay umabot sa
kaharian ng Bumbaran. Ang magkakapatid na sina Raja
Indarapatra at Raja Soliman ang nangako na patayin si
Umacaan upang maibalik ang kapayapaan at seguridad sa
Lanao. Isang araw, pumunta si Raja Soliman sa Lanao
upang labanan ang higante. Ang mga nahiwang bahagi ng
katawan ni Umacaan ay naging mga bagong higante. Ito
ang dahilan ng pagkatalo at pagkamatay ni Raja Soliman.
Makalipas ang ilang oras, nakarating si Raja
Indarapatra sa Lanao at siya’y binati ng isang espiritu at
binalita ng espiritu ang nasapit ni Raja Soliman. Isinumpa
ni Raja Indarapatra na ipaghihiganti niya ang pagkamatay
ng kaniyang kapatid at papatayin niya ang higanteng iyon.
Binigyan ng espiritu si Raja Indarapatra ng isang
mahiwagang espada upang talunin ang higante.
Sa kanilang labanan, naghagis si Umacaan ng mga
malalaking bola ng putik kay Raja Indarapatra ngunit ang
mga ito’y kaniyang iniwasan. Ilan sa mga bola ng putik ay
natapon sa lawa habang ang iba ay natapon sa lupa at
naging mga bundok at burol na pumapaligid sa Lawa ng
Lanao. Itinuro ni Raja Indarapatra ang kaniyang
mahiwagang espada kay Umacaan at sumigaw ang higante
sa sobrang sakit hanggang sa siya’y mamatay.
Ang mga nahulog na putik sa lawa ay naging mga
munting isla na bahagi ng Lawa ng Lanao sa kasalukuyan.
Ang mga burol at bundok sa paligid ng lawa ay nagmula sa
mga bola ng putik na nahulog sa mga kapatagan.
Ang Alamat ng Luha
The Legend of the Tears
Noong unang panahon, hindi karaniwan sa Baryo
Asisto ang lungkot o pighati. Halos araw-araw ay
ipinagdiriwang ng mga tao ang biyaya ng masaganang
pangingisda at ani. Sa pamumuno ni Apo Silverio, naging
matiwasay at masaya ang pamumuhay ng mga taga Baryo
Asisto. Ang tanging emosyon na nananalaytay sa puso ng
tao ay tuwa at ligaya, wala nang iba.
Naging usap-usapan ang anak ni Apo Silverio na si
Luwalhati sa Baryo Asisto dahil sa madalas niyang
pagpunta sa gitna ng dagat. Tuwing alas-kwatro ng hapon
ay naglalayag ito tangay ang lampara at munting
kuwaderno. Sa gitna ng dagat nakakapag-isip ng malaya si
Luwalhati, hindi lamang ito lubos na maunawaan ng mga
tao sa Baryo Asisto. May limang buwan na din ang
nakalipas ng mamaalam ang kasintahan ni Luwalhati na si
Ibarro.
Ang kanyang pagkamatay ay ikinagulat ng
nakararami dahil ito ay nagpakalunod sa hindi malamang
dahilan. Pumunta na lamang ito papalayo sa baybaying
dagat hanggang sa hindi na siya matanaw. Naganap ito sa
kasagsagan ng pagtulog ni Luwalhati. Sa kabila ng
nangyari, nanatili pa ding masaya ang mga tao doon,
maging si Luwalhati. Magmula noon ay walang
pinalampas na pagkakataon si Luwalhati upang bisitahin
ang dagat.
Sa gitna ng dagat at binubuklat niya ang
kuwadernong nangungulubot ang mga pahina. Kahit
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 2 of 7
mabigat sa loob ang nangyari ay mas maigting na pag-ibig
at hindi dalamhati ang naramdaman ni Luwalhati para sa
kasintahan.
Sabay sa kabilugan ng buwan ay ang pista ni San
Isidro. Bagamat katatapos pa lamang ng pista noong isang
araw ay hindi ito naging hadlang upang magdiwang ang
mga taga baryo. Lahat ng tahanan ay naghanda ng
masaganang putahe maliban kina Apo Silverio. Alam ni
Apo Silverio na nasa loob nang katawan ni Luwalhati si
Ibaaro at nais ni Apo Silverio na paaalisin ang patay na si
Ibarro sa katawan ng dalaga. Dahil dito, nagsimula nang
dumaloy ang tubig mula sa mata ni Luwalhati, pababa sa
pisngi, hanggang sa pumatak ito sa sahig. Hindi alam ng
mag-ama na nakasilip pala mula sa bintanang anahaw ang
tsimosang si Ferri.
Kinuha ni Ferri ang atensyon ng mga tao. Kabi-
kabila ang kanilang opinyon sa nangyayari kay Luwalhati
ngunit hindi kinaya ni Luwalhati ang kanyang mga
naririnig. Dahil ditto, unti-unti na ngang nanghina ang
dalaga hangga’t sa ito ay malagutan ng hininga sa harap ng
madla. Nilapitan ni Apo ang bangkay ng anak at niykap ito
ng mahigpit. Binuhat ni Apo ang bangkay ng anak at dinala
ito papunta sa dagat. Pinagmasdan ng mga tao ang
pagdaloy din ng tubig mula sa mga mata ni Apo. Mas
tumindi ang pag-alon ng dagat pagsapit ng alas-kwatro ng
hapon. Subalit hindi ito naging balakid kay Apo Silverio sa
paghatid sa kanyang anak sa huli nitong hantungan.
Pagsapit ng alas-sais ng gabi ay bumalik na sa dati ang
pag-alon ng dagat.
Hanggang sa kasalukuyan ay dala ng sanlibutan
ang himala ng pag-iibigang Ibarro at Luwalhati.
Ang Alamat ng Rosas
The Legend of the Rose
Noong unang panahon, sa isang malayong baryo,
may isang dilag na nagngangalang Rosa. Siya ay
nagtataglay ng isang natatanging kagandahan at isama pa
ang kanyang mapupulang mga pisngi na talagang
nakakaagaw-pansin.
Dahil sa taglay na rikit ni Rosa ay maraming
nagkakagusto sa kanya ngunit may isang lalaki lamang na
naglakas ng loob upang umakyat ng ligaw sa kanilang
tahanan, at ito ay nagngangalang Antonio. Sa tapang na
ipinakita ni Antonio ay pumayag ang mga magulang ni
Rosa. Upang mapatunay ang kanyang sarili, nagbigay si
Antonio ng dote (regalo) sa pamilya ng dalaga.
Nang sasagutin na ni Rosa si Antonio ay wala ito
sa kanilang tagpuan. Nagtaka ang dalaga at narinig na
lamang niya sa usapan ng mga kaibigan ng binata na
pinaglaruan lamang siya nito. Nadurog ang puso ni Rosa sa
kanyang nalaman. Kinagabihan ay walang humpay sa pag-
iyak ang dilag at nang sumunod na araw ay hindi na siya
matagpuan kahit saan.
Isang araw, sa dapat na tagpuan ni Rosa at
Antonio, may tumubo na lamang na isang bulaklak.
Katulad ni Rosa ay napakaganda nito at ang kulay ay
mistulang mga pisngi ng dalaga, mapula. Ngunit sa kabila
ng rikit na taglay ng bulaklak ay may tinik sa tangkay nito
na nag-iimplika na ang magtangkang pumitas nito ay
maaring masaktan.
Kailanma’y hindi na natagpuan si Rosa, kaya
naman napagdesisyunan ng mga tao sa baryong iyon na
tawaging ‘rosas’ ang bulaklak upang kahit lumipas man
ang panahon, maaalala nila na may ang isang
napakagandang dilag na nanirahan sa kanilang lugar.
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 3 of 7
Ang Alamat ng Mina ng Ginto
(Alamat mula sa Baguio)
The Legend of the Gold Mine
Noong unang panahon, may isang lugar sa Baguio
na kung tawagin ay Suyuk. Naninirahan dito ang mga
Igorot at isa na dito si Kunto. Naging tagapamuno si Kunto
sa Suyuk dahil sa taglay niyang lakas at tapang. Ang mga
naninirahan sa Suyuk ay namumuhay nang tahimik at
nagdaraos din sila taon-taon ng cañao bilang pasasalamat
sa mga anito. Pumapatay sila ng baboy, sumasayaw,
nagkakantahan at iniaalay sa bathala.
Isang araw, nagpunta si Kunto sa kagubatan upang
mamana. Nakakita siya ng uwak at lumakad dito papalapit
ngunit ni hindi gumagalaw ang ibon; nakatingin lamang
ang ibon sa kanya at napatango nang tatlong beses bago ito
lumipad. Hindi na natuloy si Kunto sa pamamana at agad
na bumalik sa nayon at isinangguni na lang sa mga
nakakatanda ang nakita nyang uwak at ang ikinilos nito.
Ayon sa pantas, ang uwak daw ay maaaring sugo ni bathala
at pinapaalalahanan silang magdaos ng cañao — isang
bagay na sinang-ayunan naman ni Kunto.
Naghanda ang mga mamamayan ng Suyuk sa
gaganaping cañao. Ang lahat ay kumilos upang dausin ito
sa isang altar sa bundok-bundukan. Humuli rin sila ng
isang baboy at inihain ito sa bathala kung sakaling
nagagalit ito sa kanila. Ngunit ang inihaing baboy ay
biglang napalitan ng isang matanda! Ayon sa matanda,
bibigyan sila ng gantimpala ni bathala dahil sa kanilang
kabutihan at pananampalataya. Kailangan ng mga taong
maglagay ng isang tasang kanin sa tabi ng matanda at
pagkatapos ay sakluban siya ng isang palayok. Pagkatapos
ng tatlong araw, may makikita raw ang mga tao na isang
punongkahoy na maaari nilang kuhanan ng bunga, dahon at
sanga. Subalit bawal nilang galawin at tagain ang katawan
nito.
Tinupad ng mga tao ang bilin ng matanda.
Matapos nga ang tatlong araw, bumalik sila sa pinag-
iwanan sa matanda at tulad ng sinabi nito, may isang maliit
na punungkahoy sa ilalim ng palayok — kumikislap sa
ginto mula ugat hanggang dahon. Naunang pumitas ng
dahon si Kunto ng isang dahon at sumunod ang mga
mamamayan. Labis ang kanilang galak dahil pagkapitas ng
dahon, nagkaroon agad ito ng kapalit.
Hindi nagtagal, yumaman ang mga mamamayan
ng Suyuk. Tila nagkaroon na din ng kasakiman at inggitan
ang kanilang tahimik na pamumuhay. Kasabay nito ang
pagtaas ng punungkahoy na sa sobrang taas ay hindi na
makita ang dulo nito. Dahil hindi na maabot ang mga
dahon at sanga nito, napagisipan ng isang mamamayan na
mas mabuti pang paghatian ang puno.
Pinagtataga ng mga lalaki ang puno gamit ang
kanilang mga itak at palakol at binungkal naman ng iba ang
lupa para lumuwag ang mga ugat. Pabagsak na ang
punungkahoy nang kumulog at kumidlat nang sobrang
lakas. Pagkabuwal ng puno ay yumanig ang kalupaan at
bumuka sa pinagbagsakan ng puno kasabay ng pagkarinig
ng mga tao sa isang tinig na nagsabing, “Kayo ay binigyan
ng gantimpala sa inyong kabutihan. Ang punong-ginto
upang maging mariwasa ang inyong pamumuhay. Sa halip
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 3 of 7
na kayo’y higit na mag-ibigan, kasakiman ang naghari sa
inyong mga puso. Hindi ninyo sinunod ang aking
ipinagbilin na huwag ninyong sasaktan ang puno. Sa
tuwituwina ay inyong nanaisin ang gintong iyan.”
Pagkasabi nito, ang punong ginto ay nilamon ng
lupa. At dahil doon, nagkaroon ng minahan ng ginto sa
Baguio na nakukuha lamang sa pamamagitan ng paghukay.
Ang Alamat ng Ampalaya
The Legend of the Ampalaya
Noong araw sa bayan ng Sariwa, naninirahan ang
lahat ng uri ng gulay na may kanya-kanyang kagandahang
taglay. Si Kalabasa na may kakaibang tamis, si Kamatis na
may asim at malasutlang kutis, si Luya na may anghang, si
Labanos na sobra ang kaputian, si Talong na may lilang
balat, luntiang pisngi ni Mustasa, si Singkamas na may
kakaibang lutong na taglay, si Sibuyas na manipis na balat,
at si Patola na may gaspang na kaakit-akit.
Subalit may isang gulay na umusbong na kakaiba
ang anyo, siya si Ampalaya na may maputlang maputlang
kulay, at ang kanyang lasang taglay ay di maipaliwanag.
Araw araw, walang ginawa si Ampalaya kung
hindi ikumpara ang kanyan itsura at lasa sa kapwa niya
gulay, at dahil dito ay nagbalak siya ng masama sa kapwa
niyang mga gulay.
Nang sumapit ang gabi kinuha ni Ampalaya ang
lahat ng magagandang katangian ng mga gulay at kanyang
isinuot.
Tuwang tuwa si Ampalaya dahil ang dating gulay
na hindi pinapansin ngayon ay pinagkakaguluhan. Ngunit
walang lihim na hindi nabubunyag nagtipon tipon ang mga
gulay na kanyang ninakawan. Napagkasunduan nilang
sundan ang gulay na may gandang kakaiba, at laking gulat
nila ng makita nilang hinuhubad nito isa-isa ang mga
katangian na kanilang taglay, nanlaki ang kanilang mga
mata ng tumambad sa kanila si Ampalaya.
Nagalit ang mga gulay at kanilang iniharap si
Ampalaya sa diwata ng lupain, isinumbong nila ang
ginawang pagnanakaw ni Ampalya.
Dahil dito nagalit ang diwata at lahat ng
magagandang katangian na kinuha niya sa mga kapwa niya
gulay ay ibinigay sa kanya.
Laking tuwa ni Ampalaya dahil inisip niya na iyon
lamang pala ang kabayaran sa ginawa niyang kasalanan.
Ngunit makalipas ang ilang sandali ay nag iba ang kanyang
anyo. Ang balat niya ay kumulubot dahil ang kinis at
gaspang na taglay ni upo at kamatis ay nag-away sa loob
ng kanyang katawan maging ang mga ibat-ibang lasa ng
gulay ay naghatid ng di magandang panlasa sa kanya at
pait ang idinulot nito.
Mula noon, naging madilim na luntian ang kulay ni
Ampalaya. Ngayon kahit naging masustansiyang gulay na
si Ampalaya ay marami ang hindi nagkakagusto sa kanya.
Pero alam niyo nagsisisi na si Ampalaya.
Sa sususnod na makita niyo siya sa inyong pinggan
ay subukan niyo siyang tikman at patawarin sa kanyang
mga kasalanan.
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 4 of 7
Kung Bakit Maalat ang Dagat
The reason why the Sea is Salty
Noong unang panahon ang tubig ng dagat ay
matabang. Kung kailangan ng mga tao ang asin sila'y
tumatawid ng dagat upang kumuha nito sa ibayo.
May isang taong ang ngalan ay Ang-ngalo. Siya'y
napakatangkad. Pag siya'y nangingisda sa dagat, ang tubig
ay hanggang tuhod lamang. Kung siya'y naglalakad
makikitang ang mga bundok ay kapantay ng kanyang alak-
alakan.
Malaking lalaki ngunit takot siya sa langgam.
Takot siya sa pugad ng langgam tulad din natin.
Isang araw ang mga tao ay naubusan ng asin. Kailangan
nilang tumawid sa dagat. Naalaala nila si Ang-ngalo at
sila'y nag usap, "Dapat pa ba naman tayong maglayag sa
bangka? Atin na lamang usapin si Ang-ngalo. Kung
kanyang ilalagay ang isa niyang paa na pahalang sa tubig,
tayo'y maaaring maglakad sa pagtawid sa dagat."
Sila'y nagkasundo at nagpunta kay Ang-ngalo. "Maaari
bang iyo lamang ihalang ang isa mong binti sa dagat upang
kami'y makalakad at makatawid?"
Si Ang-ngalo ay mabait at mabuting kaibigan.
Kanyang pinagbigyan ang mga tao sa kanilang kahilingan.
Inihalang niya ang isang paa sa dagat upang lakaran ng tao.
Huwag kang kikibo," ang sabi ng mga tao. "Pag kumibo
ka, kami'y mahuhulog."
Ang mga tao ay malayang nanulay sa paa ni Ang-
ngalo. Dala-dala nila ang kanilang mga supot nasisisdlan
ng asin. Katulad nila'y mga langgam na naglalakad sa
troso.
Hindi sinasadya ay kung bakit nang ilagay ni Ang-
ngalo ang kanyang paa sa dagat, ang kanyang talampakan
ay napatapak sa pugad ng langgam. Hindi naglaon at ang
mga langgam ay gumapang sa kanyang binti. Nang
makarating ang kanyang mga kaibigan sa kabilang ibayo,
kanyang inalis sa pagkakatuon ang kanyang binti. "Punuin
ninyo ang inyong mga supot. Kung kayo'y handa na ay
saka ko itutuon uli ang aking binti," ang sigaw niya sa mga
tao. Nang mapuno na ang mga supot sila'y sumigaw,
"Kami'y handa na. Ilagay mo na ang iyong paa,
Ang-ngalo.”
“Huwag kayong magmadali. Hintayin nating
makabalik ang mga langgam sa kanilang pugad. Saka ko
ilalagay ang aking paa.”
Tumawa ang mga tao kay Ang-ngalo, "Walang
katuturan ang iyong pagkamalaking tao. Katulad ka ng
bata. Natatakot ka sa langgam!"
Nakiusap ang mga babaeng nagluluto, "Pakidala na
rito ang asin. Iya'y kailangan-kailangan namin."
Napahiya si Ang-ngalo kaya inilagay ang kanyang
paa sa dagat. Ang mga lalaking may pasang supot ng asin
ay nanulay sa kanyang paa.
"Magmadali kayo," ang sabi ni Ang-ngalo,
"marami nang langgam sa paa ko."
"Kay laking lalaki, ngunit takot sa mga mumunting
mga langgam!" ang patawang tugon ng mga lalaki.
Ang mga langgam ay nangunyapit sa paa ni Ang-
ngalo at kinagat ang kanyang binti, tuhod at paa.
"Madali kayo. Hindi ako makatagal! Marami nang
langgam sa paa ko. Ako'y kinakagat!"
Hindi pinansin ng mga lalaki ang tutol ni Ang-
ngalo. Patuloy ang mabagal na paglakad nila na parang
nagpapasyal.
Si Ang-ngalo'y hindi na makatiis sa kagat ng mga
langgam. Kanyang hinila at iniurong ang kanyang paa.
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 4 of 7
Ito'y napasawsaw sa tubig dagat. Nangahulog ang mga
lalaki pati ang kanilang pasang supot ng asin. Tinulungan
ni Ang-ngalo ang mga tao upang huwag malunod. Sila'y
nasagip subali't natunaw ang kanilang asin sa tubig.
Mula noon ang tubig sa dagat ay naging maalat.
Ang Alamat ng Pinya
The Legend of the Pineapple
Noong unang panahon may nakatirang mag-ina sa
isang malayong pook. Ang ina ay si Aling Rosa at ang
anak ay si Pinang. Mahal na mahal ni Aling Rosa ang
kanyang bugtong na anak. Kaya lumaki si Pinang sa layaw.
Gusto ng ina na matuto si Pinang ng mga gawaing bahay,
ngunit laging ikinakatwiran ni Pinang na alam na niyang
gawin ang mga itinuturo ng ina. Kaya’t pinabayaan na lang
niya ang kanyang anak.
Isang araw nagkasakit si Aling Rosa. Hindi siya
makabangon at makagawa ng gawaing bahay. Inutusan
niya si Pinang na magluto ng lugaw. Isinalang ni Pinang
ang lugaw ngunit napabayaan dahil sa kalalaro. Ang lugaw
ay dumikit sa palayok at nasunog. Nagpasensiya na lang si
Aling Rosa, napagsilbihan naman siya kahit paano ng anak.
Nagtagal ang sakit ni Aling Rosa kaya’t napilitan si Pinang
na gumagwa sa bahay. Isang araw, sa kanyang pagluluto
hindi niya makita ang posporo. Tinanong ang kanyang ina
kung nasaan ito. Isang beses naman ay ang sandok ang
hinahanap. Ganoon ng ganoon ang nangyayari. Walang
bagay na di makita at agad tinatanong ang kanyang ina.
Nayamot si Aling Rosa sa katatanong ng anak
kaya’t nawika nito: “Naku! Pinang, sana’y magkaroon ka
ng maraming mata upang makita mo ang lahat ng bagay at
hindi ka na tanong nang tanong sa akin.”
Dahil alam niyang galit na ang kanyang ina ay di
na umimik si Pinang. Umalis siya upang hanapin ang
sandok na hinahanap. Kinagabihan, wala si Pinang sa
bahay. Nabahala si Aling Rosa. Tinatawag niya ang anak
ngunit walang sumasagot. Napilitan siyang bumangon at
naghanda ng pagkain.
Pagkaraan ng ilang araw ay magaling-galing na si
Aling Rosa. Hinanap niya si Pinang. Tinanong niya ang
mga kapitbahay kung nakita nila ang kanyang anak. Ngunit
naglahong parang bula si Pinang. Hindi na nakita ni Aling
Rosa si Pinang. Isang araw, may nakitang halaman si Aling
Rosa sa kanyang bakuran. Hindi niya alam kung anong uri
ang halaman iyon. Inalagaan niyang mabuti hanggang sa
ito’y magbunga. Laking pagkamangha ni Aling Rosa ng
makita ang anyo ng bunga nito. Ito’y hugis-ulo ng tao at
napapalibutan ng mata. Biglang naalaala ni Aling Rosa ang
huli niyang sinabi kay Pinang, na sana’y magkaroon ito ng
maraming mata para makita ang kanyang hinahanap.
Tahimik na nanagis si Aling Rosa at laking
pagsisisi dahil tumalab ang kanyang sinabi sa anak.
Inalagaan niyang mabuti ang halaman at tinawag itong
Pinang. Sa palipat-lipat sa bibig ng mga tao ang Pinang ay
naging Pinya
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 5 of 7
Ang Alamat ng Pilipinas: Luzon, Visayas at Mindanao
The Legend of the Philippines: Luzon, Visayas and
Mindanao
Noong unang panahon wala pang tinatawag na
bansang Pilipinas. Mayroon lamang na maliliit na pulo.
Noong hindi pa rin ito bahagi ng mundo, may nakatira
ritong isang higante. Ang kuweba niya ay nasa kalagitnaan
ng Dagat Pasipiko. Kasama niyang naninirahan ang
kanyang tatlong anak na babae, sina Minda, Lus at Bisaya.
Isang araw kinakailangang umalis ang amang higante
upang mangaso sa kabilang pulo. Kailangang maiwan ang
tatlong magkakapatid, kaya pinagsabihan niya ang tatlo.
“Huwag kayong lalabas ng ating kuweba”, ang bilin ng
ama. “Diyan lamang kayo sa loob dahil may mga panganib
sa paligid. Hintayin ninyo ako sa loob ng kuweba”. “Opo,
ama”, sagot ng tatlong dalagita.
Nang makaalis na ang amang higante, naglinis ng
kanilang kuweba ang magkakapatid. Inayos nila itong
mabuti upang masiyahan ang kanilang ama. Subalit hindi
nila katulong sa paggawa si Minda. Hindi masunurin ito sa
ama. Lumabas pala si Minda at namasyal sa may dagat.
Hindi man lamang nagsabi sa mga kapatid.
Tuwang-tuwa si Mindang naglalaro ng mga along
nanggagaling sa gitna ng dagat. Namasyal siya at hindi
niya napansin na malayo na pala siya sa tabi ng dagat.
Habang siya ay naglalakad, isang malaking malaking alon
na masasabing dambuhala ang lumamon kay Minda.
Nagsisisigaw siya habang tinatangay ng alon sa gitna ng
dagat. “Tulungan ninyo ako!” sigaw ni Minda. Narinig
nina Lus at Bisaya ang sigaw ni Minda. Abot ang sigaw sa
kuweba. Tumigil ang paggawa ng dalawa. “Si Minda,
humihingi ng tulong!” sabi ni Lus na nanlalaki ang mga
mata sa pagkagulat. “Oo nga. Halika na!” yaya ni Bisaya.
Bakit kaya? Mabilis na tumakbo sila sa may dagat. Tingin
dito, tingin doon. Nakita nilang sisinghap-singhap sa tubig
ang kapatid. “Hayun sa malayo!” sigaw sabay turo ni Lus.
“Hindi marunong lumangoy si Minda, ah”, sabi ni Bisaya.
At tumakbo na naman ang dalawa. Umiyak na si Lus.
“Bahala na!” sagot ni Bisaya. Mabilis nilang nilusong si
Minda. Malalim pala doon. Inabot nila ang kamay nila sa
kapatid. Naku, pati sila ay nadala ng dambuhalang alon.
Kawag, sipa, taas ng kamay, iyak, sigaw at walang tigil na
kawag.
At sa kasamaang palad ang tatlong anak na babae
ng higante ay hindi na nakaahon. Nang dumating ang
higante, nagtataka siya kung bakit walang sumalubong sa
kanya. Dati-rati ay nakasigaw sa tuwa ang tatlo niyang
anak kung dumating siya. Wala ang tatlo sa kuweba. Ni isa
ay wala roon. Walang sumasagot. Hinanap niya sa paligid.
Wala roon.
Pinuntahan niya ang ilang malapit na pulo. Ni
anino, wala. “Baka kaya may pumuntang ibang tao at
dinala silang pilit?” sabi ng higante sa sarili. Biglang
umalon ulit nang malakas at dumagundong. Napalingon
ang ama. At nabuo sa isip niya na baka nalunod ang tatlo.
Dumako pa siya sa malayo. At hindi nagkamali ang ama.
Nakita niya ang labi ng ilang piraso ng damit na nakasabit
sa isang bato. Para tuloy niyang nakita ang tatlong kamay
na nakataas at humihingi ng saklolo. Naalala niyang bigla
na hindi niya pinayagang lumabas ang mga ito. Ni hindi
sila natutong lumangoy. Tumalon sa dagat ang higante. Sa
isip lamang pala niya ang larawan ng tatlong kamay na
nakataas. Nawalan siya ng lakas. “Mga anak! Ano pa?
Wala na!” himutok ng ama. Nawalan na ng ganang
kumain. Tumayo. Umupo. Tumingin sa malayo. Isa-isang
hinagod ng tingin ang bawat munting bato at kahoy sa
malayo. At sa pagod at hapis napahilig sa isang bato at
tuluyang natulog. Mahabang pagkatulog ang nagawa ng
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 5 of 7
kawawang higante. Nang magising ang higante kinusot ang
mata. May nakita siyang wala doon dati.
Tumayong bigla at tiningnang mabuti. Bigla
siyang naluha nang malaman na ang tatlong pulo ay ang
kanyang tatlong anak na sina Lus, Bisaya, at Minda na
hindi kalaunan ay tinawag na Luzon, Visayas at Mindanao.
Ang Alamat ng Lahing Tagalog
The Legend of the Tagalog Race
Noong araw ay may dalagang nagngangalang
Simang. Napakaganda nya kaya’t maraming binatang
nangingibig sa kanya. Halos wala na syang itulak kabigin
sa mga ito.
Isang araw ay nagpasya si Simang: “Sinuman sa
inyo ang makapagdala saakin ng isang malaki at buhay na
sawa ay pakakasalan ko.” Hindi agad nakasagot ang mga
binata. “Sawa? Mahirap humuli ng isang sawa.” Sa wakas
ay tumayo ang binatang si Ilog: “Mahal kong Simang,”
sabi nya.“Ang lahat ay gagawin ko para sa iyo.” Humanga
ang lahat sa salitang binitawan ni ilog. Nang tumayo at
umalis ang binata, ni isa man ay walang nagkalakas ng
loob na sumunod.
Matagal na panahon na ang nagdaan. Sabik ang
lahat na malapman kung ano na ang nangyari kay Ilog.
Kakaba-kaba rin si Simang. “Huwag po sanang
mapahamak si Ilog,” Bulong nya sa sarili. Iyon pala’y
mahal na mahal na rin ni Simang ang binata. Naghiyawan
sa saya ang lahat ng bumalik si Ilog. Hawak nya sa isang
kamay ang ulo ng nagpupumiglas na sawa habang ang
isang kamay ay pumipigil sa buntot nito. Nagpalakpakan
ang mga tao. “Mabuhay si Ilog! Mabuhay!”
Dinala ni Ilog ang sawa kay Simang “Para sa iyo,
mahal ko,” wika nya. Noon man ay may dalawang
espanyol ang dumating. Napansin nila ang kaguluhan.
Lumapit sila upang maki-usyoso. Ngunit hindi nila
napansin ang pinagkakaguluhang sawa na hawak ni Ilog.
Ang napansin nila’y ang kagandahan ni Simang. Lumapit
pa ang mga dayuhan kay Simang. Itinanong nila sa dalaga
ang pangalan ng lugar na iyon. Ngunit hindi sila napansin
ni Simang dahil sa buong paghanga itong nakatingin kay
Ilog.
“Eeeek!” sigaw ni Simang. “Ilog! Tagain mo!”
Hinugot ni Ilog ang itak sa kanyang baywang at tinaga ang
sawa. Naputol kaagad ang buntot ng sawa. Tumalsik ang
masaganang dugo, ngunit tila buhay na gumagalaw-galaw
pa ito. “Eeeek!” muling sigaw ni Simang. “Taga, Ilog!
Taga, Ilog!” Sa kabila ng kaguluhang naganap, hindi
naalis ang pagkatitig ng mga Espanyol sa dalaga. Muli,
tinanong nila si Simang. Sumigaw si Simang, “Taga, Ilog!
Taga, Ilog!”
“Taga, Ilog! Taga, Ilog!” sigaw din ng mga taong
nakasaksi sa nangyari kay Ilog. Nang sumunod na araw ay
isinalaysay ng dalawang dayuhan ang tungkol sa
magandang dalagang kanilang nakita. Sabi pa nila’y nakita
nila ang dalaga sa Taga-Ilog.
Taga-Ilog. Nang lumaon ito ay naging Tagalog.
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 6 of 7
Ang Alamat ng Maria Makiling
The Legend of Mount Maria Makiling
Sabi sa mga alamat, nagka-panahon nuong
nakaraan, ang mga diwata o diyos ay namuhay tulad at
kasa-kasama ng mga tao. Kahit na sila ay may hiwaga,
nagsasalita sila at umiibig, namimili sa talipapa at iba pang
karaniwang gawain ng mga tao hanggang ngayon. Ang
alamat ni Mariang Makiling ay tungkol sa dalawang
ganitong diwata nuong Unang Panahon, sina Gat Panahon
at Dayang Makiling, at ang kaisa-isa nilang anak, si Maria.
Maganda at magiliw si Maria, at wiling-wili ang
mag-asawang diwata sa anak na itinuring nilang kanilang
kayamanan at ligaya sa buhay. Diwata rin tulad ng mga
magulang, hindi karaniwan si Maria subalit naki-halubilo
siya at nakipag-usap sa mga tao.
Naging ugali niya ang mamasyal sa talipapa kapag
araw, naka-damit ng sutla (silk) na may borda
(embroidered) ng mga bulaklak, ang uso nuon. Ang
makapal niyang buhok, abot hanggang sakong (heel) ang
haba, ay may sabit na mga bulaklak ng suha (pomelo).
Marikit ang kanyang mga mata kaya pati mga babae ay
naakit makiharap sa kanya. Pagdaan niya, yumuyuko ang
mga tao sa magalang na pagbati.
Dalawang katulong na Aeta ang lagi niyang
kasama pagpunta sa talipapa. Hindi lumalayo ang mga
Aeta, bitbit ang isang buslo (basket) ng luya na ipinagpa-
palit ni Mariang Makiling - wala pang salapi nuon, at ang
bilihan sa katunayan ay palitan lamang ng mga dala-dalang
bagay - sa mga salakot, banig (sleeping mats), at sutla
(silk).
Isang araw, nagtungo sa talipapa ng Makiling si
Gat Dula, ang panginuon sa nayon ng Bai, upang mamili at
mag-aliw. Siksikan ang mga tao duon sapagkat araw ng
pamilihan nuon, at lahat sa nayon ay nasa talipapa. Pati
ang mga taga-kalapit baranggay at nayon ay dumayo upang
magkalakal din, bitbit ang kanilang mga paninda.
Nanduon din nuon si Mariang Makiling at nagkataon,
nakasabay niya si Gat Dula sa pagtawad sa isang piraso ng
balat ng hayop. Kapwa nakaharap sa nagtitinda, nagkadikit
ang kanilang mga balikat, at nagkatinginan silang dalawa.
Hindi sinasadya, nahipo pa ni Gat Dula ang kamay ni
Mariang Makiling sapagkat hawak nilang magka-sabay ang
balat ng hayop.
Bilang paumanhin, yumuko si Gat Dula kay Maria
na, sa hinhin, ay hindi sumagot at tumingin sa malayo.
Nagkakilala sila at pagkaraan ng mahabang pag-uusap,
nakangiti nang bahagya si Maria nang maghiwalay sila.
Mula nuon, madalas dumalaw si Gat Dula sa bahay nina
Gat Panahon at Dayang Makiling, subalit kahit kailan man,
hindi na niya nakaharap si Mariang Makiling. Lagi siyang
wala sa bahay at tumutulong sa mga tao. Nuon kasi, gawi
ng mga tao kapag nagigipit, ay lumalapit sa mga diwata at
humihingi ng tulong, at pakay naman ng mga diwata ang
tumulong sa mga tao.
Isa pang dahilan na hindi nakita uli ni Gat Dula si
Mariang Makiling: Siya ay isang nilalang na tao
samantalang si Maria ay isang diwata. Gaano man katalik
sila, hindi maaaring mag-ibigan ang dalawang magka-
ibang nilalang.
ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 6 of 7
Ang Alamat ng Araw, Buwan at ng mga Bituin
The Legend of the Sun, the Moon and the Stars
Noong unang panahon ang mundo ay pawang nababalot
ng kaliwanagan. Laging magkasama and mag-asawang
araw at buwan. Hindi matiwasay ang pagsasama ng mag-
asawa dahil hindi binibigyan ng kapantay na karapatan ng
araw ang kanyang asawang si buwan.
Isa namang hulwarang ina at martir si buwan sa
kanyang asawa at kahit na alam nyang hindi na tama ang
inaasal ng kanyang asawa ay sinusunod pa din niya ito,
kahit anu pang hirap ng iniuutos ng naghahari-hariang si
araw.
Isang araw inutusan ni araw si buwan na ipagluto siya
nito at gustong puno ang palayok ngunit alam ni buwan ni
imposible ang gusto ng asawa. Kahit alam ng buwan na
imposible ang inuutos ng asawa ay sinunod niya pa rin ito.
Sa huli umuwi ang araw na hindi nasunod ang utos niya at
pinagalitan nanaman ang asawa. Napuno ang buwan kaya
nasagot niya ito hanggang sa nagtalo na silang dalawa at
napagdesisyunang maghiwalay na lamang.
Sa kanilang pag-aaway at paghila sa mga bata ay
nahulog sa kalawakan ang kanilang mga anak. Agad na
hinabol ng ina ang mga anak na patuloy na lumalayo
patungo sa kalawakan habang ang amang araw ay magiting
at mapangmataas na tumayo lamang sa kanyang trono para
sa pagbabalik ng kanyang asawa at mga anak.
Ito ang dahilan kung bakit magiting na nakatanglaw ang
mainit na araw sa tanghaling tapat, habang sa gabi naman
ang buwan ay nagbibigay ng malamlam na liwanag sa
karimlan ng gabi kasama ang kanyang mga anak sa bituin
sa kalangitan.
Ang Alamat ng Pakwan
The Legend of the Watermelon
Noong unang panahon may isang bata na ang
pangalan ay Juan. Si Juan ay ulila na at wala na s'yang mga
magulang. Nakatira lamang siya sa kanyang tiyo at tiya. Si
Juan ay masipag at palaging nagbanat nang buto. Malaki
ang ulo ni Juan at palagi siyang tinutukso sa kanyang mga
kapwa. Ang tawag sa kanyasa panunukso ay "Pak Juan"-
ito ang palaging sinasabi nang nanunukso sa kanya. Hindi
pa nakuntentoang mga tumutukso sa kanya. Siya ay
sinaktan at binabato.Umiiyak na lang si Juan at umaalis
palayo satumutukso at nanakit sa kanya.
Kapag ummuwi na nang bahay si Juan. Siya rin
ang nagtatrabaho sa mga gawaing bahay habang ang anak
nang kanyang tiyo at tiya ay walang ginagawa.Halos araw-
araw na lang naranasan ni Juan ang panunukso, pananakit,
at pagpapahirap sa kanya sa mga gawain.
Isang araw, hindi na matiis ni Juan ang hirap at
sakit na kanyang kinikimkim. Kaya, sabi niya na mas
mabuti na lang na kunin siya nang poong maykapal.Palagi
niya itong sinabi at dinadasal.
Kaya isang araw. biglang umuulan nang malakas
na may kasamang kidlat at kulog. Biglang nawala si Juan.
At paghupa nang ulan. Hinanap si Juan nang kanyang tiya
at tiyo t nang ank nito. Ngunit hindi na nila ito makita.
Ngunit may nakita silang may tumutubo na halaman sa
kanilang hagdanan. Ang halaman ay may bunga na
kahawig sa ulo ni Juan. Laking pagsisi nang kanyang tiyo
at tiya at nang anak nito.
Kaya bilang patawad ay inaalagaan nila ang
halaman at tinatawag nila itong "Pak Juan". Sa paglipas
nang maraming panahon at dekada. Tinatawag na itong
"PAKWAN".
 ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 7 of 7

Ang Alamat ng Sampaguita

The Legend of the Sampaguita Flower
Ang magkatabing baranggay na Balintawak at
Gagalangin ay pinamumunuan ng dalawang datu.
Bagama’t hindi sila magkasundo, magkaibigan naman ang
kanilang mga anak na sina Rosita at Delfin. Mayroong
malaking bakod na gawa sa pinatuyong kawayan ang
naghahati sa dalawang baranggay. Na kung saan,
pinapalitan ito kada limang taon ng mga kawal ng
Balintawak at Gagalangin.
Gumawa ng lagusan si Delfin upang makita si
Rosita. Sila'y namamasyal kung gabing maliwanag ang
buwan lingid sa kaalaman ng kanilang mga magulang.
Isang araw nagalit ang datu ng Gagalangin matapos
mabalitaan na sinira at pinalitan ng mga taga Balintawak
ang hangganang bakod. Ayon pa sa datu ng Balintawak,
ibinabalik lang daw niya ang dating porma ng bakod base
na rin sa kasulatang kanyang natuklasan mula pa sa
kanilang ninuno.
Nauwi sa digmaan ang alitan na ito ngunit ilang
araw bago ang labanan, nagkasakit ang ama ni Delfin na
kalauna'y namatay. Naiwan kay Delfin ang responsibilidad
ngunit ayaw mang matuloy ni Rosita ang digmaan, hindi
niya mapigilan ang binata dahil wala silang panahon para
makapagusap. Nasawi sa digmaan si Delfin. Siya'y
inilibing sa hangganang bakod malapit sa lagusang ginawa
upang makipagkita kay Rosita.

Labis ang ulilang dinanas ni Rosita. Siya’y

nagkasakit at namatay. Bago pa man siya malagutan ng
hininga hiniling niya sa amang datu na ilibing siya malapit
sa pinaglibingan ng kanyang kasintahang si Delfin.
Makalipas ang maraming taon, nawala ang
dalawang baranggay na Balintawak at Gagalangin ngunit
ayon sa mga sabi-sabi, tuwing gabi may naririnig na isang
tinig ng babae na nagsasabing, “Sumpa kita! Sumpa kita!”.
Tila raw nagmula ang tinig sa dalawang puno ng halamang
bulaklak na may kaliitin datapwat maputi, maraming
talulot at ang bango'y pambihira.
Noong kanilang hukayin, laking gulat nila nang
makita ang dalawang puno na mayroong mababangong
halaman ay tumubo o nagmumula sa bibig ng dalawang
bungong hindi gaanong nagkakalayo sa pagkakabaon at
nakakabit pa rin sa kalansay.

Lumipas ang panahon, ang “Sumpa kita!” na

madalas madinig ng mga taga roon malapit sa mabangong
halaman na nabanggit ay kalauna’y naging “Sampaguita”.

ABM 11-2 | 21st Century Literature from the Philippines and to the World | Page 7 of 7