ROMANIKA

od 11. do 12.stoljeća
● zbog proročanstava o Apokalipsi (godine 1000.),
nastupilo je doba religiozne zahvalnosti
● žarište kulturnog i umjetničkog života su bili
samostani(čuvari pismenosti)
● Europa je rascjepkana u male državice koje
međusobno ratuju
● trodijelna moć feudalni burgovi,samostani i
gradovi
Zakon Zbrajanja ili Adicije veća se cjelina slaže tako da
uvijek prepoznajemo dijelove od kojih je sastavljena ,a ti
dijelovi mogu samostalno postojati

● obilježja crkvi u Francuskoj:oktogon nad

križištem , nižu se položene prizme krovišta,oko
glavne apside se ovija širi valjkasti ophod,pripijaju
se polukružne apside uz krakove poprečna boda
● svaki se prostorni dio izvana odvaja od drugog
● temeljna jedinica kvadrata u kojem se sjeku glavni i
poprečni brod(transept) nazvan je križište
● kvadrat križišta se ponavlja dvostruko
u krakovima transepta i jednom u svetištu,
a srednji brod je dugačak kao šest križišta
 Zakon Podređenosti ili Subordinacije veća
cjelina slaže se tako da se postupno sve
manji dijelovi podrede većima

● najbolje se primjećuje na apsidalnom dijelu crkve

(S.Sernine u Touloseu)
➢ na vrhu je oktogon ,zatim krakovi poprečnog
broda,pa velika glavna apsida,pa poluvaljkasti
ophod oko nje i više manjih apsida
Stropovi ranoromaničkih crkava od dasaka,a
pojačane letvama oblikuju kvadratna polja

● svako polje nije cijeli prizor , nego je podijeljen

u dva ili tri susjedna polja

● vratnice crkvenog reljefa se sastoje od dva krila,

a svako krilo čini zasebnu cjelinu koja se dijeli na polja

● najljepši primjer su vratnice splitske katedrale(rezbario ih je majstor Andrija

Buvina početkom 13. stoljeća),svako je krilo podijeljeno u 14 polja

s reljefnim prizorima iz Kristova života sv. Martin, Zillis,

Bijeg u Egipat
● likovne umjetnosti
su podložne
arhitekturi
● podređenost arhitekturi , odnosno
reljefa o arhitektonskom okviru očituje
se u zakonu kadra
● u arhitekturi romanike svaka regija ima
posebno oblikovanje po čemu se
razlikuju
● stupnjevita kompozicija istočnog dijela
romaničke crkve prikladna je slikovitom
modelu ustroja feudalnoga društva
 REGIONALIZAM ROMANIKE
● za pokrajinu Normandiju crkve imaju
jednostavne oblike bez upečatljivog
reljefnog ukrasa,što stvara dojam
snage i čvrstoće, te zvonicima u
obliku zatvorene kule
● u pokrajini Poitou su prekrivene
reljefnim ukrasom i trima lukovima
poput rimskih trijumfalnih;nemaju
zvonike,nego male valjkaste kule
Notre Dame,Poitiers
sv.Petar, Caen
❖ osobitost njemačkih crkava je da su
komponirane simetrično
❖ pročelje i začelje je oblikovano jednako,pa je
teško razlučiti ulazni od apsidalnog dijela
❖ ta se osobina jasno vidi na tlocrtu i volumenu
crkve
● talijanska romanika najbolje naglašava volumen ili plohu
● pr. osmerokutna krstionica u Firenci oblikovana je od
glatkih ploha,a pojedino pročelje
je raščlanjeno sasvim plošno,te
obrubljeno uskim tamnim
trakama
● rabe se stupići i lukovi za raščlambu
pročelja i apsida (pr.Pisa)
● graditeljstvo u Italiji nije se bitno
pomaklo od plosnatih oblika
ranokršćanskih bazilika
crkva San Miniato al Monte Pisa
(Firenca 12.st.,unutrašnjost)
● po ukočenosti likova, plošnosti u
oblikovanju,postavljenih frontalno
ili u profilu, ranoromanička
skulptura je vrlo slična ranogrčkoj
umjetnosti
● skulptura mora reljefnim likovima
i prizorima prenijeti određeni
vjerski sadržaj
● zbog toga se ostavlja malo
slobode umjetniku(posebni luneta portala katedrale u Chartresu(12.st)
propisi o postavi reljefa) ● prema zakonu plohe i vertikalnoj
● na portalima Krista nose krilati perspektivi ,treba zamisliti da Krist sjedi na
simboli evanđelista (orao-Ivan, mandorli,a evanđelisti ga nose
● na lukovima su anđeli i starci apokalipse ,
krilati čovjek-Matej, krilati
● a na arhitravu likovi apostola pod
lav-Marko i vol-Luka) arkadama
➢ katedrala Notre Dame
u Poitersu, trostruki
portal
● portali su sastavljeni od triju ili više
postupno manjih otvora,odnosno kao
da je zid crkve trostruk
● trostruki okvir izaziva osjećaj sigurnosti
● u doba opće nesigurnosti crkva je
morala izgledati kao sigurno utočište i
dobro zaštićena utvrda kao bi
probudila osjećaj sigurnosti i zaštite
kod vjernika
● u romaničkom slikarstvu nama ● primjer
plošnosti i
raskoši ni šarolikosti, a najčešće se
linearnosti u
koriste zemljane boje načinu crtanja
lica i nabora
● linearnost znači da slikar prvo nacrta
tkanine
prizor,a potom bojom ispunjava ● lineanost
pojedine površine (crte su prvo
● prostor oko svetačkih likova se što
uočavamo)
prikazuje na zlatnoj ili modroj
● plošnost
pozadini(zamjenjuju Nebesa) (ravnomjerno
● prizor koji se odigrava u prostoru glatko bojanje
prikazuje se pomoću obojenih traka slika na drvu s
polja)
(vertikalno) prizorom
mučeništva
sv.Margarete
(Vilaseca,12.st)
ROMANIKA U HRVATSKOJ se
uglavnom nalazi u Istri,Primorju i
Dalmaciji
● benediktinci koji dolaze iz Italije
su uz svoje samostane gradili i
brojne trobrodne bazilike
● crkva sv. Petra u Supetarskoj
Dragi na Rabu ( 11.st.)najbolje
je očuvana takva crkva
● uz crkvu sv. Marije u Zadru
očuvan je i zvonik kojeg je dao
sagraditi ugarsko-hrvatski kralj
Koloman (kad je ušao u grad
Zadar)
● u doba romanike očuvano je
nekoliko velikih katedrala u
Senju,Krku, Rabu,Zadru i
Trogiru

● rapska katedrala ima

najmonumentalniji zvonik u
Dalmaciji;on se postupno
rastvara sve većima i brojnijim
otvorima(monofore,bifore...)
● takav način oblikovanja
omogućuje bolje širenje zvuka
zvona i svaki je sljedeći kat
lakši od prethodnoga
● u kiparstvu su najznačajniji
Radovanov portal i kapiteli porušene
crkve u Rudinama kraj Požege
● Radovanov portal obuhvaća dvije
velike skulpture Adama i Eve na
postoljima što ga nose lavovi,zatim
brojne reljefe s prizorima iz života po
mjesecima (od prosinac do travnja),te
prizore iz lova i Kristova života(od
Navještenja do Uskrsnuća)na lukovima
lunete
● sadržaj portala je zbog reljefa
realističan pa izražava novi gotički
humanizam
● portal prikazuje Rođenje Djeteta,a ne
Posljednji sud kao drugi portali
 Kanonika
● u romaničkom je stilu
sagrađen i veći broj kuća
u Poreču, Zadru, Trogiru i
Splitu
● Trogir i Split imaju
izuzetno velik broj kuća u
usporedbi s većim starim
europskim gradovima
● najpoznatija je stambena
zgrada Kanonika -kuća za
kanonike katedrale- u
Poreču
● najljepši primjer s dućanima
u prizemlju očuvano je u
Trogiru
 Najbrojnija djela zidnoga slikarstva su očuvana u Istri: sv. Foška
kraj Peroja, sv. Jeronim u Humu, sv.Mihovila nad Limskom
dragom.

● freske istočnih bizantskih ● freske izrazito zapadnih svojstava

svojstava(tipovi lica, linearnost (krugovi rumenila na obrazima,
crteža, bjelina ispupčenih žive boje,linearni nabori haljina)
mjesta)
KRAJ

Ilka Bakula 3.a